Poznan – Berlin Berlin – Posen - Berlin Business Location Center

Transcription

Berlin – Posen
Poznan – Berlin
Oder-Partnerschaft:
Grenzen trennen – die Oder verbindet
Partnerstwo Odry:
Granice dzielą – Odra łączy
© September 2009 | Wrzesień 2009
Business | Tourismus
Serviceadressen | Stadtpläne
Business | Turystyka
Przydatne adresy | Plany miast
be
the place to
for science.
Wir engagieren uns für Berlin.
C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
K
Medienpartner
Berlin is a city of science.
Science comes to life in Berlin. Productive collaboration between research institutes, universities,
colleges, business and political
spheres infuses the city with a
unique and adventurous spirit. It
also provides fertile ground for
young scientists and makes Berlin
the capital of knowledge.
Partner des Business Location Center
Kooperationspartner Wissenschaft
To find out more, visit
www.berlin-sciences.com
Verbände
be open, be free, be berlin.
www.be.berlin.de
Berlin sagt Danke.
Berlin Partner GmbH | Ludwig Erhard Haus | Fasanenstraße 85 | 10623 Berlin | Telefon: +49 30 399 80-0
Fax: +49 30 399 80-239 | [email protected] | www.berlin-partner.de | Stand: September 2009
Inhaltsverzeichnis | Spis treści
Grußworte
Słowa powitalne
2–5
6–15
Berlin – Geschichte und Zukunft in der Mitte Europas
Historia i przyszłość w centrum Europy
Architektur und Stadtentwicklung in Berlin
Architektura i urbanistyka w Berlinie
Berlin – Kulturmetropole und lebenswerte Stadt
Berlin – metropolia kulturalna i miasto, w którym się dobrze żyje
Polnische Kultur in Berlin
Polska kultura w Berlinie
Wirtschaft in Berlin
Gospodarka w Berlinie
Investieren in Berlin und Brandenburg
Inwestowanie w Berlinie i Brandenburgii
Wissenschaft und Forschung in Berlin
Nauka i badania naukowe w Berlinie
Berliner Messe- und Kongresskalender
Berliński kalendarz targów i kongresów
Berliner Kulturkalender
Berliński kalendarz imprez kulturalnych
Serviceteil Berlin
Numery usługowe w Berlinie
16–19
Aus der Stadtgeschichte Posens
Z kart historii miasta Poznania
Spaziergang durch Posen
Spacerem po Poznaniu
Kultur und Freizeit in Posen
Kultura i czas wolny w Poznaniu
UEFA EURO 2012™ in Posen
UEFA EURO 2012™ w Poznaniu
Wirtschaft in Posen
Gospodarka w Poznaniu
Messestadt Posen Poznań – miasto targów
Investieren in Posen
Warto inwestować w Poznaniu
Wissenschaft in Posen
Nauka w Poznaniu
Posener Veranstaltungskalender
Kalendarz imprez w Poznaniu
Serviceteil Posen
Numery usługowe w Poznaniu
58–61
Impressum und Bildnachweis
Impressum i zdjęcia
20–23
24–27
28–29
30–35
36–39
40–43
44–45
46–47
48–57
62–65
66–69
70–71
72–73
74–75
76–79
80–83
84–85
86–95
96
Grußwort des Regierenden Bürgermeisters von Berlin
Klaus Wowereit
Regierender Bürgermeister von Berlin
Aktualnie urzędujący Burmistrz Berlina
Berlin und Posen sind zwei Metropolen, die viele Gemeinsamkeiten verbinden.
Sie sind die städtischen Zentren zweier benachbarter Regionen. Für beide Städte
liegen im Ausbau der deutsch-polnischen Oder-Partnerschaft wie im Zusammenwachsen Europas große Chancen. Posen besitzt eine große kulturelle Tradition
und ist zugleich ein attraktiver Wirtschaftsstandort, der viele deutsche Unternehmen
anzieht. Auch Berliner Betriebe nutzen Posen als Standbein für den polnischen
Markt. Als Messestandort bietet die westpolnische Metropole hervorragende
Möglichkeiten, sich zu präsentieren und Kontakte zu knüpfen, wie auch Posen die
Chancen des Messestandortes Berlin nutzt. Beide Städte pflegen eine langjährige
Kooperation.
Angesichts der vielfältigen Verbindungen liegt es nahe, die Zusammenarbeit
zwischen Berlin und Posen weiter zu intensivieren. Durch enge grenzüberschreitende Kooperationen ergeben sich für beide Seiten neue Wachstumschancen. Und
zunehmend wächst auch das Bewusstsein für die Chancen der Oder-Partnerschaft.
