Sociaal Jaarverslag 2012

Transcription

BOUWBEDRIJF M.J. DE NIJS EN ZONEN BV
Sociaal Jaarverslag 2012
Kwaliteit - Diversiteit
Voorwoord
Voor u ligt het Sociaal Jaarverslag 2012 van Bouwbedrijf M.J. de Nijs &
Zonen BV. Dit verslag legt nadruk op kwaliteit en diversiteit en de manieren
waarop die twee elkaar kunnen versterken.
Kwaliteit is een groot samenspel van opdrachtgever, architect, bouwer,
onderaannemers en toeleveranciers. Als die duidelijke afspraken maken en
nakomen, vergroot dat de kwaliteit. Bouwbedrijf De Nijs wil daarvoor de
basis creëren. Zorgen dat de uitvoerende partijen zich bezig kunnen houden
met de hoofdzaken; recht op hun doel af gaan.
Kwaliteit zit in van alles
We zien onszelf als een belangrijke regionale speler in de bouwnijverheid.
Daarom moeten we nastreven om in die regio de hoogst haalbare kwaliteit
te bieden. Topkwaliteit zit in het product zelf, in de prijs-kwaliteitverhouding,
in de communicatie en in het in de praktijk optimaal ontzorgen van de
opdrachtgever of klant. Het product moet op tijd klaar zijn, binnen het
budget. Voor bouwbedrijf De Nijs is dat een hoofduitgangspunt bij het
ondernemen. Om dat waar te maken, willen we pas beginnen met een werk
als we voldoende informatie hebben. Dat betekent weer dat we regelmatig
de flexibiliteit moeten tonen om later aan een opdracht te beginnen. Die
ronden we vervolgens in overleg met onze opdrachtgevers - in een voor
hun wenselijk en voor ons kwalitatief verantwoord tijdsbestek - goed af.
Op dergelijke situaties anticiperen we meer en meer door in de beginfase
duidelijk af te spreken wanneer de benodigde informatie beschikbaar is.
Diversiteit in de keten
3 Voorwoord
6 Teun Branbergen, lid Raad van Commissarissen
‘Geen maakbare samenleving, maar je moet er
wel samen wat van maken’
8 Daniëlle de Nijs, aankomend adjunct directeur
Nadruk op het proces en de relaties, náást de
inhoud.
10 Charles Slot en Sjoerd Kuindersma, architecten
CSK
De villa lijkt te zweven boven het
duinlandschap
12 Marjan Sprecher, opdrachtgever en leverancier
De Ontmoeting: beschut en prettig wonen met
alle zorg voorhanden
14 Eisse Kalk, ondersteuner van buurt- en
burgerinitiatieven
‘Vitale coalities voor herbestemming:
de juiste mix van betrokkenen’
16 Jaap Dijkman, architect NRC-gebouw
‘De journalist teruggebracht bij de lezers’
18 Kengetallen
2
20 Directieteam
‘Goede kwaliteit tegen scherpe prijzen’
24 Jan Heeremans, opdrachtgever
‘Het gaat ons meer om de mensen dan om de
stenen’
26 Dennys de Nijs, bedrijfsleider Jac de Nijs BV
‘Wie een villa laat bouwen, wil het proces
voortdurend volgen’
28 Francine Houben, architect Amsterdam University
College
Een thuis voor studenten uit alle windstreken
30 Edwin Swart, bedrijfsleider
‘Vrijheid en bezieling aan de basis van bijzondere
kwaliteit’
32 Willem van Benschop, hoofduitvoerder en ORvoorzitter
‘OR-verkiezingen in juni: hoe meer kandidaten,
hoe beter!’
34 Achter de schermen
38 Jubilea 2012
42 Colofon
De Nijs is ooit gestart als dorpsaannemer. In drie generaties zijn we
flink gegroeid, maar een familiebedrijf gebleven. De regio waarin we
onze kwaliteiten kunnen etaleren is groter geworden. In feite zijn we
de dorpsaannemer van vroeger in het groot. Met een timmerfabriek
als werkplaats, waar we onze producten en onderdelen slimmer en
betaalbaarder kunnen maken dan anderen. Daarvoor moeten we blijven
zorgen dat die timmerfabriek kan blijven concurreren met andere spelers in
de markt. Het moet ‘best practice in town’ zijn.
We wilden ook zelf de mogelijkheid hebben ideeën uit te voeren en projecten
te ontwikkelen. Dat werd M.J. de Nijs Projectontwikkeling BV. Wat we verder
onvoldoende hadden, was nazorg en onderhoud. Daarvoor hebben we een
paar jaar geleden Jac de Nijs BV nieuw leven ingeblazen. Die houden zich
bezig met onderhoud en particuliere bouw. Met nóg kortere lijnen dan in het
moederbedrijf. Dat is nodig. Jac de Nijs wil zich laten zien in de villabouw.
Dan moet je zorgen dat je opdrachtgever voortdurend op de hoogte is. Ook
voor Jac de Nijs geldt dat het ‘best practice in town’ moet zijn. Mede omdat
het bedrijf een groot afbreukrisico met zich meedraagt. Als ze niet waar
kunnen maken wat met de klant is afgesproken, kan dat negatieve uitstraling
hebben op het moederbedrijf. Gelukkig doet Jac de Nijs het goed en groeit
de vraag in de sector waar ze opereren. We bezinnen ons zelfs op uitbreiding
van het bedrijf!
Zo is, gaande de geschiedenis van bouwbedrijf De Nijs, in stappen een
keten gevormd die in al zijn diversiteit helpt de markt breder en meer
SOCIAAL JAARVERSLAG 2012
3
divers te bestrijken zonder aan kwaliteit in te boeten. Integendeel: ieder
bedrijfsonderdeel heeft een eigen specifieke kwaliteit: ontwikkelen,
produceren, grotere en kleinere projecten, nieuwbouw, renovatie en
restauratie. We doen het allemaal!
Medewerkers
Een sociaal jaarverslag gaat ook over het personeel van het bedrijf.
De volgende ontwikkelingen en wetenswaardigheden willen we graag met
u delen:
•O
nze personeelsinformatie avond op 22 mei 2012 was een groot succes
waarin wij op een leuke wijze, de meningen, ideeën en suggesties van ons
personeel hebben kunnen peilen. Alles is vastgelegd en gerubriceerd. In
het management team wordt nagedacht over de opvolging hiervan.
• In 2014 zullen wij overgaan naar een nieuw volledig geïntegreerd financieel
pakket (incl. salaris en HRM). Als gevolg hiervan zullen op termijn best een
aantal interne processen worden geoptimaliseerd.
• Binnenkort zal worden gestart met een stukje uitbreiding van ons kantoor.
In 2012 zijn wij op een productie van € 144,6 miljoen uitgekomen. Naar
verwachting en gebaseerd op onze huidige orderportefeuille zal de productie
over 2013 hoger uitkomen. De samenstelling van de productie is dusdanig
dat een mooie spreiding is bereikt van productie uit projectontwikkeling,
woningbouw, utiliteitsbouw, particuliere bouw en onderhoud. Het jaar 2012
hebben wij in financiële zin positief afgesloten. Onze orderportefeuille voor
2013 heeft een goede basis. Vooral in het 2e halfjaar 2013 en het daarop
volgende jaar zal nog het nodige werk verworven moeten worden. Het
vertrouwen van onze opdrachtgevers en het feit dat wij nog voldoende
aanvragen ontvangen, blijft vertrouwen geven voor de toekomst. Dit alles
was natuurlijk niet mogelijk geweest zonder de inzet van u allen, waarvoor
dank. Met zijn allen hebben we de uitdaging om ook in het komende jaar
onze kernwaarden ‘kwaliteit’ en ‘diversiteit’ waar te maken.
Certificaten
• ISO 9001 - 2008 Kwaliteitscertificaat;
• ISO 14001 - 2004 Milieucertificaat;
• Erkend Restauratie Bouwbedrijf (ERB), verstrekt door Stichting
Erkenningsregelingen Restauratie en Monumentenbehoud (ERM)
lid van de Vakgroep restauratie;
• FSC Certificaat voor het bouwbedrijf;
• FSC Convenantpartner: M.J. de Nijs projectontwikkeling;
• VCA** 2008/5.1 Veiligheidscertificaat.
Tot slot
•H
eel gericht zullen wij het komende jaar doorgaan het de inhouse cursussen
en deze vooral richten op ‘verbeterslagen’ in de onderneming. De cursus
Lean bouwen is recentelijk gestart en heeft geleid tot een vijftal pilot
projecten.
• Voor de ‘nieuwelingen’ bij De Nijs organiseren wij twee keer per jaar een
introductieavond De Nijs.
• De dag van de bouw op 2 juni 2012 was in samenwerking met Stadsherstel
Amsterdam NV met de projecten Muiderkertoren en Gerardus Majellakerk,
een groot succes. Het belang benadrukken van het opleiden van technisch
personeel in de breedste zin was hier het uitgangspunt.
• Ondanks nog enkele lange verzuimperioden zijn wij er in geslaagd ons
ziekteverzuim omlaag te brengen van 3,54% in 2011 naar 3,35% in 2012. We
blijven streven naar een percentage beneden de 3%.
• Onze kwaliteitscertificaten, waarvan een overzicht is opgenomen, hebben
wij alle weer weten te behouden.
4
De wereld om ons heen verandert. Zo moeten we tegenwoordig aan
allerlei voorwaarden voldoen als we bepaalde certificaten willen behalen
of behouden. Het nieuwste certificaat in dat kader is MVO: maatschappelijk
verantwoord ondernemen. Op dit moment definiëren we de kwaliteit die we
op dit vlak willen bereiken en op welke diverse terreinen deze te behalen valt.
In 2013 kunnen we ons op deze meetpunten laten toetsen.
Dit certificaat zal er mede toe bijdragen dat wij de juiste kwaliteit leveren in
onze werkzaamheden, die zich kenmerken door diversiteit.
Met vriendelijke groet,
Warmenhuizen, maart 2013
W.M.J de Nijs
M.J.M. de Nijs
A.M. de Nijs
5
‘Geen maakbare samenleving,
maar je moet er wel samen
wat van maken’
lid Raad van Commissarissen
Teun Branbergen
Op 1 januari 2013 trad de 62jarige Teun Branbergen toe tot
de raad van Commissarissen
van M.J. de Nijs en Zonen BV.
Diezelfde dag nam hij formeel
afscheid van de Friesland
Bank, waar hij tot twee jaar
geleden deel uit maakte van
de Raad van Bestuur. De
afgelopen twee jaar hield hij
zich namens die Raad bezig
met corporate finance.
Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
Iedere commissaris bij De Nijs heeft zijn eigen specifieke kennisgebied. Teun
Branbergen omschrijft het zijne als ‘vastgoedfinancieringen, familiebedrijven
en risico-inschatting’. Friesland Bank – inmiddels bezig met integratie in de
Rabobank - is lange tijd één van de financiers geweest van bouwbedrijf De
Nijs, dus Branbergen kent met name Winfred de Nijs goed. Toen hij werd
gevraagd voor de Raad, hoefde hij niet lang na te denken voor hij toestemde.
De Raad van Commissarissen bewaakt de continuïteit van de
onderneming. “Dat is heel breed en divers. Zeker omdat op dit moment
de hele maatschappij verandert. De wegwerpmaatschappij heeft – hoop
ik – zijn langste tijd gehad. De bio-industrie wordt niet meer alleen
bekritiseerd door idealisten; er is een veel breder draagvlak ontstaan.
Dat zie je ook terug in bedrijvigheid: steeds meer ondernemingen
willen maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Dat is een
manier om je positief te onderscheiden. Ook bouwbedrijf De Nijs is hier
bewust mee bezig. We leven niet in een maakbare samenleving, maar
we moeten er wel iets van maken. En dat moeten we samen doen.”
Onderscheidend op kwaliteit
Nieuwe wereld
Hij kent het bedrijf dus al langer, maar wel van een afstand. “Nu ben ik
bezig het écht te leren kennen. Ik vind de sector heel interessant. Mijn
schoonvader had vroeger een aannemingsbedrijf. Iets bouwen, creëren, dat
vind ik mooi. Kastelen op het strand, maar dan blijvend. Vaak zelfs voor de
eeuwigheid.” Bouwbedrijf De Nijs probeert onderscheidend te bouwen, zegt
hij. “Ze onderscheiden zich vooral op kwaliteit. Daar speelt de familietraditie
