warszawa-berlin - Berlin Business Location Center
Transcription
warszawa-berlin - Berlin Business Location Center
BERLIN-WARSCHAU WARSZAWA-BERLIN Informationen für Geschäftspartner Informacje dla partnerów biznesowych Business · Messen, Kongresse Tourismus · Serviceadressen City-Stadtpläne Business · Targi, kongresy Turystyka · Przydatne adresy Plany centrów miast Berliner Kalender 2005 / 06 Berliński kalendarz 2005/06 Deutsch-Polnisches Jahr: 1.5.2005– 30.4.2006, www.deutschland-polen.diplo.de Rok Polsko-Niemiecki: 1.5.2005– 30.4.2006, www.deutschland-polen.diplo.de 10. Schaustelle Berlin: 3.–12.6.2005, www.schaustelle.de X Schaustelle Berlin: Co kryje się za kulisami miasta?, 3.–12.6.2005, www.schaustelle.de Lange Nacht der Wissenschaften: 11.6.2005, www.langenachtderwissenschaften.de Długa Noc Nauk: 11.6.2005, www.langenachtderwissenschaften.de Fête de la Musique: 21.6.2005, www.fetedelamusique.de Fête de la Musique: 21.6.2005, www.fetedelamusique.de CSD Christopher Street Day: 25.6.2005, www.csd-berlin.de CSD Christopher Street Day: 25.6.2005, www.csd-berlin.de Classic Open Air 2005: 30.6.–5.7.2005, www.classicopenair.de Classic Open Air 2005: 30.6.–5.7.2005, www.classicopenair.de All Nations Festival: 2.7.2005, diverse Botschaften und Potsdamer Platz Arkaden, www.allnationsfestival.de All Nations Festival: 2.7.2005, w ambasadach różnych krajów oraz w Arkadach Placu Poczdamskiego, www.allnationsfestival.de Lange Nacht des Fußballs: 9.7.2005, rund um das Olympiastadion Berlin Długa Noc Piłki Nożnej: 9.7.2005, dookoła Stadionu Olimpijskiego w Berlinie 15. Berliner Gauklerfest: 5.–14.8.2005, Unter den Linden, www.gauklerfest.de XV Dni Kuglarzy: 5.–14.8.2005, Unter den Linden, www.gauklerfest.de young.euro.classic – Europäischer Musiksommer Berlin: 5.–21.8.2005, Konzerthaus Berlin, www.young-euro-classic.de young.euro.classic – Europejskie Lato Muzyki w Berlinie: 5.–21.8.2005, Konzerthaus Berlin, www.young-euro-classic.de Lange Nacht der Museen: 27.8.2005, www.lange-nacht-der-museen.de Długa Noc Muzeów: 27.8.2005, www.lange-nacht-der-museen.de Musikfest Berlin 05: 31.8.–12.9.2005, www.berlinerfestspiele.de Festiwal Muzyczny Berlin 05: 31.8.– 12.9.2005, www.berlinerfestspiele.de 5. Asien-Pazifik-Wochen Berlin: 19.9.–2.10.2005, www.berlin.de/apforum V Dni Azji w Berlinie: 19.9.–2.10.2005, www.berlin.de/apforum KUNSTHERBST BERLIN 05 – Im Verein mit der Kunst: 16.9.–16.10.2005, www.kunstherbst.de Jesień Sztuki Berlin 05 – W Związku ze Sztuką: 16.9.–16.10.2005, www.kunstherbst.de 32. real,-Berlin-Marathon: 25.9.2005, Start: Straße des 17. Juni, www.berlin-marathon.com 32. real,-Berlin-Marathon: 25.9.2005, start: Straße des 17. Juni, www.berlin-marathon.com Lange Nacht des Shoppings: 29.10.2005, City-West, www.lange-nacht-des-shoppings.de Długa Noc Zakupów: 29.10.2005, City-West / zachodnie centrum, www.lange-nacht-des-shoppings.de JazzFest Berlin 05: 3.–6.11.2005, www.berlinerfestspiele.de JazzFest Berlin 05: 3.–6.11.2005, www.berlinerfestspiele.de Lange Nacht der Museen: 28.1.2006, www.lange-nacht-der-museen.de Długa Noc Muzeów: 28.1.2006, www.lange-nacht-der-museen.de 56. Internationale Filmfestspiele Berlin (Berlinale): 9.–19.2. 2006, www.berlinale.de 56 Berliński Międzynarodowy Festiwal Filmowy: 9.–19.2. 2006, www.berlinale.de MaerzMusik: Festival für aktuelle Musik, 17.–26.3.2006, www.berlinerfestspiele.de MaerzMusik: Festiwal Muzyki Współczesnej, 17.–26.3.2006, www.berlinerfestspiele.de Karneval der Kulturen: 2.–5.6.2006, www.karneval-berlin.de Karnawał kultur 2.–5.6.2006, www.karneval-berlin.de www.berlin-partner.de/veranstaltungen www.berlin-partner.de/veranstaltungen 2 v Quadriga auf dem Brandenburger Tor und Reichstagskuppel Kwadryga na Bramie Brandenburskiej i kopuła Reichstagu Inhalt 2 4 6 7 8 10 12 13 14 15 16 18 20 22 24 26 27 28 30 31 32 34 36 38 40 41 42 44 46 47 49 Stadtpanorama von Warschau Panorama Warszawy Spis treści Berlin Berliner Kalender 2005/06 Berlin – Warschau: Eine traditionsreiche Verbindung mit Zukunft Städtepartnerschaft Partner für Berlin Berlin – Ort der Begegnung Wissenschaft und Forschung in Berlin Messen und Kongresse 2005/06 in Berlin Messe Berlin Wirtschaftsadressen, Verbände, Institutionen Wirtschaftsförderung Berlin International GmbH Wirtschaft in Berlin Tourismus in Berlin Hotels in Berlin (Auswahl) Stadtplan Berlin, Zentrum-West Stadtplan Berlin, Zentrum-Ost Notruf- und Servicenummern in Berlin 2 5 6 7 9 11 12 13 14 19 17 19 20 22 24 26 Warschau Notruf- und Servicenummern in Warschau Ein Bündnis mit Chancen und Perspektiven Warschau – Geschichte und Gegenwart Warschauer Kalender 2005 Wirtschaft in Warschau Deutsch-polnische Wirtschaftsbeziehungen Erste Anlaufstelle für deutsche und polnische Unternehmen Investitionen aus Berlin Wirtschaftsadressen, Verbände, Institutionen Messen und Kongresse 2005/06 in Warschau Entdecken Sie Warschau! Stadtplan Warschau, Zentrum Hotels in Warschau (Auswahl) Verkehrsverbindungen nach Warschau Impressum 3 27 29 30 31 33 35 37 39 40 41 43 44 46 47 49 Berlin Berliński kalendarz 2005/06 Berlin – Warszawa: Bogaty w tradycje związek z przyszłością Partnerska współpraca miast Partner dla Berlina Berlin – miejsce spotkań Berlin naukowo-badawczy Targi i kongresy 2005/06 w Berlinie Targi Berlińskie Adresy przedstawicieli gospodarki, stowarzyszeń i instytucji Wirtschaftsförderung Berlin International GmbH Gospodarka w Berlinie Berlin turystyczny Hotele w Berlinie (wybór) Plan centrum części zachodniej Berlina Plan centrum części wschodniej Berlina Numery alarmowe i usługowe w Berlinie Warszawa Numery alarmowe i usługowe w Warszawie Związek z szansami i perspektywą Warszawa – Historia i współczesność Warszawski kalendarz 2005 Gospodarka w Warszawie Polsko-niemieckie stosunki gospodarcze Pierwszy punkt kontaktowy dla niemieckich i polskich przedsiębiorstw Inwestycje z Berlina Adresy przedstawicieli gospodarki, stowarzyszeń i instytucji Targi i kongresy 2005/06 w Warszawie Warto odkryć Warszawę! Plan centrum Warszawy Hotele w Warszawie (wybór) Połączenia komunikacyjne z Warszawą Impressum Klaus Wowereit, Regierender Bürgermeister von Berlin Klaus Wowereit, Burmistrz Rządzący Berlina Berlin – Warschau: Eine traditionsreiche Verbindung mit Zukunft Seit dem Ende des Kalten Krieges 1989 und insbesondere seit dem Beitritt Polens in die Europäische Union sind unsere beiden Hauptstädte zu Motoren einer neuen, guten Nachbarschaft zwischen Polen und Deutschen geworden. So arbeiten Warschau und Berlin bereits seit 1991 im Rahmen einer Städtepartnerschaft eng zusammen, aus der heute zahlreiche intensive Verbindungen entstanden sind. Schon die vergangenen Wochen und Monate haben gezeigt, dass der EU-Beitritt Polens unsere Zusammenarbeit weiter befruchtet. Verschiedene Berliner Unternehmen nutzen die neuen Möglichkeiten bereits. Sie stehen in engen Handelsbeziehungen mit Warschau, kooperieren mit dortigen Unternehmen, pflegen einen Kompetenz- und Erfahrungsaustausch. Unternehmen aus Warschau wiederum kommen nach Berlin, um von hier aus neue Märkte im westlichen Europa zu erschließen. Wirtschaftskontakte lassen sich schon deshalb gut pflegen, weil immer mehr Berliner über polnische Sprachkenntnisse sowie über gute Verbindungen zu unserem östlichen Nachbarland verfügen. Zudem gibt es in Berlin zahlreiche staatliche und private Institutionen, die Kontakte nach Polen und Warschau herstellen und für Beratung und Information sorgen. Auch die gesellschaftlich sehr aktive polnische Gemeinde in Berlin unterstützt unsere Wirtschaftsbeziehungen mit Polen und ihrer Hauptstadt Warschau. Das zeigt: Zwischen Warschau und Berlin gibt es viele Brücken auf vielen Ebenen. Ich bin daher überzeugt davon, dass unsere Städtepartnerschaft auch in Zukunft ein festes Fundament der deutsch-polnischen Beziehungen bleiben wird. Warszawa-Berlin to tradycyjne połączenie z perspektywami. Od zakończenia zimnej wojny w 1989 roku i w szczególności od przystąpienia Polski do Unii Europejskiej nasze stolice stały się siłą napędową nowego, dobrego sąsiedztwa między Polakami i Niemcami. Już od 1991 roku Warszawa i Berlin ściśle współpracują w ramach partnerstwa miast, z którego do dziś wyrosły liczne intensywne związki. Ostatnie miesiące i tygodnie pokazały, że członkostwo Polski w Unii Europejskiej dodatkowo pobudza naszą współpracę. Różne berlińskie przedsiębiorstwa już dziś korzystają z powstałych nowych możliwości. Utrzymują intensywne stosunki handlowe z Warszawą, kooperują z tamtejszymi firmami, prowadzą wymianę kompetencji i doświadczeń. Natomiast przedsiębiorstwa z Warszawy lokują się w Berlinie, aby stąd wychodzić dalej na rynki Europy Zachodniej. Stosunki gospodarcze są ułatwione choćby dlatego, że coraz więcej Berlińczyków mówi po polsku i dysponuje dobrymi kontaktami w kraju naszego wschodniego sąsiada. Działają w Berlinie też liczne państwowe i prywatne instytucje, pomagające w nawiązaniu kontaktów w Polsce i służące doradztwem i informacjami. Również aktywna społecznie polska wspólnota w Berlinie wspiera nasze stosunki gospodarcze z Polską i jej stolicą Warszawą. To pokazuje, że pomiędzy Warszawą i Berlinem istnieje wiele mostów na różnych poziomach. Dlatego jestem przekonany, że partnerska współpraca naszych miast również w przyszłości pozostanie trwałym fundamentem stosunków polsko-niemieckich. 4 Lech Kaczyński, Präsident der Hauptstadt Warschau Lech Kaczyński, Prezydent m.st. Warszawy Berlin – Warszawa: Bogaty w tradycje związek z przyszłością Mit Berlin verbindet uns Warschauer eine langjährige Zusammenarbeit in Politik, Wirtschaft und Kultur. Die Partnerschaft der europäischen Hauptstädte ist ein Beitrag zur europäischen Integration und zur Weiterentwicklung. Die Hauptstädte nehmen hierbei eine besondere politische, wirtschaftliche und kulturelle Stellung ein und sind Botschafter ihrer Staaten auf internationaler Ebene. Die Zusammenarbeit zwischen Berlin und Warschau besteht jedoch nicht nur in einem Erfahrungsaustausch, es geht auch darum, das Potenzial der beiden Städte zu nutzen. Wir setzen beispielsweise die in Berlin eingeführten modernen kommunalen Lösungen in den Bereichen Verkehr und Umwelt um. Doch auch Warschau hat vieles zu bieten. Warschau ist eine Stadt, die eine große Dynamik entwickelt und zum Motor der wirtschaftlichen Entwicklung wird, nicht nur auf regionaler, sondern auch auf nationaler Ebene. Nach Berlin haben wir es auch nicht mehr so weit: Mit dem Ausbau der Verkehrsverbindungen können die 700 Kilometer, die die beiden Hauptstädte voneinander trennen, in wenigen Stunden überwunden werden. So lernen Deutsche und Polen auch den Alltag der beiden Städte kennen. Berlin und Warschau arbeiten auch in den Bereichen Kunst und Kultur eng zusammen. Manchmal erreichen gemeinsam organisierte Konzerte, Ausstellungen und Künstlertreffen das Format großer nationaler Veranstaltungen wie das zur Zeit laufende Deutsch-Polnische Jahr in Deutschland und in Polen. Diesen Kontakten verdanken wir, dass die Kommunikation zwischen den europäischen Nationen immer leichter und umfangreicher wird und wir unsere Zukunft in einem multinationalen gemeinsamen Europa gestalten. Z Berlinem łączy Warszawę wieloletnia współpraca w dziedzinach polityki, gospodarki i kultury. Partnerstwo europejskich stolic to działanie na rzecz europejskiej integracji i dalszego rozwoju. Stolicom przypada tu szczególne zadanie polityczne, gospodarcze i kulturalne jak i rola ambasadorów swoich państw na forum międzynarodowym. Współpraca Berlina i Warszawy, to nie tylko wymiana doświadczeń, ale również możliwość wykorzystania twórczego potencjału obu miast. Korzystamy np. z przyjętych w Berlinie nowoczesnych rozwiązań komunalnych w zakresie komunikacji i ekologii. Ze swej strony Warszawa ma również wiele do zaoferowania. Jest miastem o wielkiej dynamice rozwoju, jest motorem gospodarki regionalnej i krajowej. Jest również bliżej Berlina. Rozwój komunikacji sprawił, że odległość 700 km, która dzieli obie stolice, można pokonać w kilka godzin. To sprawia, że codzienność obu miast znana jest wzajemnie Niemcom i Polakom. Wzajemne kontakty w dziedzinie kultury i sztuki są również codziennością berlińskowarszawskiej współpracy. Wzajemnie organizowane koncerty, wystawy i artystyczne spotkania czasami przybierają formę wielkich narodowych pokazów, takich jakim jest trwający Rok Polski w Niemczech i Rok Niemiecki w Polsce. Dzięki takim kontaktom rozszerzamy europejską komunikację między narodami i kształtujemy naszą przyszłość w wielonarodowej, wspólnej Europie. 5 Berliner Rathaus Berliński Ratusz Warschauer Palast für Kultur und Wissenschaft Pałac Kultury i Nauki w Warszawie Städtepartnerschaft Partnerska współpraca miast Die Städtepartnerschaft zwischen Berlin und Warschau besteht seit fast 15 Jahren. Am 12. August 1991 unterzeichneten der Regierende Bürgermeister von Berlin und der Stadtpräsident von Warschau das „Abkommen über Freundschaft und Zusammenarbeit zwischen Berlin und Warschau“. Seitdem werden die Vereinbarungen in vielfältigster Form mit Leben erfüllt. Intensive Kontakte zwischen den Stadtverwaltungen unterstützen auch die Kooperation zwischen nationalen und internationalen Organisationen und Gremien in den Bereichen Stadtentwicklung, Sanierung und umfassende Gestaltung von Großplattenbausiedlungen, Verkehr und Umwelt, Arbeitsmarkt und Personalentwicklung, Kultur, Hoch- und Fachschulsowie Schulwesen. Vor allem die zahlreichen Schulpartnerschaften haben sich nach dem Beitritt Polens und anderer mittel- und osteuropäischer Länder zu einem Motor multilateraler Zusammenarbeit junger Menschen in Mitteleuropa entwickelt. Auch die erweiterten Möglichkeiten zum Erlernen der Sprache des Nachbarn fördern das gegenseitige Interesse und Verständnis. Bürgerbegegnungen finden im Rahmen von Bezirkspartnerschaften ein stetig zunehmendes Interesse. Anlässlich des Beitritts Polens zur Europäischen Union am 1. Mai 2004 intensivieren Berlin und Warschau ihre Zusammenarbeit besonders unter Nutzung vorhandener EU-Programme und Strukturfonds und unterstreichen – z. B. auf internationalen Konferenzen – ihre gemeinsame Einschätzung zu Richtlinien der Städtepolitik der Europäischen Union. Nicht zuletzt sind auch die zahlreichen Wirtschaftskontakte zu nennen, die von der Kooperation der Unternehmerverbände über die Zusammenarbeit der Wirtschafts- und Handelskammern bis zu Engagements einzelner Firmen in der jeweiligen Partnerstadt reichen. Partnerstwo między Warszawą a Berlinem liczy sobie prawie 15 lat. 12 sierpnia 1991 r. burmistrz rządzący (premier) kraju związkowego Berlin i prezydent miasta Warszawa podpisali „Umowę o przyjaźni i współpracy między Warszawą i Berlinem”. Po podpisaniu porozumienia wypełniane są w najróżniejszej formie życiem. Intensywne kontakty administracji obu miast wspierają również współpracę pomiędzy krajowymi i międzynarodowymi organizacjami i instytucjami w dziedzinach urbanistyki, rewitalizacji i restrukturyzacji osiedli z wielkiej płyty, transportu i środowiska, rynku pracy i kwalifikacji pracowników, kultury oraz szkolnictwa. Zwłaszcza intensywne i liczne partnerskie kontakty szkół stały się po przystąpieniu Polski i innych krajów do UE motorem wielostronnej współpracy młodych ludzi w Europie Środkowej. Również rozszerzone możliwości nauki języka sąsiada ułatwiają wzajemne zainteresowanie i zrozumienie. Spotkania międzyludzkie cieszą się rosnącym zainteresowaniem w ramach partnerstw dzielnic. W związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej w dniu 1 maja 2004 r. Berlin i Warszawa intensyfikują swoją współpracę szczególnie korzystając z istniejących programów oraz funduszy strukturalnych Unii Europejskiej oraz podkreślają, np. na międzynarodowych konferencjach, swoją wspólną opinię w sprawie dyrektyw Unii Europejskiej dotyczących polityki samorządowej. Nie wolno zapominać o licznych kontaktach gospodarczych, sięgających od współpracy organizacji przedsiębiorców poprzez wspólne działania w izbach gospodarczych i handlowych aż po inwestycje poszczególnych firm w miastach partnerskich. 