Unser Ziel ist es, die ganze Region entlang der Oder als einen eng vernetzten, wett-
bewerbsfähigen Wirtschaftsraum zu stärken und den politischen und menschlichen Austausch zu fördern. Vieles konnten wir dies- und jenseits der Oder schon
erreichen. So haben wir gemeinsam Initiativen für den beschleunigten Ausbau der
Verkehrsinfrastruktur in den grenznahen Gebieten Polens und Deutschlands sowie
zur Förderung des Tourismus gestartet. Unter anderem im Rahmen der Oder-Partnerschaft finden Fahrplanabstimmungen statt, werden gemeinsame EU-Initiativen
gestartet und der persönliche Austausch gefördert. Unsere Hochschulen tauschen
sich aus, Kultureinrichtungen beider Städte arbeiten zusammen, Schulpartnerschaf-
ten existieren. Die Verwaltungen tauschen Expertinnen und Experten aus. Und
schließlich: Der neue Flughafen Berlin Brandenburg International, der 2011 in Betrieb
geht, wird künftig auch für den Großraum Posen ein neues Tor zur Welt darstellen.
Słowo powitalne Urzędującego Burmistrza Berlina
Berlin i Poznań to dwie metropolie, które łączy wiele cech wspólnych. Są to
wielkomiejskie centra dwóch sąsiadujących ze sobą regionów. Dla obu miast
duże szanse oferuje rozwój polsko-niemieckiego Partnerstwa Odry, tak jak
i współpraca ogólnoeuropejska. Poznań to olbrzymia tradycja kulturalna i jednocześnie aktywna lokalizacja atrakcyjnych przedsięwzięć gospodarczych,
miasto, które przyciąga wielu niemieckich przedsiębiorców. Również przedsiębiorstwa z Berlina wykorzystują Poznań jako filar wejścia na polski rynek. Ta
zachodniopolska metropolia jest tradycyjnym miejscem targów, oferującym
doskonałe możliwości do zaprezentowania się i nawiązywania kontaktów.
Także Poznań korzysta z oferty Berlina jako miejsca organizowania imprez
targowych i wystawienniczych. Oba miasta wiąże długoletnia znakomita
współpraca.
Z uwagi na różnorodne powiązania ważna jest dalsza intensyfikacja współpracy
między Poznaniem a Berlinem. Kooperacja transgraniczna daje obu stronom
nowe szanse rozwoju. A świadomość szans związanych z Partnerstwem Odry
też jest coraz większa.
Naszym celem jest ścisłe usieciowienie całego regionu wzdłuż Odry i wzmocnienie w tych ramach konkurencyjnego obszaru gospodarczego oraz wspieranie
wymiany politycznej i międzyludzkiej. Wiele udało nam się już po obu stronach Odry osiągnąć. I tak podjęliśmy wspólnie inicjatywy na rzecz przyspieszonej rozbudowy infrastruktury transportowej na obszarach pogranicza Polski
i Niemiec oraz na rzecz wspierania turystyki. W ramach Partnerstwa Odry ma
miejsce między innymi uzgadnianie rozkładów jazdy, podejmuje się wspólne inicjatywy europejskie i wspiera osobistą wymianę. Wymiana trwa między naszymi
szkołami wyższymi, placówkami kultury obu miast, istnieją partnerstwa szkół.
W administracji publicznej trwa wymiana ekspertów. I ostatecznie: nowy port lotniczy Berlin Brandenburg International, który zostanie oddany do użytku w 2011
roku, będzie w przyszłości dla aglomeracji poznańskiej nowym oknem na świat.
Wspólnie chcemy nadal podążać drogą współpracy i ją intensyfikować.
Przysłuży się to naszym obywatelom, obu naszym miastom, jak i tworzeniu
wspólnego regionu. A przecież wzmacniamy przy tym stosunki polsko-niemieckie i rozwój Europy.
Berliner Rathaus | Ratusz Berliński
Gemeinsam wollen wir den Weg der Kooperation weitergehen und vertiefen. Das
nützt unseren beiden Städten, unseren Bürgerinnen und Bürgern sowie dem
Ausbau der gemeinsamen Region. Und wir stärken damit die deutsch-polnischen
Beziehungen insgesamt und die Entwicklung Europas.
2
3
Grußwort des Präsidenten der Stadt Posen
Słowo powitalne Prezydenta Miasta Poznania
Posen und Berlin werden zu Partnern, die immer stärker gemeinsam agieren.