een grote rol in, evenals de grote betrokkenheid van de medewerkers
bij de onderneming. Dat spreekt me aan: samen bouwen.” Hij heeft een
verhaal gehoord: “Er moest een werk opgeleverd worden, maar het moest
nog schoon. Een weekend lang gingen veertig mensen, medewerkers en
familieleden, als een witte tornado door het pand. Die betrokkenheid krijg je
niet cadeau. Die moet je verdienen.”
“Met de kennis en diversiteit van de commissarissen kunnen we
de directie – het bedrijf – bijstaan in deze moeilijke, complexe tijd.
Want op de vastgoedmarkt is het nu wel ‘survival of the fittest’.” Ook
het bouwbeleid van de overheid verandert, en lang niet altijd in het
voordeel van de sector. De komende jaren ontstaat een compleet
nieuwe bouwwereld met andere regels en andere kansen. “Je moet
heel creatief zijn om daarop sterk te anticiperen. Gelukkig heeft
bouwbedrijf De Nijs daarvoor alles in huis!”
Trouw
Teun Branbergen vindt het knap hoe een familieonderneming haar
traditie volhoudt en inmiddels, in feite kerngezond, naar de vierde
generatie van de familie beweegt. “Je ziet dat heel veel familieleden
betrokken zijn: ook diegenen die niet actief zijn in het bedrijf.” Eén van
de kenmerken van het familiebedrijf is trouw. “Het schept een sfeer
waarin ik me thuis voel. Zeggen wat je doet en doen wat je zegt. Trouw,
vertrouwen, betrouwbaarheid! Beroepshalve leer je dat die kenmerken
helpen om lang zaken met elkaar te doen. Weten wat je aan elkaar hebt.
Dat geldt dus zeker voor De Nijs. Daarom zijn ze in Amsterdam, een
zeer competitieve markt, geprefereerd bouwer. Uit Warmenhuizen!”
‘Trouw, vertrouwen en
betrouwbaarheid versterken ook
de zakelijke relatie’
6
7
supermarkt toen gebeld werd waar ik bleef. Ik kwam een uur te laat
binnenstormen. Het werd alsnog een goed gesprek.” Daarvan volgden er
meer, tot voor Daniëlle helemaal duidelijk was dat het familiebedrijf genoeg
te bieden heeft en ze er ook veel kan leren. “In april 2011 vertrok ik bij
KPMG. De zomer nam ik vrij, zodat ik per 1 oktober 2011 helemaal fris kon
beginnen bij De Nijs. Ik zou de controller ondersteunen en daarnaast op
alle afdelingen korte stages uitvoeren om het bedrijf en de mensen te leren
kennen. Dat begon met de afdeling projectontwikkeling. Daar ben ik niet meer
weggegaan. Er liggen in die markt zó veel uitdagingen! En ik leer er heel veel.
Nog steeds, elke dag. Is het niet over fiscale en financiële kwesties, dan wel
over de bouw in het algemeen.”
‘Kwaliteit en
vertrouwen
genereren
nieuwe omzet’
Taken
Danielle wordt niet automatisch de financiële specialist in de directie. “De
functie van controller wordt al naar volle tevredenheid ingevuld en algemeen
directeur Winfred heeft de financiën in zijn portefeuille. Dat wordt dus
niet mijn eindverantwoordelijkheid. Natuurlijk zal ik meehelpen als me dat
gevraagd wordt. We zijn nu aan het kijken hoe we de taken straks verdelen.”
Wennen
Het was wennen, de eerste maanden. “Ik stapte in een niet-bestaande functie
en moest mijn eigen werk creëren. Bovendien was de omvang en de sfeer
heel anders dan ik gewend was. Bij KPMG zijn mensen heel bewust bezig met
carrière maken. Bij de Nijs zijn mensen nuchterder en directer. Dat spreekt mij
aan. Na een paar maanden begon ik het leuk te vinden om mijn eigen dingen
op te pakken. Ik voel me nu thuis in het familiebedrijf. Het is leuk om met
familie te werken. Ook met mijn vader. Dat vond ik vooraf een vreemd idee,
maar het functioneert prima. We brengen fantastische werken tot een goed
einde en daarom ben ik heel trots op het bedrijf en de werknemers!”
M/V
aankomend
adjunct directeur
Daniëlle de Nijs
In de loop van 2013 treedt
Daniëlle de Nijs als eerste
vrouw toe tot de directie
van het familiebedrijf. Na
haar middelbare schooltijd
in Alkmaar studeerde ze
economie aan de Universiteit
van Amsterdam. Daarna
volgde ze een opleiding tot
registeraccountant. Intussen
werkte ze al bij KPMG, waar
ze uiteindelijk twaalf jaar
bleef.
8
Nadruk op het proces en de
relaties, náást de inhoud.
Bij de derde generatie was het nog vanzelfsprekend dat mannen de leiding in
het bedrijf overnamen. Nu hoeft een directielid niet meer per se een familielid
te zijn en – dat blijkt uit Daniëlles aanstelling – zijn ook vrouwen welkom. “Ik
denk dat ik als vrouw een extra dimensie kan toevoegen. Meer nadruk op
het proces en de relaties, náást de inhoud. Vrouwen hebben in dat kader een
andere mentaliteit dan mannen. Niet beter; anders.”
“Na mijn studie economie ben ik een paar maanden gaan reizen en
vervolgens gaan werken bij KPMG. Het leek me leuk bij allerlei verschillende
bedrijven een kijkje in de keuken te nemen.” Ooit werd Daniëlle gevraagd
voor een baan als controller bij Bouwbedrijf De Nijs. “Op dat moment had
ik geen interesse. Ik zat toen nog goed bij KPMG.” Later niet meer: “Het
accountantsvak is enorm veranderd. Je bent tegenwoordig vooral bezig
regeltjes uit te voeren en de zaak dicht te timmeren. Daarom besloot ik op
zoek te gaan naar iets heel anders.”
Kwaliteit
Overtuigd
Inhaalslag
Bij Bouwbedrijf de Nijs vertrokken net twee familieleden. Daniëlle kwam op
bezoek bij haar vader, Ton de Nijs. Hij zat over een bouwtekening gebogen
en zei langs zijn neus weg dat de Raad van Commissarissen met haar wilde
praten. “Praten kan altijd,” zei ze.
Er ging iets mis met de afspraak. “Ik liep in vrijetijdskleding door de
Het rondje door het bedrijf is er nooit echt van gekomen. “Op dat gebied,
mensen en hun werk leren kennen, heb ik de komende maanden een flinke
inhaalslag te maken. Want medewerkers van De Nijs zijn gewend dat de
directieleden iedereen bij naam en toenaam kennen. Het kan nog even duren
tot ik zo ver ben, maar de wil is er!”
“Als registeraccountant moest ik onkreukbare kwaliteit leveren. Daar heb
ik veel zicht op en ervaring mee. Bij De Nijs is veel aandacht voor kwaliteit,
met name in de uitvoering. Hoe minder opleverpunten, des te tevredener de
klant is. Kwaliteit meet zich ook af aan hoe wij intern onze procedures hebben
ingericht en hoe wij met elkaar communiceren. Dat wordt één van mijn
aandachtspunten. Want kwaliteit, en daarmee vertrouwen, genereert nieuw
werk.”
9
De villa lijkt te zweven
boven het duinlandschap
Volgens Charles Slot is het goed dat Architecten CSK klein is gebleven en dat
ze breed in de markt staan. Datzelfde geldt voor bouwbedrijf De Nijs, denkt
hij. “Die pinnen zich ook niet vast op een bepaald kunstje. Daar hebben ze
nu profijt van.” De brede marktbenadering blijkt uit recent werk. Zo werd in
september 2012 de villa opgeleverd die Jac de Nijs bouwde. Tegelijkertijd
ontwierpen Sjoerd en Charles een klassieke villa. Daarvóór werd met
assistentie van freelancers gewerkt aan een groter project: Flebologisch
Centrum Oosterwal te Alkmaar. Verder restaureerden ze het interieur van een
grachtenpand in de ‘Gouden Bocht’ van de Amsterdamse Herengracht.
Buiten én binnen
architecten CSK
Charles Slot en
Sjoerd Kuindersma
Architecten CSK doet veel
verschillende dingen. Van
meubel- en interieurontwerp
tot stedenbouwkundige
voorstellen. Met Jac de
Nijs BV bouwden ze een
prachtige villa in het
duingebied bij het NoordHollandse kunstenaarsdorp
Bergen. Waarin een klein
kantoor groot kan zijn.
CSK is bij een project van de eerste schets tot de laatste schroef, vertelt
Sjoerd. “We begeleiden de bouw tot het eind. Dat kun je aan onze afgeronde
projecten duidelijk aflezen.” Dit is, naast specifieke kwaliteiten, meteen het
enige handelsmerk van Architecten CSK. “Onze werken lijken niet op elkaar”,
zegt Charles. “We vinden – bewust - elke keer opnieuw het wiel uit.” Vaak
worden ze gevraagd niet alleen het gebouw zelf, maar ook het interieur te
ontwerpen. De architect heeft al een gevoel met het gebouw en weet wat
hij er mee wil. Ook voor de villa in Bergen ontwierp CSK een deel van het
interieur. Omdat voor de bouw van die villa specifiek vakmanschap vereist
was, vroegen ze Ton de Nijs of bouwbedrijf De Nijs ook ‘kleinere’ werken
aanneemt. Dat kan.
Jac de Nijs BV voerde uit. Sjoerd: “Je merkt geen verschil met het
moederbedrijf. Er is veel onderlinge interactie, ook met de timmerfabriek.
Bouwbedrijf M.J. de Nijs is een groot bedrijf, maar het lijkt kleinschalig door
de korte communicatielijnen. Ton de Nijs kwam regelmatig kijken. Dennys
de Nijs, bedrijfsleider van Jac de Nijs, eigenlijk iedere vrijdag. Als we iets
wilden bespreken, konden we direct telefonisch overleggen. Ze nemen
hun verantwoordelijkheden. Nooit krampachtig als er iets niet lukt. Altijd
oplossingsgericht.”
Respect voor de basis
De villa is warm en transparant. De gevel bestaat voornamelijk uit glas, aldus
Sjoerd. “Vanuit de woonkamer ervaar je de omgeving heel direct. Er is veel
geïnvesteerd in isolatie en duurzaamheid, maar ook in comfort. Het is geen
klimaatneutraal huis geworden, maar we hebben de schade beperkt.” Dat
komt ook door het basisontwerp, vult Charles aan: “In de omgeving worden
bouwlocaties meestal platgewalst en verrijst daarop een groot wit huis met
een rieten dak of blinkende pannen. Wij lieten de ondergrond heel. Op de
twee bospercelen was de duinbodem oneffen: die strandwallen hebben we zo
gelaten, ook uit respect voor de natuur. Er zijn maar een paar bomen gekapt
om de villa te kunnen bouwen.”
‘Ze pakken onze
ideeën op en
dragen ze verder’
daglicht. De massief eiken geveldelen werden gemaakt in de timmerfabriek.
Bijzonder is de gebogen vorm: “We kozen voor schoon, gebogen glas. Die
ramen zijn niet overal even hoog, door de glooiende vorm van het dak.
Heel specialistisch werk om dat te plaatsen. Dan zit je goed bij De Nijs.”
Kan niet bestaat niet
Gebouwenontwerp is volgens Charles ‘altijd een combinatie van wat
een opdrachtgever wil en wat wij daarvoor bedenken’. Hier was goede
samenwerking, van begin tot eind. “Dat illustreert het enige verschil tussen
Jac de Nijs en het moederbedrijf: de opdrachtgever was er vaak en zat ook
bij de bouwvergaderingen. In tweeënhalf jaar tijd word je als bouwteam een
beetje familie van elkaar.”
Sjoerd werkt graag met een aannemer die het vakmanschap in huis heeft om
alle moeilijke vraagstukken op te lossen. Met De Nijs, want ‘kan niet’ bestaat
daar niet. “Ze kunnen zo ongeveer alles, en als ze het nog niet kunnen, willen
ze het leren. Ze pakken onze ideeën op en dragen ze verder.”
Sjoerd vertelt dat het pand bijna vijftig meter lang is. “Maar binnen ervaar
je dat niet. Het is intiem en comfortabel, niet pompeus. Ondanks al het
glas voelt het door de beschutte ligging niet als een aquarium.” De villa is
onderkelderd en lijkt te zweven op het duinlandschap. Belangrijke functies als
