downloaden
Transcription
downloaden
HANDBOEK Trotse Zonen Trotse Vaders: en e de ader die e il ijn Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners COLOFON Ontwikkelaar en auteur van de interventie Jens van Tricht Weesperzijde 110-Q 1091 EN Amsterdam [email protected] 06 430 836 86 www.trotsezonentrotsevaders.nl © Copyright: Jens van Tricht, TrotseZonenTrotseVaders. VOORWOORD In dit document komen theorie en praktijk van het werken met jongens en mannen samen. Tien jaar geleden dook ik na mijn afstuderen deze weerbarstige praktijk in. Een groot verschil met de theoretische academische wereld waarin ik tien jaar verkeerd had. De methodiek die hier gepresenteerd wordt is de weerslag van tien jaar werken met jongens en mannen, op basis van de theorievorming tijdens mijn studie - vrouwenstudies met mannen en mannelijkheid als specialisatie. In de afgelopen tien jaar zijn de ideeën getoetst aan de praktijk, en andersom. De cirkel gaat rond, steeds weer. TrotseZonenTrotseVaders is in de praktijk mede ontwikkeld door een team vrijwilligers waarvan Michel van Pomeren en Evert Wiebenga hier speciale aandacht verdienen. Als pioniers hebben zij zich binnen Cardea Jeugdzorg ingezet voor de uitvoering van pilots en de integratie van de methodiek in de dagelijkse praktijk. Zonder hen zou deze publicatie er niet liggen! Theorie en praktijk gaan hand in hand, in deze methodiek, voor de uitvoerders, met de deelnemers, en voor mij als ontwikkelaar. Ik ben blij dat ik mijn bijdrage hieraan heb mogen leveren en enorm dankbaar voor de grote inzet van vele betrokkenen. Jens van Tricht, november 2014 Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? 03 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners INHOUD SAMENVATTING 05 PROBLEEMOMSCHRIJVING 06 BESCHRIJVING INTERVENTIE 08 ONDERBOUWING 19 UITVOERING 24 ONDERZOEK NAAR PRAKTIJKERVARINGEN 26 AANGEHAALDE LITERATUUR 28 BIJLAGE: DRAAIBOEK & WERKVORMEN 31 Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? 4 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners SAMENVATTING DOELGROEP ONDERBOUWING De primaire doelgroep bestaat uit jongens van 14 tot 18 jaar die zich in een hulpverleningscontext bevinden en hun (stief)vaders. Uitbreiding van de doelgroep tot jongens van 8 tot 24 jaar en n vader gelijk erbij llen aan a ngen n de gebr k e e d ek n d g ijn en r en van de ederland e je gd krijg e aken krijg e ge e al eerde l bij a e r ble a ek nder e al ngen k en b nnen bij de je gd l verlen ng e e en gedrag r ble en d e eer le den ale en aa a elijke r ble en e ijn j ngen d e e aken ebben e e e d ng e en ver aarl ng br k en andel ng dre gende agre sie, a e e r rn en al l dr g gebr k erver lav ng e e era e r ble en k nnen rden ver r aak d r een r ble a e ge n a e daar j aan bijdragen k andere a ren k nnen een rol spelen. DOEL dd el van de n erven e da j ngen nder la ebben van de r ble en aar ee e bij je gd rg ijn b nnenge k en bd elen ijn da de be r kken e d en vader en n ver erk en da de va ngen ver annelijk e d bij vader en n ijn verr d De interventie TrotseZonenTrotseVaders bouwt voort op wetena elijke n en d e aangeven da be r kken vader a bijdraag aan e v rk en van e en gedrag r ble en bij n k nderen en aan e vergr en van e el ijn en de l re a e erbe er ng van de vader nrela e dan k een belangrijke a r n de aan ak van de genoemde problemen. En voor het vergroten van de be r kken e d van de vader e belangrijk e erken aan e verr en van de va ngen ver annelijk e d bij el vader als zoon. er nder ng van de kan aa a elijke r ble en zoals l val ddelengebr k rad al er ng en elijk geweld is een metadoel van de interventie, evenals de vergrong van de gelijk aard g e d en annen en vr en AANPAK De interventie combineert concrete doe-activiteiten met infora ev r en ng en re e e aan de and van v de beelden en ge rekken e e gen be e en en gelijk eden van de vaders en zonen staan centraal. ONDERZOEK val a e na a van een raje bij ardea leveren eve reacties van deelnemers op, zowel van de vaders als van de zonen. el nd v d ele al gr e raje en ijn gelijk en erkend v r be den de kra van aa erk aard r re e kan rden nge eeld de en en be e en en gelijkheden van de doelgroep. r ijn k en e ge den nder vader en nen d e deel na en aan een l bij de rak ijk l We r e land ij gaven aan dat de aangeboden activiteiten hen in de gelegene d elden een re ge an er e elkaar e gaan r ge egd aa de n erven e dr e en ervar ng leren n r a ev r en ng en re e e n gr e verband k er een v erde bij el ng MATERIALEN Mijn ader rijge ig ij oe nog ro ali en a ie e alen r een draa b ek be kbaar van de gr e n erven e e en ge aan a ngen d ge k e aken v r nd v d ele n erven e r de re e e ijn r elijke vragen nv l e en ngen en andere dra en n kkeld Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? 5 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners P B EEM M C PROBLEEM VI e n erven e gaa ver annelijk e d e an a e en ar a e n de aa a ij e n erven e r e veranderen van de beeldv r ng ver annelijk e d ver e el beeld en ver e gedrag van nen en vader env d ger ge egd e rd e and een le ke en e v lle vader zoon? Voor welk probleem of risico is de interventie ontwikkeld? De interventie is opgezet om de betrokkenheid tussen vaders en zonen te vergroten. Voor de s eci eke doelgroe ongens an o aar in een h l erleningscon e en h n aders geld da de oon h is ro le en hee en in een e gd h l erleningscirc i is terechtgekomen. Vier goede redenen om aan de slag te gaan met de interventie: ge j ngen lijken e l nder g ed te doen dan meisjes. Betrokken vaders zorgen voor be ere l re a e van n nen Er is veel te doen over de veranderende rol van jongens en mannen. Er wordt van mannen verwacht dat ze op het werk een a ij d en en n e den een e je er b ven eel annen akken n n e e r l n g n e annen d e da el d en krijgen n e al ijd de bijbe rende e annen rden n eker ver n r l en e j ngen e en leven e egen rijd ge v rbeelden en r l dellen raa en n de ed a ader ijn v r veel j ngen e eer e r l del aar egelijk v ld en veel vader n e aan de beelden van e v lle annelijk e d d e de e j ngen n de la re ed a krijgen v rge eld • Sommige jongens veroorzaken overlast op straat. nder e geval al n vader a e bij de opvoeding betrokken is. ngen en be er n n vader g ed n vel al de band e ader llen e en a e k nnen d en n n e begele den naar v l a en e d r de e eke d elgr e j ngen van jaar n een l verlen ng n e en n vader geld da e r blee v ral bij de n lg r r e er n r ng l ge eld en l a elijk n a da kan le den e ala e e ne aar er n g geen j eel raje e k er neer dat de zoon niet meer doet wat er van hem wordt gevraagd e eder l e l en e ra en de vader d r el e verd ijnen ij rek er g n ijk nder gen an eerd gee een gr e nd en dre g e er geen el e nk ere n e l verlen ng r bijv rbeeld e gd rg da en k nnen el vader al nen ge veerd rden de a e e veranderen e ijn ar a e j e en e raje in te zetten. annelijk e d breng vele k al e en e ee aar k vele valk len e ver ijd je d e valk len? e blij een an n na e el en ijn gev ng? e n eer ij e erk ij a en? e gee ij v r aan le der a ? e k nnen l val erkl e d verla en r nal e rden v rk en? e n aan er re ge ver d ngen? aar k bij da j ngen n e nder ij en de erkvl er a er anden lijken e l en e k en b vend en n e ne anneer e verla ver r aken e je en vr en ijn n e enbare leven e een n aal lag be g aar a valt er voor mannen nog te winnen? Wat is het perspectief waar de j ngen van n de vader van rak ee gr e en? SPREIDING e n erven e r e nen r e ader b ed ener ijd een herbezinning op de traditionele rollen van vaders en zonen. nder ijd b ed e een er e e de n kkel ng en er nlijke gr e aar ee j ngen en annen de ek vr lijk ege e k nnen en Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? e n erven e r e ek j ngen van jaar d e n een l verlen ng n e bev nden en n vader e ederland e gd n a da en r en van de ederland e je gd e aken krijg e ge e al eerde 6 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners l bij a e r ble a ek nder e al n de rak ijk de d elgr e d e daad erkelijk e de n erven e aan de lag gaa kle n annen en j ngen llen n r ble en na elijk el l en en eggen geen l n d g e ebben re e al de annelijk e d der ngen v r rijven e kader ver de gra e en ge gra e re d ng ijn bij de n kkelaar geen gegeven bekend EEN JEUGDHULPVERLENER DIE WERKT MET DE INTERVENTIE: e r ble en aar de j ngen egen aanl en ged rende ijn a ng raje en ijn nder eer ee rn en a e ang rn en er nlijk e d rn en ber e ge n ver end ijn nder aard g e d le en agre e ek en verbaal ek ele r ble a ek al verkra ng geaard e d en ve e d ngen eel van de e r ble en ijn n e e l en nd v d ele ba e vaak n d g k e ee van de j ngen er bij e be rekken er ee l k k aangeven da e ee e r blee en n ndere a e de j ngere e ijn d vaak le e a e aar n de j ngen bev nden GEVOLGEN r de d elgr e geld da al de n erven e n e rd nge e nen en vader e elkaar blijven r elen e k nnen dan e a r n n e d rbreken da al genera e be aa n en n e ge n blijven elen vader en nen veranderen n e aan de a e n e ge n en de n nee d n ee naar de v lgende genera e e n erven e b ed vader en nen de gelijk e d e a r n e d rbreken en el de aan e e geven verander ng n aa a elijke n geld da al de n erven e n e rd nge e vader en nen een kan en e gr e en g ede vader en nen kan e ndelijk le den r ble en al e e d ng je gd r nal e l val verla raa dr g dakl ed e vend en dan e r aan e g da de r ble en aan v lgende genera e rden d rgegeven veel nen rden en g en n n leven el vader e is akkelijk die r o e e en des e oeilijker die k e s aarheid e onen ls an ch e annen h ilen nie Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? 7 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners BE C VI I TE VE TIE De interventie kan zowel in een individueel traject als in een groepstraject worden uitgevoerd. Voor beide trajecten geldt dat er daarbinnen weer onderscheid is tussen een traject van de zonen apart, de vaders apart en de zonen en de vaders samen. aak ijn e de eder d e bij de l verlener aangeven da e g ed ijn de vader erbij e be rekken k elen de eder een belangrijke r l bij e ver gen van vader en nen da de e n erven e v r en belangrijk kan ijn blijk k de l era r veel vader r je en en n a even k en v r de be e e d e eder gnaleren 2.1 DOELGROEP i ersi ei De primaire doelgroep van de interventie bestaat uit jongens van 14 tot 18 jaar die zich in een hulpverleningscontext bevinden en hun (stief)vaders. Uitbreiding van de doelgroep tot jongens van jaar en n vader gelijk erbij llen aan a ngen n de gebr k e e d ek n d g ijn e n er ven e kan k gebr k rden v r j ngen en n vader n de el de lee ijd a eg r e n e nder ij en n e el ijn erk j ngeren erk n d e a e gaa e dan v ral een groepsinterventie. e belangrijk reken ng e den e de veel e d aan gelijke a ergr nden van de vader en nen aar ee ge erk rd le d ng n vea kla e l rele a er gr nd e n e ge n a en ell ng e k nnen van nvl ed ijn de an er aar de r ble a ek d r de d elgr e belee d rd en n aa eraan e erken e belangrijk n e e general eren ader e eke bev lk ng gr e en k nnen n e ver n ka rden ge ren e al bij annen en vr en ijn k er de nd v d ele ver llen b nnen elke gr e gr k nder ek el een alge een beeld naar v ren bijv rbeeld ver elke va ngen ver vader a vaak v rk en b nnen be aalde e n e gr e en e bijv rbeeld elbr nk een e el n ader a van al en e eke n erven e v r be aalde bgr e en kan en elijk ijn n de e n erven e rd daar n e verder ngegaan De interventie is in principe breed inzetbaar voor vaders en nen van alle lee ijden d e n nderl nge band llen ver erken ij de nen rd gegaan van de lee ijd gr e jaar da d de gr e aar ee n n de rak ijk rd ge erk en aar ee de l ebben laa gev nden e n kkelaar gaa ervan da gl baal een n lee ijd van jaar kan rden aange den en da k de a lee ijd n g kan rden ver gd jaar e k n er n e vr eg gen eg beg nnen e e ver erken van de band en vader en n en d r e d kne aar bij de de verjaardag Wan eed eer der be e en n en e e de ke e van verv lg le d ngen en b eden k ijden de e le d ngen n en eve begele d ng n r le en r ng k raje en e dr e genera e ijn n r n e gelijk n er ediaire doelgroe • De gezinnen waartoe de zonen en hun vaders behoren. n de je gd l verlen ng en n e nder ij al jaren d delijk da en en n e el aan aar deel a ken van ge n e en d e na e elkaar a en angen en van d r laggevende nvl ed elkaar ijn l n er ed a re d elgr e kan daar k e ele ge n aar e de nen en n vader be ren rden gen e d e eder v r en daarb nnen eer een belangrijke n er ed a re d elgr e er al e g ed le gaa e de nen en de vader al d d re ijn eer lag ebben de ver ge leden van het gezin. e d elgr e be rlijk gr al erb ven ver eld a e ederland e gd n da en r en van de ederland e je gd e aken krijg e ge e al eerde l bij a e r ble a ek n n de rak ijk de d elgr e d e daad erkelijk e de n erven e aan de lag gaa kle n da annen en j ngen ge eel n lijn e de annelijk e d der ngen n r ble en el llen l en en eggen geen l n d g e ebben e k je gd l verlener daar veel verred ng kra j ngen en hun vaders te overtuigen van het nut van de interventie. Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? ij de doelgroe 8 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners • Jeugdhulpverleners Metadoelen van de interventie: en andere n er ed a re d elgr e ijn de je gd l verlener d e e de gen e de d elgr e erken enk ij en en r ren n de je gd l verlen ng ijn n g n e e nge eld e e ek erken e j ngen e be rekken van n vader adr k gender en e erken n de je gd l verlen ng gaa n e ee al ver e erken e e je aar e n d g da je gd l verlener annen en vr en n krijgen n de e eke d na ek van e erken e annen en andva en krijgen er n de rak ijk ee aan de lag e gaan e n erven e dan k g ed al ra n de ra ner n e e en d vraag el een aan al aan a ngen n e r gra a e kan aa a elijke r ble en al l val ddelengebr k rad al er ng en elijk ge eld rd ver nderd e gelijk aard g e d rd vergr he en annen en vr en “Het ontwikkelen van talent en oorko en an aa scha elijke ro le en gaan ij de in er en ie hand in hand.” Contra-indicaties oelich ing ij de doelen rda r e nen r e ader breed en e bel n e baar ijn er geen e eke nd a e en n ra nd a e aan e geven Wel vraag e aa erkkarak er van de e de e eke aan a ng van de gek en erkv r en aan de n re e en en be e en en gelijk eden van de d elgr e vraag e ra n e en e eke e en e van de be r kken r e nal al ede e b l e van de be r kken rgan a e Hoofddoel dd el van de n erven e e ver nderen van de r ble en aar ee j ngen b nnenk en bij e gd rg e n erven e el vader en nen eer n a e aken a en e ijn en a en d ngen e d en aar nder val k l a elijk n a r de be ere verb nd ng kan k e ge n eer ab eler rden e n erven e een ddel v r nen en n vader el aan d e ab elere ge n a e te werken. en e l e e en verbe er ng van de nderl nge be r k ken e d bij vader en n eraard een r aar n de rak ijk blijk d geen ab l e n d aak rij ll ge deelna e eveneen een r aar k er geld da d n e r k n d akelijk e n erven e gaa van een eve benader ng van j ngen en n vader e den rden aange r ken n k al e en en leren n energ e eve ij e n e e en erdere ervar ngen e de e gang n en ijn ge r ken e 2.1 DOEL Hoofddoel van de interventie: annelijk e d e an a e ar a e n de aa a ij en e d rbreken van va e r l a r nen ijn belangrijke ele en en van de n erven e r rd ge erk e een b na e van ek ervar ng leren n r a ev r en ng en gn eve en e nele re e e e j ngen en n vader leren d r e d en en e ervaren n de re e e n ervar ngen rden de leer en en geb rgd d r e e ben e en erv lgen rd e geleerde n de rak ijk gebra en rd er d e ervar ng k eer gere e eerd e na e de vader blijken be e e e ebben aan e eke n r a e ver e belang van n r l ver de l a elijke en gee elijke n kkel ng van n n en ver de an eren aar ij n vader a be er k nnen nv llen ngen ebben nder la van de r ble en aar ee e bij e gd rg ijn b nnengek en Subdoelen van de interventie: e be r kken e d en vader en n ver erk e va ngen ver annelijk e d bij vader en ijn verr d n Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? 9 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners r een nadr kkelijke be e e aan l andva en de n a e en e a enleven e n n e verbeeren e n erven e draag bij aan de verbred ng van de beeldv rng ver annelijk e d aard r de vader en nen na a van de n erven e een d ver e en en elijk annelijk el beeld ebben aange e en erd r ijn ij be er dan v r een n aa een b ende an er e gaan e de dag ngen aar e n e leven egenaan l en e ijnbaar van el rekende rela e en annelijk e d en r v l gedrag dr g r nal e ijbelen en ge eld ebben ij l gek eld en e ebben br kbare al erna even n kkeld e ebben n d ng en va e en e van l en l re a e verbe erd e rela e en de nen en n vader verbe erd vader ijn be ge rden van n v rbeeld n e v r n nen en v r de aa a ij l gev lg ervan ijn k de ver d ngen b nnen n ge nnen aan enlijk verbe erd Subdoelen bd elen van de n erven e ijn e ver erken van de be r kken e d en vader en n en e verr en van de va ngen ver annelijk e d bij vader en n d e bere ken rd de n be ge aak van e belang van ijn vader en van ijn n kkel ng van j ngen an n de vader rd be ge aak van en ver erk n ijn r l al v eder en r l del ader en n rden a en gen d gd en gedaagd e eken naar n r eve nv ll ngen van an ijn en een eve r l e verv llen n e ge n leven e n erven e draag bij aan de n kkel ng van eve v r en van annelijk e d en e veran rdelijk e d ne en v r de r l van nen en vader n n e gen leven n n ge n en e ndelijk k n de aa a ij erk n van de n erven e da e verr en van va ngen ver annelijk e d el d el al ddel nderl ggend ver aal da de n n de ber e een e gen ad k e en de vader ver ijg r de ene ende a n e van de n vana ngeveer e aal de jaar n aa er een ver ijder ng en vader en n rden vader el een r blee d r n a e g e d e ge vader k nnen n n a e g e d bij nder aan e g ijn n aan e ge vader k nnen ndank n eke aan e g e d eer a e g ijn aal e neel geb ed bijv rbeeld Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? r de band en vader en nen e ver erken d r vader be e aken van n r l al v eder en r l del en d r en n de e r l e nder e nen draag de n erven e bij aan e ver erken van e ge n ee en d aan e r blee l end ver gen van ge nnen rda de n er ven e kr nen rd een d e e nve er ng gedaan n de vader van de ek r e nen rden r e vader vader d e r ijn el k nnen k r ijn n nen Metadoelen e e bere ken van e dd el rden even andere aa a elijke e a d el ell ngen bere k al reven e van l val rad al er ng e v rk en van ddelen gebr k r nal e en ar a e n de aa a ij n n e e verge en een vergr ng van de gelijk aard g e d en annen en vr en een eerlijker verdel ng van arbe d en rg en een verr ng van va ngen ver ek e e eke r llen en aken e r kken vader a draag bij aan annen e an a e n aan vr ene an a e 2.3 AANPAK Opzet van de interventie e n erven e b neer n re e d e a v e en e n r a ev r en ng en re e e aan de and van v de beelden en nd v d ele en gr e ge rekken e e gen be e en en gelijk eden van de vader en nen aan en raal ij ellen aan e beg n van een raje n e gen d elen en krijgen ged rende e raje eed eer de kan er e re e eren en de d elen even eel bij e ellen gaand van n e gen belev ng ereld rden vader en nen gedaagd n r ne e k en en n e e n en e d en en n a eve vaard g eden e n kkelen el ged rende een raje al n de a r nd ng rd e vader en n gekeken naar de ran er a be e kenen de aken d e ijden de n erven e naar b ven k en v r n dagelijk leven e elkaar en n e ge n en e k nnen e de n e e n en en vaard g eden er n e en? r ge egd aa de n erven e dr e en ervar ng leren n r a ev r en ng en re e e n gr e verband k er een v erde bij el ng e e le d eraard k eer 10 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners b vend en een belangrijke ervar ng v r annen d e n e ge end ijn n ervar ngen gev elen r ble en en k e baar eden e elkaar e delen Maatwerk en erkend v r el e nd v d ele al e gr e raje de kra van aa erk kan re e rden nge eeld de en en be e en en gelijk eden van de d elgr e e be re ende l verlener ee daarbij eed de n erven e en de lb n e d en be aal er a e elke e a ngen gelijk llen gaan erken v r de be re ende gr e de be re ende vader en n e l verlener erk v ral e a er gebe r en bere d en n aa e r gra a l e la en en e verb nden e e en Kern van de interventie v r el e gr e raje al e nd v d ele raje r rd a ar ge erk e vader en n en a en e kra van e a ar erken da de vader en nen g ed ijn e egelen n n gedrag da gaa be er n a ar e e e dan a en eder blijk r e n d g e ebben l e k en van de ander en belangrijk nderdeel van de n erven e e be reken van annelijke e gen a en annelijk e d der ngen e kader reageren n en vader er aal n e en e de l verlener er ee en reageren e el en reageren e a al e ver vr elijke e gen a en gaa d een v rbeeld van aa erk elangrijk erbij da de l verlener de annelijk e d der ngen g ed n de v nger ee da ij e kan ben e en e en da e an e eren bij de vader en de n n van de annelijk e d der ngen k ben geen la er en eb geen l n d g k kan alle alleen Wa dan erk al de l verlener de vader r e ee e el en de r ble en van ijn n e l en en de n r e ijn vader e el en ader en n v elen dan allebe geen l vrager aar el er a l dan k eer aan bij de annelijk e d der ng d e eg da annen de r ble en van degenen d e van en a ankelijk ijn e en el en l en r vader en nen ddelen aan