modulair handBoek hout

Transcription

Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid
modulair handboek hout
Wanden en plafonds
MODUL AIR HANDBOEK HOUT
Wanden en plafonds
FONDS VOOR VAKOPLEIDING IN DE BOUWNIJVERHEID (FVB)
Koningsstraat 45 – B-1000 Brussel
Tel.: +32 2 210 03 33 – Fax: +32 2 210 03 99
Website: www.debouw.be - E-mail: [email protected]
1
@ Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid, Brussel, 2005.
Alle rechten van reproductie, vertaling en aanpassing onder eender welke vorm, voorbehouden voor alle landen,
D/2005/1698/01
2
Wanden en plafonds
Voorwoord
Het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid (FVB) kreeg de afgelopen
jaren steeds meer vragen om een degelijk naslagwerk voor de schrijnwerkertimmerman.
Alhoewel er heel wat boeken over hout en houtbewerking bestaan, is dit
werk een niet te missen aanvulling: het geeft enerzijds een overzicht van de
hedendaagse producten, technieken en toepassingen en sluit anderzijds aan
bij de reeds bestaande beroepsprofielen die stap voor stap omgezet worden
in opleidingsprogramma’s. Ook nieuwe ontwikkelingen in het opleidingslandschap (het stijgend belang van de bijscholing van de arbeiders, de invoering
van het modulair beroepsonderwijs, e.a.) maakten de opmaak van een nieuw
type handboek noodzakelijk.
Vele slimme mensen met slimme handen hebben met dit werk een onschatbare bijdrage geleverd om het vakmanschap in ons land op een hoger peil
te brengen. Dit handboek richt zich dan ook tot iedereen die het vak onder
de knie wil krijgen; in bevattelijke taal en in een sterk visuele stijl worden alle
aspecten van het beroep in de kleinste bijzonderheden omschreven en uitgelegd. De lezer zal er een schat aan informatie in vinden, de opleider wordt
een handleiding aangereikt die hem toelaat alle aspecten van het beroep aan
te leren.
Bij de samenstelling van de werkgroep was de inbreng van o.a. de beroepsorganisaties van doorslaggevend belang. Alleen zo kan immers een brug
worden geslagen tussen het opleidingsveld en de realiteit van werkvloer of
bouwplaats.
Ten behoeve van de gebruikers werd het naslagwerk opgedeeld in zeven
vakgebieden die samen goed zullen zijn voor een 30-tal modules van elk 60
tot 200 pagina’s.
Voor diegenen die zich meerdere delen, of de volledige reeks willen aanschaffen, werd een bijbehorende opbergmap ontwikkeld. De structuur van
de complete reeks vindt u op de keerzijde van de cover.
Veel leesplezier en vooral succes !
Eddy Devos,
FVB-Voorzitter.
Voorwoord
3
Wanden en plafonds
Redactie
Hoofdredacteur:
Arch. Edwin De Ceukelaire
Redactiecomité:
Yvo Borry, Paul Delcour, Bernard Despiere, René Van Begin,
André Van de Velde, Etienne Moernaut, André De Potter,
Jeroen Doom, Alex Dierickx, Patrick Coene, Philip Deltour en
Karel De Groote
Taaladvies:
Karel De Groote
Terminologie:
André Van de Velde
Tekeningen en illustraties:
Paul Delcour
4
Redactie
Wanden en plafonds
Inhoud
1
Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
1.1
Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
1.2 Flexibiliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
1.3 Bouwtechnische eigenschappen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3.1 Akoestiek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3.2 Thermische isolatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3.3 Brandveiligheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3.4 Vochtweerstand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9
9
11
12
14
1.4 Visueel comfort . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
1.5 Onderhoud . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
2
Materialen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
2.1
Draagstructuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1.1 Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1.2 Eisen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1.3 Materiaalkeuze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1.3.1 Hout . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1.3.2 Metaal. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1.3.3 Combinatie metaal – hout . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
17
17
17
17
17
19
19
2.2 Bekleding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.1 Planchetten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.2 Gipsplaten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.3 Platen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.4 Systemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
19
21
25
28
33
2.3 Isolatiematerialen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
3
Algemene plaatsingsvoorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
3.1 Opslag op de bouwplaats. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
3.1.1 Beschrijving. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
3.1.2 Algemene voorwaarden bij het opslaan. . . . . . . . . . . . . . . 42
3.2 Algemene richtlijnen bij het plaatsen van wanden en plafonds . .
3.2.1 Beschrijving. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.2.2 Voorbereidingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.2.3 Richtlijnen bij het plaatsen van wanden . . . . . . . . . . . . . . .
3.2.4 Richtlijnen bij het plaatsen van plafonds . . . . . . . . . . . . . .
3.2.5 Plaatsen van nutsvoorzieningen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.2.6 Versterkingen plaatsen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Inhoud
43
43
44
45
46
49
51
5
Wanden en plafonds
4
5
6
Lichte binnenwanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
4.1 Lichte binnenwand met houten draagstructuur . . . . . . . . . . . . .
4.1.1 Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.1.2 Plaatsen van een houten draagstructuur . . . . . . . . . . . . .
4.1.3 Plaatsen van planchetten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.1.4 Plaatsen van gipsplaten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.1.5 Plaatsen van platen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
57
57
57
59
60
60
4.2 Lichte binnenwanden met metalen draagstructuur . . . . . . . . . .
4.2.1 Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2.2 Plaatsen van een metalen draagstructuur . . . . . . . . . . . .
64
64
64
66
66
67
4.3 Specifieke wanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.3.1 Modulaire systeemwanden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.3.2 Voorzetwanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.3.3 Mobiele paneelwanden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.3.4 Wanden voor sanitaire toepassingen . . . . . . . . . . . . . . . .
4.3.5 Gaaswanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
69
69
70
71
74
75
Verlaagde plafonds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
5.1 Plafonds op een houten onderstructuur. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.1.1 Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.1.2 Plaatsen van een houten onderstructuur . . . . . . . . . . . . .
5.1.6 Plaatsen van systemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
77
77
78
83
85
85
86
5.2 Plafonds op een metalen onderstructuur . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.2.1 Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.2.2 Plaatsen van een metalen onderstructuur . . . . . . . . . . . .
5.2.6 Plaatsen van systemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
86
86
87
89
89
90
90
5.3 Specifieke plafonds. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.3.1 Spanplafond . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.3.2 Beloopbaar plafond . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.3.3 Sportplafond . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.3.4 Cleanroomplafond . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.3.5 Klimaatplafond . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
92
92
93
93
93
94
Afwerking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
6.1 Randafwerking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
6.2 Oppervlakteafwerking. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
7
6
Verklarende woordenlijst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
Inhoud
Wanden en plafonds
1 Algemeen
1.1 Inleiding
Lichte binnenwanden en verlaagde plafonds vinden we steeds vaker terug bij
de bouw van industriegebouwen en in privé-woningen. De voorziene levensduur van een gebouw kan door deze systemen aanzienlijk verlengd worden
want de behoeften van bedrijven en van gezinnen wijzigen voortdurend. De
aanpassing van de wanden en de plafonds maakt dan een herindeling van
het beschikbare oppervlak mogelijk. Zelfs een volledige herbestemming van
het gebouw kan met deze systemen worden gerealiseerd. We denken hierbij
aan kantoorgebouwen die tot woningen kunnen omgebouwd worden of een
woning die een grondige herindeling krijgt voor gebruik door gehandicapte
personen.
Een ander belangrijk voordeel van deze systemen vinden we bij nutsvoorzieningen: water- en elektriciteitsleidingen kunnen makkelijk en onzichtbaar
aangebracht worden.
Men gebruikt deze systemen niet alleen in de nieuwbouw maar ook bij renovaties. Als het gewicht een rol speelt, kunnen vaak alleen lichte materialen
gebruikt worden.
BUITENMUUR
ISOLATIE IN SPOUW
BINNENMUUR
PLEISTERWERK
STABILISÉ + MORTELBED + VLOER
ISOLERENDE CHAPE
VLOERPLAAT
VISQUEEN
BETONBLOK
FUNDERINGSZOOL
AARDINGSLUS
Dragende muren
Paul Delcour
Verder zijn er geen droogtijden die het verloop van de werf kunnen afremmen. Alle werkfasen volgen elkaar op en kunnen gebeuren in samenspraak
met andere aannemingsbedrijven, wat het beëindigen van de werken ten
goede komt.
Hoofdstuk 1 : Algemeen
7
Wanden en plafonds
Door het grote aanbod en een gepaste samenstelling kunnen verschillende
wanden plafondtypes een antwoord bieden op eisen aangaande esthetiek,
geluidwering, lichtreflectie, brandbeveiliging, thermische isolatie en hygiëne.
Het beperkte materiaalgebruik en de flexibele indeling zorgen ervoor dat
deze systemen heel wat milieuvriendelijker zijn dan de traditionele, steenachtige binnenwanden of de klassieke afbouw.
Ruimte met
scheidingswand in
gipsplaat
BPB Belgium NV Gyproc
Wijnegem
Woning met verlaagd
plafond
Parador / Coesfeld (D)
1.2 Flexibiliteit
Duurzaam bouwen is geen techniek, maar een mentaliteit en een manier
van met de dingen om te gaan. Onze visie op leven en werken is immers
voortdurend in evolutie. Zo ziet de werkomgeving in een kantoor er vandaag
totaal anders uit dan 50 jaar geleden. Zelfs op korte termijn kan een bedrijf
grondige wijzigingen ondergaan en opteren voor landschapskantoren i.p.v.
individuele kantoren. De bestemming van een gebouw kan op 10 jaar al verschillende malen gewijzigd zijn.
8
Wanden en plafonds
Het gebruik van lichte scheidingswanden biedt de mogelijkheid grote ruimtes
anders in te delen. Deze flexibiliteit is de grote troef van lichte scheidingswanden.
Een bijkomende tussenwand plaatsen, een deur verplaatsen... dit alles kan
snel en efficiënt gebeuren. In de meeste gevallen kunnen zelfs de normale
activiteiten in de ruimte doorgaan. Bovendien kan elke aanpassing weer
ongedaan gemaakt worden.
Naast dit type van lichte scheidingswanden worden er ook demonteerbare
verplaatsbare scheidingswanden op de markt gebracht. De elementen van
deze wanden kunnen zonder beschadiging worden gedemonteerd en elders
terug opgebouwd.
Indeling met lichte
scheidingswanden
JB-Partitions BVBA / Wilrijk
1.3 Bouwtechnische eigenschappen
1.3.1 Akoestiek
Uit onderzoek blijkt dat geluidsoverlast als zeer storend wordt ervaren. Een
gunstig geluidscomfort zorgt ervoor dat de bewoner of gebruiker van een
ruimte zich goed voelt in zijn omgeving.
Dit geldt zowel voor de huiselijke als voor de zakelijke werkomgeving.
Men ervaart voornamelijk achtergrondgeluid van gesprekken en signalen,
verkeerslawaai, industrielawaai en lawaai van installaties in het gebouw als
storend. Geluidhinder kan uiteindelijk leiden tot klachten, zoals concentratiestoornissen, hoge bloeddruk, stress, hoofdpijn, vermoeidheid en agressie.
Conclusie: een afgestemd geluidklimaat helpt stress voorkomen en komt de
prestaties ten goede.
Om geluidhinder te beperken spelen twee factoren een belangrijke rol:
– de geluidsisolatie,
– de geluidabsorptie (galm).
9
Wanden en plafonds
• Geluidsisolatie
Bij geluidsisolatie is het van belang de geluidsoverdracht binnen een gebouw
te beperken en om omgevingslawaai te weren.
De geluiden kan men dusdanig in twee hoofdgroepen onderscheiden:
- Luchtgeluid
Dit geluid wordt voortgebracht door een bron, zoals een radiotoestel of een
stem en gaat zich eerst door de lucht voortplanten. Nadien kan het door de
wand- of plafondconstructie doordringen en via een nieuwe uitstraling in de
lucht bij de ontvanger van het geluid terechtkomen.
- Contactgeluid
Als de bron, zoals een pneumatische hamer, direct trillingen in een constructie veroorzaakt en ze nadien in een aangrenzende constructie laat uitstralen,
spreken we van contactgeluiden.
Een duidelijk voorbeeld hiervan is de verplaatsing van de trillingen op de buizen van het centrale verwarmingsstelsel, die zich erg ver van de bron kunnen
verplaatsen.
Om een goede geluidsisolatie te krijgen moet men dus zowel aandacht
schenken aan luchtgeluiden als aan contactgeluiden.
De weerstand die bepaalde materialen bieden tegen de voortplanting van
deze soorten geluid duidt men aan als de isolatie.
FLANKERENDE
GELUIDSOVERDRACHT
GELUIDLEK
GELUIDLEK
LUCHTGELUID
GELUIDLEK
GELUIDLEK
OMLOOPGELUID
Wegen van
geluidsoverdracht
GELUIDLEK BIJ AANSLUITING
Paul Delcour
10
Wanden en plafonds
Dichte en zware materialen isoleren het geluid het beste. Deze materialen
zijn dan weer niet geschikt om het geluid te absorberen.
Lichte binnenwanden die tegen een verlaagd plafond of een doorlopende
parketvloer geplaatst worden, zorgen voor een gemakkelijke geluidsoverdracht. Men kan deze flankerende geluidsoverdracht afremmen door het
onderbreken van zowel plafond als vloerbedekking en door het plaatsen van
akoestische schotten.
Tip
Bij de keuze van de materialen moet men streven naar een
perfecte balans tussen materialen met geluidabsorberende
en geluidisolerende eigenschappen.
• Geluidabsorptie
Door het gebruik van harde, gladde materialen weerkaatst het geluid en vermindert de verstaanbaarheid van een gesprek. Bij een te lange nagalmtijd
(echo) worden woorden (gedeeltelijk) overlapt door de vorige. Dit leidt de
aandacht af en is zeer vermoeiend om naar te luisteren.
Geluidabsorberende materialen vormen hier de oplossing. Het plafond dat
zich over de hele oppervlakte van de ruimte uitstrekt, is een ideaal middel
om het geluid te beheersen. Men moet er echter wel op letten dat niet alle
geluid wordt geabsorbeerd. In grote vergaderruimten of in klaslokalen is
het belangrijk voldoende stemgeluid achter in het lokaal te krijgen voor een
goede verstaanbaarheid. Bij de keuze van wand- of plafondsystemen dient
men hiermee rekening te houden.
Geluidabsorberende
panelen met
nagalmgaten
Winsol NV / Izegem
1.3.2 Thermische isolatie
Het plaatsen van een goede thermische isolatie bij de constructie van de
lichte binnenwanden en verlaagde plafonds draagt bij tot het comfort van
de bewoner of gebruiker van het gebouw. Daarbij worden ook energiekosten gespaard. Deze isolatie heeft voordelen zowel in de winter als in de
zomer. Thermische isolatie in combinatie met een goede zonnewering kan er
immers voor zorgen dat de binnentemperatuur niet te hoog oploopt.
11
Wanden en plafonds
Naast een goede thermische isolatie draagt ook een degelijk ventilatiesysteem bij tot een gezond klimaat.
Binnenwand met
thermische isolatie
Rockwool Belgium NV
Zaventem
1.3.3 Brandveiligheid
In principe kan een brand alleen ontstaan als er zowel ontstekingsenergie,
zuurstof als een brandbaar materiaal aanwezig is. Door zo weinig mogelijk
brandbaar materiaal te gebruiken, wordt het brandrisico beperkt.
Brand is een complexe materie waarin vele factoren een rol spelen. De
schrijnwerker-timmerman moet weten welke materialen hij gebruikt en welke
aanwijzingen voor de constructie hij moet volgen. Europese geharmoniseerde normen met betrekking tot de brandreactie van de materialen en heel
recentelijk ook voor wat betreft de brandweerstand van bouwelementen zijn
ondertussen van kracht geworden.