woonkamer, keuken en kantoorruimte zijn gesitueerd in de koppen, met extra
10
11
De Ontmoeting:
beschut en prettig wonen
met alle zorg voorhanden
opdrachtgever en
leverancier
Marjan Sprecher
Zonnehuisgroep Amstelland
levert het complete
palet zorgdiensten voor
ouderen. Van thuiszorg
en aanverwante
dienstverlening via
dagactiviteiten en
welzijnscomponenten
tot intramurale (lichte
en zware) zorg. De
Zonnehuisgroep beheert
tien zorgcentra en
diverse steunpunten in de
gemeenten Amsterdam,
Amstelveen, De Ronde
Venen en Ouder Amstel. Alle
gebouwen in Amstelveen
zijn de afgelopen vier jaar
opgeleverd.
Ontmoeting hebben straks iets met zorg te maken. Ook het kinderdagverblijf,
vroeger gevestigd in het Zonnehuis en nu op een tijdelijke locatie, komt mee.
Het Zonnehuis en ‘Beth Shalom’ liggen naast De Ontmoeting en Ziekenhuis
Amstelland ligt aan de overkant van de straat. “Die clustering van zorg levert
veel kwaliteit op voor onze doelgroep. Men kan in De Ontmoeting zo lang
mogelijk zelfstandig wonen tussen gelijkgestemden, terwijl alle denkbare
vormen van ondersteuning en zorg direct en vlakbij voorhanden zijn. Ook
bijvoorbeeld maaltijden, ontmoeting en fysiotherapie.”
Beschut, beschermd en prettig. Bouwbedrijf De Nijs, dat De Ontmoeting zelf
ontwikkelt, investeert in ondergronds parkeren. De omgeving is daardoor
autoluw, met bij ieder gebouw prachtige tuinen, allemaal ontworpen door
dezelfde tuinarchitect.
Vanuit haar kantoor kijkt Marjan Sprecher uit op de nieuwbouw van Het
Zonnehuis Amstelveen en op de bouwput van ‘De Ontmoeting’. Sprecher is
voorzitter van de Raad van Bestuur van de Zonnehuisgroep. “Bij de bouw
van het Zonnehuis waren we opdrachtgever voor bouwbedrijf De Nijs. Nu, bij
de bouw van De Ontmoeting, kun je ons het best als leverancier én afnemer
omschrijven.”
Prijs en inhoud
Alles begon in 2005 met het plan om een deel van het Zonnehuisterrein te
verkopen, aldus Marjan Sprecher. “We konden het geld goed gebruiken voor
de bouw van nieuwe zorgcentra. Bovendien was na de geplande nieuwbouw
– de helft van de oorspronkelijke capaciteit – veel minder grondoppervlak
nodig. We namen contact op met het College Sanering Zorginstellingen.” Die
helpen zorginstellingen in dergelijke gevallen met het objectief, transparant
en marktconform aanbesteden van de gronddeal. Een extern bureau gaf vorm
en uitvoering aan het plan. Elf partijen toonden belangstelling. “We vroegen
ze allemaal een prijs en een plan in te dienen. Na selectie bleven er drie over.
Die zijn indertijd ook aan ons gepresenteerd. De Nijs won uiteindelijk, zowel
op de prijs als op de inhoud.”
Opdrachtgever en leverancier
Toen moest alles nog beginnen. Eerst het nieuwe Zonnehuis bouwen. Dan
verhuizen. In de zomer van 2011 startte de sloop van het oude Zonnehuis,
begin 2012 was de grond bouwrijp voor De Ontmoeting. M.J de Nijs &
Zonen BV kocht het terrein in 2006, maar was nog jaren bezig in alle rust een
eindbelegger te zoeken, vertelt Marjan. “Wij zochten mee en hadden daar een
stem in. Bovendien hielpen we ze met het ontwikkelen van zorgconcepten. De
Ontmoeting wordt tenslotte gebouwd voor – het nog vitale deel van – onze
doelgroep.”
Koninklijk bezoek
Werken met De Nijs is plezierig, vindt Marjan. “We zijn elkaars klanten dus
er zijn veel financiële transacties. Altijd in een prettige sfeer. Ik hoop dan
ook dat we in de toekomst vaker zullen samenwerken. De Nijs heeft mooie
gebouwen voor ons neergezet.” Het Zonnehuis moet veel indruk gemaakt
hebben, want dat werd geopend door Hare majesteit Koningin Beatrix. “Dat
was een gedenkwaardige middag. Vooral voor onze bewoners, maar ook voor
de medewerkers, de genodigden en voor onszelf.”
‘Het nieuwe
Zonnehuis werd
officieel geopend
door de Koningin’
Twee gebouwen
Het Zonnehuis bestaat uit twee bijzondere gebouwen, ingericht op specifieke
vormen van zorg. Het grootste gebouw heeft een restaurant met daarboven,
heel transparant, een fysio- en fitnessruimte. In het gebouw zijn vooral
hotelachtige kamers voor ‘short stay’ revalidatie. “Mensen verblijven er
drie tot zes maanden om te herstellen van een beroerte, een orthopedische
operatie, een botbreuk of iets dergelijks. Vandaar dat de oefenruimte in dit
gebouw ligt. Op de bovenste etage is een palliatieve unit, waar maximaal
acht ongeneeslijk zieken begeleid worden in hun laatste levensfase. Het
andere gebouw kun je meer vergelijken met een klassiek ‘verpleeghuis’, maar
dan hebben alle bewoners een eigen kamer en eigen sanitair.”
Clustering van kwaliteit
Uiteindelijk komen de centrale diensten van de Zonnehuisgroep straks
terecht in de plint van De Ontmoeting. “We nemen bovendien een klein
deel van de bovenliggende woningen af voor cliënten met zorgindicatie in
de private sfeer.” De meeste huurders van bedrijfsruimte in de plint van De
12
13
‘Vitale coalities voor
herbestemming:
de juiste mix van betrokkenen’
Stichting TROM werd in 2010 opgericht om de plannen te realiseren voor
herbestemming van de Hallen. Eisse Kalk is ook directeur van de stichting
Agora Europa voor democratie en cultuur. Die stichting zet zich in voor
democratische vernieuwing en ondersteunt veel burgerinitiatieven. Eisse
werkt graag samen met diverse andere partijen in wat hij noemt ‘vitale
coalities’. Daarin is ook de plaatselijke overheid vaak partner, bijvoorbeeld bij
de Hallen. “Het gaat om de juiste mix van betrokkenen”, legt hij uit.
Herstart van herontwikkeling
ondersteuner van buurt- en
burgerinitiatieven
Eisse Kalk
Bouwbedrijf De Nijs
heeft een sterke traditie
van herbestemming:
het opknappen van
gebouwen die in hun
oude functie overbodig
zijn. Recente voorbeelden
zijn de ‘Hermitage’ en
het onlangs opgeleverde
NRC-gebouw, voorheen
Optiebeurs. Op dit
moment wordt gewerkt
aan ‘de Hallen’ in
Amsterdam West. Daarbij
is Eisse Kalk betrokken als
voorzitter van stichting
TROM (Tramremise
Ontwikkelingsmaatschappij) die de
revitalisering van de
Hallen mogelijk maakt.
Een vergeten stuk stad
gaat weer bruisen.
14
Lang geleden stapte Harry de Winter naar de overheid met een plan om weer
iets te maken van het Hallencomplex. Men ging er mee aan de slag, maar de
buurt bood veel weerstand, vooral omdat in het plan een grote poptempel
was opgenomen. “Herontwikkelaar Lingotto kreeg later de kans om het
project op te pakken. Zij stelden een klankbordgroep samen. Het geheel
kwam niet goed van de grond, ook omdat Lingotto één van de hallen wilde
slopen.” Uiteindelijk ontstond uit de klankbordgroep de stichting TROM. Bij
de oprichting speelde architect André van Stigt een belangrijke verbindende
rol, aldus Eisse. “We zijn voortvarend aan de slag gegaan. Al snel lagen
er werkbare plannen: minder grootschalig en met veel meer draagvlak,
zowel economisch als in de buurt.” Eisse en André hadden al ervaring met
trajecten als deze. “Twintig jaar geleden richtten we de BOM op, de Buurt
Ontwikkelings Maatschappij. Die begeleidde, op vergelijkbare wijze, de
herontwikkeling van de Graansilo’s. Niet toevallig ook door bouwbedrijf De
Nijs gerealiseerd.”
‘Goed voorbeeld van
maatschappelijk
verantwoord
ondernemen’
Synergie door diversiteit
Herbestemming moet twee eigenschappen combineren: maatschappelijk
gewenst – aan voorzieningen en activiteiten – en economisch rendabel. “Het
geheim van herbestemming is, naast de juiste vitale coalitie, menging van
functies.” Daarbinnen is het uitgangspunt dat maatschappelijke functies
minder huur betalen dan commerciële bedrijven. “Verder is het slim om
al vroeg alle partijen te betrekken. Dan voelt men zich mede eigenaar
van het plan en medeverantwoordelijk voor het eindresultaat. Het helpt
ook bijzondere samenwerkingsverbanden te smeden. Zo ontwikkelen het
filmtheater en de TV-studio in de Hallen geen eigen horeca. Daardoor zijn het
café en het restaurant verzekerd van aanloop.” Natuurlijk is de buurt steeds
betrokken bij de vitale coalitie. “Er is voortdurend contact over wensen en
grenzen. Bijvoorbeeld over openingstijden en wat we doen als er overlast
ontstaat. Ook de buurt moet zich onderdeel en mede-eigenaar kunnen voelen
van de nieuwe Hallen.”
plekken komt. Stadsherstel beheert straks één van de hallen. “De bouwers
waren vanaf het begin betrokken: Strukton en De Nijs. André wilde dat om te
garanderen dat er een goed, onomstreden bestek zou komen.”
De overdekte passage verbindt de Hallen met elkaar en met bijvoorbeeld
de Ten Katemarkt. Als medio 2014 het project af is, blijft een groot deel van
het aanliggende Bellamyplein autovrij. Daar is ruimte voor terrasjes. In de
passage zelf kunnen de verschillende deelnemers zich profileren. “Het wordt
heel spannend om dit straks te exploiteren”, zegt Eisse. “Hoe houd je het
aantrekkelijk en kwalitatief goed? Om dat te bewerkstelligen, leggen we het
accent op media, mode en cultuur.”
MVO
Het duurde even voor goede financiers werden gevonden in Triodos Bank en
het Nationaal Renovatie Fonds. Daarnaast hebben particuliere investeerders,
de architect en de aannemers en onderaannemers participaties en leningen
verstrekt. Het stadsdeel draagt bij aan onder meer de kosten van de passage
en de parkeergarage met 165 plaatsen, waar ook een fietsenstalling met 600
Horeca staat voor hotel, restaurant, café. In De Hallen zijn die er straks alle
drie. Daarnaast een TV-studio, een bioscoop en een bibliotheek. Bijzonder is
de ontwikkeling van een ‘Ambachtenhal’, waar jonge mensen zich kunnen
bekwamen in ambachten die verloren dreigen te gaan. “Denk daarbij vooral
aan leerling bouwvakkers, mode en uiterlijke verzorging.” Strukton en De Nijs
maken dit mogelijk: zij betalen de huur voor de eerste tien jaar en Winfred
de Nijs neemt samen met de TROM de eindverantwoordelijkheid. Weer zo’n
voorbeeld van maatschappelijk verantwoord ondernemen…
Onomstreden bestek en gemengde financiering
15
(2) Opinievorming
De restaurantruimte in het souterrain kan geheel of gedeeltelijk gebruikt
worden voor events. “Beamers lichten het plafond aan, dat als filmdoek kan
dienen of allerlei thema’s in beeld kan vertalen. In een handomdraai verander
je de sfeer. De journalisten eten tussen hun lezers en kunnen ruiken aan de
publieke opinie.”
(3) Verstrengeling
‘Transparantie
is een
voorwaarde
voor goede
informatie’
‘De journalist
teruggebracht bij de lezers’
Jaap Dijkman wilde een gebouw dat communiceert met de stad en haar grote
diversiteit aan bewoners en bezoekers. Open moest het zijn, inspirerend
en tegelijk optimaal werkbaar als nieuwscentrum. Hij benoemt een aantal
kwaliteitscriteria voor het ontwerp:
(1) Goede informatie
architect NRC-gebouw
Jaap Dijkman
Architectenbureau Jaap
Dijkman ontwierp het
