مشروع لدعم ألنساء واألطفال ضحايا هدم البيوت في العراقيب من القرى غير

‫مشروع لدعم ألنساء واألطفال ضحايا‬
‫هدم البيوت في العراقيب من القرى‬
‫غير المعترف بها في النقب‬
‫תמיכה בת קיימא עבור נשים‬
‫וילדים נפגעי הריסות הבתים‬
‫בכפר הבלתי מוכר אלעראקיב‬
‫"كنا نعيش بأمان على ارضنا لفترة‬
‫طويلة دون عمليات الهدم ‪ ،‬وفجأة كل‬
‫شيء تغير حين هدم بيتي ‪ ،‬شعرت‬
‫وكأنه زلزال قد حل بنا"‬
‫(أم شريف)‬
‫‪1‬‬
‫ملخص‬
‫في آب ‪ ، 2010‬جمعت ""ياسمين النقب"" مجموعة من حوالي ‪ 10‬معالجين للعمل‬
‫تطوعا مع نساء وأطفال من قرية العراقيب‪ ،‬وهي من القرى غير المعترف بها في‬
‫الجزء الجنوبي شبه القاحل في اسرائيل‪ .‬وجاء هذا البرنامج كرد لعملية الهدم‬
‫الكامل والمتكرر للقرية الذي بدأ منذ فترة وجيزة‪ .‬يهدف المشروع إلى تخفيض‬
‫الضغوطات النفسية على أهل القرية‪ ،‬وتوفير أدوات عملية لمواصلة نضالهم‬
‫وللتعامل مع انتهاكات حقوق اإلنسان المستمرة التي لحقت بهم جراء الهدم‬
‫المتكرر من قبل الدولة‪ ،‬فقد تكرر هدم القرية أكثر من ‪ 20‬مرة منذ ذلك حين‪.‬‬
‫على مدار الفترة الممتدة من أيلول ‪ 2010‬إلى شباط ‪ّ ،2011‬‬
‫نظمت "ياسمين النقب"‬
‫أكثر من ‪ 30‬لقاء مع نساء وأطفال من قرية العراقيب‪ ،‬لمناقشة مجريات األمور‬
‫من وجهة نظرهم‪/‬ن الشخصية‪ ،‬وللمشاركة بقصصهم‪/‬ن ومخاوفهم‪/‬ن حتى ال‬
‫يشعوا بأنهم‪/‬ن وحدهم‪/‬ن‪ ،‬حيث أن هذه المخاوف مشتركة للعديد منهم‪/‬ن‪ .‬وقد‬
‫وفرت هذه اللقاءات حيزا للمشاركة ومناقشة األحداث‪ ،‬متيحة الفرصة للنساء‬
‫واألطفال للتعلم من بعضهم البعض‪ .‬كما وزوّد النساء واألطفال باألدوات العملية‬
‫لمساعدتهم‪/‬ن في التعامل مع الضغوطات والشعور بالغضب‪ ،‬مثال التعامل مع‬
‫الخوف واإلحباط لدى األطفال‪ ،‬وآليات ذاتية للتخفيف من الضغوطات من ضمنها‬
‫التأمل الذاتي وتمارين استرخاء التنفس‪ .‬فالنساء اآلن يمتلكن األدوات المناسبة‬
‫وباستطاعتهن استخدامها في المستقبل‪.‬‬
‫ورشة عالج بالفنون غير اللفظية مع أطفال العراقيب‪ ،‬كانون ثاني ‪2011‬‬
‫تقبّل أهل قرية العراقيب طاقم األخصائيين النفسيين المتطوعين برحابة‪،‬‬
‫وأصبحت جمعية "ياسمين النقب" من أوائل الجهات التي يتم اإلتصال بها في‬
‫حاالت الهدم‪ .‬وقد جمعت "ياسمين النقب" شهادات من النساء والمعالجين عن‬
‫اآلثار المترتبة عن الهدم المتكرر للمنازل‪ ،‬إضافة إلى التقاط صور ألطفال أعربوا‬
‫عن مخاوفهم ورغباتهم من خالل الفنون العالجية‪ .‬في هذه المرحلة‪ ،‬جمعية‬
‫"ياسمين النقب" تعمل على تطوير آليات مرافعة لزيادة مدى تأثير البرنامج‪.‬‬
‫يمكن االطالع على مزيد من التفاصيل عن األنشطة في الصفحات التالية‪.‬‬
‫األنشطة والنتائج‬
‫«بيتي هو كل شيء بالنسبة لي وأشعر باألمان في داخله‪ .‬عندما تمّ هدم منزلي‬
‫شعرت وكأن شرفي أخذ مني‪ .‬إرتعدت وشعرت بالخوف داخل جسدي‪ .‬عندما كنا‬
‫نعيد بناء البيت شعرت بالمرض وعانيت من صداع ما زال يالزمني منذ ذلك‬
‫الحين‪ .‬قمت بإجراء بعض الفحوصات ومن المفروض أن أخضع لفحص أشعة‬
‫‪ .CT‬في المرة الثانية لهدم منزلي‪ ،‬شعرت باأللم واإلنتفاخ في قدمي حتى أني‬
‫لم أستطع الوقوف‪ .‬تمددت في السرير لمدة ‪ 3‬أيام ‪ .‬وحتى اآلن اتعالج بالحقن‬
‫للتغلب على األلم‪ .‬أخشى مما حدث لنا خاصة اآلن بعد أن أطلقوا علينا الرصاص‬
‫المطاطي"‪( .‬أم سمير)‬
‫خالل المشروع تمّ تنفيذ لقاءات مع نساء (‪ 20‬لقاء) وأطفال ( ‪ )15‬بمشاركة فعالة‬
‫من قبل العشرات من النساء واألطفال‪ .‬كما وأنه نتيجة لطبيعة األحداث فقد انضم‬
‫إلى جزء من اللقاءات بعض األقارب ممن حضروا للتضامن مع أهالي العراقيب ‪،‬‬
‫وكانوا أيضا شهودا على عمليات الهدم في بعض الحاالت‪.‬‬
‫«في اللحظة التي رأيتهم ا يهدمون ويضربون ويطلقون النار‪ ،‬بدأت أصرخ ‪:‬‬
‫أوالدي‪ ،‬أوالدي‪ .‬فرفع أحد رجال الشرطة مسدسه في وجهي‪ ،‬وأنا هربت خائفة"‪.‬‬