De normen staan in de bijgevoegde tabellen.
Er bestaan echter nationale normen en regels die vaak nog toegepast worden. Volledigheidshalve worden ze hier toegevoegd.
• Brandreactie van materialen
Volgens de Europese classificatie van de brandreactie wordt een opdeling gemaakt in 7 klassen. Deze Europese normering zorgt ervoor dat de
Europese lidstaten dezelfde brandproeven en indeling gaan toepassen.
12
A1
Niet brandbaar
A2
Praktisch niet brandbaar
B
Heel moeilijk brandbaar
C
Brandbaar
D
Goed brandbaar
E
Zeer brandbaar
F
Uiterst brandbaar
Wanden en plafonds
De brandreactie van materialen, gebruikt voor wanden en plafonds wordt
volgens de Belgische norm in vijf klassen opgedeeld. Op deze manier kan
men bepalen tot welke klasse de materialen in een bepaalde ruimte moeten
behoren om aan brand te weerstaan.
A0
Alle materialen die volgens de betreffende ISO-norm als onbrandbaar worden beschouwd.
A1
Alle niet-ontvlambare materialen en alle materialen beschikkend
over een oppervlak met zeer kleine vlamvoortplantingssnelheid.
A2
Alle moeilijk ontvlambare materialen en alle materialen beschikkend over een oppervlak met kleine vlamvoortplantingssnelheid.
A3
Alle gemiddeld ontvlambare materialen en alle materialen
beschikkend over een oppervlak met gemiddelde vlamvoortplantingssnelheid.
A4
Alle gemakkelijk ontvlambare materialen en alle materialen
beschikkend over een oppervlak met grote vlamvoortplantingssnelheid.
• Weerstand van bouwelementen tegen brand
Naast de hiervoor behandelde materiaaleisen worden eveneens wettelijke
voorschriften voor brandweerstand aan bouwdelen gesteld. Hiervoor bestaat
de test “Weerstand tegen brand”. Deze test geldt o.a. voor vloeren of daken
eventueel voorzien van een verlaagd plafond. Dit betekent dat de brandwerendheid van een bouwdeel de eigenschap aangeeft gedurende welke tijd
dit bouwdeel zonder functieverlies weerstand biedt aan verhitting en vlamoverdracht.
Lichte binnenwanden en verlaagde plafonds kunnen worden gebruikt om het
gebouw op te delen in kleinere ruimtes, zodat alle delen van een bouwwerk
tegen brand kunnen beschermd worden. Dit noemt men compartimentering
tegen brand.
De juiste keuze van materialen en constructie bij de opbouw van een plafond
bepaalt de weerstand die het plafond zal bieden tegen brand. Het is dus
mogelijk de bouwconstructies te beschermen zodat de stabiliteit van het
gebouw niet in gevaar komt.
Gebouwen die op deze wijze zijn beschermd, zijn veiliger dan andere gebouwen: hoe langer de constructie stabiel blijft, hoe groter de kans op vluchten.
Anderzijds biedt het de gelegenheid aan brandweerlui het gebouw te betreden om de brand van dichtbij te bestrijden. Hierdoor kan het gebouw vaak
geheel of gedeeltelijk behouden blijven.
Om de vooropgestelde brandweerstand te behalen is het noodzakelijk alle
aanbevelingen in de testrapporten van materialen en constructies op te volgen.
Brandwerende
paneelwand (L)
Rookdichte wand (R)
Winsol NV / Izegem
13
Wanden en plafonds
1.3.4 Vochtweerstand
Bij de constructie van wanden waarbij gebruik gemaakt wordt van plaatmaterialen op basis van hout zoals spaanderplaat, MDF, OSB (Oriented Strand
Board), multiplex dient men aandacht te besteden aan mogelijke vochtopname bij de aansluiting met de grond.
De meeste plaatmaterialen die niet over specifiek vochtbestendige eigenschappen beschikken, kunnen bij contact met grondvocht beschadiging
oplopen (opzwellen, verkleuren, enz.). Door de vochtopname verliest de
plaat plaatselijk zijn stabiliteit onder andere door het loskomen van de verlijming van de onderlinge lagen van een multiplexplaat. We voorzien best een
speling bij de grondaansluiting.
Plaat met
grondaansluiting met
speling
Paul Delcour
De wanden en plafonds in vochtige ruimtes zoals badkamers voeren we uit
met materialen die over vochtbestendige eigenschappen beschikken.
Plaatmaterialen op basis van hout zijn meestal ook te verkrijgen in vochtbestendige uitvoering. Multiplex met deze eigenschappen bestaat in de handel
onder de benaming WBP.
Vochtbestendige spaanderplaat en MDF hebben een kenmerkende groene
kleur.
1.4 Visueel comfort
Licht heeft een grote invloed op het persoonlijke comfort, de kwaliteit en de
efficiëntie van het menselijke werk. Kantoorwerk gebeurt over het algemeen
in een combinatie van daglicht en kunstlicht.
Vandaag werken veel mensen met computers. Spiegelingen in beeldschermen ten gevolge van daglicht of kunstlicht leiden vaak tot hoofdpijn, concentratieverlies, vermoeidheid van de ogen en oogirritaties.
14
Wanden en plafonds
Spiegelingen ontstaan door vlakken die veel meer licht afstralen (ramen en
armaturen) dan de vlakken waarop het oog zich heeft afgestemd (beeldscherm, papier, bureau).
Door middel van de juiste verlichting en door gebruik te maken van wanden
en plafonds met een hoge lichtreflectie kunnen we deze problemen voorkomen. Daarnaast verminderen deze plafonds de behoefte aan kunstlicht
doordat meer daglicht in de ruimte wordt gereflecteerd. Minder kunstlicht
betekent minder dure armaturen en een lager energieverbruik.
1.5 Onderhoud
Afhankelijk van de gebruiksfunctie van een ruimte kunnen de eisen voor reiniging oplopen van droge reiniging (stofzuiger, stofdoek of vochtige doek),
natte reiniging (afwasbaar) tot reiniging onder druk (laag of hoog).
Rokersruimtes en niet-rokersruimtes stellen bijvoorbeeld verschillende eisen
aan reiniging. In het algemeen volstaat droge reiniging.
In hygiënische ruimtes in de voedings- en levensmiddelenindustrie, in grootkeukens en in de gezondheidszorg moet het plafond regelmatig kunnen
worden gereinigd. In dit geval moet men kiezen voor materialen met een
gesloten structuur.
Naargelang de toepassing kunnen materialen gebruikt worden die zeer
onderhoudsvriendelijk zijn. Men hoeft ze bijvoorbeeld niet meer te schilderen: eenvoudig afwassen volstaat om opnieuw een net oppervlak te krijgen.
Verder gaan we in deze situaties ook zorgen dat er corrosiebestendig beslag
zoals bijvoorbeeld inox wordt gebruikt en dat er opgeronde hoeken bij de
constructie van de verschillende onderdelen voorzien worden.
Cleanroomomgeving
Eurobox Continental NV
Wijnegem
15
Wanden en plafonds
Wanden en plafonds
2 Materialen
2.1 Draagstructuur
2.1.1 Algemeen
Lichte binnenwanden en verlaagde plafonds worden steeds opgebouwd aan
de hand van een draagstructuur. Bij de samenstelling van deze structuur
gaat de aandacht vooral naar de flexibiliteit van de constructie. Zowel de
lichte binnenwanden als verlaagde plafonds behoren tot de niet-dragende
bouwconstructies.
Lichte binnenwand
met metalen
draagstructuur
Knauf / Engis
2.1.2 Eisen
De keuze van de bekleding en de grootte van de constructie zijn bepalend
voor de opbouw van de draagstructuur. De draagstructuur dient zo geplaatst
te worden dat een perfect uitgelijnde bekleding kan aangebracht worden.
De draagstructuur moet eveneens de inwendige krachten opvangen die in de
constructie kunnen optreden.
2.1.3 Materiaalkeuze
Bij de materiaalkeuze spelen zowel de duurzaamheid als de gebruiksvriendelijkheid van het materiaal een belangrijke rol. We onderscheiden hout en
metaal.
2.1.3.1 Hout
Voordelen:
– is duurzaam;
– is relatief licht van gewicht;
– is verkrijgbaar in verschillende afmetingen;
– leent zich tot het uitvoeren van bijzondere constructies;
– laat zich gemakkelijk verwerken;
– laat het vlot aanbrengen van de bekleding toe;
– is thermisch isolerend;
– heeft een goed akoestisch absorptievermogen;
– heeft een hoge brandweerstand, als het correct in brandwerende constructies verwerkt is.
Hoofdstuk 2 : Materialen
17
Wanden en plafonds
Nadelen:
– is bij verkeerd gebruik onderhevig aan kromtrekken, zwellen en krimpen;
– niet geïmpregneerd hout wordt door schimmels en insecten aangetast.
Grondstof
Bij de keuze van de houtsoort spelen volgende factoren een rol:
– de duurzaamheid,
– de afmetingen,
– het vochtgehalte.
Voor een vlotte opbouw werkt men best met vierzijdig geschaafd hout. In
de praktijk zijn Rood Noors Grenen, vuren, hemlock, en Western pine veel
gebruikte houtsoorten.
Opbouw
Het gevormde raamwerk wordt met behulp van schroefverbindingen om de
800 mm aan de bestaande dragende bouwconstructies verankerd.
Bij de opbouw van lichte binnenwanden en verlaagde plafonds op een houten draagstructuur of de uitvoering van voorzetwanden moeten we erop letten dat de constructie voldoende stabiliteit biedt.
De houten draagstructuur wordt bijgevolg opgebouwd uit een geraamte van
stijlen en regels. Voor constructies van lichte binnenwanden en plafonds in
woningen wordt gebruikt gemaakt van vierzijdig geschaafde kepers met een
minimum houtsectie van van 45 mm.
Bij grote constructies of wanneer de akoestische isolatie van de wand
belangrijk is, gaat men in de meeste gevallen over naar kepers die onder de
naam CLS in de vakhandel te vinden zijn.
Deze geschaafde stukken hebben een standaardafmeting van 38 x 64,
38 x 89, 38 x 140, 38 x 184 of 38 x 235 mm.
CLS afmetingen
Paul Delcour
18
Wanden en plafonds
De stijlen worden aan de regels verbonden met een onderlinge afstand van
maximum 600 mm en aangepast in functie van de bekleding.
De onderlinge verbinding van de elementen gebeurt door middel van twee
schuin ingedreven nagels.
2.1.3.2 Metaal
Voordelen:
– is gemakkelijk te plaatsen;
– verlaagd gewicht door gebruik van profielen;
– is gebruiksvriendelijk met een grote flexibiliteit.
Nadelen:
– heeft een beperkte thermische isolatiewaarde;
– bij hoge temperaturen treedt er vormverandering op;
– is hitteoverdragend bij brand (thermische brug).
Grondstof
Een metalen draagstructuur bestaat uit lichte, thermisch verzinkte stalen
profielen. Deze profielen zijn gemakkelijk te hanteren, te snijden en te plaatsen als je specifiek gereedschap gebruikt. Wanden en plafonds met een
metalen draagstructuur moeten van een aarding voorzien worden.
Opbouw
De horizontale en verticale profielen zijn verschillend van vorm. De verticale
profielen worden zonder vastschroeven in de horizontale profielen voor vloer
en plafond geklemd. Door het doordacht combineren van profielbreedte,
plaattype en plaatdikte kan men constructies samenstellen die aan het
beoogde doel beantwoorden.
De verankering met de bestaande constructie gebeurt eveneens om de
800 mm.
2.1.3.3 Combinatie metaal - hout
Voordelen
Hierbij tracht men de constructie in die mate uit te voeren dat de voordelen
van beide materialen aan bod komen.
Opbouw
Bij deze combinatie worden de U-vormige, horizontale profielen uit metaal
behouden maar de verticale elementen zijn uit hout gemaakt.
De houten stijlen worden in de U-vormige profielen geklemd zonder gebruik
te maken van een bijkomend bevestigingsmiddel, wat vooral een tijdbesparing betekent.
Het aanbrengen van de bekleding op de houten stijlen wordt vergemakkelijkt.
2.2 Bekleding
De meest gebruikte materialen voor het afwerken van binnenwanden en verlaagde plafonds zijn:
– massief hout,
– materialen op basis van hout,
– kunststof,
19
Wanden en plafonds
– gips,
– andere materialen zoals metaal.
Deze materialen kunnen voorkomen in de vorm van planchetten, platen,
tegels, lamellen en moeten eenvoudig te onderhouden zijn.
Gipsplaten kunnen geschilderd, behangen of betegeld worden. Houten
bekleding kan afgewerkt worden met een dekkende of een transparante
laag. Het spreekt voor zich dat de gekozen afwerkingslaag tegen de normale
huishoudelijke onderhoudsproducten bestand moet zijn.
De dikte van de gebruikte afwerkingsmaterialen is afhankelijk van de toepassing.
Voor plaatmaterialen op basis van hout mag men sinds kort enkel platen
gebruiken die een CE-markering dragen.
Dit merkteken geeft aan dat het betreffende plaatmateriaal voldoet aan de in
de “Bouwproductenrichtlijn” voorgeschreven vereisten:
– mechanische weerstand en stabiliteit,
– brandveiligheid,
– hygiëne, gezondheid en milieu
– werkveiligheid,
– geluidsisolatie,
– thermische isolatie en energiebesparing.
Plaat met
CE-markering
TCHN / Yvo Borry
20
Wanden en plafonds
2.2.1 Planchetten
Materiaal
Massief hout
Afmetingen – profilering - bevestiging
- Verkrijgbaar in diverse afmetingen en profileringen
- De planchetten kunnen horizontaal, verticaal of
schuin geplaatst worden.
- Verbonden door middel van een tand- en groefverbinding
- De voegen tussen de planchetten kunnen in
diverse vormen worden afgewerkt.
Voegaansluitingen massieve planchet
Paul Delcour
Toepassing massieve planchet
Imberty Belgium / Luik
- Bevestiging op de houten onderstructuur met
spijkers, klemmen of nieten
Houtachtig plaatmateriaal
- Verkrijgbaar in diktes variërend van 11 tot 16 mm
- De kern bestaat in de meeste gevallen uit vochtwerende MDF, soms ook uit spaanderplaat.
- Verbonden door tand en groef of losse veerverbinding
- Met of zonder tussenvoeg
* MDF-planchetten met fineerbovenlaag
Voegopvulling
Paul Delcour
21
Wanden en plafonds
- De kopse zijden zijn ook van een verbinding
voorzien.
Kopsverbinding
Toepassing MDF-planchetten
met fineerbovenlaag
* MDF-planchetten met bovenlaag in
decorfolie
speciale klemmen
- Verkrijgbaar in diktes variërend van 10 tot 14 mm
en breedtes van ongeveer 200 mm; in bepaalde
uitvoeringen zijn lengtes tot 5 000 mm mogelijk
- Verbonden door tand en groef of losse veerverbinding
- Met of zonder tussenvoeg
speciale klemmen
- De wand- of plafondplanchetten worden door
verdoken nageling of met speciale clips bevestigd.
Toepassing planchetten met bovenlaag
in decorfolie
HDM / Peer
Bevestiging met klemmen
HDM / Peer
22
Wanden en plafonds
* MDF-planchetten met bovenlaag in laminaat
- Verkrijgbaar in een dikte van 10 mm en in
een breedte van ongeveer 250 mm; de lengte
bedraagt ongeveer 2 600 mm
- Verbonden door tand en groef of losse veerverbinding met 0 mm voeg
- Kopse zijden ook voorzien van verbinding, soms
klikverbinding
Klikverbinding
Toepassing planchet met bovenlaag
in laminaat
HDM / Peer
HDM / Peer
speciale klemmen
- De wand- of plafondplanchetten kunnen ook
door verdoken nageling of met speciale clips
bevestigd worden.
Detail MDF-planchet met bovenlaag
in laminaat
HDM / Peer
Kunststof
- Ze kunnen horizontaal, verticaal of schuin
geplaatst worden.
- De dikte van het planchet bedraagt ongeveer
10 mm, de breedte kan variëren van 100 tot 300
mm, de lengte van 2 700 tot 6 000 mm.
- Komen voor in een zeer uitgebreid kleurengamma.
- Hedendaagse profielen kunnen bestaan uit tot
80 % gerecycleerd materiaal.
23
Wanden en plafonds
- Verbonden door middel van een tand- en groefverbinding
Detail kunststofplanchet
Deceuninck NV / Hooglede
Toepassing kunststofplanchet
- De voegen tussen de planchetten kunnen in
diverse vormen worden afgewerkt, met of zonder voegbreedte.
Voegopvulling bij kunststofplanchet
Paul Delcour
- Bevestiging op een houten of kunststof onderstructuur met spijkers of nieten
Bevestiging kunststofplanchet
24
Wanden en plafonds
2.2.2 Gipsplaten
Hieronder geven we de courante maten van de gipsplaten. Specifieke afmetingen kunnen eveneens verkregen
worden maar ze worden niet vermeld.
Materiaal
Gipsplaten
- De standaarddiktes van de platen zijn 9,5 en
12,5 mm.
- Deze platen bestaan uit een harde kern van
onbrandbaar gips, aan beide zijden met een
sterk karton omhuld.
- Bij brandvertragende gipsplaten is de gipskern
iets zwaarder en wordt er een percentage glasvezels in verwerkt; ze worden als Rf-platen aangeduid.
- Afhankelijk van de dikte komen de platen voor
in afmetingen van 1 200 x 600 mm, 2 600 x 600
mm, 3 000 x 600 mm en in 2 600 x 1 200 mm
- De zijkanten of langskanten van de gipsplaten
kunnen verschillende vormen hebben.
- Rechte zijkanten
- Voor toepassing in badkamers, douchecellen en
andere natte cellen zijn platen met een waterafstotende kwaliteit beschikbaar; bij de gipskern worden naast een percentage glasvezels
ook siliconen toegevoegd; de kern is omhuld
met een speciaal groen karton met verminderde
waterabsorptie. Die platen worden als WR-platen verhandeld.
- Afgeschuinde langskanten voor een voegafwerking tot een effen oppervlak
- Voor bepaalde toepassingen kunnen isolerende
gipsplaten gebruikt worden; deze platen zijn
voorzien van een isolerende plaat zoals polyurethaan, polystyreen, enz.
Afgeschuinde langskanten
BPB Belgium NV Gyproc / Wijnegem
Isolerende gipsplaat
Isolava G.C.V. / Wielsbeke
25
Wanden en plafonds
- Voor ruimtes waar akoestische eigenschappen
gewenst zijn, kunnen geperforeerde gipsplaten toegepast worden. Een geluidabsorberend
