Julio - Augusto - Septembro 2011-a

Julio – Auguusto - Septeembro 2011--a
6a jarkkolekto nro
o 71-73
2011 esstas la Interrnacia Jaro de
d Volontecco, kaj en Hungarujo
H
an
nkaŭ la Jaroo de la Familioj kaj
de la Am
mo ....................................................................................................................................... 3 Misiistooj de la Amoo ........................................................................................................................ 4 Demanddoj kaj resppondoj de Paatrino Terezza .................................................................................. 5 Epizodooj de la muzzika vivo dee la malnovaa Miŝkolco .................................................................. 6 La boneefika pomo ........................................................................................................................ 10 Pripensendo .................................................................................................................................. 11 Kredkonnfeso ................................................................................................................................. 11 Pensoj ppri la antaŭ 120 jaroj naskiĝinta D
D-ro Aleksan
ndro Karácssony ...................................... 11 Kulturaj
aj ĉefurboj de
d Eŭropo, 2011
2 ............................................................................................... 12 Kulturaj
aj ĉefurboj de
d Eŭropo, 2011
2 ............................................................................................... 13 2011 esstas Jaro ankkaŭ de la Keemio .............................................................................................. 14 Pri Difeerencialaj Ekkvacioj ............................................................................................................ 15 Esperanntista heredaaĵo.................................................................................................................... 16 Antaŭ 1120 jaroj naskiĝis d-ro Kálmán
K
Kaalocsay! ....................................................................... 17 INVITO
O por OMA
AĜo al d-ro KÁLMÁN
N KALOCS
SAY.......................................................... 17 Ankaŭ een la ĉeha urbo
u
Svitavy
y troviĝas E
Esperanto-M
Muzeo ....................................................... 19 Jan Werich - Huumuro ............................................................................................................... 19 Citaĵoj dde Jan Weriich ................................................................................................................... 19 Funebroo ........................................................................................................................................ 27 Mortis ggranda Eŭroopano ............................................................................................................... 27 Societo de Tokajm
montosubaj Kreantoj
K
– IInterreta Soccieto de Hu
ungaraj ................................... 28 Ŝercoj............................................................................................................................................ 28 Hungaraa venko en Jordano ........................................................................................................... 29 Specialaa Fako en laa Universitaato de urbo Szeged ....................................................................... 30 „Antaŭeen” 90-jarass ....................................................................................................................... 30 Vivovojjo ....................................................................................................................................... 30 KIEL
L MI FARIĜ
ĜIS E-ISTO
O? ................................................................................................... 31 En 20111, Nepalo esstis loko de la Azia Espperanto-Kon
ngreso...................................................... 32 Karstaj Tagoj enTrriesto – Italiio ................................................................................................... 33 oj de Belartaa Konkurso de UEA 20011 .............................................................................. 34 Rezultoj
RE
EZOLUCIO
O DE LA 96
6-A UNIVE RSALA KO
ONGRESO DE ESPER
RANTO.............. 36 LA
A KOPENH
HAGA UK FERMITA,
F
HANOJO KAJ
K REJKJJAVIKO A
ATENDAS .......... 37 Gratulo.......................................................................................................................................... 38 2
2011 eestas la In
nternacia Jaro de V
Volonteco
o, kaj en Hungaruj
H
o ankaŭ la
l Jaro
de
d la Fam
milioj kaj de
d la Amo
o
La mem
mvola laboroo farite por la komunum
mo, aŭ por la bezonanttoj ne estas unuflanka afero:
a
de
la al aliiuloj donitaa helpo ank
kaŭ ni evoluuas kaj riĉiĝ
ĝas en sentoj, ni povaas akiri amikojn kaj
novajn daŭrajn intterrilatojn. Al nia ĉiuutaga vivo ni
n ĉiam bezzonas volonntulojn, kiu
uj helpas
senpagee. Laŭ miaa opinio ĉi tio estos ĉĉi tiel ĉiam.. Ni povas konsenti m
multspecemaaniere al
bonigo de la mondoo, - kvankam
m ni ne povvas ŝanĝi tio
on
L
La Eŭropa Komitato komencis
k
ffunkciigi laa programon
n „Eŭropa Jaro de vo
olonteco2011” kkun la suba slogano:”Esstu volontullo! Faru porr la ŝanĝo!””
En la E
Eŭropa mem
mvola eervo,, sed ankaŭŭ ekstere de tiu, multm
miloj da hom
moj faras memvolan
laboronn en ĉiuj teeritorioj dee la socia, ekonomia kaj kultura vivo. Laa Eŭropa Komitato
K
mento, kiu enhavas
e
la memvolajnn organizojn
n kun la
kunlabooras strikte kun la Eŭrropa Parlam
membrooŝtatoj, kun komitato de
d regionoj, kun la eŭro
opa ekonom
mia kaj sociaala komitato
o, kun la
eŭropa kkonsilantaroo kaj kun vo
olontuloj dee la Unuiĝin
ntaj Nacioj.
/
http://w
www.harmoonet.hu/karrrier/57555-2
2011-az-onnkentesseg-eeve-leszeuropabban.html&harmo=9213
382/ En nnia Esperan
nto-lingvon
n disvastigaa movado ekzistas
volontecco. En Cenntra Oficejo/CO/ de la Universala Esperan
nto Asocioo/UEA/ Rotterdamo,
Nederlaando/ la muultnombraj kulturajn aagojn faranttoj memvolle senpage faras sian laboron,
helpantee laboron de
d UEA. Niia retrevuo en la unuaa numero dee 2011 rapoortis pri hellpo al la
brazila iinfanhejmo, kies laboron helpas kkiel volontulon la geessperantistoj de la mond
do. Ĉi tiu
retrevuoo, la Nordhuungaria info
ormo/NHI/ ffunkcias meemvole, sen
nprofite: aŭttoroj de la artikoloj,
a
redaktorroj, revizorroj senpage,, memvole faras tiun ĉi
ĉ laboron. Ĉi tio estaas memvolaa kultúra
misio. S
Sed vidu nun
n laboron
n de la de socio reko
onata fama organizo, FFratinoj dee Patrino
Tereza, kiu organizzo havas akttivulojn ankkaŭ en Misk
kolc.
3
Misiiistoj de la
a Amo
Patrino Teereza laŭ la Vikipedio
Fratinooj de Patrino Tereza
Vivdesttino de tiu komunumo
k
estas
e
servo de la malriĉĉuloj.
Ordenonn de Misiistoj de la Amo Agnees Bojaxin Loretto, orrdena fratinno /Patrino Tereza/
fondis, kkiun la Sannkta Seĝo ap
probis la 7--an de oktob
bro 1950. La
L centro dee la Ordeno estas en
Kalkatoo /Hindio/. Celo
C
de la Ordeno
O
estaas laŭ 4. pun
nkto de la sankta prom
meso servo de
d la plej
malriĉuuloj /korpaj kaj animaj malriĉulojj, , malsataantoj, soifan
ntoj, senvesstaĵaj kaj seenhejmaj
momankon havantoj
h
homoj, malsanuloj: lepraj kaj pasiaj mallsanuloj, forrlasitaj, elpuŝigitaj, am
d la aborto kaj eŭtanazzio, ktp./ Ilii ekzercas kkorpajn kaj animajn
kaj kiujn minacas danĝeroj de
m
helppe de la San
nkta Maria soifon pri aamo de Jesuo, kiun
farojn dde la kompaatemo por mildigi
sentas ppri la anim
moj. Slogano
o de la Orddeno estas:”Ni faras por
p Jesuo.”A
Adeptoj dee Patrino
Tereza kaj tiuj, kiuuj turnas sin
n laŭ la kriistana kredo
o al la helpo
on petantoj , okupiĝas ofereme
t oferemo
o neniam ppovas mank
ki el siaj
kun la malsanuloj, suferantojj, plej malrriĉuloj. Ĉi tiu
vivoj.
e
en Hungario een urbo Érd
d la 16-an de junio 19989 en iu malplena
m
La unuaaj fratinoj ekloĝis
paroĥejoo. Ili iris pootage al Bu
udapeŝto kajj komencis viziti la fam
miliojn, forrlasitajn hom
mojn laŭ
la de paaroĥo ricevvitaj adresojj. Poste kom
mencis funk
kcii la vestaĵdeponejo en la budaapeŝta 9.
distriktoo en stratoo Bokréta, kie komennciĝs la dissdonado dee la vestaĵooj. La koleektintajn
vestaĵojn oni doniss al la bezon
nantoj. En 11990. en la 8. distrikto
o en strato T
Tömő la ku
uirejo kaj
p
konstruiĝis,
k
mencis disd
doni la tagm
manĝojn po
otage por
manĝejoo /por 100 personoj/
kie oni kom
250-3000 personoj.. Poste agado de laa hungaria ordeno diisiĝis Oni malfermis en Érd
patrinheejmon, kie oni donas provizorann kvartiron por senhejmaj patrinooj kaj iliaj infanoj.
Tutmonnde ĉ. 50000 fratinoj laboras ĉ . en 650 domoj. En
E Miskolcc, la fratin
noj faras
helplabooron de la plej
p malriĉa popoltavoloo, la ciganaaj familioj. Ĉi
Ĉ tie Ĉi tio estas ilia misio.
m
Kanonaa jura statusso de la Ordeno estass: monaĥina institucio
o, kiu havass papan jurron. La
komunuumo estas jura persono
o. Internaccia centro de
d la komu
unumo estass: Superior General
Sr.M.Niirmala MC,, Adreso: 54/A
5
A.J.C. Bose Road
d; Calcutta 700016 WB
B. Hindio.T
Telefono:
0091+(333) 24-27-15.
Hungariia centro dee la komun
numo estas: Battilana Giuliana
G
SR
R.M. Letiziaa MC Estraa fratino;
Adreso:: 1083. Buddapeŝto, nr. 1 str Ötödikk; Telefono: 46/379-06
61
http://ujj.katolikus.hhu/rendek.p
php?h=40
4
Demand
doj kaj reespondoj de
d Patrino
o Tereza
Kiu estaas la plej beela tago?
la hodiaŭa
Kio estaas la plej granda malheelpo?
la timo
Kio estaas la plej faccila?
erari
Kio estaas la radiko de la malbo
onaj aferoj?? la egoismo
o
Kio estaas la plej beela amuzo?
la laboro
manko de kuraĝo
Kio estaas la plej daanĝera malv
venko?
Kiuj esttas la plej boonaj instruistoj?
la infanoj
Kio estaas la plej neecesa neceseeco?
por donaci min mem
Kio feliiĉigas plej tuute?
Por esti utila por alia hhomo
Kio estaas la plej daanĝera eraro
o?
La melanko
olio
Kio estaas la plej vuulgara sento?
La venĝo kaj
k malamoo
Kio estaas la plej beela donaco?
La kompreeno kaj kunssento
Kio estaas la necesaa?
la hejmo, laa aparteno aal io ajn
Kio estaas la agrablaa sento?
la interna paco
Kio estaas la plej boona solvo?
la optimism
mo
Kio estaas la plej granda konten
nteco?
la farita deevo
Kio estaas la plej granda forto en
e mondo?
la kredo
Kiuj esttas la plej grravaj homojj?
la gepatrojj
Kio estaas la plej beela afero en mondo?
LA
AMO
La Hunngara Katoliika Episkopa Konferennco proklam
mis Jaron de la Familio de 26 de decembro
2010 / ffesto de Sannkta Familio
o/ ĝis 30 de decembro 2011/
2
festo de Sankta FFamilio/. Celo de la
tematikaa jaro estass prezentad
do de valoraaĵoj de la familio
f
– baazo de ĉiujj komunum
moj – kaj
fortigo dde institucioo de la famiilio.
Kio estaas ankoraŭ grava
g
en niaa vivo? Ankkaŭ laŭ mia opinio la am
mo estas la plej grava.
(tekston de s-rino László
L
Pászttor esperantitigis László Pásztor)
5
Epizodoj dee la muzik
ka vivo dee la malno
ova Miŝkoolco
Nacia
N
teatro en Miskolcc (Wikipedio)
Miskolcc konstruiĝiis ĉe renkon
nto de la ebbeno kaj montaro
m
laŭ la
l valo de rrivereto Szin
nva. Ĝia
impona evoluo kom
menciĝis en
n malfrua etaapo de la mezepoko.
m
Ĝi
Ĝ gajnis urbban rangon en 1365.
Dum la 19. jarcentto - de la jaam pli frue prosperita vinkulturo,
v
muelaj,- kaaj gildaindu
ustrio kaj
konkuraante kun Kassa
K
/ nun Koŝice en Slovakio / iĝis centro
o de metio kaj komerco de la
regiono. Dum la jaarcentŝanĝo en la cis tibbiska Hung
gario Miskolc estis la pplej signifa komerca
k
f
aperis ankaŭ
a
la peeza industrio
o: post la 18
8. jarcentaj iniciadoj en
e la dua
urbo. Relative pli frue
pero.
duono dde la 19. jarccento sekviĝis la unua peza industtria ekprosp
Teatro
T
en Ka
Kassa/Koŝicee (Vikipedio
o)
ĝas, ke iĝĝis komisurro de kultturoj, kiu havis heteerogenan
El situoo de Miskkolc sekviĝ
multkollorecon, kieel ĝi karakteerizis la kom
mercajn centrojn. Al ĝiaa tradicia fiizionomio apartenas
a
ankaŭ ĝĝia kapacitoo. Ĝi kiel reezidejo de departemen
nto gastigis de jaro 18000 la teatran trupon
de Trannsilvanio kaaj donis hejm
mon en Peŝŝto al la po
or feliĉigi ne kapablaj hhungaraj geeaktoroj.
Post plii ol unu jarccento jam ĉe pli malboonaj historiaaj cirkonstan
ncoj ĝi povvis akcepti la
l trupon
de Tem
mesvár /nunaa Timisoaraa en Rumannio/ - sed esstas fakto, ke
k la pro koontrakto de Trianon
en sia hhejmo la funnkciado de la trupo esstis neebla, kiu trupo alvenis
a
mullte da rekvizitoj /21
vagonojj/ , kiuj estiis en Misko
olc neniam
m viditaj luk
ksaj rekviziitaj. De funnkciado de trupo de
Temesvvár ekirigis duan prossperan epokkon de opeerludo de la urbo. /tiiu epoko estis
e
nur
mallongga./ Ĉi tiu estis agord
digite kun ttiu pligrand
diĝinta funk
kcio, kiun M
Miskolc farris de la
1920-aj jaroj, kiel iu kultura „limfortikaĵ
„
ĵo” de la sttumpigita laando. Konsttanta oferem
mo de iu
setlejo ppri la spirittaj havaĵoj estas
e
apreceenda faktorro / kaj ĉefee ŝajneblas al aprecend
da, se ĝi
sekvas aferon de siajn
s
kritikaj
ajn minutojnn vivanta hungara
h
teattro kaj operrarto. Se ĉiu
uj ĉi tiuj
6
pruvas bonan prakktikan sensson kaj ne bagatelan antaŭvidon
n. Efike de tio ĉi en Miskolc
sekviĝiss longdistannca ekprospero de arta vvivo de la urbo.
u
La urboo iĝis kulturra centro / pli frue ank
nkaŭ lande ĝi
ĝ iĝis signifa centro, efike de ĝiiaj larĝaj
eblecoj ĝi iĝis internacie grav
va festivalurrbo / efike de
d ĝia teatro
o: Ĝia hunggarlingva teeatra arto
kaj operrludo igis kultura
k
centrro. Pri la 199. jarcentan
n hungaran kulturon foortiganta em
manco de
ĉi tiuj trradicioj, sedd pli ol simb
bola, ke tiuutempe en la
l urbo fam
maj muzikisttoj delonge restadis,
kies karrieroj ia maaniere ligiĝiis kun la teeatra vivo. El inter mu
uzikistoj Bééni Egressy
y / 18141851 / pasigis siajjn studentjaarojn en Miiskolc, kiu cetere nask
kiĝis en Sajjókazinc. Ankaŭ
A
li,
akceptaante ekzempplon de lia fama pli aĝĝa frato, iĝis aktoro, haavis larĝan krean agad
don, kies
ĉiuj form
moj elform
miĝis en teattra tereno. S
Sama estis Karl
K Thern / l817-188 6 /, kiu nasskiĝis en
Igló /nnuna Spiskká Nova Ves
V
en Sllovakio/ kaj originalla germanddevena. Lii fondis
studentoorkestron en
e Miskolcc en unu duono dee la 1830-a jardekoo, donante al siaj
muzikisstkunuloj siajn popularrajn komponnaĵojn. Sam
ma estis ank
kaŭ Adolfo Ellenbogen
n / 18251880 /, kkiu same esstis membro
o de la orkesstro de Therrn, pli malfr
frue atingis aal Peŝto, al la Nacia
Teatro kkaj iĝis unuu el la plej populara
p
heejma,enland
da danckom
mponisto de la dua duo
ono de la
19. jarceento. Por am
mbaŭ tri estis determinnitaj de la junaĝaj traviv
vaĵoj de Misskolc.
Sed ekpprospero de la kulturo daŭris
d
delonnge kaj Misskolc vivis en
e kultura vvidpunkto en ombro
de la naajbara deparrtementa ek
klezia centroo kaj lerneju
urbo Eger. Post
P la turkaa regado cent jarojn
konsideerinte, kultuura gravo de
d Eger povvas ŝajni plli elita, sed
d Miskolc, ĉefe de sia teatro
laŭgradee superis urrbon Eger el
e multspeccaj vidpunkttoj. De kom
menca de laa 20. jarcentto ankaŭ
Miskolcc ĉiam plie lernejurbo estis.
e
Tiel ŝ ajnas, ke muzikvivo
m
dee Miskolc liigiĝis al Eg
ger,al kio
aludas ttiu grava okkazintaĵo, du
ume la 21-aan de julio 1757 je estiimo de ĉefpprinco Ferdiinando –
kiu resttadis en la urbo
u
– oni aranĝis festtas Tedeum
mon, dum tio muzikis m
muzikistoj de Eger.
Laŭ tioo tiel ŝajne Miskolc ne
n haveblis artajn profesiajn muzzikistoj tiuttempe. Ĉi tio estis
konsekvvenco de la kamparurb
beta rango dde la urbo. Laŭ
L esploro
o de Kornél Bárdos ni scias, ke
en centtro de muzzikvivo de la liberaj reĝaj urbo
oj estis la en gildoj vivantaj in
nstruistaj
muzikisstoj: urbaj trumpetisstoj, aŭ tuurmuzikisto
oj. Tiuj nur
n
maloftee muzikis en la
kampareeturboj, kajj en Miskollc ni ne sciaas pri tiuj. La
L malsufiĉĉaj eblaĵoj aapenaŭ estis idealaj
por disvvolviĝi karrieroj de la junaj talenntoj. Ĉi tion
n povas kon
nkretigi ekirro de Ede Reményi
R
/1828-1898 /, kiu naskiĝis
n
en Miskolc. E
El lia vidpun
nkto bona decido estis poste, ke laa familio
transloĝĝiĝis al Egerr, kie la jun
na violonistoo povis lern
ni ĉe ĥorestrro de la kattedralo de Eger.
E
En
Miskolcc li ne provvintus trovi same instruuistan muzik
kistinstruistton. Ankaŭ tio estas kaaraktera,
ke en laa 1878/18779. jara sezono Miskollc aliĝis al la landa teeatra sangoocirkulado, dume la
soldatorrkestro de Eger
E
muzik
kis en teatroo de Miskollc, kio vigliigis kulturann vivon de la urbo.
Malfruaa manifestaado de la malnova
m
ekzzerco poviss esti, ke en
n 1901 oni petis ĥoreestron de
katedrallo de Eger, Erneston Lányi /1861--1923 por gvidi la novaan muziklerrnejon de Miskolc.
M
/
Tiel ŝajnas, ke ĉi tio
t estis la lasta vidaĵaa kazo de „muzikistim
„
mporto” de E
Eger en hisstorio de
departem
mentrezidejjo de Borsod.
En la 19.jarcento jam
j
ankaŭ famaj muziikistoj ekloĝis en Misk
kolc,kelkfojje ankaŭ deefinitive.