‫كان إبني البكر قادما من التلة المقابلة‪ ,‬وكانوا يضربونه بشدة أمام عينيّ‪،‬‬
‫فصرخت بأعلى صوتي ‪ .‬وأنا شعرت بالخوف»‪( .‬أم يزيد)‪.‬‬
‫شملت اللقاءات مع النساء إسعافات أولية وتدعيم القدرات العاطفية ضمن مجال‬
‫اضطرابات ما بعد الصدمة (‪ .)PTSD‬كما وتمّ استخدام القصص الشخصية‬
‫لمناقشة عمليات الهدم المتكررة والتجارب القاسية التي يواجهها أهل القرية‪ ،‬بما في‬
‫ذلك ضرب النساء وإطالق الرصاص المطاطي‪ .‬شاركت النساء مخاوفهن وموضوع‬
‫تدهور الصحة النفسية‪ ،‬كما وعبّروا عن صعوبات في التنفس ورهاب االحتجاز‪.‬‬
‫«‪ ...‬بحثت عن كتب دراسية لألطفال ولكن لم أجدها‪ ،‬هناك فوضى وعدم‬
‫ترتيب‪ .‬يوم تصل الحافالت المدرسية وال تصل في اليوم التالي‪ ...‬وتحولنا إلى‬
‫شعب عصبي ‪ ،‬ال يمكننا العثور على راحة البال‪ .‬كل شيء صغير تثير الغضب‬
‫في نفوسنا‪ .‬بدأت بالذهاب إلى صندوق المرضى أو إلى طبيب خاص فقط في‬
‫الليل‪ .‬أخشى جدا مغادرة المنزل خالل النهار‪ ،‬لئال أعود وأجده مهدوما‪ ...‬أتلهف‬
‫للعيش مثل أي شخص آخر‪ ...‬زوجي يطلب مني ان اهدأ و انها ليست نهاية العالم‪،‬‬
‫ولكني أشعربالضغط النفسي‪ ،‬وأشعر أن روحي مريضة‪ ،‬وأني لست ذات المرأة أو‬
‫الشخص‪( ".‬أم شريف)‬
‫ومن األمور التي عانى منها األوالد كانت الخوف من أن يتركوا لوحدهم‪ ،‬والخوف‬
‫من فقدان األم‪ ،‬والكوابيس والتبول في الليل‪ ،‬والتلعثم‪ .‬عمل المعالجون مع‬
‫النساء على تخفيف حدة الضغط واإلجهاد‪ ،‬بما في ذلك ممارسة عملية تأمل ذاتي‪،‬‬
‫وتمارين التنفس العميق للتهدئة‪ .‬كما وتلقت النساء تعليمات حول كيفية التعامل‬
‫مع حاالت حادة من التوتر داخل األسرة‪ ،‬والسبل األفضل لتلبية احتياجات أسرهن‪.‬‬
‫"منذا أن بدأت عمليات الهدم تراجع وضع أوالدي الصغار في الدراسة بشكل كبير‪.‬‬
‫فهم يستيقظون كل يوم وأول شيء يسألون‪" :‬هل يهدمون اليوم؟" ال توجد‬
‫لديهم وسيلة الستحمام‪ ،‬وال مكان للحفاظ على كتبهم"‪( .‬أم يزيد)‬
‫أما العمل مع األطفال فقد شمل فسح المجال لهم للمشاركة بقصصهم الشخصية‬
‫وللتعبير عن مخاوفهم‪ ،‬ومناقشة االحداث من وجهة نظرهم‪ .‬كما ونظمت ورشة‬
‫عمل عالجية خاصة حول مفهوم "البيت" حضرها أكثر من ‪ 40‬طفال‪.‬‬
‫وفي داخل القرية‪ ،‬ساهم المشروع في بناء عالقات الثقة مما زاد روح التكافل‬
‫والتضامن بين االهالي حيال حقهم في العيش على أرضهم‪ .‬وبات التضامن مع‬
‫القرويين أول وأهم نتائج العمل‪ ،‬كما وأن جمعية "ياسمين النقب" أصبحت من‬
‫أول المنظمات التي يتم استدعاؤها في حاالت الهدم‪ .‬أما بين مجموعة المعالجين‬
‫المتطوعين‪ ،‬فتسود إرادة واستعداد لمواصلة العمل مع ضحايا هدم المنازل في‬
‫العراقيب وأيضا في قرى أخرى‪.‬‬
‫ترك تنفيذ المشروع انطباعا قويا تجسد بالمعلومات والشهادات والقصص التي‬
‫تجلت أمام أعيننا‪ .‬وبناء عليه‪ ،‬قررت إدارة جمعية «ياسمين النقب» إضافة موضوع‬
‫المرافعة إلى خطة العمل للعام ‪ ،2011‬على أمل بأن نكشف هذه القصص لجمهور‬
‫أوسع في إسرائيل وخارجها‪ ،‬وكذلك اآلثار الفردية واالجتماعية القاسية الناجمة‬
‫عن سياسات هدم الدولة لمنازل مواطنيها‪.‬‬
‫وقد بدأنا جهود المرافعة الدولية بلقاء المفوضة السامية لحقوق اإلنسان في األمم‬
‫المتحدة (‪ )UNHCHR‬خالل زيارتها إلسرائيل في شباط ‪ .2011‬وخالل اللقاء طرح‬
‫مندوبو جمعية "ياسمين النقب" هذه القضية بالتفصيل كما وزودوا المفوضة‬
‫بالمعلومات والبيانات التي تم تركيزها في فترة المشروع‪ .‬عقب االجتماع‪ ،‬وجهت‬
‫المفوضة وفدا لزيارة قرية العراقيب لجمع المزيد من المعلومات‪ ،‬كما وأدرج‬
‫الموضوع في البيان الختامي لزيارة المفوضة إلسرائيل واألراضي الفلسطينية‬
‫المحتلة الذي نشر في ‪ 11‬شباط ‪.2011‬‬
‫في الوقت الحاضر‪ ،‬تسعى جمعية "ياسمين النقب" لتطوير الشراكات وآليات‬