vezelvlies op de rugzijde van de platen zorgt
voor akoestische eigenschappen.
- Ronde langskanten voor zichtbaar blijvende,
geaccentueerde voegen
Afgeronde langskant
BPB Belgium NV Gyproc / Wijnegem
- Facet-langskanten voor
geaccentueerde voegen
zichtbaar
blijvende,
Toepassing geperforeerde gipsplaat bij
verlaagd plafond
Knauf / Engis
Facet-langskanten
Paul Delcour
- Zowel plafonds als wanden in gipsplaten kunnen
op een houten latwerk of op metaalprofielen met
speciaal daartoe bestemde schroeven worden
geschroefd.
- Bij wanden en plafonds kunnen de platen met
daartoe bestemd gips door de stukadoor worden gekleefd.
Bevestiging platen met gips
26
Wanden en plafonds
Gipsvezelplaat
- Deze plaat is een alternatief voor de gipsplaten
als bekleding bij lichte binnenwanden.
- De platen worden vastgeschroefd met speciaal daartoe geschikte schroeven: geen gewone
schroeven of gipsschroeven.
- Gipsvezelplaten bestaan uit gips dat versterkt
wordt met cellulosevezels, gewonnen uit gerecycleerd papier.
- Mits een waterdichte bekleding is de plaat
geschikt voor gebruik in vochtige ruimten.
- In gipsvezelplaten zijn geen lijmen verwerkt
en ook geen stoffen die gevaarlijk zijn voor de
gezondheid.
Toepassing gipsvezelplaat
Xella droogbouw systemen / Waregem
Gipsvezelplaat
Yvo Borry
27
Wanden en plafonds
2.2.3 Platen
Hieronder geven we de courante maten van de platen. Specifieke afmetingen kunnen eveneens verkregen
worden maar ze worden niet vermeld.
Materiaal
Houtachtig plaatmateriaal
- De standaardafmetingen van de platen zijn 2
440 x 1 220 mm.
* MDF
- Voor bepaalde toepassingen kunnen wanden in
brandvertragende of vochtwerende MDF worden
uitgevoerd.
- De platen worden gewoon naast elkaar geplaatst
zonder voegverbinding.
zichtbare schroefverbinding
MDF vochtwerend
Beveka sales NV / Merksem
MDF brandvertragend
Beveka sales NV / Merksem
* OSB
- Verkrijgbaar in een dikte van 18 mm
- Decoratief afgewerkte OSB kan als wandafwerking worden toegepast.
- De plaatafmeting bedraagt 2 800 x 1 200 mm.
- De voorgeschuurde vlokkenplaat is afgewerkt
met een meerlagige, doorzichtige en gekleurde
UV-lak en komt voor in 6 kleurtonen.
- Onzichtbare bevestiging op een houten onderstructuur kan gebeuren door verlijming.
- Zichtbare plaatranden kunnen door kantverlijmingsstroken in de plaatkleur afgewerkt worden
OSB decorativ
Egger International / Zulte
OSB decorativ kantverlijming
Egger International / Zulte
28
Wanden en plafonds
* Systeemplaat
- De kern van de plaat bestaat uit HDF (High
Density Fibreboard).
- De platen komen voor in formaten van 1285 x
389, 2585 x 389 en 2585 x 492 mm.
- De platen worden onderling verbonden door een
tand en groef met klikverbinding.
Samenstelling systeemplaat
- De achterzijde van de plaat heeft een vochtwerende afwerking.
- De zichtzijde heeft een melamine toplaag en een
krasbestendige afwerking.
Klikverbinding
- Deze plaat kan zowel bij renovatie als bij nieuwbouw worden toegepast.
- Bevestiging met midden- en kantklemmen
Toepassing systeemplaat
Bevestiging systeemplaat
- Kan op een onderstructuur uit hout of metaal
geplaatst worden.
- In tegenstelling tot andere materialen hoeft er
na plaatsing niet meer geplamuurd, geschuurd,
geschilderd of behangen te worden.
29
Wanden en plafonds
Kunststof
- De dikte van de platen varieert van 2 tot 30 mm.
* HPL
- De afmetingen van de platen variëren van 2 150
mm tot 4 200 mm lang en 900 tot 1 860 mm
breed.
- Deze plaat is een zelfdragend hoogdruk-laminaat
met een één- of tweezijdige decoratieve toplaag,
gebruikt voor de bekleding van binnenwanden.
- Deze vlakke plaat is samengesteld op basis van
thermohardende harsen, versterkt met cellulosevezels en vervaardigd onder hoge druk en
temperatuur.
- De platen worden meestal met een open voeg
naast elkaar geplaatst.
- De platen kunnen op verschillende manieren met
elkaar verbonden worden.
- Ze zijn van een geïntegreerd decoratief papier
voorzien.
- Het materiaal is ongevoelig voor de inwerking
van vocht en uitermate geschikt voor het gebruik
in steriele ruimtes.
Verbindingen van HPL-platen
Triplaco NV / Harelbeke
- Bij de bevestiging moet rekening gehouden worden met het krimpen en uitzetten van de platen
bij respectievelijk lage en hoge vochtigheidsgraad.
- De panelen kunnen met zichtbare schroeven
bevestigd worden, nadien met een afdekhuls
afgewerkt.
Toepassing HPL-plaat
Trespa Belgium BVBA / Hasselt
Bevestiging van HPL-platen
30
Wanden en plafonds
- De platen kunnen ook rechtstreeks met aluminium bevestigingsprofielen op een stenen
ondergrond of op een houten latwerk bevestigd
worden.
Detail plaatsamenstelling
Abet Laminati / Vilvoorde
Bevestiging HPL-platen
- De platen worden met speciale klemmen en
draagprofielen op een metaalstaander-constructie aan de wanden bevestigd.
Bevestigingsclip
Bevestigingsclip op plaat
Bevestiging plaat
- De bevestiging kan ook gebeuren met een
geschikte lijmsoort.
31
Wanden en plafonds
Andere materialen
* Cementgebonden plaat
Deze plaat bestaat uit portlandcement aangevuld
met toeslagstoffen. De platen kunnen op een eenvoudige manier verwerkt worden door middel van
insnijden en breken. De plaat kan zonder problemen toegepast worden in natte en vochtige ruimtes.
Toepassing cementgebonden plaat
Knauf / Engis
Cementgebonden plaat
Eternit NV / Kapelle-op-den-Bos
* Kurk
Kurk als wandbekleding is afkomstig van de kurkeik.
Wandkurk is een isolerend en geluidabsorberend
materiaal. Het houdt de omgevingswarmte vast en
laat geluiden minder schel weerklinken. Hierdoor
is kurk een geschikte bekleding voor koude muren
of voor wanden van kamers waar de geluidkwaliteit belangrijk is.
Toepassing wandkurk
Van Avermaet / Lokeren
32
Wanden en plafonds
2.2.4 Systemen
Materiaal
Tegels
- Mineralen
Samengesteld op basis van steenwol
Toepassing mineraaltegel
Detail mineraaltegel
Rockwool-Rockfon NV / Zaventem
Rockwool-Rockfon NV / Zaventem
- Metaal
Toepassing metaaltegel
Detail tegel
Chicago Metallic Continental NV / Wijnegem
Chicago Metallic Continental NV / Wijnegem
33
Wanden en plafonds
Lamellen
- Kunststof
Toepassing kunststoflamel
Kunststoflamel
Paul Delcour
Toepassing metaallamel
Detail metaallamel
Hunter Douglas Belgium NV / Lokeren
Isolux / Kapellen
- Metaal
34
Wanden en plafonds
2.3 Isolatiematerialen
Bij het plaatsen van wanden en plafonds moet de schrijnwerker de constructies voorzien van de meest geschikte akoestische of thermische isolatie.
De thermische isolatie van een wand of plafond heeft als doel een bepaald
klimaat in een ruimte proberen te behouden en het thermische comfort te
verbeteren. Het gebruikte isolatiemateriaal bepaalt bovendien de brandveiligheid.
Indien men een wand akoestisch wil isoleren, moet men er voor zorgen dat
er in de wand geen onderbrekingen zijn die het geluid doorlaten, bv. raamopeningen, verluchtingspijpen en dergelijke. Verder kunnen verbindingen van
de wand met muren en plafonds een negatief effect hebben op de isolatie.
Overzicht van de soorten isolatiematerialen:
• Rotswol, steenwol
Rotswol bestaat uit vezels, gesponnen uit vloeibaar gesteente. De hoofdgrondstof voor rotswol is diabaas of basalt, een vulkanisch gesteente dat
vooral uit Duitsland komt, maar wordt tegenwoordig voor een belangrijk deel
vervangen door gerecycleerde rotswol in de vorm van briketten. Afhankelijk
van het eindproduct zijn er nog specifieke toevoegingen nodig.
Voor wanden en plafonds komt dit materiaal hoofdzakelijk voor in de vorm
van platen die over thermische, akoestische en brandwerende eigenschappen beschikken. De platen zijn volledig recycleerbaar.
Je kan de platen gemakkelijk op maat snijden en zagen. Je kan ze zowel in
plafonds als wanden met een houten of een metalen draagstructuur gebruiken. Onze voorkeur gaat naar platen met een dampremmende laag.
Steenwol heeft een hogere brandvertraging met een smeltpunt hoger dan
1 000 °C en is drukvaster dan glaswol. Je vindt ze voornamelijk op plaatsen
waar hoge mechanische eisen worden gesteld.
Steenwolplaten
Rockwool Belgium NV
Zaventem
Toepassing in plafond
Rockwool Belgium NV
Zaventem
35
Wanden en plafonds
Toepassing in wand
Rockwool Belgium NV
Zaventem
• Glaswol
Glaswol op basis van gerecycleerde glasscherven aangevuld met zuiver
zand, soda en kalksteen is van nature uit bijzonder veerkrachtig. De grondstoffen worden met fenolformaldehydehars tot een wolachtige massa verbonden. De massa wordt met een waterafstotend middel behandeld.
Het materiaal is zeer soepel waardoor het bij gebruik als wanden plafondisolatie naadloos aansluit. Door die perfecte aansluiting zijn koudebruggen,
restspouwen en interne convectie uitgesloten.
Glaswolplaten
Saint-Gobain Isover Benelux NV
Brussel
Glaswoldeken
Knauf / Engis
36
Wanden en plafonds
Glaswol isoleert zowel thermisch als akoestisch iets beter dan steenwol en
komt voor in de vorm van rollen, platen en spijkerflensdekens. Voor isolatie
van wanden en plafonds zijn platen het gemakkelijkst te verwerken
Het isolatiemateriaal kan jeuken bij aanraking. Je draagt dus best handschoenen en beschermende kleding.
Het materiaal is dampopen. Gebruik van isolatieplaten met een dampremmende laag of plaatsing van dampremmende lagen is dus noodzakelijk om
te voorkomen dat het materiaal vochtig wordt en dus zijn thermische isolatie
verliest.
Glaswol kan een oneindig aantal keren worden gerecycleerd.
Glaswoltoepassing in
wand
Knauf / Engis
Glaswoltoepassing in
plafond
Brussel
37
Wanden en plafonds
Zowel glaswol als rotswol hebben als kenmerk dat ze onbrandbaar zijn. Zo
kan er in geval van brand geen rookontwikkeling ontstaan.
Beide isolatiematerialen nemen geen vocht op in hun massa en schimmel en
bacteriën vinden er geen voedingsbodem in.
• Andere isolatiematerialen
- Hennepwol
De isolatieplaat bestaat uit hennepwol. De vezels worden aan
elkaar gekleefd door polyester dat als bindmiddel dient.
Hennepwol is vochtregulerend. Dit betekent dat het vocht opneemt en snel
terug afstaat met behoud van zijn isolerende eigenschappen. Dit type platen
wordt toegepast voor isolatie van lichte binnenwanden en voorzetwanden.
Hennepwolplaten
Brussel
De halfstijve platen worden niet aangetast door ongedierte en zijn volledig
recycleerbaar. Hennepwolplaten worden omwille van hun ecologische eigenschappen in het kader van duurzaam en gezond bouwen en wonen toegepast.
Plaatsing
hennepwolplaten
Brussel
38
Wanden en plafonds
- Polystyreen (piepschuim)
Deze platen worden veel gebruikt in de bouw maar hebben enkele beperkingen bij de constructie van lichte binnenwanden en plafonds. Ze zijn niet
alleen snel ontvlambaar maar verspreiden bovendien een giftige rook bij
brand. Het gebruik van brandvertragende EPS-platen wordt meer en meer
aanbevolen.
Soms komen ze voor in combinatie met houtwolcementplaten gebruikt voor
isolatie van plafonds uit beton.
Isolatieplaat uit
EPS bekleed met
houtwolcementplaat
Knauf Isol BV / Oosterhout (NL)
Als alternatief kunnen XPS-platen gebruikt worden. De platen uit hard geëxtrudeerd polystyreenschuim met een typisch groene kleur hebben betere
eigenschappen dan de gewone EPS-platen.
Ze komen voor in niet beklede uitvoering maar ze kunnen ook met een gipsplaatbekleding uitgevoerd zijn.
- Polyurethaan
Schuim
Dit isolatiemateriaal is uiterst geschikt voor bestaande constructies. Opgelet:
PU-schuim is expansief tijdens het uitharden: er ontstaat een volumevermeerdering. Een verpakking van één liter levert een schuimhoeveelheid van
25 tot 40 liter, afhankelijk van de gebruikte soort.
Platen
Voor de isolatie van wanden en plafonds wordt meestal echter PU gebruikt
in plaatvorm. Deze platen bestaan uit geëxtrudeerd polyurethaan.
- Cellulose
Papierschuim gewapend met stukjes vlas geeft een stevige plaat met goede
mechanische en akoestische eigenschappen. Dit materiaal is uiterst geschikt
voor binnenwerken voor akoestische isolatie.
- Kurk
Kurk is een natuurlijke grondstof die vooral bij het ecologisch bouwen ook
als isolatiemateriaal kan toegepast worden. Het heeft de eigenschap geen
stof aan te trekken of vast te houden. Kurk komt voor in de vorm van blokken, bladen en vellen.
39
Wanden en plafonds
Als aan akoestische isolatie hoge eisen worden gesteld, kunnen we een
wand van een dubbel geraamte voorzien. De stijlen van beide geraamten
worden volledig los van elkaar gemonteerd.
Als we de stijlen geschrankt plaatsen, kunnen we makkelijk een isolatiedeken tussen de stijlen aanbrengen.
Wand met dubbel
geraamte en
geschrankte
stijlopstelling
Paul Delcour
Verhogen van de isolatiewaarde
Zowel bij binnenwanden als bij verlaagde plafonds worden vaak hoge eisen
gesteld aan de akoestische isolatiewaarde. Het is daarom aangeraden de
nodige aandacht te besteden aan de keuze van het isolatiemateriaal.
Verlaagd plafond met
isolatie
Paul Delcour
Constructief kan het geluidabsorptievermogen van de wanden verhoogd
worden door gebruik te maken van een dubbel geraamte, van elkaar
gescheiden door een akoestisch isolerende plaat.
Wand met dubbele
geraamte
Paul Delcour
40
Wanden en plafonds
3 Algemene plaatsingsvoorschriften
3.1 Opslag op de bouwplaats
3.1.1 Beschrijving
Voor we tot de plaatsing van wanden en plafonds overgaan, worden de constructiedelen vooraf op de werf gebracht. Dit gebeurt bij voorkeur pas op het
laatste ogenblik.
Wanden en plafonds kunnen bestaan uit diverse materialen die elk hun specifieke eigenschappen hebben. Voor de materialen die niet uit hout of plaatmateriaal op basis van hout bestaan, is het aangewezen de richtlijnen van de
fabrikant betreffende opslag op de bouwplaats te volgen.
Als we massief hout of plaatmateriaal op basis van hout gebruiken, dient de
opslagplaats aan een aantal voorwaarden te voldoen:
– een water- en winddicht gebouw,
– een vlakke, droge en schone opslagruimte,
– een temperatuur tussen 10 °C en 20 °C,
– een luchtvochtigheidsgraad tussen 45 % en 65 %,
– voldoende droge ondergrond (dekvloer, stenen vloer, enz.).
De schrijnwerker kan op zicht vatsstellen dat de ruimte niet geschikt is voor
de opslag van de constructieonderdelen uit massief hout of uit plaatmaterialen op basis van hout:
– verkleuring van het metselwerk, de bepleistering of van andere bouwmaterialen,
– condensatie op de beglazing,
– vochtvlekken,
– scheuren en barsten in muren, vloeren of plafonds,
– zichtbare gebreken in nutsleidingen.
Vochtproblemen in de
bouwconstructie
Dobbit magazine / Zedelgem
Bij twijfel over de staat van de opslagruimte kunnen metingen worden uitgevoerd. De metingen die kunnen gebeuren zijn:
– vochtigheidsmeting van de ruwbouwmaterialen (plafond, dekvloer, metselwerk) met een vochtigheidsmeter,
– vochtigheidsmeting van het binnenklimaat van het gebouw met een
hygrometer,
– vochtigheidsmeting van het te gebruiken hout met een vochtigheidsmeter.
Hoofdstuk 3 : Algemene plaatsingsvoorschriften
41
Wanden en plafonds
3.1.2 Algemene voorwaarden bij het opslaan
• Het materiaal moet minstens 2 tot 3 dagen vóór verwerking in de ruimte
worden opgeslagen waarin het plafond of de wand wordt geïnstalleerd,
zodat het kan acclimatiseren.
• De opslagruimte moet veilig en goed bereikbaar zijn.
• We laten de materialen zo dicht mogelijk bij de uit te voeren werken plaatsen.
• De materialen worden het best op houten pallets opgeslagen, waarvan de
afmetingen enkele millimeters groter zijn dan de afmetingen van de materialen.
• Krimpfolieverpakkingen zijn niet waterdicht, ze vragen extra beschermingen.
• Verpakkingen vragen tijdens het transport een voorzichtige behandeling.
• Steunen op hoeken of randen van verpakkingen kan beschadigingen tot
gevolg hebben.
• Platen die manueel verplaatst worden, dienen steeds gekanteld of verticaal
gedragen te worden, dit om breuk van de plaat te vermijden. Voor een correct transport bestaan er speciale gereedschappen.
• We laten best de platen tot op de gewenste verdieping leveren. Sommige
firma’s beschikken over een speciale kraanwagen of kooiaap waarmee ze
de gewenste verdiepingshoogte kunnen bereiken.
Leveren van
plaatmaterialen met
kraanwagen
BPB Belgium NV Isogips / Puurs
Soms leggen fabrikanten van materialen speciale plaatsingsvoorschriften
vast:
– gipsplaten worden op de originele paletten gelegd of op balkjes of strips
met een minimale breedte van 100 mm met een maximum tussenruimte
van 400 mm als de vloer niet effen is;
– het verticaal opslaan van gipsplaten is af te raden want de langskanten
van de platen mogen niet worden beschadigd;