Kiel iliaa heroldo ni povas rigaardi Johanoon Lavotta /1764-1820
/
/, kiu restaadis en la urrbo inter
1797-17799 / pri liia tiama ag
gado bedaŭrrinde ni nee scias multte/ Antonioo Fáy, forteepianisto
/1805-1872 / de Em
mőd delong
ge, ĝis18699 loĝis en Miskolc.
M
Gu
ustavo Szénnfy /1819-1875 / de
Nyiregyyháza estis unu
u el la lan
nde popularraj kantokom
mponistoj de
d la malfruua reformep
poko, kiu
muzikiggis poemojnn de Aleksaandro Petőfii. Dum la 50-aj jaroj lii okupiĝis ppri teoriaj demandoj
de la huungara muziko kaj kom
mencis kolekkti popolkaantojn. Sed lia laboraĵoo fiaskiĝis, ne
n trovis
eldonistton – reiris al Nyiregyh
háza trompiiĝante. De 1860
1
ĝismorte li funkciiis en Miskolc, ĉefe
kiel muuzikinstruistto. Spite dee tio, ke li estis elstaraa 19. jarcen
nta muzikpeedagogo inter aliaj,
ankaŭ laa posteularoo vere trakttis maljuste.. Oni forgessis lin dum mallonga ttempo, kion
n pruvas,
ke la 20. jarcentajj monograffioj de Miskkolc – en unua
u
triono
o de la 20. jarcento – jam ne
menciass lian agadoon de Misko
olc.
7
Fine dee la 19.jarccento post ekskluziva funkcio dee la privataaj instruistooj oni preteendis ĉe
institutooj por instruui la muzikon, kaj impponan vigliĝ
ĝon de la muzikvivo:
m
iinter aliaj por
p fondi
entuziassmajn kanttoĥorojn, orrkestrojn, puublikan soccieton kaj reegulajn sim
mfoniajn kon
ncertojn.
Ĉi tiu evvolua impetto estis pli rapida,
r
ol laa landa averraĝo kaj ank
kaŭ la ekonoomia evoluo
o superis
evoluonn de aliaj urbboj. Dum laa jarcentŝannĝo kaj dum
m la unuaj jaardekoj unuua vidaĵa ekp
prospero
de muziikkulturo dee Miskolc okazis.
o
La rrapide plig
grandiĝanta urbo klopoodis krei meemstaran
muzikann fizionomiion sojle moderniĝo,
m
ddank’al sia muziklernejo, kiu de sia fondo funkciis
elstare kkaj povis ceertigi daŭre la fakan fo non. La urb
bo rekonis la eblecojn, kiuj estis donitaj
d
el
ĝia situuo: la urbo lanĉis tiun
n penson, kke la urbo iĝu kulturra centro dde la nordh
hungariaj
teritoriooj tempe dee la lastaj pacaj
p
jaroj. Estis karak
kterize, ke tiu
t regiono volis defen
ndi siajn
interesoojn kaj voliis estigi mu
uzikasocionn de Altlan
ndo /en 1913 ĝiaj meembroj estiss Kassa,
Eperjes,, Sátoraljaúújhely, Egerr kaj Miskollc./ Laŭ tiam
ma lanĉado oni fondis en 1908 laa Landan
Publikkkulturan Konnsilantaron..
En la uurbo estis grandsignifa muzika arranĝaĵo: 7. landa kanto
oĥorfesto, kkiun partop
prenis 47
ensembloj. En 1874 oni fondis la kantoĥoorsocieton de Miskolc, kiu jam dee la fondo honorajn
h
sukcesoojn atingis kaj
k akiris bonan
b
presttiĝon. Ĉi tiiu urba kan
ntoĥoro estaas la plej malnova,
m
havantee pro la niveela laborpro
odukto sociaan honoron.. /tiun ĉiam direktis la ĉĉiama muziiklerneja
direktorro./ Pro tio ni povas paroli
p
tiutem
mpe pri veera kantoĥorfonda onddo. Ĉi tiel sume
s
18
kantoĥooroj funkciiss en Miskollc, kio ne esstas malmullte en tiu urb
bo, kiu havaas 60000 loĝantojn!
Apud aagado de laa muziklern
nejo al Ernnesto Lányi kroĉiĝis unua
u
prezenntanta spektaklo de
modernna koncertvvivo de Miskolc,
M
kiuu preskaŭ donis ĉeffurban ranggon al la ĉi tiea
koncertppraktiko. Nome
N
oni prrezentis Rekkviemon dee Mozart en aprilo de 19904, eksklu
uzive nur
kun lokkaj kunlaboorantoj / in
nkluzive inttruistaron de
d la muzik
klernejo kaj
aj ties gelerrnantojn,
orkestroon de la 65. infanteeria regimeento, simfo
fonikan ork
kestron de la Ferfab
briko, la
kantoĥoorsocieton de
d Miskolc, amatorojn,, ktp./ Pri ek
kzistoj de orkestroj
o
– kkiuj sendependaj de
teatro kkaj soldataroo – ni havaas indikojn de fino dee la 19. jarccento. De 11886 ĝis 18
892 faris
ekleziom
muzikan tasskaron iu ek
kumena kattolika templla ensemblo
o, gvidite dee Vencel Hradik,
H
al
kiu apaartenis ankaaŭ miksa kaantoĥoro. Oni estigiss publikkultturan kaj m
muzean societon de
Borsod--Miskolc, kiu
k helpis aferon
a
de laa urba orkeestro: helpe de la sociieto amatoraa arĉista
orkestroo fondiĝis en
e 1904. La
L societo pprotektis la kulturon, faris
f
popolkklerigadon, inspiris
literaturran vivon de
d la region
no, organizzis migrajn ekspoziciojjn, faris muultflankan muzikan
m
agadon,, fondis bibbliotekojn kaj muzeojnn. Agado dee la societo dum kelkajj jaroj ĉesiss, sed de
1909 jam
m denove havis
h
gravan rolon en muzikvivo de la urbo. Ernesto Láányi iris en
n 1907 al
Szabadkka /nuna Suubotica en Serbio/, ĉarr gvidis la tiean muzik
klernejon. Ĝ
Ĝia kaŭzo estis, ke
mankis en Miskolcc la vivkapaabla orkestrro. Plaĉis al
a li pli bone la eblecoj
oj de Sud-H
Hungario,
ncaj perspeektivoj. En Miskolc, laa prezentaddo de Rekv
viemo de
kie povvis pensi laŭŭ longdistan
Mozart ne kontenttigis liajn muzikajn
m
prretendojn. Sed
S en Szab
badka jam ffine de 190
07 daŭre
funkciannta simfonia orkestro estiĝis,
e
kiunn Ernesto Láányi direktiss. En Misko
kolc sama ensemblo
fondiĝiss nur en la 1920-aj jaro
oj. Sed pli frue la jam menciita arrĉistorkestroo kun trump
pistoj de
la 65. iinfanterio –regimento,
–
aŭ kun sim
mfonia ork
kestro de laa Ferfabrikoo kunlaboraante jam
plurfojee atentindajnn artajn suk
kcesojn atinngis. La Sim
mfonia Ork
kestro de laa Ferfabriko
o estis la
plej bonna kaj plej malnova laaborista orkkestro de laa lando. Ĝi ekzistis officiale de 1893.
1
Pli
malfruee la societo de la arĉisto
oj ĉefe konssistis el ferffabrikaj mu
uzikistoj. Sppecialan kazzon de la
ferfabrikkaj kulturajj organizad
doj reprezenntis la en 1911. estig
gita Ferfabrrika Ĉambromuzika
Societo de Miskolc-Diósgyőr, kiu dum jjaroj faris muzikan
m
meemklerigadoon pere de prelegoj
42-oble.
d Publikkleerigada Soccieto aranĝis komponaĵĵojn por la ppubliko de Miskolc:
M
Menciitta orkestro de
H-moll simfonio de
d Schubertt, kvar sim
mfonioj de Beethoven, popularaj teatraĵoj de
d Bizet,
Grieg, Goldmark, sed ankaŭ
ŭ ne regulaan operludo
on: „Honorro de kampparano” veerkite de
Mascaggni en la ferrfabriko en
n 1911. okaz
aze de 25. datreveno
d
de
d la Oficirra Kantoĥorsocieto.
8
Siajn prrodukciojn ili prezentiss ankaŭ en Kassa, kaj Eperjes/ nu
una Preŝov en Slovakio
o./ En la
1911/19912.jara sezzono oni eksonigis ppublike 52
2 komponaĵĵojn de 155 hungaraj kaj 25
eksterlaandaj kompoonistoj. La dirigento eestis Julio Szent-Gály,
S
tiama muzziklerneja direktoro.
Ĉi tiun evoluon beedaŭrinde ro
ompis laŭleĝĝe unue la mondmilito
m
o kaj la posttaj tragikaj ŝtormoj.
Vidaĵann vigliĝon portis
p
la 192
20-aj jaroj een kultura vivo
v
de Misskolc. Je lannĉado de Francisko
Koller, muziklerneeja direktoro
o fondiĝis lla Filharmo
onia Societo
o de Miskollc en 1921..Samjare
komenccis funkcii laa menciita ensemblo
e
dee Temesvárr, direktite de
d Géza Sebbestyén: en Miskolc
dum la unuaj tri monatoj
m
25
5 operludojnn kaj dum du jaroj 100 operluddojn ili prezentis! /
tiutempe Miskolcc estis la sola regioona urbo, kie la enirbiletoj eelĉerpiĝis jam en
antaŭaĉeto!/Meze de
d la jardek
ko okazis innterna rekon
nstruado de la teatro, attentante dezzirojn de
la socieeto. La moodernigitan konstruaĵoon oni inaŭ
ŭguris kom
mence de 1 926. Post monatoj
definitivva solvo esttiĝis – ankaaŭ lande esttis ekzemplo
odona -, ĉarr la plej eleementaj zorg
goj de la
muzikleernejo, kiu suferis senĉese mankoon de lokojj, solviĝis.N
Nome la im
mpona Muzikpalaco
konstruiiĝis, kiun Julio
J
Wäldeer kreis. Pli malfrue am
mbaŭ renov
viĝintaj instiitutoj haviss gravajn
rolojn. en kultura ekprospero
o de Miskoolc dum sek
kvaj jardeko
oj de la 20. jarcento, kvankam
k
estis konntraŭdiraj kaj
k ankaŭ neegativaj fenoomenoj en arta
a vivo dee la urbo.
Literaturo
Johano Szendrei: Historio
H
de urbo
u
Miskollc. V./ 1800
0-1900 /, Miskolc, 19111.
Memorllibro / okazze de 25.jaraa datrevenoo de fondo de
d „Hubay Jenő muzikklernejo de Miskolc
kaj okaaze de festto de inaŭg
guro de noova palaco de Misk
kolc. /redakktis Ferenc Kollár,
Miskolcc,1927.
Miskolcc / en monoografia seriio „Hungaraaj urboj”/, redaktis Bééla Halmayy kaj Andorr Leszih,
Budapest, 1929.
S-rino IIrene Zalánn Varga: Elformiĝ kaj evoluo de la publikkllerigada kaj
aj muzea so
ocieto de
Borsod--Miskolc ĝis la unua mondmilitto.Jarlibro de
d Muzeo „Herman O
Ottó” X./M
Miskolc,
1971./
Tibor Z
Zádor: Histoorio kaj rolo de la orrkestro de Ferfabriko
F
de Diósgyőőr en elform
migo de
muzika klerigado de
d laboristo
oj ĝis la libeeriĝo. Jarlib
bro de muzeeo „Hermann Ottó” X./M
Miskolc,
1971.
Nacia T
Teatro de Miskolc 18
823-1973. Redaktis Ferenc
F
Kato
ona, Hungaara teatra instituto,
i
Budapest, 1973.
S-rino G
Gábor Vargga: Fondo de
d la urba orrkestro de Miskolc
M
kajj kaj lukto ppor la ekzisstado ĝis
1914. A
Arkiveja jarllibro de Borrsod II. Mis kolc, 1979.
Muzikhhistorio de Hungario
H
II.. 1541-16866. Redaktis Kornél Bárrdos, Budappest, 1990, I.ĉapitro:
I
Urba muuzikvivo, /K
Kornél Bárd
dos.
Tibor T
Tallián: Ĉefuurbo kaj reg
giono en la hhungara opeerklerigado /2/ Muzikoo.februaro, 1997.
1
/ La hungarrlingvan tekkston de Kaarlo Sziklaváári esperanttigis László Pásztor/
9
La b
bonefika pomo
p
Laa pomo Idarred
La pom
mo estas la sola frukto
o, kiun ni povas man
nĝi kune ku
un aliaj maanĝaĵoj, sen
n tio, ke
fermenttus en la orrganismo. Oni
O sciis jaam tion ĉi dum la anttikva epokoo, pro tio nomis
n
la
pomon kkiel reĝino de la frukto
oj. Dum epooko de la Romioj
R
oni konis
k
29 graavajn pomsp
pecojn.
E
En Hungariio oni produ
uktas la pom
mon sur plej
ej granda territorio el intter la frukto
oj. Ĉi tio
estas la situacio enn Miskolc kaj
k ĝia ĉirkaaŭaĵo. La hu
ungaraj produktistoj ellektas tiujn specojn,
o en la foiiroj. Ĉe ni estas la pllej disvastiĝĝintaj speco
oj estas)
kiujn poovas vendi en Eŭropo
Jonagolld /maturiĝaas en septem
mbro/ kaj Iddared /en ok
ktobro maturriĝas/.
Ĉ
Ĉi tiuj speccoj bone esttas konservveblaj sen damaĝo
d
ĝis printempo, kiam jam la freŝaj
fruktoj aperas en la
l foiroj. La pomo esttas bone liv
vereblaj. Multe da speecoj trovebllas en la
e
alb
buminon, fiibrojn, amellon, salon, malatan accidon,, tanin
non.Ĉefe
mondo. La pomo enhavas:
r
digeestas la pom
mon dum
multe dda fosforoj, feroj, kaj natrioj ĝi eenhavas. Nia stomako rapide
mallongga tempo kaj
k el ĝi en
nergio form
miĝas. La fosforo
f
help
pas al tiuj,, kiuj farass fizikan
laboronn, aŭ kiuj esttas neŭrasteeniaj. Se iu ne manĝis delonge pomon, aŭ nee bona estass funkcio
de la stoomako, aŭ digesto
d
de la
l manĝaĵojj malfacile okazas,
o
laŭg
grade manĝĝu pomon, unue
u
nur
kelkajn pecojn bonne maĉante, ĉar ĉi tiel ĝĝi miksiĝas bone
b
kun laa muko, kio estas tre eg
ge grava.
Poste ppovas manĝĝi plurajn pomojn,
p
ateentante, kee kaĉo iru en la stom
makon. Ĉiam
m antaŭ
manĝaddo unu horo ni manĝu pomon.
p
Ni faru tiel ĉi ankaŭ ĉe manĝo de aliaaj fruktoj. Kiun
K
ajn
frukton ni povas manĝi kiell ĉefmanĝoo. Grandparrto de la fruktoj
f
havvas kuracan
n efikon,
liberigaas la organiismon de laa damaĝaj materialoj. Inter aliaaj la pomo havas purigan kaj
m
nuutraĵveneniĝo, enterito
o, disenterioo, intestinfeekto, sed
kuracann efikon ĉe la subaj malsanoj:
ankoraŭŭ en ankaŭŭ ĉe gruzo-malsano eestas efika.L
La pomo ku
uracas la laakson sen konstipo,
k
regulas la intesto funkciadon
n, purigas laa ureterojn kaj la pulmon. Ĝi kkuracas la reŭmon,
artriton,,, ĉar saloj de
d la pomo solvas la uurinŝtonojn. Kvankam la
l pomo aciidhava,tameen lesiva
estos laa organism
mo, ja ĝiaj organikaj saloj neŭtrrigas acidojjn de la m
malkomponaaĵ de la
albuminnoj. La pom
mo bone milldigas la brronkiton kajj la superajn spirvojajnn malsanojn
n. Bona
estas poor scii, ke laa dolĉa kaj acida
a
pomojj aliel efikas. Tiuj man
nĝu dolĉan ppomon, kiuj
uj suferas
pro konnstipo, aŭ annemio kaj pli
p acidetann pomon tiuj
uj manĝu, kiuj estas troonutritaj, aŭ
ŭ suferas
pro reŭm
mo. Ambaaŭ pomspecoj havas saangopurigan
n efikon. Tiuj
T pomoj eestas utilaj por tiuj,
kiuj sufferas pro ateroskleroz
a
o, aŭ sia kkoro funkciias maqlforrte, aŭ havaas hemoroiidon. Ĉe
virinoj tiuj pomoj efikas kon
ntraŭ mensttruaj plendo
oj. Tiuj, kiu
uj faras labooron sidantte, devas
fari poddumonate pomterapion
n. Tiu signiifas tion, kee dum unu tago povas manĝi nurr pomon.
Nur unuuspeca pom
mo manĝeblas, nome ĉĉiuj pomspeecoj havas diversajn
d
kvvantajn acid
don. Ne
miksu laa diversajn pomspecojn
n!
Ni manĝĝu tutan poomon. Ni nee ĵetu stumppon de la po
omo, ĉar ĝi enhavas vaaloran jodon
n. Eblas
ĉesigi kkun la pom
mo la vomeemon dum graveda stato. Ĉiuj fareblas
f
pom
mterpion tu
utjare en
interesoo de regeneeriĝo de laa organismoo dum 4-5 semajnoj kaj la unuua semajno estu la
enkonduuko.
(tek
kston de Dooktorino Hellena Bikszáádi esperantitigis László Pásztor)
10
Pripensend
do
Se la piiediro estus sana, tiam la poŝtistooj vivus eteerne. La baleno naĝas ttuttage, man
nĝas nur
fiŝon, trrinkas akvon, spite de tio estas dikka. La lepo
oreto kuras, saltas kaj eestas vegeteerana kaj
vivas 5 jjarojn.
La testuudo ne kurass, ne saltas, nenien rapiidas kaj viv
vas 450 jarojjn.
(Tekston de Jozeefo Gulyás /el urbo Ózzd/ esperantitigis László Pásztor)
K
Kredkonfeeso
Stefano Széchenyi,, grafo nask
kiĝis antaŭ 2220 jaroj, kiiu ankaŭ el inter la „ pllej famaj hu
ungaroj”
estis elsstara personno. Ni remeemoris pri l ia vivo pasiintjare okazze de datrevveno de lia morto
m
/8
aprilil8660./ Nun ni citas en kelkaj frazoj ssian kredko
onfeson: Esstimu la passinton por kompreni
k
la nunon laj por laabori por la estonto.” „„Se pri la bagatelaĵoj ni
n ne estas sseveraj pri ni mem,
ovas esti sevveraj nek volante.”
v
„N
Nia nacio hhavis tiun erraron, ke
tiam nekk pri granddaj aferoj po
aŭ ne ffidis j esi mem,
m
aŭ memfidis
m
sinn.” „El tiuj ŝtonoj, kiu
uj ruliĝas aantaŭ nin, ni
n povas
konstruii ŝtuparon kun
k iometa lerteco.”
l
Okaze dde lia morto en Misko
olc la Civiilsocieto araanĝis kvar semajnan fu
funebron iniiciate de
Jozefo L
Lévay. En jaro 1993 on
ni inaŭguriss publikplaccan statuon je
j lia memooro.
/tekston de s-rino Láászló Pászto
or esperantiigis László Pásztor./
P
Peensoj pri la
l antaŭ 120
1 jaroj n
naskiĝintta D-ro Alleksandroo Karácso
ony
(karaĉonj))
/189
91-1952/ pe dagogia, filozofia verk
kisto
Liaj verrkoj atestaddas pri tio, ke li estis ĝisoste unu
u el la plej famaj eduukistoj. Aleeksandro
Karácsoony divenis dum sia peedagogia agaado kaj esp
ploro, ke sen
nta, intelektta kaj vola eduko
e
ne
ekzistass senpermanniere. La individuo esttas aŭtonom
ma ankaŭ du
um la edukaado. Sed en
n la realo
la edukkado tamen estiĝas, po
ovas estiĝi.. Ĝi ne povas okazi aliel,
a
ol enn komunum
mo, se la
edukistoo kaj edukatoj rilatas unu al la alia, kreass komunum
mon. Anim
maj proprecoj de la
individuuo kaj evolluas helpe de
d la rilato al la aliaj. La edukattoj bezonigaas komunum
mon. La
intelektuularo estas portanto de
d aktuala, valida scieenco de la nuno kaj lla junularo estas la
energia grupo de la komunu
umo. La ppretendo esttas la mov
va forto dee la ago.Kiiu havas
superfluuon, tiu povvas donaci el
e ĝi. La serrvo estas ko
onscia ago. La junularro estas ofeerema, la
infano nne estas mallperfekta plenkreskulo,, sed perfek
kta infano ellementa rajtto de la infaano estas
la ludaddo. La infanno ĝojas, see imitas sukkcese la pleenkreskulojn
n. Ne estaas bezonata speciala
organizoo en la infa
fanludejo. La
L infano bbone ludas en ariĝadanta societo . Ĉi tion reekonante
naskiĝiss penso de tiu
t pedagogio, kiu estiĝĝis sur grupo
opsikologiaaj bazoj.