‘nieuwe’ NRC-gebouw aan
het Amsterdamse Rokin:
de voormalige optiebeurs,
ontworpen door Cees Dam,
kreeg een compleet andere
uitstraling. In december
2012 keerden de NRCjournalisten terug uit de
polder: in het centrum van
de bedrijvigheid.
16
“Daarbij is transparantie leidend. Die uit zich in de open gevel, maar ook
in de inrichting. Alles draait om de ‘middentafel’, het zenuwcentrum waar
de hoofdredactie zetelt. Daarvoor is van twee verdiepingen het midden
van de vloer (10 x 10 meter) uitgezaagd. Zo staat de middentafel centraal
in het gebouw, tussen de eerste en tweede verdieping, omringd door de
redactieburelen.” Dijkman heeft het transparante niet overdreven: “Ik hou
niet van glazen dozen. Je moet ook even aan je kont kunnen krabben. Er zijn
dus wel borstweringen - voor geluidsdemping en privacy - en er zijn veel
stilteruimtes waar journalisten zich kunnen terugtrekken om ongestoord een
artikel te schrijven.”
Jaap Dijkman bedoelt belangenverstrengeling in positieve zin:
“Kruisbestuiving. Vanuit het restaurant kun je een blik werpen in de redactie.
Iedereen is betrokken bij het maken van de krant. De maximale afstand
tussen twee journalisten is 54 meter.” Ook het callcenter en bijvoorbeeld de
advertentieafdeling zitten in hetzelfde gebouw. “Het gonst. Medewerkers
zeggen: ik werk hier heerlijk. Ik loop al weken met een grijns op mijn gezicht.”
Verder is er verstrengeling met het publiek via het restaurant: events,
debatten, ontmoeting en dagelijkse input. Ook dat is weer diversiteit en
transparantie.”
Ontwikkelend architect
Jaap – architect én ontwikkelaar – vond een locatie voor het NRC-gebouw en
voerde vervolgens de huuronderhandelingen. Hij ontwerpt ook graag horeca
en heeft iets met vakmatig timmerwerk. “Dat kwam hier allemaal mooi van
pas. De heer Dijkhuis, directeur van DVM, de eigenaar van het gebouw, vroeg
me of ik de juiste aannemer wist voor dit project.” Voor Jaap is het belangrijk
dat ook de architect en de aannemer verstrengeld zijn met het project. “Dat is
niet iedereen gegeven, maar ik wist uit ervaring dat het bij De Nijs wel goed
zit, zowel op directieniveau als op de werkvloer. Dat is ook weer gebleken. Als
er een keer een probleem is, gaan we om de tafel zitten en bedenken we een
oplossing. Vertrouwen helpt bouwen!”
Dijkman realiseerde als ontwikkelend architect meerdere projecten met De
Nijs. “We zijn in staat om het simpel te houden. Dat lukte ook aan het Rokin.
NRC bood daarvoor de ruimte. Het werk is dan ook heel snel gebouwd. We
hebben opgeleverd op de afgesproken dag. Nagenoeg binnen het budget,
zonder in te leveren op kwaliteit. In december konden de journalisten aan het
werk. De oplevering van het restaurant was het sluitstuk; op 6 maart 2013
ging het open voor publiek.”
Extra editie
Jaap omschrijft het werk als ‘één van de leukste van de afgelopen jaren’.
Mede dankzij de soepele samenwerking. “Je kent elkaar, dus je weet wanneer
het menens is. Van mijn kantoor behartigde Reine Nust de dagelijkse zaken.
Ook zij kende De Nijs al, van het Stedelijk Gymnasium in Haarlem. Het was
gewoon weer prettig. Als er iets niet goed ging, plaagden we elkaar:
‘Kijk maar uit, straks staat het in de krant!’”
Goede, recente informatie is ook zichtbaar op de voorgevel: LED-schermen
bieden de voorbijgangers het laatste nieuws of laten zien hoe de krant
gemaakt wordt. Gebeurt er iets net na het ter perse gaan van de krant? Dan
zijn de trampassagiers de eersten die het weten. “Dat is kwaliteit. En dat
hoort bij NRC: een kwaliteitskrant waar je soms op dezelfde pagina twee
opiniestukken met tegenovergestelde conclusies vindt.” Ook in het restaurant
beneden wordt de bezoeker goed geïnformeerd, bijvoorbeeld over de
herkomst van de wijnen. Het restaurant is zowel ‘kantine’ voor de journalisten
als toegankelijk voor publiek. “Dat bevordert diversiteit en interactie.”
17
Kengetallen
2012
IN DIENST PER 31-12
2009
2010
2011
2012
BOUW-caoProject
109
112
110
107
BOUW-caoTimmerfabriek
25
24
22
23
Stagiaires UTA*
18
19
14
17
UTA-cao
108
109
111
118
Totaal (incl. stagiaires)
260
264
257
265
LEEFTIJDSOPBOUW
15 - 19
20 - 24
25 - 29
30 - 34
35 - 39
40 - 44
45 - 49
50 - 54
55 - 59
60 - 65
TOTAAL
Gem. Leeftijd Mannen
Vrouwen
0
12
27
25
18
18
37
34
41
18
230
43,95
Dienstverband
Part-timers
Full-timers
Totaal
ZIEKTEVERZUIM
Percentage
Meldingen (aantal)
Melding (medewerkers)
Ziektedagen
in dienst
2
1
14
14
31
uit dienst
5
0
11
8
24
*inclusief Bouwtalent
DIENSTJAREN (gem 14,46 jr.)
0 jaar
15
1 jaar
8
2 jaar
12
3 - 4 jaar
23
5 - 9 jaar
59
10 - 14 jaar
36
15 - 19 jaar
15
20 - 24 jaar
15
25 - 29 jaar 28
30 - 39 jaar
30
40 +
7
Totaal
248
0
0
1
2
5
3
4
2
0
1
18
Mannen Vrouwen
18
14
212
4
230
18
2009
2,40
215
57,67%
1.544
2010
2,64
219
53,84%
1.712
2011
3,54
209
53,88%
2.229
2012
3,35
210
51,41%
2.159
* = excl.zwangerschap
OPLEIDINGEN
2009
Personen (BOUW + UTA) 126
Cursusdagen
339
143.570
Cursuskosten (€)
2010
166
362
134.212
2011
170
358
109.592
2012
139
360
133.489
Gevolgde CAO cursussen zijn o.a.
•
•
•
•
•
•
•
18
meetinstrumenten
Beton timmeren
• Vrachtwagen / Chauffeursopleiding
Verwerken van plaatmateriaal
• Code 95 (chauffeurs rijbewijs)
KVT
• BHV / EHBO (herhaling)
Bouwlood toepassen
• EHBO
Isolatie technieken
• Kraanmachinisten (TCVT herhaling)
Herkennen en voorkomen van bouwfouten
• VCA (herhaling)
M
aatvoeren en uitzetten incl. moderne
Gevolgde UTA cursussen zijn o.a.
•
•
•
•
•
•
Leergang projectontwikkeling
• Archicad
Uitvoerder B&U
• Lean bouwen Bouwbesluit (inhouse training)
• Constructieve veiligheid
Veiligheidsbewustzijn
• BIM
Dagelijks onderhoud
• Conditiemeting oude gebouwen
Betonuitvoering
• BHV / EHBO (herhaling)
19
op voorbereiden.” In grote lijnen is de dochter van Ton er al klaar voor, vult
Thijs aan. “Een slimme meid met een zeer gedegen opleiding. Ze deed tien
jaar werkervaring op bij KPMG en is nu ruim een jaar bij ons in dienst.”
Daniëlle vormt een welkome aanvulling voor de leiding van het bedrijf. Dat
vindt ook vader Ton: “Zeker omdat Thijs en ik op termijn met pensioen gaan.
We verjongen en moderniseren het directieteam.”
Meer zegeningen
Winfred vervolgt: “De orderportefeuille is redelijk gevuld en we hebben
stappen gezet om de financiële geldstromen nog beter te beheersen.” Een
juridische zaak is tot een goed einde gebracht. Verder groeit het aantal
particuliere opdrachten. Daaronder enkele villa’s, ook in Amsterdam. “We
kunnen na 2012 constateren dat de particuliere bouw en het onderhoud,
beide ondergebracht bij Jac de Nijs BV, vruchten beginnen af te werpen.”
In 2012 zijn twee opgeleverde werken geopend door Koningin Beatrix:
filmmuseum Eye en het Zonnehuis in Amstelveen. Oostereiland in Hoorn
werd geopend door mr. Pieter van Vollenhoven. “Dat zijn hoogtepunten.”
Persoonlijke hoogtepunten zijn er ook. In 2012 vierde bouwbedrijf De Nijs
twaalf jubilea van medewerkers: elf van hen waren 25 jaar in dienst en één
zelfs veertig jaar. Dat doet Winfred goed: “Het zegt iets over de homogeniteit.
Mensen voelen zich thuis in ons bedrijf.”
Directieteam
bouwbedrijf De Nijs
De directie van bouwbedrijf
De Nijs heeft over het jaar
2012 overwegend mooie
zaken om op terug te kijken.
Het jaar is omgevlogen.
‘Goede kwaliteit
tegen scherpe prijzen’
Ook zorgen
Natuurlijk zijn er ook minder mooie zaken. We kunnen er niet omheen dat
de situatie in de bouwwereld op dit moment zorgelijk is. Dat leidt soms
tot scherpere reacties van opdrachtgevers op geleverde resultaten. Mede
daarom zijn we bezig een procedure te ontwerpen waarbinnen we bij ieder
project standaard onderhoud na oplevering aanbieden. “We zijn nog steeds
sterk met aanbestedingen”, zegt Ton, “en komen met enige regelmaat als
meest economische partij uit de bus. Daarbij zijn er soms zorgen over onze
onderaannemers: ook hun financiële huishouding moet op orde blijven.”
“Er waren heel veel aanbestedingen”, vertelt Ton de Nijs. “En alle drukte
daaromheen. Uiteindelijk hebben we voor komend jaar de continuïteit weer
kunnen borgen.” Algemeen directeur Winfred de Nijs vult aan: “We hebben
een aantal opdrachten binnengehaald door minieme prijsverschillen met
andere gegadigden.” Mooie opgaves die vorm geven aan het totaalconcept
dat het bouwbedrijf voor ogen staat. “Daarbij zijn projectontwikkeling, het
bouwbureau, de timmerfabriek, het bouwbedrijf en in een later stadium het
onderhoudsbedrijf betrokken. De hele keten!” In de timmerfabriek is soms
zelfs sprake van extra drukte, aldus Ton. “Tijdens het kerstreces is daar volop
doorgewerkt om aan alle leverantieafspraken te kunnen voldoen!”
Hard werken en een beetje geluk hebben
Het gaat dus relatief goed met De Nijs. Komt dat door juiste beslissingen in
het verleden? Bijvoorbeeld zorginstellingen en scholen als extra specialiteit?
“Ja en nee”, zegt Thijs de Nijs. “Dat laat zich echt niet altijd leiden door
zakelijke beslissingen en een doorwrocht beleidsplan. Je moet ook geluk
hebben.” En het komt natuurlijk niet aanwaaien. Ton: “We moeten er hard
aan trekken en het gaat tegen hele scherpe prijzen. Vandaag win je wat,
morgen verlies je wat.”
Organisatie versterken
‘Mooie opgaves
die vorm
geven aan het
totaalconcept dat
het bouwbedrijf
voor ogen staat’
Afgelopen jaar zijn belangrijke stappen gezet in het definitief maken van het
managementteam. Een aantal aspirant-certificaathouders heeft enthousiast
deelgenomen aan een introductiecampagne en in de loop van dit jaar treedt
Daniëlle de Nijs toe tot de directie. “Met Daniëlle hebben we versterking
binnengehaald van het kwaliteitsniveau dat we nastreven,” denkt Winfred.
“Als vrouw zorgt ze bovendien voor meer diversiteit in het directieteam. Op
haar schouders zal straks een grote verantwoordelijkheid rusten. Daar willen
we haar als directie en Raad van Commissarissen de komende tijd optimaal
20
21
Wisseling van de wacht
Per 1 januari 2012 gaf Thijs de Nijs de taak van algemeen directeur door aan
zijn neef Winfred. Hoe is dat jaar Thijs bevallen? “Ik heb het er niet minder
druk door gekregen. Fysiek niet in ieder geval. Ik werk nog evenveel uren,
maar de druk is anders. Mijn hoofd is wat rustiger. Maar het blijft aanpoten.
En ik wil ook nog niet anders.” Het werk van Thijs blijft heel divers. “Enerzijds
ben ik bezig enkele dossiers uit het verleden weg te werken met betrekking
tot nazorg en garantie; juridische zaken. Daarnaast ondersteun ik het
Bouwbureau en houd er toezicht op. Ik heb ook enkele grote projecten onder
mijn beheer. En ik zit nog in het bestuur van Bouwend Nederland, afdeling
Grootbouw. Heel breed dus. Verder nog een aantal directietaken. Vergaderen,
besluiten, aansturen en dergelijke.”