6 Partner für Berlin Partner dla Berlina Partner für Berlin Gesellschaft für Hauptstadt-Marketing mbH vermarktet seit Herbst 1994 den Standort und die Hauptstadt Berlin. Der Gesellschaft gehören über 120 nationale und internationale Unternehmen und Institutionen, die Berlin-Partner, an. Als GmbH organisiert, arbeitet Partner für Berlin in einer Public Private Partnership eng mit dem Senat von Berlin zusammen. Er beauftragt die Gesellschaft mit der Entwicklung und Durchführung von Maßnahmen des Hauptstadt- und Standortmarketing, ist jedoch kein Gesellschafter. Schwerpunkte der Arbeit von Partner für Berlin sind die Entwicklung und Umsetzung von Kommunikationskampagnen und -instrumenten, mit denen für den Standort Berlin und die Hauptstadtregion geworben wird. Durch Ideen und Initiativen wie „Lange Nacht der Museen“, „Berliner Rede“, Schaustelle Berlin“, „Kunstherbst Berlin“, „Berliner Meisterköche“, „Dialog: Berlin – Moskau“, „Berlin liest!“ oder durch die Unterstützung des „Innovationspreises Berlin-Brandenburg“ und der „Gesundheitsstadt Berlin“ ist Partner für Berlin weit über die Stadt hinaus bekannt. Die Gesellschaft verfügt über ein hervorragendes Netzwerk, umfangreiches Wissen und Kontakte innerhalb und außerhalb der Stadt – zum Nutzen der Berlin-Partner und zum Nutzen Berlins. Partner für Berlin Gesellschaft für Hauptstadt-Marketing mbH – Partner dla Berlina Promocja Stolicy sp. z o.o. promuje od jesieni 1994 r. Berlin jako miejsce inwestycji i miasto stołeczne. Do spółki należy ponad 120 krajowych i międzynarodowych firm i instytucji – partnerów Berlina. Zorganizowany w formie spółki z o.o. Partner dla Berlina współpracuje ściśle w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego z Senatem (rządem) Berlina. Zleca on Partnerowi dla Berlina opracowanie i realizację przedsięwzięć promujących stolicę i przyciągających inwestorów, nie jest jednak udziałowcem w spółce. Priorytety pracy Partnera dla Berlina stanowią opracowanie i realizacja kampanii i instrumentów medialnych promujących Berlin i region stołeczny. Dzięki takim pomysłom i inicjatywom jak „Długa noc muzeów“, „Berlińska mowa“, „Schaustelle Berlin – Co kryje się za kulisami miasta?“, „Berlińska Jesień Sztuki “, „Berlińscy Mistrzowie Kuchni“, „Dialog: Berlin – Moskwa“, „Berlin czyta!“ oraz wsparciu „Nagrody Innowacyjnej Berlina i Brandenburgii” i „Berlin – Miasto Zdrowia” Partner dla Berlina znany jest daleko poza granicami miasta. Spółka dysponuje obszerną wiedzą i wspaniałą siecią kontaktów w mieście i poza nim działając na korzyść partnerów Berlina i na korzyść Berlina. Partner für Berlin Gesellschaft für Hauptstadt-Marketing mbH Partner dla Berlina Promocja Stolicy sp. z o.o. Geschäftsführer: Prof. Dr. Friedrich-Leopold von Stechow Dyrektor naczelny: prof. dr Friedrich-Leopold von Stechow Ludwig Erhard Haus Fasanenstraße 85, 10623 Berlin Tel.: +49-30-20 240-0 Fax: +49-30-20 240-166 [email protected] www.berlin-partner.de Ludwig Erhard Haus Fasanenstraße 85, 10623 Berlin Tel.: +49-30-20 240-0 Fax: +49-30-20 240-166 [email protected] www.berlin-partner.de 7 Kaiser-Wilhelm-Gedächtniskirche Kościół-pomnik: Kaiser-Wilhelm-Gedächtniskirche Hackesche Höfe Rewitalizacja dawnych dzielnic: Hackesche Höfe Berlin – Ort der Begegnung Mit 3,4 Millionen Einwohnern und einer Fläche von 892 Quadratkilometern ist Berlin die größte Stadt Deutschlands. Berlin entwickelt sich immer mehr zu einer internationalen Stadt: Hier leben rund 450.000 Menschen aus 183 Nationen, darunter mehr als 33.000 Polen. Türkisch, Englisch, Russisch, Polnisch und Spanisch werden neben Deutsch am meisten gesprochen. hier täglich halten. Alle großen mittel- und osteuropäischen Fluggesellschaften wie LOT, Malév, CSA Czech Airlines, Aeroflot, JAT, Tarom, Belavia, Ukraine International Airlines, Croatia Airlines, Estonian Air und Air Baltic fliegen in die deutsche Hauptstadt. Mit fast 15 Millionen Fluggästen im Jahr 2004 ist die Region einer der größten Flughafenstandorte Deutschlands. Ost und West Einst Symbol der Teilung, ist Berlin jetzt Ort der Begegnung zwischen Ost- und Westeuropa. Die Stadt liegt auf der Ost-West-Achse Moskau – London und der Nord-Süd-Achse Stockholm – Rom. Nirgendwo in Deutschland gibt es so viele kompetente Kenner osteuropäischer Staaten, Mentalitäten und Sprachen wie in Berlin. Jeder, der nach Berlin kommt, schöpft aus der Ressource zweier unterschiedlicher Kenntnis- und Erfahrungswelten. Dieses Potenzial und die Nähe zu Osteuropa sind für viele Unternehmen ein entscheidender Standortvorteil bei der strategischen Bewertung der Wirtschaftsregion Berlin-Brandenburg. Gewerbeflächen und Wohnraum Von 1990 bis 2003 wurden in Berlin 175,4 Milliarden Euro in private und öffentliche Bauvorhaben investiert. Dadurch hat sich das Angebot an preiswerten Wohn- und Gewerbe-Immobilien und Büroflächen erhöht. Vom renovierten Innenstadtquartier bis zur Villa am Wasser – attraktive Wohnlagen und günstige Preise kennzeichnen den Wohnungsmarkt in der Region. In zentralen Lagen der Stadt sind Miet- und Kaufpreise bedeutend niedriger als in Hamburg, München oder Frankfurt/Main. Wälder und Parks Berlin ist eine grüne Großstadt: 35 Prozent der Stadtfläche sind Wälder, Parks, Seen, Flüsse und Kanäle. Das Freizeitangebot reicht von Golf bis Wassersport. Rund um Berlin beginnen die weiten Landschaften Brandenburgs mit 3.000 Seen und 30.000 Kilometern Fließgewässern sowie 15 Biosphärenreservaten und Naturparks. Züge und Flüge Ein Großteil des Gütertransports zwischen Mittel- und Osteuropa und anderen europäischen Staaten wird in der Hauptstadtregion gebündelt, umgeladen und verteilt. Durch den Aus- und Neubau des Autobahn-, Schienen- und Wasserstraßennetzes sowie durch internationale Flughäfen hat sich Berlin zum europäischen Verkehrskreuz entwickelt. Bis 2006 entsteht mit dem neuen „Hauptbahnhof – Lehrter Bahnhof“ der modernste Bahnhof Europas. Auf fünf Ebenen bündelt er den Verkehr in Nord-Süd- und Ost-West-Richtung. Über 750 Fern- und Regionalzüge werden Weitere Informationen / Więcej informacji: www.berlin.de www.stadtentwicklung.berlin.de www.statistik-berlin.de 8 Unter den Linden Aleja Unter den Linden Berlin – miejsce spotkań południe i ze wschodu na zachód. Codziennie zatrzymywać się tu będzie 750 pociągów dalekobieżnych i regionalnych. Wszystkie duże linie lotnicze z Europy Środkowej i Wschodniej, jak LOT, Malév, CSA Czech Airlines, Aeroflot, JAT, Tarom, Belavia, Ukraine International Airlines, Croatia Airlines, Estonian Air i Air Baltic latają do stolicy Niemiec. Prawie 15 milionów pasażerów korzystających z tutejszych lotnisk w 2004 r. czynią region jednym z największych ośrodków transportu lotniczego Niemiec. Liczący 3,4 mln mieszkańców i 892 kilometry kwadratowe powierzchni Berlin jest największym miastem Niemiec. Berlin w coraz większym stopniu staje się miastem międzynarodowym: Mieszka tu około 450 000 ludzi reprezentujących 183 narodowości, w tym ponad 33 000 Polaków. Najczęściej spotykanymi językami są oprócz niemieckiego turecki, angielski, rosyjski, polski i hiszpański. Wschód i Zachód Niegdyś symbol podziału, dzisiaj Berlin jest miejscem spotkań Wschodu z Zachodem Europy. Miasto położone jest na osi wschódzachód łączącej Moskwę z Londynem i północpołudnie przebiegającej ze Sztokholmu do Rzymu. Nigdzie indziej w Niemczech nie ma tylu co w Berlinie znawców państw wschodnioeuropejskich, ich mentalności i języków. Każdy, kto przybywa do Berlina czerpie z zasobów dwóch różnych światów wiedzy i doświadczeń. Ten potencjał i bliskość Europy Wschodniej są dla wielu przedsiębiorstw czynnikiem decydującym o wyborze Berlina i Brandenburgii na lokalizacje inwestycji. Powierzchnie przemysłowe i mieszkalne W latach 1990 do 2003 zainwestowano w Berlinie 175,4 miliardów euro w prywatne i publiczne inwestycje budowlane. Poszerzyła się dzięki temu oferta niedrogich nieruchomości mieszkalnych i przemysłowych oraz powierzchni biurowej. Od odnowionych kwartałów śródmieścia po willę nad wodą – rynek mieszkaniowy w regionie cechują atrakcyjne lokalizacje i korzystne ceny. Ceny najmu i kupna nieruchomości położonych w pobliżu centrum miasta są znacząco niższe niż w Hamburgu, Monachium, czy Frankfurcie nad Menem. Na torach i w przestworzach Znaczna część przewozów towarowych między Europą Środkową i Wschodnią a innymi państwami europejskimi jest łączona, przeładowywana lub rozdzielana w regionie berlińskim. Dzięki modernizacji i budowie sieci autostrad, linii kolejowych, dróg wodnych i międzynarodowych portów lotniczych Berlin stał się europejskim skrzyżowaniem dróg komunikacyjnych. Do roku 2006 powstanie nowy dworzec główny „Hauptbahnhof – Lehrter Bahnhof“, najnowocześniejszy dworzec kolejowy Europy. Na pięciu poziomach splatać się tu będzie ruch z północy na Lasy i parki Berlin jest metropolią zieleni: 35 procent powierzchni miasta stanowią lasy, parki, jeziora, rzeki i kanały. Oferta rekreacyjna sięga od golfa po sporty wodne. Wokół Berlina rozciągają się szerokie krajobrazy Brandenburgii z 3 tysiącami jezior i 30 tysiącami kilometrów wód płynących oraz 15 rezerwatami biosfery i parkami przyrodniczymi. 9 Photonik-Zentrum in Berlin-Adlershof Centrum Fotoniki w dzielnicy Berlin-Adlershof Wissenschaft und Forschung in Berlin lekularbiologischer Grundlagenforschung, klinischer Forschung und Biotechnologie. 38 innovative Firmen sind auf dem Campus angesiedelt. In den Aufbau einer modernen Infrastruktur für Biomedizin und Biotechnologie wurden seit 1992 rund 200 Millionen Euro investiert, die enge Zusammenarbeit zwischen Forschung und Industrie ermöglicht es, wissenschaftliche Erkenntnisse schnell nutzbar zu machen und durch Patente zu sichern. Keine andere Stadt in Deutschland hat so viele wissenschaftliche Einrichtungen wie Berlin. Mehr als 143.000 Studierende sind an den vier Universitäten, drei Kunst- und sieben Fachhochschulen sowie sieben privaten Hochschulen eingeschrieben. Der Anteil ausländischer Studenten liegt mit rund 14 Prozent über dem bundesdeutschen Durchschnitt. 650 Kooperationen verbinden die Berliner Universitäten mit Partnern im Ausland. Rund 50.000 Menschen lehren, forschen und arbeiten an den Hochschulen und 70 außeruniversitären Forschungsinstituten der Stadt. In Wissenschaft und Forschung investiert das Land Berlin jährlich rund 1,8 Milliarden Euro. Das Klinikum „Charité – Universitätsmedizin Berlin“, getragen von der Freien Universität und der Humboldt-Universität Berlin, ist die größte medizinische Fakultät in Europa. Von der einzigartigen Dichte und Vielfalt an wissenschaftlichen Einrichtungen profitieren auch Berliner Unternehmen. An Standorten wie Berlin-Adlershof und Berlin-Buch kooperieren Wissenschaft und Wirtschaft eng miteinander. Die Stadt für Wissenschaft, Forschung und Medien in Adlershof gehört zu den 15 größten Wissenschafts- und Technologieparks weltweit. Neben den naturwissenschaftlichen Instituten der Humboldt-Universität sind 12 außeruniversitäre Forschungsinstitute und 365 Unternehmen aus den Bereichen Optische Technologien, Mikrosystem-, Informations- sowie Umwelt-, Bio- und Energietechnologie in Adlershof angesiedelt. Praktische Wirtschaftsförderung leistet die WISTA Management GmbH mit ihren Innovations- und Gründerzentren. Ein Anlaufpunkt für Unternehmen aus Mittel- und Osteuropa ist seit 1997 das Internationale Gründerzentrum OWZ. Der Campus Berlin-Buch verfügt über eine in Deutschland einmalige Verbindung von mo- www.science.berlin.de, www.adlershof.de, www.campus-berlin-buch.de Technologiestiftung Innovationszentrum Berlin (TSB) Die TSB Technologiestiftung Innovationszentrum Berlin fördert den strategischen Dialog zwischen Wissenschaft, Wirtschaft und Politik mit dem Ziel, die Region zu einem international anerkannten Kompetenzzentrum in ausgewählten Technologiefeldern zu entwickeln. Im Zentrum stehen Initiativen zur Biotechnologie (BioTOP), Medizintechnik (TSB medici), Informations- und Kommunikationstechnologie (TimeKontor AG) und Verkehrstechnologie (FAV). Um Innovationen auch in den traditionellen Berliner Industriebranchen wie Maschinenbau, Elektrotechnik etc. voranzubringen, bietet die TSB GmbH, eine Tochtergesellschaft der Stiftung, Innovations- und Technologieberatung, Kooperationsvermittlung und Wissenstransfer von den Universitäten und Hochschulen in die kleinen und mittleren Unternehmen der Stadt. Hauptamtlicher Vorstand: Dr. Bruno Broich Ludwig Erhard Haus Fasanenstraße 85, 10623 Berlin Telefon: +49-30-463 02-500, Fax: -444 [email protected] www.technologiestiftung-berlin.de 10 EnergieForum Berlin EnergieForum Berlin Humboldt-Universität zu Berlin Uniwersytet im. Humboldtów w Berlinie Berlin naukowo-badawczy W żadnym innym mieście w Niemczech nie ma tak dużej koncentracji placówek naukowych jak w Berlinie. Ponad 143 tysiące studentów uczy się na czterech uniwersytetach, dziesięciu wyższych szkołach artystycznych i zawodowych oraz sześciu uczelniach prywatnych. Odsetek studentów zagranicznych wynosi 14% i jest wyższy niż średnia całej Republiki Federalnej Niemiec. Około 50.000 osób naucza, prowadzi badania i pracuje na wyższych uczelniach oraz w ponad 70 pozauniwersyteckich placówkach badawczych. Kraj Związkowy Berlin inwestuje w naukę i badania ok. 1,8 miliarda euro. Berlińska Klinika Uniwersytecka Charité prowadzona przez Wolny Uniwersytet oraz Berliński Uniwersytet im. Humboldtów jest największym wydziałem medycznym w Europie. Na tej niepowtarzalnej koncentracji instytucji naukowych korzystają również berlińskie firmy. W parkach naukowo-przemysłowych, z wiodącymi przykładami w Adlershof i Buch, odbywa się ścisła kooperacja nauki i gospodarki. „Miasto Nauki, Badań i Mediów” w Adlershof należy do 15 największych parków naukowotechnologicznych świata. Oprócz instytutów nauk ścisłych Uniwersytetu im. Humboldtów w Adlershof swoje siedziby ma 12 pozauniwersyteckich instytutów badawczych oraz 365 przedsiębiorstw z branży technologii optycznych, mikrosystemowych, informatycznych oraz energetycznej, ochrony środowiska i biotechnologii. Praktycznym wsparciem inicjatyw gospodarczych służy WISTA Management GmbH prowadząca centra innowacji i inkubatory przedsiębiorczości. Przedsiębiorstwa z krajów Europy Środkowej i Wschodniej przyciąga działający od 1997 r. OWZ Międzynarodowy Inkubator Przedsiębiorczości. Unikalne w skali Niemiec jest zebrane w campusie BerlinBuch połączenie molekularno-biologicznych badań podstawowych, badań klinicznych oraz biotechnologii. W campusie Buch działa 38 innowacyjnych firm. W tworzenie nowoczesnej infrastruktury na potrzeby biomedycyny i biotechnologii zainwestowano od roku 1992 około 200 milionów euro. Dzięki ścisłej współpracy instytucji badawczych i przemysłu efekty badań naukowych mogą być szybko spożytkowane i zabezpieczone w formie patentów. Fundacja na rzecz Technologii Berlińskie Centrum Innowacji (Technologiestiftung Innovationszentrum Berlin, TSB) Fundacja TSB promuje strategiczny dialog pomiędzy nauką, gospodarką i polityką. Jej celem jest uczynienie regionu stołecznego Niemiec uznanym na świecie centrum doskonałości w wybranych dziedzinach technologii. Główne działania to Inicjatywa na rzecz Biotechnologii (BioTOP), Inicjatywa Urządzenia Medyczne (TSB medici), Inicjatywa na rzecz Technologii Informatycznych i Telekomunikacyjnych (TimeKontor AG) oraz Inicjatywa Transportowa (FAV). Dla wsparcia innowacyjności w tradycyjnych berlińskich gałęziach przemysłu takich jak np. budowa maszyn i elektrotechnika fundacja utworzyła spółkę TSB GmbH, która oferuje usługi doradcze w zakresie innowacji i technologii, pomaga w znalezieniu odpowiedniego partnera oraz transferze wiedzy z uczelni do małych i średnich berlińskich firm. Prezes Zarządu: dr Bruno Broich Ludwig Erhard Haus Fasanenstraße 85, 10623 Berlin Telefon: +49-30-463 02-500, Fax: -444 [email protected] www.technologiestiftung-berlin.de 11 Messen und Kongresse 2005 / 06 in Berlin Targi i kongresy 2005 / 06 w Berlinie B-IN-BERLIN | PREMIUM | BREAD & BUTTER BERLIN: Internationale Modemessen, 22.