//Georgo Kontra: Aleksandro
A
Karácsony.
K
Hungaraj pedagogoj-seerio. Budappeŝto.1992.
Landa P
Pedadogia Biblioteko
B
kaj
k Muzeo, 77. p./ Hunhíír.Info - Árp
pád Gyulai
11
D udich, End
dre
Kullturaj ĉefu
urboj de Eŭropo,
E
2011
2
Tallinn
n, la „Dan
na urbo”
Talllin (Wikipeedio)
1.
K
Kuriero al G2, ŝak-m
mato
Komencce de la 1970-aj jaroj mi havis kkorespond-aamikojn esp
perantistajn dise en laa mondo,
ekde la brazilia Reecife ĝis la taĝikistana
t
D
Duŝanbe. Estis
E
inter ilii ankaŭ viroo el la urbo Tallinn,
Johano A., laŭproffesie bibliotekisto. Kiam
m mi eksciiis, ke li estaas entuziasm
ma amatoraa ŝakisto,
ni komeencis ŝakluddi – perleteere. Tio estiis malrapid
da afero. Aeerposta leterro – dek taagoj tien,
dek tagooj reen. Laa scivolemajj „zelotoj” nnek ĉi-tie, nek
n tie rapid
dis konvinkkiĝi pri la reealeco de
la paŝoj. La unua partio
p
daŭriss duonjaron,, kaj venkis ĝin Johano
o.
En la jaaro 1976 mi
m partopren
nis tre riĉennhavan gru
upan vojaĝo
on: Budapeŝŝto – Lenin
ngrado –
Tallinn – Rigo – Vilniuso – Moskvo – Budapeŝto. (Mian valizon
v
MA
ALEV, la Hungara
H
Flugkom
mpanio, senndis anstataŭ
ŭ Leningraddon al Orien
nta Berlino, sed cetere ĉĉio estis en ordo.)
Alveninnte al la ĉeffurbo de la Estona Sovveta Socialiista Respubliko, de la ppoŝtoficejo situanta
apud laa hotelo mii sendis telegramon all Johano. Li
L venis, brrakumis miin, kontraŭd
diron ne
tolerantte deklaris, ke mi vesp
permanĝos ĉĉe ili, kaj vokis
v
taksion. Ekster laa urbo en pinarbaro
p
Johano haltigis la taksion, pagis kaj senddis ĝin for. Domon mi
m ne vidis. Al mia dem
mando li
responddis per alia demando:
d
„Ĉu koncernnas la ŝoforo
on, kien mi akompanass vin?” Kelk
k-minuta
marŝo. F
Familia dom
meto, afablaa dommastrrino. Dum la
l vespermaanĝo estis ppreparata, mi
m ricevis
du ŝak-m
matojn de Johano,
J
kiu
u dank'al tioo iĝis ĉiam pli gaja. Alvenis
A
du aamikoj, kaj mirakle
aperis bbotelo da vodko.
v
Poste ankaŭ la blua-nigra--blanka naccia flago. N
Noktomeze oni jam
kantis laa estonan naacian himno
on, kiu estiss malpermessita, punend
da per deporrtado.
„Mu isaamaa, mu õnn
õ ja rõõm
m, kui kauniis oled sa!”” Mia patrujo, mia fieereco kaj ĝojo, kiel
bela vi eestas!
Cetere lla pinarbaroo – kiel mii sekvintmaatene eksciiis – troviĝis sur la fajjnsableca marbordo
m
nomita laŭ la riveereto kaj vilaĝeto Piritta. (Ne laŭ la samnom
ma mineraloo, sulfido de
d fero.)
Poste, een 1980, Pirrita estis la moderne koonstruita sccenejo por la akva-sporrtaj konkursoj de la
moskvaa olimpiko. Nun
N ĝi estaas moda kaj multekostaa kvartalo de
d vilaoj de la ĉefurbo. Ĝi estas
fame koonata ankaŭŭ pro tio, ke ĉiuvintrre okazas tiie konkurso
oj de naĝaddo en glacia akvo,
nomitaj „Pirita Oppen”. Ĉi-jaree tio okaziss la 7-8-an de januaro;; partopreniis ankaŭ naaĝistoj el
Latvio, Litovio kaj Rusio.
2. Neveerŝajna histtorio
La gruppa urborigarrdado estis plezura
p
vojaaĝo trans la tempo.
Apud vvilaĝeto dee estonaj fiŝistoj el la 12-a jarcento laa danoj kkonstruis fo
ortikaĵon
(Lynndaanisse, Tán linn). Prosp
peris la kom
merco, kaj la
l setlejo. Kaj
K en 12488 la vilaĝo ricevis
r
la
rangon de urbo. En
E 1347 la
l dana reeĝo vendis ĝin al la Teŭtona (L
Livonia) orrdeno de
kruckavvaliroj. La germana
g
no
omo de la ggotika Hanssa-urbo estis Reval. Seekvis longaa vico de
konkeraantoj: svedooj (kun ili veenis la proteestantismo) en 1561, laa rusoj en 17710, la germ
manoj en
12
1939, kkaj denove la rusoj en 1944.
1
En 19991 per la „kantanta revolucio” Tallinn iĝiss denove
ĉefurbo de la senddependa Respubliko
R
E
Estonio. (In
nter 1918 kaj 1939 ĝi jjam estis memstara
m
respubliiko.)
Estonio iĝis membbroŝtato de Eŭropa U
Unio, kune kun Hungaario, en 20004. Ĝi estaas ankaŭ
membroo de NATO.
La Malnnova Urbo, zorgeme restaŭrita poor la olimpiiko de 1980
0, ekde 19997 estas partto de la
monda heredaĵo de
d UNESK
KO. Por huungara turiisto estas speciala frrandaĵo la du- kaj
duonjarrcent-aĝa appoteko de la
l hungara familio Béélaváry-Burcckhardt. Ĉii-jare Tallin
nn havas
400 mill loĝantojn kaj estas unu
u el du kuulturaj ĉefu
urboj de Eŭrropo. (La alia estas Turku
T
en
Finnlanndo.) En la planata riĉaa programoo havas grav
van rolon la
l (tre vivanntaj) tradiciioj de la
folkloraaj korusoj, laa baroka mu
uziko, la liteeraturo por infanoj, kajj la kino-artto.
En Talllinn estas bone
b
esti hu
ungaro. Eĉĉ la maljun
na lada stan
ndardisto V
Vanha Tomaas (Olda
Tomasoo) rigardas nin
n amike desur la turp into de la urbodomo.
u
D udich, End
dre
Kullturaj ĉefu
urboj de Eŭropo,
E
2011
2
Blazono dde Turku (V
Vikipedio)
Turku , la „merk
katejo”
upo de geoologoj stud
dis la spuro
ojn de la laasta glaciep
poko en
En majo 1990 intternacia gru
Skandinnavio. Ni startis
s
el Osslo. En la suda parto de Norveg
gio kaj Sveedio ni rigaardis tra
glacikovvraĵo poluriitan surfaco
on de granitooj kaj la sed
dimentoj po
ostlasitaj de la degelinta glacio.
Okazis ankaŭ prellegsesio, en
n Stokholm
mo, en la Sv
veda Reĝa Akademio de Sciencoj. Estis
d la surtutoo kaj fermiss ĝin per
unika spperto ke enn la vestejo oni ligis kaatenon tra la maniko de
pendserruro. La gassto ricevis an
nstataŭ vestteja bileto ŝlosileton.
Poste nni traveturiss la Botenaan golfon aal Finnlando
o, borde dee impona, luksa, tutk
komforta
pramŝippo de la Vikking Line ko
ompanio.
La haveenurbo havaas eĉ du no
omojn. Svedde Åbo, fin
nne Turku. (Oni
(
diras, ke ĉi-lasta estas de
slava deeveno: „turggu, targ” = merkato, m
merkatejo.) Ĝi
Ĝ estas, po
ost Helsinkii, la dua pleej granda
haveno de Finnlanndo, kaj la tria plej grranda urbo, post Helsiinki kaj Taampere (170
0 mil da
loĝantojj).
La tre malnova seetlejo en laa 13-a jarccento riceviis rangon de
d urbo. Laa riveron Aurajoki
A
trapontaas naŭ ponttoj. Turku iĝis
i
episkoppa, poste ĉeefepiskopa rezidejo, kuun fortikaĵo
o, gotika
katedrallo konstruitta el ruĝaj brikoj (13000) kaj dom
minikana mo
onakejo. Duum longa tempo
t
ĝi
estis meembro de la Hansa lig
go. Ĝis 18009 Turku estis neoficiala ĉefurbbo de Suom
mi sub la
sveda reegado. Kiam
m (oficiale en 1812) laa svedan reegadon ansttataŭis la ruusa, Helsink
ki iĝis la
ĉefurbo de la nova grandprincejo, kaj Turrku retiriĝis en la fonon
n.
13
En Turkku estis fonddita la unuaa universitatto de la land
do, en 1640. (Ties laŭjuura posteulo
o estas la
nuntemppa Universiitato en Helsinki.) Posst la apartiĝ
ĝo el la Russa Imperio ((1918) estiss fondita
ankaŭ ssved-lingva universitatto (Abo Akkademi), kaj
aj post du jaaroj – novaa finnlingvaa (Turun
yliopistoo). Ni mencciu ke nur 5 % de la loĝĝantaro de Turku
T
estas denaske svvedlingva.
Ekde 19997 Turku havas
h
ĝemellurbon en H
Hungario: urrbo Szeged.
La geollogian ekskkurson ni finis
f
en Heelsinki. La ferman ku
unvenon de la projektto pri la
glaciepooko oni araanĝis en laa Geologia esplorcentrro (Geologiinen Tutkim
muskeskus)). Sur la
prezidennta tablo staaris la flageetoj de la paartoprenantaaj landoj. Laa finnaj orgganizantoj metis
m
tien
ankaŭ laa trikolorann (bluan-nig
gran-blankaan) flagon de
d Estonio. Tio provokkis fortajn emociajn
e
reagojn. La estro de
d la sovetta teamo ennergie proteestis: Estonio ja estis unu el la membrom
respubliikoj de Sovvetunio. Sed vane. (Kv
Kvankam laŭ
ŭforme li pravis.)
p
Finee de la kun
nveno ni
aŭskultiis orkestrann varianton de du strofo
foj de la finn
na nacia him
mno. Estis nur malmultaj, kiuj
komprenis ties senncon. Temass simple prii tio, ke la melodio
m
de la naciaj hiimnoj de Fiinnlando
kaj Estoonio estas laa sama, sed la teksto nee.
Kiel konnate, unu jaaron pli postte, en aŭgussto 1991 Esttonio iĝis deenove sendeependa.
2011 estas Jaaro ankaŭ
ŭ de la Keemio
S-ino Marrie Sklodow
wska Curie
La Interrnacia Orgaanizo de Kem
miaj Scienccoj (IUPAC
C: International Union oof Pure and Applied
Chemistry) tiel deccidis en 2007, ke la jaroon 20011. proponis
p
Inteernacia Jarro de la Kem
mio. Post
unu jaroo la Plenum
mkomitato de UNESC
CO unuvoĉee akceptis la
l ĉi tiun ddecidon, kaj laŭ ilia
proponoo la UN enn decembro de 2008 ddeklaris la jaron
j
2011 Internacia Jaro de Keemio. La
elekton de ĉi jaro ĝi
ĝ motivis per
p tio, ke ĉĉi estos la 100a
1
jardatrreveno de ddisatingo per NobelM
Sklod
dowska Currie, kaj la Fo
ondo de la Internacia
I
O
Organizo dee Kemiaj
premio, de s-rino Marie
Sciencooj. Vi povas legi pri viv
vo de Marie Sklodowsk
ka Curie, ĉe:
http://eo.w
wikipedia.orrg/wiki/Marria_Skłodow
wska-Curie
14
Baarry Friedm
man
Pri Diferrencialaj Ekvacioj
En mateematiko estaas kampo nomata “Differencialaj Ekvacioj”-o
E
n. Diferenccialaj ekvaccioj estas
la lingvvo en kiu la leĝoj de naaturo estas eesprimataj. La kompreenado de differencialaj ekvacioj
estas funndamenta por
p la plimu
ulto de sciennco kaj inĝeenierarto.
Ofte differencialaj ekvacioj trraktas pri fu
funkcioj de unu varian
nto, specialee pri la fun
nkcio de
tempo. Ili esprim
mas la interrrilaton inteer varianto kaj ĝia deeriviĝo. Kaaj deriviĝo estas la
momentta rapido de ŝanĝiĝo
o de unu varianto riilate al aliia variantoo. Oni po
ovas uzi
diferenccialajn ekvaaciojn por studi ekzeemple la fo
orpasiĝon de
d radioakttivaj substaancoj, la
Neŭtonaan leĝon prii malvarmiĝ
ĝo, la loĝant
ntaran dinam
mikon, ktp.
La Forp
pasiĝo de Radioaktiva
R
aj Substanccoj:
La diferrenciala ekvvacio pri la forpasiĝo
f
dde radioaktiv
vaj substanccoj estas :
ddN/dt = (laambdao) N ,
kie “lam
mbdao” estaas pozitiva numero
n
kaj estas konstaanto, “N” estas
e
la kvannto de la su
ubstanco,
kaj “t” estas la tem
mpo. Rimaarku, ke ““dN/dt” estaas derivigxo
o. Ĉi tiu eekvacio diraas, ke la
rapido dde la forpasiiĝo estas rek
kte rilatata aal la kvanto
o de la substtanco.
O
Oni povas rearanĝi
r
ĉi tiun
t
ekvacioon por meti la “N”-ojn en la samann flankon dee la
ekvacioo:
dN/N = (llambdao) dt
d ,
u integralaan kalkulonn por solvi ĝin.
ĝ
La solv
vo estas:
kaj nun oni povas uzi
(
t ]},
N = N00 {exp [ - (lambdao)
kie N0 eestas la kvaanto de la su
ubstanco je lla komenco
o.
Jen praaktika aplik
ko de ĉi tiu ekvacio:
R
Radioaktivaa izotopo haavas duoniĝĝan tempon
n de 16 tago
oj. Oni vollas havi 30 gramojn
de ĝi poost 30 tagoj.. Kiom da ĉi
ĉ tiu izotoppo oni havu komence?
Por solvvi ĉi tion, unue
u
trovu laa valoron dde lambdao. Oni povass trovi ĉi tioon ĉar, pro la difino
de duonniĝa tempo, N = N0 /2
2 post 16 taagoj. T do
o estas 16 taagoj, N estaas 1 gramoj, kaj N0
estas 2 ggramoj. Meetu ĉi tiujn numerojn
n
enn la ekvacio
on kaj solvu
u por la valooro de lamb
bdao.
Kiam jaam la valoroo de lambdaao estas konnata, oni uzaas la ekvaciion kun t = 30 tagoj kaj
aj N = 30
gramoj por kalkuli N0–on.
La solvoo estas 110 gramoj.
Estas jaa evidente, ke
k sen diferencialaj ekkvacioj sociio ne povuss antaŭenirii kaj krei modernan
m
vivon. La ideoj maalantaŭ ili unue
u
ekvidiĝĝis jam dum
m la 1630-aj jaroj en Eŭŭropo. Kaj egale en
diferenccialaj ekvaccioj nuntemp
pa socio havvas fortan illon por daŭrrigi ĉi tiun pprogreson.
bfriedm
man@chem
mistry.ohio-sstate.edu
15
Esperaantista heeredaĵo
Mi inforrmas la legaantaron de tiu
t ĉi retrevu
vuo, ke la essperantistan heredaĵon dde sinjoro Barnabás
B
Batta (11929-2009): la eksa prrezidanto dee la „Ora Duopo
D
Kalocsay-Baghyy” Esperantto Klubo
en Miŝkkolco, entom
mbigita je laa 5-an de jaanuaro 2010
0-a, laŭ deziiro de lia fam
milio mi disdonacis
al la sekkvaj:
1, Relieefon pri d-roo Kolomano
o Kalocsay , preparitan
n el argilo, kun
k libroj, ggazetoj, pro
ospektoj,
albumojj, oficialaj dokumentoj
d
j pri la Kallocsay-mem
morlokoj de urbo Abaúújszántó – ricevis
r
la
Kalocsaay- Memorĉĉambro en Abaújszántó
A
ó.
2, La pportreton dee la maljun
na d-ro Koolomano Kaalocsay (grravuraĵo laŭŭ linoleumo
o) de ni
rekadriggitan mi donnacis al la Tutlanda
T
Freemdlingva Biblioteko
B
(Budapeŝto)
(
), ĉar lia veerkaro tie
troveblaas en la Kollektaĵo – Fajjszi.
3, Mi doonacis simiilajn dokum
mentojn ankaaŭ al la Hun
ngarlanda Esperanto-A
E
Asocio (Budapeŝto).
4, Kelkkajn librojn,, prospektojjn instrucelle ricevis la esperantista instruisttino: Julian
nna VasSzegedii en urbo Tiiszafüred.
5, Samee esperantlingvajn pro
ospektojn rricevis la Esperanto
E
liingvon insttruanta s-in
no Maria
Busai kaj la partoprenantoj de la Zamenhhofa-festo en
n Miŝkolco en la jaro 22010.
6, Librojn, kaj officialajn do
okumentojnn de la herredaĵo havaas ekspoziccio-cele la geedzoj
Pásztor..
Pri sinjooro Barnaboo Batta, ni rememoris
r
okaze de laa unujara daatreveno dee lia entomb
bigo. Sur
lian tom
mbon sinjoroo László Pásztor planti s unusomerrajn florojn, kaj prizorggas piece.
Lia mem
moro vivas.
S-ino Adrii Pásztor
16
A
Antaŭ
120 jaroj nasskiĝis d-ro
o Kálmán
n Kalocsaay!
D-ro K
Kálmán Kalocsay
K
(Bildoo el la Wikipedio)
INVIITO por OMAĜo
O
al d-ro KÁLMÁN
K
N KALOC
CSAY
Estimpllene mi inviitas ĉiun kaaran legantoon de nia revuo, al la memorfesto
m
komenciĝaanta je la
11a horo, la 6-an de
d oktobro 2011,
2
en urbbo Abaújszáántó, Norda Hungarujo..
anto: sinjorrino Burku
uŝ-Imola
Organizantoj de la festa programoo estas dee Abaujsa
mo „Petőfi Sándor, kajj flanke dee la espera
antistoj:
Széphallmi: direktoorino de la Kulturdom
Adriennne sinjoriino Lászllóné Pászztor, loĝaanta en urbo M
Miskolc (m
miŝkolc).
La festaa programoo komenciĝ
ĝos je la horro 11a, la 6--an de oktob
bro 2011..
La koleektiĝo okazzos en la Ku
ulturdomo P
Petőf i Ŝánd
dor (István király
k
tér 4.//placo reĝo Stefano,
numero 4), de kie ni
n kune trairros en la Heelytörténeti Múzeum/ Lokhistoria
L
Muzeo sur la strato
Béke/Paaco, kie okaazos la unuaa parto de laa programo..