‫المرافعة ورفع الوعي محليا ودوليا‪ ،‬مثل نشر منشورات وبيانات وشهادات وأدلة‬
‫تمّ توثيقها خالل فترة المشروع ومواد عامة أخرى‪ .‬يصبو طاقم الجمعية إلى‬
‫استمرار وتوسيع دائرة عمل مجموعة األخصائيين والمعالجين التي تشكلت أثناء‬
‫المشروع في العراقيب وغيرها من القرى غير المعترف بها‪.‬‬
‫جمعية «ياسمين النقب»‬
‫تأسست جمعية «ياسمين النقب» لصحة المرأة واألسرة في عام ‪ ،2007‬كجمعية‬
‫غير حكومية‪ ،‬من قبل مجموعة من النساء البدويات �العامالت في مجال الصحة‬
‫(الطب والتمريض) والقانون والتربية والرفاه االجتماعي‪ .‬منذ العام ‪ ،2009‬جمعية‬
‫"ياسمين النقب" هي شريكة في منتدى الصحة اإلسرائيلية الذي نجح في ضم‬
‫رعاية أسنان األطفال تحت سن ‪ 5‬إلى تمويل الدولة‪.‬‬
‫مهمتنا هي تمكين وتثقيف المرأة البدوية العربية حول كيفية خلق تغيير اجتماعي‬
‫من شأنه التأثير على وضع الصحة العام للسكان العرب البدو‪ .‬المعرفة هي قوة‬
‫ولذلك فإننا نهدف إلى توفير المعرفة وجعلها سهلة التناول وسهلة الوصول إليها‪.‬‬
‫نستخدم آليات المرافعة وبرامج تدريبية لمساعدة المرأة البدوية العربية في‬
‫الحصول على األدوات التي تحتاجها لتحقيق حقوقها‪ .‬من أجل تحقيق مهمتنا نحن‬
‫نعمل على عدة مستويات من ضمنها‪:‬‬
‫•المرافعة بشأن المساواة في القضايا الصحية وفي الخدمات الصحية؛‬
‫•المرافعة لتحصيل مساواة في فرص التعليم العالي للنساء البدويات خاصة‬
‫في مجال الصحة وذلك لتعزيز تكافؤ الفرص في التعليم والتشغيل؛‬
‫•تطوير كادر من القيادات النسائية البدوية في قضايا الصحية من خالل دورات‬
‫طويلة األمد‬
‫•تشكيل مجموعات عمل وفقا لمواضيع تختارها النساء؛‬
‫•توعية أفراد المجتمع لمعرفة حقوقهم وكيفية تحصيلها‬
‫•توعية المهنيين العاملين في مجال الصحة لالطالع على الحالة الصحية‬
‫الفقيرة واحتياجات المجتمع في هذا المجال‪.‬‬
‫انجازاتنا األخيرة تشمل‪:‬‬
‫•بشراكة مؤسسات فعالة في النقب‪ ،‬تم المصادقة على برنامج خاص وهو‬
‫تحفيز لتشغيل ممرضين في النقب بتمويل من قبل وزارة الصحة‪،‬‬
‫•ساهمت "ياسمين النقب" بتأسيس مسار لتعليم التمريض لطالب عرب بدو‬
‫في جامعة بن غوريون بتمويل كامل من قبل وزارة الصحة‪،‬‬
‫•تجنيد ‪ 38‬طالبا وطالبة للتسجيل لمسار تعليم التمريض في جامعة بن‬
‫جوريون‪.‬‬
‫•تقديم​​أكثر من ‪ 150‬محاضرة حول الصحة والحقوق الصحية لجماهير مختلفة‬
‫من المجتمع العربي البدوي‪.‬‬
‫•ساهمت "ياسمين النقب" في إزالة العقبات في شروط القبول لمسار العلوم‬
‫الغذائية في كلية تل حاي األكاديمية‪.‬‬
‫•تجنيد ‪ 6‬منح كاملة لتعليم علوم التغذية في كلية تل حاي لطالب عرب بدو‬
‫(‪ 3‬نساء‪ 3 ،‬رجال)‪.‬‬
‫•شاركت "ياسمين النقب"‪ ،‬مع مؤسسات فعالة في النقب‪ ،‬في التماس لمحكمة‬
‫العدل العليا أدى إلى إعادة فتح عيادتين لألم والطفل في القرى غير المعترف‬
‫بعد إغالقها من قبل وزارة الصحة‪.‬‬
‫•إشراف وإرشاد نحو ‪ 70‬امرأة في مجال الصحة كوكيالت للتغيير في مجتمعاتهن‪،‬‬
‫•حاصلة على جائزة رئيسة الكنيست جائزة لجودة الحياة للعام ‪،2008‬‬
‫•حاصلة على درع وزير الصحة للتميز في التطوع للعام ‪.2010‬‬
‫لمزيد من المعلومات أو لتقديم التبرع‪ ،‬يرجى االتصال بنا على التفاصيل التالية‪:‬‬
‫هيجر أبو شارب‪ ،‬المديرة التنفيذية‬
‫بئر السبع ‪ ،84135‬ص ب ‪ ،3549‬إسرائيل‬
‫الهاتف المحمول‪+972-54-2196999 :‬‬
‫فاكس‪+972-8-6239714 :‬‬
‫البريد اإللكتروني‪[email protected] :‬‬
‫نرحب بالتبرعات بواسطة الشيكات والحواالت المصرفية والتبرعات المعفاة من‬
‫الضرائب التي يمكن أن تحوّل من الواليات المتحدة وكندا والمملكة المتحدة من‬
‫خالل صندوق إسرائيل الجديد (‪.)NIF‬‬
‫التبرع عبر االنترنت‪:‬‬
‫‪https://www.israelgives.org/makedonation/58047305‬‬
‫طبعت هذه النشرة بدعم من مركز مساواة‪:‬‬
‫يهدف مركز مساواة الى تحصيل الحقوق اإلقتصادية‪ ,‬واإلجتماعية‪ ,‬الثقافية‬