e re ken aar ee e anderen k nnen el en rden de annelijk e d der ngen egelijker ijd nge e en verr d nen en vader rden gevangen e le ke d ngen d en al a en k ken e n e d ngen d en al be erk ng a en r en blijk g ed e erken vader en n kijken daard r vaak naar de v lgende a raak e a v e en aan vaak en raal n n erven e ger annen vallend bij een deel van de vader n e nd v d ele raje da ij eer be e e lijken e ebben aan n r a e el ng en e v eren van ge rekken eel e ij e rden vader en n eegen en n eenl ende ervar ngen d e en el en na e denken ver n nderl nge rela e en e de e a en ang e n r en en aarden en aan en van n leven al an ader ijn el j ng ge ee en k nnen n n leren e e v l a en e rden ngen ijn eg naar v l a en e d en k nnen n vader leren e e n j ng e ijn Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? ader en nen rden ge leerd na e denken ver e e llen ijn al en al an al vader en al n annelijk e d breng vele k al e en e ee en even vele valk len e v rk je d e valk len? e breng je je en elijke e gen a en n balan e blij je n balan anneer je nder dr k aa ? e blij je n n a e je el en je gev ng? e n eer je e erk je a en? e gee je v r aan j e gen le der a ? r e rd je een le ke an? e ervar ng leer da de nen n e alge een graag llen d en en da de vader l ever llen ra en ader llen n re e n r a e ebben ver e e berbre n erk e e reden egen n n a de v lgende a e ijn e b e de l verlen ng e d eken van e gd rg d e ijn ger e el l end ver gen van de l n 11 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners e eder eel vaak een r ale r l da ij degenecis die het betrekken van de vader initieert. Het onderhouden van contact met de moeder kan daar een belangrijk nderdeel van e r e ijn • Gedurende het traject zoekt de begeleider steeds naar e j e e en de re en e van de bijeenk en Steeds wordt ‘’organisch’’ gekeken wat de behoefte is van e en elke v lgende a en n d g ijn • Een krachtige vraag die gedurende het traject aan de vader gesteld kan worden is: ben je de vader die je l ijn? een vraag d e aank en aan l bij de vader MA E • De interventie combineert inzichten en werkvormen uit genderstudies, haptonomie, Rots en Water1, communicatie- en leiderschapstrainingen, circus, ar al ar l verlen ng en nder ij een a elende d e e e e leren en er nlijke ontwikkeling stimuleert. Elk traject is maatwerk, a ge e d de e eke en en en be e en van de deelnemer(s) en/of de organisatie waarmee rd a enge erk aarbij rd a e gebr k ge aak van de gelijk eden a v e en en werkvormen die organisaties zelf in huis hebben. EID C DE I E Mannelijkheidscoderingen zijn te zien als positieve kwaliteiten die mannen aanleren om hun leven als mannen mee vorm te geven. nder de oppervlakte van de mannelijkheidscoderingen ligt het voorschrift dat mannen vooral niet vrouwelijk mogen zijn en andersom daarom zijn deze voorschriften zo belangrijk! En daar ligt ook een belangrijk probleem. Mannen en vrouwen moeten dus een wezenlijk deel van hun menselijke eigenschappen negeren, ontkennen en zelfs onderdrukken. ok mannen zijn emotioneel en invoelend, relationeel, afhankelijk en kwetsbaar, solidair, en hebben behoefte aan intimiteit. iet alle mannen zijn bovendien hetzelfde. Er zijn meer verschillen tussen mannen onderling dan tussen mannen en vrouwen. De voorschriften van de mannelijkheidscoderingen leiden makkelijk tot vervormingen van wat in de basis positieve mannelijke kwaliteiten zouden kunnen zijn. Dit leidt soms tot grote problemen. Voor de mannen zelf, voor hun gezinnen en kinderen, en voor de maatschappij mannen die zorg mijden, die eenzijdig gericht zijn op betaald werk, status en carri re, mannen die zich afzonderen terugtrekken en isoleren - bijvoorbeeld bij con icten. Mannen die problemen negeren of zelfs ontkennen tot het te laat is, mannen die zich niet of moeilijk in kunnen leven in zichzelf of anderen, die dominantie en competitie zien als belangrijke manieren om hun eigenwaarde vorm te geven, mannen die hun onderdrukte gevoelens niet anders dan in agressie en seksualiteit mogen en kunnen uiten. Ton van Elst en ert Evers hebben binnen de tichting ntwikkeling MA nenhulpverlening MA in 1 4 de mannelijkheidscoderingen geformuleerd als de veelal onbewuste opvattingen die mannen hebben over hoe ze moeten denken en voelen, over hoe ze zich moeten gedragen Elst Evers 1 4 . Door Ton van Elst Movisie werden de mannelijkheidscoderingen als volgt gepresenteerd tijdens de startbijeenkomst van het ranje onds Programma Man 2.0 waarbinnen de ontwikkeling van TrotseZonenTrotseVaders werd gestart zie volgende pagina . 1 www.rotsenwater.nl Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? 12 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners MANNELIJKHEIDSCODERINGEN1 ‘Een betaalde baan is voor mij het belangrijkste in mijn leven’ Mannelijkheidscoderingen gaan niet over mannen maar over mannelijkheid. En parallel aan de mannelijkheidscoderingen zijn ook vrouwelijkheidscoderingen te onderscheiden. ‘Ik ben handelings- en prestatiegericht, ik hou van competitie en wil me bewijzen en onderscheiden van anderen’ ‘Ik hoor de kost te verdienen voor mijzelf en voor degenen die van mij afhankelijk zijn’ Vrouwelijkheidscoderingen en mannelijkheidscoderingen werden in 2002 gepresenteerd in het boek 'Seksespecifieke Hulpverlening' en in 2009 door de auteur Nico van Oosten bewerk tot de volgende omschrijvingen: ‘Ik concurreer: ik moet eigenlijk beter, sneller, sterker en efficiënter zijn dan anderen’ Vrouwelijkheidscoderingen: ‘Ik ben zelfstandig, onafhankelijk en kan eigenlijk alles alleen’ • Emotioneel en invoelend; rekening houdend met anderen/zich voegend/ondergeschikt • Wie je bent is verbonden met relaties • Primair verantwoordelijk voor de sfeer in huis, de kwaliteit van relaties, het huishouden en de opvoeding en zorg van (jonge) kinderen • Op de eerste plaats lief, aardig, aantrekkelijk en zorgzaam zijn • Afhankelijkheid en kwetsbaarheid mogen (slachtofferschap toegestaan) • Solidair en niet (te) individualistisch • Seksualiteit via intimiteit ‘Ik heb geen hulp nodig’ ‘Ik heb mezelf onder controle, ik ben niet bang en huil niet’ ‘Ik ben agressief, laat niet over mij heen lopen en weet me te beheersen, ik ben rationeel en zelfverzekerd’ ‘Ik hoor degenen die van mij afhankelijk zijn te beschermen en hun problemen op te lossen’ Mannelijkheidscoderingen: ‘Ik ben geen slachtoffer’ • • • • • Handelen, presteren en werk staan centraal Wie je bent is verbonden met wat je doet Primair verantwoordelijk voor het gezinsinkomen Zelfstandig, onafhankelijk, beschermend Afhankelijkheid, kwetsbaarheid en angst niet zichtbaar (geen slachtoffer) • Dominant, agressief, jezelf in 1 ‘Ik ervaar intimiteit vooral via seksualiteit’ ‘Ik moet seksueel presteren en voor nageslacht zorgen’ ‘Mannen en intake’, Jack van de Loo, TransAct, 1997 Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? 13 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners Het individuele traject e groe s ra ec Kenmerken van de interventie als individueel traject en erken van de n erven e al gr e • Het individuele traject kent geen vaste elementen zoals een va ge elde ijd d r n en e v lg ng e l baal gelden de el de r n e al n e gr e raje en rd k e draa b ek gev lgd da v r de gr e raje en n kkeld rd naar bev nd van aken en er l vraag d r de l verlener aange a e n erven e be aa n de ba er e rk v r vader en nen en e bre den langd r ger r je en en adv e erk aa e rk be aan een b na e van ervar ng leren en en en van re e e k rden e na e de vader v r en van v r en relevan e n r a e ver vader a en de n kkel ng van n n n al dan n e eke d e a v e en rden vader en n gedaagd naar el elkaar en de nderl nge rela e e kijken en de e e ben e en erbij rd a elend ge erk e de vader en nen a ar en ge a enlijk e re e e v nden el nd v d eel r elijk ndel ng laa al n k el en gr e ge ij en raje begele der a van de je gd rg organisatie die de jongere begeleidt signaleert dat de band tussen vader en zoon is verstoord en zet e nd v d ele raje n e gnaal k d van de l verlener d e e k el de n al de vader ge veerd ijn ee e d en l da e geval kan e raje d re van ar er e n e ge a e rden da er een gr e gev r d da er van e gd rg rd ge erk gaa e n e nd v d ele raje r a r de n er eer een lange er de van nd v d ele a ng van de n en rd a la er de vader erbij be r kken da e een n adden aa van e raje gaa de l verlen ng aan de n verder r een ndel nge en r elijke verdra van de bev nd ngen n l e en re l a en d r de v erder naar de raje begele der ijv rbeeld da er een b ndje en vader en n da de vader be r kken e d n bij de raje en e trajectbegeleider neemt deze resultaten mee in de verdere dagelijk e begele d ng Mijn oon lijk el o ij aar da eg ik he nie anders gaa hij s raks eggen a aar a da he ij el och ook gedaan Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? raje 14 n eer e n an e gaa e er een ve l ge en ver r de eer e re ren aar n vader en nen ervaren da e le k n e e d ngen a en e d en ij alle a v e en gaa e er da de deelne er el en elkaar een eve ij e leren kennen en aarderen e e e ijn ener ijd ger e ver alen van de ervar ngen n de rk naar dagelijk e a e en ander ijd e be reken van va ngen ver annelijk e d ek e e eke aakverdel ng en an rd ng e gelijk b nnen k r e ijd een ekere gedrag verander ng bij de deelne er e be erk ell gen Het is aan te bevelen een serie van minimaal zes rk van n ander al r aan e b eden n een d delijke regel aa erbij rd dan en n e n keer a ar e de nen ge erk en n keer a ar e de vader Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners Wanneer een groepstraject en wanneer een individueel traject? Binnen de jeugdzorg zijn groepssessies mogelijk als gestart kan worden met een groep jongeren die zich min of meer in eenzelfde fase van het hulpverleningstraject bevinden. Dat kan alleen als binnen de organisatie voldoende kennis en overtuiging aanwezig is bij de hulpverleners over de interventie. Als meerdere trajectbegeleiders de interventie kennen en als mogelijkheid zien voor hun cliënten, kan er een groep worden geformeerd met jongeren die zich in eenzelfde fase bevinden. Hierbij is ook belangrijk dat met name de vaders maar ook de zonen zich veilig genoeg voelen om in een groep aan het oplossen van hun problemen te werken. De begeleiding, informatievoorziening over de interventie en de werving door hulpverleners en trajectbegeleiders is hierbij van groot belang. In de praktijk blijkt dat het werken in een groep voor de vaders en de zonen een grote meerwaarde heeft: doorbreking van het isolement, van de eenzaamheid, van het gevoel als enige met dit probleem te kampen en af te wijken van de rest. Feitelijk is het werken in een groep al een doorbreking van de mannelijkheidscoderingen die voorschrijven dat mannen geen problemen mogen hebben, geen hulp nodig hebben en het zelf wel oplossen - en bovendien van de coderingen die mannen vooral in concurrentie, competitie en krachtmeting met elkaar plaatsen. In de praktijk blijkt het vaak moeilijk realiseerbaar om met een hele groep tegelijk te starten. Dan kan een individueel traject uitkomst bieden. De begeleider werkt dan in het tempo van de cliënt en kan inspelen op alle ontwikkelingen die zich voordoen. Materiaal en werkvormen (zie de bijlage) • Er is een draaiboek beschikbaar voor het groepstraject. Met enige aanpassingen kan dit ook voor de individuele sessies worden gebruikt. • Het benodigde materiaal voor de doe-activiteiten varieert met de keuze voor specifieke activiteiten. • Voor de reflecties zijn schriftelijke vragen, invuloefeningen en andere opdrachten ontwikkeld. Zie bijlage. • De interventie maakt gebruik van de 'mannelijkheidscoderingen' van Movisie. Hiervoor zijn een vragenlijst en powerpoint presentatie beschikbaar, die voor gebruik in specifieke workshops op maat kunnen worden aangepast. Zie bijlage. Ruimte • Gewenst is een ruimte waarin zowel fysieke activiteiten uitgevoerd, filmfragmenten bekeken en besproken en schriftelijke opdrachten gemaakt kunnen worden. Dit kunnen eventueel ook verschillende ruimtes zijn. Belangrijk is dat de deelnemers het als 'hun' ruimte kunnen gaan ervaren. Ben je de vader die je wilt zijn? Deze krachtige vraag vormt de kern van het werken met de vaders. Waarom worden mensen enthousiast van TrotseZonenTrotseVaders? • Cliënten kunnen snel starten • Het gaat om maatwerk • Begeleiders zien dat zij iets voor vader en zoon kunnen betekenen • “Beslissers’’ (ambtenaren, wethouders, kader Jeugdzorg) zien dat de kans op schooluitval, criminaliteit, drugsgebruik en huiselijk geweld kleiner wordt • Vaders en zonen worden op een positieve manier aangesproken • Moeders zien vaak al heel lang de belangrijke rol van de vader • Vaders zien hun rol beter in of op een andere manier • Vaders gaan terug naar hun eigen jeugd en eigen opvoeding • Vaders begrijpen dat hun eigen opvoeding een rol speelt • Begeleiders herkennen vader en zoon in elkaar • Vaders (her)ontdekken dat samen zijn en samen doen positief is voor de relatie • Vaders voelen zich gezien, gehoord en gewaardeerd • Filmfragmenten over vader-zoonrelaties doen het bijzonder goed als ingang voor reflecties; hiervoor is een korte lijst suggesties beschikbaar. Zie bijlage. Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? "Ik lijk meer op mijn moeder, helaas.” 15 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners Locatie en uitvoerders Inhoud van de interventie De interventie wordt uitgevoerd door gezins- en trajectbegeleiders en coaches van jeugdzorg organisaties. Ook trajectbegeleiders in het onderwijs en in het welzijnswerk kunnen de interventie uitvoeren. Voor anderen die met vaders en zonen (willen) werken kan de interventie als inspiratiebron dienen voor een interventie op maat. De ontwikkelaar van de interventie kan hierbij ondersteunen. Het groepstraject De interventie wordt uitgevoerd bij een organisatie die beschikt over voldoende faciliteiten om ook fysiek aan de slag te gaan met jongens en hun vaders. Daarbij kan worden gedacht aan sportvoorzieningen, mogelijkheden voor hout- of metaalbewerking, kookfaciliteiten, etc. Daar waar dit niet mogelijk is, kunnen buitenvoorzieningen worden benut, zoals een tuin of park, het strand of een trimbaan. Kenmerkend voor de uitvoerder van de pilots, Cardea Jeugdzorg, is dat deze organisatie veel mogelijkheden biedt, innoverend en vernieuwend is, vaak pilots organiseert en landelijk trekker is voor nieuwe projecten en activiteiten. Cardea geeft medewerkers de ruimte om zich zelf en hun eigen producten te ontwikkelen. Zo’n frisse en innoverende organisatie is nodig om een interventie als deze te kunnen implementeren. Ook GGZ-organisaties en scholen (via MEE) die een innoverende en open houding hebben, kunnen deze methodiek toepassen. De begeleiders/hulpverleners die de interventie uitvoeren hebben de relatie met hun eigen vader en eventuele kinderen grondig onderzocht en uitgewerkt en zijn bereid en in staat hun eigen ervaringen in te brengen. Ze staan open voor de ervaringen en behoeften van hun cliënten en beschikken over een ruim repertoire aan kennis en vaardigheden om tijdens de interventie in te zetten. Belangrijk is dat ze de relevante thema's hebben doorleefd en in staat zijn steeds de benodigde verbanden te leggen tussen de oefeningen, achtergrondinformatie en de hulpvraag. Het kan een pr zijn om mannelijke hulpverleners in te zetten bij de uitvoering. “Ik wist niet dat ik dan zoveel op mijn zoon lijk.” Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? Een serie van zes bijeenkomsten van tot , uur, voor vier tot acht zorgvuldig geselecteerde jongens en hun vaders. De selectie is tot stand gekomen in nauw overleg met de betrokken trajectbegeleiders en met de deelnemers zelf, die ook een uitgebreid intakegesprek hebben gevoerd met één van de trainers. Feitelijk wordt drie keer hetzelfde programma uitgevoerd: de eerste keer met de zonen, de tweede keer met de vaders, de derde keer met zonen en vaders gezamenlijk. De zesde en laatste bijeenkomst krijgt het karakter van een terugkomdag; tussen de vijfde en zesde bijeenkomst zit ruim een maand. Concrete activiteiten • Introductie van de Kluis: alles wat wordt gezegd is vertrouwelijk, gaat in de kluis en wordt dus nooit naar buiten gebracht. • Vaststellen van gezamenlijke doelen en individuele doelen. • Fysieke opdrachten: touwtrekken in tweetallen, grensoefening (naar elkaar toelopen en kijken waar de grens van de ander ligt), bal afpakken (grenzen, krachtmeting, fysiek contact), spullen op elkaar veroveren, met de ruggen tegen elkaar en dan omhoog komen (samenwerken). • eflectieopdrachten informatie-uitwisseling: voorstellen aan de hand van vragen over de eigen vader of zoon, wat zijn jongenskwaliteiten mannenkwaliteiten, samenwerken, filmpjes, plankje doorslaan. • Diverse energizers - speelse actieve oefeningen die de deelnemers energie geven. • Gezamenlijke activiteiten: koken, sporten, film kijken. • Evalueren en nieuwe doelen stellen. Het individuele traject In het individuele traject worden dezelfde elementen gebruikt als in het groepstraject, waar nodig aangepast aan de individuele situatie. In het individuele traject zijn er geen vaste elementen zoals een vastgestelde tijdstuur, opvolging, etc. Het gaat om maatwerk, sommige trajecten zijn snel afgerond en andere duren langer. 16 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners e en raal eke e en ngen en e bekijken van v de beelden werden afgewisseld met werkvormen voor zowel nd v d ele al gr e re e e annelijk e d e e de bleek succesvol voor jongens van 10 tot 17 jaar, en veelbelovend v r de lee ijden er nder en erb ven e v er ng van Toffe Jongens kwam in 2009 ten einde toen de gemeentelijke b d e v r de e r je en k a en e vervallen Tijdens het touwtrekken doet de zoon niets en de vader trekt - letterlijk - alles. Dit heeft parallellen met de praktijk de zoon doet helemaal niets in huis en de vader ruimt alles op. Pas met het touwtrekken valt voor de vader het kwartje en realiseert hij zich hoe de situatie is. Vanaf dat moment kan er over gesproken en aan gewerkt worden. Toen het Oranje Fonds het subsidieprogramma Man 2.0 voor emancipatie van sociaal geïsoleerde mannen presenteerde, was d delijk da d een n ere an e kan v r de d r n kkel ng van Toffe Jongens bood. In 2010 werd een plan geschreven voor de interventie ToffeZonenToffeVaders, dat werd goedgekeurd door het Oranje Fonds. Bij het gezamenlijk voetballen kan blijken dat een vader het steeds beter wil doen dan zijn zoon, hem wil overtreffen. Dit geeft de begeleiders iets in handen om de vaders en zonen een spiegel voor te houden. En het is ook een duidelijk voorbeeld van een mannelijkheidscodering competitie, concurrentie, jezelf bewijzen, agressie. Nadat de relatie met de samenwerkingspartner halverwege de projectfase was beëindigd, heeft Jens van Tricht in samenwerking met drie pilotorganisaties (Cardea Jeugdzorg in Leiden, rak ijk l We r e land n r ebr ek en e e Utrechtse School) en de betrokken trainers het traject voortge e nder de naa r e nen r e ader erv r erd opnieuw subsidie van het Oranje Fonds verkregen. Doel van de interventie TrotseZonenTrotseVaders was en is het versterken van de band tussen vaders en zonen door hen bewust te maken van hun rol, positie en ontwikkeling, en door hen hierin te e nen e ba n erven e bij de l rgan a e ge e en vastgelegd in een document dat beschikbaar wordt gesteld via www.trotsezonentrotsevaders.nl. Als er spelletjes worden gedaan met de vaders apart, dan zien de begeleiders sommige vaders e act hetzelfde gedrag vertonen als hun zonen, bijvoorbeeld in de manier waarop ze het spel verzieken. et is dan aan de begeleiders om hen hierop te wijzen. 