La festaa programoo enhavos laŭ
l niaj plaanoj:
/1/ En korto de la Lokhisttoria Muzeeo: post la aŭskulto de
d la Esperranto-himno
o, festan
parolonn diros sinjooro Georgo
o Madár: uurbestro de Abaújszánttó, lin sekvvos saluto de s-ino
Adriennne Pásztor delegito
d
de UEA,
U
postee salutparolo
on diras s-ro Imre Szabbó: prezidan
nto de la
Hungarllanda Espeeranto-Asoccio. La espperantlingvaan kantadon
n de la prrofesia esperantista
kantistinno s-ino Annna Bartek (Anjo Amiika: gvidanttino de kultturaj aferoj de HEA) sekvos la
rigardaddo de la Kaalocsay-mem
morĉambro inter la ceeteraj muzeaaj ĉambroj,, kaj enskribo en la
Gastolibbron.
/2/ Ĉe lla publikarrea busto de
d d-ro Koolomano Kalocsay:
K
saalutparolon diros ambaŭlingve
sinjoro doktoro Baalázs Wach
ha (Blazio Vaha) prezzidanto de la Societo Kalocsay. Post lia
saluto, la lokaj gelernantoj
de la Bazzlernejo do
g
onos festan programon
on permesitte de la
direktorrino de laa Bazlerneejo. ilia innstruistino estas: s-iino Ildikó Széphalm
mi. Ilian
esperanntlingvan proogramon seekvos hungaarlingva kan
ntado pere de
d sinjoro IIstván Nagy
y: estanta
li unu ell la lokaj poopolkantisto
oj. Lian kant
ntadon sekvo
os florkronaadoj kaj kanndelbruligo,, fotado.
17
/3/Ĉe laa Kalocsayy-stratet an
ngula memoortabulo sinjorino
s
Páásztor remem
moros pri estigo
e
de
Esperannto-memorej
ejoj de la urbo, farinntaj de geeentuziasmu
uloj. Ŝian parolon seekvos la
florkronnadoj parte de la urbo kaj
k la ĉeestaantoj..Se ĉio
o okazos laŭ
ŭplane, ni poovos aŭskullti ankaŭ
hungaraan blovinstrrumentan mu
uzikon peree de kurucep
poka lignob
beka fluto.
/4/ En la urba Publik-tomb
P
bejo ni farros pietan viziton, ĉe tombo dde patrino de d-ro
Kalocsaay. Sinjorinno Pásztor rememoross pri la pattrino, poste florkronaddo kaj kaneelbruligo
okazos. peret tiu evvento finiĝaas la festa prrogramo.
Aliĝkossto ne ekzisttas, sed la partoprenant
p
troj estas deevigataj porti florkronoojn aŭ florojjn!
NE
E FORGESU ĈI INVITON
N! ALIĜU TUJ!
Hono
oru d-ron K
Kalocsay en
n lia naskiĝ
ĝloko!
Atenton!
JJen la restoracio Aba Vezér
V
en Abbaújszántó (Bildo
(
el htttp://www.abbavezer.hu//)
Post la festa proggramo, vi povos
p
refreeŝigi vin proprakoste
p
per kafo kaj aliaj refreŝigaj
BA VEZÉR
R: kies adreeso estas: Abaujszántó
A
ó Jászai tér 9.(Placo
drinkaĵooj en la restoracio AB
Jásai, nnro 9). Se vi
v volas taagmanĝi vi povos men
ndi: por vi +36 – 47--330-543, aŭ
a ĉe la
posedannto: Ifj. Sooltész Zoltáán. E-mail: Abavezér Étterem<[email protected]
u> Web.
paĝo: w
www.abaveezer.hu/indeex.php Sed,, la mendiinto ne forrgesu, ke la de li menditan
m
manĝaĵoon li devas pagi ankaŭ tiukaze, se poste li ne volas konsu
umi ĝin. Laa organizanttoj pagos
anstataŭŭ neniu. Urbbo Abaujszzántó, havass du fervojaajn haltejon
n: Abaujszánntó-Fürdő kaj
k la tn.
Grandann stacejon. Al la Kultu
urdomo, ili eestas pr. sam
mdistance. Sed, ĉar enn la urbo ne ekzistas
aŭtobussa trafiko, de
d la fervojaa haltejo vi devos perp
piede atingi la Kulturddomon, kaj ankaŭ la
aliajn prrogramejojnn. Tiu marŝŝado por atinngi la bezon
natajn lokojjn, bezonoss ĉ. 15-20 minutojn,
m
se vi nee promenadaante iros.M
Mi proponas elekti la grrandan fervo
ojan haltejoon kaj de tiee iri al la
Kulturddomo. De laa fervoja haaltejo iru m
malantaŭen, poste sur la
l deklivo ssur la trotu
uaron iru
ĉiam anntaŭen dekkstraflanke de la direkkto. Vi traairos du po
ontetojn, prreterlasos diversajn
d
butikojnn, kaj tiel vii atingos la Béke stratann buston dee Kalocsay, poste la Lookhistorian Muzeon.
M
Dumvojje maldeksttre vi vidoss la placon Jászai kun
n ejo de la foiro, malaantaŭe la menciitan
m
restoraccion, poste la
l evangeliaan preĝejon,, el ligno sk
kulptitajn sk
kulptaĵojn. E
En proksimeeco de la
Lokhisttoria Muzeoo staras la romkatolikaa preĝejo ĉirkaŭbarigi
ĉ
ta. Malantaaŭ ĝi la vojjo havas
kurbiĝoon kaj tuj appud ĝi vi ekv
vidos la blaankmuran konstruaĵon
k
de la Kultur
urdomo. Ne forgesu:
se vi alvvenos kun laa trajno alveenanta ĉ. jee la 11a horo
o, vi ne atin
ngos ĝustateewmpe la ko
omencon
de la fessta program
mo. Sed vi devas
d
scii annkaŭ tion, kew
k sinjoro
o László Pássztor per essperantoflago aterndos la feestantojn je la trajno alvvenanta ĉ. la 11a horo.
Feliĉan alvvenon en urb
bon Abaújsszántó! Estim
mplene inviitis: sinjorinno Adriennee Pásztor
18
Ankaŭ
ŭ en la ĉeh
ha urbo S
Svitavy trroviĝas Essperanto-M
Muzeo
Pri nia
n muzeo vvi povas vid
di sur la paĝoj:
http://w
www.ipernityy.com/blog//181031/30 9387
http://w
www.ipernityy.com/doc/1
181031/albuum/220015 Českomoraavské pomeezí
http://w
www.ipernityy.com/doc/1
181031/albuum/220022 Akce a hossté v muzeuu
http://w
www.ipernityy.com/blog//181031/30 2426 článek
k o Ottendo
orferovi
http://w
www.ipernityy.com/doc/1
181031/97990937/ filmíík o Muzeu
http://w
www.ipernityy.com/doc/1
181031/99664192 filmík
k o ČM pom
mezí
K
Kore
salutass Libuše Dvvořáková dvor.libuse@
d
@seznam.ccz
http://ww
ww.eventeo
o.net/web
Jan W
Werich - Humuro
H
Kiel ĉe la Hungarooj popularaa estis – ank
nkaŭ nuntem
mpe - la ak
ktoro Géza Hofi, tiel populara
p
estas ĝiis nun Jan Werich, laa fama ĉeĥaa filmaktoro.Humuro de Werich estas tiel speciala,
s
ligiĝantte al humuroo de la ĉeĥa intelektuaaro, kiel esttas atenteblaa ĉe Hofi ĉ e la Hungaroj. Pro
tio tiu teezo valoras, laŭ tio, se ni tradukass poemon alilingven,
a
tiiam tio estaas sama kiell pri unu
bela viriino: ŝi povaas esti aŭ fid
dela, aŭ belaa, sed neniaam samtemp
pe.
Mi penssas, ke ĉi tioo estas sufiĉĉa kiel enkoonduko al ciitaĵoj de Weerich.
/Arttikolon de T
Teodor Andrreras (Kassaa) esperantiigis László Pásztor
P
/
Citaĵojj de Jan Werich
W
vita. Fakte, kun ĝi ne ebblas fari alian pli.”
„La vivo ĉiam meritis, meritass kaj meritoos esti ĝisviv
„La viriinoj ne havaas senton po
or malsencoo”
„Se la vviro ne havaas saĝon, tiaam la virino devas esti eltrovema.
e
Se la virinoo ne estas
eltrovem
ma, tiam la viro
v estu saaĝa.”
/El ĉeĥa lingvoo hungarigiss Teo Andreeas: SK, la hungarlingv
h
van tekston esperantigiis László
Pásztor:HU
U, korektis L
Lubomir Faajth: SK/
19
Funk
kcio de la Hungara
aj muzeoj kadre dee laMuzeo
oandragoggio – alino
ome –
Muzea Insttruo de Pllenkresku
uloj
Elektitta tekstaro de la Unua
a Muzeo-an
ndragogia Konferenco
K
o en Miskoolc - Szentendre 2010
La hungaarlingvan tek
kstaron de lla eldonita, baze servan
nta faklibro kompilis:
Mihály Kurta – Maaria Pató
:Recenzo:
La eldoonaĵo titolita „Muzeo
oandragogioo aperis en
e 2010. dum
d
la 1.. muzeoand
dragogia
konferenco. Ĝi ennhavas prellegojn de 330 muzeaj fakuloj kaj epilogon dde Jozefo Szabó
S
el
prelegojj de Muzeoo de Hungarra Lingvo enn Széphalom
m la 11-12--an de majoo 2009. Ĉi tiu
t verko
estas unnika en Mezz-Eŭropo, muzea
m
literattuta unikaĵo
o, muzea fak
klibro.
Mi nunn deziras prrezenti la hu
ungarajn m
muzeojn laŭ la en tiu ĉi
ĉ libro apeerintaj teksttoj de la
proprann fakterenonn havantaj fakuloj.
f
Koonigon de la en tiu ĉi libro estanttaj muzeoj vi
v povas
legi laŭ vicordo dee la libro. Laa kursivliterraj tekstoj estas
e
citaĵoj el la eldonaaĵo, la norm
malliteraj
n, proprajn ttekstojn.
partoj sppegulas miaajn opiniojn
La Hunngara Naciaa Muzeo esttis unua muuzeo de Hu
ungarujo, landa muzeo . Ĝia ĉefko
onstruaĵo
troviĝass sur la bulvvardo Muzeeo en la 8-a distrtikto de
d Budapeŝto. La klasikkstila konsttruaĵo de
la muzeeo konstruiĝĝis inter 1837 kaj 18447. Ĝin fon
ndis grafo Ferenc
F
Szécchényi /1754-1820/.
La antaŭŭon de la Miŝkolca
M
mu
uzeo „Herm
man Ottó” la Publikkleeriga kaj Muuzea Societto fondis
en 18999, sub la titoolo „Borsod
d-Miskolc-M
Muzeo. Oni malfermis ĝin
ĝ je la 26--a de oktob
bro 1902.
En la pllej signifaj regionaj
r
urb
boj de Hunngario ĉefe inter
i
1869 kaj
k 1914 esttiĝis la muzzeoj, kiuj
ekde siaaj fondoj havis
h
la task
kojn por koolekti, prilab
bori, registrradi, konser
ervi kaj prezzenti la
objektajjn heredaĵojjn de la kullturo. Ĉi tiuuj taskoj ab
bundiĝis al nuntempo pper la preteendo kiel
diferenccigi la originnalajn valorrojn de la faalsaĵoj, kom
mpreni kaj ak
kcepti la relligiajn kaj kulturajn
k
diferenccojn de indiividuoj apaartenantaj all aliaj popo
oloj kaj kun
n tiuj kunvivvi sur la saama tero.
Ĉi tiu nnova tasko bezonas no
ovan edukaadan sistemon ĉe ĉiuj tavoloj de la socio. Mi citas
vortojn de sinjoro Mikelo Ku
urta, kiuj deeterminas laa nocion dee la muzeoaandragogio,, sur kiu
oj. „La muzzeoandrago
ogio esplorras eblecojjn, kondiĉoj
ojn de la
baziĝas agado de ĉiuj muzeoj
oj, kiuj estaas komisiite pri la
muzeoj, muzeaj insstitutoj, civilaj komunuumoj kaj tiees organizo
defendoo, konservo de la kultu
ura heredaĵĵo. Samtemp
pe ĝi volas malkaŝi tiuuj laŭleĝecojn, kiuj
ekstere de la muzeo fareblass por la pllenkreskulojj, plenkreskkaj komunuumoj la elleernadon,
memlernnadon, instrruadon.
1/ La noovaj sociaj postulatoj tiel
t realiĝas baze de rap
porto de dirrektoro Steefano Vadá
ász en la
Muzeo „Kiss Pál”” de Tiszaafüred /53550.Tiszafüreed, Tariczk
ky promeneejo/,”ke „la
a muzeo
prezentaas etnograf
afiajn elemeentojn de Tiszafüred kaj ĝia ĉirkaŭaĵo
ĉ
kkaj la tie loĝanta
fremdlinngva loĝanttaro kaj la tien
t vizitantta en,- kaj eksterlandaj
e
j turistoj poovas ekkoni ĉi tieajn
karakterrojn de la hungaria kulturo.
k
Ĉi tiuj fremdu
uloj povas ekkoni la llokanojn peere de la
laŭokazzaj kaj konsstantaj eksp
pozicioj kajj pli rekte ricevas travivaĵojn dee la muzeo. Ĉi tiun
ankaŭ ttiu iniciato pliigas, ke po
p somerojj en julio-aŭ
ŭgusto oni faras
f
ekspozzicigvidadoj
ojn angle
kaj germ
mane por gestudentoj
g
eĉ prelegaas por eksteerlandanoj.” Dum la vizito de laa muzeo
niajn sppertojn, ni publikigis en nia Noordhungaria Informo (en 2010. nnovembra-d
decembra
numero laŭ titoloo „Vizito en
n Tiszafüredd), prezentante la mu
uzeon. La prezentado
on de la
potfarista regiona domo
d
„Nyú
úzó Gáspár”” okazos en
n iu sekva numero
n
de nnia revuo essperant,kaj hunggarlingve. Hejmpaĝo:
H
www.museeum.hu/tiszaafüred/kissp
pal
2/ Dum
m la 1.Muzzeoandragog
gia Konferrenco okaziis prelego de Jozefo Kriston Vizi:
V
Ni
ĝisviviss, sed ne komprenis?
k
? Muzeaj okazintaĵo
oj maniere de plenkrreskuloj. Laŭ
L ĝi „
granda aafero estis, ke fondiĝiss en Dombóóvár. la Lok
khistoria Muzeo kaj dee ĝia laŭplan
ne agada
Rondo dde la Muzeeaj Ornamajj Manoj. Onni diras en Dombóvár,
D
ke ĝi estas arkeologion
n faranta
urbo. Pro tio en laa muzeo lo
okhistoria m
memkleriga rondo funkcias. La pli fruaj kaj
k nunaj
fosadoj kaj ĝiaj trravivaĵoj, ĝojoj
ĝ
de la malkaŝo kaaj ektrovo, ekscitoj dee la identig
go de la
20
fakuloj kaj la teo--posttagmezzoj igas allloga la muzzeon. Adreso: Lokhisttoria Muzeo, 7200.
Dombóvvár str. Szabbadság 16.
3. Tom
maso Vásárh
helyi: Iu siistemo de aagado de Muzeoandrag
M
gogio kaj laa ellernadajj eblecoj
por la plenkreskulooj en la Hun
ngara Natursscienca Mu
uzeo.
„Esencee la instruaado de muzzeoandragoogiajn agad
dojn faranttoj krom D
Debrecen okkazas en
Budapeŝŝto en la Naaturscienca Muzeo kaj en la Subĉiiela Etnogra
afia Muzeo en Szentend
dre.
La laborrantoj de laa Hungara Nacia
N
Muzeoo kaj la Belarta Universitato dum kkomuna sup
pergrada
restaŭraator-instruaddo instruis la studobjeekton; zoolo
ogio kaj da
amaĝbestoj. Ĉiujare ili instruas
ankaŭ aalie kelkajnn horojn. Ekz. en laa Muzea In
nstrua Centtro. Ili orga
ganizas perffektigajn
kursojn kunlaborannte kun la Hungara
H
Meedia Edukad
da Societo.”
”
Nova teereno estas la informa lernado, kiiun protektaas ĉiuj klerigaj instituttoj. Ĝiaj ellementoj
estas: reetpaĝo, regalo de eldon
naĵoj, ekspoozicioj, instrruado de la laborantoj dde la muzeo
o.
Esence ĉi tiuj terennoj ankaŭ delonge
d
ekzzistis, sed nun
n oni devas atenti prri ili laŭ miia opinio
pliigite. La Hunggara Natursscienca Muuzeo estas la plej granda
g
natuurscienca kolektaĵo
k
/retrograafia, geologgia, paleonttologia, anddropologiad
de Hungarujjo./ Adresoo: Budapeŝtto, 1083,
placo Luudovika 2-66.
4./ Marria Pató: „Novtipaj
„
muzeaj
m
renkkontoj” Ŝanĝantaj preteendoj – ŝannĝantaj muzzeoj. laŭ
ekzempplo de publikkleriga muzeopedag
m
gogia modelo de la paasintaj dek jaroj de laa Muzeo
Damjannich János. La
L prelego komenciĝis
k
s ĉe konfeso
o de la preleeganto, tiun kreis pri la muzeoj.
Mi citass: „Mi kreddas, ke la muzeoj
m
ne eestas sarkoffagoj de la efemereco . Mi kreda
as, ke la
muzeoj estas anonncoj de la vivo, kiel lla naturo, la socioj kaj
k la homoo. La muzeeoj estas
gardistooj de okazinntaĵoj de la pasinto kajj de ni mem
m. „ Laŭ tiu ĉi pensoj ooni estigis en
n muzeo
Damjannich János laa Galerion, etnografiajjn kaj historriajn konstaatajn ekspozziciojn por konservi
k
la lokhiistoriajn, arrkeologiajn valoraĵojn de la Hungara Ebeno
o kaj por prrezenti al multe
m
da
homoj. La moderna muzeo klopodas esti gi vizitanto
ojn ŝatantan muzeon, ki
kie la vizitad
do povas
Eŭropaj Heeredaĵaj Tag
goj”, por
pasi tutttagon. Ekdde 1991 onii okupiĝas ppri organizaado de la „E
plenkresskuloj kaj por infano
oj. Ĉi tiu eestas tradiccia aranĝaĵo
o, kiu kom
menciĝas an
ntaŭe de
septembbro de ĉiuj jaroj
j
kun in
nternacia m
malferma fessto. Tiun paartoprenas lla reprezenttantoj de
la mem
mbroŝtatoj dee la Eŭropaa Unio kaj rreprezentan
ntoj de la Eŭropa
E
Konnsilantaro. Ĝia
Ĝ celo
estas poor atentigi por defend
di niajn kullturajn hereedaĵojn. La 18-an dee majo oni aranĝas
Internaccian Tagon de la Muzeeoj. Simile al Budapeŝŝto oni aran
nĝas la Nokkton de muzzeoj. La
aranĝaĵoo „Fajro dee Sankta Ivaan” donas eeblecon por la muzeo iĝ
ĝi komuna scenejo: fo
orumo de
renkontto de la hoomoj. Ĉi tiuj
t
program
moj estas ege multko
oloraj. La eekde 2005 staranta
konstruaaĵo de la Szzolnoka Gaalerio estas nun la plej granda eksspozicia hallo de la Eb
beno. Ĉi
tiuj proogramoj estas ege mulltkoloraj. K
Konstruaĵo de
d Galerio de Szolnokk estas nun
n la plej
granda eekspozicia halo de la Ebeno.