–24.7.2005 B-IN-BERLIN | PREMIUM | BREAD & BUTTER BERLIN: Międzynarodowe Targi Mody, 22.–24.7.2005 ICCEES 2005: Internationaler OsteuropaKongress, 25.–30.7.2005 ICCEES 2005: Międzynarodowy Kongres Wschodnioeuropejski, 25.–30.7.2005 IFA INTERNATIONALE FUNKAUSSTELLUNG: 2.–7.9.2005 IFA MIĘDZYNARODOWE TARGI RADIOWO-TELEWIZYJNE: 2.–7.9.2005 POPKOMM: Internationale Fachmesse für Musik und Entertainment, 14.–16.9.2005 POPKOMM: Międzynarodowe Targi Muzyki i Rozrywki, 14.–16.9.2005 ART FORUM BERLIN: 28.9.–3.10.2005 ART FORUM BERLIN: 28.9.–3.10.2005 YOU BERLIN 2005: Europäische Jugendmesse für Outfit, Sport und Lifestyle, 28.–30.10.2005 YOU Berlin 2005: Europejskie Targi Młodzieżowe: Moda, Sport, Lifestyle, 28.–30.10.2005 SHOPPING WORLD – IMPORT SHOP BERLIN: 9.–13.11.2005 SHOPPING WORLD – IMPORT SHOP BERLIN: 9.–13.11.2005 EXPOLINGUA BERLIN: International Fair for Languages and Cultures, 18.–20.11.2005 EXPOLINGUA BERLIN: Międzynarodowe Targi Języków i Kultur, 18.–20.11.2005 HIPPOLOGICA 2005: Internationale Pferdemesse, 8.–11.12.2005 HIPPOLOGICA 2005: Międzynarodowe Targi Hipiczne, 8.–11.12.2005 BERLINER ANTIQUE & ART: 10.11.–13.11.2005 BERLINER ANTIQUE & ART: 10.11.–13.11.2005 INTERNATIONALE GRÜNE WOCHE BERLIN: Ausstellung für Ernährungswirtschaft, Landwirtschaft, Gartenbau, 13.–22.1.2006 MIĘDZYNARODOWY ZIELONY TYDZIEŃ: targi rolnictwa, ogrodnictwa i przemysłu spożywczego, 13.–22.1.2006 FRUIT LOGISTICA: Internationale Messe für Früchte- und Gemüsemarketing, 2.–4.2.2006 FRUIT LOGISTICA: Międzynarodowe Targi Marketingu Owoców i Warzyw, 2.–4.2.2006 BAUTEC: Internationale Fachmesse für Bauen und Gebäudetechnik, 21.–25.2.2006 BAUTEC: Międzynarodowe Targi Budownictwa i Wyposażenia Technicznego Budynków, 21.–25.2.2006 BUILD IT BERLIN: Fachmesse für IT und Kommunikation im Bauwesen, 21.–25.2.2006 BUILD IT BERLIN: Targi Informatyki i Komunikacji w Budownictwie, 21.–25.2.2006 ITB BERLIN: Internationale TourismusBörse, 8.–12.3.2006 ITB BERLIN: Międzynarodowe Targi Turystyczne, 8.–12.3.2006 WASSER BERLIN 2006: Internationale Fachmesse und Kongress, 3.–7.4.2006 WASSER BERLIN 2006: Międzynarodowe targi specjalistyczne i kongres, 3.–7.4.2006 GAS BERLIN 2006: Internationale Fachmesse und Kongress, 3.–7.4.2006 GAS BERLIN 2006: Międzynarodowe targi specjalistyczne i kongres, 3.–7.4.2006 ILA INTERNATIONALE LUFT- UND RAUMFAHRTAUSSTELLUNG BERLIN-BRANDENBURG: 16.–21.5.2006 ILA MIĘDZYNARODOWA BERLIŃSKOBRANDENBURSKA WYSTAWA LOTNICTWA I KOSMONAUTYKI: 16.–21.5.2006 INNOTRANS: Internationale Fachmesse für Verkehrstechnik, 19.–22.9.2006 INNOTRANS: Międzynarodowe Targi Technik Transportu, 19.–22.9.2006 www.berlin-partner.de/veranstaltungen www.messe-berlin.de www.berlin-partner.de/veranstaltungen www.messe-berlin.de 12 Messe Berlin – Eingang Süd Obiekty Targów Berlińskich – wejście południowe Berlin-Stand auf der ITB Stoisko Berlina na ITB – Międzynarodowych Targach Turystyki Messe Berlin Targi Berlińskie Die Messe Berlin gehört zu den zehn umsatzstärksten Messegesellschaften der Welt. Sie verfügt über 160.000 Quadratmeter Hallenfläche und ist damit die fünftgrößte Messegesellschaft Deutschlands. Das Messegelände am Funkturm ist mit dem Internationalen Congress Centrum ICC Berlin durch ein dreistöckiges Brückenbauwerk verbunden. Damit bestehen ausgezeichnete Möglichkeiten, Kongresse und Messen zu kombinieren. Die internationalen Veranstaltungen der Messe Berlin sind die ITB Berlin – Internationale Tourismus-Börse, die IFA – Internationale Funkausstellung, die Internationale Grüne Woche Berlin und die ILA – Internationale Luft- und Raumfahrtausstellung Berlin-Brandenburg. Darüber hinaus sind die InnoTrans – Internationale Fachmesse für Verkehrstechnik, die FRUIT LOGISTICA – Internationale Messe für Früchte- und Gemüsemarketing, die CMS Cleaning Management Services, die WASSER BERLIN – Internationale Fachmesse und Kongress für Wasser und Abwasser, die GAS BERLIN – Internationale Fachmesse Gas sowie das ART FORUM BERLIN – die internationale Messe für Gegenwartskunst – attraktive Kommunikations- und Handelsplätze. Neu im Berliner Messeprogramm sind seit 2004 die internationale Musikmesse Popkomm und seit 2005 die Modemesse B-IN-BERLIN. Die Messe Berlin gilt als hervorragende Verbindung zwischen der Europäischen Union sowie Ostasien und Amerika. Messe Berlin zalicza się do 10 spółek targowych o największych obrotach na świecie. Targi dysponują 160.000 m2 powierzchni w halach, co daje im 5. miejsce w Niemczech. Tereny Targowe pod Wieżą Radiową połączone są trójpoziomowym przejściem z Międzynarodowym Centrum Kongresowym ICC Berlin. Dzięki temu istnieją tam doskonałe warunki do wspólnej organizacji targów i wielkich kongresów. Międzynarodowe imprezy targowe Messe Berlin to ITB Berlin – Międzynarodowa Giełda Turystyczna, IFA – Międzynarodowa Wystawa Radiowo-Telewizyjna, Międzynarodowy Berliński Zielony Tydzień oraz ILA – Międzynarodowa Wystawa Lotnictwa i Kosmonautyki Berlin-Brandenburgia. Ponadto atrakcyjnymi wydarzeniami społecznymi i handlowymi są m.in. InnoTrans – Międzynarodowe Targi Technik Transportu, FRUIT LOGISTICA – Międzynarodowe Targi Marketingu Owoców i Warzyw, CMS Cleaning Management Services, WASSER BERLIN – Międzynarodowe Targi i Kongres Gospodarki Wodno-Ściekowej, GAS BERLIN – Międzynarodowe Targi Gazownictwa oraz ART FORUM BERLIN – Międzynarodowe Targi Sztuki Współczesnej. Nowe w programie berlińskich targów są organizowane od 2004 r. Międzynarodowe Targi Muzyczne Popkomm oraz od 2005 r. targi mody B-IN-BERLIN. Targi Berlińskie uważane są za doskonałe połączenie między Unią Europejską a Azją i Ameriką. Messe Berlin GmbH Vorsitzender der Geschäftsführung: Raimund Hosch Messe Berlin GmbH Prezes Zarządu: Raimund Hosch Messedamm 22, 14055 Berlin Telefon: +49-30-3038-0, Fax: -2325 [email protected] www.messe-berlin.de Messedamm 22, 14055 Berlin Telefon: +49-30-3038-0, Fax: -2325 e-mail: [email protected] www.messe-berlin.de 13 Wirtschaftsadressen, Verbände, Institutionen / Adresy przedstawicieli gospodarki, stowarzyszeń i instytucji Botschaft der Republik Polen / Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej Lassenstraße 19–21, 14193 Berlin Tel.: +49-30-22 31 30 Fax: +49-30-22 31 31 55 www.botschaft-polen.de IHK Berlin – Service-Center / Centrum Serwisowe Izby PrzemysłowoHandlowej w Berlinie Fasanenstraße 85, 10623 Berlin Tel.: +49-30-31 51 0-0, Fax: -166 www.berlin.ihk24.de Wirtschafts- und Handelsabteilung der Botschaft der Republik Polen / Wydział Ekonomiczno-Handlowy Ambasady RP Glinkastraße 5–7, 10117 Berlin Tel.: +49-30-2 29 27 39 Fax: +49-30-2 29 24 51 www.wirtschaft-polen.de OWZ – Internationales Gründerzentrum Berlin-Adlershof / OWZ – Międzynarodowy Inkubator Przedsiębiorczości Berlin-Adlershof Rudower Chaussee 29, 12489 Berlin Tel.: +49-30-63 92 60 00 Fax: +49-30-63 92 60 10 www.owz.izbm.de BERPOL Verein der polnischen Kaufleute und Industriellen in Berlin e. V. / Stowarzyszenie Polskich Handlowców i Przemysłowców w Berlinie Kaiser-Friedrich-Straße 19, 10585 Berlin Tel.: +49-30-3 42 41 26 Fax: +49-30-3 42 24 72 Investitionsbank Berlin / Berliński Bank Inwestycyjny Bundesallee 210, 10719 Berlin Tel.: +49-30-21 25 0; -21 25 47 47 Fax: +49-30-21 25 20 20 www.investitionsbank.de Ost-West-Contact Wirtschaftsmagazin für Ost-West-Kooperation / Ost-West-Contact Magazyn Gospodarczy Współpracy Wschód-Zachód Ritterstraße 2b, 10969 Berlin Tel.: +49-30-61 50 89 0 Fax: +49-30-61 50 89 29 www.owc.de Deutsch-Polnische Gesellschaft Bundesverband e. V. / Federalny Związek Towarzystw Niemiecko-Polskich Rauchstraße 17–18, 10787 Berlin Tel.: +49-30-26 55 16 30 Fax: +49-30-26 55 16 31 www.deutsch-polnische-gesellschaft.de Polnisches Institut Berlin / Instytut Polski w Berlinie Burgstraße 27, 10178 Berlin Tel.: +49-30-247 58 10 Fax: +49-30-247 58 130 www.polnischekultur.de Deutsch-Polnische Gesellschaft Landesverband / Towarzystwo NiemieckoPolskie w Berlinie Friedrichstraße 236, 10969 Berlin Tel.: +49-30-71 38 92 13 Fax: +49-30-71 38 92 01 www.dpgberlin.de Polnischer Sozialrat e. V. / Polska Rada Społeczna Oranienstraße 34, 10999 Berlin Tel.: +49-30-615 17 17 Fax: +49-30-616 59 288 www.polskarada.de Deutsch-Polnische Juristenvereinigung e. V. / Niemiecko-Polskie Stowarzyszenie Prawników Littenstraße 11, 10179 Berlin Tel.: +49-30-203 97 4-0, Fax: -22 www.dpjv.de Polnisches Fremdenverkehrsamt Deutschland / Polskie Centrum Informacji Turystycznej w Niemczech Kurfürstendamm 71, 10709 Berlin Tel.: +49-30-21 00 92 0 Fax: +49-30-21 00 92 14 www.polen-info.de Wirtschaftsförderung Berlin International / Międzynarodowe Towarzystwo Wspierania Gospodarki w Berlinie (WFBI) Ludwig Erhard Haus Fasanenstraße 85, 10623 Berlin Tel.: +49-30-39 98 0-0, Fax: -239 www.wfbi.de PAP Polnische Presseagentur / Polska Agencja Prasowa PAP Wilhelmstraße 74, 10117 Berlin Tel. / Fax: +49-30-229 09 01 www.pap.pl ZAK Zentrale Anlauf- und Koordinierungsstelle für Unternehmen / ZAK Centralna Placówka KontaktowoKoordynacyjna dla Przedsiębiorstw Senatsverwaltung für Wirtschaft, Arbeit und Frauen Martin-Luther-Straße105, 10825 Berlin Tel.: +49-30-90 13-76 01, Fax: -8253 www.berlin.de/zak 14 Business Location Center im Ludwig Erhard Haus Business Location Center w budynku im. Ludwiga Erharda Wirtschaftsförderung Berlin International GmbH Die Wirtschaftsförderung Berlin International GmbH ist die zentrale Anlaufstelle in Berlin, die Investoren bei der Ansiedlung unterstützt und Berliner Unternehmen in allen Fragen der Außenwirtschaft begleitet. Spółka Wirtschaftsförderung Berlin International GmbH (Promocja Gospodarcza Berlina International Sp. z o.o.) – WFBI – jest centralną agencją Berlina zajmującą się obsługą inwestorów w Berlinie oraz berlińskich firm w zakresie współpracy z zagranicą. WFBI oferuje inwestorom na miejscu w nowoczesnym Business Location Center (BLC) lub też poprzez Internet wszystkie konieczne informacje gospodarcze o Berlinie. Business Location Center obejmuje również internetowy portal nt. nieruchomości z obszernymi danymi dotyczącymi tego rynku w Berlinie. Dla zainteresowanych przedsiębiorców przygotowano ofertę próbnej lokalizacji inwestycji Business Welcome Package, dzięki której przy niewielkich kosztach przedsiębiorca może przez trzy miesiące sprawdzić jak działa się na berlińskim rynku. Usługi na rzecz firm berlińskich obejmują między innymi pomoc w znalezieniu partnerów kooperacyjnych na całym świecie oraz organizację wspólnych stoisk targowych. Działające w ramach WFBI EuRo Info Centre prowadzi doradztwo w zakresie programów unijnych a Innovation Relay Centre zajmuje się pomocą w międzynarodowym transferze technologii. Ofertę „europejską” dopełnia Przedstawicielstwo Berlińskiej Gospodarki w Brukseli. Investoren bietet die Wirtschaftsförderung Berlin International GmbH im Business Location Center (BLC) zentral und online alle Wirtschaftsdaten zu Berlin. In das BLC integriert ist das Immobilienportal mit umfassendem Überblick zum Berliner Immobilienmarkt. Mit dem Berlin Business Welcome Package können Unternehmen den Standort kostengünstig für drei Monate testen. Das Berlin Business Recruiting Package bietet für Investoren kostenfrei einen professionellen Vermittlungsservice für Fachpersonal. Der Service für Berliner Unternehmen umfasst u. a. die weltweite Kooperationsvermittlung sowie die Organisation von Messegemeinschaftsständen. Das EuRo Info Centre in der Wirtschaftsförderung Berlin International GmbH berät zu EU-Programmen und das Innovation Relay Centre fördert den grenzüberschreitenden Technologietransfer. Die „Repräsentanz der Berliner Wirtschaft“ in Brüssel komplettiert das EU-Angebot. Wirtschaftsförderung Berlin International GmbH Wirtschaftsförderung Berlin International GmbH Geschäftsführer: Roland Engels Dyrektor naczelny: Roland Engels Ludwig Erhard Haus Fasanenstraße 85, 10623 Berlin Tel.: +49-30-3 99 80-0, Fax: -239 [email protected] www.wfbi.de Ludwig Erhard Haus Fasanenstraße 85, 10623 Berlin Tel.: +49-30-3 99 80-0, Fax: -239 [email protected] www.wfbi.de 15 Produktion von Herzschrittmachern bei BIOTRONIK Produkcja rozruszników serca w firmie BIOTRONIK Wirtschaft in Berlin Durch die Erweiterung der Europäischen Union (EU) am 1. Mai 2004 ist die Hauptstadtregion Berlin-Brandenburg ins Zentrum der EU gerückt. Die Verflechtungen mit den neuen EU-Mitgliedsstaaten im Bereich Handel und Dienstleistungen, die in den vergangenen Jahren bereits deutlich gestiegen sind, werden sich zukünftig weiter intensivieren. Der Export Berlins in die Länder Mittel- und Osteuropas betrug im Jahr 2003 insgesamt rund 1,4 Milliarden Euro, der Anteil der Ausfuhren nach Polen lag bei 306,9 Millionen Euro. Die Einfuhren aus Mittel- und Osteuropa hingegen beliefen sich auf knapp 1,2 Milliarden Euro, davon kamen 498 Millionen Euro aus Polen. Neue gewinnbringende Kooperationen zwischen den Ländern Mittel- und Osteuropas und Berlin bieten sich in vielen Bereichen, zum Beispiel in der Gesundheitswirtschaft, der Medizintechnik, der Telekommunikation, im Bereich Verkehr sowie in der Umwelt- und Entsorgungswirtschaft. Informations- und Beratungsangebot. Weltweit agierende Unternehmen und Banken erschließen von hier aus Wachstumsmärkte in Mittel- und Osteuropa und nutzen das vorhandene Wissen, die Erfahrungen und die Sprachkenntnisse. Die Nähe zu Ministerien, Medienanstalten, Spitzenverbänden der Wirtschaft und Wissenschaft, Projektträgern und Förderbanken ist