Diese Selbstverständlichkeit verdanken wir nicht nur der geografischen Nähe,
der Lage in derselben europäischen Region, einer gemeinsamen Geschichte
oder verwandter Traditionen, sondern auch den vielen Gemeinsamkeiten in so
wichtigen Bereichen des gesellschaftlichen Lebens wie Wirtschaft, Recht oder
Achtung der demokratischen Grundsätze auf lokaler Ebene.
Im Jahr 2009 feiern Posen und Berlin die Jahrestage, deren Bedeutung für die
heutige Gestalt des vereinten Europas nicht hoch genug gewürdigt werden kann.
Die ersten freien Wahlen 1989 in Polen und der große Sieg der „Solidarność“
sowie der Fall der Berliner Mauer haben den Boden für eine politische Neuord-
nung Europas seit dem Kriegsende geebnet. Außerdem führten diese Ereignisse dazu, dass das schwierige deutsch-polnische Verhältnis neu definiert
sowie der mühselige und kostspielige Revitalisierungsprozess zugunsten der
grenznahen Regionen und des Wiederaufblühens polnischer und deutscher
Städte eingeleitet werden konnte.
Mit Bewunderung verfolge ich von Anfang an, welchen Heilungsprozess die
jahrelang durch die Berliner Mauer aufgerissene Wunde in der Spreemetropole
erfährt. Mich fasziniert, mit welcher Kraft, welchem Enthusiasmus und welcher
Entschlossenheit der Senat und die Einwohner Berlins ihrer Stadt wieder den
europäischen, ja den weltstädtischen Charakter zurückgeben wollen. Mit un-
verhohlener Freude beobachte ich den stetigen Anstieg der Gäste aus Berlin,
die Posen besuchen. Die Berliner sind in unserer Stadt ständig präsent − als
Kooperationspartner von Posener Firmen und Unternehmen oder als Investoren.
Außerordentlich engagiert zeigen sich dabei Wirtschaftsorganisationen wie
zum Beispiel der Polnisch-Deutsche Wirtschaftskreis, dessen Sitz sich in der
Hauptstadt Großpolens befindet.
Sowohl die deutsche Hauptstadt als auch die Hauptstadt Großpolens haben
noch viele Herausforderungen zu bestehen! Beide Städte verfügen, wie alle in
der Oderregion liegenden Wojewodschaften und Bundesländer, über ein Potenzial,
das in der Lage ist, der globalen Konkurrenz entgegenzutreten. Am wichtigsten
ist jedoch, dass wir die wirtschaftliche, die soziale und die kulturelle Kraft und Wett-
bewerbsfähigkeit unserer Region Europas gemeinsam weiterentwickeln und
dass uns nicht mehr Mauern aus Vorurteilen trennen, sondern dass uns ähnliche
Träume, vergleichbare Ziele und ein vereinter Kontinent zusammenbringen.
Posener Marktplatz | Rynek w Poznaniu
Ryszard Grobelny
Präsident der Stadt Posen
Prezydent Miasta Poznania
Poznań i Berlin stają się coraz bliższymi partnerami. Naturalność takiego stanu
rzeczy wynika nie tylko z faktu bliskości geograficznej, położenia w tym samym
regionie Europy, wspólnej historii czy pokrewnych tradycji, lecz także z licznych
podobieństw widocznych w tak ważnych dziedzinach społecznego życia, jak
gospodarka, prawo czy poszanowanie zasad demokracji lokalnej.
Poznań i Berlin świętują w 2009 roku rocznice, których znaczenia dla współczesnego kształtu zjednoczonej Europy nie sposób przecenić. Pierwsze wolne
wybory w Polsce w 1989 roku i wielki triumf „Solidarności” oraz upadek Muru
Berlińskiego legły u podstaw nowego porządku politycznego powojennej Europy.
Wydarzenia te doprowadziły do redefinicji trudnych relacji między Polską
a Niemcami, zapoczątkowały żmudne i kosztowne procesy rewitalizacji regionów przygranicznych oraz odrodzenia polskich i niemieckich miast.
Z podziwem obserwowałem i obserwuję zabliźnienie się – nie tylko w wymiarze
urbanistycznym, ale przede wszystkim społecznym – tej wieloletniej rany, jaką
dla metropolii nad Szprewą był Mur Berliński. Fascynują mnie siła, entuzjazm
i determinacja władz Berlina oraz jego mieszkańców w przywracaniu miastu
charakteru europejskiej, a nawet światowej stolicy.