Opgeleverd en opgestart
In 2012 is weer een grote diversiteit aan projecten afgerond en opgeleverd op
het gewenste kwaliteitsniveau. Bijvoorbeeld de Gerardus Majellakerk en de
Muiderkerktoren, vertelt Winfred. “Bij deze projecten hadden leerlingen en
hun leermeesters een belangrijk aandeel in de uitvoering.” Verder werd recent
Kadoelerbreek opgeleverd, één van de grootste zorgcomplexen in Amsterdam.
“En het Community College Noord. Dat hebben we zó goed gedaan dat we
pal ernaast een woontoren mogen bouwen. Die hebben we kunnen afzetten
aan Syntrus Achmea en Ymere.” De samenwerking met Ymere en Achmea
wordt als plezierig ervaren, zegt hij. Dat geldt ook voor de samenwerking
met Hoorne Vastgoed op het project ‘Katharina’: woningbouw en winkels
te Amsterdam. “Er is een attitude aan de andere kant van de tafel waarin je
proeft dat er veel respect is voor elkaars ontwikkelingen en bedrijfsvoering.”
‘Vandaag win
je wat, morgen
verlies je wat.’
En Winfred? Is het in zijn hoofd nu juist minder rustig? “Dat valt wel
mee”, lacht hij. “Wat ik wel merk is dat ik voor meer zaken duidelijk de
eindverantwoordelijkheid voel. Zeker als het om mensen gaat. De mooie en
de minder mooie momenten in de levens van onze medewerkers zijn voor
mij duidelijker voelbaar geworden. Zo kregen we de vrijdag voor de Kerst
een telefoontje dat één van onze medewerkers een hartstilstand had gehad
op het werk. Ik heb dan de verantwoordelijkheid contact met de partner op te
nemen. Niet veel later waren wij samen met haar op weg naar het ziekenhuis,
waar gelukkig bleek dat de medewerker nog leefde. Inmiddels revalideert
hij.” Bestaat er een goede voorbereiding op dergelijke momenten? “Nee.
Je moet zoiets ervaren en met die ervaring iets opbouwends doen in
de toekomst.” Thijs vertelt dat er afgelopen jaar meer medewerkers
gezondheidsproblemen hadden of kregen. “Gelukkig gaat het met iedereen
naar omstandigheden goed. We houden een oogje in het zeil. Je ziet aan
alles dat onze betrokkenheid bij de medewerkers, zakelijk maar ook in de
thuissituatie, wordt gewaardeerd. “
22
Daarnaast zijn recent bijzondere werken opgeleverd als Oostereiland in Hoorn,
het Zonnehuis in Amstelveen en in Amsterdam Filmmuseum Eye en het NRCgebouw aan het Rokin. “Inmiddels is een aantal nieuwe werken gestart”, zegt
Thijs. “Bijvoorbeeld de revitalisering van het Hallengebied in Amsterdam
West. Samen met Strukton bouwen we daar aan horeca, filmstudio’s, een
ambachtsschool, een bibliotheek, een hotel en nog meer.” Ton vult aan:
“Kort voor de Kerst zijn we gestart met het Westfries Gasthuis. In maart 2013
begint de bouw van een Brede School in de Amsterdamse Houthavens en
verzorgingshuis de Loet in Heiloo. Elders in Amsterdam wordt gewerkt aan
het Cygnus Gymnasium.” Een belangrijk project, vindt Winfred. “De komende
jaren zul je zien dat er meer ‘jonge’ monumenten worden opgeknapt. Er kan
ook veel meer mee dan met klassieke monumenten. Voorts wordt al lange tijd
gebouwd aan project Oostpoort. Daar zijn wij er samen met onze partner UBA
bouw in geslaagd nog enkele kavels aan deze mooie opdracht toe te voegen.
Eind 2013, begin 2014 wordt dit opgeleverd.”
Raad van Commissarissen
Vorig jaar trad Wim van Vonno toe tot de Raad van Commissarissen. Dit jaar
kwam Teun Branbergen erbij. Hij werd gevraagd voor de Raad omdat hij
veel weet over familiebedrijven, financiering en risicoanalyse. “Het is goed
iemand binnen de Raad te hebben die ons op die gebieden kan bijstaan”,
zegt Winfred de Nijs. “Met zijn staat van dienst is Branbergen een sterke
aanvulling op de overige leden van de Raad, die ieder hun eigen specifieke
kennis- en ervaringsgebieden hebben. Dit maakt in onze ogen de Raad van
Commissarissen compleet. Met hun steun zien we de toekomst zonnig in.”
23
‘Het gaat ons meer om de
mensen dan om de stenen’
Snel schakelen
De zegeningen van samenwerking tussen twee familiebedrijven zijn
talrijk. Want diversiteit mag vaak een voorwaarde voor kwaliteit zijn,
overeenkomsten en onderling begrip dragen ook veel bij. “Het is een rare
tijd met een weerbarstige vastgoedmarkt. Net als wij loopt De Nijs niet voor
problemen weg. Ze pakken aan!” Daarbij is snel schakelen belangrijk. De
cultuur in een familiebedrijf is daar uitermate geschikt voor. “Beide partijen
hebben direct betrokken aandeelhouders die zelf het bedrijfsrisico lopen. Dat
kweekt onderling respect en begrip.” Vomar/Ranzijn/Hoorne heeft in totaal
ongeveer 5.000 mensen in dienst. De eigenaren voelen dat als een belangrijke
verantwoordelijkheid. “Wij zien dat bij bouwbedrijf De Nijs hetzelfde leeft.
Onze eigenaar feliciteert nog steeds persoonlijk de jubilarissen. Dat gevoel is
er alleen bij een familiebedrijf. Natuurlijk moeten we winst maken, op straffe
van de ondergang, maar de mens staat centraal in onze organisatie!”
“Daar zit ook vaak woningbouw bij, meestal boven een winkelplint”, zegt
Jan Heeremans. “Op dit moment hebben we ongeveer 1.000 woningen
in ontwikkeling.” Sinds 2009 is Hoorne Vastgoed een zelfstandige BV,
losgeweekt van Vomar. “We hebben de beleggingsportefeuille toen in drie
regio’s gehakt. De Nijs heeft een derde van die portefeuille sindsdien in
onderhoud. Het gaat om reactief onderhoud – reparaties en het opvolgen
van huurdersklachten – en proactief, planmatig onderhoud.” Dat werk wordt
uitgevoerd door Jac de Nijs BV.
opdrachtgever
Jan Heeremans
Jan Heeremans is directeur
van Hoorne Vastgoed
BV. Net als De Nijs is
Hoorne Vastgoed een
familiebedrijf, samen met de
bekendere zusterbedrijven
Vomar Voordeelmarkt
en Ranzijn Tuin &
Dier. Hoorne Vastgoed
verzorgt de verhuur van
240.000 vierkante meter
winkelruimte en werkt aan
de ontwikkeling van nieuwe
winkels voor Vomar en
Ranzijn.
24
Samenwerken in vertrouwen
Heeremans noemt de samenwerking met De Nijs ‘bijzonder goed’. “Kijk naar
het onderhoud: het is van het grootste belang dat we écht ontzorgd worden
in een goede prijs-kwaliteitverhouding. Daarbij is vertrouwen een belangrijke
basis voor de samenwerking. Want als er een klacht binnenkomt, speelt
ons secretariaat die meteen door aan Jac de Nijs. Wij vertrouwen er dan op
dat de klant goed behandeld en naar tevredenheid geholpen wordt. Tegen
de laagst mogelijke kosten. Dat doen we nu zo’n drie jaar en dat loopt heel
goed!”
Interessant spanningsveld
Katharina de Mooie
Naast het onderhoud door Jac de Nijs werken Hoorne Vastgoed en
M.J. de Nijs en Zonen BV samen aan twee bouwprojecten: ‘de Draai’
in Heerhugowaard en ‘Katharina’ in de Amsterdamse Czaar Peterbuurt.
Katharina is een mooi project, aldus Jan Heeremans: “Parkeergarage,
supermarkt en wat wij noemen ‘aanpalende winkels’. Daarboven komen
woningen. Ons belang is het faciliteren van de Vomar Voordeelmarkt en het
in belegging nemen van de overige winkelruimte.” In het totale project zitten
De Nijs en Hoorne Vastgoed beiden voor 50 procent.
‘Onderling
respect en begrip
tussen twee
familiebedrijven’
De diversiteit zit bij Hoorne Vastgoed in de locaties. “Alles wat we
ontwikkelen voor Vomar en Ranzijn is locatiespecifiek. Natuurlijk hebben we
een standaard van hoe een winkel moet worden ingericht, maar de maten zijn
telkens anders. Ook de omgeving verschilt steeds, net als de achtergrond van
de klandizie.” Een interessant spanningsveld. “De Nijs Projectontwikkeling
herkent en begrijpt dat de buurt voor ons belangrijk is. Veel mensen die een
supermarkt op de hoek krijgen, worden zenuwachtig. Bang voor drukte en
overlast en überhaupt voor verandering, want dat is menselijk. Zodra ze die
grote voorraadkast in de achtertuin hebben staan, zijn ze blij.” Die rigiditeit
is lastig te begrijpen voor een projectontwikkelaar. “De Nijs begrijpt dat
gelukkig wél. Men heeft daar veel respect voor die mensen en de eisen die
we namens hen stellen aan de ontwikkeling. Want het gaat ons meer om
de mensen dan om de stenen. Het gaat om de exploitatie van een winkel.
Die zetten we in principe voor de eeuwigheid neer. Daarom is een goede
relatie met de omgeving en de buurtbewoners voor ons van doorslaggevend
belang.”
25
‘Wie een villa laat bouwen, wil
het proces voortdurend volgen’
“Het blijft bouwen, laten we dat vooropstellen. Met hetzelfde vakmanschap.
Het verschil zit er in dat Jac de Nijs in principe de opdrachten tot drie
miljoen euro omzet uitvoert. Dat is overigens geen harde grens. We gaan
er regelmatig overheen.” Bijzonder is dat Jac de Nijs ook onderhoud van
gebouwen uitvoert.
Bovenop het werk
bedrijfsleider Jac de Nijs BV
Dennys de Nijs
Per 1 januari 2011 werd
Jac de Nijs BV opnieuw
opgericht. Als opvolger
van een eerder bestaand
bedrijf, enkele jaren eerder
overgenomen door M.J.
de Nijs & Zonen. Is er
verschil tussen moederen dochterbedrijf? En zo
ja, waar zit dat dan in?
Bedrijfsleider Dennys de
Nijs heeft het antwoord.
“Bovendien hebben de opdrachtgevers van onze projecten een andere
rol. Nog meer dan bij Bouwbedrijf M.J. de Nijs zelf het geval is, krijgt de
opdrachtgever bij Jac de Nijs de kans om, in figuurlijke zin, bovenop het
werk te zitten”, aldus Dennys. “Vaak zijn het particulieren die bijvoorbeeld
een grote villa laten bouwen. Die mensen kunnen dan aanzitten bij de
bouwvergadering, zodat ze doorlopend weten wat er met hun geld gebeurt.
Die mogelijkheid is er overigens ook voor de zakelijke klanten.”
Bijzondere projecten
Saai is het niet bij Jac de Nijs. De afgelopen twee jaar passeerde een breed
scala aan bijzondere werken al de revue. Nieuwbouw van villa’s, maar
ook restauratie/renovatie van een Amsterdams grachtenpand en werk aan
andere monumentale gebouwen. En onderhoud, bijvoorbeeld voor de Vomar
Groep. Daarover – en meer - vertelt Jan Heeremans van Hoorne Vastgoed uit
Uitgeest elders in dit verslag. Dennys: “Verder verbouwen we nu de entree
van stadsarchief ‘De Bazel’ in Amsterdam en hebben we het stadsarchief in
Haarlem opgeknapt.”
Kubusvormig archief
Dat was een werk in drie delen: het monumentale voorgebouw was
vroeger een weeshuis. Vooral de gevel is rijk gedetailleerd. In dat
voorgebouw verhuurt het archief nu kantoorruimte.” Het middengebouw
is gemoderniseerd. “We hebben de gevel eruit gehaald en een meter naar
buiten een moderne vliesgevel geplaatst. Uiteraard hebben we ook het
interieur aangepast aan de wensen van de opdrachtgever. Er kwamen studieen leeszalen en werkplekken voor de medewerkers van het archief. Het
derde gebouw is een kubus waar de archiefstukken veilig liggen opgeslagen.
Daaraan hebben we vooral onderhoud gepleegd.”
Makeover Brinkmanpassage
‘De kwaliteit die
men gewend is van
De Nijs. Met nóg
kortere lijnen’
26
Op dit moment verbouwt Jac de Nijs ook de Brinkmanpassage, bij de