eine optimale Voraussetzung für Unternehmen, die sich hier ansiedeln. Die in Deutschland einzigartige Wissenschaftsund Forschungslandschaft bietet technologieorientierten und innovativen Unternehmen ausgezeichnete Rahmenbedingungen. Eine Vielzahl an Verbands- und Brancheninitiativen sowie internationale Messen und Kongresse ermöglichen persönliche Kontakte und erleichtern den Einstieg in die BusinessCommunity und zu neuen Märkten. Unternehmen aus Mittel- und Osteuropa finden in Berlin eine große Auswahl an gut qualifizierten Arbeitskräften, die sowohl mit der Sprache als auch mit den Mentalitäten der Nachbarstaaten vertraut sind. Darüber hinaus baut Berlin auf seine Zukunftsfelder Kommunikation, Life Science, Mobilität, Dienstleistungen, Mikrotechnologien sowie Energiewirtschaft. Die enge Kooperation zwischen Wissenschaft und Wirtschaft zahlt sich vor allem in diesen Bereichen aus. Der Wirtschaftsstandort Berlin zeichnet sich durch eine moderne digitale Infrastruktur, hervorragende Verkehrsanbindungen sowie günstige Büro- und Gewerbeflächen sowohl in zentralen Innenstadtlagen als auch in Randgebieten aus. Zusammenarbeit mit den Ländern Mittel- und Osteuropas (MOE) www.moe-berlin.de ist ein Angebot der Berliner Institutionen und dient als Wegweiser zur Ost-West-Kompetenz der Hauptstadtregion. Ziel ist es, mit MOEBerlin.de Unternehmen aus der Region umfassend über Investitionsmöglichkeiten, Standortvorteile und wirtschaftliche Rahmenbedingungen in Mittel- und Osteuropa zu informieren. Für Investoren aus Mittel- und Osteuropa steigt die Bedeutung Berlins als Tor zum westlichen Markt täglich. Über 200 Institutionen fördern in der Region Ost-West-Kooperationen und bieten ein umfangreiches 16 Forschung bei Schering Dział naukowo-badawczy koncernu Schering Gospodarka w Berlinie działalności informacyjnej i doradczej. Globalne korporacje i banki z Berlina kierują swoimi działaniami na rynkach Europy Środkowej i Wschodniej korzystając ze zgromadzonej tu wiedzy, doświadczenia i kompetencji językowej. Dzięki przystąpieniu nowych państw do Unii Europejskiej (UE) z dniem 1 maja 2004 r. stołeczny region Berlina i Brandenburgii leży w geograficznym centrum Unii. Powiązania handlowe i usługowe z nowymi krajami członkowskimi, które wyraźnie wzmocniły się w latach poprzedzających rozszerzenie Unii, będą się w przyszłości nadal pogłębiać. Eksport Berlina do krajów Europy Środkowej i Wschodniej wyniósł w 2003 roku ok. 1,4 miliarda euro, w tym wartość eksportu do Polski wyniosła 306,9 miliona euro. Natomiast import z Europy Środkowej i Wschodniej stanowił prawie 1,2 miliarda euro, z czego 498 milionów euro pochodziło z Polski. Nowe korzystne kooperacje pomiędzy krajami Europy Środkowej i Wschodniej i Berlinem powstają w wielu dziedzinach, jak np. ochrona zdrowia, urządzenia medyczne, telekomunikacja, transport i komunikacja oraz technologie ochrony środowiska i gospodarka odpadami. Bliskość ministerstw, redakcji znaczących mediów, centrali wielkich organizacji gospodarczych i naukowych, instytucji i banków wspierających tworzy optymalne warunki dla inwestujących tutaj przedsiębiorstw. Unikalny w skali całych Niemiec krajobraz naukowo-badawczy oferuje doskonałe warunki przedsiębiorstwom bazującym na najnowszych technologiach i innowacjach. Liczne inicjatywy organizacji gospodarczych i branżowych oraz międzynarodowe imprezy targowe i kongresy umożliwiają nawiązywanie osobistych kontaktów oraz dostęp do kręgów elity biznesu i nowych wschodzących rynków. Przedsiębiorstwa z Europy Środkowej i Wschodniej znajdują w Berlinie bogaty wybór dobrze wykwalifikowanych pracowników, znających zarówno języki jak i mentalność krajów sąsiadujących z Niemcami. Berlin stawia ponadto na dziedziny przyszłości takie jak informatyka i media, life science, mobilność, usługi, mikrotechnologie i energetyka. Ścisła współpraca nauki i gospodarki przynosi owoce przede wszystkich na tych polach. Gospodarcza atrakcyjność Berlina opiera się na nowoczesnej cyfrowej infrastrukturze, doskonałych połączeniach komunikacyjnych oraz konkurencyjnych ofertach nieruchomości biurowych, usługowych i gospodarczych zarówno w śródmieściu jak i na peryferiach aglomeracji. Codziennie rośnie znaczenie Berlina jako bramy do zachodnioeuropejskich rynków dla inwestorów z Europy Środkowej i Wschodniej. Ponad 200 instytucji w regionie zajmuje się obsługą i pilotowaniem kooperacji Wschód-Zachód oferując bogatą paletę Współpraca z krajami Europy Środkowej i Wschodniej www.moe-berlin.de jest ofertą berlińskich instytucji i służy jako drogowskaz w sprawach kompetencji WschódZachód w regionie stołecznym. Celem tej platformy internetowej jest obszerne informowanie firm z regionu o możliwościach inwestycyjnych oraz uwarunkowaniach gospodarczych w Europie Środkowej i Wschodniej. 17 Pariser Platz mit Brandenburger Tor Plac Paryski i Brama Brandenburska Tourismus in Berlin Berlin Tourismus Marketing GmbH Die BTM wirbt weltweit für das touristische Angebot des Landes Berlin. Gegenstand des Unternehmens ist die Förderung des Tourismus, des Geschäftsreiseverkehrs, Förderung von Veranstaltungen, Messen, Tagungen und Kongressen sowie die Information der Touristen Berlins. Die BTM betreibt alle damit verbundenen Dienstleistungs- und Handelsgeschäfte und ist Service-Agentur für die Touristik-Partner in den Märkten und die Reiseindustrie. Für Gäste der Stadt bietet die BTM umfassende Dienstleistungen, wie Hotelbuchungen, Veranstaltungstickets, Vermittlungen von Stadtführern, sowie ein breites Spektrum touristischer Produkte. Berlin ist das beliebteste Städtereiseziel in Deutschland und nach London und Paris die meistbesuchte Stadt in Europa. Attraktiv ist vor allem das vielfältige Kultur- und Freizeitangebot Berlins mit drei großen Opernhäusern, acht professionellen Sinfonieorchestern und 150 Theatern. Jährlich besuchen fast neun Millionen Menschen die 175 Berliner Museen und Sammlungen. In den 2.300 Berliner Kultureinrichtungen arbeiten rund 25.000 Menschen aus aller Welt. Die Berliner Museumsinsel und das Kulturforum am Potsdamer Platz sind bekannte, in Europa einmalige Orte. Veranstaltungen wie der Karneval der Kulturen, die Internationalen Filmfestspiele Berlin oder der Berlin-Marathon locken jährlich Hunderttausende Touristen in die Stadt. Täglich stehen mehr als 1.500 Veranstaltungen zur Auswahl. Ein weiterer Vorteil sind die hervorragenden Einkaufsmöglichkeiten und das flächendeckende Bus- und Bahnnetz. Berlin WelcomeCard (16 bzw. 22 Euro) • 48 bzw. 72 Stunden freie Fahrt mit öffentlichen Verkehrsmitteln in Berlin und Potsdam • für einen Erwachsenen und drei Kinder bis zum vollendeten 14. Lebensjahr • Gutscheinheft mit Preisnachlässen von bis zu 50 Prozent bei vielen touristischen und kulturellen Highlights 3-Tage-Karte „SchauLUST Museen Berlin“ (12 Euro / ermäßigt 6 Euro) • Besuch von über 70 Berliner Museen und Sammlungen an drei aufeinander folgenden Öffnungstagen Die Berliner Hotels verzeichneten 2004 mit mehr als 13 Millionen Übernachtungen einen neuen Rekord. 5,9 Millionen Gäste aus dem In- und Ausland besuchten die Stadt – so viele wie nie zuvor. Zusätzlich kommen jedes Jahr rund 90 Millionen Tagesgäste nach Berlin. 28,5 Millionen Übernachtungen in Berliner Haushalten gibt es im Rahmen von privaten Bekannten- und Verwandtenbesuchen. Im internationalen Vergleich bietet Berlin eine hervorragende Hotellandschaft mit ausgesprochen günstigem Preis-Leistungs-Verhältnis. Rund 79.400 Betten stehen in den 562 Berliner Hotels, Gasthöfen, Pensionen und Jugendherbergen zur Verfügung. Vor allem im Vier- und Fünf-Sterne-Bereich wurden in den vergangenen Jahren viele neue Häuser eröffnet. Beide Karten sind in den Tourist Info Centern der BTM erhältlich, die Berlin WelcomeCard zusätzlich an Automaten und Verkaufsstellen der S-Bahn und der BVG sowie in vielen Berliner Hotels. Reservierungsservice und Information: Tel.: +49-30-25 00 25 www.berlin-tourist-information.de 18 Bode-Museum auf der Museumsinsel Muzeum Bodego na Wyspie Muzeów Schloss Sanssouci in Potsdam Pałac Sanssouci w Poczdamie Berlin turystyczny Berlin Tourismus Marketing GmbH (BTM, Promocja turystyczna Berlina) od lat na całym świecie promuje ofertę turystyczną Berlina. Przedmiot działalności obejmuje promocję turystyki, ruchu biznesowego, wspieranie wydarzeń, targów, konferencji i kongresów oraz informację turystyczną w Berlinie. BTM oferuje cały kompleks takich usług, jak rezerwacja miejsc hotelowych, sprzedaż biletów na wydarzenia kulturalne i sportowe, zamówienie przewodników oraz szeroką paletę produktów turystycznych. Berlin jest najczęściej odwiedzanym przez turystów miastem w Niemczech a po Londynie i Paryżu trzecim celem turystycznym w Europie. Atrakcyjna jest przede wszystkim różnorodna oferta kulturalna i rekreacyjna Berlina. Obejmuje ona trzy duże opery, osiem zawodowych orkiestr symfonicznych i 150 teatrów. Rocznie prawie dziewięć milionów osób odwiedza łącznie 175 berlińskich muzeów i kolekcji. W 2.300 instytucjach kultury w Berlinie pracuje prawie 25.000 ludzi z całego świata. Wyspa Muzeów i Forum Kultury przy Placu Poczdamskim są miejscami sławnymi, unikalnymi w Europie. Imprezy jak Karnawał Kultur, Międzynarodowy Festiwal Filmowy Berlinale czy Berliński Maraton przyciągają do miasta rok w rok setki tysięcy turystów. Codziennie można wybierać spośród 1.500 różnych ofert. Kolejnym walorem są doskonałe możliwości robienia zakupów oraz gęsta sieć komunikacji publicznej (autobusy, tramwaje, metro i miejska kolej naziemna). Berlin WelcomeCard (16 lub 22 euro) • daje prawo do swobodnego korzystania ze środków komunikacji publicznej w Berlinie i Poczdamie przez 48 lub 72 godzin • jest ważny na jedną osobę dorosłą i trójkę dzieci do skończonego 14. roku życia • zawiera dodatkowo bony rabatowe do 50% na wiele turystycznych i kulturalnych atrakcji 3-dniowa karta wstępu „SchauLUST Museen Berlin“ (12 euro / ze zniżką 6 euro) • daje prawo wstępu do ponad 70 berlińskich muzeów i kolekcji przez trzy następujące po sobie dni otwarcia placówek W 2004 r. berlińskie hotele zanotowały nowy rekord 13 milionów noclegów. Miasto odwiedziło 5,9 milionów gości z Niemiec i zagranicy – to również rekord. Dodatkowo w ciągu roku Berlin odwiedza około 90 milionów gości na jeden dzień. 28,5 miliona noclegów w Berlinie rocznie to skutek prywatnych odwiedzin znajomych i krewnych mieszkańców Berlina. W międzynarodowym porównaniu z innymi ośrodkami oferta hotelowa jest przebogata i z doskonałym stosunkiem jakości do ceny. W 562 berlińskich hotelach, pensjonatach i schroniskach młodzieżowych znajduje się 79.400 miejsc noclegowych. Wiele nowych hoteli powstało w ostatnich latach zwłaszcza w klasie cztero- i pięciogwiazdkowej. Oba bilety można nabyć w punktach informacji turystycznej (Tourist Info Center) BTM, a Berlin WelcomeCard również w automatach i kasach kolei miejskiej SBahn oraz BVG a także w wielu hotelach. Rezerwacje i informacja: telefon +49-30-25 00 25 www.berlin-tourist-information.de 19 Hotels in Berlin (Auswahl) / Hotele w Berlinie (wybór) Hotel Adlon Kempinski Berlin ***** Unter den Linden 77, 10117 Berlin-Mitte Tel.: +49-30-22 61-0, Fax: -22 22 www.hotel-adlon.de Radisson SAS Hotel Berlin ***** Karl-Liebknecht-Straße 3, 10178 Berlin Tel.: +49-30-23 82-80, Fax: -810 www.radissonsas.com Hotel Brandenburger Hof ***** Eislebener Straße 14, 10789 Berlin-Charlottenburg Tel.: +49-30-21 40-50, Fax: -51 00 www.brandenburger-hof.com The Ritz-Carlton Berlin ***** Potsdamer Platz 3, 10785 Berlin Tel.: +49-30-33 77 7-7, Fax: -55 55 www.ritzcarlton.com Steigenberger Hotel Berlin ***** Los-Angeles-Platz 1, 10789 Berlin-Charlottenburg Tel.: +49-30-21 27-0, Fax: -117 www.berlin.steigenberger.de InterContinental Berlin ***** Budapester Straße 2–3, 10787 Berlin-Tiergarten Tel.: +49-30-26 02-0, Fax: -26 00 www.berlin.intercontinental.com swissôtel Berlin ***** Am Kurfürstendamm / Augsburger Straße 44, 10789 Berlin-Charlottenburg Tel.: +49-30-2 20 10-0, Fax: -22 22 www.swissotel.com Grand Hotel Esplanade ***** Lützowufer 15, 10785 Berlin-Tiergarten Tel.: +49-30-2 54 78-0, Fax: -82 22 www.esplanade.de Grand Hyatt Berlin ***** Marlene-Dietrich-Platz 2, 10785 Berlin-Tiergarten Tel.: +49-30-25 53 12-34, Fax: -35 www.berlin.hyatt.com The Westin Grand Berlin ***** Friedrichstraße 158–164, 10117 Berlin-Mitte Tel.: +49-30-20 27-0, Fax: -33 62 www.westin-grand.com Hilton Berlin ***** Mohrenstraße 30, 10117 Berlin-Mitte Tel.: +49-30-20 23 42-55, Fax: -69 www.hilton.de/berlin Hotel Alexander Plaza Berlin **** Rosenstraße 1, 10178 Berlin-Mitte Tel.: +49-30-24 00-10, Fax: -17 77 www.hotel-alexander-plaza.de Hotel Palace Berlin ***** Budapester Straße 45, 10787 Berlin-Charlottenburg Tel.: +49-30-25 02-0, Fax: -11 61 www.palace.de Best Western Hotel President **** An der Urania 16–18, 10787 Berlin Tel.: +49-30-21 90-30, Fax: -31 06 www.president.bestwestern.de Madison Potsdamer Platz ***** Potsdamer Straße 3, 10785 Berlin-Tiergarten Tel.: +49-30-59 00 50-000, Fax: -500 www.madison-berlin.de Bleibtreu **** Bleibtreustraße 31, 10707 Berlin-Charlottenburg Tel.: +49-30-8 84 74-0, Fax: -4 44 www.bleibtreu.com Marriott Hotel ***** Inge-Beisheim-Platz 1, 10785 Berlin-Tiergarten Tel.: +49-30-22 00-00, Fax: -01 00 www.marriotthotels.com Dorint Sofitel Schweizerhof Berlin **** Budapester Straße 25, 10787 Berlin-Tiergarten Tel.: +49-30-26 96-0, Fax: -10 00 www.accor.com 20 Estrel Hotel & Convention Center **** Sonnenallee 225, 12057 Berlin-Neukölln Tel.: +49-30-6 83 12-25 22, Fax: -345 www.estrel.com NH Berlin-Alexanderplatz **** Landsberger Allee 26–32, 10249 Berlin-Friedrichshain Tel.: +49-30-42 26 13-0, Fax: -300 www.nh-hotels.com Hotel Gates am Kuʼdamm **** garni Knesebeckstraße 8–9, 10623 Berlin-Charlottenburg Tel.: +49-30-31 10 60 Fax: +49-30-3 12 20 60 www.hotel-gates.com Park Inn Berlin Alexanderplatz **** Alexanderplatz, 10178 Berlin-Mitte Tel.: +49-30-23 89-0, Fax: -43 05 www.parkinn.com Savoy Berlin **** Fasanenstraße 9–10, 10623 Berlin-Charlottenburg Tel.: +49-30-3 11 03-0, Fax: -333 www.hotel-savoy.com Heckerʼs Hotel **** Grolmanstraße 35, 10623 Berlin-Charlottenburg Tel.: +49-30-88 90-0, Fax: -260 www.heckers-hotel.com Sorat Hotel Spree-Bogen **** Alt Moabit 99, 10559 Berlin-Mitte Tel.: +49-18 05-32 25 55 (0,12 Euro/Min.) Fax: +49-30-39 92 09 99 www.sorat-hotels.com/spree-bogen Hotel Jurine Berlin-Mitte **** garni Schwedter Straße 15, 10119 Berlin-Mitte Tel.: +49-30-4 43 29-90, Fax: -999 www.hotel-jurine.de Astoria *** Fasanenstraße 2, 10623 Berlin-Charlottenburg Tel.: +49-30-3 12 40 67 Fax: +49-30-3 12 50 27 www.hotelastoria.de Lindner Hotel Am Kuʼdamm Berlin **** Kurfürstendamm 24, 10719 Berlin-Charlottenburg Tel.: +49-30-8 18 25-0, Fax: -25 www.lindner.de Mercure Hotel Berlin Tegel Airport Ost *** Gotthardstraße 96, 13403 Berlin-Reinickendorf Tel.: +49-30-4 98 84-0, Fax: -555 www.dorint.de Maritim proArte **** Friedrichstraße 151, 10117 Berlin-Mitte Tel.: +49-30-20 33 5 Fax: +49-30-20 33 42 09 www.maritim.de Ibis Hotel Berlin Messe ** Messedamm 10, 14057 Berlin-Charlottenburg Tel.: +49-30-30 39 30 Fax: +49-30-3 01 95 36 www.ibishotel.com Mercure Hotel Checkpoint Charlie **** garni