‫والسياسية للعرب الفلسطينيين المواطنين في اسرائيل‪ ,‬واإلعتراف بهم كأقلية‬
‫قومية أصلية لها خاصيتها القومية‪ ,‬الثقافية والتاريخية‪.‬‬
‫يعمل المركز على بناء مجتمع ديمقراطي خال من العنصرية ويكافح كافة‬
‫أشكال التمييز على أساس قومي‪ ,‬طائفي‪ ,‬ديني‪ ,‬طبقي‪ ,‬جنسوي ذوي المحدودية‬
‫الجسدية أو النفسية‪.‬‬
‫"חיינו על האדמה שלנו מזה זמן‬
‫רב ללא כל ההריסות‪ ,‬פתאום‬
‫הכל התהפך‪ ,‬הרגשתי שזה היה‬
‫כמו רעידת אדמה"‬
‫(אום שריף) �‬
‫תקציר‬
‫בחודש אוגוסט ‪ 2010‬ארגנה עמותת יסמין אלנגב קבוצה של כ ‪-10‬‬
‫מטפלים שעבדו בהתנדבות עם הנשים והילדים של אלעראקיב‪ ,‬כפר בלתי‬
‫מוכר ערבי בדואי בנגב‪ .‬התוכנית באה כתגובה להריסות חוזרות ונשנות‬
‫של הכפר כולו שהחלו זמן קצר קודם לכן‪ .‬מטרת התוכנית הייתה להקל‬
‫על הלחץ והמתח של תושבי הכפר‪ ,‬ולתת להם כלים מעשיים כדי לשמר‬
‫את מאבקם‪ .‬בנוסף התוכנית עזרה להתמודד עם הפרות מתמשכות של‬
‫זכויות אדם שנגרמות על ידי המדינה בדמות הריסות חוזרות ונשנות‪ .‬מאז‬
‫שהחלה התוכנית נהרס הכפר למעלה מ‪ 25 -‬פעם‪.‬‬
‫בין ספטמבר ‪ 2010‬לפברואר ‪ 2011‬ערכה עמותת יסמין אלנגב למעלה‬
‫מ‪ 30-‬מפגשים עם נשות וילדי אלעראקיב‪ .‬כל הפגישות התקיימו בשטח‬
‫הכפר‪ .‬העבודה של יסמין אלנגב אפשרה לנשים ולילדים של אלעראקיב‬
‫לדון באירועים מנקודת המבט האישית שלהם‪ ,‬לשתף בסיפורים ולהרגיש‬
‫שהם לא לבד עם הפחדים והחרדות‪ ,‬שכן רבים מהם מתמודדים עם‬
‫סוגיות דומות במשפחות ועם ילדיהם‪ .‬לנשים ולילדים התאפשר לשתף‪,‬‬
‫לדון וללמוד אחד מהשני‪ .‬הלחץ שלהם‪ ,‬העקה‪ ,‬הפחד והכאב זכו למקום‬
‫ראוי וניתנו להם כלים מעשיים שיסייעו להם להתמודד עם לחץ‪ ,‬כעס‬
‫ומתח ולהתמודד עם פחד ותסכול אצל הילדים‪ .‬כמו כן ניתנו טכניקות של‬
‫הפחתה עצמית של לחץ ומתח‪ ,‬כולל הרגעה עצמית‪ ,‬נשימה והרפיה‪ .‬כלים‬
‫אלה הפכו לנכסי הנשים והן יכולות להשתמש בהם בעתיד כדי להמשיך‬
‫להתמודד עם המצב‪.‬‬
‫ילדי אלעראקיב עם התוצרים מהסדנא בטיפול באמנות‪ ,‬ינואר ‪2011‬‬
‫הפסיכולוגים המתנדבים התקבלו על ידי תושבות ותושבי הכפר והעמותה‬
‫הפכה להיות בין הגורמים הראשונים אליהם פנו במקרה של הריסות‪.‬‬
‫יסמין אלנגב אספה עדויות של נשים ומטפלים על ההשלכות של מדיניות‬
‫הריסת הבתים החוזרת ונשנית כמו גם תמונות של ילדים‪ ,‬אשר הביעו‬
‫את חששותיהם ואת חלומותיהם בדרך טיפולית‪-‬אמנותית‪ .‬יסמין אלנגב‬
‫מפתחת אמצעי הסברה כדי להרחיב את ההשלכות של הפרויקט‪ .‬פרטים‬
‫נוספים על הפעילויות ניתן למצוא בעמודים הבאים‪.‬‬
‫פירוט הפעילויות והתוצאות‬
‫"הבית שלי הוא הכל בשבילי‪ .‬אני מרגישה בטוחה בו‪ ,‬הוא מגן עלי‪ .‬כאשר‬
‫הבית שלי נהרס הרגשתי כאילו כבודי נלקח ממני‪ .‬הרגשתי פחד‪ ,‬הגוף‬
‫שלי רעד כולו‪ .‬כאשר בנו מחדש את הבית חליתי‪ ,‬התחלתי לסבול מכאב‬
‫ראש שלא הפסיק מאז‪ .‬עשיתי כמה בדיקות שצריך לבצע כגון בדיקת ‪.CT‬‬
‫בפעם השנייה ביתי נהרס הרגשתי כאבי רגליים‪ ,‬הרגליים שלי התנפחו‬
‫ולא יכולתי לעמוד עליהן‪ .‬נשארתי במיטה במשך שלושה ימים‪ ,‬עד עכשיו‬
‫אני מקבלת זריקות‪ .‬אני מרגישה שכל הגוף שלי חולה‪ .‬מאז ההריסות אני‬
‫מפחדת ממה שקרה לנו‪ ,‬במיוחד עכשיו‪ ,‬אחרי שהם ירו עלינו כדורי גומי‪.‬‬
‫" (אום סמיר)‬
‫במהלך התוכנית‪ ,‬נערכו כ‪ 20-‬מפגשים עם נשים וכ‪ 15-‬מפגשים וסדנאות‬
‫עם ילדים בהשתתפות עשרות נשים וילדים‪ .‬בנוסף‪ ,‬בשל אופי האירועים‪,‬‬
‫קרובים ובני משפחה המתגוררים במקומות אחרים שהיו נוכחים בכפר‬
‫הצטרפו‪ ,‬לעיתים למפגשים‪ .‬חלק מהם אף היו עדים להריסת כאשר באו‬
‫לתמוך במאבק‪.‬‬
‫"ברגע שראיתי שהם הורסים‪ ,‬מכים ויורים‪ ,‬התחלתי לצעוק "הילדים שלי‪,‬‬
‫הילדים שלי"‪ ,‬ואז השוטר כיוון את נשקו לכיווני ואני רצתי משם מבוהלת‪.‬‬