– de papieren banden die om de kopse kanten van gipsplaten zijn
gekleefd, mogen slechts net voor de montage van de platen verwijderd
worden;
– HPL-platen mogen slechts maximum met twee pallets boven elkaar
opgeslagen worden om beschadigingen door de druk van het gewicht te
voorkomen;
– bij het verplaatsen van plaatmaterialen die voorzien zijn van een decorzijde, dient in ieder geval vermeden te worden dat de decorzijden al
schuivend over elkaar worden getrokken.
42
Wanden en plafonds
Transporteren van
gipsplaten
BPB Belgium NV Isogips / Puurs
Tip
Bij het gebruik van nieuwe materialen is het wenselijk de
transport- en opslagvoorwaarden op voorhand door te nemen.
3.2 Algemene richtlijnen bij het plaatsen van wanden en
plafonds
3.2.1 Beschrijving
Tijdens de bouw en wanneer het gebouw gesloten is, kunnen er abnormale
en langdurende hygrothermische omstandigheden optreden die erg nadelig
zijn voor het schrijnwerk (loskomen van onderdelen, abnormale zwellingen,
enz.).
Als we werken met materialen die onderhevig zijn aan temperatuur- en vochtschommelingen zoals
– massief houten balken,
– planchetten in massief hout,
– planchetten in houtachtige plaatmaterialen,
– gipsplaten,
– platen in houtachtige materialen,
– plafondtegels in vezels,
– plinten en lijsten in houtachtige materialen,
– enz.
zullen we zeker een aantal installatievoorwaarden in acht moeten nemen.
Ze worden hieronder opgesomd.
• Een stabiele temperatuur in een gebouw binnen de limieten (11 – 20 °C)
schept een goede conditie voor de montage van materialen.
• Vooral temperaturen beneden de grens van 11 °C, veroorzaken bij geringe
temperatuurdaling een enorme stijging van de vochtigheidsgraad.
• Men wacht best met de installatie van de materialen tot de relatieve vochtigheidsgraad (RV) binnen het gebouw tussen de 45 en 65 % ligt.
• Veranderingen van relatieve vochtigheid hebben een invloed op de maatvoering van hout en houtachtige producten. Daarom dienen de materialen
voor en na de verwerking twee tot drie dagen geacclimatiseerd te worden.
43
Wanden en plafonds
Het beste resultaat krijgen we als het gebouw tegen weersinvloeden afgeschermd is, droog en glasdicht is. Tijdens de wintermaanden voorzien we
best een droge verwarming om een stabiele omgevingstemperatuur (minimum 11 °C) te bereiken. Als door de zon de temperatuur te hoog oploopt,
dient er extra geventileerd te worden.
3.2.2 Voorbereidingen
Als de klimaatomstandigheden in de bouwplaats gunstig zijn, kunnen we
overgaan tot het plaatsen van de wand of het plafond.
De werkvoorbereiding bestaat uit het bestuderen van plattegronden en werkinstructies. Daarop zijn de plaatsen van deuren, ramen en andere constructies aangegeven. We controleren of de benodigde materialen, gereedschappen en machines op de bouwplaats zijn.
Dit voorkomt tijdverlies. Als we op verschillende verdiepingen werken, verdelen we de materialen over de verschillende bouwlagen en bouwdelen. De
ruimte waar de wand of het plafond moet aangebracht worden, moet volledig vrij zijn van obstakels.
Bij het traceren of uitzetten van de wand of plafond kunnen we gebruik
maken van de volgende gereedschappen om de juiste plaats te bepalen:
– priemen en draden,
– rechte regels,
– luchtbelwaterpas,
– slangwaterpas,
– smetkoord,
– gewone of telescopische meetstokken,
– schietlood,
– meetbanden,
– elektronische afstandmeters,
– laserapparatuur.
De elektronische toestellen worden tegenwoordig het meest gebruikt, omdat
ze preciezer werken en omdat ze bij grote afstanden het werk aanzienlijk vergemakkelijken.
Uitzetten met laser
Stanley Works Belgium BVBA
Mechelen
44
Wanden en plafonds
Als de plaats voor de wand of het plafond bepaald is, kunnen we aan de
hand van de afmetingen van de platen of panelen de afstanden en het aantal
tussendelen bepalen. Dit is van belang om bij het plaatsen van de wanden
en plafonds op de uiteinden geen smalle of ongelijke stroken te hebben, wat
een slordige indruk geeft.
Bij het verdelen van de tegels of platen voor een plafond maken we best een
plafondtekening die het aantal volledige tegels zowel in de breedte als in de
lengte aangeeft. De indeling moet zo gemaakt worden dat de eindtegels aan
beide zijden van de wanden gelijk zijn en niet kleiner dan een halve tegel.
3.2.3 Richtlijnen bij het plaatsen van wanden
Als we de wand rechtstreeks op de muur bevestigen, spreken we van een
voorzetwand.
Een veel gebruikte methode bij renovatiewerken is het kleven van gipsplaten
rechtstreeks op een steenachtige ondergrond. Hier moeten eerst wel alle
vocht- en schimmelproblemen opgelost zijn voor we met de werkzaamheden beginnen.
Om een mooi uitgelijnde wandbekleding te krijgen, zetten we de voorzijde
van de wandbekleding uit op vloer en het plafond. Deze afstand moet gelijk
zijn aan de dikte van de bekleding plus ongeveer 10 mm.
Plaatsen van een
voorzetwand
Wijnegem
Het plaatsen van een voorzetwand kan ook gebeuren met houten stijlen of
metalen profielen die rechtstreeks op een bestaande muur worden bevestigd. De toelaatbare hoogte van een voorzetwand opgebouwd met niet
gesteunde metalen stijlen van 50 mm bedraagt 2,4 m. Door de stijlen in het
midden te ondersteunen, kunnen we echter hogere voorzetwanden plaatsen.
Ondersteunen van
metalen profielen
Wijnegem
45
Wanden en plafonds
Na het plaatsen en opleveren van de voorziene leidingen voor nutsvoorzieningen en de nodige isolatiematerialen, wordt de gevelbekleding bevestigd.
Bij de montage van de bekleding moeten we de plaatsingsvoorschriften van
de fabrikant opvolgen en voldoende ruimte laten tegen aansluitende wanden
en plafonds om de materialen te laten uitzetten. Over het algemeen is dit 10
mm langs alle aansluitende kanten.
Bij het plaatsen van lichte binnenwanden kunnen we de werkzaamheden in
een aantal fasen verdelen:
– de werkvoorbereidingen,
– het plaatsen van het frame, bestaande uit hout, metaal of een combinatie van metalen U-profielen met houten stijlen,
– het aanbrengen van eventuele hulpconstructies voor deuren, ramen,
nutsvoorzieningen, enz.
– het aanbrengen van de beplating langs een zijde die we de stelwand
noemen,
– het aanbrengen van de leidingen voor elektriciteit, water, verwarming,
enz.
– het aanbrengen van de isolatiematerialen,
– het plaatsen van de beplating aan de andere zijde, de wandzijde
genoemd,
– de afwerking van de wand,
– het plaatsen van de deuren raamkozijnen.
Wanden op een houten onderstructuur kunnen we opbouwen met houten
stijlen in droog timmerhout dat mooi recht geschaafd is en niet met oliehoudende houtbeschermingsproducten behandeld is.
Afhankelijk van de hoogte van de te plaatsen wand dienen de volgende minimum afmetingen van de houten delen gerespecteerd te worden:
– wandhoogte tot 2,6 m = houtafmetingen 45 x 45 mm minimum;
– wandhoogte tot 3,3 m = houtafmetingen 45 x 70 mm minimum.
In de handel zijn hiervoor speciale balkjes onder de naam CLS verkrijgbaar
met afgeronde hoeken, wat het plaatsen van de materialen vergemakkelijkt.
Bij het opbouwen van een wand met metalen profielen kunnen we gebruik
maken van U-vormige profielen die tegen de wand en het plafond geplaatst
worden, waartussen we dan C-profielen plaatsen. Er dient altijd eerst een
soepele isolatieband aangebracht te worden op de profielen die tegen de
ruwbouw komen. Dit zorgt voor een betere lucht- en geluidisolatie. Is de
wand hoger dan de profiellengte van 2 600 mm, dan verlengen we deze door
2 profielen in en over elkaar te klikken met een overlapping van 200 mm.
De maximale hoogte van een wand met profielen van 50 mm en bekleed met
gipsplaten van 12,5 mm dikte is 3 m. Als we 2 gipsplaten van 12,5 mm per
zijde bevestigen, kunnen we tot een hoogte van 4 m werken.
Voor de boven- en onderregel kunnen we ook metalen U-profielen gebruiken
waartussen we de houten stijlen plaatsen. Ook hier worden de metalen profielen die tegen de vloer en het plafond liggen van een isolatieband voorzien.
Als deze profielen, afhankelijk van de wandhoogte, breder zijn dan 50 mm
brengen we 2 strips aan.
3.2.4 Richtlijnen bij het plaatsen van plafonds
Er kan bij het bekleden van een plafond gekozen worden voor een directe
onderstructuur van hout of metaal. Speciale ophangsystemen om een plafond te verlagen bestaan ook. Dit zijn de zogenaamde systeemplafonds.
46
Wanden en plafonds
Onderstructuur van hout of metaal
Bij alle gebruikte methoden is de werkvoorbereiding een van de belangrijkste factoren die het uiteindelijke resultaat bepaalt. Het uittekenen van het
plafondplan is afhankelijk van de afmetingen van de gebruikte materialen.
Het mooi uitlijnen of traceren van de plafondhoogte draagt zeker bij tot het
uiteindelijke resultaat.
Hiervoor gebruiken we een slangwaterpas en een smetlijn.
De methode om de plafondhoogte te bepalen bestaat uit het afmeten van
verschillende punten met het slangwaterpas en het uittekenen van de hoogte
met een smetlijn. Dit is een in kleurstof gedrenkte draad die tegen de muur
wordt gespannen. We trekken er even aan en laten dan los. De draad tekent
dan een rechte lijn op de wand af. Als alle hoekpunten na controle juist uitkomen, is het plafond mooi vlak.
Voor het uitlijnen van de plafondhoogte zijn rotatielasers bijzonder geschikt.
Ze kunnen met een wandhouder en een magneetrichtingsplaatje aan de
muren worden bevestigd, zodat de monteur beide handen vrij heeft om het
plafond uit te vlakken.
Rotatielaser met
wandhouder
Stanley Works Belgium BVBA
Mechelen
Als de verdeling van het aantal draagregels gemaakt is, kunnen we beginnen
met de bevestiging van de onderstructuur.
Ze kan bestaan uit een directe onderstructuur uit hout met een enkel of
dubbel lattenraamwerk. Bij een dubbel lattenwerk monteren we tussen de
draagregels en het plafond een extra basislat in de andere richting. Om
de plafondregels op de juiste hoogte en in één lijn te brengen, maken we
gebruik van dubbele houten spieën of opvulhout op de plaats van de bevestigingspunten.
De rechtheid van de regel wordt gecontroleerd aan de hand van een reilat of
een koord.
De directe bevestiging van een onderconstructie uit metaal gebeurt met in
de handel verkrijgbare profielen. De hoogte tussen de profielen wordt uitgevlakt met profielbevestigingen of met afstandsplaatjes van de gewenste
dikte.
Als er op een onderstructuur een plafond in massief hout of houtachtige
materialen komt, moeten we langs de muurzijden een opening van ongeveer
10 mm laten om het materiaal bij temperatuurschommelingen te laten werken. De openingen die zo tussen het plafond en muur ontstaan, worden dan
met passende sierlijsten afgewerkt.
Bij het plaatsen worden de platen gecentreerd zodat we na de uitvoering een
even brede plaatstrook krijgen aan beide zijden.
47
Wanden en plafonds
Opspieën van
plafondregels
Paul Delcour
Systeemplafonds
Voor een groot verlaagd plafond worden er meestal systeemplafonds met
een kant-en-klaar ophangsysteem uit metaal gebruikt. De meest voorkomende systemen zijn deze met zichtbare rasters en plaatafmetingen of
modulematen van bijvoorbeeld 600 x 1 200 mm of 600 x 600 mm.
Vooraleer we systeemplafonds plaatsen, moeten we alle onderdelen controleren:
– de profielen zijn schoon en niet beschadigd;
– de profielen hebben geen korte knikken en de zichtzijde is egaal van
kleur;
– meestal hebben plafondtegels een productiecodering op de verpakking;
per ruimte mogen alleen tegels met hetzelfde codenummer verwerkt
worden, om kleurverschillen te voorkomen;
– de tegels moeten op kleurverschillen en beschadigingen gecontroleerd
worden; beschadigde tegels kunnen nog als pasplaten worden gebruikt;
– de platen worden op hun haaksheid gecontroleerd, door twee platen ruggelings tegen elkaar te leggen en ze telkens een kwart slag te
draaien.
De montage van deze systeemplafonds bestaat uit een aantal fasen:
– de werkvoorbereidingen,
– het aftekenen van de plafondhoogte,
– het uitzetten van het ophangsysteem,
– het monteren van het ophangsysteem,
– het aanbrengen van de plafondplaten,
– de afwerking van de aansluitingen op de andere bouwelementen.
48
Wanden en plafonds
Bij het inbouwen van spots, afzuiginstallaties of andere elektrische toestellen, dient er voldoende ruimte voorzien te worden tussen het verlaagde plafond en de verdiepingsvloer, desgevallend ook een plaatselijke versterking.
Montage van
systeemplafond
Interalu / Wilrijk
Toleranties op het plaatsen
Bij het productieproces van materialen voor wanden en plafonds kunnen
geringe verschillen van afmeting ontstaan.
Afhankelijk van de dikte van het materiaal laten de Europese normen
bepaalde afwijkingen toe:
– dikte 6 - 10 mm: ± 0,5 mm,
– dikte 12 - 20 mm: ± 1 mm,
– dikte 25 mm: ±1,5 mm.
Bij de lengte- en breedteafmetingen zijn volgende toleranties aanvaardbaar:
– breedtes tussen 1 200/1 250mm: ± 3 mm,
– lengtes tussen 2 500/3 000 mm: ± 5 mm.
Daarom is het noodzakelijk een plaat op de gewenste afmetingen te controleren voor het uitzetten of traceren. Deze plaat kan eventueel als pasplaat
gebruikt worden. Voor de juiste afwijkingen of de uitzettingcoëfficiënt raadpleegt men best de technische fiche van de fabrikant.
Bij het plaatsen van wanden kunnen er door meetfouten bepaalde afwijkingen in de rechtheid, haaksheid en afstand ontstaan. Ook plafonds kunnen
niet volledig recht uitgelijnd of getraceerd zijn, zodat ze niet volledig vlak zijn.
Bij het plaatsen van binnenschrijnwerk bedraagt de maximale toelaatbare
afwijking op de afmetingen van schrijnwerkelementen 5 mm op de afstandsmaten en 2 mm op de haaksheid en rechtheid.
De normale stelopening van plaatmaterialen langs de kanten van wanden is
ongeveer 10 mm. Als we te maken hebben met wanden uit massieve houten
delen, voorzien we om de 6 meter breedte een bijkomende uitzettingsvoeg
van minimum 10 mm. Deze kan dan met een afdichtingslat afgewerkt worden.
3.2.5 Plaatsen van nutsvoorzieningen
Doorvoeren van leidingen
Soms worden de centrale-verwarmingsleidingen door de wanden of de plafonds gevoerd. De gaten die hiervoor geboord worden, mogen niet te klein
zijn en er is speling nodig tussen de leiding met het isolatiemateriaal, de
muur of het plafond en de daarboven liggende vloer. De leidingen zetten uit
of krimpen als gevolg van het opwarmen. Te strak geplaatste leidingen geven
een hinderlijk getik. Op de plaats van de doorvoer kunnen we om de leiding
een rozet of mof in kunststof aanbrengen. In ieder geval moet vermeden worden dat de leidingen de metalen constructie en de plafondafwerking raken.
Dit zou tot contactgeluiden of condensatie kunnen leiden.
49
Wanden en plafonds
Leidingen in voorzetwanden kunnen we wegwerken door er een uitbekleding
of een buizenkast rond te bouwen. Speciale profielen of gaines voor verschillende leidingen zijn in de handel verkrijgbaar.
Buizenkast
Paul Delcour
Bij een houten onderstructuur komen de leidingen in de holle ruimten van de
onderconstructie. De leidingen kunnen door geboorde gaten of door wigvormige inkepingen op de juiste plaats worden doorgevoerd. Sanitaire leidingen
vragen voldoende ruimte voor de isolatie van de buizen die de onderstructuur niet mogen raken. Door de sanitaire buizen in een afzonderlijke buizenkast te plaatsen zorgt men voor de minste problemen bij eventuele breuk.
Als algemene regel geldt dat we geen doorboringen of inkepingen maken die
groter zijn dan de helft van breedte van de stukken.
Doorboringen in
houten onderstructuur
Als we doorboringen in de houten onderstructuur van een plafond maken,
dan mag de diameter van de gaten of inkepingen niet meer dan ¹⁄₃ van de
regelhoogte overschrijden. Bij het boren van verschillende gaten naast elkaar
is dat ¹⁄₄ van de regelhoogte, dit om de onderliggende constructie niet te veel
te verzwakken. Met flexibele leidingen vergemakkelijk je het doorvoeren van
de leidingen in de gemaakte openingen.
Doorvoer van
nutsleidingen
Paul Delcour
50
Wanden en plafonds
Bij het gebruik van metalen U-profielen of C-profielen kunnen elektriciteitsleidingen in de bestaande openingen van de profielen worden doorgevoerd.
Doorvoer door
metalen profielen
Wijnegem
Voor het doorvoeren van leidingen en nutsvoorzieningen in modulaire
systeemwanden zijn de stalen profielen uitgerust met speciale uitsparingen.
De aluminiumprofielen zijn hol.
Sommige fabrikanten van systeemplaten beschikken over een eigen klik- of
montagesysteem. In deze systemen is er een holle ruimte in de plint of de