Schützenstraße 11, 10117 Berlin-Mitte Tel.: +49-30-20 63 20 Fax: +49-30-20 63 21 11 www.accor.com Ibis Berlin Potsdamer Platz ** Anhalter Straße 4, 10963 Berlin-Kreuzberg Tel.: +49-30-2 61 05-0, Fax: -222 www.ibishotel.com Mövenpick Hotel Berlin **** Schöneberger Straße 3, 10963 Berlin-Mitte Tel.: +49-30-2 30 06-0, Fax: -199 www.moevenpick.com Informationen und Reservierung unter / Informacje i rezerwacja pod nr +49-30-25 00 25 und / i www.berlin-tourist-information.de 21 Berlin, Zentrum-West centrum części zachodniej Berlina © typoly Berlin, Zentrum-Ost centrum części wschodniej Berlina © typoly Notruf- und Servicenummern in Berlin / Numery alarmowe i usługowe w Berlinie Polizei / Notruf | Policja – telefon alarmowy 110 Feuerwehr / Notfall-Rettung | Straż pożarna / telefon alarmowy 112 Giftnotruf | Środki toksyczne – numer alarmowy 1 92 40 Servicenummer Berliner Polizei | Numer kontaktowy – Policja Berlina 46 64 46 64 Ärztlicher Bereitschaftsdienst / Apothekennotdienst | Pogotowie lekarskie / pogotowie aptekarskie 31 00 31 Zahnärztlicher Notdienst | Pogotowie stomatologiczne 89 00 43 33 Call a doc e. V. (01804) 22 55 23 62 (0,24 Euro), www.calladoc.com Telefonauskunft | Informacja telefoniczna 11 8 33 Touristeninformation und Hotelreservierung | Informacja turystyczna i rezerwacja hoteli 25 00 25, www.berlin-tourist-information.de Info-Hotline der Berliner Museen | Infolinia Muzeów Berlińskich 90 26 99 444, www.md-berlin.de Berliner Verkehrsbetriebe BVG | Berlińskie Zakłady Komunikacyjne BVG 1 94 49, www.bvg.de S-Bahn Berlin | Kolej miejska S-Bahn Berlin 29 74 33 33, www.s-bahn-berlin.de Auskunft Deutsche Bahn | Informacja kolejowa Deutsche Bahn 118 61 (0,03 Euro / Sek.) www.bahn.de Auskunft Berliner Flughäfen | Informacja – Berlińskie Porty Lotnicze (0180) 00 01 86 (0,12 Euro / Min.), www.berlin-airport.de ADAC Pannenhilfe | ADAC pomoc drogowa (0180) 2 22 22 22 Autovermietungen (Auswahl) | Wynajem samochodów (wybrane numery) AVIS (01805) 21 77 02 (0,12 Euro / Min.) www.avis.de Europcar (01805) 80 00 (0,12 Euro / Min.) www.europcar.de Sixt (0180) 5 25 25 25 (0,12 Euro / Min.) www.sixt.de Taxiruf (Auswahl) | Taksówki (wybrane numery): Würfelfunk 21 01 01 oder / albo (0800) 2 22 22 55 (darmowy) Taxifunk Tel.: 44 33 22 Funk Taxi Berlin Tel.: 26 10 26 City-Funk Tel.: 21 02 02 EC-/ Kreditkartenverlust | W przypadku utraty karty bankomatowej / kredytowej American Express (069) 97 97 10 00 EC-Karte (069) 74 09 87 oder / albo (01805) 021 021 Eurocard / Mastercard (069) 79 33 19 10 VISA (0800) 814 91 00 Deutsche Post | Poczta Deutsche Post Kundentelefon / Telefon obsługi klienta (01802) 33 33 (0,06 Euro) Spätschalter(Auswahl) / Okienko nocne (wybrane numery): Joachimstaler Straße 7 (Nähe Bahnhof Zoologischer Garten / niedaleko dworca Zoologischer Garten) täglich / dni w tygodniu 8.00 – 24.00 Georgenstraße 12 (Nähe S-Bahnhof Friedrichstraße werktags 6.00–22.00 Uhr, samstags / sonntags 8.00–22.00 Uhr | Georgenstraße 12 (w pobliżu dworca S-Bahn Friedrichstraße) w dni robocze 6.00–22.00, w soboty i niedziele 8.00–22.00 DHL Packstation | Poczta kurierska DHL, placówka zbiorcza Bahnhof Zoologischer Garten, Hardenbergplatz 9–15, 10623 Berlin, www.dhl.de Botschaft der Republik Polen | Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej 22 31 30, www.botschaft-polen.de Vorwahl aus Polen nach Berlin | Numer kierunkowy z Polski do Berlina: +49-30 26 Notruf- und Servicenummern in Warschau / Numery alarmowe i usługowe w Warszawie Polizei-Notruf | Policja – telefon alarmowy 997 Feuerwehr | Straż pożarna 998 Notfall-Rettung | Telefon alarmowy 999 Ärztlicher Bereitschaftsdienst Klinikum Alcor | Pogotowie lekarskie Alcor 622 69 22, 628 24 24 Zahnärztlicher Notdienst | Pogotowie stomatologiczne 625 01 02 Apothekenbereitschaft (Auswahl) | Pogotowie aptekarskie (wybór) 615 87 95, 620 08 18, 825 69 86, 627 20 64, 622 89 71 Stadtinformation | Informacja miejska 622 69 68, 827 80 68, www.e-warsaw.pl/german Zoll-Info | Informacja celna 811 01 28 Polnische Bahn Reiseauskunft (PKP) | Informacja PKP 94 36 Polnischer Busverkehr (PKS) | Informacja PKS 94 331 Flughafen Okęcie | Port Lotniczy Okęcie 846 56 03 Flugplan-Info | Informacja o rozkładzie lotów 952 Pannendienst | Pomoc drogowa 981 Taxiruf (Auswahl) | Taksówki (wybrane numery) 96 22, 96 26, 94 54, 96 63 Autovermietungen (Auswahl) | Wynajem samochodów (wybrane numery) Avis Warszawa 630 73 16 Sixt Rent a Car 650 20 31, 616 35 36 Europcar 650 25 64, 650 44 52 Hertz Rent a Car 621 13 60 Limousinenservice Local-Rent-a-Car | Wynajem limuzyn 82 67 100 Bei Verlust der EC- / Kreditkarte | W przypadku utraty karty bankomatowej/kredytowej American Express Poland, EC-Karte, Visacard 611 30 00 Spätschalter der Post | Nocne okienka pocztowe Zentralbahnhof (Stadtzentrum) 24 h. | Dworzec Centralny (centrum) czynne 24 h Alle anderen Postämter haben in der Regel bis 20 Uhr geöffnet. | Pozostałe urzędy pocztowe są z zasady czynne do godz. 20.00 Botschaft der Bundesrepublik Deutschland | Ambasada Republiki Federalnej Niemiec 617 30 11, http://ambasadaniemiec.pl Vorwahl aus Deutschland nach Warschau | Numer kierunkowy z Niemiec do Warszawy +48-22 27 Dr. Andrzej Byrt, Botschafter der Republik Polen Dr Andrzej Byrt, ambasador RP w Niemczech Ein Bündnis mit Chancen und Perspektiven Interview mit Dr. Andrzej Byrt, Botschafter der Republik Polen in Deutschland Seit 2003 sind Sie erneut Botschafter der Republik Polen in Berlin. Was gefällt Ihnen an Berlin? Dass ich hier zum zweiten Mal sein darf. Aber im Ernst: die Stadtgeschichte und ihre Präsenz in der Stadtgegenwart und dazu ihr grünes Antlitz und buntes Treiben. entwickeln. Mein zweiter Wunsch bezieht sich auf die Kultur. Mit großer Mühe werden politische und wirtschaftliche Kontakte geknüpft, aber die kulturellen vernachlässigt. Sie sind meines Erachtens genauso wichtig oder sogar wichtiger. Ich würde mir viel mehr kulturelle Präsenz Berlins in Warschau wünschen und umgekehrt. Der dritte Wunsch ist, dass zwischen beiden Städten ein „grünes Bündnis“ entsteht. Dabei denke ich nicht an politische Allianzen, sondern an ökologische Aktivitäten. Mit großer Bewunderung und Respekt schaue ich mir die Einstellung zum Grün in Berlin an und würde mir sehr wünschen, dass diese auch nach Warschau verpflanzt wird. Welche Unterschiede und Ähnlichkeiten gibt es zwischen Warschau und Berlin? Beide Hauptstädte sind europäische Metropolen. Sie haben zwar eine unterschiedliche Geschichte, Größe und Architektur, beide erfüllen ähnliche Funktionen. Dennoch gibt es Unterschiede: In Warschau herrscht Jugend und Hektik, Berlin ist viel bürgerlicher. Ansprechpartner: Botschaft der Republik Polen / Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej Lassenstr. 19-21, 14193 Berlin Tel.: +49-30-22 313-0 Fax: +49-30-22 313-155 E-mail: [email protected] www.botschaft-polen.de Wie bewerten Sie die Kontakte zwischen Berlin und Warschau? Die Kontakte zwischen Berlin und Warschau entwickeln sich auf der offiziellen Ebene gut, obwohl noch viel mehr getan werden könnte, was beispielsweise die Kontakte der Jugendlichen anbelangt. Wirtschafts- und Handelsabteilung / Wydział Ekonomiczno-Handlowy Glinkastr. 5-7, 10117 Berlin Tel.: +49-30-22 92 739 Fax: +49-30-22 92 451 E-mail: [email protected] www.wirtschaft-polen.de Was geschieht heute in Warschau? Als die großen Bauprojekte in Berlin abgeschlossen waren, verlagerte sich der Bauboom nach Warschau. Heute bauen in Warschau dieselben internationalen Architekten und Firmen wie früher in Berlin, also ist Warschau heutzutage ein großer Bauplatz, welcher auch Berlin vor zehn Jahren war. Konsularabteilung / Wydział Konsularny Richard-Strauss-Str. 11, 14193 Berlin Tel.: +49-30-22 313-0 Fax: +49-30-22 313-212 E-mail: [email protected] [email protected] Wenn Sie drei Wünsche für Berlin und Warschau frei hätten, welche wären es? Ich wünsche erstens, dass sich unsere langjährigen Bindungen vertiefen und differenzieren und dass sich persönliche Kontakte weiter 28 Związek z szansami i perspektywą Wywiad z dr Andrzejem Byrtem, ambasadorem RP w Republice Federalnej Niemiec Od roku 2003 jest Pan znowu ambasadorem RP w Berlinie. Co się Panu podoba w Berlinie? Że mogę być tu po raz drugi. Ale teraz poważnie: historia Berlina, jej obecność w życiu codziennym miasta, do tego zieleń i kolorowe oblicze. się indiwidualne międzyludzkie kontakty. Drugie moje życzenie wiąże się z kulturą. Ogromnie dużo wysiłku wkłada się w kontakty gospodarcze i polityczne, tymczasem kontakty kulturalne są zaniedbywane. Moim zdaniem są one tak samo ważne, a może nawet ważnejsze. Chciałbym, żeby kultura Berlina była bardziej obecna w Warszawie i odwrotnie. Trzecim moim życzeniem jest, by pomiędzy Berlinem i Warszawą powstał „zielony sojusz”. Nie myślę tu o politycznych kolorach, tylko o działaności ekologicznej. Z ogromnym podziwem i szacunkiem przyglądam się stosunkowi do zieleni w Berlinie i chciałbym, aby to podejście zostało „przeflancowane” do Warszawy. Jakie widzi Pan podobieństwa i różnice między Warszawą a Berlinem? Obie stolice są europejskimi metropoliami. Mają co prawda inną historię, architekturę, różnią się wielkością, ale oba miasta pełnią podobne funkcje. Lecz widać także różnice:Warszawa jest opanowana przez młodzież i pośpiech, Berlin jest dużo bardziej mieszczański. Jak ocenia Pan kontakty między Berlinem i Warszawą? Kontakty miedzy Berlinem i Warszawa rozwijają się dobrze na płaszczyźnie oficjalnej, chociaż można by zrobić o wiele więcej, jeśli chodzi na przykład o kontakty młodzieży. Co dzieje sie w dzisiejszej Warszawie? Kiedy w Berlinie ukończono wielkie projekty budowlane, boom budowlany przeniosł się do Warszawy. Dziś ci sami architekci i te same firmy, które kiedyś budowały w Berlinie, budują w Warszawie, a więc Warszawa jest teraz wielkim placem budowlanym, którym Berlin był dziesięć lat temu. Gdyby mógł Pan wyrazić swoje trzy „warszawsko-berlińskie” życzenia, jak one by brzmiały? Po pierwsze, by powstałe przed laty związki pogłębiały się i różnicowały oraz by rozwijały 29 Schlossplatz und Sigismundsäule Plac Zamkowy z Kolumną Zygmunta Warschauer Altstadt Warszawska Starówka Warschau – Geschichte und Gegenwart Warszawa – Historia i współczesność Erstmals urkundlich erwähnt wurde die Stadt an der Weichsel zwischen 1281 und 1321. Nachdem König Sigismund III. Wasa 1596 seine Residenz von Krakau nach Warschau verlegt hatte, wurde die Stadt ein wichtiges Zentrum der Wissenschaft und Künste. Mitte des 17. Jahrhunderts besetzten die Schweden die Stadt. Zum kulturellen und wirtschaftlichen Zentrum Polens entfaltete sich Warschau erneut im 18. Jahrhundert: Fortschrittliche politische Strömungen gingen von hier aus. Unterbrochen wurde dieser Prozess 1792 durch die Teilung Polens zwischen Preußen, Russland und Österreich. 1918, nach der Unabhängigkeit Polens, erlebte die Stadt eine neue Blüte. Die Jahre der deutschen Okkupation während des Zweiten Weltkrieges waren für die Warschauer eine Zeit des blutigen Terrors. 1945 war die Stadt zu 84 Prozent zerstört. Mit enormem Aufwand wurde die historische Altstadt von 1946 bis 1953 rekonstruiert und 1980 zum Weltkulturerbe der UNESCO erklärt. Das heutige Warschau mit seinen 1,7 Millionen Einwohnern ist nicht nur das politische Zentrum Polens, sondern auch wirtschaftlicher, touristischer und kultureller Mittelpunkt des Landes. Seit 1990 entwickelte sich die Stadt dynamisch und wurde als „größte Baustelle Europas“ bekannt: Viele neue Wohngebäude, Einkaufszentren, Freizeitmöglichkeiten und Bürohochhäuser entstanden, die die Skyline der Stadt prägen. Im Schnittpunkt der Verkehrswege Paris / London – Berlin – Moskau und Nordeuropa – Balkan gelegen, bildet Warschau einen wichtigen Verkehrsknotenpunkt in Mitteleuropa. Pierwsze wzmianki o tym mieście nad Wisłą pojawiły się w historycznych dokumentach między 1281 i 1321 r. Po przeniesieniu w roku 1596 przez króla Zygmunta III Wazy swej rezydencji z Krakowa do Warszawy miasto stało się ważnym centrum nauki i sztuki. W połowie XVII w. miasto zajmują Szwedzi. W XVII w. Warszawa staje się ponownie centrum kulturalnym i gospodarczym Polski: staje się ona źródłem postępowych prądów w polityce. Proces ten przerwany został w roku 1792 rozbiorami Polski przez Prusy, Rosję i Austrię. W roku 1918, po odzyskaniu niepodległości, nastąpił ponowny rozkwit miasta. Lata niemieckiej okupacji podczas II Wojny Światowej były dla Warszawy okresem krwawego terroru. W roku 1945 miasto było zniszczone w 84 procentach. Niezwykłym wysiłkiem zrekonstruowano w latach 1946 do 1953 zabytkową Starówkę, która w 1980 r. wpisana została na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO. Dzisiejsza, licząca 1,7 mln. mieszkańców Warszawa jest nie tylko centrum politycznym Polski, ale również najważniejszym ośrodkiem gospodarczym, turystycznym i kulturalnym. Od roku 1990 miasto rozwijało się dynamicznie i określane było mianem „największej budowy Europy”: powstało wiele nowych budynków mieszkalnych, centrów handlowych, obiektów kulturalnych i rekreacyjnych oraz biurowców, które tworzą obraz miasta. Położona na przecięciu szlaków komunikacyjnych z Paryża i Londynu przez Berlin do Moskwy i z północy Europy w kierunku Bałkanów Warszawa stanowi ważny węzeł komunikacyjny Europy Środkowej. www.e-warsaw.pl www.e-warsaw.pl 30 Warschauer Kalender 2005 Warszawski kalendarz 2005 XIII. Warsaw Jazz Days: Open-Air-Konzerte auf dem Schlossplatz Juni – August 2005, www.adamiakjazz.pl XIII Warsaw Summer Jazz Days: Koncerty plenerowe na Placu Zamkowym, czerwiec–sierpień 2005, www.adamiakjazz.pl XV. Mozartfestspiele: Kammeroper Warschau, 15.6. – 26.7.2005, www.wok.pol.pl XV Festiwal Mozartowski: Warszawska Opera Kameralna, 15.6. – 26.7.2005, www.wok.pol.pl Konzerte im Wasserschlösschen im Königlichen Łazienki-Park: Juli – August 2005, www.wtm.org.pl Koncerty w Pałacu na Wodzie w Łazienkach Królewskich: lipiec – sierpień 2005, www.wtm.org.pl Musikgärten: Filme aus aller Welt zum Thema Oper und Ballett und Bilder der Welt auf dem Hof des Königsschlosses, Juli – August 2005, www.ogrodymuz.pl Ogrody Muzyczne: Pokaz światowych produkcji filmowych dotyczących opery, baletu, opisania świata na dziedzińcu Zamku Królewskiego, lipiec – sierpień 2005, www.ogrodymuz.pl XI. Internationales Openair-Jazzfestival in der Altstadt: Juli – August 2005, www.ikaart.z.pl XI Międzynarodowy Plenerowy Festiwal „JAZZ NA STARÓWCE“: lipiec – sierpień 2005, www.ikaart.z.pl Ausstellung „Das Gehirn – Experiment und Spiel“: bis 4.8.2005, Palast für Kultur und Wissenschaft Wystawa „Mózg – Eksperyment i Zabawa: do 4.8.2005, Pałac Kultury i Nauki Ausstellung „Für Chopin“ von Jerzy Duda-Gracz: Ausstellung des Gesamtschaffens von Frédéric Chopin mit den Augen des Malers gesehen. 1.7. – 20.10.2005, www.conspero.pl Wystawa „Chopinowi“ Jerzy Duda-Gracz: Wystawa malarskiej interpretacji całej twórczości Fryderyka Chopina. 1.7. – 20.10.2005, www.conspero.pl Warschauer Herbst, Festival zeitgenössischer Musik: September 2005, Rynek Starego Miasta, www.warszawska-jesien.art.pl Warszawska Jesień, Festiwal Muzyki Współczesnej: wrzesień 2005, Rynek Starego Miasta, www.warszawska-jesien.art.pl Liebermann – Corinth – Slevogt: Vom Impressionismus zum Expressionismus: 3.9.