Grote Markt in Haarlem. Die stond op de tweede plaats in de lijst van de
lelijkste plekken van Nederland. “Wij zijn er sterk op gefocust te zorgen dat
de Passage straks niet meer in die lijst voorkomt. Verder zitten we in de
race voor de bouw van een moskee annex ontmoetingshuis voor de Turkse
gemeenschap in Heemskerk.”
Optimale kwaliteit
Op welk werk dan ook: Jac de Nijs levert de kwaliteit die opdrachtgevers
gewend zijn van Bouwbedrijf De Nijs. Misschien nog wel iets meer, volgens
Dennys, omdat de opdrachtgever de gelegenheid heeft tot voortdurend direct
contact met de bouwplaats en het management. “In januari 2013 werken
we met 14 man eigen personeel en een pool van ZZP’ers daaromheen.” Die
groep zou in de nabije toekomst wel eens groter kunnen worden: “Het gaat
goed en de vraag groeit. De directie van ons moederbedrijf is aan het kijken
of we wellicht moeten uitbreiden. Ze willen dat we hoe dan ook dezelfde
optimale kwaliteit kunnen blijven leveren.”
27
Een thuis voor studenten
uit alle windstreken
architect Amsterdam
University College
Francine Houben
In de Watergraafsmeer,
vlak bij de ringweg A10,
wordt de laatste jaren gebouwd aan een bijzondere
enclave: Science Park.
Een ‘kweekvijver voor
innovatie, kennisuitwisseling en samenwerking
in informatietechnologie,
exacte wetenschappen
en Life Sciences’. Daar
verrijzen veel stoere,
afstandelijke gebouwen.
Architectenbureau Mecanoo
uit Delft wilde iets anders
voor het Amsterdam
University College (AUC).
De studenten – uit alle
windstreken – moesten zich
er thuis voelen.
Francine Houben is oprichter en creatief directeur van Mecanoo. “Bij ons
werken nu ongeveer honderd mensen”, zegt ze. “Die zijn afkomstig uit
vijfentwintig verschillende landen. Ze vinden het prettig om in Nederland te
zijn: het is hier ‘gezellig’ en veel zaken zijn goed geregeld. Maar ze hebben
hier vaak geen familie. Wij, hun werkgever en collega’s, zijn daarom als
familie voor hen.” Met die gedachte in het achterhoofd ontwierp Mecanoo
het AUC, voor een vergelijkbare doelgroep. “Dat past in onze visie:
maatschappelijk betrokken, dienstverlenend, visionair en vooruitstrevend.
De studenten moeten zich veilig voelen in het gebouw. De meesten
wonen intern, aan de overkant van de straat. En voor veel studieen
onderzoeksdoelen gaan ze naar gebouwen in de buurt. Science Park is bezig
een echte campus te worden: een plek waar studenten alles kunnen doen.”
heeft. De één zoekt volledige afzondering, de ander zit het liefst met koffie
bij een vide om een groot stuk van de omgeving te kunnen overzien. Daarom
hebben we binnen het AUC een grote diversiteit aan sferen gecreëerd. Dat is
een specifieke kwaliteit van het gebouw.” Van binnen is veel gebruik gemaakt
van hout. De muren zijn wit en de kleuraccenten zwart en rood: de kleuren
van Amsterdam.
Geen merk, maar maatwerk
Ook in het portfolio van Mecanoo zelf zit een enorme diversiteit: “Sommige
architecten, zogenaamde ‘brand architects’, hebben een heel eigen,
herkenbare stijl die ze steeds verder vervolmaken. Wij werken vanuit de
opdrachtgever, de eindgebruiker en de locatie. Dat leidt tot een grote
afwisseling. Fijn voor de opdrachtgever, want die krijgt wat hij wil. Ook
inspirerend voor ons, want er is elke keer een nieuwe uitdaging!” Met
bouwbedrijf De Nijs werd al eerder samengewerkt. “De relatie is goed.
Natuurlijk ben je het niet altijd met elkaar eens, maar we komen er altijd
uit. Kwaliteit regeert.” Wat ze vooral mooi vindt aan bouwbedrijf De Nijs
is de manier waarop vakmanschap er overeind blijft. “Ik werk regelmatig
met Britse aannemers. Dat zijn vaak meer managementbureaus. De Nijs
maakt nog veel zelf, bijvoorbeeld in de timmerfabriek. Ik waardeer enorm
hoe ze zich inzetten voor de opleiding van jonge vakmensen. Naar prachtig
vakmanschap waarin ze zich onderscheiden van veel andere bouwbedrijven.”
Tussen boerderij en bètabouw
Het AUC is gebouwd in opdracht van de Vrije Universiteit en de Universiteit
van Amsterdam. In september 2012 werd het college feestelijk opgeleverd,
bij de opening van het academisch jaar. Toen de architecten een paar jaar
eerder begonnen met het ontwerp, viel op dat bij de bouwlocatie aan de rand
van het park een oude boerderij stond: de Anna Hoeve. “Die stak behoorlijk
af tegen al die zakelijke bètagebouwen”, vertelt Francine. “Wij wilden iets
maken wat de locatie recht doet en voor de studenten een warm thuis vormt.
Samen met de hoeve vormt het AUC nu een toegangspoort van het park.”
Met roodbruin roestend (corten)staal refereert Mecanoo enerzijds aan het
industriële van Science Park, maar ook aan warmte. “We hebben er een dak
met zaagkappenstructuur op gezet. In combinatie met de vierkante vorm van
het gebouw past dat goed in de zakelijke sfeer van het park, maar vanaf de
straat doet het denken aan Amsterdamse grachtenpanden.”
Alles is mogelijk
Mecanoo ontwierp al vaker bibliotheken en universiteitsgebouwen, aldus
Francine. “Daarbij is belangrijk dat iedereen een eigen manier van studeren
28
‘Ik waardeer de inzet voor opleiding van jonge vakmensen’
29
‘Vrijheid en bezieling aan de
basis van bijzondere kwaliteit’
bedrijfsleider
Edwin Swart
Edwin Swart kwam in
oktober 2011 in dienst bij
Bouwbedrijf de Nijs. Hij
startte meteen met een
bijzonder binnenstedelijk
herbestemmingsproject
aan het Amsterdamse
Rembrandtplein.
“Daar zijn we nog steeds bezig: een uitdagend werk met hindernissen”,
vertelt Edwin. “We bouwen een voormalige amusementshal en de woning
erboven om tot een winkel van drie verdiepingen met bijbehorend kantoor.
Daarboven komt een penthouse. Het lastige aan dit project is dat de houten
fundering verrot was. We hebben het pand onderkelderd.” De kelder
verzorgt nu de draagfunctie voor het gebouw. “Dat was spannend, want de
bovenbouw bleef staan terwijl we alles daaronder weghaalden.” Door diverse
tegenslagen duurt het project langer dan voorzien. Dat vindt Edwin jammer,
want: “Bouwbedrijf de Nijs staat er in Amsterdam om bekend zo ongeveer
alles op tijd en binnen budget op te leveren.”
waar portiek-etageflats zijn gesloopt: De Raak. Opdrachtgevers zijn
woningcorporaties Stadgenoot en Far West. Edwin: “Bouwbedrijf de Nijs
heeft daar flink de nek uitgestoken. Er waren negen woningen verkocht. We
zijn tóch gaan bouwen en namen het risico van de verkoop van acht van
de overige woningen. Die zijn inmiddels verkocht en van de overige ook
een paar.” Kopers hebben in De Raak veel mogelijkheden om de indeling
te wijzigen. “We hebben zelfs na het stellen van de houtskeletten van de
eerste zeven woningen nog uitbouwtjes gemaakt. Dan neem je risico’s als
aannemer, maar daardoor vergroot je de aantrekkingskracht op de markt. Dat
heeft gewerkt!” Opgeleverd in oktober 2012.
Vóór de bouwvak
De Haagse hotelschool is internationaal vermaard. “Voor hen verbouwden
we een Amsterdamse dependance net binnen de Amsterdamse Ring West.
Een groot pand met een parkeergarage en twee gebouwen daarboven.” Eén
daarvan is laag. Daarin zit de hotelschool. In het hoge gebouw, dat maakte
BAM, zit nu het Ramada Apollo Hotel. “Weer een heel ander werk, hoewel
we ook hier een bestaand gebouw een andere functie gaven. Oorspronkelijk
een kantoor van de Amro Bank, gebouwd in 1972. Indertijd niet geïsoleerd en
voorzien van een gevel van gewassen grindbeton. We hebben dus gestript,
geïsoleerd en heringedeeld. De hotelschool is opgeleverd in juli 2012, net
voor de bouwvak.”
Boven het water
Uit de boord
Als sluitproject van de stedelijke vernieuwing in de Amsterdamse
Bakemabuurt bouwde De Nijs 25 eengezinswoningen op een plek
‘Nieuwbouw en
herbestemming.
Woningen,
bedrijfspanden
en openbare
gebouwen’
De ‘Hiswa te Water’ krijgt een eigen ruimte aan de noordzijde van het IJ. Bij
het karakteristieke Kraanspoorgebouw komt een jachthaven van ‘Amsterdam
Marina’, een particuliere opdrachtgever. “Na enige voorbereiding zijn we
daar in november 2012 gestart. De bouwkeet staat op het toekomstige
evenemententerrein. Binnen een halfronde wandelpromenade onder
houten ellipsvormen komt het gebouw.” Een andere aannemer bouwde
het fundament, boven het water van het IJ. In het gebouw komen sanitaire
voorzieningen voor ligplaatshuurders en passanten. Daarnaast komt er
een restaurant en een havenkantoor. Een groot deel van het gebouw wordt
verhuurd aan de ‘Hiswa te Water’. “Die gaat inkrimpen”, aldus Edwin,
“waardoor we een deel van het gebouw ook geschikt moeten maken voor
andere huurders. Wij bieden die flexibiliteit graag; bij De Nijs is veel mogelijk.
Het project moet zo snel mogelijk af, liefst nog in mei 2013, want dan is het
toeristenseizoen al weer begonnen.”
Onder dak
Eind 2012 startte de verbouwing van de voormalige marechausseekazerne
aan het Robert Kochplantsoen voor een nieuwe bestemming. “Het wordt een
opvang voor dak- en thuislozen. Opdrachtgever is de Gemeente Amsterdam
ten behoeve van afnemer HVO Querido. Dit werk kwam via aanbesteding.
In december 2012 startte het sloopwerk. Ook hier wordt het hele gebouw
gestript: nieuwe gevelkozijnen en nieuwe indeling. Eind 2013 moeten we
klaar zijn, zodat nog vóór de Kerst de eerste bewoners onderdak hebben.”
Leve de diversiteit!
Edwin krijgt bij De Nijs voldoende ruimte om zijn eigen gang te gaan, zegt
hij. “Ik werk met gemotiveerde mensen. Mensen met bezieling voor hun vak
en hun bedrijf. Die combinatie van vrijheid en bezieling maakt kwaliteit. Ik
hou bovendien van de diversiteit in de projecten: ik werk nu 24 jaar in de
bouw. Telkens een nieuwe uitdaging vind ik veel leuker dan het repeterende
karakter van het werk aan een nieuwbouwwijk. Bij Bouwbedrijf de Nijs werk
ik aan nieuwbouw en herbestemming door elkaar. Woningen, bedrijfspanden,
instellingen en openbare gebouwen. Ik ben hier dus helemaal op mijn plek,
ook vanwege de afwisseling!”
30
31
‘OR-verkiezingen
in juni:
hoe meer
kandidaten,
hoe beter!’
Erg? “Nee hoor”, zegt hij. “In juni organiseren we weer OR-verkiezingen en
dan houdt het op voor mij. Dat zijn de spelregels en zeg nou eerlijk: na negen
jaar mag iemand anders die kar wel trekken. Nieuwe mensen, nieuwe kansen.
Ook dat is een vorm van diversiteit die bijdraagt aan kwaliteit.” Natuurlijk
is niet iedereen geschikt als voorzitter van de OR. “Je moet wel wat kunnen
en je moet weten hoe je zaken aanpakt in de omgang met bijvoorbeeld
de directie. Ik heb veel vertrouwen dat er wel iemand te vinden is die dat
aankan.”
steeds meer opdrachtgevers niet willen dat in het nieuwe pand gerookt
wordt. Steeds vaker zijn die opdrachtgevers zorginstellingen. Daarnaast
beperk je natuurlijk het brandgevaar. Om die reden wordt in onze eigen