Z nieukrywaną radością obserwuję stały wzrost liczby gości z Berlina odwiedzających Poznań. Berlińczycy są w sposób ciągły obecni w naszym mieście –
jako klienci poznańskich sklepów, jako kooperanci poznańskich firm i przedsiębiorstw czy też jako inwestorzy. Niezwykle prężnie działają samorządy gospodarcze, m.in. Polsko-Niemieckie Koło Gospodarcze, mające swą siedzibę
w stolicy Wielkopolski.
Przed stolicą Niemiec, tak jak przed stolicą Wielkopolski, stoi jeszcze wiele
wyzwań! Oba miasta, podobnie jak województwa i kraje związkowe położone
w regionie Odry, posiadają potencjał, który jest w stanie sprostać wyzwaniom
globalnej konkurencji. Najważniejsze, że siłę i konkurencyjność gospodarczą,
społeczną czy kulturalną naszego regionu Europy budujemy wspólnie i że nie
dzielą nas już mury uprzedzeń, a łączą zbieżne marzenia, porównywalne cele
i zjednoczony kontynent.
4
5
Wszyscy mówią o koncepcji Europy
regionów. Już choćby pobieżne spojrzenie na nasz kontynent pokazuje, iż
socjoekonomiczny rozwój miast i regionów od dawna nie odbywa się już
w ścisłym gorsecie granic państw
narodowych. Rozliczne przykłady od
Skandynawii po Półwysep Iberyjski
pokazują, jak współpraca transgraniczna w coraz większym stopniu
determinuje naszą polityczną, gospodarczą i społeczną codzienność.
Politisches Spitzentreffen der Oder-Partnerschaft, Posen November 2008
Polityczne spotkanie na szczycie regionów Partnerstwa-Odra, Poznań listopad 2008
Das Konzept eines Europas der Regionen
ist in aller Munde. Bereits ein flüchtiger
Blick auf unseren Kontinent zeigt, dass
sich die sozioökonomische Entwicklung
von Städten und Regionen längst nicht
mehr innerhalb des engen Korsetts
nationalstaatlicher Grenzen vollzieht.
Unzählige Beispiele von Skandinavien
bis zur iberischen Halbinsel zeigen, wie
die grenzüberschreitende Zusammenarbeit zunehmend unseren politischen,
wirtschaftlichen und gesellschaftlichen
Alltag prägt.
Im Zuge des Beitritts der Republik Polen
zur Europäischen Union am 1. Mai 2004
ergriffen auch die deutschen und polnischen Regionen beiderseits der Oder
die Chance, der Förderung von Wachstum
und Beschäftigung gemeinsam neuen
Antrieb zu verleihen. Was unter dem
Motto „Nachbarn, Partner, starke Region“
zwischen den Wojewodschaften Niederschlesien (Dolnośląskie), Lebuser Land
(Lubuskie), Großpolen (Wielkopolskie)
und Westpommern (Zachodniopomorskie)
sowie den Bundesländern Berlin, Brandenburg, Mecklenburg-Vorpommern
und Sachsen im Jahr 2006 begann, ist
mittlerweile fester Bestandteil der Politik
vor Ort. Gemeinsame Konferenzen,
Workshops, Seminare oder regelmäßige
6
Netzwerktreffen in den Bereichen Wirtschaft und Verkehr tragen dazu bei, die
geografische Nachbarschaft zu einer
lebendigen Partnerschaft zu entwickeln.
Einen Meilenstein stellte das politische
Spitzentreffen am 5. November 2008 in
Posen dar, auf dem die Repräsentanten
der regionalen und nationalen Ebene
gemeinsam die weiteren Schritte der
Zusammenarbeit vereinbarten. Basierend
auf der Kooperation in den Themenfeldern Innovation, Technologietransfer,
Förderung kleiner und mittlerer Unternehmen (KMU), Verkehr, Logistik und
Tourismus wurde in Posen erneut der
Wille bekräftigt, grenzüberschreitend
einen global wettbewerbsfähigen Kooperationsraum zu entwickeln, der die
wirtschaftlichen, technologischen und
wissenschaftlichen Stärken der beteiligten Standorte und Regionen bündelt.
Seit 2006 folgt die Kooperation hierbei
einem praxis- und projektorientierten
Ansatz, der den Mehrwert für die Bürger
und Unternehmen in den Mittelpunkt
stellt. Mit dem Ziel, in den nächsten
Jahren die grenzüberschreitende Verflechtung der regionalen Wirtschaft zu
stärken, richtet sich das EU-Net Oderpartnership (EUNOP) an KMU sowie
wissenschaftliche Einrichtungen und
Institutionen mit Wirtschaftsbezug im
gesamten Kooperationsraum.