–20.11.2005, Nationalmuseum Liebermann – Corinth – Slevogt: Od impresjonizmu do ekspresjonizmu: 3.9.–20.11.2005, Muzeum Narodowe Tradition und Gegenwart: Deutsche und österreichische Malerei des 19. und frühen 20. Jahrhunderts aus den Sammlungen des Nationalmuseums in Warschau und anderer polnischer Museen: 23.9.–20.11.2005, Nationalmuseum Tradycja i nowoczesność: Malarstwo niemieckie i austriackie XIX i początku XX wieku ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie i innych muzeów polskich: 23.9.–20.11.2005, Muzeum Narodowe XV. Internationaler Frédéric-Chopin-Wettbewerb: 23.9.–24.10.2005, www.chopin.pl XV Międzynarodowy Konkurs Chopinowski: 23.9.–24.10.2005, www.chopin.pl Jazz Jamboree: Jazzfestival, Oktober 2005, www.jazzjamboree.wp.pl Jazz Jamboree: Festiwal muzyki jazzowej, październik 2005, www.jazzjamboree.wp.pl Festival alter Musik: 29.10.–4.12.2005, Königschloss, www.zamek-krolewski.art.pl Festiwal Muzyki Dawnej: 29.10.–4.12.2005, Zamek Królewski, www.zamek-krolewski.art.pl 31 Siekierkowski-Brücke Most Siekierkowski Wirtschaft in Warschau Die polnische Wirtschaft befindet sich 2005 im dritten Jahr in Folge im Aufschwung. Das Bruttoinlandsprodukt ist 2004 um 5,3 % gestiegen, für 2005 wird mit einem Wachstum von rund 5 % gerechnet. Eine günstige geografische Lage, ein großer Absatzmarkt mit fast 40 Millionen Einwohnern, gut ausgebildete Arbeitnehmer, ein relativ niedriges Lohnniveau sowie zusätzliche Investitionsanreize machen Polen zu einem attraktiven Standort für ausländische Unternehmen. Innerhalb Polens besitzt die Woiwodschaft Masowien mit der Hauptstadt Warschau die größte Konzentration an Unternehmen und das höchste Pro-Kopf-Einkommen. In der Region sind knapp 586.000 Unternehmen ansässig, an rund 18.000 dieser Firmen sind ausländische Unternehmen beteiligt. Zu den ausländischen Investoren in Masowien mit einem Investitionsvolumen von mehr als einer Million US-Dollar gehören: France Telecom, Citibank, RAO Gazprom, Vivendi Universal, United Pan-Europe Communications, UniCredit, Eureko B.V., Nestlé S.A., Harbin B.V., Mars Inc., Lucent Technologies Network Systems, Fiat, Delphi Automotive Systems und Avon. Mehr als 30 % der Unternehmen mit ausländischer Kapitalbeteiligung sind in der polnischen Hauptstadt angesiedelt. In den vergangenen Jahren hat sich Polen zu einem dynamisch wachsenden Handelsmarkt entwickelt. Handelsunternehmen machen mit 46 % einen Großteil der in Warschau ansässigen Firmen aus, gefolgt vom Dienstleistungssektor vor allem im Bank- und Finanzwesen mit rund 40 %. Etwa 14 % der Unternehmen sind Produktionsbetriebe. Innerhalb Polens hat Warschau die höchste Konzentration der Elektronik- und Präzisionsindustrie. Gemeinsam mit dem Handel beschäftigt die Dienstleistungsbranche mehr als 70 % der gesamten Arbeitskräfte. Das größte Wachstum verzeichnete in den vergangenen Jahren der Bereich Bankwesen und Finanzen. In Warschau konzentrieren sich private Finanzinstitute, auch die Nationale Polnische Bank hat hier ihren Sitz. Die Warschauer Wertpapierbörse ist die größte in Mittel- und Osteuropa. Ein Viertel aller Geschäfte werden mit ausländischem Kapital getätigt. Darüber hinaus ist Warschau eine der größten Messestädte Polens. Zu den bekanntesten Ausstellungen gehören die Buchmesse, die medizinische, die pharmazeutische und die Computermesse. Ein großer Standortvorteil Warschaus ist der Arbeitsmarkt. Die Bevölkerung ist jung und qualifiziert. Rund 20 % der Einwohner haben eine Universitätsausbildung. Die Arbeitslosenquote ist mit 1,9 % die niedrigste in Polen und eine der niedrigsten in Europa. Aufgrund der hohen Löhne, die in Warschau doppelt so hoch sind wie der polnische Durchschnittslohn, und der sehr niedrigen Arbeitslosigkeit ist die Kaufkraft in der polnischen Hauptstadt überdurchschnittlich hoch. Bekannte Warschauer Einkaufszonen befinden sich in der restaurierten Chmielna-Straße, in der Nowy-Świat-Straße, der Marszałkowska-Straße und der Aleje Jerozolimskie. Zu den größten Warschauer Bauprojekten gehören gegenwärtig die „Goldenen Terrassen“. Insgesamt sind rund 38 % der gesamten Stadtfläche Industriegebiete. Die Gewerbegebiete konzentrieren sich im Warschauer Stadtzentrum. Dieses Erbe der kommunistischen Stadtplanung ist von Vorteil, weil es dadurch ausreichend Flächen für Investoren in zentralen Innenstadtlagen gibt. 32 Skyline des Warschauer Stadtzentrums Skyline w centrum Warszawy Gospodarka w Warszawie W handlu i usługach pracuje ponad 70% wszystkich zatrudnionych. Najwyższy wzrost zanotował w ostatnich latach sektor bankowości i finansów. W stolicy Polski koncentrują się siedziby prywatnych banków, również siedziba Narodowego Banku Polskiego znajduje się w Warszawie. Warszawska Giełda Papierów Wartościowych jest największą giełdą w Europie Środkowej i Wschodniej. Jedna czwarta wszystkich transakcji realizowana jest z kapitałem zagranicznym. Ponadto Warszawa jest jednym z największych miast targowych w Polsce. Do najważniejszych imprez wystawienniczo-targowych należą targi książki, targi medyczne, farmaceutyczne i komputerowe. Ważnym atutem lokalizacyjnym Warszawy jest rynek pracy. Społeczeństwo jest młode i wykwalifikowane. 20% mieszkańców polskiej stolicy posiada wykształcenie wyższe. Stopa bezrobocia wynosi 1,9%, co jest najniższym wskaźnikiem w Polsce i jednym z najniższych w Europie. Dzięki wysokim wynagrodzeniom, które są dwa razy wyższe niż średnia płaca w Polsce, oraz niskiemu bezrobociu siła nabywcza w Warszawie jest szczególnie znacząca. Znane warszawskie pasaże i centra handlowe znajdują się przy ulicy Chmielnej, Nowy Świat, Marszałkowskiej i Alejach Jerozolimskich. Największy znajdujący się obecnie w budowie projekt to „Złote Tarasy”. Około 38% powierzchni miasta stanowią tereny przemysłowe. Tereny przeznaczone na działalność gospodarczą koncentrują się w centrum miasta. Ta spuścizna planowania przestrzennego z czasów komunizmu ma swoje dobre strony, ponieważ dzięki temu istnieje wystarczający potencjał powierzchni dla inwestorów w centralnej części miasta. Gospodarka w Polsce przeżywa w 2005 r. trzeci rok wzrostu z rzędu. Produkt krajowy brutto wzrósł w 2004 roku o 5,3%, w roku 2005 oczekuje się wzrostu PKB o około 5%. Korzystne położenie geograficzne, duży rynek zbytu z prawie 40 milionami mieszkańców, dobrze wykształcona kadra pracowników, stosunkowo niski poziom płac i dodatkowe zachęty inwestycyjne sprawiają, że dla zagranicznych przedsiębiorstw Polska jest atrakcyjnym miejscem lokalizacji inwestycji. Województwo mazowieckie dysponuje największą koncentracją przedsiębiorstw i największym średnim dochodem na mieszkańca w Polsce. W regionie istnieje prawie 586.000 przedsiębiorstw, z tego około 18.000 firm z udziałem kapitału zagranicznego. Do inwestorów zagranicznych z kapitałem inwestycyjnym powyżej miliona dolarów należą: France Telecom, Citibank, RAO Gazprom, Vivendi Universal, United Pan-Europe Communications, UniCredit, Eureko B.V., Nestle S.A., Harbin B.V., Mars Inc., Lucent Technologies Network Systems, Fiat, Delphi Automotive Systems i Avon. Ponad 30% przedsiębiorstw z udziałem kapitału zagranicznego w Polsce ma swoją siedzibę w Warszawie. W poprzednich latach Polska stała się dynamicznie rozwijającym się rynkiem handlowym. Przedsiębiorstwa handlowe są największą grupą i stanowią 46% firm, które zainwestowały w Warszawie, na drugim miejscu znajduje się sektor usług przede wszystkim w dziedzinie bankowości i finansów obejmujący ok. 40% firm. Około 14% stanowią przedsiębiorstwa produkcyjne. Warszawa charakteryzuje się najwyższą koncentracją przemysłu elektronicznego i urządzeń precyzyjnych w całej Polsce. 33 Messebesucher in Berlin Publiczność targowa w Berlinie Deutsch-polnische Wirtschaftsbeziehungen grenznahe Zusammenarbeit. Die Aktivitäten werden koordiniert durch eine regelmäßig tagende Regierungskommission, an der deutsche Bundesländer und polnische Woiwodschaften beteiligt sind. Zusätzlich gibt es eine Reihe bilateraler Fachgremien, unter anderem zum Ausbau der Grenzübergänge und zur gemeinsamen Planung von Verkehrswegen, Straßen- und Güterverkehr, Binnen- und Seeschifffahrt und zur Beseitigung von Umweltproblemen, zum Beispiel in der Oder-Region. Berliner Verwaltungen engagieren sich in einer bilateralen Arbeitsgemeinschaft mit dem Marschallamt Westpommern für Verkehr und Tourismus. Die Bundesländer Berlin und Brandenburg haben 2004 ein trilaterales Arbeitsprogramm mit der Woiwodschaft Großpolen verabschiedet. Die Wirtschaft der beiden Nachbarländer Deutschland und Polen ist eng miteinander verknüpft. Deutschland ist mit Abstand der wichtigste Handelspartner Polens, mit dem rund ein Drittel des gesamten polnischen Außenhandels abgewickelt wird. Umgekehrt ist Polen einer der wichtigsten Handelspartner Deutschlands in Mittel- und Osteuropa. Der Umsatz im bilateralen Handel lag im Jahr 2004 bei 34,8 Milliarden Euro. Das deutsche Exportvolumen nach Polen und das polnische Ausfuhrvolumen nach Deutschland betrugen jeweils über 18 Milliarden Euro. Polen führt nach Deutschland vor allem Maschinen und Anlagen sowie Fahrzeuge und Waren aus unedlen Metallen aus. Deutsche Firmen exportieren vorwiegend Maschinen und Anlagen, Fahrzeuge, chemische Produkte und Kunststofferzeugnisse. Wirtschaftsförderung Unternehmerische Initiative wird durch zahlreiche staatliche und nichtstaatliche Stellen gefördert. Zum Angebot der Bundesagentur für Außenwirtschaft (bfai) gehören unter anderem Branchen- und Marktanalysen sowie Rechts- und Zollinformationen. Die DeutschPolnische Industrie- und Handelskammer in Warschau ist ein Zusammenschluss deutscher und polnischer Unternehmer zur Förderung des Wirtschaftsverkehrs in beiden Richtungen, deren Service-Angebot sich vor allem an kleine und mittlere Unternehmen richtet. Die Förderung der deutsch-polnischen Wirtschaftsbeziehungen ist auch eine der vordringlichsten Aufgaben der deutschen Botschaft in Warschau und der deutschen Generalkonsulate. Sie informieren deutsche Unternehmen bei Fragen zu polnischen Behörden sowie bilateralen, EU- und internationalen Fördermaßnahmen und bieten allgemeine wirtschaftspolitische Beratung. Deutsche Investitionen in Polen In Bezug auf den Gesamtwert des investierten ausländischen Kapitals nimmt Polen einen Spitzenplatz in Mittel- und Osteuropa ein. Deutschland gehört nach Frankreich, den Niederlanden und den USA zu den wichtigsten Investoren in Polen. Die größeren deutschen Investitionen konzentrieren sich auf die Bereiche Automobilindustrie, Banken und Versicherungen, Groß- und Einzelhandel, Lebensmittelveredelung und Stromversorgung. Wirtschaftliche Zusammenarbeit Deutschland unterstützt die wirtschaftliche Entwicklung Polens auf vielfältige Weise, zum Beispiel durch Beiträge zu internationalen Programmen der Europäischen Union, der Weltbank, der Europäischen Bank für Wiederaufbau und Entwicklung und des Internationalen Währungsfonds. Darüber hinaus besteht eine enge regionale und 34 Funkturm am Messegelände Wieża Radiowa na terenie Targów Berlińskich Polsko-niemieckie stosunki gospodarcze województw. Dodatkowo istnieje szereg bilateralnych gremiów specjalistycznych m.in. do spraw przejść granicznych, planowania budowy połączeń komunikacyjnych, transportu towarów, żeglugi morskiej i śródlądowej oraz zwalczania problemów ekologicznych, na przykład w dorzeczu Odry. Administracja Berlina angażuje się m.in. w ramach bilateralnej grupy roboczej z urzędem marszałkowskim województwa zachodniopomorskiego zajmującej się zagadnieniami w zakresie komunikacji i turystyki. Kraje związkowe Berlin i Brandenburgia podpisały w 2004 r. trilateralny program roboczy z województwem wielkopolskim. Gospodarki Polski i Niemiec są ze sobą ściśle powiązane. Niemcy są zdecydowanie najważniejszym partnerem handlowym Polski: ponad jedna trzecia całej wymiany handlowej Polski realizowana jest z Niemcami. Polska natomiast jest dla Niemiec jednym z najważniejszych partnerów handlowych w Europie Środkowej i Wschodniej. Obroty w bilateralnej wymianie handlowej wyniosły za 2004 rok ok. 34,8 miliarda euro. Wartość niemieckiego eksportu do Polski oraz polskiego eksportu do Niemiec wynosiły ponad 18 miliardów euro. Polska eksportuje do Niemiec przede wszystkim maszyny i urządzenia oraz pojazdy i towary z metali nieszlachetnych. Główne produkty eksportowe niemieckiego przemysłu to maszyny i urządzenia, pojazdy, produkty chemiczne i z tworzyw sztucznych. Wspieranie i promocja gospodarki Inicjatywy gospodarcze wspierane są przez liczne jednostki o charakterze państwowym i prywatnym. Oferta Federalnej Agencji Współpracy Gospodarczej z Zagranicą (bfai) obejmuje między innymi analizy branżowe i marketingowe oraz informacje prawne i celne. Polsko-Niemiecka Izba Przemysłowo-Handlowa w Warszawie jest wspólną organizacją polskich i niemieckich przedsiębiorstw w celu wspierania dwustronnej wymiany gospodarczej. Jej usługi skierowane są przede wszystkim do małych i średnich przedsiębiorstw. Wspieranie polsko-niemieckich kontaktów gospodarczych należy też do podstawowych zadań ambasady Niemiec w Warszawie oraz konsulatów generalnych RFN. Placówki te informują niemieckich przedsiębiorców w kwestiach prawnych i administracyjnych w Polsce, programów pomocowych Unii Europejskiej i innych organizacji międzynarodowych oraz prowadzą ogólną działalność informacyjno-doradczą. Niemieckie inwestycje w Polsce Niemcy należą po Francji, Holandii i Stanach Zjednoczonych do największych inwestorów w Polsce. Niemieckie inwestycje koncentrowały się przede wszystkim w przemyśle motoryzacyjnym, bankowości i ubezpieczeniach, handlu detalicznym i hurtowym, przetwarzaniu produktów spożywczych oraz energetyce. Współpraca gospodarcza Niemcy wspierają rozwój gospodarczy w Polsce np. poprzez wkład do międzynarodowych programów Unii Europejskiej, Banku Światowego, Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju oraz Międzynarodowego Funduszu Walutowego. Rozwija się ponadto ścisła współpraca regionalna i przygraniczna. Działania są koordynowane przez zbierającą się regularnie Komisję Międzyrządową, w pracach której uczestniczą również przedstawiciele krajów związkowych (landów) oraz 35 Lars Bosse Erste Anlaufstelle für deutsche und polnische Unternehmen Interview mit Lars Bosse, Hauptgeschäftsführer und Geschäftsführendes Vorstandsmitglied der Deutsch-Polnischen Industrie- und Handelskammer (DP IHK) Was leistet die Deutsch-Polnische Industrie- und Handelskammer für deutsche und was für polnische Unternehmen? Als bilaterale Kammer unterstützen wir im offiziellen wirtschaftsfördernden Auftrag der beiden Staaten die Unternehmen bei der Markterschließung und begleiten sie weiter bei ihrer Arbeit im Gastland. Das bedeutet, dass wir nicht nur deutsche Unternehmen nach Polen begleiten, sondern auch umgekehrt polnische Unternehmer auf dem Weg nach Deutschland unterstützen. Diese Arbeit gliedert sich in verschiedene Dienstleistungen und Beratungen: von der Marktberatung und Marktanalysen über die Gesellschaftsgründung bis hin zur individuellen Suche von Kooperations- oder Vertriebspartnern