E
La m
metiistaj preezentoj, kiu
ujn aranĝas la direkcio de JászNagykuun-Szolnok departemen
ntaj muzeoj , prezentas la nunajn kaj
k malnovaajn valoraĵo
ojn de la
popola m
manlabora industrio
i
kaaj popolartoo pere de la metiistoj viivantaj en lla departem
mento. La
metiistaaj prezentoj, kiujn aran
nĝis direkciio de Jász-N
Nagykun-Szolnok deppartementaj muzeoj,
kiuj preezentas la nunajn kaj malnovajnn valoraĵojn
n de la po
opola manlaabora indusstrio kaj
popolarrto pere de la en deparrtemento viivantaj metiistoj. En 2008 komeenciĝis la programo
„Muzeooj tagmeze”” . Ĉefe ĝi okupiĝas ppri la fosad
doj laŭ la rivero
r
Tibissko. Tiuj prezentas
p
kulturojjn de epokkoj, popolo
oj, aplikannte la muzzeopedagogian sciencoobranĉon. Simila
instruadda metodo estas
e
ekz. la ankaŭ telleinstruado, sed ĉiam en
e teoria rillato akordiĝ
ĝas al la
kolektadda tereno de
d la koncerna muzeo.. Laŭ la eb
blecoj evolu
uigas la muuzeojn. Oni estigas
vizitantccentrojn, iluustroĉambro
ojn por helppi la ekkono
on kaj kom
mprenon de lla iamaj viv
voj de la
Jazigoj kaj Kumannoj. Por in
nfanoj la m
muzeo eldon
nis muzeopeedagogian kkajeron kun
n titolo „
Ĉirkaŭ la domo dee niaj gaston
n atendantaaj prauloj”. La muzeo Damjanich ricevis lok
kon en la
iama hootelo Királly, kiu kon
nstruiĝis enn 1860. Ĝiaa nomdonaanto estas JJohano Dam
mjanich,
generaloo de la 18488-1849. jaraa revolucio kkaj liberecb
batalo, kiu venkis
v
dum batalo de Szolnok
S
21
Adreso:: 5000. Szollnok, Placo Kossuth 4.
5./ Sarolta Szabó:: Muzeaj ho
oroj en la M
Muzeo Bátho
ori István
„La Muuzeo Báthorii István de Nyírbátor
N
– fondis Steffano Szalontai en 19555. – jam pli ol
o 50000
objektojjn konservaas: en siaj etnografia, lokhistoria
a, armilhisto
oria, numissmatika, bellarta kaj
industriihistoria kollektaĵoj, kiuj
ujn kompletiigas datumsstoro, fotosttoro kaj bibllioteko.
La muzzeo organizaas ĉiujare fakajn
f
renkkontojn kun pedagogojj de la urboo /14000 lo
oĝantoj/.
Loko dee la renkonntoj estas la
a muzeo. L
La kontakto de la muzzeo kaj peddagogoj esta
as bona.
Efike dee tiu oni orrganizis la ekspozicionn „Jardekojj de Nyírbá
átor” kaj laa al ĝi kroĉĉiĝantajn
muzeajnn horojn por la 5. 6. 7. 8. klasoj. D
Dum tiu ĉi muzeaj horoj oni prezeentas la liteeraturajn
memoroojn, faron de
d argilujoj, prilaboronn de la kana
abo, farbon,, tekson, pleekton de la fadenoj,
f
kolorojnn de la orrnamaĵoj, ktp.” Krom
m la mencciitaj ekspo
ozicioj kaj landlimdefendanta
ekspozicio la muzzeo havas ankaŭ
a
aliajnn intresaĵojjn, kiuj esttas indaj poor rigardi. Adreso:
Muzeo B
Báthori Istvván, 4300. Nyírbátor
N
sttr, Károlyi 21.
2
6. Andrrea Pásztorr: Ekskursan
ntaj muzeollogoj.
„Historria Klaso dee Muzeo Janus Pannonnius de Pécss lanĉis en majo
m de 20008 programserion la
titolan Muzeaj ekkskursoj en
n monto M
Mecsek (m
meĉek).Tio invitas tiuj
ujn por pa
artopreni
p naturoj,, lokhistoriio arkeolog
gio, etnograafio. La ekkskursojn
ekskursoojn, kiuj innteresiĝas pri
partoprrenas aktivaaj aŭ emerritaj muzeoologoj de la
l natursciienca, etnog
ografia, arkkeologia,
belarta kaj historia klasoj dee la muzeo, por kiuj la
a ekskursojj estas malk
lkaŝantaj vo
ojoj. La
ekskursoojn ekirigass tria sabatee de ĉiuj moonatoj la eks
kskursgvidan
ntoj de la Soocieto Mecssek.”
La konooakiro, ĝuo de la naturro, vidaĵo dde la valoraaĵo faras intteresa ĉi tiuujn ekskurso
ojn. l la
Muzeo de Pécs esstas la plej granda reggiona muzeeo de la lando, esplorrejo de la Hungara
H
Sciencaa Akademioo. Ne serĉu
u kiel ekspooziciejon - multaj mu
uzeoj aparteenas al ĝi. La 18.
jarcentaa baroka kannonoka dom
mo estas la rrezidejo de la Direkcio
o de la Baraanya Departtementaj
Muzeoj. Adreso: 7621,
7
Pécs, str. Káptalaan 4.
or plenkreskkuloj.
7./ Marria Újvári: Muzeaj meetiistaj ekzeercoj por inffanoj kaj po
La Muzzeo de Göm
mőr malferm
miĝis en 1 987. „Ili arranĝas ovoornamigajnn ekzercojn ekde la
fondo. En la vilaĝĝo Ragály vivanta s-inno Emerigo
o Hárskuti gvidas la eekzercojn, kiu
k estas
farantinno de la fame
f
brodiita ovo de Gömőr. La
L ovoornam
mado ne ppretendas multe
m
da
materialloj, sed onii bone devaas koni ĝiajnn ilojn, elek
kti la farbojjn, la kvalitton de la vakso kaj
teknikonn de la faroo. Oni ornam
mas la malpplenajn, aŭ kuiritajn ov
vojn laŭ ŝia tekniko. Unue
U
oni
forigas la flavon kaj
k albumin
non de la oovo, la ŝelon purigas kaj la moddelon metaas sur la
ovoŝeloon. Ankaŭ membroj de
d la skoltoogrupo lernaas teknikon de la ovoppentro kaj ankaŭ
a
el
eksterlaando multajj homoj alv
venas por lerni tiun ĉi teknikon
n. En 20006-2007. laa societo
„Putnokk kaj ĝia ĉirrkaŭaĵo” gaajnis konkuurson en tem
mo „Renoviiĝantaj Traddicioj-Popolkutimoj
kroĉiĝanntaj metiistaj agadoj en Gömőrr”. La projjekto doniss eblecon por enlern
nejigi 16
senlaborajn sinjoriinojn. La instruado ookazas en 4 temoj. Ĉi
Ĉ tiuj estass: 1. punto
obato, 2.
teksaĵkoono, 3. ornnamo de farrba ovo, 4.. gastronom
mio. Al tiu ĉi ddonis subtenon ankaŭ
a
la
urbestroo de Putnokk. La ekzerrcon partopprenas lerneejaj infanoj, pedagogoj
oj, emeritoj,, aŭtistaj
infanoj, handikapuloj kaj loĝaantoj de rehaabilitaj instiitutoj. Tutlande kaj ekksterlande oni konas
kaj rekoonas la artajn branĉojn de Gömőr.
Adreso:: 3630. Putnnok, Placo Serényi Lásszló 10.
8./ Marria Káldy: Programoj
P
de
d de instruuado de plen
nkreskuloj en
e la Muzeaa Instruada Centro.
C
„Ekde pplurjarojn formiĝanta
f
imago de la Hungarra Instrua kaj Kulturaa Ministerio kaj la
Subĉielaa Etnografi
fia Muzeo (Szentendere
(
e) realiĝis en majo de 2006, kiaam ili estig
gis tie la
Muzeann Instruan Centron.
C
La
a gvidantinoo de la Cenrro iĝis s-ino
o Maria Kááldy. Ties kaŭzo
k
kaj
celo esttis, ke la muuzeaj fakulo
oj ekkonu la postulaĵo
ojn pri la modernaj
m
m
muzeoj. La skanseno
s
dum la llastaj tridekkjaroj iĝis adepto
a
de iddeo de la „m
malfermita muzeo”.
m
Ĉii vidpunkton
n naskiĝi
helpis laa specialaj ekspoziciojj enhavantaj
aj mueopeda
agogian agadon kaj boonan kontakkton kun
22
la vizitaantoj. Ĝi akiris
a
elstarran oficistarron por la lerneja insstruado intter la muzeeoj. Ĝiaj
program
moj por ĉiujj aĝklasoj vekis
v
interessiĝon. La muzeo realig
gas la akredditan instrua
adon por
pedagoggoj dum 300 horoj, kiess unua prellego estis la
a prelego, titolita
t
„Koomuna mondo de la
homo ka
kaj la arbo.” Rolo de la
l muzeo iĝĝis grava en
n la universsitata instruuado, ja la sciencaj
kunlaboorantoj dum
m la lastajj 30 jarojj partopren
nis la instrruprogramoojn de la diversaj
universiitatoj, kiel preleganto
oj.(Scienca Universita
ato Budapeeŝto /ELTE
E/, Universitato de
Debreceen, Sciencuuniversitato de Pécs, T
Teknika Uniiversitato de
d Budapeŝtto) Ĉiam plli kaj pli
multaj sstudentoj elektas
e
la lerneblecojjn en tiuj fakinstruado
f
oj: etnograafiisto, arkkitektoria
inĝenierro, internaa konsatru
uartisto, arrtobjektodef
efendo, resstaŭratoro, pejzaĝkon
nstruisto,
pedagoggo, andraggogo, kura
acpedagogoo, bibliotekkisto, ks. Ili ekirigaas anksŭ kursojn,
ekzemplle:puntolernnejan, bioĝa
ardenkulturristo, potfarrista metio, hejma apotteko el la na
aturo kaj
aliajn. E
En 2002 ilii estigis la fakan
f
intereesfederiĝon
n (Asocio dee Humgarajj Regionaj--Domoj),
kiu renoovigas la ennlandan Reegiondomann movadon kaj helpas la pli bonaan funkciad
don de la
etnograf
afiaj kolektaĵ
aĵoj.
De 20099 ekviviĝis la program
mo: „Muzeoj
oj por ĉiuj” kiu subtena
as pere de E
Eŭropa Unio kaj la
enlandaj
aj fontoj laa modernajjn ekspozicciojn de la muzeoj ka
aj la amuzzajn traviva
aĵdonajn
instruprrogramojn.” La Subĉiielan Etnoggrafian Muzzeon en Szzentendre ooni fondis en
e 1967.
Ofte onni nomas ĝinn simple all skanzeno de Szenten
ndre. La mu
uzeo situas sur naturprrotektada
teritorioo. Ĝi estass la plej graanda subĉieela kolektaĵo de Hungaario. Ĝi preezentas la popolan
arkitektturon de karrakteraj regiionoj de la llando, loĝejjkulturon, vivmanieron
v
n de diversaaj tavoloj
mpurba sociio.
de la villaĝa kaj kam
Adreso:: 2000, Szenntendre, vojjo Sztaravoddai.
8./ Judiita Bence - Beáta Rép
pási: Uzaddo de ebleco
oj de la muzeo en la anndragogia in
nstruado
al la t.n.. procezo dee Bologna
„Tiu ĉi en tuta Eŭrropo enkond
dukas la 3 cciklan superrgradan insstruadon. LLa studentojj unufoje
partoprrenas 3 jarran bazinstrruadon. Pooste ili riceevas unun diplomon. Tiu simila
as al la
abiturenntposta suppergrada fakinstruad
f
do.
Postee la studeentoj partooprenas du
u jaran
majstroinstruadon. Post tiu ĉi la studentoo ricevas su
upergradan diplomon kkaj iĝas faku
ulo.
a doktora in
instruado por iĝi esplo
oristoj. Niaa instituto en
e Pápa
Poste sekvas la trria ciklo, la
memstara, ne
n sekcio. Ĝi havas aambaŭ tri instruajn
i
elektis lla pedagoggian fakon. Ĝi estas m
terenojnn kun akreddititaj progra
amoj kaj insstruistaroj.”
„La insstruado de Kodolányii János ĉefflernejo sekkvas 3 parto
ojn de la eenlanda sup
pergrada
instruaddo post la ŝanĝo
ŝ
Bolog
gna:1. bazinnstruado du
um 3-4 jaro
oj, 2. majstrroinstruado
o dum 2
jaroj- tuurismo, gastigado, masstrumado, m
manaĝero, in
nternaciaj eseoj,
e
3. fakka instruado
o – eblas
anonci kkun supergrrada diplom
mo. La studeento ricevass diplomon. „
En la Meza Trannsdanuba Regio
R
funkkcias unu universitato
u
k
la
kaj 3 Ĉeeflernejo, krome
h
elemeentajn sekciiojn. Pápa estas Athenno de Transsdanubo.
Universsitato kaj Ĉeflernejoj havas
En Pápaa estas la Muzeo
M
por prrezenti la bllupentradon
n de teksaĵo
oj.
9./ Atiloo Utry: Muuzeaj adaptaĵ
aĵoj de akreedititaj kultu
uraj kaj artaaj instruadoj
oj.
La preleeganto antaaŭ sia temo citis vortojjn de Konffuceo pri beezono de laa lernado: „Kiam la
scio dissvastiĝas, tiaam la volo estas sincerra. Kiam la
a volo estass sincera, ttiam regas la racio.
Kiam laa racio regaas, tiam la individuo
i
esstas kulturitta. Kiam la individuo eestas kulturrita, tiam
la komuunumo vivass en akordo
o. Kiam la komunimo vivas en akkordo, tiam tiam la lan
ndo estas
bone reggebla. Kiam
m la lando esta
e none reegebla, tiam
m ĉie estas paco.”
p
En Bajaa ĉe la Ĉefl
flernejo „Eö
ötvös Józseff” ankoraŭ ne estas in
nstruado de andragogojj nun en
2010., ssed la ĉefleernejo dezirrus kunlaboori kun la muzeoj
m
porr prilabori lla program
mojn. Ĝi
proponiis la fakojn,, kie povas realiĝi la iinstruadoj de
d preleganttoj de la muuzeoj: ĉi tiiuj fakoj
estas la ĝeneralaj artaj
a
konoj, kaj speciallaj instruadoj. El interr pli lastaj eekz: „ ne prrofesiala
popolkaantrondon gvidanta,
g
beelarta kaj m
metiarta grup
pgvidanta teeatran grupoon gvidantaa. Kadre
de la poopolklerigo entreprenitta instruadoo tiukaze ceertigas pli bonan
b
profittadon de la kulturaj
23
eblecoj,, se la kultuuro retiriĝass en fonon een nia ekon
nomian kaj politikan
p
innteresitecon havanta
socio. Ĉi tiu estass tre grava klopodo,
k
ĉaar en 70 %-oj
% de malgrandaj setltlejoj – kie estas pli
malmultte ol 1000 loĝantoj – jam ne estaas lernejo, preĝejo, mu
uzeo kaj puublikkleriĝaa fakulo.
Kaj la innstruado,, kiu
k certigas la instruaddon de la no
ovaj fakuloj, ne havas kkonkretajn eblecojn
la superrgradaj insttruadaj proccesoj de Boologna.” Laa Muzeo „T
Türr István”” de Nordaa Bácska
estas reggiona muzeeo de la norrda parto dee eksfortikaĵ
aĵdepartemen
nto Bács. T
Tiu muzeo kolektas
muzeajnn valoraĵojnn de ĉi tiu teritorio kaj prezentas al
a la vizitan
ntoj. La koolektaĵo hav
vas pli ol
40000 ppecoj da aĵoj, el inter multaj devvenas el epo
oko de la popolmigrad
p
do kaj el epoko
e
de
Avaŭrojj. Ĉi tiu kollektaĵo konsservas trovaaĵojn de la malkaŝita
m
saarmata tombbejo., kiu estas sola
en tuta E
Eŭropo. Addreso: 6500, Baja, str D
Deák Feren
nc 1.
10./ Ediit Újvári: Muzeo-andr
M
ragogiaj okuupiĝoj en laa Regiona Tutarta Centrro
„La Reggiona Tutarrta Centro ricevis
r
lokoon en unu ell la plej bellaj konstruaaĵoj de interrna urbo
en Szegged, en la seecesia stila Reök-palacco, kvankam
m ne tute esttas muzea innstituto, ja ne
n havas
konstanntajn ekspozziciojn, tameen ĝia misioo estas la perado de la
a muzea kultturo. La eksspozicioj
servas kiel kadrojj de muzikkaj, literatuuraj, danca
artaj programoj, realiigante la tutartajn
t
klopodoj
ojn. Dum laa tuta vivo okazanta leernado sign
nifas la daŭ
ŭre kaj inteermite ripettiĝantajn
procesoj
ojn.” Esence tiu simila
as al la hunngara onidiiro, laŭ kiu : „ Eĉ la bona pastrro lernas
ĝismortte.” La pllej sukcesa ekspozicioo de 2008.estis la:„Ellektado el la klasikaĵo
oj de la
hungaraa pentrado.”” La intereesiĝantoj poovis ekkonii en 2009. la pop-artt kaj samteempulajn
artajn kklopodojn. En 2010. oni poviss rigardi 72
2 verkojn: akvafortojnn kaj grafiikojn de
Rembraandt. Oni poovis viziti al Palacon de Reök por rigardi akvafortojn
a
de Rembraandt. En
Palaco dde Reök onni povas rig
gardi Kristnnaske senpaagajn ekspozziciojn de PPalaco de Reök.
R
La
fama kuulturcenntroo per sia saĝ
ĝe organizitta programaro merite iĝis la ŝatatta kultura centro
c
de
urbo Szzeged. Adreeso: 6720, Szeged,
S
Bulvvardo Tiszaa Lajos.
11. Krisstina Foghttűy: Muzeo
opedagogia instruado en
e la supergrrada instruaado
La prelegantino prrezentis mu
uzeopedagoogian fakinsstruadon dee la Pedagoogia kaj Pssikologia
Fakultatto de Sciencuniversitatto Eötvös L
Lóránd. Ŝi parolis
p
pri laa rezultoj dee la instruado. „ La
muzeopedagogio esstas relative juna, ne eelformita scciencobranĉĉo, sed la sttudentoj takksas tiun
ame la instrruadon. La muzeaj ĉeffurbaj kunlaaborantoj estas
e
ties
kiel bonna. Ili deviss daŭrigi sa
gravaj rolantoj. Ili estas fake
fa instruittaj, forte apogis
a
la ekirigin
e
de la instrua
ado. La
muzeopedagogio – laŭ la pedagogia lleksikono - estas tiu
u teritorio , kiu pereeas inter
k la vizitantoj de la m
muzeo kaj okupiĝas
o
materiaaloj, ekspoziicioj, esplorrlaboro de la muzeo kaj
kun la infan,- kaj junularklassaĝoj. En la muzeoj unurangajj iloj de la instruado estas la
e
gravajj ankaŭ la kkromlerneja
a informaĵojj. Sed la stuudentoj rekkonas, ke
studobjeektoj, sed estas
ambaŭ estas bezoonata.”Nom
me la en m
muzeo okaazanta instrruado preteendas sciojn de la
Dum la evolluigo kaj
muzeoloogoj kaj peddagogoj. Ĉii tiel ni devaas konsideri ecojn de laa muzeo. D
plenumiigo de la muzeopedaagogia proggramo sam
mtempe ĉeestas: aplikko de la objektoj,
o
prezentoo de la celooj, funkcioj de la muzeoo kaj la hom
ma kontakto
o por helpi lla lernadon.
12. Ad
drienn Kárp
páti: Plenk
kreskulinstru
ruadaj progrramoj, konfferencoj kaj metiejlabo
oroj de la
fondaĵo„Muzeoj kaj vizitanto
oj” /Budapeeŝto „La-fon
ndaĵo Muzeeoj kaj viziitantoj” esttiĝis en
2004., ccelante por helpi la hun
ngarajn muuzeojn, por korekti,
k
porr plibonigi lla kontaktojjn kun la
vizitantooj kaj por igi
i al popullara la muzeean kulturo
on. Pro tiu ĝi organizaas konferen
ncojn kaj
metiejlaaborojn. La
L pli lasttajnt ilia reetpaĝo vid
digas. Ĝi faras
fa
eldoonaĵojn, meetodikajn
skribaĵoojn al la fakkuloj kaj ped
dagodoj, traadukas, red
daktas, eldon
nas. Ĝi estaas partopren
nanto de
projektooj de EU, seed ankaŭ orrganizas proojekton kaj efektivigas
e
tiujn – mi leegis la inforrmon.