W toku przystąpienia Rzeczpospolitej
Polskiej do Unii Europejskiej 1 maja
2004 roku również polskie i niemieckie
regiony po obu stronach Odry podjęły
szansę wspólnego nowego przyspieszenia rozwoju gospodarczego i poziomu zatrudnienia. Zapoczątkowane
w 2006 roku pod hasłem „Sąsiedzi, partnerzy, silny region” Partnerstwo Odry
pomiędzy województwami dolnośląskim,
lubuskim, wielkopolskim i zachodniopomorskim oraz krajami związkowymi
Berlin, Brandenburgia, MeklemburgiaPomorze Przednie i Saksonia stało
się już stałym elementem miejscowej
polityki. Wspólne konferencje, warsztaty, seminaria bądź regularne spotkania sieciowe dotyczące gospodarki
i transportu przyczyniają się do tego,
aby na podstawie geograficznej
bliskości zbudować żywe partnerstwo. Kamień milowy stanowiło polityczne spotkanie na szczycie w dniu
5 listopada 2008 roku w Poznaniu, podczas którego przedstawiciele poziomu
regionalnego i centralnego ustalili
wspólnie dalsze kroki współpracy. Na
bazie współpracy w takich obszarach
tematycznych jak innowacje, transfer
technologii, wsparcie małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), transport
i logistyka oraz turystyka potwierdzono raz jeszcze w Poznaniu wolę rozwijania transgranicznego i globalnie
konkurencyjnego obszaru współpracy,
który łączyłby ekonomiczne, technologiczne i naukowe mocne strony zaangażowanych podmiotów i regionów.
Od 2006 roku kooperacja ma miejsce
w oparciu o podjęcie ukierunkowane
na praktykę i centralne miejsce wartości dodanej dla obywateli i przedsiębiorstw. Aby w przyszłych latach
zintensyfikować transgraniczną współpracę sieciową w zakresie aktywizacji
gospodarki, EU-NET Oderpartnership
(EUNOP) zwraca się do małych i średnich przedsiębiorstw oraz placówek
naukowych i instytucji okołogospodarczych z całego obszaru współpracy.
Senator Harald Wolf, Wirtschaftskonferenz, April 2006
Senator Harald Wolf, Konferencja gospodarcza, kwiecień 2006
7
Nicht-gewinnorientierte EU-Beratungseinrichtungen und Förderinstitutionen
aus den deutschen und polnischen
Partnerregionen haben sich in EUNOP
zusammengeschlossen, um ihre Tätigkeitsfelder, Beratungsschwerpunkte
und Ansprechpartner auf einer gemeinsamen, bilingualen Plattform im Internet zu präsentieren. Bereits seit 2008
hilft das grenzüberschreitende Serviceangebot Unternehmen, die für ihre Vorhaben relevanten Kontakte und Hinweise
schnell und unkompliziert zu finden. Mit
Informationen über EU-Förderprogramme,
einer integrierten Projektdatenbank für
EU-geförderte Projekte, der Darstellung
von Best-Practice-Beispielen für erfolgreiche Unternehmenskooperationen,
einer Kooperationsdatenbank zur Recherche potenzieller Geschäftspartner
sowie einem unternehmensbezogenen
Veranstaltungskalender für die Partnerregionen bietet EUNOP ein breites
Informationsspektrum und unterstützt
mit eigenen Veranstaltungen, Messeauftritten und Präsentationen gezielt das
grenzüberschreitende Engagement des
Mittelstands.
Während der Berlin Partner GmbH die
Managementverantwortung für das Gesamtprojekt obliegt, hat die Polnische
Wirtschaftskammer der Importeure,
Exporteure und für Kooperation die
Koordinierungsfunktion für die Region
Großpolen übernommen.
Einen wichtigen Beitrag zur Stärkung
grenzüberschreitender KMU-Kooperationen leistet seit 2009 auch das aus dem
INTERREG-IV-B-Programm für die Baltic
Sea Region geförderte Projekt JOSEFIN
(Joint SME Finance for Innovation).
Gemeinsam stellen sich die 23 Finanzinstitutionen, Innovations- und Technologiezentren, Wirtschaftsförderagenturen und Regionalverwaltungen des
Projektes unter der Leitung der Investitionsbank Berlin (IBB) dem Ziel, den
Zugang zu Finanzierungen für KMU in
den Regionen der Oder-Partnerschaft
und des Ostseeraumes zu erleichtern.