reicht unser Aufgabenfeld. Besonders nachgefragt ist das Schiedsgericht, mit dessen Hilfe die manchmal sehr lange Prozessdauer in Polen auf wenige Monate verkürzt und aufgrund dessen Zweisprachigkeit in der jeweiligen Muttersprache verhandelt werden kann. Einen guten Überblick bietet unsere zweisprachige Internetseite. geschickten Verbindung der Vorteile beider Länder, werden wettbewerbsfähige Preise erzielt und dadurch Arbeitsplätze in Deutschland und Polen geschaffen bzw. erhalten. Nach einer Studie des Deutschen Industrie- und Handelskammertages (DIHK) sind in Deutschland allein durch die Erweiterung der EU 300.000 Arbeitsplätze erhalten bzw. neu geschaffen worden. Außerdem bietet das Steuersystem einige Vorteile: In Polen lässt sich zwar nur wenig steuermindernd geltend machen, andererseits wecken Steuersätze von 19 Prozent entsprechende Wünsche auch in Deutschland. Wie hat sich die deutsch-polnische Wirtschaftskooperation seit dem EU-Beitritt Polens verändert? Ganz augenscheinlich sind zunächst die langen LKW-Schlangen an der gemeinsamen Grenze weggefallen. Dies bedeutet eine deutliche Kostenentlastung für die Unternehmen: die Lieferzeiten werden planbarer, die Lagerhaltung kann reduziert werden und die Produkte stehen nicht ungenutzt tagelang auf der Straße. Des Weiteren wird nach einer Umfrage unserer Kammern die Angleichung der Gesetze und Normen begrüßt. Deutlich wird dies im Anstieg des polnischen Im- und Exports seit dem 1. Mai 2004: Der polnische Export stieg um 26 Prozent nach Eurowerten an, der Import immerhin noch um 18 Prozent. So verwundert es auch nicht, dass die Zustimmung zum EU-Beitritt von 61 Prozent im Jahr 2004 auf 74 Prozent in Jahr 2005 anstieg. Warum ist Polen als Standort für deutsche Unternehmen besonders attraktiv? Polen ist aufgrund der räumlichen Nähe zu Deutschland, der qualifizierten Arbeitskräfte und des großen Binnenmarktes ein wichtiger Partner für Deutschland. Umgekehrt spielt die wirtschaftliche Kooperation eine noch größere Rolle: Für Polen ist Deutschland der wichtigste Außenhandelspartner. Durch eine Mischkalkulation bei der Produktion und der Erstellung von Dienstleistungen, d. h. der www.ihk.pl 36 Pierwszy punkt kontaktowy dla niemieckich i polskich przedsiębiorstw Wywiad z Larsem Bosse, Dyrektorem Generalnym i Członkiem Zarządu Polsko-Niemieckiej Izby Przemysłowo-Handlowej (PN IPH) Jak Polsko-Niemiecka Izba Przemysłowo-Handlowa służy firmom z obu krajów? Jako izba bilateralna zgodnie z oficjalnym publicznym zleceniem obu państw wspieramy przedsiębiorstwa przy wejściu na rynek i dalszej działalności w drugim kraju. Oznacza to, że nie tylko pilotujemy niemieckie firmy na polskim rynku, ale też odwrotnie – pomagamy polskim firmom w ich drodze na rynek niemiecki. Nasza działalność obejmuje różne usługi: począwszy od doradztwa marketingowego i analiz rynkowych, poprzez pomoc w zakładaniu spółek, aż po indywidualne poszukiwanie partnerów do kooperacji i dystrybucji. Szczególną popularnością cieszy się sąd polubowny, umożliwiający uniknięcie przewlekłych procesów przed sądami, a dzięki swojej dwujęzyczności pozwalający na prowadzenie postępowania w ojczystym języku obu stron. Informacje na temat zakresu usług zawiera nasza dwujęzyczna strona internetowa. jów, firmy uzyskują konkurencyjne ceny i mogą tworzyć nowe miejsca pracy lub utrzymywać już istniejące. Według analizy Niemieckiego Zrzeszenia Izb Przemysłowo-Handlowych (DIHK) w Niemczech tylko dzięki rozszerzeniu UE zostało zachowane lub stworzone 300.000 miejsc pracy. Również system podatkowy oferuje określone korzyści: w Polsce są co prawda mniejsze możliwości zaliczania wydatków w koszty działalności, ale z drugiej strony 19-procentowe stawki podatkowe budzą odpowiednie oczekiwania również w Niemczech. Jak zmieniła się polsko-niemiecka współpraca gospodarcza od przystąpienia Polski do Unii Europejskiej? Najbardziej widoczne jest to, że zniknęły długie kolejki samochodów ciężarowych przed przejściami na polsko-niemieckiej granicy. Oznacza to również znaczne oszczędności dla przedsiębiorstw: można lepiej zaplanować czas dostawy, firmy mogą utrzymywać niższe zasoby magazynowe, a produkty nie stoją całymi dniami bezużytecznie na drogach. Według sondaży organizowanych przez naszą izbę firmy z zadowoleniem przyjęły harmonizację przepisów i norm. Wyraża się to wzrostem polskiego eksportu i importu po 1 maja 2004 r. – eksport wzrósł według wartości w euro o 26%, a import o 18%. Nie dziwi zatem wzrost poparcia dla członkostwa w Unii z 61% w roku 2004 na 74% w roku 2005. Dlaczego Polska jest szczególnie atrakcyjnym miejscem prowadzenia działalności dla niemieckich przedsiębiorstw? Polska ze względu na położenie geograficzne, potencjał wykwalifikowanych pracowników oraz wielkość swojego rynku jest ważnym partnerem dla Niemiec. Współpraca gospodarcza w odwrotnym kierunku odgrywa jeszcze ważniejszą rolę: dla Polski Niemcy są najważniejszym partnerem handlowym. Dzięki wykorzystaniu zalet kalkulacji mieszanej w działalności produkcyjnej i usługowej, tzn. umiejętnemu połączeniu atutów obu kra- www.ihk.pl 37 Ludwig Erhard Haus Siedziba Izby Przemysłowo-Handlowej: Ludwig Erhard Haus Investitionen aus Berlin stärkste Tageszeitung Polens. Das Portfolio beinhaltet unter anderem das wöchentliche Nachrichtenmagazin Newsweek Polska und den monatlichen Wirtschaftstitel Forbes. Eurocast GmbH Radio Venture & Management mit Sitz in Berlin ist schon seit sechs Jahren auf dem polnischen Markt aktiv. Seit 2000 ist das Unternehmen am drittgrößten privaten Sender im dominanten Wirtschaftsraum Warschau – Radio WAWa – beteiligt. Nach der EU-Osterweiterung hat der Sender sein Engagement in Polen noch einmal verstärkt. Das Berliner Unternehmen bmp AG, eine der führenden deutschen Venture Capital Gesellschaften, ist als erstes deutsches Unternehmen seit Ende 2004 parallel sowohl an der Frankfurter Börse als auch an der Warschauer Börse notiert. Deutschland nimmt derzeit den vierten Platz – hinter Frankreich, den Niederlanden und den USA – auf der Rangliste der wichtigsten Investoren in Polen ein. Die kumulierten Direktinvestitionen aus Deutschland in Polen beliefen sich Ende 2004 auf 10,15 Milliarden US-Dollar. 2004 kamen rund 15 Prozent aller ausländischen Direktinvestitionen in Polen aus Deutschland. Schwerpunkte deutscher Investitionen in Polen liegen in den Bereichen Automobilindustrie, Banken und Versicherungen, Groß- und Einzelhandel, Lebensmittelveredelung und Stromversorgung. Zu den größten Investoren aus Deutschland gehört die Metro Group AG mit 1,5 Milliarden US-Dollar investiertem Kapital, die HVB mit 1,3 Milliarden US-Dollar und die Volkswagen AG mit 800 Millionen US-Dollar. Die offiziellen Statistiken erfassen jedoch nur Investitionen über eine Million US-Dollar. Wenn man jedoch die zahlreichen Investitionen kleiner und mittlerer deutscher Unternehmen in Polen berücksichtigt, die auf rund 8.000 geschätzt werden, dann dürfte Deutschland auch in der Summe und nicht nur der Anzahl nach der bedeutendste ausländische Investor in Polen sein. Ansprechpartner: Wirtschaftsförderung Berlin International GmbH Dorota Thiel-Jankiewicz Ludwig Erhard Haus Fasanenstraße 85, 10623 Berlin Tel.: +49-30-3 99 80-228 Fax: +49-30-3 99 80-239 E-Mail: [email protected] www.wfbi.de Auch die traditionell stark mittelständisch geprägten Berliner Unternehmen sind am polnischen Markt vertreten, darunter Alba AG, DaimlerChrysler Services AG, Funk Gruppe GmbH, Hypovereinsbank, Schering AG, Rewico Logistik International. Speziell in der polnischen Hauptstadt Warschau sind unter anderem folgende Berliner Unternehmen vertreten: Axel Springer Polska, eine hundertprozentige Tochter des Axel Springer Verlages, ist Polens zweitgrößter Zeitschriftenverlag mit 30 Magazinen und Sondertiteln. Bei Axel Springer Polska erscheint Fakt, die auflagen- Botschaft der Republik Polen Wirtschafts- und Handelsabteilung Leiter: Gesandter Józef Olszyński Glinkastraße 5–7 10117 Berlin Tel.: +49-30-22 92-739 Fax: +49-30-22 92-451 E-Mail: [email protected] www.wirtschaft-polen.de 38 Potsdamer Platz Plac Poczdamski Inwestycje z Berlina Springer Polska znajdują się też m.in. tygodnik informacyjny Newsweek Polska oraz miesięcznik biznesowy Forbes. Firma Eurocast GmbH Radio Venture & Management jest już od sześciu lat aktywna na polskim rynku. Od 2000 r. przedsiębiorstwo posiada udziały w trzeciej co do wielkości w dominującym gospodarczo regionie warszawskim prywatnej stacji radiowej – Radio WAWa. Po rozszerzeniu Unii Europejskiej firma jeszcze wzmocniła swoje zaangażowanie w Polsce. Kolejne berlińskie przedsiębiorstwo – bmp AG, jedna z wiodących niemieckich firm venture capital, jest od końca 2004 r., jako pierwsza niemiecka firma, notowana zarówno na Frankfurckiej, jak i Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych. RFN zajmuje obecnie czwartą pozycję na liście największych inwestorów w Polsce, za Francją, Holandią i USA. Skumulowana wartość niemieckich inwestycji w Polsce wyniosła na koniec 2004 r. 10,15 mld. USD. 15% kapitału zagranicznego zainwestowanego w 2004 r. w Polsce pochodziło z Niemiec. Inwestycje niemieckie skoncetrowane są przede wszystkim w następujących branżach: motoryzacyjnej, spożywczej, energetycznej oraz w bankowości i ubezpieczeniach, handlu hurtowym i detalicznym. Największymi inwestorami niemieckimi w Polsce są: Metro Group AG (z inwestycjami o wartości 1,5 mld USD), Hypovereinsbank (1,3 mld USD) i Volkswagen AG (800 mln USD). Oficjalne statystyki uwzględniają jednak tylko inwestycje o wartości przekraczającej 1 mln USD. Jeśli weźmie się pod uwagę liczne inwestycje małych i średnich przedsiębiorstw niemieckich, których ok. 8.000 obecnych jest na polskim rynku, można dojść do wniosku, że Niemcy, nie tylko pod względem liczby inwestycji, są najważniejszym inwestorem zagranicznym w Polsce. Kontakt: Wirtschaftsförderung Berlin International GmbH Dorota Thiel-Jankiewicz Ludwig Erhard Haus Fasanenstraße 85, 10623 Berlin Tel.: +49-30-3 99 80-228 Fax: +49-30-3 99 80-239 E-Mail: [email protected] www.wfbi.de Berlińskie, najczęściej małe i średnie przedsiębiorstwa, charakterystyczne dla struktury berlińskiej gospodarki, są również obecne na polskim rynku, m.in.: Alba AG, DaimlerChrysler Services AG, Funk Gruppe GmbH, Hypovereinsbank, Schering AG, Rewico Logistik International. Swoją siedzibę w Warszawie mają m.in. następujące przedsiębiorstwa: Axel Springer Polska, stuprocentowa spółka-córka Axel Springer Verlag jest drugim co do wielkości wydawnictwem prasowym w Polsce z 30 tytułami i wydaniami specjalnymi. Axel Springer Polska jest wydawcą Faktu, najlepiej sprzedającego się dziennika w Polsce. W portfolio Axel Ambasada Rzeczpospolitej Polskiej Wydział Ekonomiczno-Handlowy Kierownik: Ambasador Tytularny Józef Olszyński Glinkastraße 5–7, 10117 Berlin Tel.: +49-30-22 92-739 Fax: +49-30-22 92-451 E-Mail: [email protected] www.wirtschaft-polen.de 39 Wirtschaftsadressen, Verbände, Institutionen Adresy przedstawicieli gospodarki, stowarzyszeń i instytucji Polnische Agentur für Information und Auslandsinvestitionen AG (PAIZ) ul. Bagatela 12, 00-585 Warszawa Tel.: +48-22-334 98 00, Fax: -334 99 99 www.paiz.gov.pl Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych S.A. (PAIiIZ) ul. Bagatela 12, 00-585 Warszawa Tel.: +48-22-334 98 00, Fax: -334 99 99 www.paiz.gov.pl Deutsch-Polnische Industrie- und Handelskammer ul. Miodowa 14, 00-246 Warszawa Tel.: +48-22-531 05 00, Fax: -531 06 00 www.ihk.pl Niemiecka-Polska Izba Przemysłowo-Handlowa ul. Miodowa 14, 00-246 Warszawa Tel.: +48-22-531 05 00, Fax: -531 06 00 www.ihk.pl Botschaft der Bundesrepublik Deutschland ul. Dąbrowiecka 30, 03-932 Warszawa Tel.: +48-22-584 17 00, Fax: -584 17 39 www.ambasadaniemiec.pl Ambasada Republiki Federalnej Niemiec ul. Dąbrowiecka 30, 03-932 Warszawa Tel.: +48-22-584 17 00, Fax: -584 17 39 www.ambasadaniemiec.pl Wirtschaftsabteilung der Deutschen Botschaft ul. Dąbrowiecka 30, 03-932 Warszawa Tel.: +48-22-584 17 00, Fax: -584 17 39 Wydział Gospodarczy Ambasady Niemiec ul. Dąbrowiecka 30, 03-932 Warszawa Tel.: +48-22-584 17 00, Fax: -584 17 39 Ministerium für Wirtschaft und Arbeit Plac Trzech Krzyży 5, 00-507 Warszawa Tel.: +48-22-693 50 00, www.mpips.gov.pl Ministerstwo Gospodarki i Pracy Plac Trzech Krzyży 5, 00-507 Warszawa Tel.: +48-22-693 50 00, www.mpips.gov.pll Polnische Nationalbank ul. Świętokrzyska 11/21, 00-919 Warszawa Tel.: +48-22-653 10 00, Fax: -620 85 18 Narodowy Bank Polski ul. Świętokrzyska 11/21, 00-919 Warszawa Tel.: +48-22-653 10 00, Fax: -620 85 18 Industrie- und Handelskammer ausländischer Investoren ul. Krakowskie Przedmieście 47/51, 00-071 Warszawa Tel.: +48-22-827 22 34, Fax: -826 85 93 Izba Przemysłowo-Handlowa Inwestorów Zagranicznych ul. Krakowskie Przedmieście 47/51, 00-071 Warszawa Tel.: +48-22-827 22 34, Fax: -826 85 93 Business Center Club Plac Żelaznej Bramy 10, 00-136 Warszawa Tel.: +48-22-621 84 20, Fax: -625 30 37 www.bcc.org.pl Business Center Club Plac Żelaznej Bramy 10, 00-136 Warszawa Tel.: +48-22-621 84 20, Fax: -625 30 37 www.bcc.org.pl Landeswirtschaftskammer ul. Trębacka 4, 00-074 Warszawa Tel.: +48-22-630 96 00, Fax: -827 46 73 www.kig.pl Krajowa Izba Gospodarcza ul. Trębacka 4, 00-074 Warszawa Tel.: +48-22-630 96 00, Fax: -827 46 73 www.kig.pl Polnisches Informationsund Handelszentrum P.B. 15, 00-955 Warszawa Tel.: +48-22-635 58 56, Fax: -635 69 32 www.pihz.pl Polska-Niemieckie Centrum Informacyjno-Handlowe P.B. 15, 00-955 Warszawa Tel.: +48-22-635 58 56, Fax: -635 69 32 www.pihz.pl Polnischer Arbeitgeberverband ul. Klonowa 6, 00-591 Warszawa Tel.: +48-22-845 95 50, Fax: -845 95 51 www.prywatni.pl Polski Związek Pracodawców Prywatnych ul. Klonowa 6, 00-591 Warszawa Tel.: +48-22-845 95 50, Fax: -845 95 51 www.prywatni.pl Berliner Bank Polska S.A. Aleja Jana Pawła II 15, 00-828 Warszawa Tel.: +48-22-697 72 00, Fax: -697 72 00 Berliner Bank Polska S.A. Aleja Jana Pawła II 15, 00-828 Warszawa Tel.: +48-22-697 72 00, Fax: -697 72 00 Deutsche Bank Polska S.A. al. Armii Ludowej 26, 00-609 Warszawa Tel.: +48-22-579 90 00, Fax: -579 90 01 Deutsche Bank Polska S.A. al. Armii Ludowej 26, 00-609 Warszawa Tel.: +48-22-579 90 00, Fax: -579 90 01 40 Messen und Kongresse 2005 / 06 in Warschau Targi i kongresy 2005 / 06 w Warszawie INITIATIVE: Internationale Kontakt- und Geschäftsmesse, 16.–18.6.2005, Palast für Kultur und Wissenschaft INICJATYWA: Międzynarodowe Targi Kontaktów i Rozwoju Biznesu, 16.–18.6.2005, Pałac Kultury i Nauki GEOLOGIA 2005: 3. Internationale Geologiemesse, 8.–9.9.2005, Palast für Kultur und Wissenschaft, www.geologia.info.pl GEOLOGIA 2005: III Międzynarodowe Targi Geologiczne, 8.–9.9.2005, Pałac Kultury i Nauki, www.geologia.info.pl ZOOMARKET 2005: 4. Zoo-Austellung, 9.–11.9.2005, Palast für Kultur und Wissenschaft ZOOMARKET 2005: IV Międzynarodowe Targi, 9.–11.9.2005, Pałac Kultury i Nauki ERDÖL UND ERDGAS: Internationale Messe der Erdöl- und Erdgasindustrie, 21.–23.9.2005 NAFTA I GAZ: Międzynarodowe Targi Przemysłu Naftowego i Gazownictwa, 21.–23.9.2005 TT WARSAW TOUR & TRAVEL 2005: Internationale Messe, 22.–24.9.2005 TT WARSAW TOUR & TRAVEL 2005: Międzynarodowe Targi, 22.