‫הבנים הבוגרים שלי היו אזוקים על הגבעה ממול‪ ,‬צעקתי בקול רם ככל‬
‫יכולתי‪ ,‬הם התחילו להכותם ממש חזק מול העיניים שלי‪ ,‬הרגשתי פחד‪" .‬‬
‫(אום יזיד)‬
‫המפגשים עם הנשים כללו תמיכה ראשונית‪ ,‬ובניית יכולת רגשית במקרים‬
‫של תסמונת עקה בתר‪-‬טראומתית (‪ .)PTSD‬סיפורים אישיים שימשו‬
‫כדי לדון בהריסות החוזרות ונשנות ובחוויות קשות שחוו‪ ,‬כולל הכאת‬
‫כמה מהנשים וירי כדורי גומי‪ .‬נשים שיתפו אחת את השניה בפחדיהם‬
‫ובמצב המתדרדר של בריאות הנפש‪ ,‬ודווחו בין היתר על קשיי נשימה ועל‬
‫קלאוסטרופוביה‪.‬‬
‫"‪ ...‬אני מחפשת ספרי הלימוד של הילדים ולא מוצאת‪ ,‬אין סדר‪ ,‬ואין איפה‬
‫לשים את הדברים‪ ,‬יום אחד האוטובוס לבית הספר מגיע‪ ,‬למחרת לא ‪...‬‬
‫הפכנו לאנשים עצבניים‪ ,‬לא יכולה למצוא שקט נפשי‪ ,‬כל דבר קטן מקפיץ‬
‫אותנו‪ ,‬גורם לנו עצבים‪ ...‬התחלתי ללכת לקופת חולים רק בלילה או לרופא‬
‫פרטי‪ .‬אני מפחדת לעזוב את הבית במהלך היום‪ ,‬שמא אחזור ואמצא אותו‬
‫הרוס ‪ ...‬אני כל כך רוצה לחיות כמו כולם ‪ ...‬הבעל שלי אומר לי להירגע‪,‬‬
‫זה לא סוף העולם‪ ,‬אבל אני מרגישה מתח נפשי‪ ,‬אני מרגיש את הנשמה‬
‫שלי חולה‪ ,‬אני לא אותה אישה‪ ,‬לא אותו אדם‪(" .‬אום שריף)‬
‫אמהות דיווחו כי ילדיהם מפחדים להיוותר לבדם‪ ,‬חוששים מאובדן אימם‪,‬‬
‫וסובלים מסיוטי לילה‪ ,‬הרטבת לילה‪ ,‬וגמגום‪ .‬המטפלים עבדו עם הנשים‬
‫על הפחתה עצמית של לחץ ומתח‪ ,‬כולל הרגעה עצמית‪ ,‬נשימה והרפיה‪.‬‬
‫הנשים הונחו כיצד להתמודד עם ריבוי המתחים בתוך המשפחה‪ ,‬וכיצד‬
‫לענות על צרכי המשפחה שלהם בדרך הטובה ביותר‪.‬‬
‫‪ ..." ‬מאז ההריסות‪ ,‬מצב הלימודים של בניי הצעירים הדרדר מדחי אל דחי‪.‬‬
‫הדבר הראשון שהם שואלים בכל בוקר כשהם מתעוררים הוא‪" :‬האם הרסו‬
‫היום?" אין דרך לקלח אותם‪ ,‬ואין היכן לשמור את הספרים שלהם " (אום יזיד)‪.‬‬
‫העבודה עם הילדים כללה תהליכי שיתוף בסיפורים ויצירת מקום להביע‬
‫את הפחדים שלהם‪ ,‬תוך כדי דיון באירועים האחרונים מנקודת מבטם‪.‬‬
‫סדנה ייחודית המבוססת על שיטות של טיפול באומנות בנושא "הבית"‬
‫נערכה בהשתתפות למעלה מ‪ 40-‬ילדים‪.‬‬
‫תוך כדי הפרויקט נוצרו יחסי אמון בין תושבי הכפר לעמותה‪ ,‬כאשר צוות‬
‫הפרויקט תמך בעמידתם האיתנה של תושבי הכפר על זכותם לחיות על‬
‫אדמתם‪ .‬סולידאריות עם תושבי הכפר התבררה כהיבט הראשון והחשוב‬
‫ביותר של העבודה‪ .‬יסמין אלנגב הפך אחד הארגונים הראשונים אליו‬
‫פנו תושבי הכפר בכל אירוע הריסה‪ .‬בקרב קבוצת המטפלים ישנו רצון‬
‫להמשיך את העבודה עם נפגעי הריסות הבתים באלעראקיב כמו גם‬
‫בכפרים אחרים‪.‬‬
‫העוצמ שעולה מהמידע‪ ,‬העדויות והסיפורים שנפרשו לנגד עינינו‪ ,‬הובילה‬
‫את העמותה להוסיף מימד של סנגור בנושא לתוכנית העבודה לשנת ‪.2011‬‬
‫אנו מקווים להביא את הסיפורים הללו לקהלים גדולים בישראל ומחוצה‬
‫לה וכן לחשוף את ההשלכות הפרטיות והחברתיות הקשות של הריסת בתי‬
‫אזרחים על ידי מדינתם‪.‬‬
‫מאמצי ההסברה הבינלאומית כבר החלו בפגישה עם הנציבה העליונה‬
‫לזכויות אדם של האו"ם (‪ )UNHCHR‬במהלך ביקורה בישראל בפברואר‬
‫‪ .2011‬במהלך פגישה עם ארגונים לא ממשלתיים מישראל הרחיבה‬
‫נציגת יסמין אלנגב בנושא והציגה מידע שנאסף במהלך הפרויקט‪ .‬לאחר‬
‫הפגישה‪ ,‬נשלחה משלחת מטעם ‪ UNHCHR‬לכפר על מנת לאסוף מידע‬
‫נוסף על הנושא‪ .‬הנושא שולב במשפט ההודעה המסכמת לביקורה של‬
‫הנציבה בישראל ובשטחים הפלשתיניים הכבושים‪ ,‬מה‪ 11-‬פברואר ‪.2011‬‬
‫בשלב הנוכחי‪ ,‬אנו יוצרים שותפויות לפיתוח חומרי הסברה ותקשורת כגון‬
‫פליירים עם הנתונים‪ ,‬העדויות והראיות שאספנו במסגרת הפרויקט‪ .‬אנו‬
‫מקווים כי קבוצת הפסיכולוגים והמטפלים אשר נוצרה במהלך הפרויקט‬