timmerfabriek al niet meer gerookt.”
Willem is op zich geen voorstander van een verbod op privételefoontjes,
maar hij geeft toe dat mensen die de halve dag aan het ‘whatsappen’ zijn,
afgeleid worden van hun werk en dat kan nooit de bedoeling zijn. Ook
vanwege de veiligheid. “Dergelijk misbruik”, vindt hij, “moeten we wel
degelijk de kop indrukken. Daar moet je als leidinggevende op de bouwplaats
heel alert op zijn.”
Hoge waardering
De afgelopen jaren interviewde de OR een groot aantal collega’s over onder
meer de dagelijkse werkomstandigheden. “Gemiddeld kwam daar ongeveer
een 7,5 uit. Het kan dus wellicht beter, maar deze uitkomst is zonder meer
heel positief te noemen!”
Willem is nu zestig. Nog een paar jaar en dan gloort het vroegpensioen,
hoewel je natuurlijk maar moet afwachten of die keuze er dan nog is. En
zo ja, wat is dan verstandig? “Dat zie ik over twee jaar wel”, zegt Willem.
“Natuurlijk houdt het een keer op, maar het zou voor mij echt geen straf zijn
nog eventjes door te gaan.”
Bedrijfsonderdelen
hoofduitvoerder en
OR-voorzitter
Willem van
Benschop
Willem van Benschop werkt
anno 2013 in Amstelveen
aan ‘De Ontmoeting’: een
groot en ingewikkeld
project met luxe
appartementen, een plint vol
zorggerelateerde functies
en – als straks alles af is –
een lommerrijk binnenplein.
Elders in dit verslag
vertelt opdrachtgever
Marjan Sprecher over ‘De
Ontmoeting’, van oorsprong
een initiatief van M.J. de
Nijs Projectontwikkeling
BV. Met Willem van
Benschop praten we over
de ondernemingsraad. Na
negen jaar – drie termijnen
- zal Willem dit jaar zijn
functie van voorzitter
moeten neerleggen.
32
Op de vraag of alle bedrijfsonderdelen per definitie vertegenwoordigd zijn in
de OR zegt Willem: “Dat valt helaas haast niet te sturen. We zijn afhankelijk
van welke kandidaten zich beschikbaar stellen en of zij genoeg stemmen
krijgen om in de raad te worden gekozen. Het zou mooi zijn als zich voor
de komende verkiezingen collega’s aanmelden uit alle geledingen van het
bedrijf. Ook mensen uit de timmerfabriek en collega’s van de bedrijven Jac de
Nijs en M.J. de Nijs Projectontwikkeling BV zijn zéér welkom.” Op dit moment
bestaat de ondernemingsraad uit een hoofduitvoerder, een uitvoerder, twee
timmerlieden, een kraanmachinist, een administratief medewerker en een
repromedewerker. “Al heel divers eigenlijk, maar het zou goed zijn als daar
collega’s uit andere bedrijfsonderdelen bij kwamen.”
‘Collega’s uit de timmerfabriek
en de dochterbedrijven
zijn zéér welkom!’
Breed werkveld
De ondernemingsraad vertegenwoordigt de achterban structureel rond
een groot aantal verschillende onderwerpen. Daarvoor zijn binnen de raad
specifieke vertegenwoordigers aangewezen, zodat collega’s altijd weten bij
wie ze terecht kunnen. Willem gaat het lijstje af:
Veiligheid, Gezondheid en Welzijn: dat doet Anja van de Zande;
In de Arbocommissie vertegenwoordigen Sjaak van Zelm en Ed van Roon
de OR;
Het contact met de directie loopt via Willem van Benschop en Peter Schilder;
Peter Schilder heeft ook de portefeuille Sociaal Beleid. Denk daarbij aan
arbeidsvoorwaarden, maar bijvoorbeeld ook de discussies over telefoneren
en roken op de bouwplaats;
Jan Petter verzorgt het cursusbeleid vanuit de OR.
Dick Smit ten slotte heeft het leerling/leermeesterbeleid onder zijn hoede.
Wat speelt er nu?
De directie wil de bouwplaatsregels aanscherpen, aldus Willem. “Ze willen
het roken op de bouwplaats beperken of wellicht verbieden. Ook omdat
33
Materieelbeheer
Jac de Jong en
Martin Lolkema
Je kunt het achter de
schermen noemen, maar
dan wel voor de troepen uit.
Zonder de voorbereiding van
de afdeling Materieelbeheer
kan geen enkel werk
beginnen. Afdelingshoofd
Jac de Jong en Martin
Lolkema verzorgen – samen
met de Technische Dienst
en de werfmedewerkers het onderhoud, klaarmaken,
leveren en installeren
van al het materieel: de
hulpmiddelen om de bouw
te realiseren.
Achter de Schermen
Daarbij hebben ze hulp van een relatief modern netwerk dat enorm veel
flexibiliteit in zich draagt. “Dat brengt ook gevaren met zich mee. Thuis
gebruik je één antiviruspakket. Wij hebben er voortdurend acht draaien
omdat we met meer en andere risico’s te maken hebben. We communiceren
met veel externe partijen. Kleinere onderaannemers en ZZP’ers bijvoorbeeld,
die niet optimaal beveiligd zijn. Dat risico moeten wij afvangen.”
Zonder materieel geen uitvoering
“Dat begint met een boormachine”, zegt Martin. “En het eindigt met een
torenkraan. In overleg en samenwerking met het Bouwbureau zijn we bij
ieder werk vanaf het begin betrokken.” Al vanaf de aanbesteding, knikt Jac.
“Wij maken een basisplan dat wordt aangevuld met wensen van bijvoorbeeld
de uitvoerder en de projectleider. We doen vervolgens zo snel mogelijk de
aanvragen voor tijdelijke nutsvoorzieningen: stroom, water, gas en telefoon.”
Bedrijfsspionage via internet is belangrijk geworden. “Wij kunnen –
in tegenstelling tot reuzen als BAM en Strukton – in onze flexibiliteit
koppelingen leggen met grote bedrijven. Ook dat moet weer beveiligd en
voorbereid worden. In de meeste VOF’s die voor projecten worden opgericht,
zijn wij als enige in staat de koppeling tussen de vennoten tot stand te
brengen.“
Voorbereiding, administratie, logistiek: in het begin zijn Jac en Martin vooral
druk met klaarmaken en leveren. Daarbij is verschil tussen nieuwbouw en
renovatie of restauratie. “Bij nieuwbouw kan het materieel in fasen worden
aangevoerd. Bij renovatie en restauratie moet alles er meteen zijn.” Tijdens
de uitvoering zijn ze niet veel op de bouwplaats te vinden, maar in de
aanloop komen ze er veelvuldig. Martin: “We gaan kijken: hoe ligt het erbij,
wat is de bodemgesteldheid? Hoe hoog is de omringende bebouwing?” En
soms aan het eind weer, als de zaak ontmanteld moet worden.
Ton is nu ongeveer zeven jaar in dienst bij Bouwbedrijf De Nijs. Bastiaan
kwam eind 2011 na het afronden van zijn studie HBO Informatica: Business
Engineering. “Het werk hier is veel gevarieerder dan ze me op school
hebben voorgespiegeld. Daar moest je keuzes maken tussen systeembeheer
en andere deelvakken. Hier ben ik bezig met zowel systeembeheer als
applicatiebeheer, netwerkbeheer en nog veel meer. Alles naast elkaar!”
Zonder gereedschap kun je geen mooi gebouw maken. Dat is volgens Martin
de ‘bottom line’. Jac voegt toe dat gereedschap alleen werkt in de juiste
handen. “De kwaliteit ligt in het grote geheel. Alles moet kloppen. Óns
vakmanschap achter de schermen en dat van de mensen op de bouwplaats.”
Maar ook van de Technische Dienst die de gereedschappen keurt, zonodig
repareert of nieuw aanschaft en codeert voor de administratie. Dat is nodig,
want er lopen soms wel dertig werken tegelijk. “Wij houden bij waar het
materieel is”, zegt Martin. “En we verzorgen het transport. Daarvoor zijn twee
vrachtauto’s beschikbaar die we gezamenlijk gebruiken met de timmerfabriek.
We plannen het transport op korte termijn om zo flexibel mogelijk te kunnen
zijn. Prioriteiten veranderen voortdurend. Meestal weten we om twee uur ‘s
middags wat er de volgende ochtend op de vrachtwagens ligt.”
34
Flexibel zonder in de weg te lopen
Het blauw en oranje van Bouwbedrijf De Nijs is herkenbaar aanwezig, overal in
het werkgebied. Die aanwezigheid is niet vanzelfsprekend. We nemen een kijkje
achter de schermen bij enkele ondersteunende afdelingen: collega’s zonder wie de
vaklieden op de bouwplaats met lege handen zouden staan.
ICT
Ton Verschoor en
Bastiaan de Geus
Een andere intern
dienstverlenende afdeling
zonder welke er weinig zou
gebeuren, is de afdeling ICT.
Daar werken ze letterlijk
achter de schermen:
computermonitoren. Het
belangrijkste wat Ton
Verschoor en Bastiaan de
Geus doen is ‘ondersteunen
en daarbij zo min mogelijk
een last zijn voor de
organisatie’, aldus Ton.
Ton vertelt dat De Nijs door de inrichting van het netwerk van passief naar
actief beheer is gegaan: “Vóór de storing er is, weten we al dat die komt. En
we hebben back-up van ondersteunende adviseurs met veel specialistische
kennis. Bijvoorbeeld iemand die Fortis heeft overgezet naar ABN Amro. Zij
helpen ons ook omdat ze die flexibiliteit van ons leuk vinden om te ervaren.”
Op de bouwplaats regelen de collega’s van Materieelbeheer de bekabeling.
Bastiaan: “Wij installeren telefoon, internet, computer, software en
dergelijke. Dat doen we voor alle partijen die op dat kabeltje willen: meestal
bedrijfsleider, uitvoerder en werkvoorbereider.” Regelmatig zijn ze getweeën
op locatie, aldus Ton: “Bijna elke week is er een dag dat we alle keten even
langsgaan.”
Genoeg te doen dus. “De koffie schiet er wel eens bij in”, grijnst Bastiaan.
35
Twee aanvullende sporen tijdens
ontwikkelingsproces
Projectontwikkeling /
Bouwbureau
Koos Vriend
Rik Bakker
Peter Stavenuiter
Koos Vriend is
planontwikkelaar bij M.J.
de Nijs Projectontwikkeling
BV. Vooral tijdens de
Definitief Ontwerpfase
en de bestekfase werkt
Koos nauw samen met Rik
Bakker of Peter Stavenuiter
van het Bouwbureau van
bouwbedrijf M.J. de Nijs.
‘Projectontwikkeling’ loopt andere risico’s dan het Bouwbedrijf, aldus
Koos. “Eigenlijk maar twee: afzet en bouwvergunning. Soms is de afzet
al rond op hoofdlijnen als we instappen in een project.” Bijvoorbeeld bij
een nieuwbouwproject in het centrum van Amsterdam. “De eigenaar van
het ter plaatse gesloopte gebouw had alles al geregeld en vond in ons
een ontwikkelende aannemer.” Je ziet dat vaker, vult Rik aan. “Daarnaast
zijn er genoeg projecten die De Nijs vanuit het niets of uit een prijsvraag
ontwikkelt. Bijvoorbeeld lopende werken als ‘De Ontmoeting’ in Amstelveen
en ‘Katharina’ in Amsterdam.”
Projectontwikkeling houdt voortdurend de uitgangspunten van een project
scherp in de gaten, vooral vormfactoren als de verhouding tussen bruto
vloeroppervlak (BVO), gebruiksoppervlak (GO) en omhullend geveloppervlak/
vloeroppervlak: de opbrengst van een project is gebaseerd op de vierkante
meters GO. Daarnaast kan er natuurlijk niet worden gebouwd zonder
bouwvergunning. Het is dus zaak om op weg naar die vergunning geen
vermijdbare kosten te maken.
Het Bouwbureau wordt in de Definitief Ontwerpfase eerst gevraagd om de
in het Voorlopig Ontwerp reeds op hoofdlijnen gekozen bouwmethodiek te
bevestigen. Daarnaast komen zaken als bouwplaatsindeling, bouwkuipen en
heimethoden (de Nijs bouwt veelal binnenstedelijk, dus vaak met gebouwde
parkeervoorziening) al vroegtijdig aan de orde.
Vanuit de opdrachtgever gezien werken beide disciplines bepaald niet achter
de schermen, geeft Koos aan. “Wij zijn vaak de eerste mensen van De Nijs