–24.9.2005 LICHT: Internationale Messe Licht und Elektrotechnik 2005, 29.9.–1.10.2005, Expo XXI Warschauer Messezentrum ŚWIATŁO: Międzynarodowe Targi Światła i Elektrotechniki 2005, 29.9.–1.10.2005, Expo XXI Warszawskie Centrum Targowe INFRASTRUKTURA 2005: 3. Internationaler Messekomplex, 5.–7.10.2005, Palast für Kultur und Wissenschaft INFRASTRUKTURA 2005: III Międzynarodowy Kompleks Targów, 5.–7.10.2005, Pałac Kultury i Nauki DEIN GELD: Polnisches Kapital- und Finanz-Forum, 13.–15.10.2005 TWOJE PIENIADZE: Polskie Forum Kapitałowo – Finansowe, 13.–15.10.2005 BOUTIQUE: 13.–15.10.2005, Palast für Kultur und Wissenschaft BOUTIQUE: 13.–15.10.2005, Pałac Kultury i Nauki ELEKTRO EXPO 2005: 2.–4.11.2005, Internationales Messezentrum ELEKTRO EXPO 2005: 2.–4.11.2005, Międzynarodowe Centrum Targowe INFRATECH 2005: 22.–24.11.2005, Palast für Kultur und Wissenschaft INFRATECH 2005: 22.–24.11.2005, Pałac Kultury i Nauki TAMID: Messe Wohnungen und Häuser, 11.–12.2.2006, EXPO XXI Warschauer Messezentrum TAMID: Targi Mieszkań i Domów, 11.–12.2.2006, Expo XXI Warszawskie Centrum Targowe SPORT-REKREACJA 2006: 12. Komplex der Internationalen Messe, 2.–4.3.2006, Palast für Kultur und Wissenschaft SPORT-REKREACJA 2006: XII Kompleks Międzynarodowych Targów, 2.–4.3.2006, Pałac Kultury i Nauki EUROLAB 2006: 8. Internationale Messe für Analytik und Messtechnik, 8.–10.3.2006, Palast für Kultur und Wissenschaft EUROLAB 2006: VIII Międzynarodowe Targi Analityki i Technik Pomiarowych, 8.–10.3.2006, Pałac Kultury i Nauki EUROGASTRO 2006: 10. Komplex der Internationalen Messe für Gastronomie und Hotelwesen, 23.–25.3.2006, Palast für Kultur und Wissenschaft EUROGASTRO 2006: X Kompleks Międzynarodowych Targów Gastronomiczno-Hotelarskich, 23.–25.3.2006, Pałac Kultury i Nauki INICJATYWA 2006: 3. Internationale Geschäfts- und Innovationsmesse, 6.–8.4.2006, Palast für Kultur und Wissenschaft INICJATYWA 2006: III Międzynarodowe Targi Biznesu i Innowacji, 6.–8.4.2006, Pałac Kultury i Nauki LATO 2006: 11. Messe für Tourismus und Erholung, 21.–23.4.2006, Akademie für Körperkultur LATO 2006: XI Targi Turystyki i Wypoczynku, 21.–23.4.2006, Akademia Wychowania Fizycznego Weitere Informationen: www.polfair.pl www.targi.com Dalsze informacje na str.: www.polfair.pl www.targi.com 41 Königsschloss mit Sigismundsäule Zamek Królewski i Kolumna Zygmunta Łazienki-Park Park Łazienkowski Entdecken Sie Warschau! Wiederaufbau Wer heute „Rynek Starego Miasta“, den Marktplatz der Warschauer Altstadt, besucht, kann sich kaum vorstellen, dass dieses Viertel 1945 vollständig zerstört war. Seit 1953 ist der wiederhergestellte Marktplatz mit seinen Bürgerhäusern wieder Mittelpunkt des städtischen Lebens und beliebtes Touristenziel. Als weltweit einzige Nachbildung ist die Warschauer Altstadt seit 1980 Weltkulturerbe und steht unter dem Schutz der UNESCO. zuführen. Sie angelten in der Weichsel, als eine Nixe sie beschwor, an dieser Stelle eine Stadt zu gründen, die unzerstörbar sei. Die Wasserjungfrau wurde im Stadtwappen Warschaus verewigt. In ihrer Hand hält sie das erhobene Schwert, mit dem sie unaufhörlich zur Verteidigung der Stadt bereit ist. Kulturelle Vielfalt Warschau ist bekannt für seine monatlichen Festivals, bei denen renommierte polnische und ausländische Künstler auftreten. Alle fünf Jahre treffen sich die besten jungen Pianisten aus aller Welt beim Chopin-Klavierwettbewerb in Warschau. Berühmt ist Warschau auch für seine Jazz-Szene. Die bekanntesten Theater Warschaus sind das Teatr Narodowy und die Staatsoper Teatr Wielki. Im größten Museum der Stadt, dem Nationalmuseum mit seinen Filialen im Königsschloss und Palast von Wilanów, finden regelmäßig große Wechselausstellungen statt. Über einen wichtigen Abschnitt der Warschauer Geschichte informiert seit 2004 das Museum „Warschauer Aufstand“. Sehenswürdigkeiten Einer der wichtigsten historischen Straßenzüge Warschaus ist der Königsweg. Ausgangspunkt ist das bis 1984 wieder aufgebaute Königsschloss mit seiner klassizistischen Architektur. Vom Plac Zamkowy, auf dem das älteste Denkmal Warschaus, die Sigismundsäule, steht, führt der Königsweg vorbei an zahlreichen Kirchen und prächtigen Stadtpalästen bis zur barocken Residenz Wilanów von König Jan III. Sobieski am Stadtrand von Warschau. Eine der schönsten Parkanlagen der Stadt ist der königliche Łazienki-Park. Dort finden regelmäßig Musik- und Theateraufführungen statt. Zu den schönsten Plätzen des Warschauer Stadtzentrums gehört der Plac Teatralny mit dem Teatr Wielki und dem wieder aufgebauten Alten Rathaus. Mit 234 Metern ist der im Zuckerbäckerstil errichtete Kulturpalast, ein Geschenk Stalins, das höchste Gebäude der Stadt. Von der Aussichtsplattform im 30. Stock bietet sich Besuchern ein weiter Blick über Warschau und Umgebung. Weitere Informationen: www.e-warsaw.pl www.warsawtour.pl www.polen-info.de Zahlen und Fakten 495 Quadratkilometer Fläche 1,64 Millionen Einwohner mehr als 130 000 Studenten über 30 private Colleges 29 (fest arbeitende) Theater über 50 Galerien 1 Philharmonie Romantische Namensgebung Der Legende nach ist der Name Warschau (polnisch Warszawa) auf die Geschichte des Fischers Wars und seiner Frau Sawa zurück- 42 Palast für Kultur und Wissenschaft Pałac Kultury i Nauki Warto odkryć Warszawę! Odbudowa Dzisiejszym gościom warszawskiego Rynku Starego Miasta trudno jest sobie wyobrazić, że ta część miasta był w roku 1945 całkowicie zniszczona. Od roku 1953 odbudowany Rynek ze swoimi kamieniczkami jest centralnym punktem życia miasta i ulubionym celem turystów. Jako jedyny na świecie wiernie odtworzony kompleks warszawska starówka znajduje się od roku 1980 na liście światowego dziedzictwa kultury i objęta jest ochroną UNESCO. które będzie niezniszczalne. Owa syrenka została uwieczniona w herbie Warszawy. W dłoni trzyma uniesiony miecz, którym zawsze jest gotowa do obrony miasta. Różnorodność kulturalna Warszawa znana jest z comiesięcznych festiwali, na które przybywają renomowani artyści polscy i zagraniczni. Co pięć lat spotykają się w Warszawie najlepsi młodzi pianiści, by wziąć udział w Konkursie Chopinowskim. Słynna jest także warszawska scena jazzowa. Najbardziej znanymi teatrami Warszawy są Teatr Narodowy i Teatr Wielki – Opera Narodowa. W największych muzeach miasta, Muzeum Narodowym z oddziałami w Zamku Królewskim i Pałacu w Wilanowie, odbywają się regularnie duże wystawy czasowe. Ważnemu okresowi historii Warszawy poświęcone jest działające od roku 2004 Muzeum Powstania Warszawskiego. Co warto zobaczyć? Jednym z najważniejszych historycznych ciągów ulic Warszawy jest Szlak Królewski. Rozpoczyna się on pod odbudowanym w roku 1984 klasycystycznym Zamku Królewskim. Z Placu Zamkowego, na którym stoi najstarszy pomnik warszawski, kolumna Zygmunta, Szlak Królewski wiedzie obok licznych kościołów i pełnych przepychu pałaców aż do barokowej rezydencji króla Jana III Sobieskiego w Wilanowie, na obrzeżach Warszawy. Jednym z najpiękniejszych zespołów parkowych miasta są Łazienki Królewskie. Odbywają się tu regularnie koncerty i przedstawienia teatralne. Do najpiękniejszych miejsc centrum Warszawy należy Plac Teatralny z Teatrem Wielkim i odbudowanym Starym Ratuszem. Liczący 234 metry Pałac Kultury, prezent Stalina, jest najwyższym budynkiem miasta. Z platformy widokowej na 30 piętrze rozciąga się przed zwiedzającymi szeroka perspektywa Warszawy i okolic. Więcej informacji: www.e-warsaw.pl www.warsawtour.pl Liczby i fakty 495 kilometrów kwadratowych powierzchni 1,64 milionów mieszkańców ponad 130 000 studentów ponad 30 prywatnych szkół wyższych 29 (stałych) teatrów ponad 50 galeriií 1 filharmonia Romantyczna nazwa Według legendy nazwa Warszawa związana jest z historią rybaka Warsa i jego żony Sawy. Łowili w Wiśle ryby, gdy syrenka kazała im przysiąc, że wybudują w tym miejscu miasto, 43 Warschau, Zentrum centrum Warszawy © MairDumont Hotels in Warschau (Auswahl) / Hotele w Warszawie (wybór) Hyatt Regency Warsaw ***** ul. Belwederska 23, 00-761 Warszawa T: +48-22-5 58 12 34, F: -5 58 12 35 www.warsaw.regency.hyatt.com Gromada Hotel *** ul. Plac Powstańców Warszawy 2 00-030 Warszawa T: +48-22-5 82 99 00, F: -5 82 95 27 www.gromada.pl Le Royal Meridien Bristol ***** ul. Krakowskie Przedmieście 42/44, 00-325 Warszawa T: +48-22-5 51 10 00, F: -6 25 25 77 www.lemeridien-bristol.com Novotel Warszawa Airport *** ul. 1 Sierpnia 1, 02-134 Warszawa T: +48-22-5 75 60 00, F: -5 75 69 99 www.novotel.com Warsaw Marriott Hotel ***** Al. Jerozolimskie 65/79, 00-697 Warszawa T: +48-22-6 30 63 06, F: -6 30 52 39 www.marriott.com Reytan Hotel *** ul. Rejtana 6, 02-516 Warszawa T: +48-22-6 46 31 66, F: -6 46 29 89 www.reytan.pl Orbis Hotel Solec *** ul. Zagórna , 00-441 Warszawa T: +48-22-6 25 44 00, F: -6 28 54 14 www.orbis.pl Sheraton Warsaw Hotel & Towers ***** ul. Bolesława Prusa 2, 00-493 Warszawa T: +48-22-4 50 61 00, F: -4 50 62 00 www.sheraton.com/warsaw Orbis Hotel Vera *** ul. Bitwy Warszawskiej 1920 roku nr 16, 02-366 Warszawa T: +48-22-8 22 74 21, F: -8 23 62 56 www.orbis.pl Sofitel Victoria Warsaw ***** ul. Królewska 11, 00-065 Warszawa T: +48-22-6 57 80 11, F: -6 57 80 57 www.sofitel.com Hotel Felix ** ul. Omulewska 24, 04-128 Warszawa T: +48-22-8 70 45 19, F: -8 13 02 55 www.felix.com.pl The Westin Warsaw ***** Al. Jana Pawła II 21, 00-854 Warszawa T: +48-22-4 50 80 00, F: -4 50 81 11 www.westin.com/warsaw Airport Hotel Okęcie **** ul. 17 Stycznia 24, 02-146 Warszawa T: +48-22-4 56 80 00, F: -4 56 80 29 www.airporthotel.pl Harenda Hotel ** ul. Krakowskie Przedmieście 4/6, 00-333 Warszawa T: +48-22-8 26 00 71, F: -8 26 26 25 www.hotelharenda.com.pl Holiday Inn **** ul. Złota 48/54, 00-120 Warszawa T: +48-22-6 97 39 99, F: -6 97 38 99 www.holiday-inn.com/warsawpoland Hotel Powiśle ** ul. Szara 10A, 00-420 Warszawa T: +48-22-6 21 03 41, F: -6 21 66 57 www.hotelpowisle.ta.pl Jan III Sobieski **** Pl. Zawiszy 1, 02-025 Warszawa T: +48-22-5 79 10 00, F: -6 59 88-28 www.sobieski.com.pl Praski Hotel ** Al. Solidarności 61, 03-402 Warszawa T: +48-22-8 18 49 89, F: -6 18 40 58 www.praski.pl Rialto**** ul. Wilcza 73, 00-670 Warszawa T: +48-22-5 84 87 00, F: -5 84 87 01 www.hotelrialto.com.pl Hotel Tina ** ul. Górczewska 212, 00-460 Warszawa +48-22-664 97 20, F: -6 65 41 62 www.nocleg.info.pl Orbis Hotel Europejski *** ul. Krakowskie Przedmieście 13 00-071 Warszawa T: +48-22-8 26 50 51, F: -8 26 11 11 www.orbis.pl Weitere Informationen / Więcej informacji: Polnisches Fremdenverkehrsamt Kurfürstendamm 71, 10709 Berlin Orbis Hotel Grand *** ul. Krucza 28, 00-522 Warszawa T: +48-22-5 83 21 00, F: -6 21 97 24 www.orbis.pl Tel.: +49-30-21 00 92-0 Fax: +49-30-21 00 92-14 www.polen-info.de 46 Berlin Hauptbahnhof – Lehrter Bahnhof Nowy dworzec główny w Berlinie: Hauptbahnhof – Lehrter Bahnhof Metrostation in Warschau Stacja warszawskiego metra Verkehrsverbindungen nach Warschau Połączenia komunikacyjne z Warszawą Mit der Bahn ab Berlin Ostbahnhof 6.42 | 12.42 | 16.39 Uhr (täglich) an Warszawa Centralna 12.30 | 18.30 | 22.30 Uhr Koleją odjazd Berlin Ostbahnhof godz. 6.42 | 12.42 | 16.39 (codziennie) przyjazd Warszawa Centralna godz. 12.30 | 18.30 | 22.30 ab Warszawa Centralna 7.25 | 11.25 | 16.25 Uhr (täglich) an Berlin Ostbahnhof 13.16 | 17.16 | 22.15 Uhr odjazd Warszawa Centralna godz. 7.25 | 11.25 | 16.25 (codziennie) przyjazd Berlin Ostbahnhof godz. 13.16 | 17.16 | 22.15 Deutsche Bahn AG www.bahn.de Deutsche Bahn AG www.bahn.de Mit dem Flugzeug ab Berlin-Tegel (TXL) 8.40 (Mo, Di, Mi, Do, Fr, So) | 19.10 Uhr (täglich) an Warschau Airport Frédéric Chopin (WAW) 10.10 | 20.40 Uhr Samolotem wylot Berlin-Tegel (TXL) 8.40 (pon., wt., śr., czw., pt., nd.) | 19.10 (codziennie) przylot Warszawa – Port Lotniczy im. Fryderyka Chopina (WAW) 10.10 | 20.40 ab Warschau Airport Frédéric Chopin (WAW) 6.30 (Mo, Di, Mi, Do, Fr, Sa) | 16.50 Uhr (täglich) an Berlin-Tegel (TXL) 8.00 | 18.20 Uhr wylot Warszawa – Port Lotniczy im. Fryderyka Chopina (WAW) 6.30 (pn., wt., śr., czw., pt., sob.) | 16.50 (codziennie) przylot Berlin-Tegel (TXL) 8.00 | 18.20 LOT Polish Airlines T: +49-180-300 03 45 www.lot.com Polskie Linie Lotnicze LOT T: +49-180-300 03 45 www.lot.com Mit dem Bus ab Berlin ZOB 9.30 Uhr (Di, So) | 21.30 Uhr (Mo, Di, Do, Sa, So) an Warschau Dw. Zachodni 20.00 Uhr | 7.30 Autobusem odjazd Berlin ZOB 9.30 (wt., nd.) | 21.30 Uhr (pon., wt., czw., sob., nd.) przyjazd Warszawa Dw. Zachodni 20.00 | 7.30 ab Warschau Dw. Zachodni 8.30 Uhr (Do, Sa) | 20.00 Uhr (Mo, Mi, Fr, Sa, So) an Berlin ZOB 19.30 Uhr | 6.00 Uhr odjazd Warszawa Dw. Zachodni 8.30 (czw., sob.) | 20.00 (pon., śr., pt., sob., nd.) przyjazd Berlin ZOB 19.30 | 6.00 Gullivers Reisen GmbH Berlin www.gullivers.de BerlinLinienBus www.berlinlinienbus.de Gullivers Reisen GmbH Berlin www.gullivers.de BerlinLinienBus www.berlinlinienbus.de 47 Wir tschaftsförderung Auslandskooperationen Die Investitionsbank Berlin, leistungsstarker Partner für Ihr Geschäft in Polen, vermittelt Kontakte und bietet Unterstützung bei der Finanzierung von Investitionen, www.ibb.de/auslandsfinanzierung unterstützt technologieorientierte Unternehmen bei der Initiierung und Durchführung grenzüberschreitender Kooperationsprojekte, www.ibb.de/teico-net begleitet die Vorbereitung von Aktivitäten in Mittel- und Osteuropa bis zur Erstellung belastbarer Geschäftspläne. www.ibb.de/unternehmerwettbewerb Investitionsbank Berlin Bundesallee 210 · 10719 Berlin · Telefon: +49 (0) 30 21 25-47 47 · www.ibb.de E-Mail: [email protected] L e i s t u n g f ü r B e r l i n. Impressum Impressum Herausgeber Wydawca Partner für Berlin Gesellschaft für Hauptstadt-Marketing mbH Ludwig Erhard Haus Fasanenstraße 85, 10623 Berlin Telefon: +49-30-202 40-0 Fax: +49-30-202 40-166 E-Mail: [email protected] www.berlin-partner.de Im Auftrag der Senatsverwaltung für Wirtschaft, Arbeit und Frauen, Berlin. Na zlecenie Zarządu Senatu Berlina ds. Gospodarki, Pracy i Kobiet w Berlinie. Übersetzung Tłumaczenie Eva-Maria Steiger, Berlin Fotos Zdjęcia BIOTRONIK GmbH & Co. KG: Seite / strona 16 Botschaft der Republik Polen / Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej: Seite / strona 28 Deutsch-Polnische Industrie- und Handelskammer / Niemiecko-Polska Izba PrzemysłowoHandlowa: Seite / strona 36 MairDumont GmbH & Co. KG: Seite / strona 44–45 Messe Berlin GmbH: Seite / strona 13, 34, 35 Partner für Berlin / diephotodesigner.de: Titel / tytuł, 11, 39 Partner für Berlin / Fischer: Seite / strona 15 Partner für Berlin / FTB-Werbefotografie: Seite / strona 38, 47 Polnisches Fremdenverkehrsamt: Seite / strona 3, 42, 43 Presse- und Informationsamt des Landes Berlin: Seite / strona 3, 4, 6, 8, 9, 10, 11, 18, 19 Schering AG: Seite / strona 17 Stadtverwaltung Warschau / Zarząd miasta Warszawy: Seite / strona 5 typoly / Both, Greisner, Weishappel, Berlin: Seite / strona 22–25 Warsaw Tour: Seite / strona 30, 32, 33, 47 Warsaw Tour: Tommaso Bonaventura: Seite / strona 6 Warsaw Tour: Waldemar Panów: Titel / tytuł Warsaw Tour: Zbigniew Panów: Seite / strona 30, 42 © Juni 2005 © czerwiec 2005 49 ® koffeinhaltig 4 4 4 4 www.berlin.de www.berlin-partner.de www.e-warsaw.pl www.moe-berlin.de