lijst voorzien waardoor elektrische leidingen kunnen worden gevoerd.
Doorvoeren van
elektrische leidingen
in plinten
3.2.6 Versterkingen plaatsen
Wanden
Voor het bevestigen van boilers, hangkasten, wastafels of lasten groter dan
± 25 kg, moeten we versterkingen plaatsen. Aan houten onderstructuren
schroeven we tussen twee plaatdragende elementen (stijlen) een plank of
multiplexplaat met een dikte van ± 18 mm.
De belasting van het voorwerp wordt dan op de onderstructuur overgedragen waardoor het afwerkingsmateriaal niet wordt beschadigd.
51
Wanden en plafonds
Bij het bevestigen van zware voorwerpen aan metalen onderstructuren brengen we eveneens een extra versteviging aan. Voor eenvoudige constructies
kan dit een multiplexplaat zijn.
Bij voorzetwanden steunt de verstevigingsplaat steeds tegen de achterliggende muur.
Bij scheidingswanden wordt een plaat tussen de profielen geplaatst.
Versterking in metalen
draagstructuur
Wijnegem
Werkwijze bij het plaatsen:
– aan een zijde van de multiplexplaat op 45 mm van de rand een rechte
gleuf van 1 mm breedte aanbrengen;
– aan de andere zijde een lat van 22 x 32 mm schroeven;
– het verstevigingsstuk tussen de profielen aanbrengen en het aan beide
profielen vastschroeven.
Plaatsing versterking
in metalen
draagstructuur
Paul Delcour
52
Wanden en plafonds
Voor ingewikkelde constructies zoals hangende toiletten, wastafels, enz.
bestaan er speciaal geïntegreerde standaardmodules die we tussen de profielen bevestigen.
Universele, verzinkte stalen draagstaanders worden gebruikt voor de bevestiging van wastafels en van hangende wc’s met of zonder inbouwspoelbak.
Voor zwaardere voorwerpen gebruiken we dwarsstukken. Dit zijn verzinkte
stalen constructies, met enkel- of dubbelzijdige bevestigingen voor wastafels, urinoirs of boilers. Ook bij het plaatsen van binnenramen en -deuren
worden dwarsstukken voorzien.
Doorvoer van
buisleidingen voor bad
en douche
Knauf / Engis
Voor de doorvoer van buisleidingen achter badkuipen en douchearmaturen
is een verzinkte stalen bevestigingsrail met montageplaten verkrijgbaar. De
montageplaten hebben doorboringen met verschillende diameters (33, 22 en
18 mm) waardoor de leidingen in speciale rubberen moffen kunnen gevoerd
worden. Voor de geluidsisolatie moeten buisleidingen bij alle doorgangen in
de constructie ommanteld worden.
Als achter een badkuip of een douche veel buisleidingen samenkomen, is
het raadzaam de wand van een inspectieluik te voorzien. Je kan ze in de
handel kopen in profielen die tegen de plaatdikte van de wand aansluiten. De
afmetingen variëren tussen een lengte en breedte van 200 mm tot 1000 mm.
Inspectieluik
53
Wanden en plafonds
Plafonds
In systeemplafonds worden er dikwijls nutsvoorzieningen zoals verlichtingsarmaturen, spots, luchtroosters, luidsprekers ingebouwd. Voor de standaardophangsystemen bestaan er TL-armaturen in diverse afmetingen. Ze
passen precies in het verlaagde rasterwerk van het plafond. Als ze niet passen, wordt er een raveelconstructie gemaakt met extra tussenprofielen om
de stevigheid en de vlakheid van het plafond te verzekeren. Deze constructies kunnen op verschillende manieren worden uitgevoerd.
Raveelverbindingen bij
systeemplafonds
Paul Delcour
Details
raveelverbindingen
Paul Delcour
54
Wanden en plafonds
Voor het gewicht van de armaturen zijn er meestal extra ophangers nodig.
Kleine apparaten worden in het midden van plafondtegels, houten panelen of
lamellen opgehangen en eventueel met extra profielen ondersteund.
Ook voor lamellenplafonds zijn speciaal ontwikkelde armaturen of inbouwverlichtingssystemen verkrijgbaar. Deze worden dan tussen de lamellen
opgehangen, volgens de voorschriften van de fabrikant.
Middelzware voorwerpen zoals lampen en lichte luchters kunnen ook door
middel van speciale pluggen aan de plafondafwerking worden bevestigd.
Ze zijn te koop als toepassing in holle ruimten. Deze pluggen vormen bij
het indraaien van de schroef een groter contactoppervlak. Men dient bij de
keuze van de pluggen rekening te houden met de dikte van de plafondafwerking, het te dragen gewicht en de afmetingen van het op te hangen voorwerp.
Plug met schroefhaak
Wijnegem
Schroef met
veerklemmen
Wijnegem
Voor het ophangen van zware voorwerpen voorzien we best een extra versteviging tussen de regels om het gewicht van het voorwerp te kunnen
dragen. Deze constructie kan uitgevoerd worden door een strook multiplex
tussen de regels aan te brengen of de draagconstructie met extra plafondhangers aan het bestaande plafond te bevestigen.
Je kan het voorwerp ook rechtstreeks aan het bestaande plafond of dak
opgehangen.
Voor grote oppervlakken is het eveneens nodig de plafondstructuur te verstevigen.
Versteviging van
systeemplafond
Paul Delcour
55
Wanden en plafonds
56
Wanden en plafonds
4 Lichte binnenwanden
Lichte, niet dragende binnenwanden met houten of metalen draagstructuur
vinden we voornamelijk als scheidingswand in woningen, hotels, kantoorruimten en bij renovatiewerken.
4.1 Lichte binnenwand met houten draagstructuur
4.1.1 Algemeen
Dit type van binnenwand wordt op de werf gemonteerd en bestaat uit een
houten draagstructuur waarop aan beide zijden een afwerking wordt bevestigd.
Het bekleden van de
houten draagstructuur
Wijnegem
De draagstructuur bestaat uit horizontale regels en verticale stijlen. De ribben hebben een afmeting van 45 x 45 mm of 45 x 69 mm, afhankelijk van de
hoogte van de wand.
De regels worden aan de vloer en het plafond bevestigd met daartussen de
stijlen die om de 600 mm geplaatst worden.
Aan beide zijden van het geraamte worden platen of planchetten geschroefd
of genageld.
De totale dikte van de wand varieert naargelang de houtafmetingen van de
draagstructuur en de dikte van de afwerking (platen of planchetten).
Als er eisen zijn in verband met akoestiek en warmte-isolatie dan kan de
holle ruimte tussen de platen met minerale isolatie gevuld worden.
4.1.2 Plaatsen van een houten draagstructuur
De wanden worden volledig uitgezet op de vloer door ofwel de volle dikte
van de wand ofwel enkel de dikte van de horizontale regel af te tekenen. Ook
de plaats van raam- en deurkozijnen, de plaats van inbouwtoestellen, de
Hoofdstuk 4 : Lichte binnenwanden
57
Wanden en plafonds
doorgangen van leidingen worden aangeduid. Als men de wanden voor de
montage nauwkeurig uitzet, bespaart men arbeidstijd. Het biedt bovendien
het onmiddellijke voordeel dat de materialen met grote afmetingen (platen,
lange stijlen en regels) in een nog vrije omgeving kunnen worden geplaatst
of verplaatst.
De plafond- en vloerregels bevestigt men ongeveer om de 800 mm aan vloer
en plafond. De bevestigingsmiddelen die het meest geschikt zijn voor de
ondergrond zijn spijkers, schroeven of nagelpluggen.
Bevestigen houten
vloerregel
Wijnegem
Maken deuropening
met toepassing van
speciaal metaalbeslag
Wijnegem
Voor een goede akoestische afdichting brengen we een soepele rubberen
isolatieband aan tussen de ruwbouw en de randprofielen (vloeren plafondregels en de muurstijlen).
De stijlen worden om de 400 tot 600 mm tussen de vloeren plafondregels
bevestigd, afhankelijk van de dikte van de platen. In vochtige ruimtes of natte
cellen gebeurt dat best om de 400 mm.
We plaatsen steeds een extra stijl aan het begin en aan het einde van de
wand, aan wandontmoetingen en langs beide zijden van grotere openingen
zoals deuren en ramen.
De houten stijlen moeten nauwkeurig in één vlak geplaatst worden.
Leidingen en eventueel andere voorzieningen kunnen we tussen de stijlen
aanbrengen vooraleer de afwerking geplaatst wordt.
De vloeren plafondregels kunnen worden vervangen door metalen profielen. Dit betekent dat we de stijlen minder precies op lengte moeten maken en
dat zij bovendien gemakkelijker op hun juiste plaats kunnen worden gesteld.
Metalen vloerregel
met houten stijlen
Wijnegem
58
Wanden en plafonds
We klemmen de stijlen eenvoudigweg tussen de zijwanden van de profielen
en brengen ze op hun plaats bij het aanbrengen van het afwerkingsmateriaal.
De stijlen dienen hier niet noodzakelijk afzonderlijk vastgezet te worden.
4.1.3 Plaatsen van planchetten
De houten draagstructuur kan met houten planchetten of planchetten in
kunststof bekleed worden.
De richting van de planchetten loopt in principe dwars over de richting van
de draagstructuur. Wil men de bekleding toch verticaal laten lopen of onder
hoek plaatsen, dan kan men eerst latten dwars op de richting van de draagstructuur plaatsen op een hart-op-hartafstand die aangepast is aan de houtsectie van de planchetten. Aangezien planchetten soms een geringe dikte
van bijvoorbeeld 7 mm hebben waardoor ze kunnen doorbuigen, kan uitzonderlijk een onderplaat in multiplex of OSB met een dikte van 15 tot 18 mm op
de houten draagstructuur aangebracht worden en daarop nadien de planchetten. Dit zal zeker nodig zijn bij korte, schuingeplaatste planchetten die
bij normale opbouw van de draagstructuur moeilijk te bevestigen zijn.
Extra lattenstructuur
voor planchetten met
verticale plaatsing
Bij het verdelen van de planchetten over de te bedekken oppervlakte zorgen
we ervoor dat de eerste en het laatste planchet een gelijke zichtbare breedtemaat hebben.
De planchetten worden met een verdoken nageling of met speciale klemmen
aangebracht. Beschadigingen of hinderlijke nagelgaatjes zijn uitgesloten als
we aangepaste klemmen gebruiken.
Bevestigingsklemmen
Yvo Borry
59
Wanden en plafonds
4.1.4 Plaatsen van gipsplaten
Gipsplaten kunnen tegen een houten draagstructuur genageld of geniet
worden maar deze werkmethode wordt sterk afgeraden. Hamerslagen en
pistoolinslagen kunnen immers de gipskern beschadigen. Als je ze met
schroeven bevestigt, voorkom je het hinderlijk doorveren van de stijlen tijdens het vastspijkeren.
Voor platen van 9,5 mm gebruiken we speciale schroeven van 25 mm, platen
van 12,5 mm worden met schroeven van 35 mm vastgezet. Deze speciale
schroeven zijn tegen roestvorming behandeld en de kop ervan kan dicht
geplamuurd worden.
Bij het schroeven blijven we op minimum 10 mm van de rand. De platen
worden maximum om de 250 mm vastgeschroefd. Om de schroeven op de
gepaste diepte in te schroeven, kan een speciale schroefkoppeling gebruikt
worden. Dit hulpstuk past op een snoerloze schroefmachine en ontkoppelt
automatisch als de schroef op de juiste diepte zit.
De platen worden sluitend tegen elkaar geplaatst waarbij men bij voorkeur
volle platen gebruikt. Passtukken moeten zoveel mogelijk vermeden worden
maar ze zijn uiteraard niet uit te sluiten. Men schikt de platen zodanig dat de
voegen ten opzichte van elkaar geschrankt liggen. De verticale naden probeert men samen te laten vallen met een stijl.
Schroefboormachine
met schroefkoppeling
Knauf / Engis
Gipsplaten kunnen met een decoupeerzaag worden verzaagd als we het
gepaste zaagblad voorzien maar meestal volstaat het insnijden met een snijmes (cutter) en voorzichtig afbreken.
Op maat brengen van
gipsplaten
4.1.5 Plaatsen van platen
Om de wanden af te werken kunnen naast gipsplaten platen op basis van
hout gebruikt worden.
Een eerste en belangrijke vereiste voor een goede wandafwerking is een
goed uitgevlakte onderconstructie.
We bevestigen de platen op de houten onderconstructie met kantklemmen
en middenklemmen die afgestemd zijn op de soort plaat. De kantklemmen
worden gebruikt daar waar de wand een aansluiting krijgt met een aanliggende wand of plafond. Deze klemmen zorgen er ook voor dat de platen
niet kunnen zakken en dienen in bepaalde gevallen eveneens voor de montage van randafwerkingsprofielen. In het midden van de te bekleden wand
gebruikt men de middenklemmen.
60
Wanden en plafonds
De klemmen worden aan de houten onderconstructie met gewone houtschroeven vastgeschroefd. Kantklemmen worden best om de 200 mm voorzien en middenklemmen om de 400 mm.
We gaan er om esthetische redenen op letten dat de buitenste stroken van
de plaat een gelijke breedte hebben. Wanneer systeemplaten gebruikt worden, zijn deze platen van een klikverbinding voorzien om de platen in de
breedte met elkaar te verbinden.
Onder elke klikverbinding moet een staander voorzien worden. Bij de montage worden deze platen onder een hoek van 15° in elkaar gebracht en naar
achter geduwd.
Plaatsen van
systeemplaat
Het is van belang dat de eerste plaat loodrecht wordt geplaatst. Hierbij
kunnen we afstandswiggen gebruiken om de plaat op de voorgeschreven
afstand van de aansluitende muur te plaatsen. Nadat de wand aan één zijde
van wandbekleding voorzien is, kunnen de isolatie en de nodige nutsleidingen in de wand geplaatst worden.
We kunnen de wand nadien ook aan de achterzijde bekleden.
De platen hebben een aantal voordelen ten opzichte van gipsplaten. Zo kunnen we voorwerpen met schroeven tegen de wand ophangen zonder dat er
speciale pluggen nodig zijn.
De montage van deze systeemplaten vergt slechts de helft van de tijd die
nodig is voor de montage van conventionele systemen. De platen zijn afgewerkt waardoor plamuren, schuren, aanbrengen van een grondlaag, afschilderen en behangen overbodig zijn.
In natte en vochtige ruimtes waar gipsplaten en platen op basis van hout niet
gebruikt kunnen worden, bestaat de mogelijkheid om cementgebonden platen te gebruiken.
Ze kunnen ook in zwembaden en professionele keukens worden toegepast.
61
Wanden en plafonds
Wandontmoetingen
Men laat bij de wandontmoetingen de nodige afstand tussen de elkaar ontmoetende horizontale houten regels en stijlen aan vloer en plafond, zodat de
afwerking later kan worden aangebracht.
Wandontmoeting
houten wanden
Paul Delcour
Wandontmoeting in T-vorm
Deze wandontmoeting kan op verschillende wijzen worden uitgevoerd:
– de afwerking van de doorlopende wand met schroeven tegen de beginstijl bevestigen;
Aansluiting wanden
Paul Delcour
62
Wanden en plafonds
– aan het begin van de aansluitende wand een extra houten stijl voorzien;
Aansluiting wanden
met extra stijl
Paul Delcour
– de aansluitende wand door middel van schroeven aan de platen van de
doorlopende wand bevestigen.
Verbinding van de
wanden
Paul Delcour
Wandontmoeting in L-vorm
We plaatsen een houten stijl aan elk wandbegin. Beide wandelementen worden door middel van schroeven aan deze stijl verbonden. De afstand tussen
deze bevestigingen bedraagt maximaal 800 mm.
63
Wanden en plafonds
4.2 Lichte binnenwanden met metalen draagstructuur
4.2.1 Algemeen
Dit type van binnenwand monteert men op de werf en het bestaat uit een
metalen draagstructuur waarop aan beide zijden voornamelijk gipsplaten
worden bevestigd.
Niet-beklede metalen
draagstructuur
Festool / Brussel
De regels worden aan de vloer en plafond bevestigd. Daartussen komen de
stijlen om de 400 tot 600 mm.
De totale dikte van de binnenwand varieert naargelang de profielafmetingen
van de draagstructuur, de dikte van de gipsplaten en het aantal platen per
zijde.
Als er eisen zijn in verband met akoestiek of brandwerendheid, dan kan de
holle ruimte tussen de platen met minerale isolatie gevuld worden.
Bij het plaatsen van gipsplaten kunnen we zorgen voor een effen oppervlak
dat klaar is voor verdere afwerking door de schilder of behanger.
4.2.2 Plaatsen van een metalen draagstructuur
Het traceren en uitzetten van de vloeren plafondprofielen gebeurt op
dezelfde manier als bij het plaatsen van een houten draagstructuur.
Eerst worden de horizontale profielen aan vloer en plafond bevestigd.
Vervolgens plaatsen we de verticale profielen tegen de aansluitende wanden.
De bevestiging van de profielen gebeurt met behulp van schroeven en pluggen, spijkerpluggen of schietnagels, afhankelijk van de materialen waarop
men aansluit. De onderlinge afstand tussen de bevestigingsmiddelen
bedraagt maximaal 800 mm.
64
Wanden en plafonds
Vastzetten profielen
Wijnegem
Tussen de metalen draagstructuur en de ruwbouw brengen we steeds een
soepele isolatieband aan om een goede akoestische afdichting te krijgen.
Als de wand op een ruw vloeroppervlak wordt gemonteerd, is het aangewezen vooraf een vloerlat aan te brengen.
Aanbrengen
isolatieband
Knauf / Engis
We brengen de verticale delen op juiste lengte, dit wil zeggen 10 mm korter
dan de afstand tussen de profielbasis van de horizontale profielen. De stijlen
worden vervolgens los tussen de vleugels van de vloeren plafondprofielen
op onderlinge afstanden van 600 mm gebracht. Door het aanbrengen en
vastzetten van de gipsplaten op de horizontale en verticale profielen ontstaat