13. Gerrtrud God
da: Videbligo – Valorrhierarkio – ekspoziciio/ Internaccia Muzea Libera
Lernejoo por Plenkrreskuloj
24
Miskolc, Muzeo
M
Herm
man Ottó (B
Bildo de la Wikipedio)
W
La preleeganto skizaas mallongee, ke la muzzeaj kunlab
borantoj estaas specialigiitaj fakuloj.. Ŝi estas
arthistorriisto kaj komence
k
de ŝia karieroo estis ekzeemplon mon
ntrantaj perrsonoj, el in
nter kiuj
estis elsstara la insttruisto, Jozeefo Dési, kkaj por ŝi laa al fortikaĵĵoj planitaj Steloekzerrcoj estis
superreggaj en Gyööngyös, dum
me oni fonndis la Mu
uzeon Mátra. Sed esstis ankaŭ bonvolaj
b
helpantaaj patriotoj,, ekz. en To
okaj Nikolaao Pap, verk
kisto /en siaaj verkoj li prilaboris famaĵojn
f
de Tokaaj sub titollo „okazintaaĵoj de Tookaj” , kiu
uj mankas el
e la historriolibroj. Li
L verkis
legendoomondon dee Tokaj kaaj skribis eelektaĵojn el
e kantoj de
d Tokaj./ PPentroartistto Tibor
Tenkácss, kiu penaddis levi niveelon de nia loĝejkulturro. „ Nun mi
m prezentass unu plenk
kreskulan
kreantann grupon – daŭrigis la preleganntino - tio
on, kiel esstiĝis la gruupo, kiajn
n utilajn
program
mojn ni trovis, kiel ni
n utiligas organizajn,, artajn speertojn de nniaj slovakaaj, polaj,
rumanajj geamikojj. Se mi dirus muzzeoandrago
ogian ĵargonon: nia ccelo estis helpi la
meminsstruadon de plenkresku
ulaj talentojj kaj zorgi pri ili. (Mii povas dirii tiel, ĉar ankaŭ
a
mi
estas plenkreskula membro dee la grupo.)) La kerno
o de la socieeto konsitass el konatu
ularo (en
Miŝkolcco funkcianntaj desegn
nadintruistojj), iamaj sttudentamiko
oj , poste kkunlaboran
ntoj. La
vivoaĝoo de la mem
mbroj estass grandskalaa: de la 20
0-a jaraĝo tra
t la aktivaaj laboranto
oj ĝis la
emeritojj, kiuj „perdis” pentroartiston Johhano Seres, kiu kapabllis kunteni desegnanto
ojn de la
regiono. La preleggantino kaj ŝia grupo por atngi siajn celon
n taksis pleej taŭga la muzeon
’Hermann Ottó’ de Miskolc kaaj estigis ĝiaan sekcion de desegnaadinstruistojj . La grup
po faris
urbon pplibeligajn laaborojn kaj ekspoziciojjn kun slovakaj kaj pollaj artistoj. IIli ne konku
ursas, ne
volas suuferi malsukkcesojn. Pro
o tio ili labooras kiel civ
vila societo
o. Ili taksis kiel estim
mo, kiam
d-ro Lásszló Veres direktoro dee la Muzeo Herman Ottó de Misk
kolc rekoniss iliajn laborojn kiel
muzeaj valoraĵoj kaj
k en 2009
9. entrepreenis por inaaŭguri iliajn
n ekspoziciiojn en la miŝkolca
m
urbon pplibeliga societo / en domo
d
de K
Kós./ Ili faras ankaŭ plumodeseg
p
gnaĵojn, pen
ntras sur
tolon peer oleo, faraas akvarelojn eternigannte kelkajn partojn
p
de Miskolc.
M
Ili povas kontrribui tiel
al vidiga kreado dee valoraĵo.
13/A. M
Mi almetas al raporto de la preleegantino, kiu
k forloĝiĝis el Gyönggyös, ke laa Muzeo
Mátra dde Gyöngyöös (Djondjoŝŝ) funkcias en du konsstruaĵoj de la ĝardeno O
Orczy /en laa kastelo
kaj en P
Pavilono./ La du kon
nstruaĵoj sittuas en ang
gla parko, en
e kiu kresskas raraj flloroj kaj
pompass lageto kuun orfiŝoj. En
E la paviloono ni povas miri pri palmejo
p
kunn interesaj egzotikaj
e
plantoj kaj bestoj inter ceterraj, sed ĉiaam inter naturaj cirko
onstancoj. E
El inter la muzeaj
gardistooj elstaras Tomaso
T
Keccskés, ĉambrregogardistto, kiu estas alte instruitita ankaŭ pri muzeaj
sciindaĵĵoj, bonvola kaj plej bona reprrezentanto de la muzea personnaro. Kiell muzea
parolparrtnero diriss ankaŭ tiu
un, ke la M
Muzeo Máátra rekond
dukas la m
malavantaĝan
n situon
havantaj
ajn homojn al la ĉiutag
ga agada vivvo. Ĉiu ĉam
mbrogardistto estas invaalida emerito, kiujn
dungas la muzeo kaj
k helpas solvi
s
iliajn socialajn zorgojn.
z
Pri la muzeokkadraj instru
uadoj de
25
infanoj, plenkreskuuloj en la Muzeo
M
Máttra, mia parrolpartnero ne havis innformojn. Se
S povas
esti, ke ili ne partooprenas tiun
n muzean pprpogramon, tio certe ne
n malvalorrigas la insttitutonm,
ĉar ili abbunde havaas ĉiuspecajn
n informilojjn aĉeteblajjn, kaj senko
ostajn, kaj ttiuj hejmenp
porteblaj
legindaĵĵoj povas annstataŭigi la personajnn kontaktojn
n inter muzzeologoj kajj ĉiuaĝaj viizitantoj.
La muzzeo altvalorras kaj meritas la vizitton. Iru tien
n por konv
vinkiĝi pri ttio! En la urbon
u
ni
alvenis aŭtobuse, de
d tie pertraajne vojaĝiss hejmen al Miŝkolco. Ni sciiĝis kun bedaŭro, ke la
urbo haavas tre maalzorgitan fervojstacion
f
n, kiu ne estas
e
inda al
a la Muzeeo Mátra: tiiu unika
trezoro de nia landdo, kiu don
nas al la viizitanto nefforgeseblan travivaĵon. La Muzeeo Mátra
estas pproksime al
a la fervo
ojstacio kaj
aj aŭtobussstacio. /dek
k minutoj piede./, komforte
k
promenante. (s-ino Adri Pásztor)
En la M
Muzeo Mátraa. sur la foto
o videblas llaĉambrefgo
o gardisto kun
k la mamiitostaro
Pri la M
Muzeo Mátraa in formojn
n vidu ĉe:: w
www.matramuzeum.hu
u
Ĝiaj tinggeblecoj - adreso: 320
00.Gyöngyöös str. Kossuth Lajos 40.
E-mail: matramuzeeum.gyongy
[email protected]
14./ Katarina Cserjés:
C
Mu
uzeopedagoogio en in
nstruado dee plenkreeskuloj kaj
aj en la
publikkklerigo. /anddragogio/ kaazostudoj
La prellegantino koomencis siaajn universsitatajn kurssojn- muzeopedagogiaan, pli ĝustte bildoteksto leegadan, eksspozicion viizitadan, artthistorian, plu
p fakteren
nojn atingannta, internan
n terenon
atinganttaj kursoj - post multjaaraj esplorooj en 2004. Same tiutem
mpe ŝi ekirrigis en sia loĝloko,
en Hódm
mezővásárhhely siajn galerion
g
vizzitadajn laŭttemajn muzzeajn ekspooziciojn gv
vidantajn
program
mojn. Ilia publiko esttis, la tuta loĝantaro de
d la urbo, sed ĉefe llernejaĝaj, emeritaj,
e
kulturroondoj, emerritaj kluboj. homoj dee socialaj establaĵoj,
e
kiuj
k pli fruue iĝis emeeritaj, aŭ
senlaboraj loĝantojj. La Arthisstoria Memkkleriga Ron
ndo funkciaas en la Lokka Kulturceentro sub
ŝia gviddado, kaj kuunlaboras kun
k diversaj
aj aliaj muzzeoj kaj kon
nkursas pri diversteren
noj de la
muzeaj sciencobrannĉoj, utiligaante siajn sppertojn kaj spertojn dee aliaj preleegantoj en in
nstruado
p
oj. Al tekksto de la prelego
p
ŝi aldonis
a
temo
moliston ilusstrite per
de la innfanoj kaj plenkreskul
bildoj. La Galerionn de Ebeno oni fondis een 1985.
Rigardoo de la Galeerio de Ebeeno donas nneforgesebllen travivaĵon por amaantoj de la hungara
pentroarrto. Adreso: Hódmezőv
vásárhely, P
Placo Kossu
uth 8.
15. / Zsolt Orbán: Familion ŝatanta
ŝ
muzeea modelo – Ottó Herm
man en la huungara scien
nco.
„Multflaanka estas la verkarro de Ottóó Herman. El siaj veerkoj estas videbla liia pasia
multflannkeco, inspiiranto de multaj
m
literaaturaj kreaĵĵoj. Person
neco de Ottó
tó Herman kunligas
sciencotterenojn kaaj muzeojn,, liaj verkooj estas lig
giloj ankaŭ inter la nnaturscienciistoj kaj
sociosciiencistoj.” Pro
P tio elek
ktis la prelegganto vivon
n, kaj verkarron de Ottó Herman en
nkonduki
la temon, ĉar al la familion ŝaatanta muzeea modelo liaj klopodo
oj, celoj esttas kompeteentaj kaj
m
mo de Lillafü
üred, kie
ekzempplon donantaaj. Reala ekzemplo dee tiu ĉi pensso estas la memordom
la kun familioj allvenantaj in
nfanoj ludaante povas ekkoni la birdojn, aaraneojn, fiŝojn kaj
metodojjn de la fiŝkkaptadoj. Laa Direkcio dde BAZ- departementajj Muzeoj reezidas en ko
onstruaĵo
de la M
Muzeo Herm
man Ottó, en
e strato Gőőrgey. La Muzeo
M
Herm
man Ottó eestas la plejj granda
Muzeo de Miskolcc, ĝi havas pli ol 6000000 artobjek
ktojn. Ĉefe ĝi kolektass belartajn kreaĵojn,
k
arkeologgiajn trovaĵĵojn, mineraalojn, sed esstas signifa ankaŭ la ettnografia koolektaĵo.
Adreso:: 3534. Miskkolc str. Gő
őrgey 28.
16./ Csaaba Benedeek: Valoraĵo kaj/aŭ moodo? Harm
monio inter esencaj
e
kaj ppli novaj ten
ndencoj:
laŭ moddelo de eksppoziserio.
La preleeganto kom
mparas tiujn du nociojn kaj konstataas la konklu
udon: „Kio eestas vera valoraĵo,
v
tio restaas ĉiam valoraĵo. Kio
o estas moddo, tion onii forgesas. Strukturo kkaj konsisto
o de ĉiuj
etnograf
afiaj kolektaaĵoj spegula
as tiujn prinncipojn, im
magojn, laŭ kiuj estiĝiss. Laŭ modo
o de nia
epoko of
ofte okazas, ke ne muzeeaj personoj
oj faras prop
ponon por fari
f ekspoziiciojn, aŭ proponas
p
al la faakuloj, aŭ mem
m
aranĝa
as proprann ekspozicio
on. La sen
n fakuloj arranĝitaj eksspozicioj
malhavaas la fakan sperton. Al
A tiuj oni nne faras scen
narlibreton, oni ne konnas kapacitton de la
26
muzeo, ne konas laa kvanton de
d la prezenntendaj arto
objektoj.” La
L prelegantto anoncis kunĝoje,
k
ke la dde muzeaj fakuloj
f
orgaanizita arannĝaĵserio ’M
Metio sen landlimoj’
l
eestis eksterrordinare
suksesaa kaj enlandde kaj eksteerlande: een Slovakio
o kaj ĉe la Sikuloj kajj ĉe la Ĉan
ngooj en
Rumaniio. Ankaŭ laa blinduloj kaj
k la malboone vidanto
oj povis ekk
koni artifikoj
ojn de kelkaj
aj metioj.
Ĉi tiel iili povis infformiĝi pri pasinto
p
de lla metioj, pri la nunaj modaj
m
metiioj kaj povis ekkoni
nunan ssituacion de
d la prezen
ntitaj fakteerenoj. Fin
ne la preleganto de SSzolnok ressumis la
atingitajjn rezultojnn: „Ni pova
as diri, kee la ’Metio
o sen landliimoj’ ege ssukcesa esttis. Oni
interesiĝĝis pri la ekspozicio, la prezenntado kaj la
l foiroj. Ni prezenttis la majstrojn de
departemento Szolnnok en la tu
uta baseno K
Kárpát, kiu
uj prezentis siajn produuktaĵojn. Oni
O povis
ekkoni ppasinton dee la metioj kaj videbliss la nunon de la fakojj. Pro la gr
granda interresiĝo ni
preparaas la tran ekspoziciseerion sub tiitolo ’Rafin
nitaj’, en kiu
k ni preze
zentas la pllekton, ,
plektaĵoj
ojn kaj iliajnn majstrojn..”
Laŭ miaa opinio la hungaraj muzeoj
m
faraas ĉion en ties
t intereso
o, ke koniguu kun la pu
ubliko la
lokan kkaj tutpopollan kulturon
n. Al tiu ĉĉi laboro mi
m deziras multan
m
sukseeson kaj in
nstruitajn
kunlaboorantojn, ĉarr laŭ la maln
nova onidirro „ la forto estas en la unueco, en la kunlaborro.”
Fine mii dankas al la aŭtoroj de la 309-ppaĝa libro, la peton, por
p komunikki de mi ĉii tiun tre
valoran muzean infformilon hu
ungarlingve kaj esperan
ntlingve.
/La hunngarlingvann tekston dee s-ino Adrri Pásztor, esperantigiis László PPásztor, kon
ntrolis J.
Czibolyy
Funebro
o
Forpassis Ladislaoo Deme, am
manto de la hungara liingvo
En la 900-a jaro de sia vivo fo
orpasis Ladiislao Demee, fondinta kunprezidan
k
nto de la Asocio de
Patrinlinngvon Zorggantoj. La nelacigeblan
n
n organizan
nton de la lingvokulturaada movado
o atingis
la mortoo la 6-an dee junio. Laŭ
ŭ lia deziro oni adiaŭig
gis lin en maalvasta fam
milia rondo. Ladislao
L
Deme nnaskiĝis en 1921 en Pécel. Li estiss universitatta instruisto
o, kiu esplorris la deman
ndojn de
la dialeektoj, lingvookulturado kaj lingvouuzo. Li estiis elstara pedagogo, kkiu opiniis grava la
sciencpoopularigan kaj lingvo
okulturadan laborojn pri
p la hung
gara kaj Essperanto-lingvoj. Li
famiĝis pere de la lingvokultu
urada radiosserio „Parolli estas malffacile” kaj aantaŭ la pub
bliko kaj
inter la lingvistoj. /MTI – Hun
ngara Inform
miga Oficejjo./
Ladislaoo Deme esttis honora prezidanto
p
dde la Hung
garia Esperaanto-Asocioo/HEA/. Ko
olektaĵon
de liaj vverkoj HEA
A aperigis su
ub titolo: „E
Estonto de niaj
n lingvoj kaj
k lingvo dde nia estonto.”
Mi konnatiĝis perssone kun lii, kiam apperis miaj du
d verkoj: „Eŭropa U
Unio kaj laa lingva
demanddo” kaj ĉefe „Komuna lingvo
l
de laa multeco.” Por tiu lasta mi riceviss rekomendo
on kaj la
ebleconn republikigii lian pli maalnovan verrkon „Patrin
nlingvo kaj dua
d lingvo.””
/L
La hungarlinngvan sciigo
on de Lászlóó Gados esp
perantigis László
L
Pászttor/
Mortiss granda Eŭ
ŭropano
Posted by Anton O
Oberndorfer to Esperanta Retradio
Post ferriosemajno mi reveniss al mia heejmo pasinttan sabaton
n. La vojaĝo
ĝo daŭris prreskaŭ 7
horojn, do mi estiss sufiĉe lacaa dimanĉonn matene kiaam mi regisstris la sonaartikolon prri Tofuo.
oĉo ĉar mi parolis iom
m pli malrap
pide kaj kunn pli da baso
o. Do ne
Tio estiis rimarkeblla en mia vo
temis prri teknika problemo
p
kiiel aŭskultaanto supoziss. Dimanĉon mi havis tempon po
or ripozi,
sed lundon atendiss min novaa defio: vetturi al Vien
no por tie viziti
v
niajn filojn, precipe por
transporrti kelkajn akcesoraĵojn
a
n por la loĝĝejo en Vien
no. Tiuj 200
0 kilometroj
oj en si mem
m tute ne
estas granda afero, sed mi petiis mian edziinon stiri la aŭtomobilo
on, kion ŝi vvolonte fariss.
Nun posttagmeze mi
m sidas ĉe la tablo dee la viena lo
oĝejo kaj veerkas tiun ĉii sonartikollon. Kiel
ĉiutage mi bezonass temon porr havi ion p or skribi. Bedaŭrinde
B
en
e la loĝejoo mi ne havas aliron
27
al interrreto, nur veespere per portebla
p
teleefono. Do mi
m devas tro
ovi temon een la gazeto
o kaj tial
mi trafooliumis ĝin.
Kaj tem
mo ja ekzisttas, kiel la entombigoo de la filo de la lastaa imperiestrro de Aŭstrrio, Otto
Habsbuurg en Vienoo pasintan sabaton.
s
Tioo estis gran
ndega cerem
monio, la laastan fojon eblis
e
tiel
nostalgiiumi pri laa pasinta monarkio.
m
E
En la kateedralo Sank
kta Stefanoo oni kantiis eĉ la
imperiestran himnoon en la ĉeesto de la ffederacia prrezidento kiu montris ŝtoniĝintan
n mienon
dum tiuu momento. Nome posst la disfaloo de la aŭstrra-hungara regno en 1 918 Aŭstrio fariĝis
respubliiko kaj foriigis ĉiujn privilegiojn de la aristo
okratio. La habsburga familio eĉ ne rajtis
loĝi en A
Aŭstrio.
Nur en 1961 kiam Otto Habsb
burg rezigniis pri ĉiuj streboj reven
ni al trono, li ricevis permeson
restadi een Aŭstrio. Nun tiu hisstoria ĉapitrro estas ferm
mita. Otto Habsburg
H
duum jardekoj elspezis
sian eneergion por komuna Eŭ
ŭropo. Li esstis bonŝancca ke li ank
koraŭ dum sia vivo po
ovis vidi
kiel tiu revo fariĝiss realo. Li meritas
m
sian lokon en laa historio kieel granda Eŭŭropano.
/Sendinto /19.07.2011
/
1. Aloísio Sartorato/
Societo de To
okajmonttosubaj K
Kreantoj – Interreta Societo de Hungaraj
Kreantojj
La Sociieto de Tokajmontosub
baj Kreantojj sian 15-an
n jaran datreevenon kaj la Interretaa Societo
de la Huungaraj Kreeantoj sian 10-an jarann datrevenon
n festis. Laa festo okazzis en Szereencs, kie
la malnnovaj kaj novaj
n
memb
broj kaj gasstoj prezen
ntis sin malllonge kaj oni konigiss la plej
elstarajnn skribaĵojnn. La festton partopreenis urbaj estroj de urbo
u
Szerenncs, gestudentoj de
gimnaziio Bocskay de Szerenccs, kiuj prezzentis festan
n programon
n kaj ankaŭ reprezentan
noj de la
similaj landaj kultuuraj organizzoj. La festton igis pli intima la feestaj oratoraaĵoj kaj ekssonigado
de hunggaraj popolkkantoj pere de
d „tárogatóó” – kuruceepoka lignobeka fluto.
Ni deziiras al ilia krea laboro
o /verkista, poeta, pen
ntrista, artin
ndustria, fottista, skulpttista…../
pluajn m
multajn sukssesojn.
Geedzojj-Pásztor
Ŝercoj
La anĝeeloj kapabllas flugi
Iu knabeto demanddas de sia paatrinjo:
Patrinjo, ĉuu la anĝelino
oj povas fluugi?
- P
-
K
Kial vi dem
mandas?
-
M
Mi aŭdis, ke
k paĉjo nom
mis la purigiistinon „miaa anĝelino”.