Die Praxis zeigt, dass sich die grenzübergreifenden Strategien des Mittelstands
längst nicht mehr auf das klassische
Exportgeschäft beschränken. Vielmehr
erfordern die weltweit steigenden Innovations- und Wettbewerbsanforderungen weitergehende Ansätze des Auslandsengagements. Überregionale Joint
Ventures, die Einbettung der Geschäftsaktivitäten in grenzüberschreitende
Wertschöpfungsketten und die Umsetzung gemeinsamer Marketingstrategien
für Drittmärkte bieten vor allem technologie- und innovationsorientierten KMU
neue, bisher oftmals ungenutzte Wachstumspotenziale.
Dr. Torsten Mehlhorn (IBB), Kick-off-Konferenz JOSEFIN
Dr Torsten Mehlhorn (IBB), Pierwsza Konferencja JOSEFIN
Kick-Off-Event EUNOP, Berlin Mai 2008
Impreza inaugurująca EUNOP, Berlin maj 2008
W EUNOP skupiły się placówki doradcze non-profit Unii Europejskiej
i instytucje udzielające wsparcia w polskich i niemieckich regionach partnerskich celem wspólnej dwujęzycznej
prezentacji internetowej swoich obszarów działania, głównych tematów
doradczych i partnerów do kontaktów.
Już od 2008 roku ta transgraniczna
oferta serwisowa pomaga polskim
i niemieckim przedsiębiorstwom odnaleźć ważne dla ich przedsięwzięć
kontakty i uwagi w sposób szybki
i nieskomplikowany. Przy pomocy
informacji o programach pomocowych
Unii Europejskiej, zintegrowanego banku danych wspieranych przez Unię
Europejską projektów, prezentacji
najlepszych przykładów praktycznych
skutecznej kooperacji przedsiębiorstw,
banku danych współpracy pomagającym szukać potencjalnych partnerów
businessowych oraz kalendarza imprez związanych z przedsiębiorczością
a skierowanych do partnerów regionalnych, EUNOP oferuje szeroki
zakres informacji i wspiera własnymi
imprezami, targami i prezentacjami
transgraniczne zaangażowanie podmiotów małej i średniej gospodarki.
Podczas gdy odpowiedzialność za
zarządzanie ponosi spółka Berlin Partner GmbH, Polska Izba Importerów
i Eksporterów przejęła funkcję koordynatora dla regionu wielkopolskiego.
8
Ważnym przyczynkiem do wzmocnienia transgranicznej współpracy małych
i średnich przedsiębiorstw jest od
2009 roku projekt JOSEFIN (Joint SME
Finance for Innovation) finansowany
z programu INTERREG IV B dla regionu Morza Bałtyckiego. 23 instytucje
finansowe, centra innowacji i technologii, agencje wspierania gospodarki
i administracje regionalne biorące
udział w projekcie pod egidą Banku
Inwestycyjnego Berlina (IBB) postawiły
sobie ambitny cel ułatwienia małym
i średnim przedsiębiorstwom (MŚP)
w regionie Partnerstwa Odry i regionie
Bałtyku dostępu do finansowania.
Praktyka pokazuje, iż transgraniczne
strategie średnich przedsiębiorstw od
dawna nie ograniczają się już do klasycznych transakcji eksportowych.
Rosnące na całym świecie wymagania związane z innowacjami i konkurencyjnością w o wiele większym
stopniu wymagają dalej idącego podejścia do zaangażowania przedsiębiorstwa za granicą. Ponadregionalne
przedsiębiorstwa joint ventures, usytuowanie działalności gospodarczej
w transgranicznym łańcuchu kreacji
wartości oraz realizacja wspólnych
strategii marketingowych na rynkach
trzecich oferują przede wszystkim
ukierunkowanym na technologię i
innowację małym i średnim przedsiębiorstwom nowe, do tej pory często
niewykorzystane potencjały wzrostu.
9
Animation des geplanten BBI-Terminals | Wizualizacja planowanego terminalu BBI
In vielen Fällen stehen Unternehmer
jedoch vor der scheinbar unüberwindbaren Hürde, den erforderlichen Kapitalbedarf über ihre Hausbanken und lokalen
Finanzpartner zu decken. Im Kern des
JOSEFIN-Konzeptes steht daher ein in
enger Kooperation mit den Finanzintermediären der EU entwickelter Finanzierungsansatz, der die finanziellen Ausfallrisiken auf mehrere Schultern verteilt.