een vormvast geheel.
We plaatsen een extra stijl aan het begin en einde van de wand, aan wandontmoetingen en langs beide zijden van grote openingen zoals deuren en
ramen.
Een dubbele stijl krijgen we door de twee profielen onderling 180° te draaien
en in elkaar te schuiven.
Dubbele stijl
Wijnegem
65
Wanden en plafonds
Opmerkingen over lengteverbindingen voor profielen
Het gebeurt vaak dat resten of overschotten van profielen van vorige
opdrachten overblijven. Met eenvoudige middelen kunnen we dergelijke profielen nog nuttig gebruiken.
Volgende werkwijzen zijn van toepassing:
doordat de profielen ongelijke vleugels hebben kunnen ze in elkaar schuiven.
Als stijlen niet lang genoeg zijn, kunnen ze op deze manier ook verlengd worden.
Een andere methode om profielen te verlengen is een houten lat in het profiel
aanbrengen. De inklemlengte bedraagt minimaal 300 tot 400 mm. De lassen
moeten zo ver mogelijk uit het midden liggen en moeten onderling verspringen.
Verlenging
metaalprofiel
Paul Delcour
Om de planchetten op de metalen profielen te kunnen bevestigen, moet er
vooraf een houten lattenstructuur of een onderplaat uit multiplex of OSB met
een dikte van ongeveer 15 mm gemonteerd worden. Nadien kunnen we de
planchetten in diverse mogelijke richtingen bevestigen.
Massieve planchetten
op metalen
draagstructuur
Hier gelden dezelfde regels en methoden als bij het plaatsen van planchetten
op een houten draagstructuur.
Bevestiging
Voor de bevestiging van gipsplaten tegen de metalen stijlen gebruiken we
snelbouwschroeven, aangepast aan de dikte van de plaat. Als er een tweede
laag platen wordt geschroefd, dienen we eveneens de lengte van de schroeven aan te passen. De schroefafstand bedraagt maximaal 250 mm.
66
Wanden en plafonds
Schroefafstand
onderling + rand
Wijnegem
We korten de platen of panelen af op een lengte die 10 mm korter is dan de
verdiepingshoogte en plaatsen ze vervolgens tegen de draagstructuur.
We laten vanaf de vloer een speling gelijk aan de dikte van de plaat om te
vermijden dat later vocht kan opstijgen in de plaat.
We verplaatsen of verschuiven de panelen zodat ze met de bovenkant tegen
het plafond aansluiten. Hierbij kan een platensteller met een hefboommechanisme bijzonder nuttig zijn. Daarna schroeven we de platen aaneensluitend
op de stijlen vast zodat de voegen steeds tussen de platen geschrankt zijn.
Afstandsblokje
onderaan
Wijnegem
Hefboommechanisme
Paul Delcour
Voor een effen oppervlak worden gipsplaten met afgeschuinde langskanten
gebruikt. We voegen ze op na het plaatsen. Deze manier van werken is de
zekerste en minst arbeidsintensieve voor een perfect vlakke wand, klaar voor
de schilder of de behanger.
Als de panelen een houtdikte van minimum 15 mm hebben, worden ze rechtstreeks op de structuur aangebracht. Een aanpassing van de onderlinge
hart-op-hartafstanden van de stijlen is nodig in functie van de gebruikte
materialen.
Als men decoratieve platen op een metalen draagstructuur plaatst, dan is het
gebruik van bevestigingsklemmen de meest aangewezen methode, net zoals
bij de houten draagstructuur. Decoratieve panelen hebben immers meestal
een geringe dikte, bijvoorbeeld 6 mm. Ook het verticaal of onder hoek plaatsen van dergelijke panelen kan voor moeilijkheden zorgen.
67
Wanden en plafonds
Bij het opbouwen van deze wanden worden er platen zoals OSB, multiplex,
enz. met een dikte van 15 tot 18 mm tegen de houten draagstructuur aangebracht. Hierop komt dan de eigenlijke afwerking.
Het is mogelijk systeemplaten net zoals bij een houten draagstructuur met
kanten middenklemmen op de metalen draagstructuur te monteren. Ook
hier geldt de regel dat de draagstructuur vlak moet uitgavoerd zijn.
Cementgebonden platen kunnen op de metalen draagstructuur worden
aangebracht door verlijming, wat een niet zichtbare bevestiging oplevert.
Zichtbare bevestiging met schroeven is eveneens mogelijk
Wand uitgevoerd in
cementgebonden plaat
Eternit NV / Kapelle-op-den-Bos
Wandontmoetingen
We laten bij de wandontmoetingen de nodige afstand tussen de elkaar ontmoetende horizontale profielen aan vloer en plafond zodat de afwerking later
kan worden aangebracht.
Wandontmoeting met
metalen profielen
Paul Delcour
68
Wanden en plafonds
Wandontmoeting in T-vorm
Deze wandontmoeting kan op verschillende wijzen worden uitgevoerd:
– de afwerking van de doorlopende wand met schroeven tegen de beginstijl bevestigen;
– aan het begin van de aansluitende wand een extra verticaal profiel voorzien;
Aansluiting wanden
met metalen profielen
Paul Delcour
– de aansluitende wand door middel van ankerpluggen aan de platen van
de doorlopende wand bevestigen.
Wandontmoeting in L-vorm
We plaatsen een verticaal profiel aan elk wandbegin. Beide wandelementen worden met zelftappende schroeven aan deze profielen verbonden. De
afstand tussen deze bevestigingen bedraagt maximaal 800 mm.
4.3 Specifieke wanden
4.3.1 Modulaire systeemwanden
Beschrijving
Een modulaire systeemwand bestaat uit een boven- en onderframe met
daartussen profielen in staal of aluminium. De ruimte tussenin wordt met
platen, beglazing, deuren, isolatie enz. opgevuld.
Elk element wordt aan de twee zijden bekleed. De diverse bekledingen kunnen bestaan uit platen op basis van houtvezels of -spaanders met een eventuele afwerklaag of uit gipsplaten.
69
Wanden en plafonds
Modulaire wand
Panisol BVBA / Antwerpen
Dit systeem biedt tegelijk een functionele en esthetische oplossing bij de
indeling van kantoorruimten of andere grote ruimten.
Het modulaire systeem is flexibel: de wandelementen zijn demonteerbaar,
vervangbaar en onderling verwisselbaar voor zover de modulematen dit toelaten.
De modulematen zijn afgeleid van de beschikbare bekledingspanelen. Voor
de breedte zijn gewoonlijk volgende afmetingen beschikbaar: 600, 1 000,
1 200 en 1 250 mm.
Standaardlengten zijn meestal 2 250, 25 , 2 750 en 3 000 mm.
Deze afmetingen zijn in functie van het systeem en zijn fabrikantgebonden.
Voor projecten worden de wanden op maat gemaakt.
Zowel voor de breedte als voor de hoogte bestaan er aanpassingspanelen of
-elementen.
4.3.2 Voorzetwanden
Voorzetwanden worden hoofdzakelijk toegepast in geval van renovatie van
bestaande muren. Belangrijk is dat eventuele vocht- en schimmelproblemen
eerst moeten opgelost worden vooraleer een voorzetwand geplaatst kan
worden.
Een voorzetwand bestaat uit een geraamte van hout of licht thermisch verzinkt metaal met een minimum breedte van 50 mm, waarop aan één zijde
één of twee lagen gipsplaten, platen op basis van hout of massieve planchetten worden bevestigd.
Voorzetwand op
houten
draagstructuur
70
Wanden en plafonds
Het metalen geraamte wordt samengesteld uit U-vormige, horizontale profielen die aan vloer en plafond worden bevestigd. De C-vormige, verticale
profielen worden als stijlen om de 600 mm geplaatst.
De draagstructuur wordt vóór de te bekleden muur opgebouwd en vormt een
spouw, waarin onder andere leidingen en plaatselijke oneffenheden kunnen
worden weggewerkt. Bij een houten structuur kan de bevestigingsmethode
van de latten een ventilatie van de wand mogelijk maken. Dit kan vochtproblemen voorkomen.
Onderbroken latten
voor ventilatie
In de wand wordt ook een isolatiemateriaal geplaatst. Indien het om een
voorzetwand voor een buitenmuur gaat, moet er tussen de bedekkingplaat
en het isolatiemateriaal een dampscherm geplaatst worden.
Voorzetwand op
metalen draagstructuur met isolatie
Knauf / Engis
De houten of metalen structuur wordt na het plaatsen met afwerkingsmateriaal zoals planchetten of platen afgewerkt.
Het plaatsen van een voorzetwand biedt de volgende voordelen:
de wand wordt vrij van de achterliggende wand opgericht;
– koude- of thermische bruggen worden vermeden;
– de ontstane spouw biedt de mogelijkheid om nieuwe leidingen aan te
brengen en weg te werken;
– door deze spouw met minerale wol te vullen wordt de thermische en
geluidisolatie van de muur aanzienlijk verbeterd.
4.3.3 Mobiele paneelwanden
Mobiele paneelwanden bestaan uit een aantal individuele panelen die door
middel van één of twee in de hoogte regelbare loopwagens zonder vloergeleiding aan een stalen plafondrail opgehangen worden. De panelen kunnen aansluitend aan elkaar opgebouwd worden tot een volledige wand met
onbeperkte breedte en een hoogte tot maximum 10 m. Men kan de wand
afbouwen en dan de panelen op een vooraf gekozen parkingplaats stockeren.
71
Wanden en plafonds
Een geïntegreerde toepassing van mobiele paneelwanden moet vooraf ingecalculeerd worden bij de opbouw van de structuur.
Een mobiele paneelwand laat toe grote ruimten zoals een vergaderzaal, een
refter, een tentoonstellingsruimte in kleinere ruimten op te delen die zonder
akoestische problemen tegelijkertijd kunnen gebruikt worden.
Opbouw basispaneel
Winsol NV / Izegem
Op een frame samengesteld uit stalen kokerprofielen wordt aan beide zijden
een spaanderplaat van 16 mm dikte gemonteerd. In de spouw tussen de
spaanderplaten zijn de gewenste akoestische isolatie en het mechanisme
om de uitschuivende afdrukbalken te bedienen aangebracht.
Toepassing mobiele
paneelwand
Winsol NV / Izegem
72
Wanden en plafonds
De oppervlakteafwerking van de spaanderplaten kan bestaan uit een schilderklare afwerking: melamine, HPL, behangselpapier, folie, stof, vinyl of
gelakt of gebeitst houtfineer.
De paneelwanden kunnen verder ook afgewerkt zijn met sierlijsten, geluidabsorberende platen, spiegels of staalplaat. Ze kunnen ook van akoestisch
dempende afwerkingsplaten voorzien zijn.
Het wandsysteem kan ofwel manueel of elektrisch bediend worden.
Als een doorgang tussen de gevormde lokalen noodzakelijk is, kan men een
paneelhoge deur of een volledig geïntegreerde loopdeur in de mobiele wand
voorzien.
Op die manier moet niet de gehele wand verplaatst worden om een doorgang te creëren.
De mobiele wand kan ook rookdicht, moeilijk ontvlambaar, met een brandweerstand 30’ of 60’ of balwerpbestendig uitgevoerd worden. De geluiddemping bij mobiele paneelwanden ligt tussen 39 dB en 59 dB.
Schematische
voorstelling
van paneelparkeersystemen
Paul Delcour
73
Wanden en plafonds
4.3.4 Wanden voor sanitaire toepassingen
Sanitaire wanden zijn meestal opgebouwd uit metaal en kunststof.
Verzinkt plaatstaal, roestvrij staal (RVS, inox) en aluminium zijn de meest
gebruikte metalen voor de draagstructuur.
PVC, PMMA (plexi), polyurethaan, massieve kunststofplaat (HPL) en glas
gebruikt men zowel voor de structuur als voor de afwerking van de panelen.
Toepassing sanitaire
wand
Inter-Systems NV / Genk
Een sanitaire wand kan vervaardigd zijn uit een aluminium-profielsysteem in
combinatie met HPL-platen van minimum 13 mm dikte.
Het deurbeslag en alle ander beslag zijn vervaardigd uit nylon (polyamide)
dat in de massa is gekleurd. Hierdoor is het beslag tegen hoge temperaturen, vochtigheid en chemicaliën bestand.
Kunsstofscharnier met
veer
Inter-Systems NV / Genk
De scharnieren zijn met een kern in verzinkt staal versterkt en voorzien van
een ingebouwde veer zodat de deuren steeds in gesloten stand terugkeren.
Vaak worden zogenaamde oploopscharnieren gebruikt om de deuren van
toiletten met lichte sanitaire wanden dicht te houden.
74
Wanden en plafonds
Een sanitaire wand kan ook vervaardigd zijn uit een sandwichpaneel. Het
sandwichpaneel bestaat uit:
– een metalen draagstructuur en een bekleding uit verzinkte staalplaten
met PVC-afwerklaag;
– een kunststof draagstructuur met aan beide zijden een bekleding van
minimum 3 mm HPL-platen.
De holle ruimte tussen de bekledingen wordt opgespoten met polyurethaan.
Deze panelen zijn als afgewerkte producten in de handel verkrijgbaar.
4.3.5 Gaaswanden
Gaaswanden worden voornamelijk in fabrieken en magazijnen toegepast.
De gaaswanden beschermen het personeel en de goederen. Ze schermen
eveneens machines af en kunnen een veilige borstwering vormen voor een
verdieping.
De elementen zijn verkrijgbaar in diverse standaardhoogten en -breedten. Ze
worden met bouten en moeren aan elkaar en aan de vloer of wand bevestigd.
Verschillende soorten schuif- en draaideuren maken de afgeschermde ruimten toegankelijk en afsluitbaar.
Gaaswand rond
een CNC - houtbewerkingsmachine
DV Special Machines
St.-Niklaas
75
Wanden en plafonds
76
Wanden en plafonds
5 Verlaagde plafonds
Zowel in de nieuwbouw als de restauratie vinden we een verlaagd plafond of
het rechtstreeks bekleden van de onderzijde van ruwe vloeren of daken.
De redenen daarvoor zijn:
– het horizontaal en vlak maken van de ruwe onderzijde van een betonnen
vloerplaat;
– scheuren of barsten in een oud plafond verbergen of wegwerken;
– de ruwe ondergrond klaarmaken om te schilderen of te behangen;
– balken, leidingen of andere technische voorzieningen aan het zicht onttrekken;
– de mogelijkheid om spots in het plafond in te bouwen;
– zowel de thermische als de akoestische isolatie verbeteren;
– de brandweerstand verhogen;
– te hoge lokalen verlagen.
5.1 Plafonds op een houten onderstructuur
5.1.1 Algemeen
De wijze van uitvoering van houten onderstructuren wordt onder andere
bepaald door de bovenliggende vloeropbouw en de gewenste eigenschappen van de onderstructuur.
We kunnen de onderstructuur op drie manieren aanbrengen:
– een enkel regelwerk rechtstreeks tegen het oorspronkelijke plafond
bevestigd,
– een dubbel regelwerk of lattenrooster rechtstreeks tegen het oorspronkelijke plafond bevestigd,
– een vrijdragend roosterwerk onafhankelijk van het oorspronkelijke plafond (plafondverlaging).
Benamingen bij
verlaagde plafonds
Paul Delcour
De regels waartegen de platen of de plafondafwerking worden geplaatst, zijn
meestal vandikte geschaafd (22 mm) en hebben een breedte van minstens
45 mm. Bij een dubbel regelwerk zijn de draagregels dikker dan de plafondregels.
Hoofdstuk 5 : Verlaagde plafonds
77
Wanden en plafonds
5.1.2 Plaatsen van een houten onderstructuur
Indien de onderstructuur uit een gemakkelijk te nagelen of te schroeven
materiaal bestaat, zoals een houten balklaag, volstaat een enkel regelwerk.
Op dit regelwerk kunnen dan plaatmaterialen op basis van hout of andere
plafondafwerkingen aangebracht worden.
Enkel regelwerk op draagstructuur
De onderlinge afstand tussen de regels is afhankelijk van het type en de
afmetingen van de plafondbekleding. Als zware voorwerpen, zoals lusters,
aan het plafond worden opgehangen, is het noodzakelijk ter hoogte van de
belasting de nodige versterkingen aan te brengen.
Uitlijnen
Bij het gebruik van vlakke platen is een perfecte uitlijning bepalend door
het uitzicht van het plafond. Er bestaan gipsplaten die na het plaatsen nog
bepleisterd worden. De stukadoor kan hierbij nog kleine afwijkingen wegwerken.
Uitlijnen van een enkel
regelwerk
Paul Delcour
Bevestigen
De bevestigingsmiddelen voor de plafondregels zijn aangepast aan de
draagstructuur. Als de plafondregels rechtstreeks aan de balklaag worden
bevestigd, gebruikt men nagels of schroeven. Als de plafondregels op een
betonnen draagstructuur geplaatst worden, kan dit gebeuren met pluggen
en schroeven. Speciale doorslagpluggen zijn dan sterk aanbevolen. Hierbij
boort men door de plafondregel en in de beton een gat met dezelfde boordiameter. Men plaatst vervolgens de schroef met plug en zet zo de plafondregel vast aan de draagstructuur.
Nagelplug
Fischer Cobemabel NV / Brussel
78
Wanden en plafonds
Lattenwerk
op betonnen
draagstructuur
Wijnegem
In de appartementbouw kunnen houten onderstructuren op een betonnen
draagstructuur met een schiethamer vastgeschoten worden.
De afstand van de bevestigingsmiddelen is afhankelijk van de afmetingen
van de plafondregels. De gegevens vinden we in de tabel terug. In functie
van de brandweerstand kunnen andere afmetingen van toepassing zijn.
Afmetingen van de
plafondregels in mm
hoogte x breedte
Toelaatbare overspanningen
Plafondregels
Draagregels
22 x 47 mm
650 mm
----
30 x 47 mm
800 mm
800 mm
38 x 63 mm
---
1 100 mm
63 x 38 mm
---
1 400 mm
89 x 38 mm
---
2 000 mm
95 x 25 mm
---
1 700 mm
Dubbel regelwerk rechtstreeks op de draagstructuur bevestigd
Het gebruik van een dubbel regelwerk is aangewezen bij volgende situaties:
– moeilijke bevestiging tegen de draagstructuur,
– te grote afstand tussen de mogelijke bevestigingspunten,
– grote oneffenheden of leidingen.
Dit regelwerk is opgebouwd uit draagregels die aan de onderkant van de
vloer of het dak worden bevestigd. Het plaatsen van de plafondregels vereenvoudigt hierdoor.