-
JJes, tiukazee ŝi flugos.
Majstroo-ĉasistoj
Helikopptero portis du ĉasistojn
n en mezon de la arbaro
o por pafi urson.
u
- M
Morgaŭ mi revenos, - diris
d
la pilotto antaŭ la superflugo,
s
- sed pafu nnur unu urson,, ĉar
nne estas perrmesate liveeri per ĉi tiuu helikoptero
o plurajn urrsojn.
Sekvataage la helikooptero reven
nis, sed du uursoj mortin
ntaj estis surr la arbara kkampo.
- M
Mi diris, kee mi ne povaas liveri du ursojn.
28
-
E
Eĥ! Ni doniis al la pasin
ntjara pilotoo cent dolarrojn kaj mettis ambaŭ urrsojn sur la
hhelikopteron.
La pilotto prenis laa monon, meetis sur la heelikopteron
n la du ursojn, superfluggis.Nature la
helikopttero estis trooŝarĝite kaj post dek m
minutoj faliss. La du ĉasiistoj transviivis la malfeeliĉaĵon.
- K
Kie ni estass laŭ vi? – demandis
d
unnu el la „fam
maj majstro--ĉasistoj” koonsciiĝantee.
-
M
Mi kredas, ke ni estas ne
n malprok sime de tiu loko, kie nii falis pasinntjare.
Esperanntigis László
ó Pásztor
Hungaraa venko en
n Jordano
o
Matiasoo Ruszák gaajnis la reĝan ĉevalarkisst-konkuron
n de Jordaniio.
„Nur tiuu povas garddi la heredaaĵon de la prrauloj, kiu vivas
v
kune kun
k ĝi kaj kkonas ĝiajn leĝojn.”
Je tiu ĉii instruo alvvokas la ateenton elstarra rezulto de
d Matiaso Ruszák,
R
21 jarojn aĝa hungara
junulo. Lia rezullto akiris reekonon all lia patrujo kaj internacie konfi
firmis, ke la ĉevalarkpafaddo estas proopraĵo de la hungararo..
La 9-100-an de juniio de 2011 oni
o aranĝis la unuan mondan
m
ĉevalarkist-konnkuron en Jordanio.
J
Je la innvito de reĝĝo de Jordaanio konkurrantoj alven
nis el 17 laandoj por m
mezurigi sin
n kaj 36
personooj konkuris.. El Hungarrio Miĥaeloo Cozmei, majstro, kaaj lia disĉipplo Matiaso
o Ruszák
estis invvititaj. La lasta reprezeentis nian ppatrujon. La
L reĝo kaj liaj komisiiitoj decidis baze de
anticipaa informiĝo kaj personaj interrilattoj, kiujn in
nviti por parrtopreni la m
mondkonku
uron. La
nomo dde la lukto estis „Al faris”
f
(kavaaliro). La reĝo entrep
prenis ne nnur patronad
don, sed
iuposttaagmeze honnorigis la okazintaĵon
o
per person
na ĉeesto. La
L konkuraantoj riceviis reĝan,
galantann, atentemaan gastigado
on, kiu karaakterizas la orientajn landojn. Laa konkuranttoj devis
batali laaŭ tri stiloj
oj, kiuj deteerminis la konkur-speecojn. Natture estis pprecizaj reg
guloj kaj
poentum
mo.
1.HUNG
GARA STIILO. Oni signis
s
per ttio la rekon
natan graveecon de la hungaroj en
e ĉi tiu
kampo. La konkurrantoj deviss arkpafi anntaŭen, flan
nken, malantaŭen, galoopante sur 90
9 metra
kurejo ddum tri kurooj.
2.KORE
EA STILO.. Sur 90 meetra kaj 1500 metra kurrejoj estis metitaj
m
1, 2 kaj 5 celdiiskoj. La
konkuraantoj devis celi
c kaj pafii dum galoppo laŭ ebleco plej rapid
de kaj plej pprecize.
3. La baazo de tiu stilo
s
estis laa ludo konaata en Turkiio, la t.n. „k
kabak”. Meezen de la 90
9 metra
kurejo ooni metis 9 metran stan
ngon, kaj suur tiun disko
oforman celon simboligganta kukurrbon. La
konkuraantoj devis pafi de la galopantta ĉevalo. La dutaga konkuroo postulis grandan
persistemon, pacieencon, mem
mdisciplinonn kaj konceentritecon de
d la partopprenantoj. Multe
M
da
cirkonsttancoj ŝarĝiis la konkurrantojn. : 335-40 C-graada varmeg
go, sufokigaa sunbrilo, kaj
k forta
vento. Ili konkuriss ne sur la propra ĉevaalo, sed riceevis fremdaajn, ege rapiidajn, arabd
devenajn
ĉevalojnn.
Matiasoo Ruszák esstas membrro de la lernnejo „Vojo de arkisto”” de Pomázz. Li ekzerccas ekde
jaroj enn la Hungarra Fortikaĵo
o kaj vintre kaj somere inter natu
uraj cirkonsstancoj. Ĝiis nun li
partopreenis nur keelkajn enlan
ndajn konkuurojn. Lia nuna
n
rezultto – ne sekkretigate – surprizis
ankaŭ la jordaniajjn organizan
ntojn, kiuj esperis enlaandan venk
kon. En ĉiuuj tri stiloj li
l atingis
o de la konnkuro. Dum
m la festa
estradajn lokojn kaaj fine oni elektis lin aklame kieel ĉampiono
vesperm
manĝo oni sidigis
s
lin ĉe la tablo dde la ĉefprin
nco /la frato
o de la reĝoo/ kaj oni su
uperŝutis
lin per ppremioj. Onni diris, ke ankaŭ
a
dum lla sekva jaro
o oni atendaas lin.
/http://aaddwebsitefr
free.com/blo
og/pozsonyii_csata/2011/06/24/magyar-orom--ruszak-mattyasnyerte-aa-jordaniai-kkiralyi-lovaasijasz-verseenyt//
29
Speciala Fako
F
en laa Universiitato de urrbo Szegeed
„Mi ĝooje inform
mas vin ke la unuaa studjaro de la Speciala Faako: la Esperanta
E
Kulturfaakmanaĝeroo sukcese finiĝis
f
en S zeged. Dud
dek du stud
dentoj partooprenis la fo
ormadon
konsistaantan interr aliaj el kursoj prri movadhiistorio, araanĝorganizaado kaj esperanta
e
lingvokkurso. Fine de
d la studjarro la ekzam
meniĝintoj su
ukcese trapaasis la mezggradan
lingvoekkzamenon pri
p Esperantto….”
Pri la liisto:esp-en--hung / Ladáányi Ildikó <ladanyi.ild
[email protected]>
„Antaaŭen” 90--jaras
Esperanntoseura Anntaŭen r.y., Esperanto--societo An
ntaŭen estaas fondita, rregistrita en
n la jaro
1921. T
Tiujare ĝi riccevis la nom
mon Tamperreen Työväen Esperanttoseura Anttaŭen r.y., Laborista
L
Esperanntosocieto Antaŭen
A
de Tampere. JJam antaŭ tio aperis kaj
k malaperris esperanto-grupoj
unu posst la alia.
Post la militoj en Tampere aktivis du esperanto-ssocietoj, An
ntaŭen kaj Nesto, Tam
mpereen
yleinen esperanto-yyhdistys, kiu
uj en praktiiko havis la samajn fun
nkciulojn. E
En la jaro 19
972 la du
Tampereen Esperantoseeura r.y., E
Esperantoso
ocieto de
societoj unuiĝis kaaj prenis laa nomon T
Tamperre. Poste enn la 1980-aaj jaroj la nomo malllongiĝis al Esperantooseura Antaaŭen r.y.
Instruaddo en Laborrista Institutto komenciĝĝis en 1945 kaj daŭris ĝis
ĝ printemppo 2001.
En la 19950-aj kaj -60-aj
jaroj oni prezenntis Esperan
nton diversm
maniere ekzzemple en radio
r
kaj
en la noova TES-teelevido. Posste oni arannĝis ekspozziciojn kaj partopreniss en okazaĵĵoj en la
urbo.
La plej grava inforrmilo estis la klubgazetto Vekilo. Ĝi
Ĝ aperis dee 1963 ĝis 22008. Ĉiuj membroj
m
kaj en Finnlando funkciantaj esperantossocietoj aŭ grupoj ricevis ĝin. V
Vekilo estiss sendita
ankaŭ aal la societojj en ĝemelu
urboj de Tam
mpere.
En la jaro 1987 Antaŭen
A
arranĝis la ceentjar-jubileeon de Esp
peranto kaj pluraj Vin
ntraj kaj
d finnaj
Aŭtunajj Tagoj de EAF estass aranĝitaj ĉi tie. La plej grava komuna enntrepreno de
esperanntistoj estis la Universaala Kongreeso en 199
95 en Tamp
pere-halo. PPor memoro
o pri tiu
granda okazo staraas Esperanttoarbo, specciala betulo
ospeco de Pirkkala,
P
enn la apuda parko
p
de
Tamperre-domo.
Neston, nian klubej
ejon ni havig
gis post la kkongreso (1
1997). Ĝi esstas loko poor diversaj kunvenoj
k
oloj, kiuj ĉeefe estas herreditaj aŭ do
onacitaj.
kaj la libbraro de plii ol 2000 tito
En Nestto estas deĵoorado ĉiulun
nde je la 166a –17a horo
o.
ämäläinen seekretario
Sylvia Häm
Vivovojo
o
Iam, de tempo al teempo hejmeensaltas la ppensoj de la en la foro vivanta
v
sinjooro Teddy Maagan:
M
m patro en
n 1890, - naaskiĝis ankaaŭ Adolf
„En la hhungara vilaĝo Ricse - kie naskiĝĝis ankaŭ mia
Zukor - kiu elmiggris Usonon
n en aĝo dde 15 jaroj.. Li fariĝis poste prezzidento de la filmkompannio PARAM
MOUNT. Lii vivis 103 jjarojn. Miaa patro viviss 91 jarojn kkaj duonon
n - 18901982
Mi mem
m naskiĝis en
e oktobro 1921 dank' al sanigaj kosmaj
k
ond
doj mi resanniĝis - kaj konsidere
k
mian aĝĝon mi boneege aktivas. Centre - laa konstruaĵo ZSIDO EGYETEM
E
-kie mi stu
udis dum
la jaroj 1935-19400 - ĝis la ab
biturientiĝoo. Tiam ĝi portis la no
omon Ferennc Jozsef Orszagos
O
30
Rabbikeepzo Intezeet. Eble mi jam menciiis ke E-on
n mi eklegiss en Bpeŝtoo en 1937 - kaj mi
frekvenntis la klubejon ERA - Esperantto Rondo Amika,
A
tie mi vidis lla s-anojn Kalman
Kalocsaay, Julio Baghy kaj Lajos
L
Totscche-Tárkony
y. Kiel mi eble jam m
menciis - mia
m plej
agrabla vivperiodoo estis tiuj 5 studjaroj
oj en Budap
peŝto, En 1940 mi abbiturieniĝis - poste
hejmenvveturis al laa loĝloko dee miaj gepaatroj , la apu
ud-Danuba urbo - Orsoova. Post laa somera
ferio enn la loĝurbetto de miaj geptroj
g
en lla apud-Dan
nuba Orsova - Rumaniio - mi ne plu
p povis
reveni por daŭriggi miajn studojn
s
- ĉĉar la buk
kareŝta hun
ngara konssulejo - kaaŭze de
antisem
mitismo - ne pretis doni al mi enir-vvizon, Tiam
m mi decidiss forlasi Rum
manujon.
Pro la eestabliĝo dee antisemitaa registaro en Rumanu
ujo - mi deecidis enmiigri Pelestin
non - mi
forlasis Rumanion laŭleĝe sed
d eniris \Pallestinon kon
ntraŭleĝe - tial,
t
la britooj malfermiss min en
tendarojjn dum 17 monatoj.
m
Mii alvenis peerŝipe al la tiama Palesttino - nun Issraelo.
En la taago de mia liberiĝo
l
en Aŭgusto
A
19942 mi alven
nis al kibuco Maagan , kie mi vivaas ankaŭ
nun.
Mi loĝaas en la Jorddana Valo ap
pud la lago Kinnereth aŭ
a Genezareth
Jen,
J miaj aartikoloj en
n Esperanto
o:
Mi oftee rememoraas pri mia kvinjara studado en Budpeŝto - 1935-19440. Ĝi estass la plej
agrabla periodo en mia vivo
Cetere m
mia hungara baptonom
mo estis Tivvadar - rumaane Teodor.. Miaj gepaatroj turnis sin
s al mi
per la kaaresnomo Tivi.
T
Poste mi
m havis am
mikinon kiu preferis
p
la nomon
n
Tedddy - kaj ĝis nun ĉiuj
nomas m
min per tiu karesnomo.
k
. Jen artikolloj de sinjorro Teddy Lö
öwenkopf:
http://reoccities.com/Athenns/cyprus/5318/8/artikoloj.htm
ml”
Kiel m
mi fariĝis E-isto?
E
En la soomero de 19934, en aĝo de preskaŭŭ 13 jaroj, mi
m restadis en
e la nord-ookcidenta Ru
umanuja
urbo Saatu-Mare. La
L filo de mia
m gastigaanta familio
o altiris miaan atenton al notlibro-formata
broŝuretto kun la ruumanlingvaa titolo "Ŝloosilo de la lingvo
l
Espeeranto", en montra fen
nestro de
libro-veendejo. Tio estis la t.n. Ĉefeĉ-ŝlosiilo. Mia am
miko aĉetis ĝin
ĝ kontraŭŭ 5 leoj, kaj ni povis
poste im
mpresiĝi pri la praktika valoro de lla proponataa lingvo.
Tri jarojjn poste, kieel jam triajaara lernantoo en la Rabeena Seminarrio en Budappeŝto, Hung
gario, mi
havis okkazon denoove aŭdi pri Esperanto. Tio okaziss en kadro de
d t.n. mem
mkleriga ron
ndo. Unu
el la lerrnantoj de pli alta klaaso prelegiss pri Esperranto. La id
deo pri faciila, belsonaa logika,
internaccia lingvo fascinis
f
kajj kaptis niaan junan faantazion. Tiam
T
mi esttis studintaa plurajn
lingvojnn: la francan, german
nan, latinann, malnovg
grekan, iom
man arameaan gramatik
kon, kaj
memkom
mpreneble la hungaran
n, rumanan kaj hebrean
n lingvojn. La
L unua - ggepatra, la alia
a ŝtata,
la tria - nia nacia lingvo.
Baldaŭ poste form
miĝis grupo de lernantoj
oj, kiuj serio
oze ekintereesiĝis pri laa ebleco elleerni tiun
lingvonn. Ni akiris per komun
na mono laa lernolibro
on de Medg
gyesi, kaj trransdonantee ĝin de
mano all mano, enee de malmulltaj semajnooj ni jam tiaagrade posedis ĝin, ke nni decidiĝiss ekviziti
Esperanntan klubonn. Dume ni inter ni praaktikadis E-on, tiaman
niere, ke proomenante surstrate,
s
laŭkonssente dum difinita
d
temp
po ni paroliis nur E-e. Laŭ
L mia sciio, tiutempee [1937] fun
nkciis en
Budapeŝto du E-ajj kluboj: un
nu "burĝa" , kiun frek
kventis elstaaraj samideeanoj, tiutem
mpe jam
tutmondde konataj, kiel Julio Baghy, Koolomano Kalocsay,
K
Lu
udoviko Táárkony k.a. La alia
klubo esstis laboristta, ankaŭ ĝin ni vizitis unu aŭ du fojojn,
f
ĝis iu
i bonvolem
me avertis nin,
n ke ni
31
prefere detenu ninn de amikaj rilatoj kunn socialistaj
aj samideanoj, ĉar la dduon-faŝistaa reĝimo
suspektaas ilin per simpatio
s
al komunism
mo, persekuttita en la du
ummilita peeriodo . Mi persone
havis duuoblan kialon obei la konsilon
k
- uunue pro mia
m judeco, due
d pro miaa fremda ŝttataneco,
kaj mallgraŭ mia simpatio al la laboristaa movado, mi
m ne emis endanĝeriggi la daŭrig
gadon de
miaj stuudoj.Kio alttiris min perrsone al E-oo estis ne nu
ur la elstaraaĵoj de la linngvo, sed ne
n malpli
la amikka, varma etoso
e
kiun ni renkonttis en la klubejo
k
ERA
A [Esperannto-Rondo Amika].
Kompreeneble, ni tuj prezenttis nin kiell lernanto de Juda Teologia
T
Seeminario. Tiam
T
mi
konsciiĝĝis, ke esperantistoj apartenas
a
all homoj dee pli nobla speco. Tioon pruvis in
nter alie
Kalmann Kalocsay, ne nur elsttara esperanntista verkisto kaj poeto, unu el lla plej gran
ndaj post
Zamenhhof, sed ankkaŭ senriproĉa, vera hhumanisto. Dum la pleej ŝtormaj ttempoj, plejj kruelaj
persekuutoj (1944), Kalocsay ne hezitis savi la viv
von de miaa kolego, saamideano kaj
k bona
amiko, vivanta ankkaŭ nun en Hungarujo,, je prezo de
d endanĝerigo de proppra vivo. Saavado de
judoj kaalkuliĝis gravega krim
mo, ilia murddo - patriotta ago. La sagokrucisto
s
oj [hungaraj
aj nazioj]
sencerem
monie, surloke murdad
dis la kristannajn kaŝinto
ojn kune kun la judaj ka
kaŝitoj.
Jen ankkaŭ pro tio nestas
n
profu
unde en miaa koro la am
mo al la Intternacia Linngvo Esperaanto. Jen
pro kiell mi restos fidela
f
al E-o
o ĝis mia lassta spiro.
Kun korraj salutoj
Tedddy aŭ Teoddoro - hebreee Cvi”
Teddyy Maagan el Israelo”
/Laa artikolojn de la 56-a p.ĝis
p
la 62-aa, kontrolis s-ro Josif Nagy
N
Ro/
En 201
11, Nepallo estis lok
ko de la Azia
A Esperranto-Koongreso
„Salutonn avino! Poost tre long
ga tempo m
mi ne respo
ondis al vi. Hodiaŭ mii skribis iom
m pri la
Esperannta Movado en Nepalo,, kaj mi skriibos pri orieenta movado
o en alia lettero.
Esperantoo Movado En
E Nepalo
e
tre fam
ma en aliaj ffremdlando
oj sed en Neepalo ne ekzzistis E-movado ĝis
Esperannto- lingvo estis
1956. E
Ekde 1957 E-movado
E
komenciĝis
k
s en Nepalo
o. Tiam en Katmanduoo S-ro Tibo
or Sekelj
gvidis diversajn kursojn
k
al Nepalanoj.. Post gesttudentoj fondis Katm
manduan EssperantoSocietonn. S-ro Tirthha Raj Ontaa estis ĝia prrezidanto.
En 1991 UEA senndis S-ron Simo
S
Milojeevic al Nep
palo por insstrui Esperaanton kaj lii instruis
dum ok monatoj. Tiam
T
oni dirris, ke ege fa
fama poeto S-ro
S Laksm
mi Prasad Deevkota kaj s-ro
s Bala
Krisna S
Sama ankaŭŭ lernis Esp
peranton kuun ĝojo. En 1980 gesin
njoroj Moritta kun grup
po ankaŭ
turismiss en Nepaloo kaj eksciiis ke Esperaanto movad
do ekzistas en Nepalo . En 1990, la UEA
instruistto S-ro Joaachim Werd
din renkontiis S-ron Mukunda
M
Raag Pathik poor helpon doni
d
por
instrui E
Esperanton. Preskaŭ 10
00 gestudenntoj lernis Esperanton kun
k granda ssukceso. Ek
kde 1990
S-ro Phiilip Pierce daŭre
d
helpas la E-movaadon.
La Neppala Esperaano-Asocio (NEspA) fondiĝis laa 3an de novembro 1990 kaj la Unua
kongresso de NEspA
A okazis en
n Decembroo de 1991. Tiam S-ro
o Masahiro Marc Ono kaj S-ro
movadon. En
Philip P
Pierce multee helpis la esperantan
e
m
E 1990 S-rro Pradeep kumar Paŭ
ŭdel estis
fondantta prezidantto kaj en 19
991 S-ro Muukunda Raĝ
ĝ Pathik esstis la unua elektita preezidanto.