Als fester Bestandteil des Konzeptes
erfolgt seitens der regionalen Partner
des Enterprise Europe Networks (EEN)
bereits im Zuge der Businessplanentwicklung ein individuelles Coaching, mit
dem die Unternehmen von Anfang an
vor strategischen Fehlern geschützt
werden. KMU profitieren somit von einem
abgestimmten Portfolio öffentlicher
Finanz- und Beratungsdienstleistungen,
das in Berlin und Posen von der Investitionsbank Berlin, der Berlin Partner GmbH,
der Senatsverwaltung für Wirtschaft,
Technologie und Frauen, dem Marschallamt Großpolen, der Großpolnischen
Agentur für Wirtschaftsförderung sowie
der Stiftung für Entwicklung und Förderung der Wojewodschaft Großpolen in
die Praxis umgesetzt wird.
Über die wirtschaftspolitischen Rahmenbedingungen hinaus bilden vor allem
leistungsfähige Verkehrsverbindungen
die Grundlage für eine enge Zusammenarbeit innerhalb der Oder-Partnerschaft.
Bereits heute ermöglicht der Berlin10
Warszawa-Express eine bequeme Zugfahrt zwischen Berlin und Posen in
knapp drei Stunden. Die bevorstehende
UEFA EURO 2012™ in Polen und der
Ukraine macht den Weg für weitere
Investitionen in die Verkehrsinfrastruktur frei. Einen Schwerpunkt bildet hierbei der Lückenschluss der Autobahn A2
zwischen der deutschen Grenze und
Posen, einem wichtigen Teilstück der
zentralen europäischen Ost-West-Verkehrsachse. Parallel hierzu werden der
Ausbau des Posener Flughafens Ławica
und die Eröffnung des Großflughafens
Berlin Brandenburg International (BBI)
im Jahr 2011 einen wichtigen Beitrag
dazu leisten, die Partnerstädte verstärkt
in die globalen und europäischen Luftverkehrs- und Güterströme einzubinden.
Der Entwicklung der beiden benachbarten
Metropolräume widmete sich auch der
erste „Berlin-Tag in Posen“, zu dem die
Adam-Mickiewicz-Universität gemeinsam mit der Stadtverwaltung Posen am
26. Januar 2009 Berliner Experten aus
den Ressorts für Verkehr, Stadtentwicklung und Wirtschaft eingeladen hatte.
Die Diskussionen der zahlreichen Teilnehmer unterstrichen vor allem das
gemeinsame Interesse, die interregionalen Zugverbindungen zu optimieren
und beide Städte an das geplante polnische Hochgeschwindigkeitsbahnnetz
anzubinden („Y-Konzept“).
W wielu przypadkach przedsiębiorcy
stoją przed jakby się mogło wydawać
nieprzezwyciężalną przeszkodą zdobycia koniecznego do tego kapitału
poprzez swoje banki i lokalnych partnerów finansowych. Głównym celem
koncepcji projektu JOSEFIN jest wypracowanie wspólnie w ścisłej kooperacji z pośrednikami finansowymi Unii
Europejskiej rozwiązania finansowego,
którego ryzyko niespłacenia zaciągniętych zobowiązań finansowych rozkłada
się na większą liczbę podmiotów.
W uzupełnieniu ze strony partnerów
regionalnych zrzeszonych w Enterprise
Europe Networks (EEN) już w fazie
sporządzania business planu oferowany jest indywidualny coaching, który
chroni przedsiębiorców od początku
przed popełnianiem błędów strategicznych i jest stałym elementem całej
koncepcji. Korzyści dla małych i średnich przedsiębiorstw to zintegrowane
portfolio publicznych usług finansowych
i doradczych, które realizowane jest
w Berlinie i Poznaniu przez Bank Inwestycyjny Berlina, spółkę Berlin Partner GmbH, Zarząd Senatu do spraw
Gospodarki, Technologii i Kobiet, Urząd
Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego, Wielkopolską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości oraz Fundacji
na rzecz Rozwoju i Promocji Województwa Wielkopolskiego.