die ze spreken.” Projectontwikkeling is zélf regelmatig opdrachtgever van het
36
bouwbedrijf. Rik: “In het proces loopt Projectontwikkeling helemaal voorop,
met ons er pal achteraan. Wij kijken vooral naar de maakbaarheid. Als die
helder is, staat veel vast. Dan kan er alleen nog bezuinigd worden op ‘spijkers
en schroeven’. Het accent ligt dan op het bouwgereed maken.”
Vanaf het DO lopen er dus twee sporen naast elkaar, legt Koos uit. “Ik
ben op dat moment nog bezig met bouwaanvraagrapportages, energie,
brandveiligheid, daglichttoets en dergelijke. Uiteindelijk zoeken we samen
de gulden middenweg tussen de wensen van de architect, het beschikbare
budget en wat maakbaar is.” Zodra het DO er ligt, dient Projectontwikkeling
de bouwaanvraag in en maakt het Bouwbureau het bestek gereed. Als de
afzet is gerealiseerd, kan Projectontwikkeling meer naar de achtergrond.
Toch gebeurt dat niet altijd: “Bij Katharina zullen we idealiter al eerder de
zaak helemaal aan het Bouwbureau overlaten. Bij De Ontmoeting blijf ik
gesprekspartner voor de toekomstige eigenaren van de woongebouwen en
huurders van bedrijfsruimte in de plint.”
Voor het Bouwbureau, geleid door Thijs de Nijs, is dit slechts een deel
van het werk. “Niet alle projecten komen binnen via Projectontwikkeling”,
vertelt Rik. “Er zijn ook aanbestedingen en andere werken van externe
opdrachtgevers. Daarbij is het Bouwbureau wel degelijk achter de schermen
actief, onder meer met het schrijven van planningen en/of een plan van
aanpak.”
Koos: “Onze functies bijten elkaar niet. Er zijn veel raakvlakken, waarbij we
allebei onze bouwtechnische achtergrond nodig hebben. Maar er is een
wezenlijk verschil van invulling. En dat zorgt weer dat we elkaar optimaal
aanvullen!”
‘Wij kijken vooral naar de maakbaarheid.’
37
Hans Grooteman (57), timmerman
Ook Hans is 25 jaar in dienst. Zijn broer, die bij De Nijs werkte, had gehoord
dat Hans en een paar collega’s ander werk zochten. Toen belde de directie of
ze wilden komen.
25
jarig jubileum
“Ook voor mij begon het in het Entrepotdok. Daar waren veel mensen nodig.
Het was een prachtig project: renovatie en herbestemming van onder meer
pakhuizen tot woningen. We moesten gaten in vloeren en gevels zagen met
de kettingzaag!”
“Nu werk ik aan de basisschool Ru Paré. Leuke klus met leuke collega’s
en een leuke uitvoerder. Ik heb veel uitdagende projecten gehad. Het
Vierwindenhuis vond ik heel leuk en de Amsterdamse Stadsschouwburg. En
het Kraanspoor. Het zijn er zó veel…”
“Positieve benadering maakt het werk nog leuker. Als allround timmerman
heb ik veel afwisseling. Hout, staal en beton in kleinere en grotere projecten,
nieuwbouw en renovatie. Het leukst vind ik het om, zoals nu, in een wat
kleiner team te werken.“
Arnold Mink (43), timmerman
Op zijn achttiende, net van school, kon Arnold aan de slag als leerling
timmerman. In de timmerfabriek maakte hij kozijnen voor bijvoorbeeld
ruimtevaartcentrum ESTEC in Noordwijk.
Jubilea
2012
Een dozijn
jubilarissen!
Iedereen wil graag met
ons werken
Een vol dozijn medewerkers vierde in 2012 hun 25-jarig of 40-jarig dienstverband
bij M.J. de Nijs & Zonen BV. Zoals te doen gebruikelijk verzamelden de jubilarissen
zich in februari 2013 voor een etentje en korte interviews. Vier van hen waren
daar om diverse redenen – werkdrukte of ziekte – niet bij: Dirk Morsch, Ton de
Swart, Peter van der Thiel en Ed van Roon. Uiteraard feliciteren we ook hen met de
bereikte mijlpaal. De aanwezigen vertellen over hun carrière bij bouwbedrijf
De Nijs.
“Tegenwoordig werk ik op de bouwplaats. Nu bij De Ontmoeting in
Amstelveen. Een uitdagende klus! We zijn bezig stalen wanden neer te zetten
en die vol te storten met beton.”
25
jarig jubileum
Nico van Hoogstraten (60), metselaar
Hans is praktisch altijd timmerman geweest. Hij werkte bij Bruynzeel en
maakte een uitstapje naar de NS: ander werk. Op zijn vierendertigste werkte
hij bij ‘Thijs de Nijs’ in Castricum.
“We gingen meteen aan de slag in het Entrepotdok, bij Artis. Veel mensen
die nu 25 jaar in dienst zijn, begonnen daar. Op dit moment werk ik aan het
Cygnus Gymnasium in Amsterdam.”
25
jarig jubileum
“Die stopte er mee omdat zijn zonen het bedrijf niet wilden overnemen.
Hij deed het hele bedrijf over aan M.J. de Nijs in Warmenhuizen, en ik ging
mee.”
25
jarig jubileum
“De Nijs is een goed bedrijf. We doen alle voorkomende werkzaamheden. Ik
maak hier met plezier mijn tijd vol tot mijn pensioen!”
38
“Via mijn oom Arie kwam ik bij De Nijs. Arie was vorig jaar 40 jaar in dienst.
Ik denk dat ik het zelf ook wel red, die veertig jaar. En De Nijs redt het ook. We
hebben een steengoede naam, vooral in Amsterdam. Als je kwaliteit levert,
dan kom je boven drijven.”
Hans van Montfoort (59), timmerman
Vijfentwintig jaar geleden stapte Nico samen met drie collega’s van een
onderaannemer over naar bouwbedrijf De Nijs.
“Mijn favoriete project was - denk ik - Groeneveen in Amsterdam Zuidoost.
Daar moest een kunstwerk van verschillend gekleurde stenen gemetseld
worden. Ook de Synagoge aan het Wandelpad in Amsterdam Zuid
was bijzonder. Er waren eeuwenoude bakstenen uit de oude synagoge
meegekomen, die hebben we ingemetseld naast de gouden deur van de
gebedsruimte.”
“De gevangenis in Den Helder vond ik een prachtig werk. Als je op het dak
keek, leek het net een racebaan. Ook de Openbare Bibliotheek in Amsterdam
is een heel mooi gebouw geworden.”
“Mijn eerste werk was de Oranje Nassaukazerne, onder uitvoerder Willem
van Benschop. Mooi project. Eén van de langste gevels van Europa. Nu werk
ik aan de Laan van Spartaan bij uitvoerder Cees de Nijs. Afwisselende klus
met een sporthal en woningen. Daarvóór zat ik op de Zilverling: veertien
verdiepingen. Zo hoog, ik geef het je te doen met koud weer. Gelukkig heb ik
een doorwerkpak.”
39
Peter Seinen (47), timmerman
“Het liefst doe ik renovatieklussen, bijvoorbeeld in grachtenpanden. In
een kleine groep mooi renovatiewerk uitvoeren. Daar hou ik van. Net als
beeldende kunst. Ik ben een groot bewonderaar van het werk van Jeroen
Bosch en van M.C. Escher.”
Toen Peter 25 jaar geleden in dienst kwam, was hij 22. Hij had al bij een
andere aannemer gewerkt.
“Mijn eerste werk bij De Nijs was pakhuis De Pelikaan. De gevel van het oude
gebouw werd opgeknapt en erachter verrees nieuwbouw.”
Piet Ootes (56), kraanpicolateur
Nu slaat hij de spullen aan de torenkraan en zorgt samen met de
kraanmachinist dat alles veilig vervoerd wordt. Ooit begon hij als
betonstorter, 25 jaar geleden, aan de Hoogte Kadijk in Amsterdam.
Daarvoor werkte hij twee maanden aan ‘De Oude Raai’.
25
jarig jubileum
“Nu zijn we bezig in Oostpoort bij de Linnaeusstraat. Daar sta ik onder de
kraan. Mijn leukste werk vond ik de kazerne in de Sarphatistraat. Dat was van
alles wat: slopen, bouwen, storten. Heel divers. ’s Ochtends moesten we daar
de dakloze verslaafden wakker maken en wegsturen.”
“In het verleden vond ik vooral het Vierwindenhuis prachtig: niet alleen een
mooi gebouw, maar ook een uitdaging om het samen te maken.”
“Ik hoop nog lang, wie weet tot mijn pensioen, bij De Nijs te mogen blijven.”
Harry Swinkels (58), timmerman
Harry kwam op zijn achttiende bij de Nijs, nadat hij eerst een paar jaar ander
werk deed. Zijn opa werkte al voor het bouwbedrijf, vertelt hij. “Tot zijn 70e,
geloof ik.”
“Ik heb veel meegemaakt met die kraanmachinisten. Mooi volk. De Nijs is een
goede werkgever. Ik heb hier altijd met plezier gewerkt, maar zodra ik met
pensioen kan, doe ik het. Ik heb veel hobby’s: voetbal, mijn volkstuintje en
rijden op mijn oude politiemotor, een BMW uit 1967. Ik vermaak me wel.”
“De laatste achttien jaar werk ik in de timmerfabriek. Op de spuiterij.
Kozijnen, deuren en ramen krijgen de juiste kleur en bescherming. Vóór die
tijd werkte ik op de bouwplaats. Ik begon ooit op een werk in Den Haag. Daar
moesten we 120 ramen afhangen. Alles met de hand.”
De helft van zijn leven werkt Hans al bij het bouwbedrijf. Hij werd samen met
wat collega’s uitgeleend door zijn toenmalige baas. Wat ze zagen, beviel ze.
Uiteindelijk stapten ze over naar De Nijs.
jarig jubileum
jarig jubileum
“Mijn vader werkte bij De Nijs en mijn broer Harry zat er net een jaar. Ik wilde
vaste tijden en De Nijs kon dat bieden. Ik heb toen nog een jaar met mijn
vader samen gewerkt.”
Hans Maas (50), timmerman
25
25
“Op dit moment werk ik aan de Laan van Spartaan bij de A10 West, waar
Hans van Montfoort ook is. Leuk werken daar!”
“Voor mij begon het ook met het Entrepotdok. We stapten halverwege
erin. Nu, anno 2013, ben ik aan het werk aan de Eendrachtsparkbuurt in
Amsterdam Geuzenveld. Woningbouw. We zijn net begonnen. Sinds de
Kerst zijn we er bezig. Heel divers. Van de 173 woningen misschien wel 75
verschillende plattegronden!”
40
“Het Entrepotdok vond ik heel leuk. Dat was een grote klus! Bijna iedereen
ging er heen, ook mensen die gemist konden worden in de timmerfabriek.”
jarig jubileum
“Het was toen een slechte tijd voor de bouw, net als nu. De Nijs heeft
het toen gered. Net als nu. Iedereen – opdrachtgevers, architecten,
onderaannemers – wil graag met ons werken, want we hebben een goede
naam opgebouwd. Dat is een sterk punt in crisistijd.”
“Ik vond IJburg blok 64 een mooi project. Overzichtelijk. Met de jaren
verandert de manier waarop je naar je werk kijkt. Ik heb nu het liefst iets
kleins en overzichtelijks. Niet meer die hele grote werken. Liever een klein
team en alles zelf in de hand hebben. Het verschil kunnen maken.”
“Ik denk wel dat ik mijn tijd uitdien bij De Nijs. Zoals het zich nu laat aanzien
mag ik op mijn 61e eruit. Als dat zo blijft, maak ik de veertig jaar dus niet
vol.”
’s Ochtends moesten we daar de
dakloze verslaafden wakker maken en
wegsturen.”
40
41
Samenstelling
Tekst Ontwerp en realisatie
Drukwerk
Fotografie
42
Jochem Leeuwerke en Rob Klappe
Vooijs tekst & productie, Amsterdam, Bert Vooijs
Tirza Teule grafisch ontwerp, Alkmaar
Drukkerij Aeroprint, Ouderkerk aan de Amstel
Rob Verhagen, Alkmaar
43
• Muiderkerktoren - Amsterdam
Bouwbedrijf M.J. de Nijs en Zonen BV, Oudewal 21, 1749 CA Warmenhuizen, Postbus 1, 1749 ZG Warmenhuizen Telefoon 0226 - 39 70 00, [email protected], www.mjdenijs.nl

Sociaal Jaarverslag 2012

Transcription

Similar documents

het gedrukt exemplaar

Jaarverslag 2014

whenever real estate matters Group huGo Ceusters

downloaden

Cultuurhistorische verkenning RDM, Rotterdam CRIMSON

Jaarverslag 2012 - Stichting Flore

01 Voorjaar 2008

De Collectie - CRIMSON architectural historians

Jaarverslag 2013

jaarverslag 2011 - Groningen Airport Eelde

holland colours jaarverslag 2015/2016

zakenvrouw van het jaar