‫תמשיך את עבודתה כקבוצה עצמאית באלעראקיב וכן בכפרים הבלתי‬
‫מוכרים ובאלו שהוכרו לאחרונה בנגב‪ ,‬שכן בכל אלו מתבצעות הריסות‪.‬‬
‫אודות יסמין אלנגב‬
‫עמותת יסמין אלנגב לבריאות האישה והמשפחה הוקמה בשנת ‪.2007‬‬
‫העמותה‪ ,‬ארגון לא ממשלתי קהילתי הנוסד מן השטח‪ ,‬נוסדה על ידי קבוצה‬
‫של נשים ערביות‪-‬בדואיות אשר באו מתחומי הבריאות כאחיות ורופאות‬
‫וכן עורכות דין ונשות חינוך ורווחה‪ .‬משימתנו היא להעצים ולחנך נשים‬
‫ערביות בדואיות כיצד ליצור שינוי חברתי אשר ישפיע על הבריאות הכללית‬
‫של האוכלוסייה הערבית הבדואית בנגב‪ .‬ידע הוא כוח‪ ,‬ולכן אנו שואפים‬
‫להנגיש את הידע לנשים ולקהילה‪ .‬אנו משתמשים בלובי‪ ,‬הסברה‪ ,‬ותוכניות‬
‫הכשרה כדי לעזור לנשים ערביות‪-‬בדואיות לקבל את הכלים הנחוצים להן‬
‫כדי לממש את זכויותיהן וזכויות כל הקהילה‪ .‬על מנת למלא את המשימה‬
‫שלנו ואנחנו עובדים בכמה מישורים‪ ,‬כולל‪:‬‬
‫פעילות בנושאים עקרוניים של אי‪-‬שוויון בשירותי הבריאות;‬
‫שדולה למען הזדמנויות להשכלה גבוהה במקצועות לבריאות לנשים‬
‫ערביות‪-‬בדואיות‪ ,‬במטרה לקדם שוויון הזדמנויות בחינוך ובתעסוקה;‬
‫יצירת קאדר של נשים מנהיגות בנושאי בריאות מהקהילה‪ ,‬באמצעות‬
‫קורסים ארוכי‪-‬טווח ולאחריהם הקמת קבוצות פעולה העוסקות בנושאים‬
‫לפי בחירת הנשים;‬
‫העלאת מודעות הקהילה אודות זכויותיהם וכיצד לממשן‪ ,‬וכן למקצועות‬
‫הבריאות הקיימים;‬
‫העלאת המודעות של אנשי ונשות מקצוע בתחום הבריאות בנוגע למצב‬
‫הבריאות הקהילה וצרכיה‪.‬‬
‫השיגנו האחרונים‪:‬‬
‫הצלחנו להביא לאישור תכנית תמריצים של משרד הבריאות‪ ,‬להתגבר על‬
‫מחסור באחים ואחיות הקיים היום ולעודד איוש ‪ 40‬משרות בתחנות אם‬
‫וילד בנגב‪.‬‬
‫הצלחנו להביא ליצירת מסלול לימודים אקדמי באוניברסיטת בן גוריון‬
‫ללימוד מקצוע הסיעוד לסטודנטיות ערביות במימון שלם ממשרד הבריאות‪.‬‬
‫גיוס ‪ 38‬סטודנטיות שילמדו מקצוע הסיעוד באוניברסיטת בן גוריון‬
‫העברנו כ‪ 150-‬הרצאות לקבוצות מגוונות בנושאי בריאות וזכויות בריאות‪.‬‬
‫הצלחנו לתרום להכנסת ‪ 6‬סטודנטים ערבים בדואים ללימודי מדעי‬
‫התזונה בשנת ‪ 2009‬במכללת תל חי ‪.‬‬
‫הצלחנו לגייס ‪ 6‬מלגות ללימודי מדעי התזונה בתל חי לסטודנטים עריבם‬
‫בדואים (‪ 3‬גברים ו‪ 3‬נשים)‪.‬‬
‫בעקבות הבג"צ שהיינו שותפים להגשתו‪ ,‬הצלחנו לפתוח שתי טיפות חלב‬
‫מתוך שתי טיפות חלב שנסגרו ע"י משרד הבריאות‪.‬‬
‫הדרכה ותמיכה ב‪ 70-‬נשים בנושאי בריאות כסוכנות שינוי בקהילותיהן‪.‬‬
‫זכינו בפרס יושבת ראש הכנסת לשנת ‪ 2008‬לאיכות חיים‬
‫זכינו למגן שר הבריאות לשנת ‪ 2010‬על הארגון המצטיין בהתנדבות‬
‫לפרטים נוספים ולתרומות‪ ,‬נא ליצור קשר‪:‬‬
‫הייג'ר אבו שארב‪ ,‬מנכ"ל‬
‫ת‪.‬ד‪ ,3549 .‬באר שבע‪ ,‬ישראל‪84135 ,‬‬
‫פקס‪08-6239714 :‬‬
‫נייד‪ 054-2196999 :‬‬
‫אימייל‪[email protected] :‬‬
‫אנו מקבלים תרומות בצ'קים‪ ,‬העברות בנקאיות ותרומות פטורות ממס‪,‬‬
‫אשר ניתן להעביר באמצעות הקרן החדשה לישראל (‪ )NIF‬מארה"ב‪ ,‬קנדה‬
‫ובריטניה‪.‬‬
‫לתרומה באתר "ישראל תורמת"‪:‬‬
‫‪https://www.israeltoremet.org/makedonation/580473056‬‬
‫מרכז מוסאוא‬
‫מרכז מוסאוא פועל להשגת זכויות כלכליות‪ ,‬חברתיות‪ ,‬תרבותיות ופוליטיות‬
‫לערבים הפלסטינים אזרחי ישראל‪ ,‬תוך הכרה בייחודם הלאומי‪ ,‬תרבותי‬
‫והיסטורי כמיעוט יליד‪.‬‬
‫המרכז פועל לבניית חברה דמוקרטית נטולת גזענות ונאבק בכל צורות‬
‫האפליה על בסיס לאומי עדתי‪ ,‬דתי‪ ,‬מעמדי‪ ,‬מגדרי ומוגבלות פיזית או‬
‫נפשית‪.‬‬
‫‪This publication is printed with the support of Mossawa Center‬‬
‫‪The Advocacy Center‬‬
‫‪For Arab Citizens in Israel‬‬
‫‪The Mossawa Center aims to promote the economic, social,‬‬
‫‪cultural rights of the Palestinian citizens in Israel, and the‬‬