Ook hier is het noodzakelijk ter hoogte van eventuele hangbelasting de
nodige versterkingen aan te brengen.
Uitlijnen
De draagregels lijnen we uit met opvulhout. De plafondregels kunnen rechtstreeks op de draagregels worden vastgezet, als ze op voorhand vandikte
werden geschaafd. Eventuele correcties kunnen met spieën uitgevoerd worden.
79
Wanden en plafonds
Uitlijnen dubbel
regelwerk
Paul Delcour
Bevestigen
We bevestigen de draagregels met aangepaste bevestigingsmiddelen aan
de draagstructuur. We gebruiken daarvoor nagels of schroeven bij balklagen
en schroeven met pluggen voor bevestiging aan betonnen draagstructuren.
De afstand van de bevestigingsmiddelen is afhankelijk van de toegelaten
overspanning van de plafondregels (zie tabel).
We maken de plafondregels vast met schroeven of nagels op de draagregels.
Opgehangen plafond
Dit systeem wordt toegepast als
– het bestaande plafond te hoog is;
– leidingen voor elektriciteit, airconditioning, verluchting, enz. dienen weggewerkt te worden;
– isolatie dient aangebracht te worden;
– het bestaande plafond barsten of scheuren vertoont die niet of moeilijk
te herstellen zijn.
Opgehangen plafond
80
Wanden en plafonds
De plafondregels hangen we door middel van plafondhangers aan de draagstructuur. Door het gebruik van plafondhangers kan men het plafond op
gelijk welke afstand van het bestaande plafond aanbrengen en de plafondregels perfect uitlijnen.
We houden er wel rekening mee dat het opgehangen plafond minimum 120
mm lager komt dan het oorspronkelijke plafond. Deze afstand is vereist om
nadien inbouwspots te kunnen plaatsen.
Verschillende systemen zijn geschikt om dit opgehangen plafond uit te voeren.
Plafondhanger
De plafondhangers worden afwisselend links en rechts tegen de draagregels
aangebracht om wringen te voorkomen.
Bij universele plafondhangers is dit echter niet nodig. Zij grijpen over de
draagregels zodat de regel in het midden opgehangen wordt. Dit voorkomt
wringen.
Ophanging
met universele
plafondhanger
Paul Delcour
81
Wanden en plafonds
Uitlijnen
De draagregels worden zo goed mogelijk uitgelijnd door middel van de plafondhangers. De wijze waarop is afhankelijk van het gebruikte systeem. Als
men vervolgens op dikte geschaafde plafondregels gebruikt, hoeft men deze
niet meer uit te lijnen bij de bevestiging tegen de draagregels.
Bevestiging
geschaafde
plafondregels
Paul Delcour
Bevestigen
De plafondhangers worden nauwkeurig aan de draagstructuur opgehangen:
dit is afhankelijk van de aard van de draagstructuur. Bij een houten draagstructuur kan men nagelen of schroeven.
Bestaat de draagstructuur niet uit hout, dan is een bevestiging met pluggen
en schroeven noodzakelijk. Al deze bevestigingen moeten voldoende sterk
zijn om het gewicht van het plafondgeheel te kunnen dragen.
De afstand van de bevestigingspunten is afhankelijk van de afmetingen van
de draagregels. De afstand van de plafondregels is afhankelijk van de toegelaten overspanning van de draagregels.
De plafondregels worden dwars tegen de draagregels geschroefd.
Bevestigde
plafondregel
82
Wanden en plafonds
Als je van plan bent om later verlichting aan te brengen, kan elektrische
bekabeling op het verlaagde regelwerk voorzien worden.
Plaatsen bekabeling
Vrijdragend plafond
Dit type plafond wordt toegepast wanneer men in zeer hoge lokalen of onder
een netwerk van buizen en leidingen een verlaagd plafond wenst aan te
brengen.
Er wordt een vrijdragende onderstructuur opgebouwd zonder verbinding met
de bovenliggende draagstructuur.
Opgehangen en
vrijdragend plafond
Paul Delcour
Om esthetische redenen proberen we ervoor te zorgen dat de buitenste
planchetten steeds dezelfde zichtbare breedte hebben. Dit is van belang
voor de nodige hoeveelheid planchetten. Planchetten die voorzien zijn van
een kopse tand- en groefverbinding zijn zeer economisch in gebruik, omdat
bij wildverband elk afgezaagd deel op het einde van een rij gebruikt wordt
om de volgende te starten. Zo is er weinig verlies.
Tegen de muren laten we een uitzetvoeg van 8 tot 10 mm. Het eerste planchet wordt met de tand naar de muur gelegd en aan de andere zijde in de
lip aan de onderstructuur bevestigd. Het is dus mogelijk dat de tand van het
eerste planchet in de breedte moet afgezaagd worden om een gelijke breedteverdeling te krijgen.
83
Wanden en plafonds
Het planchet wordt zo dicht mogelijk tegen de muur vastgezet zodat de
bevestiging later door de randafwerking wordt afgedekt, evenwel rekening
houdend met de uitzetvoeg. De volgende planchetten worden enkel in de lip
vastgenageld, vastgeschroefd of met klemmen bevestigd.
Plaatsen van
planchetten met nieten
Plaatsen van
planchetten met
clipsysteem
Gaten voor inbouwspots kunnen ook al ingeboord worden, alvorens het
planchet op te hangen.
Inboren van gaten
voor spots
84
Wanden en plafonds
Zoals bij wanden met een houten draagstructuur is het ook hier van groot
belang dat de draagstructuur vlak is uitgelijnd. De latten van de onderstructuur zijn met het oog op bekleding met gipsplaten om de 400 mm aangebracht.
Waar later openingen, voorwerpen of inbouwelementen komen, voorzien we
een extra versteviging zoals bijvoorbeeld een multiplexplaat. Voor het plaatsingsgemak zijn gipsplaten in kleine formaten van 1 200 x 600 mm beschikbaar.
Plaatsen van
gipsplaten
Wijnegem
Versteviging plafond
Paul Delcour
Het plaatsen van de gipsplaten gebeurt vanuit een hoek van het te bekleden
plafond. De naden van de platen verspringen onderling. De platen worden
met gipsplaatschroeven van minimum 25 mm tot 35 mm om de 170 mm
vastgeschroefd.
Als je voor een naadloos plafond kiest, kunnen systeemplaten als alternatief
dienen voor planchetten op basis van hout. In vergelijking met gipsplaten is
er minder tijd nodig voor de uitvoering.
Als dezelfde systeemplaten gebruikt worden als die voor de wanden kunnen
de platen met dezelfde metaalklemmen worden bevestigd. Het gebruik van
deze klemmen laat toe het plafond in een later stadium te demonteren en
opnieuw te verwerken.
De platen worden met een klikverbinding aan elkaar bevestigd en zo krijgen
we een sluitende voeg. Om het plaatsen van plafonds te vergemakkelijken
zijn deze systeemplaten in handelbare formaten te verkrijgen, bijvoorbeeld
2 580 x 390 mm of 1 285 x 390 mm. De platen hebben een dikte van 12 mm.
85
Wanden en plafonds
De platen kunnen in wildverband geplaatst worden. Dat betekent dat het
afgezaagde reststuk van de laatste plaat als startplaat voor de volgende rij
kan dienen.
Na plaatsing van de platen kunnen de randen met diverse profielen afgewerkt worden.
5.1.6 Plaatsen van systemen
Onder systemen verstaan we tegels of lamellen die als plafond worden
gebruikt. Ze worden zelden op een houten onderstructuur bevestigd.
Deze systemen beschikken over een onderstructuur bestaande uit een raster
van metalen profielen die aan de draagstructuur opgehangen worden. De
tegels of lamellen komen in dit raster.
5.2 Plafonds op een metalen onderstructuur
5.2.1 Algemeen
Indien we van een metalen draagstructuur gebruik maken, spreken we van
vrijdragende plafonds die contactgeluid niet doorgeven. De ontstane ruimte
tussen het opgehangen plafond en het oorspronkelijke plafond of dak kan
ook hier dienst doen om leidingen, oneffenheden of isolatie weg te werken.
Een metalen onderstructuur passen we vooral toe:
– bij plafonds onder leidingen en kokers voor nutsvoorzieningen,
– onder onstabiele vloeren,
– waar geen koppeling met bestaande bovenliggende vloeren mag zijn,
– onder constructies met een vrij grote afstand tussen de dragende elementen zoals beton- en staalskeletbouw. Hier maakt men dan gebruik
van extra plafondhangers.
De metalen onderstructuur is opgebouwd uit een metalen U-profiel dat
rondom tegen de muren wordt bevestigd en een metalen C-profiel dat tussen de U-profielen wordt aangebracht. We bekleden de onderzijde met gipsplaten of een andere plafondafwerking.
De profielen zijn in verschillende breedtes voorhanden zodat ook grotere
overspanningen mogelijk zijn.
Metalen U-profiel (L)
en C-profiel (R)
Knauf / Engis
86
Wanden en plafonds
5.2.2 Plaatsen van een metalen onderstructuur
Om optimaal van de akoestische eigenschappen te genieten, monteren we
het raster onafhankelijk van de ruwbouwconstructie. De hoogte van de profielen en het eigen gewicht van het plafond bepalen de maximale overspanning. Indien met het hoogste profiel de ruimte nog niet kan overspannen worden, maakt men gebruik van plafondhangers om doorbuiging te voorkomen.
De maximale doorbuiging bedraagt 1/500 van de overspanning.
U-profiel
We brengen eerst een soepele dichtingsband aan op het profiel aan de zijde
die tegen de muur wordt bevestigd. Hierdoor krijgen we een betere luchtdichtheid en contactisolatie. Bij brede profielen (> 50 mm) brengen we twee
strips aan.
Vervolgens worden de profielen door middel van schroeven en eventueel
pluggen tegen de muren of binnenwanden aangebracht.
Detail aanbrengen
U-profiel met slagplug
Wijnegem
Het volstaat de U-profielen aan te brengen tegen de langste, tegenover
elkaar liggende muren. De overspanning is dan het kleinst. Bij brede profielen plaatsen we twee bevestigingspunten boven elkaar.
C-profiel
Deze profielen worden eerst op lengte afgezaagd. Dit is ongeveer 10 mm
korter dan de afstand tussen de bodems van de U-profielen. De regels of Cprofielen worden vervolgens in de U-profielen vastgeklemd op een afstand
afhankelijk van de gebruikte plafondafwerking.
De C-profielen worden aan de bovenzijde aan de U-profielen bevestigd door
middel van schroeven. We bevestigen de begin- en eindregels tegen de
muren nadat we eerst een soepele dichtingsband hebben aangebracht.
Bij een grote overspanning dienen de dwarsregels verstevigd te worden om
het doorbuigen te vermijden. Men gebruikt hiervoor een metalen profiel of
een houten lat die dwars over de regels wordt gelegd en hierop wordt vastgeschroefd.
Je kan grote overspanningen realiseren door de C-profielen met plafondhangers aan het bestaande plafond op te hangen. We plaatsen de plafondhangers best aan de C-profielen ter hoogte van lasnaden.
87
Wanden en plafonds
Plafondhangers
voor metalen
onderstructuur
Paul Delcour
Een andere constructie bestaat erin aan beide zijden van een multiplexplaat
een U-profiel te bevestigen. We hangen dit geheel op en lijnen het uit aan de
ruwbouwconstructie.
Verlengen plafond
Paul Delcour
Als we zwaardere voorwerpen aan het plafond willen ophangen, moeten
we een extra versteviging voorzien. Deze constructie bestaat uit een strook
multiplex die we tussen de regels aanbrengen. Indien nodig voorzien we ook
extra plafondhangers om het gewicht te dragen.
Zware voorwerpen kunnen ook aan de bovenliggende vloer of dakconstructie opgehangen worden door middel van speciale ophangers. Men dient dan
te vermijden dat de voorwerpen ook aan de metalen onderstructuur worden
vastverankerd. Dit is nodig om vervormingen bij verschillen in uitzetting te
vermijden.
Verder komt ook een systeem voor waarbij metalen profielen met speciale
ophangers aan de ruwbouw worden opgehangen. De profielen worden eenvoudigweg op de ophangers vastgeklikt. De handeling van het inschroeven
van de hangers in de profielen valt weg en dit spaart tijd.
De ophangers kunnen rechtstreeks in het bestaande plafond of aan de dakconstructie worden bevestigd. Bij houten balklagen worden de ophangers
tegen de zijkant van de balk genageld of geschroefd. Bij een betonnen vloerplaat bevestigen we de ophangers met pluggen en schroeven.
Je kan ook gebruik maken van een combinatie van veerklemplafondhangers
en ophangdraad. Hierbij zijn grote niveauverlagingen mogelijk en het plafond
kan op een eenvoudige wijze uitgelijnd worden.
88
Wanden en plafonds
Eerst bevestigen we de ophangdraad aan de balken of vloerplaat. Vervolgens
schuiven we hierover de veerklemophanger.
Het geheel kan uitgelijnd worden door de veerklem over de ophangdraad te
verschuiven. Je moet wel rekening houden met de maximale draagkracht
van de veerklemmen. Deze bedraagt 50 kg.
Ophanging met veerklemplafondhangers
Paul Delcour
Het systeem maakt gebruik van brede en sterke plafonddragende profielen
zodat grote overspanningen kunnen uitgevoerd worden.
Voordelen:
– eenvoudig en snel te monteren draagstructuur,
– vormvast,
– de plafondhanger is aangepast aan de draagconstructie,
– hoge akoestische en thermische isolatie is mogelijk.
Houten planchetten worden zelden op een metalen onderstructuur geplaatst.
Als we ze toch gebruiken, is het aangewezen vooraf houten plafondregels als
drager voor de planchetten op de metalen onderstructuur te monteren.
Op de uitgevlakte metalen onderstructuur bevestigen we de platen op een
zelfde manier als bij een houten onderstructuur. Boven de onderstructuur
kan een isolatielaag voorzien worden.
Metalen
plafondstructuur met
isolatie
Knauf / Engis
89
Wanden en plafonds
Gipsplaten op een metalen onderstructuur lenen er zich ook toe om speciale
plafondconstructies zoals gebogen oppervlakken of speciale vormen uit te
voeren.
Gebogen constructie
Wijnegem
Systeemplaten met een dikte van 12 mm kunnen op identieke wijze als bij
opgehangen plafonds met houten onderstructuur gemonteerd worden.
5.2.6 Plaatsen van systemen
Systeemplafonds zijn uitgerust met een onderstructuur eigen aan het type
plafond. De onderstructuur die aan de draagconstructie zoals bijvoorbeeld
betongewelven opgehangen wordt, bestaat meestal uit metalen profielen
waarin de systeemelementen worden bevestigd.
Als je voor een modulair plafondsysteem kiest, moet je je ook hier de vraag
stellen aan welke criteria het plafond dient te voldoen. De keuze kan afhankelijk zijn van argumenten die variëren van esthetiek tot veiligheid.
Systeemplafonds verbergen scheuren, vlekken en beschadigingen op oude
plafonds. Ze verbergen eveneens leidingen en voorzieningen voor telefoon,
ventilatie, verwarming, airconditioning, blussystemen.
Het voordeel ten opzichte van andere systemen is dat men op eenvoudige
wijze toegang heeft tot de ruimte boven het opgehangen plafond om werken
aan nutsleidingen uit te voeren.
Systeemplafond
met ingebouwde
verlichting
Armstrong Building Products
B.V. / Breda (NL)
90
Wanden en plafonds
We kunnen bij een systeemplafond twee grote delen onderscheiden:
– het metalen ophangsysteem bestaande uit de profielen en de ophangers,
– de plafondpanelen met een zeer uitgebreid gamma om aan al de specifieke criteria van functionele, esthetische of technische aard te voldoen.
De ophangsystemen
Het aanbod aan T-profielen voor het creëren van opgehangen plafonds is
heel uitgebreid. Men dient een keuze te maken uit volgende mogelijkheden:
– lichtgewichtsystemen voor plafonds bestaande uit lichte panelen of
robuuste systemen bij zware plafondpanelen of grote overspanningen;
– de manier waarop de profielen aan elkaar kunnen gekoppeld worden,
met name klik- of haaksystemen;
– de kleur van de profielen die kan aangepast worden aan de specifieke
vraag van de klant;
– zichtbare of verdekte ophangsystemen;
– systemen waaraan hoge eisen worden gesteld wat betreft de brandvertraging.
Detail profielen bij
systeemplafond
B.V. / Breda (NL)
Het systeem bestaat meestal uit een hoofdprofiel waarin dwarsprofielen klikken of haken volgens een vast bepaald raster. Het raster is afhankelijk van
het type en de soort platen die men wil toepassen.
Buiten de T-profielen beschikt men over een uitgebreide keuze van ophangers. Dit kunnen vaste ophangers van een bepaalde afmeting zijn die tegen
de ruwbouw of de oude plafondstructuur worden aangebracht. Het kunnen
ook veerklemophangers zijn die toelaten het plafond op een snelle en efficiënte manier uit te lijnen.
Ophanging
systeemplafond
Chicago Metallic Continental NV
Wijnegem
91
Wanden en plafonds
De plafondpanelen
De plafondpanelen dienen in de eerste plaats aangepast te zijn aan de
T-profielen. Verder heeft men een zeer uitgebreid gamma aan materialen,
kleuren, afmetingen.
Plafondpanelen in
mineraal materiaal
B.V. / Breda (NL)
5.3 Specifieke plafonds
5.3.1 Spanplafond
Een spanplafond bestaat uit een op maat gemaakt vinyldoek dat ter plaatse
wordt opgespannen met behulp van speciaal daartoe geschikte profielen.
Dit type van plafonds wordt zowel bij nieuwbouw als renovatie geplaatst. Erg
beschadigde plafonds kunnen zo een vernieuwd uitzicht krijgen.
Spanplafond
(Design F. Billiet)