En 19933 fondiĝis unu
u Klubo Esperantistta en Patan
n, kun prezidanto S-ro Razen Man
nandhar.
Tiel en 2002 fondiiĝis Orientaa Nepala Essperanto So
ocieto kun prezidanto
p
S-ro Satend
dra Nath
danto Shree Prasad Pok
kharel kaj Ĝenerala
Ĝ
sekkretario S-rro Chola
Bandhuupadhjaja kaaj vicprezid
Nath Pookharel. Laa fondinta prezidanto
p
de Nepala Esperanta Junulara O
Organizo esstis S-ro
32
Dhurba Pokharel kaj
k S-ro Prrakas Bhatttarai elektiĝ
ĝis en Unua kongresoo de NEJO. En ĉiu
sabato ggeesperantistoj renkon
ntiĝas en officejo de NEspA
N
ek de
d 11:00 ĝiis 13:00 kaaj ankaŭ
gvidas ddiversajn kuursojn kaj la
l estrara kuunveno de NEspA okaazas en ĉiu unua Sabato. Ekde
1995 NE
EspA aranĝĝas Internacian Himalajjan Renkon
ntiĝon en Neepalo ĉiu duua jare.
Daankon, ĝis: via
v nepino A
Alinka POK
KHREL pok
khrel_alinkaa2006@yah
hoo.co.in
Karstaj Taagoj enTriiesto – Ita
alio
Renkontiĝo
R
: 2 junio – 5 junio 201
11
Jaŭdon la 2an de junio:
j
Ekdee la 10a horro matene: alveno de partoprenanntoj kaj enh
hoteliĝo.
Posttagm
meze: ĉiĉerronado tra la urbo; kkomuna vesspermanĝo ĉe Triesta Esperanto-Asocio;
prezentaado de bildoj pri Triessto kaj ĉirkaaŭaĵoj. Ven
ndredon la 3an
3 de junioo: Per aŭtob
buseto al
belvidejjo de San Lorenzo;
L
pro
omenado laaŭ la fervoja vojo; Botttazzo kaj llaŭ Valo Rozandra,
karsta m
mirindaĵo; halto ĉe la plej maalalta rifuĝeejo Premud
da. Sabatonn la 4an de
d junio:
Promennado laŭ la pado de Naaturo ĝis Saanta Croce kaj la pado
o de Salvio,, de Santa Croce
C
al
Aurisinaa. Dimanĉoon la 5an de
d junio: ssekvante la spurojn dee dinosaŭrooj: al Villag
ggio del
Pescatore (Fiŝkapttista Vilaĝo
o), vizito dde Paleonto
ologia ejo, promenaddo laŭ pado
o Rilke;
tagmanĝĝo kaj forirro. Okaze de
d malbonaa vetero, po
ovos okazi ŝanĝoj en lla program
mo. Eblas
alveni ttago(j)n plli frue aŭ plilongigi sian restad
don en Triiesto, post interkonseento kun
organizaantoj. / BU
ULTENO de TRIESTA ES
SPERANTO-ASOCIO, Redaktanto:
R
: Elda DOE
ERFLER [email protected] Sidejo:: Via del Cooroneo 15 - Trieste - marde
m
17-19;; vendrede 19-21/
1
L
Leterkesto
La unua indoneziaa E-bulteno
o ĉi-jarmilee
„Kun m
multe da ĝojjo, post baraktado konntraŭ precipe burokrateeco de bankko kaj ambaasado, ni
povas sciigi ke Iliaa Sumilfia Sondang
S
Deewi kaj End
dang Sabrin
na Sitompuul ricevis ScchengenD nenio pplu malhelp
pas ilian veenon al Eŭrropo por paartopreni
vizon kkaj aĉetis fluugbileton. Do,
plurajn E-aranĝojnn. Ili alven
nos la 12aan de julio en Eŭropon, kaj la 17an de julio
j
en
Kopenhhagon. Samtempe, post baraktadoo kontraŭ laa tempoprem
mo, ni povvas prezenti al vi la
unuan inndonezian E-bultenon
E
post 20 jarroj. Estas en
n ĝi tekstoj en du lingvvoj, sed estaas sufiĉe
da tekstto en Esperaanto por ke vi havu ide on pri la 'no
ova' movado
o en Indoneezio.
Ni prezzentas ĝin al
a vi por dan
nki vin pro via subteno al la indo
onezia movaado, ĉu pro subteno
aŭ helppo por la innstruvojaĝo
oj en 2009 kaj 2010, ĉu pro la helpo igi pplurajn ind
doneziajn
membrooj de UEA pere de Fon
ndaĵo Canuuto, ĉu pro subteno
s
al la venigo dee Ilia kaj Saabrina al
Eŭropo.. Ni certas ke ilia ven
no multe heelpos al la indonezia
i
movado
m
kaj vere kresk
kigos kaj
aktivigoos ĝin.
La bultteno troviĝaas en https:///sites.googlle.com/site//esperantoen
nindonezio//bulteno. Alliloke en
tiu retejo estas trovveblaj aliaj informoj
i
prii la movado
o en Indonezzio.”
Heidi G
Goes-Germaain Pirlot
SUS 32 de AIS Saan-Marino, septembroo 2011
SUS 322, la 32-a Saanmarineca Universitatta Sesio de AIS San-M
Marino, okaazos inter laa 24-a de
septembbro kaj la 1-a
1 de oktobro 2011 een la ruman
nia distrikta ĉefurbo Siibio (Sibiu)), kiu en
2007 estis kultura ĉefurbo
ĉ
de Eŭropo.
E
Legeblaas ĉe < http://www.ais--sanmarino..org/ >
Tutmon
nda TV kajj Radio en Esperanto
33
/Informo de: geppir.apro@p
pandora
Alklakuu kaj vizitu la
l ttt-ejon "Tutmonda T
TV kaj Rad
diio en Esperanto". Vi bbone surprizziĝos!
www.esp
speranto-tv.com/radio
Informiis: Aloísio Sartorato
S
Rio, Brazilo
Reta PIIV
„Alklakku sube kaj legu
l
pli detaale en Liberra Folio la ĉi-supran
ĉ
no
ovaĵon:
http://w
www.liberaafolio.org/2
2011/la-apeero-de-reta--piv-nun-esstas-certa
Aloísio Saartorato”
Nova prezidanto de
d Eŭropa Parlamentto
Fariĝu ŝatanto de Jerzy Buzeek - prezidaanto de la Eŭropa
E
Parrlamento - kkaj poste provu
p
lin
ĝentile atentigi pri la ebla rolo
o de Esperaanto en la Eŭropa
E
Unio
o. Vi povass enskribi mesaĝojn
m
sur lian komunumaan paĝon: htttp://www.ffacebook.co
om/JerzyBuzek
h
w.facebook.ccom/PolskaP
Prezydencjaa2011
Nepre aaliĝu ankaŭ al la paĝo: http://www
d-rro Ludoviko
o Molnár
UK Koopenhag
go, 2011
1
„Himnoo de Esperaanto: La Esspero, kariiljono de Helligaandsk
H
kirken
En Koppenhago, duum la 96-a Universala
U
K
Kongreso de
d Esperanto
o, ni renkonntiĝis por aŭ
ŭskulti la
koncertoon de la kariljonisto
o Jo Haazzen el Bellgio. Mard
de, la 26-aan de julio
o 2011,
Helligaaandskirken,, København
n.
http://w
www.ipernitty.com/doc//biciklanto/ 11102160/
Registraaĵo publikiggita kun perm
meso de s-rro Jo Haazen - Aloísio Sartorato
La 96a Universalaa Kongreso
o de Esperaanto komen
nciĝis hodiaaŭ (23.07.20011) en Kop
penhago,
Danio, kkun 1413 partoprenant
p
toj el 66 lanndoj. La unu
ua okazis en
n 1905 en FFrancio, en Bulonjo
ĉe Maroo, kun ĉeestto de la iniciatinto de E
Esperanto, D-ro
D Ludoviiko Lazaro Z
Zamenhof. En tiu ĉi
kongresso partoprennas lia nep
po Louis Chhristophe Zaleski-Zam
Z
menhof, kiu vivas en la
l pariza
regiono. Francio estas la plej reprezentitta lando ku
un 174 parto
oprenantoj, spite de malfavora
m
registaraa sinteno, dum
d
Ĉinio, kie ne estass registaraj malhelpoj kontraŭ
k
Espperanto, perrcepteble
progresaas de jaro al jaro…
https://ggroups.googgle.com/foru
um/#!topic//twitter_agaado/JQgQzo
om00pg
Rezultojj de Belarrta Konku
urso de UEA
U
2011
POEZIIO
Unua prremio : Jorgge Camacho
o Cordon, H
Hispanio pro
o “Sezonoj””
Dua preemio: Ulrichh Becker, Usono
U
pro “A
Adiaua festo
o
Tria preemio: Jorge Camacho Cordon
C
pro “Lokoj”
Honora mencio: Alleksandro Mitin,
M
Rusioo pro “Vivho
orloĝo”
Partopreenis 43 verkkoj de 18 aŭ
ŭtoroj el 14 landoj
Juĝkom
misiono: Carrmel Mallia (Malto), Annja Karkiaiinen (Finnla
ando), Gerrrit Berveling
g
(Nederllando)
PROZO
O
Unua prremio: ne alljuĝita
Dua preemio: Sten Johansson,
J
Svedio
S
pro “Brokante””
Tria preemio: Sten Johansson,
J
Svedio
S
pro “Nova amik
ko de Sinjorro Brunner””
Honora mencio: Ullrich Becker, Usono prro “Malaperro de knabo”
Partopreenis 20 verkkoj de 13 aŭ
ŭtoroj el 10 landoj
Juĝkom
misiono: Donnald Broadrribb (Aŭstraalio), Jhak Le
L Puil (Fra
ancio), Syozzi Keiko (Ja
apanio)
34
ESEO
Unua p
premio: Davvide Astori, Italio pro ””La Zamenh
hofa revo in
nter lingvistitika kaj relig
gia
planadoo”
Dua premio: Jan Werner,
W
Ĉeĥ
ĥujo pro “K
Konfuzigaj faktoroj
f
en lingva komuunikado”
Tria prremio: Filipppo Francescchi, Italio ppro “Post leg
gado de ‘Laa mava lingvvo’
Honoraa mencio: Adrienne
A
Páásztor, Hunggario pro “T
Tutmondaj defioj
d
de la klimatŝanĝiiĝo”
Partopreenis 4 verkooj de 4 aŭtoroj el 3 landdoj
Juĝkom
misiono: Dettlev Blanke (Germanio)), Gotoo Hiistoshi (Japa
anio), Gianncarlo Fighiiera
(Italio)
TEATR
RO
Unua prremio: ne alljuĝita
Dua preemio: ne aljuuĝita
Tria preemio: Doronn Modan, Issraelo pro “JJusta juĝo”
Honora mencio: Jooao José Meendes Quiterrno dos San
ntos, Portugalio pro “Au
Autodafeo”
Honora mencio: Geeorgo Hand
dzlik, Pollanndo pro “Ko
ompleta (preeskau) histoorio de Univ
versalaj
Kongressoj de Esperanto”
Partopreenis 8 verkooj de 8 aŭtoroj el 6 landdoj
Juĝkom
misiono: Werra Blanke (G
Germanio), Paul Gubb
bins (Britio)), Giuliano TTurone (Ita
alio)
KANTO
O
Unua prremio: ne alljuĝita
Dua preemio: Rogerr Borges, muziko
m
kaj E
Eric Languilllat, teksto, Francio, proo “Tatua Paapili’”
Tria preemio ne aljuuĝita
Partopreenis: 4 verkkoj de 2 aŭto
oroj el 2 lanndoj
Juĝkom
misiono: Alan Bishop (A
Aŭstralio), G
Gianfranco Molle (Italiio), Flavio F
Fonseca (Brazilo)
FILMO
O
Unua prremio: Rom
man Dobrzyn
nski, Pollanndo pro “Jap
pana pritem
mpo – Oomooto 2009”
Dua preemio: ne aljuuĝita
Tria preemio: ne aljuuĝita
Partopreenis: 2 verkkoj de 2 aŭto
oroj e 2 landdoj
Juĝkom
misiono: Ghuuzal Badam
mshina (Usonno), Taesokk Choe (Lito
ovio), Floreeal Gabalda
a
(Francio)
NLIBRO DE
E LA JARO
O
INFAN
“Avo Paaŭlo” de elddonejo Marg
gritt Vollerttsen, Germaanio Sabine Hauge
Partopreenis 5 verkooj de 5 eldonejoj el 5 laandoj
Juĝkom
misiono: Jouuko Lindsted
dt (Finnlanddo), James Rezende
R
Pitton (Braziloo), Kitagawa
a Hisasi
(Japanio)
L Informo
Laŭ
oj de s-inoj Michela Liipari (Italujo
o) kaj Bettyy Chatterjeee (Danio)
hreyTonkin
n prezidan
nto de la Beelartaj Konnkursoj de UEA
U
Sinjjoro d-ro prrof. Humph
salutas la ĉeestantojn
ĉ
n de la prem
miotransdo
ona festeno..
35
La preemiito laŭtllegas iom el sia verko,, kaj dume sur la ekra
ano aperas la plej bela parto
de la premiita verko.
v
La bildoojn prepariis kaj sendiis Betty Ch
hatterjee el Kopenhaggo, Danio
R
REZOLUCIO DE LA 96-A UNIV
VERSALA
A KONGRE
ESO DE ESSPERANTO
La partooprenantoj en
e la 96-a Universala
U
K
Kongreso dee Esperanto, venintaj al Kopenhag
go el 66
landoj, kkomune diaalogis pri la iniciato kiuun UN lanĉiis per la pro
oklamo de Innternacia Jaaro de la
Junularoo, efektivigiis multvidpu
unktan disku
kutadon pri tiu
t temo, en
n etoso de innterkompren
nemo
kaj efika komunikaado, ĉerpintte el niaj unuuopaj kaj ko
olektivaj sp
pertoj kiel annoj de diverrsaj
socioj, aaĝogrupoj, etnoj,
e
sekso
oj, mondvidp
dpunktoj, po
olitikaj sinteenoj kaj religgiaj konvinkoj,
agnoskiinte la kontrribuojn de laa junularo aal la socio kaj
k la neceso
on malfermii ŝancojn po
or ĝia
partopreeno en la koolektivaj deccidoprocezooj, por taŭgee alfronti laa diversajn ddefiojn kaj ŝancojn
ŝ
de la nuuna realo - sociekonom
s
iajn, ekologgiajn, politik
kajn, teknollogiajn ktp - cele al la
estontecco de la hom
maro kaj la planedo,
p
koonstatinte kee tra la epok
koj kaj kultuuroj, la diveersaj
generaccioj rilatis innter si laŭ vaariaj modelooj kaj strateegioj, kun fo
oja estiĝo dee aparta jun
nulara
kulturo,, kaj ke en la Esperanto
o-movado m
mem tio esprrimiĝis ekz. per la efikke avangardaa rolo
plenumiita de ties juunulara bran
nĉo en apart
rtaj historiaj turnopunkttoj.
Rekomeendas, ke la unuopaj orrganizaj insttancoj kaj so
ociaj medio
oj de la Espeerantaj mov
vado kaj
komunuumo aktive strebu al la kreado de ttaŭgaj kond
diĉoj por kon
ntakto, alprooksimiĝo kaaj
kunlaboorado inter junuloj kaj aliaĝuloj,
a
kee la anoj de la malsimillaj aĝogrup oj en Esperrantujo
iĝu pli kkonsciaj pri la potenciaalo kiun porr intergeneraacie kontenttigaj rilatoj liveras la
esperanntisma ideo mem
m de recciproka resppekto kaj am
mbaŭdirekta bona volo,
36
alvokas
al UEA, TEJO kaj iliaj respekttivaj landaj organizoj pliproksimig
p
gi tempe kaj
aj geografie siajn
kongressojn, same internaciajn kiel landajnn kaj region
najn, per kun
nordigita deecidado, al
konkrettaj paŝoj ĉiuunivele por kunagigi
k
espperantistojn
n rete kaj ek
ksterrete agaantajn, samee por
enmovaadigi perretaajn lernintojjn de la linggvo, kiel porr helpi la traadician movvadon adapttiĝi al la
nuna eppoko.
Kopenhhago, 30 juliio 2011
LA
A KOPENH
HAGA UK FERMITA
A, HANOJO KAJ RE
EJKJAVIK
KO ATEND
DAS
Sabatonn, la 30-an de julio, fin
niĝis la 96--a Universala Kongreso
o de Esperaanto en Kopenhago
per la S
Solena Ferm
mo, kiun gvidis la preezidanto dee UEA, pro
of. Probal D
Dasgupta. Ĝenerala
Ĝ
sekretarrio Barbaraa Pietrzak faris resum
man raporton pri la laboraj, kllerigaj kaj kulturaj
program
meroj, kiuj disvolviĝiss dum la kkongresa semajno. D-rro José Anntonio Verg
gara, kiu
reĝisoris la traktaddon de la kongresa
k
tem
mo, ligita al
a la Internaacia Jaro dee Junularo, legis la
kongressan rezollucion, en
n kiu kristaliĝis la kon
nkludoj eel tiu traktado.
t
Estrarannino Claude Nourmon
nt anoncis la rezultojn
n de la Beelartaj Konnkursoj kaj Oratora
Konkurrso. Estraranno Amri Wandel
W
disddonis diplom
mojn pri ellstara agadoo al ok meeritplenaj
movadaanoj kaj dipplomojn pri elstara artaa agado al kvar
k
kulturaaj agantoj. E
Estraranino Maritza
Gutiérreez anoncis la ricevan
ntojn de la subvencio Cigno kajj transdoniis la "esperrantistan
pacprem
mion", Prem
mion Deguĉii, al s-ro HO
ORI Jasuo el
e Japanio. Estraranino
E
o Loes Dem
mmendaal
transdonnis diplom
mojn pri 50-jara kaaj 40-jara seninterro
ompa mem
mbreco en
n UEA.
Post la ferma festpparolado dee prezidantoo Dasgupta la partopreenantoj de lla Internaciia Infana
Kongresseto ĝojigiss la publikon
n per du kanntoj. Poste la
l LKK-preezidantino Illeana Schro
oeder kaj
Konstannta Kongressa Sekretarrio Clay Maaglahães in
nvitis sur laa podion laa LKK-anojjn kaj la
helpantoojn, kiuj riccevis rozon
n kaj fortann aplaŭdon de la dankema kaj evvidente tre kontenta
k
kongressanaro.
Fine sekkvis la transsdono de laa kongresa fflago, kiun el
e la manoj de s-ino Scchroeder ak
kceptis la
prezidannto de LKK
K de la 97-a UK, s-ro N
Nguyen Van
n Loi, kiu ko
ore bonveniigis la kongresanojn
post unuu jaro al Haanojo. Pli frue,
fr Barbarra Pietrzak anoncis
a
la decidon
d
de la Estraro de
d UEA,
ke la 98-a UK enn 2013 okazzos en Rejkkjaviko, 36
6 jarojn posst la antaŭaa UK en laa islanda
ĉefurbo. Post la koomuna kantaado de "La Espero" sub
b la gvido de
d la Internnacia Koruso
o kaj ĝia
estro Allan Bishop la
l prezidantto de UEA ddeklaris la 96-an
9
UK feermita.
/Laŭ infformoj de http://www.u
uea.org/konngresoj/uk_2
2011.html /V
Vikinga Vooĉo N-ro 6/
/K
Korektis s-in
no Jindriŝkaa Drahotová Ĉeĥujo/
37
Gratulo
Ni elkoore gratulas ĉiun distin
ngiton, prem
miiton, kaj la libro-verkistojn proo iliaj grav
vaj libroj
prezentiitaj dum la UK.
U
Esperanto
o Amika-Roondo „Király Lajos”
38
Tel.: + 36 70 206
6 1739
Tel.: + 36 70 570
0 8895
Tel.: +36 46 738
8 982
Reetpoŝto: [email protected]
Retpaĝo: hhttp://kiralyllajos.uw.hu
u
39