‫‪recognition of this community as a national, cultural and historical‬‬
‫‪distinctiveness. The Center develops programs to promote a‬‬
‫‪democratic society, and acts against all forms of discrimination‬‬
‫‪based or race, nationalism, religious affiliation, social status,‬‬
‫‪gender, and disabilities.‬‬
harsh individual and collective consequences of house demolitions
committed by the state.
International advocacy efforts have already started. Yasmin Al-Nagab
met with the UN High Commissioner for Human Rights (UNHCHR)
during her visit to Israel in February 2011. During the meeting, the
representative of Yasmin Al-Nagab elaborated on the house demolition
issue and presented the information gathered from the project. Following
the meeting, the UNHCHR sent a delegation to Al-Araqib to gather more
information on the topic. The results of this delegation were incorporated
into the UNHCHR’s concluding statement on her visit to Israel and the
Palestinian Occupied Territories that was issued on February 11th 2011.
Currently, we are creating partnerships in order to develop our advocacy
efforts and raise awareness locally and internationally of the demolitions
in the Negev. We are also developing the project in order to provide the
volunteer psychologists and therapists with the proper tools to continue
their work in Al-Araqib and elsewhere in the Negev.
About Yasmin Al-Nagab
Yasmin Al-Nagab for the Health of Women and the Family was founded
in 2007. The organization, which is community-based, grassroots, and
non-governmental, was founded by a group of Bedouin Arab women
with backgrounds in medicine, law, education, and welfare. Our mission
is to empower and educate Bedouin Arab women on how to create
social change that will impact the overall well-being of the Bedouin Arab
population of the Negev. Knowledge is power, so we aim at making
knowledge accessible. We use lobby and advocacy training programs
to help Bedouin Arab women obtain the tools they need to fulfill their
rights. In order to fulfill our mission, we work on several levels:
Advocacy on principle issues of health inequality in health services;
Lobby for higher education opportunities in health-related professions
for Bedouin Arab women in order promote equal opportunities in
education and employment;
The development of female leaders on health issues via long-term
courses followed by the formation of action groups;
Awareness-raising of the community to their rights;
Awareness-raising of health institutions on the poor state of health
within the Bedouin Arab community and the community’s needs.
Our Recent Successes include:
The development and implementation of a Ministry of Health funded
benefit program for the employment of nursing staff in the Negev.
The founding of an academic nursing track at Ben Gurion University,
fully funded by the Ministry of Health.
The recruitment of 38 females to attend the academic nursing track at
Ben Gurion University.
Over 150 lectures on health and health rights to various audiences
from the Bedouin-Arab community.
Full scholarships for six Bedouin Arab students in the academic studies
on Nutrition Sciences at the Tel Hai Academic Colleges.