2.4 ONTWIKKELGESCHIEDENIS Achtergrond De interventie TrotseZonenTrotseVaders bouwt voort op het project Toffe Jongens, dat in 2007-2009 werd uitgevoerd door Jens van Tricht in samenwerking met Stichting P=P. Toffe Jongens richtte zich op het ontwikkelen van een positief en ge eldl el en anbeeld bij j ngen n e ba en v r ge e nder ij er ee erd bijgedragen aan e versterken van de eigen kracht van deze jongens en aan het v rk en van l val en andere r ble en ijden de uitvoering van Toffe Jongens kwam de vraag op waarom er niet ook met de vaders van de jongens gewerkt werd. De toen ontwikkelde methodiek is nu verder uitgewerkt om deze ook geschikt te maken voor het werken met vaders. TrotseZonenTrotseVaders wordt nog steeds actief ingezet en d r n kkeld bij ardea e gd rg n el nd v d ele al gr e raje en e d elgr e en de r e nal blijken behoefte te hebben aan meer (achtergrond)informatie over nut en noodzaak van het werken met vaders en zonen, alsmede aan eer n delijke n r a e ver e vader en nen n elkaar zitten, hun plek in gezin en samenleving, en hun onderlinge relatie. Ook hebben professionals en hun organisaties behoefte aan een meer theoretische onderbouwing. Daarnaast is het nodig in en rond de jeugdhulpverlening meer bekendheid te geven aan de e eke n eek van e erken e j ngen en mannen. aar de n erven e n verder be reven en e ek gericht op de doelgroep jongens van 14 tot 18 jaar die zich in een hulpverleningscontext bevinden en hun (stief)vaders. Toffe Jongens bestond uit een interactieve mix van inzichten uit Genderstudies en de sociale wetenschappen, Rots en Water, en technieken voor geweldloze communicatie. Daarnaast stond in Toffe Jongens de Amerikaanse video ‘Tough ”De ontwikkelaar beschouwt TrotseZonenTrotseVaders als een interventie in on ikkeling een ge a enlijke oek och naar wat werkt voor alle betrokkenen.” Trotse Zonen Trotse Vaders Ben je de vader die je wilt zijn? 17 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners Betrokkenheid doelgroep e r kken e d van de d elgr e ee al ijd en raal ge aan ijden de n kkel ng van de n erven e lleen d r aan e l en bij de belev ng ereld van de d elgr e de e n be eg ng e krijgen kijken a lee bij de deelne er vader n n kijken a en aan reek a bij en erk l eren naar a e e eggen ebben en er dan bij aan l en er er gk en ij de e eedba k l e ver gen rden aange ekend da k ver e en eer and belangrijke nd a ren k nnen ijn en aren ver e belang en de a van de n erven e aren deelne er el n n rea e da eel d delijk a da er een belangrijk ijn n erd aange neden ij de n kkel ng van de n erven e r e nen r e ader ijn vader en nen na be r kken ge ee el n e v r raje al ijden de v er ng en deel van de ra ner el vader allen ijn el n e alle be r kkenen ijn k ge rekken gev erd ver n e gen vader en n rela e e e erd r erd de n kkel ng van r e nen r e ader een ge a enlijke en er nlijke ek naar e belang van be r kken vader a d en en raal en de e ng ee al d r e nadr k l g le k a en be g ijn e e e annend ngen regel a g val e rd er rd ge r ken ver n a e van j ngen n de annen ereld en ek n erne lever vele eb e e a v e en d e ne al r e nen r e ader de band en vader en n llen ver erken ijn er gr e ver llen e n erven e r e nen r e ader e nadr kkelijk n e veranderen van va ngen ver annelijk e d al ddel de band en vader en n e ver erken n egelijker ijd bij e dragen aan ene ende gelijk e d en annen en vr en e ver erken van de rela e en vader en n een ddel e k en e dd el na elijk e bijdragen aan e l en van de r ble en aar ee de n b nnenk bij e gd rg ver gen blijk de e k r e ek n erne n e da e vaak eder ijn d e ek ijn naar an eren de vader nrela e e verbe eren Overeenkomsten en verschillen tussen de interventie ro se onen ro se aders en ergelijk are in er en ies vereenk Buitenlandse interventie e n erven e n ederland n er e ver erken van de rela e vader er e ver erken van vader a ebr k akend van d e a v e en kkeld er r ver bekend bij de n kkelaar rden n ederland geen vergelijkbare n erven e gev erd ba van e nen e ader el een e d ek n kkeld en gev erd v r j ngen n e ba nder ij en n vader nder de naa er n kkeld d r n er ver e er geen a ele n r a e e v nden en rgan a e al a ne rgan eer bl eke bijeenk en e een d al g ver vader a erbij rden k vader en nen egelijk aan e rd gela en rden k van de l verlen ng a v e en n kkeld en aangeb den v r vader en nen al bijv rbeeld ader n v r k end de v ed l avraag bij de aanb eder leer da en eel n raje aan de gang aar a da en e e er e rd n e e d delijk Wel rden eed eer a v e en aangeb den ger vader en nen aarbij e ver erken van n band een belangrijke d el ell ng ij al de e a v e en aa a en Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? en 18 n llen e n erven e r e nen r e ader rd nge e b nnen de reg l ere je gd l verlen ng e n erven e r de l ng e bijdragen aan de l ng van een n ree r blee van de n na elijk e r blee aar ee ij b nnenk n de e gd rg e n erven e r e nen r e ader ran r a e da l eggen ger e veranderen van rad nele nv ll ngen van annelijk e d en vr elijk e d e n erven e r e nen r e ader e n be rd ng van vader en nen ver de valk len en verv r ngen van rad nele nv ll ngen van annelijk e d e n erven e r e nen r e ader n r eer vader ver e belang van n r l en ver de n kkel ng van j ngen e n erven e r e nen r e ader e n re e e ver de e gen r l al j ngen an en n vader n rela e an vr ver d ngen Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners ONDERBOUWING PROBLEMEN VAN JONGENS en r en van de ederland e je gd krijg e aken e ge e al eerde l bij a e r ble a ek (Kuunders et al. 2011). ngen bben r ble en en j ngen ver r aken r ble en ngen ijn verver egen rd gd n v r ijd ge l val raag van der elden n e e van e nder ij raag ar e al l en dr ggebr k ald en ren van aar e al ga ever lav ng e en van ij gren ver rijdend ek eel gedrag ge eld egen ek elen ij e al d ver e v r en van verla ge eld en r nal e raag e al Alcoholgebruik, dronkenschap en cannabisgebruik correleren e ijbelen ger nge l va e en le ere lre a e g e al ngen blijven vaker en vallen vaker en r en vaker a naar lagere nder ij n vea lae en ngen ebben k e aken e ek eel br k r e en ee rn en nder er en d e ee al v ral aan e je gerela eerd rden en daard r bij j ngen vaak ver e d ge en rden ngen ebben e aken e e e d ng van de der e e en e ver aarl ng br k en andel ng e dre gende agre e e en a e e r rn en n nder ij el ijn j ngeren erk en l verlen ng rd alle gelijke an eren ge erk aan l ngen v r en reven e van de e r ble en e n erven e r e nenr e ader draag er van een e eke nval ek aan bij be er ge egd e een e eke b na e van nval eken r e nen r e ader breng vader er g n de leven van j ngen nder ek e vader en nen de r l d e va ngen ver annelijk e d elen bij n r ble en en begele d en n e v r geven van n e e n r ever nv ll ngen van n leven al j ngen en an BETROKKEN VADERSCHAP ALS OPLOSSING r e nen r e ader n kkeld van e n da de r l van j ngen en annen v r een belangrijk deel v r k aa a elijke va ngen en v r r en de annelijk e d der ngen van en van der l g Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? e a andelijke r l van vader n de v ed ng k er d re v r e g e d van vader kan een belangrijke nega eve r l elen n de n kkel ng e el ijn en de re a e van n k nderen rnea ave e r kken vader a draag bij aan e v rk en van allerle e en gedrag r ble en bij n k nderen en aan e vergr en van e el ijn en l re a e e g e al k de e van n ar ner en e el ijn van e ge n ee de be r kken e d van vader nvl ed vend en rd de eve dan el negatieve invloed van generatie op generatie doorgegeven ave e g e al e erken aan be r kken e d van vader bij n nen draag dan k bij aan de n kkel ng van eer be r kken vader n v lgende generaties. e belang van be r kken vader jarenlang nder a ave en krijg de laa e jaren gel kk g eer positieve aandacht, onder andere van de lokale en nationale ver e d vadere an a e n van de eer n en n e e an a ebele d van de ge een e erda ele d lan r ene an a e k ijn re en ee ra r en ver nder e n ng van vader a ver enen e g e al el e al ang aa aar eker k e en eed eer vader erv r a e deel e ne en aan de rg v r en de v ed ng van n k nderen er een ijgende lijn n e aan al vader da der a verl nee e ee e vader blijven na de geb r e van n k nd e er evenveel erken gaan el eer erken eren e al n a even v r e leren en nder e nen van a e en rg aa vader a n aan van l kale en landelijke el rgan a e e g e al el e al aar e al en el n erna naal bijv rbeeld n de ereld ijde a agne en are d e ede d r e ederland e ger W rd ge rgan eerd en are rg). e r kken vader a blijk n e alleen g ed e ijn v r k nderen en ar ner aar ee k eve e e en de vader el nda r lijk n ddel rake e ijn van een n e e genera e annen d e n vader a a e llen nv llen n gelijk aard g ar ner a e de eder an ij bergen 19 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners Een betrokken vader is goed voor het hele gezin. Voor de man zelf betekent het een betere fysieke en mentale gezondheid. Bovendien biedt een goede vaderbinding de beste kansen op goed contact met de kinderen na een eventuele scheiding. Kinderen met een betrokken vader doen het daarnaast gemiddeld beter op school en vertonen minder probleemgedrag. Afwezigheid van vaders kan leiden tot problemen op school, meer internaliserend en externaliserend probleemgedrag, meer kans op slechte vrienden en crimineel gedrag, meer kan ddelengebr k en eerder ek eel a e ijn e Hoog et al. 2011; Bucx 2011; FIRA 2007). Vaderbetrokkenheid heeft een positieve invloed op de cognitieve, emotionele, sociale en fysieke ontwikkeling van kinderen. Zo is onder andere een positief verband gevonden tussen vaderbetrokkenheid en schoolprestaties, IQ-scores, hechting, omgaan met stress, zelfacceptatie, sociale competenties, relaties met lee ijdgen en en r aal gedrag aderbe r kken e d blijk daarnaa reven e e erken v r r gedrag al middelengebruik, externaliserend probleemgedrag en gedragsr ble en ngen blijken r dan e je e r eren van een g ede rela e e n vader el elbr nk Overigens is de invloed van vaders met name positief wanneer ij e ra aanda be eden aan e rga e an ijken en Tavecchio 1998). Interessant is dan weer dat kinderen met be r kken vader er nder ek e e eke v r rdelen na den arke be r kken vader a draag d bij aan e d rbreken van de annelijk e d en vr elijk e d der ngen k v r de ar ner kan e e ijn da een an eer be r kken bij de v ed ng e g e al n rg nder ij en l verlen ng dr ng e belang van betrokken vaderschap langzaam maar zeker door; de profesnal el ijn er e er n g lang n e al ijd nge eld e aal v r vader ijn er dan k n a even n kkeld een n a e n kkel n e el al www.ikvader.nl, rden b eken gebra al e egen aandeng d v r annen an en en ab anage en v r annen an en en rd d r een annelijke verl k nd ge een zwangerschapscursus gegeven aan toekomstige vaders vader r nl aar ver n ddel k een b ek ver enen r an k had nooi gedach da ijn ader zo mee zou doen.” Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? nderliggend ro lee annelijkheid o a ingen o er annelijk e d e a n e van na re k aar eed ne e rden beve gd nnell e annelijk heidscoderingen die deze opvattingen en voorschriften weeregelen van en van der l g ijn e va en als eigenschappen of kwaliteiten die positief kunnen worden ingezet, maar die regelmatig ook vervormd worden en dan tot r ble en le den e ke r lij van de annelijk e d de ringen zelf kan leiden tot een problematische worsteling om eer j nder e v ld en aan de d nan e annelijke d dealen van en van der l g annelijk e d der ngen rden al vr eg aangeleerd n de v r van een j ngen de r de g de el de an r er a en el de belangrijk e der ng v r annen l d ee n e vr elijk d e n e a vr en d en r aa er een nke an e e a ijken van de annelijke n r j ngen en annen d e n e v ld en aan e gelegde beeld van e e annelijk e d rden ge aak v r a je e je ga ij e nderdaad alle aal nn a e e vr en vr elijk e d n e e en alle aal e e n de ereld kan vergaan geweld tegen homo's komt vaak voort uit krampachtige va ngen ver annelijk e d ij e al erschillen en o ereenko s en en oeders ssen aders TrotseZonenTrotseVaders is gebaseerd op het inzicht dat sekser llen n e nveranderlijk va l ggen aar be nvl ed rden d r gender de l rele nv ll ngen van annelijk e d en vr elijk e d nnell nderdaad de annelijk e d der ngen en vr elijk e d der ngen e laa e jaren rd eed d delijker da gender eerder een n n dan een ar e egen ell ng en r eke ne en da genaa d annelijke en vr elijke e gen a en ver e alge een be rlijk gelijk verdeeld ijn ver de ek en ar er e n ddel blijk k da vaders die voor hun kinderen zorgen ook fysiek veranderen, el n n r n d ng eld an e al al n de erk ng van n er enen bra a e al al n e n al e d a al a d d ge a al a g r de annelijk e d der ngen en e breken b ed r e nen r e ader j ngen en annen egang n v lled g en elijk en eel 20 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners AAN TE PAKKEN FACTOREN Zoals Einstein al zei: “If you do what you always did you get what you always got”. De interventie pakt de volgende factoren aan en heeft deze k al bd elen ben e d De afgelopen jaren staat vaderschap meer dan ooit in de belangell ng nder eker ij en regel a g n de r ng van e eke e gen a en van vader d e n baar den ijn n de v ed ng ave en e belang van de e eke vaderr l al e enlijk ver llend van de ederr l r an et al. 2002; Zwaan 2013). Vaders moeten niet moederen, is het adag e e nder eken gaan e er v rbij aan e e da annen en vr en nderl ng ver e alge een eer van elkaar ver llen dan annen en vr en al gr e en r eke ne a geld dan d k v r vader en eder e vader be aa n e vend en blijk nder ek da le b e der aren d e ee eder e geen n le er d en n de v ed ng dan der aren e een vader en een eder e al Waar ijnlijk d e e ge la van de eede der er nder e dan ijn aar be r kken e d en d e bij le b e der aren ver e alge een gr er dan n eer rad nele e er ek ele ge nnen e ver llen en vader en eder ijn n de v ed ng rak ijk nder gr dan de vereenk en e Hoog et al. 2011; Pels & Distelbrink 2012). eraard ijn er d delijke ver llen n de an er aar de a enlev ng kijk naar annen en vr en en d naar vader en eder eder krijgen e en eken anger a en bevallingsverlof, vaders moeten het met twee dagen doen. ngen rden aan de and van de annelijk e d der ngen onder andere gesocialiseerd om als man kostwinner te worden, e je rden aan de and van de vr elijk e d der ngen onder andere gesocialiseerd om een goede moeder te worden. en e er g n ge ddelde ver llen en vader en moeders: betrokken vaders ondernemen iets vaker actiegerichte, fysieke, sportieve en technische activiteiten (De Hoog et al. 2011; el elbr nk e r l van de vader be aa eer el dag ng e verkennen en ne en van r e aan ed gen van na ankelijk e d en a n e ave e e gev nden ver llen en vader en eder eer egelen de al a e en de daar v r vl e ende ver llen n ijd be ed ng en annen en vr en n en nda n el elbr nk en belangrijke r l dan ook voor vaders weggelegd als rolmodel in het doorbreken van de rad nele va ngen ver annelijk e d en vr elijk e d e r kken vader a daarbij egelijker ijd de b d a er en de b d a e ed e e age Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? Subdoelen: e be r kken e d e en vader en n ver erk va ngen ver annelijk e d bij vader en n ijn verr d Algemeen De interventie TrotseZonenTrotseVaders richt zich op het vererken van de rela e en nen en n vader en e verr en van va ngen ver annelijk e d r e ver erken van de vader-zoonrelatie zet TrotseZonenTrotseVaders in op het vergroten van de betrokkenheid van de vader door hem be e aken van e belang van ijn r l en d r n re e en rak e nder e n ng e b eden bij e nv llen van een be r kken vaderr l e verr en van va ngen ver anne lijk e d rd bij de e n erven e gereal eerd d r vader en nen e la en re e eren de annelijk e d der ngen en de e aan n e gen gedrag e rela eren en van er k e kijken naar de n era e en vader en n Het versterken van de betrokkenheid tussen vader en zoon Voor het versterken van de vader-zoon relatie worden vader en n n eer e n an e be ge aak van de rela e d e ze al hebben. Vervolgens zet TrotseZonenTrotseVaders in op het vergroten van de betrokkenheid van de vader door hem be e aken van e belang van ijn r l en d r n re e en rak e nder e n ng e b eden bij e nv llen van een be r kken vaderr l e vader krijg n r a e ver e belang van ijn r l al v eder en r l del ver de n kkel ng d e ijn n d r aak en a de e van e n d g ee r e nen r e ader aak de vader d delijk aar be r kken vader a belangrijk v r de vader el v r ijn ge n v r de k nderen en e ek na rlijk v r de n Ook worden vader en zoon meegenomen in activiteiten waarin e n rela e n ree k nnen ervaren en verbe eren e verkennen n e gen en elkaar gren en leren a en erken beleven le er en krijgen andva en de nderl nge n a e e verbe eren 21 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners e err i en an o a ingen o er annelijkheid Werk a e ele en en van de n erven e ijn rg v r en be r kken e d bij k nderen aan n e en raal n eer rad nele va ngen ver annelijk e d de annelijk he d der ngen be r kken vader a e leren e d belangrijk de e va ngen e verr en vend en elen rad nele va ngen ver annelijk e d vaak k een r l bij de r ble en aar j ngen ee ka en e n erven e r e nen r e ader ree dan k naar n e e v r en van annelijk e d d e el vader al nen n aa ellen een n r eve an er e elkaar en e de dag n gen n n leven e gaan r e nen r e ader d e d d r de annelijk e d der ngen e vader en nen e be reken en de e e rela eren aan el n nderl nge rela e al aan n re e a e n n e gen leven eran e rd ng bij de vader ver e belang van ijn r l al v eder en r l del n r a e ver de n kkel ng van j ngen an a en le er beleven rak ijkervar ng d en e verbe erd n a erbe eren van de n a e en vader en n e ijn bij de vader en de n ver de aa a elijke ver a ngen en aan en van annelijk e d de annelijk e d der ngen err ng van de e gen va ngen ver annelijk e d e e e de e gen n kkel ng van j ngen an e e e de rela e en vader en n n e alge een en e ek er nder gen e d al eedba k egelen n r a ev r en ng e na e aan de vader ver e belang van ijn r l al be r kken vader en ver de n kkel ng a en van de n el ng n een gr e en de vader nderl ng ander en de vader en de begele der a en le ke d ngen d en rvaren van de e elijke rela e en vader en n aa ger erken gang n da alle a n je l aa k n je d en v e ver a e ervaren r d ngen e d en ga je e k ervaren en van daar ga je verv lgen ra en e aak e genlijk n e a je d e al je aar e d e e erken e v de beelden aar ee leg de begele der e r blee b en de annen en rek e dan naar e e gaa ij d nd re n gev el n oording e n erven e ak de r ble en van j ngen aan d r n band e n vader e ver erken en n va ngen ver annelijk e d e verr en e ge vader rden n verband gebra e allerle r ble en n de leven van j ngen be r kken vader a draag bij aan gr er el ijn be ere l re a e en e v rk en van r ble en e n erven e gebr k de annelijk e d der ngen al ddel vader en nen n n belev ng ereld aan e reken en erk egelijk aan e verr en van de knellende kader d e de annelijk e d der ngen leggen aan j ngen en annen rad nele va ngen ver en nv ll ngen van vader a bijv rbeeld e r ble en van de d elgr e k nnen deel e aken ebben een r el ng el n e e v ld en aan de annelijk e d der ngen e n erven e r e nen r e ader draag bij aan reg l ere l verlen ng d r de vader nrela e en raal e ellen e de gek en e d ek l r e nen r e ader aan bij de be e en van de d elgr e a en d ngen d en lle e g e al van aar e al en n r a ev r en ng e g e al rda r e nen r e ader de r ble en van de d elgr e n verband breng e de annelijk e d der ngen rd vader en n e ra r e voor het vinden van de e gen kra en l ng gelijk eden geb den erk a e ele en en e n kkelaar en v erder ben e en gr nd van n rak ijkervar ngen de nder aande erk a e ele en en van de n erven e e e ijn n g n e e e en a elijk nder ek nderb d Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? a de e b na e van ele en en d en leren en ra en v een g ede ngang b ed v r de d elgr e rd beve gd n e ra r an n v er ng van der aar e al er n rden de bev nd ngen ge re en eerd van e nder ek naar de r je en e ranje nd r gra a an aarb nnen k de v rl er van r e nen r e ader ge ar e ra r gee aan da veel r je en d e de e an a e van aal ge leerde annen r en gebr k aken van de b na e d en leren en ra en de d elgr e e v nden en b nden e e b na e e er n g geen garan e v r e erkelijk bere ken van e an a e d el ell ngen anneer d e n e e l e al d el n een r je rden gen en en ge erk e nder eker le en dan k v r e n kkelen van een rak br kbare v e annene an a e 22 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners INTERMEZZO Mannelijkheidscoderingen he Man o he ode e ongenscode Een werkvorm die het ook binnen de interventie TrotseZonenTrotseVaders goed kan doen: neem een apover en stiften en vraag de deelnemers te brainstormen over wat de eigenschappen zijn van een echte man . oms vraagt dit nog om wat verduidelijking het gaat niet om wat je hier zelf precies van vindt maar om wat de boodschappen zijn die de maatschappij hierover uitdraagt. Waaraan moet een echte man voldoen? Wat moet hij doen? oe moet hij eruitzien? Wat voor eigenschappen heeft hij? siek? Mentaal? Emotioneel? elationeel? Werk?. Vaak zijn deze toelichtingen echter helemaal niet nodig. chrijf alle antwoorden op de ipover. ier ontstaat vanzelf een helder beeld van waar het over gaat bij de mannelijkheidscoderingen, the man bo , the gu code en de jongenscode.. Dit zijn de normen waar jongens zich toe moeten verhouden, waar ze aan moeten voldoen, of, als ze er niet aan voldoen, waar ze de gevolgen van moeten dragen. et verhaal is niet zwart-wit, maar het is vaak wel indrukwekkend. Soms roept iemand iets als 'zorgzaam', waarna deze persoon zelf en of andere aanwezigen enigszins besmuikt moeten grinniken. Dat kan je benoemen, het is een uiting van het feit dat deze eigenschap niet als vanzelfsprekend in mannen aangemoedigd wordt, zelfs hier wordt erom gelachen. Men wist blijkbaar wel heel goed dat deze eigenschap er eigenlijk niet echt thuishoorde . Een tweede oefening om in dit kader te doen is een zelfde brainstorm houden over vrouwelijkheid, op een tweede ap. Vraag vervolgens aan de deelnemers wat opvalt, laat hen benoemen wat ze belangrijk vinden. Vraag dan welke van de genoemde eigenschappen op de ap over mannelijkheid e clusief voorbehouden zijn aan mannen. Met andere woorden welke van deze eigenschappen zijn bij geen enkele vrouw te vinden? En hetzelfde bij de ap over vrouwelijkheid welke van deze eigenschappen zijn bij geen enkele man te vinden? De antwoorden op deze laatste vragen zullen niet verder gaan dan f sieke kenmerken, voor zover die genoemd zijn. Vrouwen kunnen ook gespierd zijn en mannen kunnen borsten hebben of ronde vormen, vrouwen kunnen trouwens ook geen of nauwelijks borsten hebben of hoekige vormen. eproductieve functies blijven over vrouwen kunnen kinderen baren, mannen hebben een penis, dat soort dingen. Van de overige eigenschappen is iedereen het meestal wel met elkaar eens dat deze zowel bij mannen als bij vrouwen aangetroffen kunnen worden, dat deze dus feitelijk zowel mannelijk als vrouwelijk zijn - wat de coderingen er ook over zeggen! Wie nog een stap verder wil gaan om duidelijk te maken hoe dwingend de coderingen, the bo en de codes kunnen zijn, vraagt de deelnemers hoe word je genoemd als je niet voldoet aan de coderingen? Voor mannen komt dit neer op termen als homo , mietje , wijf , watje , softie , etc. Voor vrouwen bijvoorbeeld bitch , net een vent , kenau , manwijf , enz. Deze termen kan je op de ap schrijven, net buiten de eerder genoemde eigenschappen ze vormen de container waarbinnen je als man of vrouw hoort te blijven en waarbuiten je tot outcast wordt. De boodschap voor mannen is hier vaak harder en duidelijker dan voor vrouwen mannen mogen vooral niet vrouwelijk zijn! Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? 23 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners UITVOERING MATERIALEN Er is een draaiboek beschikbaar van de groepsinterventie, zie de bijlage e en ge aan a ng ge k e aken v r nd v d ele n erven e r de re e e ijn r elijke vragen, nv l e en ngen en andere dra en n kkeld k de e ijn e v nden n de bijlagen l rag en en ver vader nrela e d en e bij nder g ed al ngang v r re e e erv r een k r e lij gge e beschikbaar ( e bijlage e n erven e aak gebruik van de annelijk e d der ngen van v e erv r ijn een vragenlij en er n re en a e be kbaar d e v r gebr k n e eke rk aa k nnen rden aan ge a TYPE ORGANISATIE al eerder ge erk e ken erkend v r de v e rende rgan a e ardea e gd rg da e veel gelijk eden b ed nn verend en vern e end vaak l rgan eer en landelijk rekker v r n e e r je en en a v e en ardea gee ede erker de r e el e n k kelen en k n e gen r d en e n kkelen en dergelijke r e en nn verende rgan a e n d g een n erven e al de e e k nnen le en eren k rgan a e en len v a d e een nn verende en en d ng ebben k nnen de e n erven e e a en BENODIGDE COMPETENTIES VAN DE PROFESSIONAL e lijk belangrijk e el n e n d akelijk da de r e nal el een an r en ijn n e er de n e ge l en aar e en el k nnen begrij en aar e bij j ngen en annen gaa eraard e de r e nal ver de ben d gde e en e be kken e een e eke d elgr e e gaan en r e nal kan ge end ijn e vader e erken aar n e e j ngeren een r e nal ge end e j ngeren e erken aar n e e v l a enen n d r gevallen kan e n g ijn a en erk ng e eken e een r e nal d e de aanv llende ervar ng ee a en erken dan een belangrijke e en e v r de r e nal venal e ralen van r en ver r en e r e nal e g ed k nnen l eren en deelne er leren g ed e l eren ij e k nnen d rvragen en vallende aken er rake d rven brengen ij e re e ebben v r de er nlijk e d a ergr nd en ervar ngen van de deelne er ij e k nnen anal eren en verbanden leggen en ij e n aa ijn ijn e gen n l e e r en e r e nal e ged ld k nnen brengen en d r a end k nnen ijn ij e k nnen en d rven n r n eren er ijl ij al van el rekend e de deelne er n n a blij ij e bere d ijn e leren van de deelne er en e erkennen da k ij n g n een leer r e bev nd ven alle e de r e nal de ve l ge en n r eve eer be erk ell gen en be aken d e e erken e vader en nen gelijk aak e r e nal e ra r ebben e de vader en de nen e r e nal e de n erven e n e en a ij daarvan aa l e a vader en nen e r e nal e heden en beperkingen ten aanzien van n erven e kennen en nder gen en aa de erk a e ele en en a end bij de deelne er aar v ral ange en een deel van de erkv r en n de n erven e d re v rk en n e ge n reerd e en ngen e en Wa er r gra a bekend e d er ee een r e r e nal e n aa ijn e re e eren ijn e gen r l al an en even eel al vader d laa e van el re kend een r n d erk aarnaa e de r e nal k nnen re e eren e belang van ijn vader n ijn e gen n kkel ng an el re e e d een belangrijke e en e v r de r e nal Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? e d ebben en en de be re ende ijn e gen gelijk het inzetten van de dan ij r a n aa aan e b eden k bij el 24 “Was best wel leuk om weer eens e s oeien e ijn oon Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners KWALITEITSBEWAKING KOSTEN n r n e ijn r e nal vrij aan de and van de n erven e n raje e v eren er geen e eke k al e be ak ng e n kkelaar en ra ner ijn be kbaar egen verg ed ng r e nal e nder e nen bij de v er ng van de n erven e bijv rbeeld n de v r van een ra n de ra ner n erv e a ng adv e Wa ijn de k en van de n erven e? e n erven e el rd gra be kbaar ge eld v r gebr k n de n n r e r ebr ker rd gevraagd n erva r ngen eer e delen da de e d ek eed verder n kkeld en ver jnd kan rden bijv rbeeld v r e erken r nd e eke e a e e eke d elgr e en RANDVOORWAARDEN r de gr e n erven e geld da de e een e ek ijd e ar en e nen d e n een el de a e van e raje bev nden be eken da el ge ar e rden e een va e gr e al bijv rbeeld een lkla da een rgan a e al ardea e gd rg aar l verlen ng rgan eer da een gr e nen egelijker ijd kan ar en r de nd v d ele raje en da n e n d g e gelijk b nnen k r e ijd een ekere gedrag verander ng bij de deelne er e be erk ell gen e aan e bevelen een er e van n aal e rk van n ander al r aar l ever van dr e r aan e b eden n een d delijke regel aa erbij rd dan en n e n keer a ar e de nen ge erk en n keer a ar e de vader rak ijkervar ng ij k da de n erven e r e nen r e ader een k r e en n en eve bijdrage aan een raje da aanden jaren kan d ren e k en van e n e en van de n erven e ijn erk a an kelijk van de n e n veel a e al de n erven e n e a en ijn n een reg l er l verlen ng raje aard r er geen rake van e ra k en Wel ijn er gelijk k en v r ra n ng en a ng van de l verlener de n erven e e gen e aken ver ek kan de n kkelaar een ra n de ra ner n kkelen en aa ver rgen v r l verlener aar aar bijv rbeeld v r een gr e raje een e erne ra ner rd aange eld e bij een n aal raje van e bijeenk en van ee r gerekend rden aal r ra n ng aal r v rbere d ng d r n kkel ng en dr e r er gk el ng en ra r age ij een r ar e van de ra ner van € k d neer een bedrag van € 2700 e l e W ver ge k en al r e a er ng re k en rgan a e en ad n ra ek en ijn a ankelijk van de a e en llen n veel gevallen rden gedragen d r de be re ende rgan a e RUIMTE e en een r e aar n el eke a v e en ge v erd l rag en en bekeken en be r ken en r elijke dra en ge aak k nnen rden k nnen even eel k ver llende r e ijn elangrijk da de deelne er e al n r e k nnen gaan ervaren "Ik wil hem beschermen tegen wat ik vroeger zelf gedaan heb." IMPLEMENTATIE r geen le en a e ee Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? 25 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners ONDERZOEK NAAR PRAKTIJKERVARINGEN ONDERZOEK EN RESULTATEN Het doel van deze groepsinterventie is als volgt geformuleerd: Evaluaties na afloop van het traject bij Cardea leveren positieve reacties op van deelnemers, zowel van vaders als van zonen. Ze geven aan dat ze bewust geworden zijn van (het belang van) hun relatie, dat hierin een verbetering is opgetreden en dat ze deelname aan TrotseZonenTrotseVaders graag aan anderen zouden aanbevelen. Een paar uitspraken van vaders en zonen: ‘’Er is meer begrip tussen ons’’. We praten meer met elkaar’’, ‘’we luisteren naar elkaar’’ en: ‘’het is fijn om dingen samen te doen’’. Als tip wordt meegegeven dat de sessies korter zouden kunnen zijn. 1. Voorkomen dat jongens problemen krijgen of veroorzaken, bijvoorbeeld door de school te verlaten zonder diploma en in een straatcultuur te belanden. Manouk Breure heeft voor haar studie Maatschappelijk Werk en Dienstverlening, in opdracht van de Praktijkschool Westfriesland, onderzoek gedaan naar drie projecten ter bevordering van ouderbetrokkenheid in het praktijkonderwijs die op de praktijkschool zijn uitgevoerd. De interventie TrotseZonenTrotseVaders was één van deze projecten. Ter evaluatie van de interventie heeft Breure enquêtes gehouden bij zowel vaders als zonen. Alle geënquêteerde deelnemers gaven aan dat de aangeboden activiteiten hen in de gelegenheid brachten om op een prettige manier met elkaar om te gaan; de activiteiten hebben een positieve werking op hen gehad. Van de zeven geënquêteerde deelnemers gaven er vier aan dat zij het gevoel hebben dat de vader-zoonrelatie na deelname is veranderd; drie deelnemers gaven aan dat hun relatie hetzelfde is gebleven. Op een schaal van één (ontevreden) tot vijf (tevreden) scoren alle deelnemers een drie of een vier. Uiteraard is dit een zeer kleinschalig onderzoek dat geen wetenschappelijke pretentie heeft. De uitkomsten geven echter wel een positieve indicatie t.a.v. de effecten van de interventie. Deze sluiten aan bij de eigen ervaringen van de ontwikkelaar met evaluaties van de programma's. PRAKTIJKVOORBEELD In 2010/2011 zijn pilots van de groepsinterventie uitgevoerd bij Cardea Jeugdzorg in Leiden, de Praktijkschool Westfriesland in Grootebroek en de Utrechtse School in Utrecht. "Bij het arrestatieteam van justitie leerde ik: emotie is een gevoel, gevoelens kan je uitschakelen, daar word je alleen maar harder van." Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? 2. Verbeteren van de relatie tussen vaders en hun zonen en het samen vormgeven van positieve nieuwe vormen van mannelijkheid. 3. Bewustmaken en ondersteunen van de vaders in hun voorbeeldfunctie voor hun zonen. 4. Bewustmaken van de zonen over wie zij zijn en wat zij willen. UITVOERING VAN DE PILOTS Cardea Jeugdzorg Bij Cardea Jeugdzorg zijn zes workshops georganiseerd. De bijeenkomsten duurden gemiddeld drie uur. De eerste drie bijeenkomsten hadden hetzelfde programma, steeds voor een andere doelgroep. De eerste keer voor de zonen, de tweede keer voor de vaders, de derde keer voor zonen en vaders samen. Bijeenkomst vier en vijf hadden ook weer hetzelfde programma: eerst met de zonen en daarna met de vaders apart. Tijdens de afsluitende zesde bijeenkomst konden vaders en zonen het geleerde in praktijk brengen en daarop reflecteren. Utrechtse School Op de Utrechtse School zijn tien lessen voor jongens uit de derde klas vmbo-t georganiseerd. De lessen vielen onder het vak drama binnen Culturele en Kunstzinnige Vorming. Elke les duurde 70 minuten. De inhoud van de workshops is zoveel mogelijk vertaald naar expressieve werkvormen. Concreet gaat het om acht inhoudelijke bijeenkomsten met de zonen, één inhoudelijke bijeenkomst met zonen en vaders, en een afsluitende bijeenkomst waarop met de leerlingen naar een toepasselijke film is gekeken. 26 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners rak ijkschool es riesland n ho sias e rainers de rak ijk l We r e land ijn vij rk ge rgan eerd l een vaderraad en een n era eve re en a e ver vader en nen ijden de jaarlijk e en av nd e vij rk v r vader en nen adden elk een e gen e a a en k ken e en r a be erk ng ee e l gev erd e j ngen e derde en v erde leerjaar en n vader SUCCESFACTOREN aa van de dr e l ijn de v lgende van de gr e n erven e ge r leerd raag o e a e n erven e r e nen r e ader ede n kkeld en gev erd d r en a e annen ra ner d e erv r al vrij ll ger ebben nge e aders direc aans reken e d re en e l e aan reken van vader de eer e belangrijke a n de n erven e r e nen r e ader e be r kken e d van vader nee e al e e l e rden aange r ken n vader a ren de eb e r e nen r evader nl ijn een be rij v ng van de gev erde l e gebr k e draa b ek en een n erven ebe rijv ng e v nden h l annen llen l ever el en dan ge l en rden e n er ven e r e nen r e ader n d g vader en nen elkaar e el en en n d g r e nal e el en bij e verder n kkelen van de e d ek Wan r e nen r e ader n n kkel ng de n erven e een ge a en lijke ek naar a erk v r alle be r kkenen ONDERZOEK NAAR DE EFFECTIVITEIT nder oek in ederland r erschillende leers ijlen erschillende erk or en e n erven e r e nen r e ader d reken ng e de d ver e van de deelne er ver llende v ed ijlen ver llende leer ijlen en eerv d ge n ell gen e v eel a d e gn e rea e ek e nen en n vader leren d r e d en en d r e ervaren v a a elende erkv r en be eg ng rea v e ge rekken beeld en l a er aal el r be end g e d e e nd v d ele re e e geen nder ek gedaan naar de e e v e van de n erven e nder oek naar ergelijk are in er en ies r geen nder ek gedaan naar de e e v e van de e een vergelijkbare n erven e e ec ie o er aringen n de re e e de ervar ngen van de vader en de nen rden de leer en en ben e d erv lgen rd e geleerde n de rak ijk gebra en rd d e ervar ng k eer gere e eerd Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? 27 k he al n s eelgoed e aard he s aa nog in de kas ook s ri oeken he in eresseer he nie Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners AANGEHAALDE LITERATUUR B I • Abraham, E., Hendler, T., Shapira-Lichter, I., Kanat-Maymone, Y., Zagoory-Sharona, O., and Feldman, R. (2014) Father's brain is sensitive to childcare experiences. ro eedings o the ational adem o ien es Washington: NAS • Bos, H., Goldberg, N., Gelderen, L. van, Gartrell, N. (2012) Role Models, Gender Role Traits, and Psychological Adjustment. ender o iet nline Thousand Oaks: SAGE • Crott, A.J.M., (2011) an hoop des vaderlands naar van de jongen in opvoedingsliterat ijmegen: adboud niversiteit er. et beeld r( ‐ ) • Delfos,M. (2008) ers hil mag er zijn. aarom er mannen en vro wen zijn Amsterdam: Bert Bakker • Duindam, V. (1997) orgende vaders Amsterdam: van Gennep • Broeke, A. ten (2010) et idee M Amsterdam: Maven Publishing • Elst, T., Evers, G. (1984) Mannen in zi ht bes ho wingen over manne en h lpverlening Utrecht: SOMAN • Burgess, A. (1997) et vaderinstin t Amsterdam: Podium • Faddegon,H.(2011) Man s hiet op nders draaien de rollen om Amsterdam: Gopher BV • Carothers, B.J., Reis, H.T. (2013) Men and women are rom arth e amining the latent structure of gender. Journal of ersonalit and o ial s holog Vol. 104(2), 385-407. • Feldman, R., Gordon, I., Schneiderman, I., Weisman, O., Zagoory-Sharon, O. (2010) at ral variations in maternal and paternal are are asso iated with s stemati hanges in o to in ollowing parent in ant onta t Psychoneuroendocrinology 35, p. 1133-1141 Philadelphia: Elsevier • Claessen, J. (2013) ebben we met het meisjess es tegelijkertijd ook een jongensprobleem? De Volkskrant 22-06-2013 • Connell, R.W. (1995) Mas linities Cambridge: Polity Press. • Corneau, G. (1991) wezige vader, verloren zonen. ver de mannelijke identiteit Utrecht: Servire Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? • Fine, C. (2011) aarom e llemaal an Mars omen. oe e roseksisme an e Basis igt an e ers hillen ssen Man n ro w Houten: Lannoo • Haar, M. van der , Huis, I. van, Verloo, M. (2014) Man . in itvoering. nderzoek naar ederlandse proje ten geri ht op de parti ipatie en eman ipatie van laagopgeleide so iaal ge soleerde mannen ijmegen:Efficient 28 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners • Hanssen, H. (2006) Babymanagement voor mannen. Praktisch handboek voor vaders Ikvader Boeken • Tavecchio, L. (2012) e vi ie ze irkel van de intergenerationele overdra ht van vaderlijke a wezigheid Kind en Adolescent Review, Vol. 19, No. 4, p.434-437 • Hanssen, H. (2006) De 9 maanden gids voor mannen Ikvader boeken • Tavecchio, L., Bos, H. (2011) Inleiding op het themanummer ‘Vaderschap, rol van vaders in opvoeding van kinderen en diversiteit in vaderschap’ Pedagogiek 31e jaargang • 1 • 2011, p. 3-10 • Hoog, S. de, Harthoorn, H., Servage, R. (2011) Vaderschap 2.0 Den Haag: Equality • Hyde, J.S. (2005) The gender similarities hypothesis USA: University of Wisconsin • Zwaan, I. (2013) e a wezige vader bestaat niet en waarom vaders niet moeten moederen Amsterdam: Bert Bakker WEBSITES • Jolles, J. (2010) Ellis en het verbreinen. Over Hersenen, Gedrag En Educatie Amsterdam - Maastricht: Neuropsych Publishers • Kimmel, M. (2008) Guyland: The perilous world where boys become men USA: Harper Perennial • Kuunders, M., Wilde, E.J. De, Zwikker, N. (2011) oeveel je gdigen krijgen zorg in de je gdzorg? Utrecht: Nederlands Jeugd Instituut • Oosten, N. van. , Vlugt, I. van der., Brants, L. eksespe i eke h lpverlening voor maats happelijk werkers Bussum: Coutinho • Pels, T., Ketner, S., Naber, P (red.) (2012) Een vader is meer dan 100 meesters. Versterken van vaderschap in Amsterdam Amsterdam: Kenniswerkplaats Tienplus www.KenniswerkplaatsTienPlus.nl In deze kenniswerkplaats werken onderzoekers, praktijk en beleid aan een betere ondersteuning voor migrantenouders met tieners. De kenniswerkplaats wordt gefinancierd door ZonMw. www.rotsenwater.nl Het Rots en Water-programma is een psychofysieke training die grensoverschrijdend gedrag vermindert, positieve attitudes bevordert, en zorgt voor een veilig, pestvrij leer- en leefklimaat. www.toffejongens.org Een fysieke training in communicatie en conflictpreventie, voor jongens en professionals in het basis- en middelbaar onderwijs, in welzijn, hulpverlening en opvoeding. www.trotsezonentrotsevaders.nl Op deze website worden de eerder uitgevoerde pilots van TrotseZonenTrotseVaders gepresenteerd. " ls m n vader weet dat ik deze lm heb gezien wordt hij helemaal gek." • Pollack, W. (1998) Real Boys: Rescuing Our Sons from the Myths of Boyhood New York: First Owl Books Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? 29 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners YOUTUBE FILMS "Ik vond niet alles leuk." (Bob, die eerder had aangegeven niet snel positie te zijn.) Zie ook de afspeellijst van ontwikkelaar Jens van richt op outube • teven ont: Vaders hebben een andere rol in de opvoeding • Het lokhuis over puberteit bij jongens ( ) • Eveline Crone over Het uberbrein bij De ereld Draait Door • Martine Delfos: vaders laten kinderen los zodra het k n • Jelle Jolles: ouders moeten pubers steun en sturing geven • ( op) of the most stupid people of all time (original) • Jij bent mijn vader voor altijd • hat is that Father and son are sitting on a bench. uddenly a sparrow lands across them. • rotseZonen rotseVaders door Michel • Martin van aardenberg - Voetbalvader • ony orter - he Man Bo • ony orter - A Call to Men • Jackson atz - ough Guise • Me boy (remi ) - es- , Ali B ange Frans • Men Care, a Global Campaign on Fatherhood • Bert en Ernie: Ernie heeft een banaan in zijn oor Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? 30 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners B B INLEIDING 32 TRAININGEN 1 2 3 4 5 6 enni a in en z e en naar ver indin en z nen enni a in en z e en naar ver indin en vader e ver indin a en t en z nen en vader aar zijn ver indin en e aa t waar willen zij deze ver tre en en waar veranderen de z nen aar zijn ver indin en e aa t waar willen zij deze ver ter en ver ter en en waar veranderen de vader Ver nden zijn et el aar 33 37 41 44 48 52 WERKVORMEN De eerste negen hebben een plek in het draaiboek, de overige 6 staan er niet in maar kunnen gebruikt worden ter inspiratie of om een eigen draaiboek op maat samen te stellen. ot slot volgt een lijst met niet uitgewerkte werkvormen die eenvoudig in te zetten zijn. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 i en a en van vader en z n waliteiten en val ilen renzen Plankje doorslaan annelij eid en r welij eid annelij e en vr welij e ei en a en van vader en z n at i et waard v r te trijden? annelij eid derin en n r atiev rzienin Vechten tegen de zee Trots op … e n il ra enten a taan al je en e te an et Pushing Hands veri e wer v r en 55 58 59 60 62 63 64 67 68 69 71 72 73 74 77 78 EVALUATIEFORMULIEREN Deze kunnen naar eigen behoefte worden aangepast of integraal worden overgenomen. 1 2 val atie r val atie r 79 82 lier vader lier z n Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? 31 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners INLEIDING Een van de relaties die je als (ambulant) hulpverlener, therapeut of begeleider tegenkomt is de relatie tussen zonen met n vader nen ijn k nd van n vader en vader ijn k weer kind van hun vader! De rol van de vader binnen de opvoeding is van grote waarde en betekenis. Niet alleen de zoon heeft veel vragen over de wereld om hem heen. De vader ee k vaak veel vragen en ijn n llen begrij en ij l graag nder e nen en el en e kan v rk en da de zonen en hun vaders tegen een relatie-en/of communicatier blee aanl en ij eken naar de j e a and en nabijed n de lee ijd jaar en der gaa de a n e van de n de j nge an een erke r l elen en laa ij de eg n naar v l a en annelijk e d e n a en vader en n verl dan n e al ijd al en en en n de e er de ijn er belangrijke gelijk eden de v edrela e eb en naar een gelijk aard ge vader zoonrelatie op basis van volwassenheid en zelfstandigheid. e e ijn al een n egen ijn vader k nnen eggen da ij graag l da ijn vader er v r e en da ijn vader e el ? e e ijn al de vader egen ijn n k nnen eggen da ij een jn n a ee e ijn n? Het draaiboek van de interventie TrotseZonenTrotseVaders is bedoeld voor hulpverleners die zien dat de relatie tussen vader en n aanda be e en d e llen e en e ij een traject met vader en zoon in kunnen vullen. Per sessie is er eer een a enva ng van e d el en e e a v e en dit wordt vervolgens gedetailleerd uitgewerkt in een voorbeeld. Daarna worden alternatieve werkvormen beschreven, da een ra ner el var a e n ijn r gra a aan kan brengen. De training is ontwikkeld met hulp van Cardea Jeugdzorg in e den e n vakkenn rak ijkervar ng en gedreven e d leverden Michel van Pomeren en Evert Wiebenga van Cardea een aardev lle bijdrage aan d draa b ek Jens van Tricht erda en vader d e r ijn n kan r ijn el ij aak da ijn n r kan ijn ijn vader en draag eraan bij da ijn n la er k eer een r e vader kan rden Hiervoor is de interventie TrotseZonenTrotseVaders ontwikkeld. Zonen en vaders werken in deze training op een interactieve an er ge a enlijk aan de nderl nge n a e ij n dekken n elke rela e ij elkaar aan e n dekken d r a en e ijn en a en e d en da e elkaar k nnen leren, activeren en motiveren. e n erven e be aa een e al bijeenk en van r n de e bijeenk en rd aanda ge nken aan zonen individueel (2 avonden) en vaders individueel (2 avonden) en nen en vader ge a enlijk av nd en een eekend dagdeel). Het is een actieve interventie waar “doen” centraal staat. Er wordt gewerkt aan inzicht in de onderlinge relatie, l de e e verbe eren en re e e annelijke e genschappen en gedragingen. Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? 32 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners Voorbeeld van een training gericht op kennismaken en zoeken naar verbindingen voor zonen Training 1 Kennismaking en zoeken naar verbindingen - zonen Thema Duur Opstelling Kennismaking 180 minuten Activiteiten in een sportzaal; zittend in een kring SAMENVATTING Kenmerkende elementen van de eerste training: Dit is de eerste training voor de zonen. Daarin willen we bereiken dat de zonen met elkaar kennismaken en zich vertrouwd voelen in de groep. Ook willen we dat ze nadenken over de relatie met hun vader en waar de grenzen liggen van anderen. Het is belangrijk dat de deelnemers persoonlijke informatie durven te delen binnen de groep. • Zonen maken kennis met elkaar in de vorm van een spel om te ontspannen en energie los te laten. • Een basis leggen van veiligheid en vertrouwen. Uitleg over de schatkist en dat alles wat vanaf nu wordt gezegd in de schatkist gaat en niet naar buiten zal gaan. • Persoonlijke eigenschappen en kwaliteiten van de jongens en hun vaders bespreken. Ontdekken welke kwaliteiten en talenten van zonen en vaders overeenkomen of juist verschillen. • De training staat in het teken van fysieke activiteiten gekoppeld met reflectie die inzicht geeft in de relatie van de zonen met hun vaders. Doel van de eerste training is het versterken van de betrokkenheid tussen vader en zoon en het reflecteren op de persoonlijke kwaliteiten en eigenschappen van vader en zoon. “Elke verandering begint met een andere manier van kijken” Het resultaat van de eerste training: Zonen hebben gesproken en nagedacht over zichzelf, hun vaders en de onderlinge relatie en staan bewuster in de relatie die ze met vader hebben. Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? 33 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners OEF MIN LEERDOEL WAT DUUR WERKVORM WIE 1 Kennismaken: Bal rond gooien (namenspel) 10 Kring gooien Deelnemers; Medicine ball (zware in de tweede bal, 1, 3 of 6 kilo) ronde ook de trainers Afstemmen op leeftijd en fysieke mogelijkheden van de deelnemers. 10 Touwtrekken Deelnemers Touw 5 Kring, luisteren Trainers Iets dat als kluis kan fungeren; een kistje, kastje, doos, mand, etc. Mooi als het iets symbolisch is, of iets persoonlijks van de trainer. 60 Kring, delen, plenair Deelnemers Opschrijven op flapover. 0 - Kennismaken - Bevorderen groepsdynamiek - Ontspannen sfeer creëren - Ontladen van energie en loslaten van innerlijke spanningen Je noemt je eigen naam als je de bal gooit. In de volgende ronde noem je de naam van degene naar wie je de bal gooit. BIJZONDERHEDEN Variatie: In een volgende ronde kan je afspreken dat je 'af' bent als je iemands naam niet weet. Wie blijft er over? Variatie: In een volgende ronde kan je afspreken dat je af bent als je de bal laat vallen. Wie blijft er over? 2 3 4 5 10 20 25 85 - Kennismaken - Bevorderen van de groepsdynamiek - Ontspannen sfeer creëren - Ontladen van energie en loslaten van innerlijke spanningen Fysieke oefening: Touwtrekken - Introductie en een gevoel van vertrouwen en vertrouwelijkheid creëren - Geheimhouding Introductie programma en 'kluis' - Deelnemer benoemt kenmerkende eigenschappen van de ander - Deelnemer benoemt kenmerkende eigenschappen van zichzelf - Deelnemer onderscheidt kwaliteiten en valkuilen/ vervormingen - Deelnemer benoemt overeenkomsten en verschillen tussen zichzelf en de ander Reflectie: Eigenschappen van vaders en zonen - Deelnemers ontspannen - Energizer Energizer/ontspanner/ ontlader Individuele deelnemer tegen individuele deelnemer, of individuele deelnemer tegen trainer, of groepjes deelnemers tegen elkaar. Uitleg van het programma, introductie van de ‘’kluis’’, voorstellen van de trainer(s). Deelnemers worden uitgenodigd de flapover nog aan te vullen als ze tussendoor nog iets bedenken. Zie uitgewerkte werkvorm 1 Op een ballon gaan zitten zonder dat deze kapot knalt. 10 Individueel Plenair Deelnemers Ballonnen OEF MIN LEERDOEL WAT 6 Reflectie: ennis a ing 7 95 115 8 eelne er leren elkaar kennen eelne er re e eren n rela e e n vader eelne er aken de relatie met hun vaders tot centraal thema - Rust nemen eelne er kennen n e gen gren en en k nnen deze uiten. DUUR WERKVORM WIE Kring, delen, lena r Deelnemers Zonen stellen zichzelf voor aan de hand van vragen: wie is je vader, hoe is de relatie e je vader lijk je je vader? Welke k al e en alen en ee ij? DE EDE n kaar en aar deelnemers er één of eer k nnen k e en de e dr k ver hun vader. r nken lekker Pauze sie e oe ening: renzen B Z Tweetallen Deelnemers r aal a bl e v e en Tweetallen Deelnemers r aal a ed ne ball e ge erk e erkv r eelne er kennen de grenzen van de ander. 9 10 145 165 eelne er ijn be van n rela e met hun vader eelne er ijn be van de aan a e g e d van ek contact met hun vader eelne er ijn be van de gren en tussen zichzelf en hun vader - Deelnemers formuleren een concreet leerdoel en gaan hiermee aan de slag - Deelnemers committeren zich aan dit leerdoel - Deelnemers ervaren dat e n aa ijn een er nlijke d rbraak sie e oe ening: toeien Leg grenzen goed uit. egel e e elkaar geen ijn d en vr end a elijk e d le er n e van de mat af. e en een a de vl er r beer de bal van elkaar a e akken Vragen nadien: Stoei je wel eens met je vader? Hoe lang? Hoe e en j ll e? ijn er d delijke gren en? en j ll e bij de gren en? ebben jullie andere manieren van l a elijk n a ? eran ering eer oe en De deelnemers worden uitgenodigd een concreet leerd el v r de k ende ijd e r leren ba van a n de e bijeenk aan b d gek en e committeren zich aan dit leerdoel en gaan ermee aan de slag. kan bijv rbeeld aan de and van de ge erk e erkv r Andere vormen om het vastleggen van een leerdoel te verankeren ijn k denkbaar ijv rbeeld e g en van dar ijl je een bal naar een d el een be aalde eke n ann ng d r de nen elkaar e la en l en e n ele n er ijl e reken a n d elen ijn Individueel, delen lena r Deelnemers aander lankje en OEF MIN LEERDOEL WAT DUUR WERKVORM WIE 11 Afronding en afsluiten kluisje 5 175 Opdracht aan de zonen om met hun vaders te be reken a ij ebben gedaan. Vraag voor zonen om mee e ne en ijn ij de nen d e ij llen ijn? lena r Trainers B Z l je DE EDE Voorbeeld van een training gericht op kennismaken en zoeken naar verbindingen voor vaders Training 2 Kennismaking en zoeken naar verbindingen - vaders Thema Duur Opstelling Kennismaking 180 minuten Activiteiten in een sportzaal; zittend in een kring SAMENVATTING Kenmerkende elementen van de tweede training: Dit is de tweede training, de eerste training van de vaders. Bewust is er gekozen voor een zelfde programma voor vaders als met de zonen in de eerste training, zodat zij het thuis met elkaar kunnen delen. • Vaders maken kennis met elkaar in de vorm van een spel om te ontspannen en energie los te laten • Een basis leggen van veiligheid en vertrouwe Uitleg over de schatkist en dat alles wat vanaf nu wordt gezegd in de schatkist gaat en niet naar buiten zal gaan • Persoonlijke eigenschappen en kwaliteiten van de zonen en hun vaders bespreken. Ontdekken welke kwaliteiten en talenten van zonen en vaders overeenkomen of juist verschillen • De training staat in het teken van fysieke activiteiten gekoppeld met reflectie die inzicht geeft in de relatie van de zonen met hun vaders In deze training willen we bereiken dat de vaders met elkaar kennismaken en zich vertrouwd voelen in de groep. Ook willen we dat ze nadenken over de relatie met hun zoon. Het is belangrijk dat de deelnemers persoonlijke informatie durven te delen binnen de groep. Doel van de tweede training is het versterken van de betrokkenheid tussen vader en zoon en het reflecteren op de persoonlijke kwaliteiten en eigenschappen van vader en zoon. Het resultaat van de tweede training: “Zo vader, zo zoon.” Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? Vaders hebben gesproken en nagedacht over zichzelf, hun zonen en de onderlinge relatie en staan bewuster in de relatie die ze met hun zonen hebben. 37 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners OEF MIN LEERDOEL WAT DUUR WERKVORM WIE 1 Kennismaken: Bal rond gooien (namenspel) 10 Kring gooien Deelnemers; Medicine ball (zware in de tweede bal, 1, 3 of 6 kilo) ronde ook de trainers Afstemmen op leeftijd en fysieke mogelijkheden van de deelnemers. 10 Touwtrekken Deelnemers Touw 5 Kring, luisteren Trainers Iets dat als kluis kan fungeren; een kistje, kastje, doos, mand, etc. Mooi als het iets symbolisch is, of iets persoonlijks van de trainer. 60 Kring, delen, plenair Deelnemers Opschrijven op flapover. 0 - Kennismaken - Bevorderen groepsdynamiek - Ontspannen sfeer creëren - Ontladen van energie en loslaten van innerlijke spanningen Je noemt je eigen naam als je de bal gooit. In de volgende ronde noem je de naam van degene naar wie je de bal gooit. BIJZONDERHEDEN Variatie: In een volgende ronde kan je afspreken dat je 'af' bent als je iemands naam niet weet. Wie blijft er over? Variatie: In een volgende ronde kan je afspreken dat je af bent als je de bal laat vallen. Wie blijft er over? 2 3 4 5 10 20 25 85 - Kennismaken - Bevorderen van de groepsdynamiek - Ontspannen sfeer creëren - Ontladen van energie en loslaten van innerlijke spanningen Fysieke oefening: Touwtrekken - Introductie en een gevoel van vertrouwen en vertrouwelijkheid creëren - Geheimhouding Introductie programma en 'kluis' - Deelnemer benoemt kenmerkende eigenschappen van de ander - Deelnemer benoemt kenmerkende eigenschappen van zichzelf - Deelnemer onderscheidt kwaliteiten en valkuilen/ vervormingen - Deelnemer benoemt overeenkomsten en verschillen tussen zichzelf en de ander Reflectie: Eigenschappen van vaders en zonen - Deelnemers ontspannen - Energizer Energizer/ontspanner/ ontlader Individuele deelnemer tegen individuele deelnemer, of individuele deelnemer tegen trainer, of groepjes deelnemers tegen elkaar. Uitleg van het programma, introductie van de ‘’kluis’’, voorstellen van de trainer(s). Deelnemers worden uitgenodigd de flapover nog aan te vullen als ze tussendoor nog iets bedenken. Zie uitgewerkte werkvorm 1 Op een ballon gaan zitten zonder dat deze kapot knalt. 10 Individueel Plenair Deelnemers Ballonnen OEF MIN LEERDOEL WAT 6 Reflectie: ennis a ing 7 95 115 8 eelne er leren elkaar kennen eelne er re e eren n rela e e n zoon eelne er aken de relatie met hun zonen tot centraal thema - Rust nemen eelne er kennen n e gen gren en en k nnen deze uiten. DUUR WERKVORM WIE Kring, delen, lena r Deelnemers Vaders stellen zichzelf voor aan de hand van vragen: wie is je zoon, hoe is de relatie e je vader lijk je je vader? Welke k al e en alen en ee ij? DE EDE n kaar en aar deelnemers er één of eer k nnen k e en de e dr k ver hun zoon. r nken lekker Pauze sie e oe ening: renzen B Z Tweetallen Deelnemers r aal a bl e v e en Tweetallen Deelnemers r aal a ed ne ball e ge erk e erkv r eelne er kennen de grenzen van de ander. 9 10 145 165 eelne er ijn be van n rela e met hun zoon eelne er ijn be van de aan a e g e d van ek contact met hun zoon eelne er ijn be van de gren en tussen zichzelf en hun zoon - Deelnemers formuleren een concreet leerdoel en gaan hiermee aan de slag - Deelnemers committeren zich aan dit leerdoel - Deelnemers ervaren dat e n aa ijn een er nlijke d rbraak sie e oe ening: toeien Leg grenzen goed uit. egel e e elkaar geen ijn d en vr end a elijk e d le er n e van de mat af. e en een a de vl er r beer de bal van elkaar a e akken Vragen nadien: Stoei je wel eens met je zoon? Hoe lang? Hoe e en j ll e? ijn er d delijke gren en? en j ll e bij de gren en? ebben jullie andere manieren van l a elijk n a ? eran ering eer oe en De deelnemers worden uitgenodigd een concreet leerd el v r de k ende ijd e r leren ba van a n de e bijeenk aan b d gek en e committeren zich aan dit leerdoel en gaan ermee aan de slag. kan bijv rbeeld aan de and van de ge erk e erkv r Andere vormen om het vastleggen van een leerdoel te verankeren ijn k denkbaar ijv rbeeld e g en van dar ijl je een bal naar een d el een be aalde eke n ann ng d r de vader elkaar e la en l en e n ele n er ijl e reken a n d elen ijn Individueel, delen lena r Deelnemers aander lankje en OEF MIN LEERDOEL WAT DUUR WERKVORM WIE 11 Afronding en afsluiten kluisje 5 175 Opdracht aan de vaders om met hun zonen te be reken a ij ebben gedaan. Vraag voor vaders om mee e ne en ijn ij de vader d e ij llen ijn? lena r Trainers B Z l je DE EDE rbeeld van een ra n ng ger de verb nd ng en vader en nen en re e e annelijk e d en vr elijk e d Training 3 De verbinding maken tussen zonen en vaders Thema Duur Opstelling e a enlijke n r d n en r ng e el ng en verb nd ng aken lkaar k al e en en alen n dekken SAMENVATTING Kenmerkende elementen van de derde training: de derde ra n ng de eer e ra n ng van de vader en nen a en ader en nen aken kenn e elkaar n de v r van een el e n annen en energ e l e la en en ba leggen van ve l g e d en ver r en leg ver de a k en da alle a vana n rd ge egd n de a k gaa en n e naar b en al gaan er nlijke e gen a en en k al e en van de nen en n vader be reken n dekken elke k al e en en e gen a en van nen en vader vereenk en j ver llen e e k elen aan va ngen ver annelijk e d en vr elijk e d e ra n ng aa n e eken van eke a v e en gek eld e re e e d e n gee n de rela e en de nen en n vader en een verkenn ng van va ngen ver annelijk e d en vr elijk e d ader en nen aken verb nd ng e elkaar delen ervar ngen en leren elkaar n d r e be er kennen ij erken e e elkaar lijken en van elkaar ver llen en nder eken de band d e er en en ader en n ellen elkaar v r aan de gr e en ver ellen ver elkaar k al e en alen en ern e ver elkaar k nnen ijn e er gek en n de eer e eede en derde ra n ng gr endeel e el de r gra a e an eren da vader en nen de el de ervar ng ebben e e elkaar k nnen delen en k nnen vergelijken aarnaa ebben vader en nen a ar van elkaar vragen bean rd en de k en va gelegd elangrijk n e elkaar e kijken naar de verb nd ng ervar ngen e delen en e ver elkaar e ijn eraard e k n belangrijk da vader en nen n r a e d rven e delen b nnen de gr e el van de derde ra n ng e ver erken van de be r kkened en vader en n e re e eren n er nlijke k al e en en e gen a en en e verkennen van n va ngen ver annelijk e d en vr elijk e d Voorbeelden van te gebruiken spreuken over vaders en zonen: “Kinderen hebben meer aan een goed voorbeeld dan aan kritische opmerkingen.” “Het woord nee maakt veel meer indruk als het wordt uitgesproken door ouders die ook ja kunnen zeggen.” ij die o oed nie hij die er ek is de ader eiligheid is oor een kind ijn aders hand die hem stevig vasthoudt.” “Bedenk dat het gedrag van een puber een afspiegeling is van uw eigen opvoeding.” ssen ader en oon lig he die e ra ijn an h n gelijkenis Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? Het resultaat van de derde training: ader en nen ebben e elkaar ge r ken ver el elkaar en n nderl nge rela e aan be er n de rela e d e e e elkaar ebben en ijn be van n va ngen ver annelijk e d en vr elijk e d k he al ijd ge ro eerd ijn oon e ehandelen als een dier are e ge el e ie ik o reis as door een land aar ik al eerder as ge ees aar hij nie 41 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners OEF MIN LEERDOEL WAT DUUR WERKVORM WIE B Z DE EDE 1 0 - Introductie en gevoel van vertrouwen en ver r elijk e d re ren - Geheimhouding Introductie Welkom. Uitleg van het programma, introductie van de ‘’schatkist’’ 5 Kring, luisteren Trainers Kluisje 2 5 - Kennismaken - Bevorderen van de groepsdynamiek - Verbinding maken tussen zoon en vader - Ontspannen sfeer re ren - Ontladen van energie en nnerlijke ann ngen Fysieke oefening: Touwtrekken 10 Touwtrekken Deelnemers Touw 45 Plenair Deelnemers 20 Tweetallen Deelnemers Sportzaal, mat, blote voeten. 20 Tweetallen Deelnemers Medicine Ballen 1kg 3kg 6kg Plenair Deelnemers Flapovers met eigenschappen van vaders en zonen van de eerste en tweede training. Vader en zoon als koppel tegen een ander koppel. Vader en zoon tegen elkaar Vaders samen tegen zonen samen 3 4 5 15 60 80 6 100 7 110 - Deelnemers benoemen aa a elijke n r en v r annelijk e d en vr elijk e d eelne er ijn be da vr elijk e d k bij annen v rk en andersom Reflectie: anne en ro e hei - Deelnemers kennen hun eigen grenzen en kunnen deze uiten - Deelnemers kennen de grenzen van de ander Fysieke oefening: Grenzen - Vaders en zonen worden zich bewust van de eke rela e d e ij e elkaar hebben en met andere vaders/zonen - Vaders en zonen leren da ij de gren van een ander kunnen ‘’lezen’’ - Verbinden en vertrouwen Fysieke oefening: a op e i eelne er ijn bewust van hun eigen kwaliteiten en valkuilen. eelne er ijn bewust van de kwaliteiten en valkuilen van de ander - Deelnemers herkennen el annelijke al vr elijke e gen a en bij el en bij elkaar hei Zie uitgewerkte werkvorm 4 Zie uitgewerkte werkvorm 3 De zoon of vader laat de zware bal op de buik van de ander vallen erbij le en ij elkaar en kijken naar elkaar gren en Steeds een zwaardere bal gebruiken. Pauze 10 Reflectie: anne e en ro e e eigenschappen an a er en zoon 30 Zie uitgewerkte werkvorm 5 Flapovers met annelijke en vr elijke eigenschappen van de vorige oefening. OEF MIN LEERDOEL WAT DUUR WERKVORM WIE B Z 8 Fysieke oefening: Stoeien 20 r aal a medicine ball. 9 140 160 eelne er ijn bewust van hun onderlinge relatie eelne er ijn bewust van de aan- of a e g e d van ek contact in hun onderlinge relatie. eelne er ijn bewust van de fysieke gren en en en - Deelnemers formuleren een concreet leerdoel en gaan hiermee aan de slag - Deelnemers committeren aan d leerd el - Deelnemers ervaren dat e n aa ijn een er nlijke d rbraak Tweetallen Deelnemers Regels: Respect, elkaar geen ijn doen, stop is stop, vr end a elijk e d le er n e van de mat af. Vaders en nen kan je el wat laten gaan in e e en ij be alen el en a en de gren en Stoeien op een mat op de vloer: probeer de bal van elkaar af te pakken. Nabespreking: Stoeien jullie wel eens met elkaar? Hoe vaak? Hoe lang? e e en j ll e? ijn er d delijke gren en? en j ll e bij de gren en? ebben jullie andere manieren van l a elijk n a ? Verankering leerdoelen 15 Tweetallen, plenair Deelnemers 5 Plenair Trainers De deelnemers worden uitgenodigd een concreet leerdoel voor de komende ijd e r leren ba van a n de e bijeenk aan bod is gekomen. e eren aan dit leerdoel en gaan ermee aan de slag. Andere vormen om het vastleggen van een leerdoel e verankeren ijn k denkbaar ijv rbeeld e g en van dar ijl je of een bal naar een doel, een bepaalde (fysieke) inspanning, of door de nen elkaar e la en l en e n ele n er ijl e reken a n d elen ijn 175 e a enlijk d el ellen en daarmee aan de slag gaan EDE Leg de regels goed uit. kan bijv rbeeld aan de hand van de uitgewerkte werkvorm 3. 10 DE Afronding/huiswerk/kluisje erk vader en n ondernemen samen een a v e aar n e e ge a enlijke d el llen toepassen. Hierover ver ellen e de anderen ijden de laa e ge a enlijke bijeenk e kan van alle ijn k ken r en l kijken etcetera.. Afsluiten kluisje. Opdracht Kluisje Voorbeeld van een training gericht op het versterken van de verbinding tussen vaders en zonen, voor de zonen Training 4 Waar zijn verbindingen gemaakt, waar willen zij deze versterken en waar veranderen - de zonen Thema Duur Opstelling Kwaliteiten, mannen en de mannelijkheidscoderingen 180 minuten Kring SAMENVATTING Dit is de vierde training, de tweede alleen voor de zonen. Daarin willen we bereiken dat zonen weten waar zij de band met hun vader kunnen en willen versterken en waar zij deze willen veranderen. We kijken naar de strijdpunten tussen vaders en zonen en hoe deze op te lossen. Ook kijken we hoe vaders en zonen elkaar kunnen ondersteunen. En leggen we de verbinding met de mannelijkheidscoderingen. Doel van de vierde training is om de verbinding tussen vaders en zonen verder te versterken aan de hand van de mannelijkheidscoderingen. Kenmerkende elementen van de vierde training: • De basis van veiligheid en vertrouwen blijft • Van strijd naar verbinding • Koppeling aan de mannelijkheidscoderingen Waar kunnen de zoon en de vader elkaar ondersteunen. Na de kwaliteiten en de talenten die men van elkaar heeft gehoord gaan wij kijken naar waar deze los van elkaar kunnen bestaan en wat deze kunnen betekenen in het man zijn of man in wording. Wat is de codering van de mannelijkheid, die er is, die wij hebben, welke opvattingen en denkbeelden hebben wij meegekregen en wat bepaald de context in gewenst en ongewenst rolgedrag. Hierbij staan de kwaliteiten weer in verband met de codering. De controversiële benadering van een codering, een denkbeeld, een opvatting en deze te begrijpen, ons bewust te zijn stelt ons beter in staat om te veranderen, waar men uiteindelijk wil veranderen. Het resultaat van de vierde training is dat de zonen zich bewuster zijn van de verbinding met hun vader en wat ze daarin willen veranderen. Ook zijn zij zich bewust van de .rol die de de mannelijkheidscoderingen hierin spelen. Er zijn in de vorige training veel lichamelijke en mentale oefeningen gedaan en de emotionele band is daarbij al aanbod geweest. Deze emotionele band wordt in de komende trainingen verdiept en versterkt. Na de verbinding die zonen en vader met elkaar hebben gezocht en de verbindingen die zij bij elkaar hebben gezien en misschien zouden willen, is het nu van belang om te gaan kijken naar waar men los van elkaar een verbinding zijn en waar zij nog meer een verbinding met elkaar willen maken of willen versterken. Hierin wordt meegenomen: waar liggen de strijd punten? Hoe worden deze strijdpunten opgelost? Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? Zijn deze het waard om voor te strijden? Waar kan men meewerken en uiteindelijk samenwerken. Strijd om het inruimen van een vaatwasser, broek half op de billen, mobiel, veters niet vast. Kan ook een moment van verbinding zijn om samen dit te doen. Een rol nemen, een rol overnemen en een rol accepteren van zowel de zoon naar de vader als de vader naar de zoon. Er kan alleen verbinding ontstaan als er veiligheid en vertrouwen is, als men elkaar accepteert en respecteert. De autonomie dat bij elk kind hoort en dat deze autonomie een weg heeft naar volwassenheid. Een zoon met een eigen talent, met eigen mogelijkheden in de maatschappij en samenleving. Het loslaten van vaders denkbeeld, opvattingen en codering zijn belangrijk elementen die een zoon nodig heeft om zijn eigen weg, met zijn eigen keuzes te gaan. Deze ondersteunen, aanmoedigen maken verbindingen tot elkaar en maken ons uiteindelijk verbonden. 44 “Een zoon van zijn vader zijn.” Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners OEF MIN LEERDOEL WAT DUUR WERKVORM WIE B Z 1 0 - Introduct - Introductie en gevoel van vertrouwen en er r elijk e d re ren - Geheimhouding Introductie Welkom. Uitleg van het programma, herhaling vanq de opmerkingen over de ‘’kluis’’. 5 Kring, luisteren Trainers Kluisje 2 5 eelne er ijn bewust van hun eigen kracht en die van de ander - Deelnemers ontladen energ e en nnerlijke spanningen eelne er ijn bewust van onderwerpen de rijd lijden eelne er ijn bewust van wat henzelf rijd aard eelne er ijn bewust van wat de ander rijd aard eelne er ijn bewust van hun manier van rijden eelne er ijn bewust van de manier aar de ander rijd Fysieke oefening: Wat is het waard om oor te str en 30 Tweetallen of meer Deelnemers Sportzaal 3 35 eelne er ijn bewust van het verschil tussen tegenwerken en samenwerken eelne er ijn bewust van hun rol in het spel Deelnemers staan rond de ara e eder bij een handvat. Als begin kan de parachute wat op en neer bewogen worden, met jongere kinderen is het leuk om onder de parachute door te zwaaien. Ook is e gelijk da eed een deelnemer onder de parachute door loopt wanneer deze boven is. ijn alle aal opwarmers. De oefening is om de bal langs de rand van de parachute te laten rollen zonder dat deze er vanaf rolt. Dit vraag afstemming en samenwerking. Wie neemt welke rol op zich? Wie speelt mee, wie stoort, wie haakt af? Variatie: linksom en rechtsom. Variatie: samen de bal opgooien en opvangen m.b.v. de parachute. EDE Spelmaterialen om te veroveren (bv. ballen, ringen, zakjes) Zie uitgewerkte werkvorm 6. Fysieke oefening: Parachute met bal DE 15 Minimaal viertal, maximaal a ankelijk van grootte parachute Deelnemers Grote gekleurde parachute, middelgrote bal OEF MIN LEERDOEL 4 50 eelne er ijn be van de aarde van n rela e e de ander eelne er ijn be van e belang van naar elkaar l eren eelne er erkennen a r nen r nd l eren bij el en de ander WAT a ze: DUUR WERKVORM WIE p es 30 Plenair Deelnemers l je rad a en ij ben ijn vader v r al ijd B Z l DE je ea er Drinken en iets lekkers Bespreking: erkenbaar? e je d n g? Heb je dit gedaan met je vader n? Wa ee je n g? ee je d een band e vader n? Welke nderdelen v nd je belangrijk n de vader n rela e r l del kijken egen a en er r lijk e e Filmpje: Bert en Ernie anaan n je ren Bespreking: Wanneer eb jij een banaan n je ren? 5 80 e re e n r a e delen e rden van an ijn en de ver a ngen van de v ed ng l r en aa a ij der ng e ijn van e gen nvl ed daar ijn er vereenk en e de k al e en d e ijn ge reven training 1+2 Reflectie: anne hei sco eringen 60 Plenair Trainers ea er er n annelijk e d der ngen e ge erk e erkv r ragenlij annelijk e d der ngen Pennen la ver annelijk e d der ngen en vr elijk e d der ngen la ver e vader n k al e en training 1+2 la ver e annelijke en vr elijke e gen a en uit training 3 6 140 eelne er ijn be van a r nen n n rela e eelne er ijn be van e belang v r elkaar e rgen eelne er la en v r rgen sie e oe ening: ei en en o gen e n gebl ndd ek en rd d r de ander d r de r e e geb r ndgele d 20 ee allen Deelnemers EDE Geblindeerde d kbr llen bl ndd eken OEF MIN LEERDOEL WAT DUUR WERKVORM WIE 7 Verankering leerdoelen 15 160 eelne er r leren een concreet leerdoel en gaan hiermee aan de slag - Deelnemers committeren zich aan dit leerdoel - Deelnemers ervaren da e n aa ijn een er nlijke d rbraak Plenair Trainers Deelnemers Plenair Trainers B Z De deelnemers worden uitgenodigd een concreet leerdoel voor de komende ijd e r leren basis van wat in deze bijeenk aan b d gekomen. Ze committeren zich aan dit leerdoel en gaan ermee aan de slag. kan bijv rbeeld aan de hand van de uitgewerkte werkvorm 3. Andere vormen om het vastleggen van een leerdoel e verankeren ijn k denkbaar ijv rbeeld e g en van dar ijl je een bal naar een d el een be aalde eke n ann ng d r de nen elkaar e la en l en e n ele n er ijl e reken a n d elen ijn 8 180 Afronden en afsluiten l en kl je l je DE EDE Voorbeeld van een training gericht op het versterken van de verbinding tussen vaders en zonen, voor de vaders Training 5 Waar zijn verbindingen gemaakt, waar willen zij deze versterken en waar veranderen - de vaders Thema Duur Opstelling Kwaliteiten, mannen en de mannelijkheidscoderingen 180 minuten Kring SAMENVATTING Dit is de vijfde training, de tweede alleen voor de vaders. Daarin willen we bereiken dat vaders weten waar zij de band met hun zoon kunnen en willen versterken en waar zij deze willen veranderen. We kijken naar de strijdpunten tussen vaders en zonen en hoe deze op te lossen. Ook kijken we hoe vaders en zonen elkaar kunnen ondersteunen. En leggen we weer de verbinding met de mannelijkheidscoderingen. Doel van de vijfde training is om de verbinding tussen vaders en zonen verder te versterken aan de hand van de mannelijkheidscoderingen. Kenmerkende elementen van de vijfde training: • De basis van veiligheid en vertrouwen blijft • Van strijd naar verbinding • Koppeling aan de mannelijkheidscoderingen Het resultaat van de vijfde training is dat de zonen zich bewuster zijn van de verbinding met hun vader en wat ze daarin willen veranderen. Ook zijn zij zich bewust van de rol die de de mannelijk- heidscoderingen hierin spelen. Er zijn in de vorige training veel lichamelijke en mentale oefeningen gedaan en de emotionele band is daarbij al aanbod geweest. Deze emotionele band wordt in de komende trainingen verdiept en versterkt. Waar kan de zoon en de vader elkaar ondersteunen. Na de kwaliteiten en de talenten die men van elkaar heeft gehoord is het kijken naar waar deze los van elkaar kunnen bestaan en wat deze kunnen betekenen in het man zijn of man in wording. Wat is de codering van de mannelijkheid die wij hebben, welke opvattingen en denkbeelden hebben wij mee gekregen en wat bepaald de context in gewenst en ongewenst rolgedrag. Staan de kwaliteiten weer in verband met de codering. De controversiële benadering van een codering, een denkbeeld, een opvatting en deze te begrijpen, ons bewust te zijn stelt ons beter in staat om te veranderen, waar men uiteindelijk wil veranderen. een rol nemen, een rol overnemen en een rol accepteren van zowel de zoon naar de vader als de vader naar de zoon. Er kan alleen verbinding ontstaan en zijn als men elkaar accepteert. Autonomie bij elk kind hoort en dat deze autonomie een weg heeft naar volwassenheid. Een zoon met een eigen talent en mogelijkheden in de maatschappij en samenleving. Het loslaten van vaders denkbeeld, opvattingen en codering zijn belangrijk elementen die een zoon nodig heeft om zijn eigen weg, met zijn eigen keuzes te gaan. Deze ondersteunen, aanmoedigen maken verbindingen tot elkaar en maken ons uiteindelijk verbonden. Info door middel van filmpjes over de ontwikkeling van het brein en info over rol van vader. Na de verbinding die zonen en vader met elkaar hebben gezocht en de verbindingen die zij bij elkaar hebben gezien en misschien zouden willen. Is het nu van belang om te gaan kijken naar waar men los van elkaar een verbinding zijn en waar zij nog meer een verbinding met elkaar willen maken of willen versterken. Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? 48 “Een aartje naar zijn vaartje hebben.” Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners OEF MIN LEERDOEL WAT DUUR WERKVORM WIE B Z 1 0 - Introduct - Introductie en gevoel van vertrouwen en er r elijk e d re ren - Geheimhouding Introductie Welkom. Uitleg van het programma, herhaling vanq de opmerkingen over de ‘’kluis’’. 5 Kring, luisteren Trainers Kluisje 2 5 eelne er ijn bewust van hun eigen kracht en die van de ander - Deelnemers ontladen energ e en nnerlijke spanningen eelne er ijn bewust van onderwerpen de rijd lijden eelne er ijn bewust van wat henzelf rijd aard eelne er ijn bewust van wat de ander rijd aard eelne er ijn bewust van hun manier van rijden eelne er ijn bewust van de manier aar de ander rijd Fysieke oefening: Wat is het waard om oor te str en 30 Tweetallen of meer Deelnemers Sportzaal 3 25 eelne er ijn bewust van het verschil tussen tegenwerken en samenwerken eelne er ijn bewust van hun rol in het spel Deelnemers staan rond de ara e eder bij een handvat. Als begin kan de parachute wat op en neer bewogen worden, met jongere kinderen is het leuk om onder de parachute door te zwaaien. Ook is e gelijk da eed een deelnemer onder de parachute door loopt wanneer deze boven is. ijn alle aal opwarmers. De oefening is om de bal langs de rand van de parachute te laten rollen zonder dat deze er vanaf rolt. Dit vraag afstemming en samenwerking. Wie neemt welke rol op zich? Wie speelt mee, wie stoort, wie haakt af? Variatie: linksom en rechtsom. Variatie: samen de bal opgooien en opvangen m.b.v. de parachute. EDE Spelmaterialen om te veroveren (bv. ballen, ringen, zakjes) Zie uitgewerkte werkvorm 6. Fysieke oefening: Parachute met bal DE 15 Minimaal viertal, maximaal a ankelijk van grootte parachute Deelnemers Grote gekleurde parachute, middelgrote bal OEF MIN LEERDOEL WAT DUUR WERKVORM WIE B Z 4 Reflectie: anne hei sco eringen 60 PC, beamer 40 - Theoretische informatie delen - Bewust worden van man ijn en de ver a ngen van de opvoeding/cultuur en aa a ij der ng e ijn van e gen invloed daarop ijn er vereenk en met de kwaliteiten die ijn ge reven training 1+2 Plenair Trainers DE EDE Powerpoint annelijk e d coderingen Zie uitgewerkte werkvorm 7 ragenlij annelijk e d coderingen Pennen Flapover annelijk e d coderingen en vr elijk e d coderingen Flapover met vader/zoon kwaliteiten uit training 1+2 Flapover met annelijke en vr elijke eigenschappen uit training 3 5 100 eelne er ijn bewust van de waarde van hun relatie met de ander eelne er ijn bewust van het belang van naar elkaar luisteren - Deelnemers herkennen patronen rondom l eren bij el en de ander a ze: p es l je rad a en ij ben ijn vader v r al ijd Bespreking: Herkenbaar? Doe je dit nog? Heb je dit gedaan met je vader/zoon? Wat weet je nog? Geeft je dit een band met vader/zoon? Welke onderdelen vind je belangrijk n de vader n rela e r l del kijken tegen, samen, stoer, vr lijk e e Filmpje: Bert en Ernie Banaan in je oren! Bespreking: Wanneer eb jij een banaan in je oren? 15 Plenair Deelnemers l je bea er luidsprekers Drinken en iets lekkers OEF MIN LEERDOEL WAT DUUR WERKVORM WIE B Z 6 Reflectie: n or atie oorziening 30 l je bea er l d reker 7 8 115 145 165 - Deelnemers hebben n n de eke en gee elijke n kkel ng van j ngen - Deelnemers hebben inzicht in de rol van vader n de v ed ng - Deelnemers relateren deze inzichten aan zichzelf en de relatie met hun eigen zoon eelne er ijn be van a r nen in hun relatie eelne er ijn bewust van het belang om voor elkaar te zorgen - Deelnemers laten voor zich zorgen - Deelnemers formuleren een concreet leerdoel en gaan hiermee aan de slag - Deelnemers committeren zich aan dit leerdoel - Deelnemers ervaren da e n aa ijn een er nlijke doorbraak Zie uitgewerkte werkvorm 8 sie e oe ening: ei en en o gen la ver 20 Tweetallen Deelnemers 15 Plenair Trainers, Deelnemers Plenair Trainers en De één is geblinddoekt en wordt door de ander door de ruimte of het gebouw rondgeleid. eran ering eer oe en ddel e lankje De deelnemers worden uitgenodigd een concreet leerdoel voor de komende ijd e r leren basis van wat in deze bijeenk aan b d gekomen. Ze committeren zich aan dit leerdoel en gaan ermee aan de slag. Andere vormen om het vastleggen van een leerdoel e verankeren ijn k denkbaar ijv rbeeld e g en van dar ijl je of een bal naar een doel, een be aalde eke n ann ng d r de zonen elkaar te laten l en e n ele n er ijl e reken a n d elen ijn 180 EDE Geblindeerde duikbrillen of blinddoeken kan bijv rbeeld aan de hand van de uitgewerkte werkvorm 3. 9 DE ron en en a s iten l en kl je l je Een voorbeeld van een training gericht op de diepere verbondenheid tussen vaders en zoons Training 6 Verbonden zijn met elkaar Thema Duur Opstelling Verbondenheid zijn door samen te strijden 6 uur Kring SAMENVATTING Dit is de zesde en laatste training, de tweede met vaders en zoons samen. Daarin komen lichamelijke, mentale en emotionele aspecten van de band tussen vader en zoon samen en leggen we de nadruk op de emotionele band. Doel van de zesde training is om de emotionele band tussen vaders en zonen verder te versterken, met hen te reflecteren op de ontwikkeling van hun relatie tot nu toe, en ervoor te zorgen dat ze met elkaar in gesprek of bezig blijven. In de training komen de lichamelijke, mentale en emotionele band weer te samen. Misschien is de emotionele band in de laatste training van het grootste belang. Kenmerkende elementen van de zesde training: • De basis van veiligheid en vertrouwen blijft: Alles wat vanaf nu wordt gezegd gaat in de schatkist en zal niet naar buiten gaan. • Diepere verbinding tussen vader en zoon • Vooruitblik naar de toekomst: hoe blijven vaders en zonen met elkaar in contact. De vraag is: kan men en durft men elkaar te vragen of te zeggen wat men anders zou willen? Waar accepteren ze elkaar? Is de relatie verbeterd? Welke opdrachten hebben ze tot uitvoering kunnen brengen en hebben zer de doelen die ze hebben gesteld behaald? Het resultaat van de zesde training is dat vaders en zonen hun band nog verder hebben versterkt en verdiept en hieraan blijven werken. Wij zijn beland in de laatste training. In de gehele training hebben wij samen met de zonen en de vaders een aantal punten besproken en voor ieder zijn daar werkdoelen en speerpunten uit voortgekomen. Iedere relatie die een zoon met zijn vader heeft is uniek, heeft grote waarde en betekenis. Er is door de vaders en de zonen gezocht naar de verbindingen. Misschien waren er verbindingen die men nog wil maken of misschien verbeteren. Zowel de vader als de zoon hebben een proces doorgemaakt en zouden beter kunnen weten hoe de relatie is en verloopt. Waar communiceren ze met elkaar en waar helpen ze elkaar? Waar werken ze elkaar tegen? Waar zijn knelpunten? Waar liggen grenzen en waar worden deze overschreden? Hoe reageren ze op elkaar? Wie is leidend, wie is volgend? Wat hebben ze gemeen? Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? Wat zijn mannelijke kwaliteiten? Wat zijn de mannelijkheidcoderingen en hoe sluiten deze we of niet aan bij de vaders en de zonen? Laten vaders los of houden ze juist vast? Wat weten ze over biologische en neurologische ontwikkeling? Is er onderof overvraging van hun zoon? Doen versus denken? Kijkt men naar het talent? Geeft men voldoende steun, sturing, motivatie en inspiratie? Is de opvoedrol van vader net zo belangrijk als die van moeder? Zijn ze zich bewust geworden van al deze vragen en misschien nog tal van andere vragen die wij tijdens de training hebben gesteld?. Kan een zoon tegen zijn vader zeggen dat hij graag wil dat zijn vader er voor hem is en dat zijn vader hem helpt? Of kan een vader tegen zijn zoon zou zeggen dat hij een fijn contact heeft met zijn zoon? Is men verbonden met elkaar? 52 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners OEF MIN LEERDOEL WAT DUUR WERKVORM WIE B Z 1 Fysieke oefening: Vechten tegen de zee 180 Welk koppel heeft het beste eiland gemaakt? n bij e blij de vlag het langste staan? 0 - Bewust maken van het belang van luisteren naar elkaar - Bewust maken van het belang van samenwerken in de relatie - Bewust maken van belangrijke en nbelangrijke aken d e n rijd aan e g k nnen ijn - Bewust maken van het e da je de rijd k anders aan kunt gaan - Acceptatie van en respectvol omgaan met elkaar Plenair Trainers, deelnemers Verzamelen op parkeerplaats, naar het strand lopen, instructie. DE EDE Strategie bespreken tussen vader met zoon. Zie werkvorm 9: Vechten tegen de zee. Vlaggen gemaakt van pvc buis. Deelnemers nemen een schep mee, liefst een per deelnemer. Drinken en lekkere snacks meenemen Handig om laarzen o.i.d. aan te doen. Kleding geschikt voor verschillende soorten weer a ankelijk van het seizoen). 2 3 180 240 - ader en n re e eren op hun relatie - Vader en zoon bespreken hun relatie met elkaar - Vader en zoon waarderen hun relatie - Vader en zoon investeren in hun relatie Reflectie: a espre en h is er op racht eelne er re e eren op de gehele training eelne er ijn bewust van de verandering die ze hebben doorgemaakt en benoemen deze. - Deelnemers benoemen aan welke verandering(en) ze nog willen werken Reflectie: ter g i op e training 60 Tweetallen Trainers, deelnemers Soep en broodjes Kluis 60 Tweetallen Trainers, deelemers Flappen: Kluis introduceren Ondertussen samen eten Nabespreking huiswerk: Wat hebben jullie samen gedaan en hoe hebben jullie daarin je leerdoel toegepast? Wat heb je zelf gedaan? Wat heeft de ander gedaan? Wat vond je prettig? Wat zou je een volgende keer anders of juist weer willen? Flap-overs met alle belangrijke de ra n ng gehaalde informatie ophangen en bespreken. - Eigenschappen van vader en zoon annelijke en vr elijke eigenschappen annelijke en vr elijke eigenschappen van vader en zoon annelijk e d coderingen en vr elijk e d coderingen Doorgeslagen plankjes Intake doelen OEF MIN LEERDOEL WAT DUUR WERKVORM WIE 4 Verankering leerdoelen 15 Plenair Deelnemers 15 Plenair Trainers 300 - Deelnemers formuleren een concreet leerdoel en gaan hiermee aan de slag - Deelnemers committeren zich aan dit leerdoel - Deelnemers ervaren dat ze in staat zijn tot een persoonlijke doorbraak BIJZONDERHEDEN Vader en zoon worden uitgenodigd samen een concreet leerdoel voor de komende tijd te formuleren op basis van wat in de hele training aan bod is gekomen. Ze committeren zich aan dit leerdoel en gaan ermee aan de slag. Dit kan bijvoorbeeld aan de hand van de uitgewerkte werkvorm 3. Andere vormen om het vastleggen van een leerdoel te verankeren zijn ook denkbaar. Bijvoorbeeld het gooien van dartpijltjes of een bal naar een doel, een bepaalde (fysieke inspanning, of door de zonen elkaar te laten filmen met hun telefoon terwijl ze uitspreken wat hun doelen zijn 5 315 - Deelnemers beoordelen de training op proces en resultaat - Deelnemers worden terug overgedragen aan hun trajectbegeleider Evaluatie en afronding Deelnemers krijgen alle flappen mee naar huis. Evaluatie formulieren Eindgesprek afspreken Deelnemers vullen evaluatieformulieren in. Na een half jaar deelnemers bellen Eindgesprek afspreken (hierin vindt ook de overdracht van de deelnemers plaats terug naar hun eigen trajectbegeleider). Na een half jaar worden de deelnemers gebeld zodat gekeken wordt wat er dan veranderd is en wat het effect van de training is geweest. 