Estrikor NV / Kortrijk
92
Wanden en plafonds
5.3.2 Beloopbaar plafond
In bepaalde situaties komen plafonds voor die om diverse redenen beloopbaar zijn.
Beloopbaar plafond
Yvo Borry
5.3.3 Sportplafond
Dit plafond wordt toegepast in sporthallen en gymzalen waar balsporten
worden gespeeld. In deze ruimtes is een goede akoestiek essentieel voor de
communicatie op het veld.
Sportplafond
Rockwool - Rockfon NV
Zaventem
5.3.4 Cleanroomplafond
We vinden dit type plafonds in ruimten waar het werk onder perfecte hygiënische omstandigheden moet worden uitgevoerd. Dit kunnen operatiekamers,
keukens, labo’s en dergelijke zijn.
Deze plafonds zijn uitgevoerd met bijvoorbeeld een hygiënische coating en
een speciale waterafstotende laag waardoor ze regelmatig en met water
gereinigd kunnen worden.
93
Wanden en plafonds
Cleanroomplafond in
keuken
Rockwool - Rockfon NV
Zaventem
5.3.5 Klimaatplafond
In een omgeving waar men optimaal wil wonen of werken is een perfecte
koelen verwarmingsregeling onontbeerlijk. Op vandaag is de behoefte aan
koeling groter dan aan verwarming. De hedendaagse gebouwen zijn immers
optimaal geïsoleerd terwijl computers en andere apparatuur voor extra
warmteontwikkeling zorgen.
Een klimaatplafond bestaat uit aan elkaar gekoppelde buisjes in de vorm van
matten of panelen, die het plafond op een grote radiator doen lijken. Door het
doorvoeren van koud of warm water kan het plafond koelen of verwarmen.
De matten of de panelen met de buisjes kunnen ook in andere plafonds worden ingewerkt.
Klimaatplafond
Hunter Douglas Belgium NV
Lokeren
94
Wanden en plafonds
6 Afwerking
6.1 Randafwerking
Overgangsprofielen
Algemeen
Overgangsprofielen dienen voor een perfecte afwerking en aansluiting tussen het verlaagde plafond of de lichte binnenwand en de bestaande constructies. Met dezelfde materialen kunnen eventueel ook schuine hoeken
gevormd worden.
Overgangsprofielen
De profielen vergemakkelijken niet alleen het plaatsen van de bekleding, ze
vangen eveneens het uitzetten of het krimpen van het materiaal van de wand
of het plafond op.
Randprofielen in
metaal bij
systeemplafonds
Paul Delcour
Onderscheid
We kunnen overgangsprofielen indelen in twee groepen:
– de U-vormige profielen worden aan de onderstructuur verbonden;
– de hoekprofielen bevestigt men aan de aanliggende bestaande constructies.
Omdat we van profielen met dunne flenzen gebruik maken, wordt de keuze
van het materiaal beperkt tot de volgende vormvaste en waterbestendige
materialen:
– kunststof (PVC),
– metaal (aluminium, geplastificeerd en verzinkt staal).
Overgangsprofielen in
metaal
B.V. / Breda (NL)
Hoofdstuk 6 : Afwerking
95
Wanden en plafonds
Plinten
Algemeen
Plinten zorgen voor de aansluiting tussen de wand en de vloerbekleding.
Plinten moeten waterbestendig en onderhoudsvriendelijk zijn en ze dienen
daarbij uit een voldoende drukvast materiaal te bestaan. Deze afwerkingselementen worden na het plaatsen van de wandbekleding aangebracht.
Onderscheid
De vorm van de plint wordt zo gekozen dat een perfecte aansluiting tussen
de aangrenzende constructies mogelijk is. Massief houten plinten kunnen zo
geprofileerd zijn dat ze omkeerbaar zijn.
Omkeerbare plint
Paul Delcour
Naargelang het type bestaan er sluitstukken voor het vormen van inwendige
of uitwendige hoeken. Deze sluitstukken vergemakkelijken niet alleen het
plaatsen van de plinten, ze zorgen ook voor een nauwkeurig aansluitende
afwerking.
Hoeken bij plinten
Het profiel van hedendaagse plinten voorziet aan de achterzijde een uitsparing voor het aanbrengen van bedrading. Meestal worden deze plinten met
een klemsysteem bevestigd.
Klemsysteem bij
plinten
96
Wanden en plafonds
De materiaalkeuze van de plinten is afhankelijk van de aard en de bestemming van de wand en de bevloering.
We onderscheiden:
– massief hout, voorzien van een oppervlaktebehandeling,
– MDF, voorzien van een oppervlaktebehandeling,
– MDF, voorzien van een kunststoffolie en laminaat.
Als we de voorkeur geven aan een plint in combinatie met de vloer, kunnen
we kiezen uit volgende materialen:
– kunststof (vinyl en linoleum),
– gebakken kunststeen,
– natuursteen.
Plafondlijsten
Algemeen
Met behulp van plafondlijsten wordt de overgang van plafond naar wand op
een esthetisch verantwoorde manier verwezenlijkt.
De afmetingen en de vorm worden zo gekozen dat de lijst nauwkeurig tegen
de aangrenzende constructies aansluit.
Onderscheid
Voor het gebruik van de meest geschikte plafondlijst kunnen we beroep
doen op volgende materialen:
– massief hout, meestal voorzien van een oppervlaktebehandeling,
– MDF, voorzien van een oppervlaktebehandeling,
– gips,
– geëxtrudeerd polystyreen.
Plafondlijst
Plafondlijst in massief
hout
97
Wanden en plafonds
Kooflijst in gips
of geëxtrudeerd
polystyreen
Paul Delcour
6.2 Oppervlakteafwerking
De manier waarop de oppervlakte van het materiaal van de wand en het plafond behandeld is, bepaalt in grote mate het uitzicht van de constructie. Aan
de keuze van de oppervlakteafwerking moet dan ook voldoende aandacht
besteed worden.
Soorten
Oppervlakteafwerking van planchetten en plaatmaterialen uit hout
Voor elementen uit massief hout en plaatmateriaal met fineerbekleding,
wordt vaak een houtbeschermingsproduct aangebracht. Dit verhoogt de
duurzaamheid van de constructie. De keuze van het afwerkingsproduct is
bepalend voor het decoratieve effect dat men aan het hout wil geven.
Oppervlakteafwerking van gipsplaten
Voor de oppervlakteafwerking van gipsplaten maakt men gebruik van de
gepaste gereedschappen en materiaal. Van de vakman wordt de nodige
kennis vereist.
• Voegband:
– papieren voegband met perforaties, voor langsnaden en binnenhoeken,
– papieren voegband met aluminium stroken, voor buitenhoeken,
– éénzijdige, zelfklevende voegband bestaande uit glasvezelgaas, voor
langsnaden,
Het afwerken van de
voegen bij gipsplaten
Wijnegem
98
Wanden en plafonds
• Hoekprofielen uit thermisch verzinkt staal met afgeronde hoeken en fijne
gaasvormige vleugels, zowel voor inwendige als voor uitwendige hoeken.
Hoekafwerkingsprofiel
bij gipsplaten
Knauf / Engis
• Voegspecie
Hier maakt men een onderscheid tussen het opvulproduct en het afwerkingsproduct.
Beide producten bestaan uit een poedervormig materiaal dat strikt volgens
de richtlijnen van de fabrikant met zuiver water dient aangemaakt te worden.
Het product is klaar om klontervrij gemengd te worden, is gemakkelijk uit te
smeren en hecht goed op de ondergrond. We moeten wel opletten dat de
ondergrond stof- en vetvrij is. Het aanbrengen van de volgende laag kan pas
wanneer de vorige laag voldoende droog is.
Er bestaan ook kant en klare pasta’s, die het voordeel hebben dat men geen
wachttijden heeft voor het aanmaken van het voegmiddel. Het mengsel heeft
daarbij steeds dezelfde samenstelling.
Bij temperaturen beneden het vriespunt mag het product op basis van water
nooit aangebracht worden. Theoretisch gebeurt de afwerking best bij een
temperatuur van 18 tot 20 graden en bij een luchtvochtigheid van 60 procent.
Het materiaal moet steeds vrij zijn van onzuiverheden, zodat het opvoegen
niet bemoeilijkt wordt. Het mengen van de voegspecie gebeurt in een zuivere mengketel. Het verwerken van het product wordt uitgevoerd met zuiver
gereedschap.
Op plaatsen waar te veel voegspecie is aangebracht, wacht men tot het
product volledig is verhard. Daarna kan het met schuurpapier verwijderd
worden.
Afwerking met
voegspecie
99
Wanden en plafonds
Oppervlakteafwerking van andere materialen
Er zijn ook nog andere materialen die geen oppervlakteafwerking vereisen.
Hierbij denken we aan:
– gelakt MDF of plaatmateriaal,
– gelamineerd HDF en MDF,
– geplastificeerd MDF
– PVC,
– geplastificeerd metaal,
– aluminium.
Wand in aluminium
ODS NV / Antwerpen
Wand en plafond in
PVC
Wand in
cementgebonden plaat
Onderhoudsvriendelijke
wandpanelen
Eternit NV / Kapelle o/d Bos
100
Winsol NV / Izegem
Wanden en plafonds
Verklarende woordenlijst module “Wanden en plafonds”
woord
omschrijving
acclimatiseren
aan een klimatologische omgeving aanpassen
afhangsysteem
*een werkwijze voor het ophangen en het juist afregelen van een industriële
plafondconstructie
akoestiek
geluidleer
akoestisch absorptievermogen
*de geluidopslorpende eigenschap van een wand- of een plafondconstructie
akoestische afdichting
een afdichtingssysteem of een afdichtingsmateriaal dat hinderlijke geluiden
tegenhoudt
armatuur
verlichtingstoestel
bouwbelasting
het eigen gewicht van het gebouw, de gebruiksbelasting en krachten veroorzaakt
door externe factoren zoals sneeuw en wind
bouwdeken
oprolbaar isolatiemateriaal dat in de bouwindustrie gebruikt wordt
brandbeveiligingsduur
de tijd dat een bouwelement volgens bepaalde normen aan een brandsituatie
weerstaat, aangeduid met RF (fire resistent)
brandreactie
de weerstand van een bouwelement tijdens de blootstelling aan een brand
cellulosevezel
organische vezel van een plantencel zoals bv. een houtcel
clean room
ruimte waarvan het materiaal bestand is tegen grondig (chemisch) onderhoud
clip
*klem die speciaal vervaardigd is voor het bevestigen van plafond- en wandplaten
op de draagstructuur
CLS
afkorting van Canadian Lumber Standards - Canadees geschaafd naaldhout
volgens genormaliseerde afmetingen
compartimentering
onderverdeling van een ruimte of gebouw, belangrijk bij brandbeveiliging
corrosiebestendig
roestvrij
dampopen materiaal
een materiaalsoort die condensatie- of waterdampdoorlatend is
dampremmende laag
*een vlies of een ingebouwd dampdicht scherm bij een isolatiemateriaal;
doel: condensatie of waterdamp tegenhouden;
v. dampfolie
decoratief afgewerkt OSB
vlokkenplaat die van een decoratief oppervlak is voorzien
decorfolie
*zeer dun blad of deklaag uit kunststof die meestal met een houtimitatie bedrukt
is en op een houtvezelplaat gelijmd wordt
doorslagplug
speciale soort plug waarvan de schroef al vooraf in de plug is gemonteerd en
die na een boring met dezelfde boor zowel door het hout als in de muur wordt
ingeslagen;
v. nagelplug
ecologische eigenschappen
eigenschappen in verband met een duurzaam milieu
Europese geharmoniseerde
normen
normen die in de landen van de Europese Unie algemeen erkend zijn
expansief PU-schuim
schuim op basis van kunsthars dat bij gebruik in volume uitzet
facetlangskant
*zijkant van een gipsplaat die voorzien is van een afgeschuinde zijde; doel: bij
samenvoeging duidelijk de aansluitvoeg benadrukken
fenolformaldehydehars
kunsthars op basis van fenol dat als bestanddeel bij de productie van fenollijmen
wordt gebruikt
flankerende geluidsoverdracht
de voortplanting van het geluid in een gesloten ruimte die via de weerkaatsing op
de wanden, vloer en plafond gebeurt
foamglas
cellulair glas dat als een hoogwaardig isolatiemateriaal wordt beschouwd
Verklarende woordenlijst
101
Wanden en plafonds
gaaswand
wand waarbij de vulling uit een netwerk- of rasterstructuur bestaat
gaine
een soort overtrek, een buisvormig profiel of een hoes;
doel: leidingen verbergen;
v. foedraal
geëxtrudeerd polystyreen
*isolatieplaat vervaardigd uit piepschuim
geïntegreerd decoratief papier
papiersoort met decormotief dat bij het productieproces wordt gebruikt als
afwerking
gekleurde UV-lak
vernissoort met ingemengde kleurpigmenten die goed tegen zonnestralen
bestand is
gelagerde rolwagentjes
*rolsysteem voor mobiele wanden waarvan de looprollen van een lagering
voorzien zijn;
v. loopwagens
gelamineerd HDF of MDF
High Density Fiberboard en Medium Density Fiberboard afgewerkt met een
melaminelaag
gemodificeerd hout
hout van een lagere kwaliteitsklasse dat met een hoogwaardig product is
afgewerkt
genivelleerd oppervlak
op gelijke hoogte of effen gebracht oppervlak
geplastificeerd MDF
Medium Density Fiberboardplaten voorzien van een PVC-folie
glasvezelgaas
voegband met een netstructuur
HPL
High Pressure Laminate - hogedruklaminaat
hygrothermische
omstandigheden
klimatologische omstandigheden die betrekking hebben op het vochtgehalte en
de temperatuur
interne convectie
*inwendige luchtstroming tussen bepaalde delen van een bouwconstructie
veroorzaakt door temperatuurverschillen
kantenlijmstrook
afboordmateriaal dat aan de randen van een paneel wordt gelijmd
klikverbinding
verbindingswijze van twee aansluitende panelen of planken die via een
speciaal profiel met een lichte druk met elkaar worden verbonden en achteraf
demonteerbaar zijn
kooflijst
hoeklijst of sierlijst die rond het plafondoppervlak geplaatst wordt
krimpfolieverpakking
verpakkingswijze voor afgewerkte producten die uit een PVC-folie bestaat en die
door opwarming een goed sluitende bescherming geeft
landschapskantoor
open kantoorruimte waar verschillende bureaus zijn ondergebracht zonder een
muur- of een wandafscheiding
magneetrichtingsplaatje
speciaal plaatje dat door zijn onderlinge magnetische aantrekkingskracht het
plaatsen van wanden en plafonds vergemakkelijkt
MDF
Medium Density Fiberboard
micro-organismen
microscopisch kleine organismen zoals bacteriën
modulaire systeemwand
kant-en-klaar wandsysteem bestaande uit maatvaste elementen
natte cel
lokaal waar de wanden vochtbestendig zijn en een waterafvoer voorzien is, bv.
douchecel
oploopscharnier
bijzondere uitvoering van scharnieren waar één scharnierblad bij het openen,
naast de draaiende ook een opwaartse beweging maakt
OSB
afkorting van Oriented Strand Board, bekend als vlokkenplaat
pasplaat
opvulmateriaal uit resten van houtplaten bestemd voor de uitvlakking van een
plafondconstructie
plafondhanger
verbindingsstaaf tussen de draagconstructie van een gebouw en de
plafondribben
platensteller met
hefboommechanisme
toestel of hulpapparaat om gipsplaten vlot en correct bij de plaatsing te
positioneren
polyamide
*kunststofmateriaal voor het vervaardigen van scharnieren
102
Wanden en plafonds
raveelconstructie
versterking van een structuur bij het maken van een opening
sandwichpaneel
*speciale uitvoering van een plaat waarbij de samenstelling bestaat uit een
kern uit bijvoorbeeld een isolatie- of een vulmateriaal en buitenbladen uit een
houtachtig product
snelbouwschroef
speciale schroef voor het bevestigen van plaatmaterialen;
v. gipsplaatschroef
speciale schroefkoppeling
*afzonderlijk onderdeel van de schroefboormachine waarmee men de
gipsplaatschroeven inklemt en op juiste diepte inschroeft
spijkerflensdeken
soepel isolatiemateriaal dat aan de beide lengtezijden van een bevestigingsstrook
voorzien is
stofgevoelige componenten
onderdelen van een apparaat of een elektrische installatie die stofvrij moeten
blijven
systeemplafond
plafond dat volgens een bepaald procédé geplaatst wordt
thermisch verzinkt metaal
metaal dat een industrieel proces heeft ondergaan door middel van een
verwarmd zinkbad en zo een bescherming tegen roestvorming bezit
thermohardend hars
hars dat bij verwarming van de massa hard wordt
transparante laag
doorzichtige of doorschijnende afwerkingstechniek
veerklemplafondhanger
ophangsysteem voor een plafondconstructie dat via een eenvoudig veersysteem
in de lengte regelbaar is
vloergeleiding
in de vloer ingebouwde of bovenop gemonteerde railgeleiding bij mobiele
wandconstructies
WBP
kwaliteitsaanduiding van vochtbestendige houtplaten – Water Boiled Proof
WR-plaat
houtplaat met een waterbestendige eigenschap – Water Resistent
zelftappende schroef
speciale uitvoering van een schroef die op het uiteinde van een klein boorkopje
voorzien is
* verklaring van woord in de context van de inhoud van de module.
103
MODULAIRE handboeken
Hout
•• Overzicht beschikbare handboeken
•• Manuele houtbewerking
•• Machinaal houtbewerking (eerste deel)
•• Machinaal houtbewerking (tweede deel)
•• Machinaal houtbewerking (derde deel)
•• Ramen en deuren (eerste deel)
•• Plaatsen van ramen en deuren
•• Rechte steektrap en bordestrap
•• Wanden en plafonds
•• Massieve meubelen
•• Gevelbekleding
•• Binnenschrijnwerk
Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid

modulair handBoek hout

Transcription

Similar documents

batiment NL -E

Knoop Hardness Tables

Uw zenders in Vlaanderen

Tijdloos nr 012, herfst 2009

ARMIN VAN BUUREN GADGETS STUDIEBEURS UTRECHT MEGA

Live-Engineer - The Fortunate Few

Persmap 12/2013 - The Fortunate Few

WARMTEVERLIES BEREKENEN - fvb

PDF - Bonaire Construction

Muller Magazine - Muller Afbouwgroep

zuivelkoppelingen

Knauf Uniflott/Knauf Uniflott Geïmpregneerd

slangen, rubber, kunststoffen, speciaalwerk en