In partnership with other organizations, Yasmin Al-Nagab had
appealed successfully to the Supreme Court to reopen two MotherChild clinics in unrecognized villages that were closed down by the
Ministry of Health.
Trained 70 women to take responsibility for the health of their community
and act as agents of change. These women organize health fairs and
workshops and act on principle issues to advance needed health
services in their community.
Yasmin Al-Nagab was awarded the Chairperson of the Knesset Prize
for Quality of Life, 2008.
Yasmin Al-Nagab was awarded the Minister of Health Prize for
Excellence in Voluntarism, 2010.
For further information and to make a donation, please contact:
Heiger Abu Shareb, Executive Director of Yasmin Al-Nagab
PO Box 3549, Be’er-Sheva 84135, Israel
Fax: +972-8-6239714
Mobile: 972-54-2196999
Email: [email protected]
We welcome donations by check, bank transfer and tax-exempt
donations from the USA, Canada and the UK via the New Israel Fund
(NIF).
Donate online:
https://www.israelgives.org/makedonation/58047305
can now utilize these tools in order to continue to deal with the situation,
as well as to assist other women.
Children of Al-Araqib with their drawings from a non-verbal art-therapy workshop, January 2011
The volunteer psychologists were welcomed by the villagers and Yasmin
Al-Nagab became among the first to be contacted in the event of
demolitions. Yasmin Al-Nagab has gathered testimonies of women and
therapists on the implications of the recurrent house demolitions as well
as artistic expressions of the children’s fears and desires. Yasmin AlNagab is currently developing advocacy measures in order to increase
the visibility of this project. Further details on the activities can be found
in following pages.
Activities and Results
“My home is everything for me. I feel safe in it and it protects me. When
my house was demolished, I felt as if my honor was taken away from me.
I felt fear trembling inside my body. When we rebuilt the house, I became
ill. I started suffering from a headache that hasn’t stopped since. I have
been administered medical tests and should receive a CT scan. After
the second demolition, I felt feet aches. My feet swelled to the point
that I could not stand. I stayed in bed for three days, and until now, I
have been getting injections to help with it. I feel that my whole body is
becoming sick. I fear from what has happened to us, especially now,
after they shot at us with rubber bullets.” -Um Samir
About 20 meetings with women and 15 workshops with children were
organized during the program. In addition, due to the nature of the
demolitions, some relatives who live outside of Al-Araqib attended the
various meetings. Some of them were witnesses to the demolitions.
“The minute that I saw them start to demolish houses and beat and shoot
the villagers, I began shouting, “My children, my children!” A policeman
pointed his gun at me and I ran away scared. My older sons were handcuffed on the opposite hill. I shouted as loud as I could and the police
started to hit them really hard. I felt very scared.” -Um Yazeed
The meetings with women provided first-aid support and therapy
techniques to combat Post Traumatic Stress Disorder (PTSD). Personal
stories were used to discuss the recurrent demolitions and harsh
experiences such as beatings and shootings of rubber bullets. Women
shared their fears and discussed the deterioration of their mental health.
They reported experiencing difficulty breathing and claustrophobia.
“…I look for the children’s study books and I cannot find them. There is
chaos and disorder. One day the school bus arrives, the next day it does
not… We have turned into a nervous people. We cannot find peace of
mind. Every little thing makes us nervous. I started going to the medical
clinics only at night or to a private doctor. I am too afraid to leave the
house during the day, lest I return and find it demolished… I am so eager
to live like everyone else… My husband tells me to calm down, it is not
the end of the world, but I feel a mental stress, I feel my soul is ill. I am
not the same woman, not the same person.” -Um Sharif
The children of Al-Araqib expressed fears of being left alone and fears of
losing their mothers. They also experienced nightmares, night wetting,
and stuttering. The village’s women were instructed on how to deal with
high levels of stress within the family and how to best address their
family’s needs.
“…Since the demolitions, my younger children’s studies have
deteriorated drastically. Everyday they wake up and the first thing they
ask is: “Did they demolish today?” There is no way to give them a shower
and nowhere to keep their books.”- Um Yazeed
One example of the workshops conducted with children was an arttherapy workshop on the notion of ‘home.’
The project has helped foster long-lasting relationships and has
reaffirmed the villagers’ right to live on their land. There is a consensus
amongst the psychologists associated with the project to continue the
work with victims of house demolitions in Al-Araqib as well as in other
villages.
The testimonies and information collected during the project have
strongly impacted everyone involved. Therefore, the board members of
Yasmin Al-Nagab are building a 2011 advocacy plan. We aspire to share
these stories with larger audiences in Israel and beyond and reveal the
“We have lived on our land
for a long time, without any
demolitions, and then suddenly,
my world was turned upside
down. I felt like we were hit by
an earthquake.”
-Um Sharif1
Summary
In August 2010, Yasmin Al-Nagab organization assembled a group of
ten therapists to volunteer with the women and children of Al-Araqib
village, an unrecognized Bedouin Arab village in the Negev (Israel’s
semi-arid southern region). The program was organized in response to
the recurrent village demolitions that began in July 2010. The purpose
of the program was to alleviate some of the hardships of the villagers
and to give them practical tools to sustain their struggle and deal with
the ongoing human rights violations inflicted upon them by the State in
the form of the recurrent demolitions. Since August, the entire village has
been demolished over 30 times.
Between September 2010 and February 2011, Yasmin Al-Nagab
conducted over 30 meetings with the women and children of Al-Araqib.
The work of Yasmin Al-Nagab has enabled women and children in AlAraqib to share their stories and to feel that they are not alone in their
fears and anxieties, as many of them deal with similar issues. Women and
children were given a safe space to share, discuss and learn from each
other. Their stresses, fears and pain were validated and they were given
practical tools to help them deal with these emotions, such as techniques
for meditation and breathing exercises for relaxation. Bedouin women
Sustainable Support for Women
and Children Victims of House
Demolitions in Al-Araqib
Unrecognized Village in Israel’s
Negev