6 330 Afsluiting Dank Afsluiten kluisje. Plenair Trainers Kluisje Werkvorm 1 Thema Eigenschappen van vader en zoon – kwaliteiten en valkuilen erb nden e d ijn d r a en e rijden mschrijving ra n ebruik ijden de eer e bijeenk e alleen de nen en de eer e bijeenk er re e eer de deelne er el daarna deel ij e n de gr e eerdoelen r eelne eelne eelne eelne uimte eeg pstelling ergader odig ver de e gen er ben e er ben e er nder er ben e a en van vader en n e alleen de vader ken erkende e gen a en van de ander ken erkende e gen a en van el e d k al e en en valk len vereenk en en ver llen en el en de ander en en rijven de gr nd elen rijven een arde ndergr nd a el en elen ell ng kr ng e vellen a er la ver en ennen v r de deelne er kan ev n erkb ekje ver erk ven eel kan gebr k ge aak rden van v rbedr k e v rbe reven kaar en e allerle e gen a en er and g kan ijn gebr k e aken van e al e en el van e er err ken e ernk al e en el van an el an er n ijn de valk len bij err ken verv r ngen k gen en n erne ijn ervan allerle v rbeeldlij en e v nden Deelnemers 4 - 20 Tijdsduur n en MINUTEN ACTIVITEIT leg dra e eer e el van de e e en ng erken j ll e alleen n de lke deelne er krijg eede el erken e e de ele gr e ee vellen a er en een en nd v d ele dra rij e ene a er veel gelijk rden d e je vader n be rijven Welke e gen ijn ken erkend v r e ? Welke k al e en ee ij? Wa eggen anderen ver e ? n even eel k elke nder eve e gen a en? ip: enoe eze ragen n oor ant oor en op te schr en Trotse Zonen Trotse Vaders Ben je de vader die je wilt zijn? n gee e ee ne er e t 55 per raag een o Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners eer ere a en MINUTEN ACTIVITEIT 10 Individuele opdracht: rij e ene a er veel gelijk rden d e j el be rijven Welke e gen a en ijn ken erkend v r j ? Welke k al e en eb je? Wa eggen anderen ver je? n even eel k elke nder eve e gen a en? ip: enoe eze ragen op te schr en lena re n oor n gee e ee ne er e t per raag een o eer ere ant oor en leg k al e en en valk len gen a en van en en ijn e en al k al e en aar ee e e g ede eve en n ge d ngen k nnen d en draa e and n een e gen a e ver d r dan er eveel van e g ede e k al e verv r dan naar e da nega e kan akken e e verv r ng van je k al e v r k je valk l d rda je eveel van e g ede d e n aa er e le oor ee : tono ie an hee positie z n te ee a tono ie an ei en tot eenzaa hei aa racht is iets oois aar an oo ei en tot i p si iteit o ra erighei 20 Individuele opdracht: Wa ijn de valk len van je vader n? Wa ijn j e gen valk len? rij e e bijbe rende vel a er an je bedenken elke k al e de e valk l en v r k ? Waarvan er eveel van e g ede? ege ei ing/ ee en en oor e trainers an hier e genoe e spe en o sten e angr z n E ent ee oo aan e han an lena r nven ar a e e gen a en van de ander e deelne er le en en een e gen a v r van n vel a er da gaa ver de ander e ra ner rij al de e e gen a en een a ver aar d delijk aa ver elke gr e d gaa vader nen erv lgen be reek de ra ner e de deelne er elke van de e e gen a en k al e en ijn en a de bijbe rende valk len k nnen ijn r ijn al ijd eerdere an rden gelijk d eel er nlijk rg da erbij al ijd ben e d rd elke k al e de valk l v r k van elk g ede er ell eveel? lena r nven ar a e e gen a en van de deelne er el e deelne er le en en een e gen a v r van n vel a er da gaa ver en el e ra ner rij al de e e gen a en een a ver aar d delijk aa ver elke gr e d gaa vader nen erv lgen be reek de ra ner e de deelne er elke van de e e gen a en k al e en ijn en a de bijbe rende valk len k nnen ijn r ijn al ijd eerdere an rden gelijk d eel er nlijk rg da erbij al ijd ben e d rd elke k al e de valk l v r k van elk g ede er ell eveel? MINUTEN ACTIVITEIT 45 Samenvatting en afronding e ra ner ben e n g een e r e da de deelne er n de e e en ng ijn d rgegaan en vraag hen te benoemen wat ze ervan geleerd hebben. Welke kwaliteit van zichzelf en van de ander weten ze te waarderen? Vraag de deelnemers deze oefening nog niet met de ander te bespreken, dat doen we bij de eer e ge a enlijke bijeenk 60 Einde Variatie eze oe ening an oo in een in i i ee en een p enair on er ee opgesp itst or en oor ee et sie e o spe oe eningen t ssen oor it an eh pzaa z n o e energie en concentratie op peil te houden. Werkvorm 2 Grenzen mschrijving Deelnemers lopen naar elkaar toe en worden bewust van grenzen van zichzelf en anderen. ebruik Als fysieke oefening die inzicht geeft over hoe deelnemers met zichzelf en anderen omgaan. eerdoelen - Deelnemers kennen hun eigen grenzen en kunnen deze uiten. - Deelnemers kennen de grenzen van de ander. uimte Leeg pstelling Lopend van de ene kant van de zaal naar de andere kant. odig Geen Deelnemers 4 - 20 Tijdsduur 30 minuten itleg vooraf Deze oefening gaat over het herkennen van grenzen. Iedereen heeft grenzen, maar hoe herken je die? n ken je je e gen gren en el? e akkelijk ga je ver je e gen gren en een ver d e van een ander? n a v nd je n e genlijk re g? Werkwijze e deelne er aan n ee rijen egen ver elkaar e en n e een e er r e er en ge r ken rd elke rij gaa beg nnen ada een beg n gnaal gegeven l en elke deelne er naar de deelnemer tegenover hem aan de overkant, totdat deze 'stop' zegt. Vervolgens kan gekeken rden de lek aar ge erkelijk v el al de lek aar de gren bere k erd el e n g re g e e d bij? kan er n g een a je ge e rden? r beer aar e een stapje naar voren en naar achteren. Vraag deelnemers op te letten wat er in hun lichaam gebeurt. Variatie e k gelijk de deelne er d e naar de verkan l el e la en v elen anneer ij de gren van de ander bere k ada ij ge e ken e v r de ander kl Aandachtspunt ngen en annen ebben bij de e e en ng vaak een d ng van k kan e el ebben en aan dan met de armen over elkaar, wat naar achter geleund en met de adem ingehouden vol te houden da de ander al bijna b ven e aa nge ij eld k nnen e e ebben aar e allang ver de gren n b vend en e el re g? Wa d e e e je al je n je dagelijk leven ver je grenzen laat gaan? abespreking Hoe was deze oefening? Wat heb je geleerd over jezelf, en wat over de ander? Trotse Zonen Trotse Vaders Ben je de vader die je wilt zijn? 58 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners Werkvorm 3 mschrijving ebruik eerdoelen uimte pstelling Variatie odig Deelnemers Tijdsduur itleg vooraf Plankje doorslaan an e e nd van elke bijeenk rden de leerd elen bij de deelne er verankerd d r een e ale e en ng e d r laan van een en lankje kan erv r een kra ge erkv r ijn e begele den van de e e en ng vraag el e eke de k nd g e d van de v erder e e e n elk geval el al een de e en ng el ervaren ebben ijv rbeeld n de ba le d ng en Wa er ra ner ij ij el n e aar gaan d en ek dan begele d ng van een d geb ed ervaren ra ner an e e nd van elke bijeenk aan e e nd van de ele ra n ng e deelne er bere k een eke en en ale d rbraak neen e deelne er leer da al ij e l ij e k kan eeg el aand de kn e n end de gr nd e lankje da d rge lagen gaa rden kan en ee banken n een g aal gelegd rden en ee a el ee andere lankje d e n ijkan aan e lankje kan k d r een andere deelne er de vader de n bijv rbeeld va ge den rden en lankje van ver llende d k e Wanneer elke bijeenk een lankje rd d rge lagen kan er b n en e deelne er kan el k e en elke d k e ij l d r laan e lankje ijn van ge aa d v ren en dk el n g d kker e breed e kan var ren van eer dan n aal a aal ne nd g n en e gaa je el d elen ellen v r de k ende er de ee n belangrijk d el da je l bere ken n je d en rij e e lankje da je d r dden gaa laan rg v r r n je d en je l aa e ee eker da je d d el gaa bere ken e je ade al ng el je v e en de gr nd ee de j e e n en e van e lankje al eer da je je d el bere k eb e e da er al eer n e je e lankje d r dden laa e e je and er d r eengaan e d ne bij e lankje el je gaa er d r een e en n v r g een keer e je and de e en ng v r e bere den e ga je laan? Welke eg leg je ar a ? e raak je e lankje? n aar gaa je and daarna n g naar e? l je e lankje de gr nd d r dden gaa laan ga dan je kn e n v r e lankje en l je e lankje aand d r dden gaa laan rg dan da je er ev g v r gaa aan egene d e e lankje va d aa egen ver je je e n la e lankje d r dden e de nderkan van een v e de ijkan van je and e deel van je and da e lankje raak e deel van je and nder je nk eker n e je nk el ebr k je ele l aa bij e d r laan van e lankje al je k je el ele aal n e v r e bere ken van je d el ebr k je ade kra bij e d r laan van e lankje de n v rda je gaa laan de kra g ijden e laan e e kra g gel d erbij Trotse Zonen Trotse Vaders Ben je de vader die je wilt zijn? 59 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners Werkvorm 4 Mannelijkheid en ro mschrijving e a enlijke bra n ebruik l nle d ng eerdoelen eelne er r leren aa a elijke va ngen ver annelijk e d eelne er r leren aa a elijke va ngen ver vr elijk e d eelne er ben e en de eld rden d e rden gebr k anneer je n e aan de e va ngen v ld e eelne er erkennen da de ee e e gen a en d e al annelijk vr elijk ge en rden k bij de andere ek e rden aange r en eelne er ijn be da annelijk e d en vr elijk e d n de rak ijk n e n egen ell ng ijn al e aangeleerd krijgen eelne er ijn be van de nvl ed d e va ngen ver annelijk e d en vr elijk e d ebben n e leven van j ngen annen en e je vr en eelne er ijn be van e belang de e va ngen e verr en uimte ver de be eken en van annelijk e d en vr ele d ng naar de annelijk e d elijk e d der ngen eeg pstelling en n kr ng odig a ver Deelnemers r elijkheid en l e n r e bla en ar 4 - 20 Tijdsduur n en MINUTEN ACTIVITEIT 00.00 eken e de bla e een gr v erkan de ene a ver laa ngeveer r nd e v erkan vrij rij b ven e v erkan gr annelijk e d d g de deelne er v r een bra n r eg da daarbij geen d e r Wa er n je k g ed eg e aar raag de deelne er e gen a en e n e en d e e n n e aa a ij al annelijk en Wa ijn n e annelijke e gen a en? Wanneer ben je een e e an? Waaraan e een e e an v ld en? e ag erbij be ere en gaan rij alle an rden e bla n e v erkan onc sie: it z n 00.10 s e nor en aaraan ongens en annen oeten o oen raag n aan de deelne er elke aan de e va ngen rij de e onc sie: it z n e sche anne hei te ho en rden gebr k rden v r j ngen annen d e n e v ld en eld rden e ar n de r e r nd e v erkan oor en ie ons Trotse Zonen Trotse Vaders Ben je de vader die je wilt zijn? 60 ingen o ons aan e nor en oor Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners 00.15 eken e de r e een gr e rkel de andere a ver laa ge ddeld ngeveer r nd de rkel vrij rij b ven de rkel gr r elijk e d raag de deelne er e gen a en e n e en d e e n n e aa a ij al vr elijk en Wa ijn n e vr elijk e gen a en? Wanneer ben je een e e vr ? Waaraan e een e e vr v ld en? e ag erbij be ere en gaan rij alle an rden e r e n de rkel onc sie: it z n 00.25 s e nor en aaraan eis es en ro raag n aan de deelne er elke aan de e va ngen rij de e onc sie: it z n e sche en oeten o oen rden gebr k rden v r e je vr en d e n e v ld en eld rden e ar n de r e r nd e v erkan oor en ie ons ingen o ons aan e nor en oor ro e hei te ho en 00.30 raag n de deelne er n g een g ed naar de a en e kijken Welke van de gen e de annelijke e gen a en ijn e l e annelijk? elke van de e e gen a en k je alleen bij annen egen n bij vr en? el de el de vraag ver de gen e de vr elijke e gen a en elke van de e e gen a en ijn e l e vr elijk elke van de e e gen a en k je alleen bij vr en egen n bij annen? 00.40 n l e de ee e en elijke e gen a en k nnen el bij annen al bij vr en v rk r aa gr e ale dr k je aan e a en aan de n r en v r j ek e en an e al je da n e d e 00.45 Einde Variatie e e e en ng kan e bra n r k n nderdelen ge l ver annelijk e d e de en rden eld rden erbij kan al a ar e e en ng nge e rden erv lgen kan gevraagd rden elke e gen a en d e el bij annen v rk en n n e n e v erkan aan e e k nnen n de rand er een ge reven rden r ijn dan annelijke e gen a en b nnen en b en de b van annelijk e d Welke van de gen e de annelijke e gen evraagd kan e e gen er ll k rden naar er k n ere an a en e bij e an e an de deelne er el van e a ng? nlijke ervar ngen e de e n r er ngen deelne er e vragen elke van de al vr el elkaar erkennen ra e van de e e en ng kan a n r er a k n a a en ijn er a n elijk ben e de be de van de e l rag en en ge nd rden Werkvorm 5 mschrijving ebruik eerdoelen uimte Mannelijke en ro l a env eg ng van de ee eerdere e en ngen en al v rbere d ng v r e van de annelijk e d der ngen eelne er eelne er eelne er ijn be ijn be erkennen odig e a ver e a ver a ver itleg van n e gen k al e en en valk len van de k al e en en valk len van de ander el annelijke al vr elijke e gen a en bij e a en el en bij elkaar Leeg en n kr ng vader en Tijdsduur en an ader en oon ader en nen vergelijken n k al e en en valk len e elkaar en e de d r en el ge elde lij en e annelijke en vr elijke e gen a en pstelling Deelnemers elijke eigenscha n bij elkaar e e gen a en van vader en n e annelijke en vr elijke e gen a en en 2- 20 n en ader en n erken a en n en ll e ebben n de v r ge bijeenk en a en ge aak e e gen a en van je el en van de ander e e gaan j ll e n e elkaar vergelijken ijk eer een elke e gen a en vereenk en elke e gen a en eb je je el egekend en e de ander k n j ? Welke e gen a en ebben j ll e allebe aar n lijken j ll e elkaar? n elke e gen a d e de ander n je e verra je? n k elke e gen a van je el ee de ander n e ge reven? Welke valk len brengen je e gen a en e ee? n elke dag ng l g er dan v r de vader en v r de n? lena r n en ergelijk n j ll e er nlijke e gen a en e de lij e annelijke en vr elijke e gen a en d e j ll e ebben ge eld Welke e gen a en van vader en n aan elke lij ? ijn je valk len e en al annelijk al vr elijk? n je dag ng? Wa eg d ver je el en ver de ander? n a eg e ver annelijke en vr elijke e gen a en? Conclusie er nlijke e gen a en k al e en valk len en dag ngen k nnen el annelijk vr ijn genaa d annelijke en vr elijke e gen a en k en el bij annen v r al bij vr e and n balan anneer ij ijn annelijke en vr elijke k al e en ee n e e en anneer e n d g ijn Trotse Zonen Trotse Vaders Ben je de vader die je wilt zijn? 62 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners elijk en Werkvorm 6 a is he mschrijving ader en ebruik l eerdoelen uimte pstelling odig Deelnemers Tijdsduur itleg vooraf pelregels abespreking Variant nen rijden ea eelne eelne eelne eelne eelne eelne eelne aard o oor e s rijden ek r v r de rijd ver dagelijk e d ngen er er er er er er er ijn be van n e gen kra en d e van de ander n laden energ e en nnerlijke ann ngen ijn be van nder er en d e rijd lijden ijn be van a en el rijd aard ijn be van a de ander rijd aard ijn be van n an er van rijden ijn be van de an er aar de ander rijd eeg n e dden van de aal l g een a e evenveel a en al er deelne er ijn el a er alen ee el a er alen ang de ijkan en van de aal l ggen e ver veren bv ballen r ngen akje eer n en n en v er ng n en nabe rek ng ll e beg nnen eder een e gen a aan de ijkan de a n e dden rden el a er alen neergelegd ll e r beren eder veel gelijk el a er alen e ver veren en je e gen a e be den egene d e er aan e e nd e ee ee n e ben ger de a er alen n e e ag elkaar geen ijn d en elkaar elen aan de a e bijv rbeeld delijke kl je b el er erk br ek naar beneden ve er l Wa e aard v r e rijden? n e rijd je dan? n e dagelijk leven l en vader en n egen allerle rijd n en e ga je daar ee ? a je v r de n ga je v r n e verl e en? n e blij je n n a e degenen e e je rijd ? aak je aan aak je a ? Waar de rijd a e aard v r e ve en? Waar geven n en vader elkaar geen and? e k nnen ij elkaar dan el de and geven? Wa d e de ander j el g ed n de rijd? e e erkv r rd n e draa b ek n aangeb den v r de nen nderl ng en v r de vader nderl ng al e a r v r de rijd en vader en n n e dagelijk leven eraard kan de e erkv r k eel g ed gebr k rden n een e e en vader en ne al bij andere erkv r en e en rekken e en e ij n n leven e e a e e elkaar gaan Trotse Zonen Trotse Vaders Ben je de vader die je wilt zijn? 63 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners n Werkvorm 7 mschrijving ebruik eerdoelen Mannelijkheidscoderingen re en a e e en be rek ng van annelijk e d l ka k v r e be reken van de eerdere e en ngen ver e gen en ver annelijk e d en vr elijk e d eelne er kennen de annelijk e d der ngen eelne er e en de annelijk e d der ngen eelne er re e eren de r l van annelijk e d da van de ander uimte eeg pstelling ergader odig Deelnemers der ngen a en van vader en n el en de ander der ngen n n e gen leven en en en rijven de gr nd elen rijven een arde ndergr nd a el en elen ell ng kr ng er n annelijk e d der ngen ragenlij en annelijk e d der ngen - Pennen la ver e alle annelijk e d der ngen er la en e k en van eerdere e en ngen k al e en vader en annelijke vr elijke e gen a en nen 4 - 20 Tijdsduur n en MINUTEN ACTIVITEIT 00.00 nr d e We ebben e ijden de eer e bijeenk ge ad ver k al e en en valk len verv r ngen van de vader en nen aarna ebben e nder a n e genlijk annelijke en vr elijke e gen a en ijn en ge en da de e n e ar ijn al e ee al el denken andaag gaan e aan de lag e de annelijk e d der ngen de va ngen en denkbeelden d e e n ne al a e eekrijgen ver a ge en en nge en gedrag v r annen Trotse Zonen Trotse Vaders Ben je de vader die je wilt zijn? 64 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners MINUTEN 00.05 ACTIVITEIT er n re en a e annelijk e d der ngen nle d ng e gaa bij annelijk e d der ngen n e ver va aande e gen a en van alle annen Wel gaa e ver de b d a en d e e ver annelijk e d ebben eegekregen n e v ed ng en al a e be nvl eden e e gebe r en en en a e reageren e e ver n el en anderen nadenken en elke e gen a en van n el e n kkelen e annelijk e d der ngen rden vaak baar n a e van re ann ng d rda e e nge ra nd ebben vallen e er akkelijk er g annelijk e d der ngen ijn e en al k al e en e de bijbe rende r verv r ngen en valk len 00.15 00.20 00.25 00.35 ragen er verd delijk ng alle d delijk? e erkenbaar? Wa v nd je e lijk e begrij en? e n g geen re e e ver e de annelijk e d der ngen n e e gen leven v rk eelne er krijgen eder de vragenlij ver de annelijk e d lena r be reken Welke annelijk e d der ngen erken je bij je el ? Welke erken je bij de ander? Welke v nd je een k al e elke e je v ral al verv r ng der ngen en v llen de e n valk l? ak de a en e de e gen a en van de vader en n n de a en e vr elijke e gen a en er bij ang de e n r d eer er k k r de a vr elijk e d der ngen ee elke deelne er even ijd en annelijke en e alle a en e elkaar e vergelijken ragen er be rek ng Welke vereenk en en ver llen e je en de a en e e gen a en en de annelijk e d der ngen? elijke Welke van de e gen a en d e je v r je el eb annelijk e d de annelijk e d der ngen? ge reven e je er g n de a en ver Welke van de e gen a en d e je v r je el eb vr elijk e d de vr elijk e d der ngen? ge reven e je er g n de a en ver Welke van de e gen a en d e je v r de ander eb annelijk e d de annelijk e d der ngen? Welke van de e gen a en d e je v r je el eb vr elijk e d de vr elijk e d der ngen? 00.55 annelijke en vr ge ge reven e je er g n de a en ver reven e je er g n de a en ver r nd ng Welke annelijke en vr Welke annelijke en vr elijke k al e en e je graag n je el er g? n n de ander? elijke verv r ng valk l je bij je el graag a nder en? n bij de ander? MINUTEN ACTIVITEIT 01.00 Einde Variatie: Deze oefening kan ook in een individueel en een plenair onderdeel opgesplitst worden, oor ee et sie e o spe oe eningen t ssen oor it an eh pzaa z n o e energie en concentratie op pei te ho en V A E T MA VRAGEN E Welke Welke Welke EID C DE I E A B C A B C der ngen erken je bij je el elke e ee ? der ngen r e en aver e rr a e bij je ? der ngen e je v ral bij andere annen? en be aalde baan v r ij e belangrijk e n ijn leven k ben andel ng en re a eger k van e e en l e be ij en en nder e den van anderen k r de k e verd enen v r ij el en v r degenen d e a ankelijk van ij ijn k n rreer k e e genlijk be er neller erker en e n er ijn dan anderen k ben el and g na ankelijk en kan e genlijk alle alleen k eb geen l n d g k eb e el nder n r le k ben n e bang en l n e k ben agre e laa n e ver ij een l en en ee e e be eer en k ben ra neel en el ver ekerd k r degenen d e van ij a ankelijk ijn e be er en en n r ble en e l en k ben geen la er k ervaar n e v ral v a ek al e V A E VRAGEN TV WE Welke Welke Welke EID C DE I E der ngen erken je bij je el elke e ee ? der ngen r e en aver e rr a e bij je ? der ngen e je v ral bij andere vr en? k ben a e and al k een ar ner en k nderen eb k r reken ng e den e de be e en en en en van anderen k ben r a r veran rdelijk v r de eer n de k al e van rela e de v ed ng van k nderen en rg v r e den k n leen ijn den e v ral aan rela e e anderen k r e n e be er v r e d en eveel e nder e den van anderen k ag e n e e ek eel dagend gedragen n de andere ek e e negeren k ag e k e baar a ankelijk en e neel ellen k ag l en e n vragen van anderen al k r ble en eb k r er aan rekkelijk e en en be eed aanda aan ijn v rk en k r ij v ral l e dev l aard g en vr endelijk e ellen agre e en b e d ren n e bij ij k r ij n e e el and g e gedragen n e een e en le v r aarde v r ek eel n a Werkvorm 8 mschrijving ebruik Informatievoorziening e vader krijgen een aan al n r a eve l je e en ver e gr e en en v eden van n k nd e belangrijk e n l e de e l je rden a engeva e de vader rd be r ken e e de e n r a e n n gang e n n k nnen gebr ken ijden de e ra n ng de eerdoelen eede e alleen de vader eelne er ebben n n de eke en gee elijke n kkel ng van j ngen eelne er ebben n n de r l van vader n de v ed ng eelne er rela eren de e n en aan el en de rela e e n e gen n uimte a el en elen pstelling ergader ell ng odig a bea er l d reker l nk naar l je n erne a ver e en Deelnemers Tijdsduur itleg vooraf Werkwijze abespreking Variatie ilmpjes n en ader ebben vaak be e e aan n r a e ver e gr e en en v eden van n k nderen en ver e e er ee e en gaan e e l je geven eder een beeld van e gr e en van j ngen en de r l van vader n de v ed ng e el er rd gegeneral eerd j ngen ijn e je ijn vader ijn eder ijn e n de rak ijk da er eel veel vereenk en ijn en j ngen en e je en en vader en eder en eel veel nderl nge ver llen r beer naar de l je e kijken van j e gen a e van j rela e e je n Wa eb jij eraan a eg e je ver j en ver j ll e? r rd een l je ge ar d d r enkele n en a a van e l je rd k r ge nven ar eerd a de belangrijk e b d a e l je a v lgen de deelne er rij d de a ver en e even eel el n g een belangrijk n al da ge rd d r de deelne er n dan e v lgende l je de el de an er kijken en be reken Wa nee je van de e l je ee? Wa eb je geleerd aar je n de rak ijk e een een a e aan k n verb nden? Wa ga je ander d en? e alle l je even eed bekeken e rden e k n el be alen elke van de e l je d en n g ijn v r de deelne er aar je ee erk ven eel kan je de l je k andere en en n e r gra a ver even der e en ber e n en r ng geven elle lle ader ebben een andere r l n de v ed ng even n ader la en k nderen l dra e k n ar ne el berbre n e Wereld raa r vel ne r ne l k ber e bij j ngen Trotse Zonen Trotse Vaders Ben je de vader die je wilt zijn? 67 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners Werkvorm 9 mschrijving ebruik eerdoelen uimte Vechten tegen de zee ader n k el b en a en een e land e rand da e gelijk e gaan eer aan e ndelijk n de ee er a l ng van de er e rk aan e beg n e nven ar eren g ed k d ng Strand aa elkaar odig aar en gelijke a and van de ee e en vlaggen en laag ij aan e beg n Deelnemers 2 - 10 koppels Tijdsduur 180 minuten Werkwijze end ij er g en v r e kijken an even eel n elkaar ver den eelne er ebben a en le er eelne er b en a en e a baar eelne er krijgen n n n nderl nge ver pstelling itleg vooraf al ka k e vader en k ll e gaan e landen van and b e lang and d ader en en d e de ee e en eer aan e gaa er n erken a en aan een e land elk e land ader nk el beg nnen een e land e b en da e k end ij g ed gelijk e gaan eer aan ra ner l en r nd b erveren n r eren a en e naar e r e verleg ra eg e e eij g da de e landen eraan vergela en rden eelne er kijken a and e er ver n er en e de n e e arbe d n k r e ijd ngedaan ge aak rd e de ee e e landen ijn verd enen e nde e en ng abespreking e gaan j ll e e erk? aken j a er gebe r ? e de e dagelijk leven? Wa e re veelal k al end r ge eld ll e eer een lan gaan j ll e ge n aan de lag? W e be aal n a e? e de a en erk ng? erkennen j ll e da l aa ? Wa el en e be er e d en? e e vragen k nnen rden ijden e erk Trotse Zonen Trotse Vaders Ben je de vader die je wilt zijn? 68 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners Werkvorm 10 Trots op … mschrijving ebruik eerdoelen uimte pstelling Variatie odig eelne er ben e en l l bijv rbeeld een en dag e val dden van de aal nen aan de ene kan eelne er v elen r eelne er en n r eelne er ervaren e belang van r eeg even eel ee a ar e r en W eb ard a ver aan de kan vader aan de andere kan nen en vader k nnen k n be ek k en v r dra n e ee a ar e r en erken aan dra en daarna bij elkaar ee ijd g eb ard e en ee a ver e de r ggen egen elkaar ij a ende en n ver llende kle ren e eb ard de a ver aa r vader da aan de ene kan en r n da aan de andere kan ker e e rd r n aal a Tijdsduur n aal n en Variant 1 a en k al e en en vaard g eden van de ander e r g en n een er e rk angb rd kenn ak ng l kker je Deelnemers itleg vooraf elke e gen aal ne nd g a aal ne nd g e e dra gaa ver r en je r je el ? an je r ijn je el ? n de ander? aak v nden e e akkelijker aan e geven a e n e g ed v nden dan a e el g ed v nden e kran aa er k v l le n e d r e benadr kken a g ed gaa a e in onszelf en in elkaar waarderen, geven we het goede de kans zich meer te laten zien en verder e n kkelen (5 minuten) ader en nen gaan a en aan de lag e aan a en v r e eb ard de a ver e verleggen e el en e elkaar ver a e llen rijven erv lgen rijven e d en krijgen een r ker ge lak ij de e var an e r e da vader en Trotse Zonen Trotse Vaders Ben je de vader die je wilt zijn? n al k 69 el e elkaar d r aken e belangrijk Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners ijn Variant 2 (15 minuten) ader en nen dden n de aal rden ek van elkaar ge e den el d r e eb ard en en n e e en el d r n a ar e r en e erken de a ver dra rij veel gelijk e gen a en k al e en vaard g eden van de ander aar je r ben Welke k al e en be nder je? Welk gedrag aardeer je? Waar ben je r ? erv lgen krijgen e een r ker ge lak erv lgen k en de nen be ek bij de vader en le en en v r aar e r aarna k en de vader be ek bij de nen en le en en v r aar e r ijn ijn Uitbreiding 1 (5 minuten) ekijk a de anderen ver j ll e ebben ge reven aa e je d rdr ngen d a e gev nden rd ver j ll e al nen al vader e reek e elkaar elke d ngen je erken en elke je verba en ee k aan je e en vraag je dan a je da el v ld ende laa en Uitbreiding 2 (5 minuten) e reek al vader n k el e d v r je a reek naar elkaar n g een aar je r ben el even eel vragen al e elder ng be e a n e e elkaar n d e laa e een adea je ijn Werkvorm 11 De Knoop mschrijving Deelnemers vormen samen een knoop en moeten uit de knoop zien te geraken. ebruik l ar er energ er energ e e d en thema's bespreekbaar te maken en uit te diepen. eerdoelen - Deelnemers hebben samen plezier. - Deelnemers kunnen samen een fysiek probleem oplossen. eelne er ijn be van n r l n een gr e r e uimte Leeg pstelling Kring odig Geen Deelnemers 4 - 20 Tijdsduur 5 - 15 minuten itleg vooraf Werkwijze k ij e raken j d e erl ggende We zitten allemaal wel eens in de knoop, en hoe komen we daar dan weer uit? Gaan we het alleen l en d en e e a en? rg je v r je el v ral v r anderen? e je je e gen gren en en d e van anderen? e rd er ge n eerd? n e da al e annend rd bijv rbeeld n een ed rijd? e deelne er aan d elkaar n een kr ng da e de v nger en van degene egen ver en k nnen raken ij een gr e gr e e en deelne er een k ar lag draa en da e e de der naar e dden aan eelne er d en n gen d en rekken n ar en naar de andere kan van de kr ng Daar pakt elke hand een hand van iemand anders. Zo ontstaat de knoop. de dra rg da j ll e Variatie abespreking de kn raken aar le je ag de and d e je va eb n e eer l la en erdeel de deelne er n ee gr e en bijv rbeeld een gr e vader en een gr e nen aa de gr e en egelijk beg nnen en aak er een ed rijd van Welke gr e e eer de kn ? Langer of korter, al naar gelang de bedoeling met deze oefening. lena r n de ver llende gr e en en n ee allen een b na e ervan ebr k de vragen d e bij de leg v ra al ge eld ijn gen llen de e n de e en ng ebben eegen en anderen ijn e d re eer verge en erkennen e da n dagelijk leven? Trotse Zonen Trotse Vaders Ben je de vader die je wilt zijn? 71 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners Werkvorm 12 Filmfragmenten Omschrijving Om een gesprek aan te zwengelen over de rol van vaders bekijkt de groep tijdens elke workshop een filmfragment of videoclip. Het vader/zoonthema zit in veel films en is ook in allerlei muziek terug te vinden. Gebruik Om een gesprek aan te zwengelen Leerdoelen - Deelnemers reflecteren op een aspect van vader-zoonrelaties. - Deelnemers vormen een mening over vader-zoonrelaties. - Deelnemers verwoorden hun mening over vader-zoonrelaties. Ruimte Lokaal/zaal Opstelling Zitten in kring of theateropstelling Nodig Filmfragment + apparatuur om het af te spelen Deelnemers 10 - 15 Tijdsduur 5 - 15 minuten Uitleg vooraf We gaan een stukje uit een film kijken. De film heet (naam film), wie kent deze film al? Let goed op wat er gebeurt, het gaat over vaders en zonen. Werkwijze Uitleg vooraf, vertoning fragment, nabespreking, Nabespreking - Eventueel In welke films gaat het nog meer over vaders en zonen? (De antwoorden op deze vraag kunnen gebruikt worden voor het vinden van nieuwe interessante filmfragmenten.) Fragmenten - Finding Nemo - Accidental Hero - Freedom Writers Wat hebben jullie gezien? Wat heeft dit te maken met vaders en zonen? Herken je dit in je eigen leven? Wat heb je ervan geleerd? - Star Wars - Oorlogswinter - Billy the Kid - A Bronx tale - Videoclip: 'Me boy' van Yes-R, Ali B, Lange Frans - Videoclip: 'Slaap' van The Opposites Voorbeeld Accidental Hero. In de film speelt Dustin Hoffman een vader die niet helemaal op het rechte pad zit. Wat hij wel doet is 54 mensen redden wanneer een vliegtuig neerstort. Hij neemt hier echter nooit de credits voor omdat hij die aandacht niet wil. Die gebeurtenis heeft er alleen wel voor gezorgd dat hij te laat was om zijn zoontje op te halen bij zijn vrouw (ze hebben ruzie en wonen niet meer bij elkaar). Nu moet hij de gevangenis in (hij noemt het een zakenreis) maar hij wil zijn zoontje nog even spreken voordat dat gebeurt. Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? 72 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners Werkvorm 13 Ga staan als je ... mschrijving enn er n ebruik l kenn eerdoelen ak ng e en ng aar ee je elke eek beg n de gr e n be eg ng e krijgen eed een b van rela e ve l g naar annend eelne eelne eelne eelne ak ng en eer e verkenn ng van n er la en e van el en er en e van elkaar er ennen aan de n delijke e a er k en n be eg ng uimte Leeg pstelling Zitten in kring odig Stoelen Deelnemers 10 - 20 Tijdsduur 5 minuten itleg vooraf tellingen delijke e a elkaar e leren kennen beg nnen e e een aan al ell ngen l de ell ng j van e a ng a je l de ell ng v r j n e van e a ng blij je en ada e even ebben r ndgekeken e er gaan aan en e blijven en gaa edereen eer en en k er een v lgende ell ng Ga staan als je… vandaag eb n be en van rgen na geregend ben a gel en eekend ge ee ben k end eekend gaa a gel en eek n a eb ge ad e je vader je al eerder bij e nen e ader a je n e bij je vader n je een e vader eb annelijk v rbeeld je je vader lijk je een g ede e gen a van je vader kan n e en je vader een e e an je el een e e an l ijn Variatie raag de deelne er de e eek ge r eb jaar der ben rijk l rden van rgen na ben ge rden eleen n aard g ben la er k nderen l je een dere br er eb je eleen r e eb er d ngen ijn aar ver je e n e and raa n eb n n g een elle je n eb n r e nen r e ader el een ell ng n e brengen Trotse Zonen Trotse Vaders Ben je de vader die je wilt zijn? 73 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners Werkvorm 14 Een echte man moet ... mschrijving ebruik eerdoelen eelne er be rdelen en be reken raken ver annelijk e d el al nv l e en ng d e la er lena r be r ken kan de oefening meteen besproken wordt. eelne eelne eelne eelne rden el al er ijn be van n n r en en aarden a v annelijk e d er reken n n r en en aarden a v annelijk e d er leren da er ver llende n r en en aarden a v annelijk e d ijn er ijn be da n r en en aarden a v annelijk e d veranderlijk k nnen ijn uimte Ofwel tafels en stoelen, ofwel een lege ruimte pstelling Vergaderopstelling of alle deelnemers beginnen aan één kant van de zaal odig - Invulformulieren en pennen. a e ver llende be rdel ng n vea - Flapover met stiften. Deelnemers 1 - 20 Tijdsduur 30 minuten itleg vooraf eke e en ng d e ijden de vl er aan e geven We ebben alle aal dee n ver a een e e an e ijn a ij el n e ag en e d en e ij el n e e gedragen n de e e en ng krijg je een aan al ell ngen v rgelegd aar ver je je en ng ag geven l nv l e en ng gee e r l er aan n everre je e e de ell ng een ben d r e be re ende vakje n e kle ren e reek de an rden lena r vraag el ng en aak d k er nlijk ben jij n e e an? e belangrijk da ? l eke e en ng je beg n aan de kan van de aal d e aa v r ele aal n e e de ell ng een en aan de verkan a je v r ele aal el ee een n e dden ne raal n de geb eden er en kan je je e gen gen an eerde e nne en Wanneer de ell ng v rgele en l je naar e n n de aal da dr k a jij van de e ell ng v nd Variatie e k n deelne er k aan de kan la en beg nnen d e aa v r ele aal e de ell ng een al je denk da da el en eer n be eg ng e krijgen a rlijk e en de e lij e var ren n e alle ell ngen ijn v r edereen even relevan al eke e en ng kan e el lang d ren n en k en er van de deelne er el ell ngen d e br kbaar ijn aar kan je even eel naar vragen e bij de ver llende e naar de va e e vragen n aa een ge rek de deelne er en regel a g k en vader en nen e v r deelne er k ege aan van geda en e veranderen al daar n n ge rek aanle d ng v r n aa Trotse Zonen Trotse Vaders Ben je de vader die je wilt zijn? 74 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners en Stellingen Een echte man moet: erk ijn ard g ijn e bang ijn ader rden eld verd enen ed k nnen nadenken e l aa ijn e ijn l vragen al da n d g erlijk ijn llen lenen r ijn a l e rgen en k ken ard ijn ede le d ng v lgen g ijn e n de gevangen k en e en nderen el en rijden a en er ver nen er e ijn a rden r enden ebben r e ijn e elddad g ijn en g ede vr end ijn er baar ijn el v g ijn a ijn er ijn ra g ijn l ijn e erd ijn d a en d en ijk ijn l en n erk aken r ijn e g er g ijn el ijn el en e erk el verded gen r el k en dden e baa ijn Helemaal niet 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Neutraal 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Helemaal wel 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Stellingen Een echte man moet: Helemaal niet Meisjes versieren Mediteren Sporten Winnen Veel seks hebben Zelfbeheersing hebben l ijn Kunnen verliezen ijn eer verded gen Boodschappe doen 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Neutraal 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Helemaal wel 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Werkvorm 15 Pushing Hands mschrijving eelne er ebruik ijv rbeeld al kenn ak ng e en ng al kra n a e e en ng eerdoelen eelne eelne eelne eelne uimte eeg pstelling n odig Geen el en elkaar n balan e blijven d r e r beren elkaar balan e d e ng al v r van en e en al n n verbale er aan ev g n n enen er kennen n kra en n valk len er ebben le er er el en elkaar ee allen egen ver elkaar Deelnemers Tijdsduur itleg vooraf n en n de e e en ng gaa e ver el ev g blijven aan er ijl je r beer de ander d en nder ek bij je el en de ander a erk balan e a egen ver elkaar d je anden v r je e de al naar v ren rg da je ev g aa r beer je de ander balan e d en d r e een egen de anden van de ander e d en r beer daarbij el n balan e blijven Wa n e je be r je eb de be r anneer je l l je je v e e ver e en e e and e le nen ee de ander ge nnen e e gen anden eg rekken ag dan kan de ander el balan d en r beer e n dekken a erk n balan e blijven aa deelne er n een gr e ervar ngen d en n l eed na een ijdje e bij je el blijven en n e e graag llen elen van ar ner nnen el da e ver llende n balan e blijven Variatie e e e en ng verl vrij el e el de al de v r ge alleen den de and al en van de deelne er eed na e elkaar e gaa er n g eed de ander balan e brengen erbij e je n b eler e erk gaan r g ed e v elen e de ander aa k je era er aar ijn balan en e je e daar kan krijgen ergee nder en n e ev g e gen benen e blijven aan Wanneer je da d delijk n e d e kan de ander ijn anden eg rekken da jij balan raak Bespreking Wa erk ? Wa el je de ander balan e krijgen? n a el je Waar l g je ? Waar e je je v r n? el n balan e blijven? e kan eel be l aa ijn de e be rek ng al alver ege de e en ng een keer e d en e de vraag aan de deelne er elkaar e geven Trotse Zonen Trotse Vaders Ben je de vader die je wilt zijn? 77 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners Overige werkvormen (niet uitgewerkt) Fysieke oefeningen aak een be eg ng en eg je naa erbij allen er alen d n en nder ra en r ndl en ek ek ree e dan g n a e anderen dan n e ng dan ng and n en ndl en n l e elkaar n e en al ver llende er nage vr end kla gen br er n en la b rdje draa en een kje n en n ee allen e de ander neer al een and beeld van je vader n en ee edereen er een and en eg erbij e k da je er ben n eke begr e ng en leraar eder vader e ecties ek een an kaar d e e eg ver je vader n re en eer de an kaar aan de gr e n en ader en n aken een eken ng van elkaar n en en re en eren de e aan de gr e n en W eb ard n e dden vader aan de ene kan nen aan de andere rij e eb ard elke e gen a je van je vader n e v nd aar ben je r ? W eb ard gedraa d a erken je van je el ? Welke gen e de k al e en eb je? elen n ee allen a ee je vader n ver je ge reven? e da v r je? n en eken een a b van je ge n n en nv l e en ng W e een belangrijke an n je leven? Waar ? n en aak een eken ng d een k r e re en a e ver je vader en ver a ij v r je be eken n en Trotse Zonen Trotse Vaders Ben je de vader die je wilt zijn? 78 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners Evaluatieformulier vader Welk cijfer geef je de bijeenkomsten over vaders en zonen? mcirkel je keuze 1 - 2 - - 4 - - - - 10 Welke reden kan je daarbij aangeven? Wat vond je het leukst? Welke reden kan je daarbij aangeven? Wat vond je het minst leuk? Welke reden kan je daarbij aangeven? Trotse Zonen Trotse Vaders Ben je de vader die je wilt zijn? Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners Wat heb je geleerd? Wat heb je gemist? Wat geef je je zoon voor cijfer? Omcirkel je keuze: 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 Welke reden kan je daarbij aangeven? Wat geef je jullie relatie voor cijfer? Omcirkel je keuze: 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 Welke reden kan je daarbij aangeven? eb je het gevoel dat jullie relatie verbeterd is door deelname aan deze bijeenkomsten? Ja / Nee (doorhalen wat niet van toepassing is) Welke reden kan je daarbij aangeven? eb je het gevoel dat je zoon veranderd is door deelname aan deze bijeenkomsten? Ja / Nee (doorhalen wat niet van toepassing is) Welke reden kan je daarbij aangeven? eb je het gevoel dat je zelf veranderd bent door deelname aan deze bijeenkomsten? Ja / Nee (doorhalen wat niet van toepassing is) Welke reden kan je daarbij aangeven? Wat zijn jouw positieve eigenschappen? Wat zijn de positieve eigenschappen van je zoon? oe groot is de kans dat je iemand zou aanraden om hieraan mee te doen? mcirkel je keuze iet 1 - 2 - - 4 - - - - - - 10 Wel Welke reden kan je daarbij aangeven? Welke tip geef je ons voor de volgende serie met vaders en zonen? Evaluatieformulier zoon Welk cijfer geef je de bijeenkomsten over vaders en zonen? mcirkel je keuze 1 - 2 - - 4 - - - - 10 Welke reden kan je daarbij aangeven? Wat vond je het leukst? Welke reden kan je daarbij aangeven? Wat vond je het minst leuk? Welke reden kan je daarbij aangeven? Trotse Zonen Trotse Vaders Ben je de vader die je wilt zijn? 2 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners Wat heb je geleerd? Wat heb je gemist? Wat geef je je zoon voor cijfer? Omcirkel je keuze: 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 Welke reden kan je daarbij aangeven? Wat geef je jullie relatie voor cijfer? Omcirkel je keuze: 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 Welke reden kan je daarbij aangeven? eb je het gevoel dat jullie relatie verbeterd is door deelname aan deze bijeenkomsten? Ja / Nee (doorhalen wat niet van toepassing is) Welke reden kan je daarbij aangeven? eb je het gevoel dat je vader veranderd is door deelname aan deze bijeenkomsten? Ja / Nee (doorhalen wat niet van toepassing is) Welke reden kan je daarbij aangeven? eb je het gevoel dat je zelf veranderd bent door deelname aan deze bijeenkomsten? Ja / Nee (doorhalen wat niet van toepassing is) Welke reden kan je daarbij aangeven? Wat zijn jouw positieve eigenschappen? Wat zijn de positieve eigenschappen van je vader? oe groot is de kans dat je iemand zou aanraden om hieraan mee te doen? Omcirkel je keuze: (Niet) 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 (Wel) Welke reden kan je daarbij aangeven? Welke tip geef je ons voor de volgende serie met vaders en zonen? “Trotse Zoon en Trotse Vader Vader en Zoon, maak jezelf bewust van elkaar, oon en ader oek al ijd naar een er inding e elkaar ader en oon il al ijd er onden ijn e elkaar oon en ader ie s eeds er inding e elkaar ader en oon de er inding kan er roken ijn e elkaar oon en ader ko al ijd o er onden ijn e elkaar ader en oon s aa ni er los an elkaar oon en ader ee ig er ondenheid e elkaar Vader en zoon, trotseer elkaar” (Michel van Pomeren, mede-ontwikkelaar en uitvoerder TrotseZonenTrotseVaders bij Cardea Trotse Zonen Trotse Vaders: Ben je de vader die je wilt zijn? 85 Interventie voor docenten, jongerenwerkers en hulpverleners De methodiek TrotseZonenTrotseVaders is in 2011 ontwikkeld door Jens van Tricht in samenwerking met Stichting P=P en met financiering van het Oranje Fonds. Deze publicatie is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met Cardea Jeugdzorg en Movisie, en met financiering van ZonMW. Dit project wordt mogelijk gemaakt door:
Similar documents
NL SCA magazine SHAPE 2 2014 Het lekkage issue
gratis een fles champagne bij. Bovendien wordt de rol persoonlijk afgeleverd. Het bedrijf heeft tot dusver pas één rol geproduceerd en er heeft zich nog geen koper voor gemeld. www.toiletpaper.com.au
More informationSCA Shape 4.12 focus recycling
“We beschikken over een zeer stabiele voorraad oud papier voor onze fabrieken en profiteren van een optimale kwaliteitscontrole”, aldus Nilsson. “Het ingezamelde papier heeft weinig onzuiverheden.”...
More information