Poza gospodarczo-politycznymi warunkami ramowymi, to przede wszystkim wydajne transgraniczne połączenia transportowe stanowią podstawę
ścisłej współpracy w ramach Partnerstwa Odry. Już dziś ekspres BerlinPoznań umożliwia wygodny dojazd
do Berlina i Poznania w ciągu niespełna
trzech godzin. Organizacja Mistrzostw
Europy w piłce nożnej EURO 2012™
w Polsce i na Ukrainie otwiera drogę
do dalszej nowej infrastruktury transportowej. Jednym z głównych elementów jest przy tym zamknięcie luki na
autostradzie A2 między granicą państwa a Poznaniem jako ważny odcinek środkowoeuropejskiej osi transportowej Wschód-Zachód. Równolegle
do tych działań ma miejsce rozbudowa
portu lotniczego Poznań-Ławica,
a otwarcie wielkiego portu lotniczego
w 2011 roku będzie stanowić ważny
przyczynek do włączenia obu miast
partnerskich do obsługi europejskich
potoków pasażerskich i towarowych
w transporcie lotniczym.
Rozwojowi obu sąsiadujących ze sobą
metropolii poświęcony był również
pierwszy „Dzień Berlina” w Poznaniu,
na który Uniwersytet imienia Adama
Mickiewicza w Poznaniu wspólnie
z Urzędem Miejskim w Poznaniu zaprosił w dniu 26 stycznia 2009 roku
ekspertów z resortów transportu, urbani styki i gospodarki. Dyskusje licznych
uczestników podkreślały przede wszystkim wspólne zainteresowanie optymalizacją międzyregionalnego połączenia kolejowego i podłączeniem obu
miast do planowanej polskiej sieci
szybkich kolei („Koncepcja Y”).
Flughafen Posen-Lawica | Lotnisko Poznań-Ławica
11
Ergänzend zu den strategischen Zielsetzungen wurde auf der operativen
Ebene mit dem „Runden Tisch Verkehr“
bereits 2006 ein interregionales Koordinierungsgremium etabliert, in dem
sich die Verkehrsverwaltungen der
Partnerregionen und -städte sowie die
Verkehrsunternehmen Deutsche Bahn,
PKP und NEB (Niederbarnimer Eisenbahn AG) für die Verbesserung der Bahnverkehrsverbindungen in der OderPartnerschaft einsetzen. Derzeit konzentrieren sich die Partner vor allem auf die
Abstimmung der deutschen und polnischen Fahrpläne, ein verdichtetes
grenzüberschreitendes Zugangebot,
Fahrzeitverkürzungen und die Erarbeitung von vereinfachten Tarifangeboten
im deutsch-polnischen Regionalverkehr.
Zu den ersten konkreten Erfolgen des
Netzwerkes gehört das zwischen der
NEB, der PKP, der Stadt Gorzów Wielkopolski und dem Verkehrsverbund BerlinBrandenburg (VBB) vereinbarte „BerlinGorzów-Ticket“, das Fahrgästen nicht
nur einen einheitlichen grenzüberschreitenden Tarif zwischen beiden Städten
bietet, sondern gleichzeitig die Nutzung
von Bussen und Straßenbahnen in
Gorzów Wielkopolski und Berlin ermöglicht. Vergleichbare Lösungen werden
gegenwärtig für die Regionalbahnverbindungen in Richtung Posen und Zielona Góra diskutiert.
Themenübergreifend bestätigen die
ersten Schritte in der Praxis den zentralen
Stellenwert, der einem intensiven Erfahrungsaustausch und einer transparenten
Kommunikation zwischen den Partnern
zukommt. Interkulturelle Kompetenzen
bilden von der Ostsee über Berlin-Brandenburg und Posen bis zum Riesengebirge eine tragende Säule der Zusammen-
12
arbeit. Der Kooperationsalltag zeigt jedoch, dass es vor allem westlich der
Oder nach wie vor an grundlegenden
Kenntnissen der Nachbarsprache mangelt.
In einem ersten Schritt wurde seitens
der Berliner Senatsverwaltung für
Inneres daher im Jahr 2001 das Berufsbildungsprogramm ProPolska ins Leben
gerufen. Die Qualifizierung junger Berufsanfänger zum Kaufmann bzw. zur Kauffrau für Bürokommunikation folgt einem
dreijährigen Ausbildungsplan, der neben
der Vermittlung sprachlicher und interkultureller Kompetenzen durch das
Berliner Oberstufenzentrum für Bürowirtschaft auch ein 20-wöchiges Praktikum vorsieht, das in Posener Betrieben
absolviert wird. Hierbei ist es die Aufgabe
der polnischen Projektpartner, die aus
dem Leonardo-da-Vinci-Programm der
EU geförderten Unternehmenspraktika
vor Ort zu betreuen. Auch die Posener
Stadtverwaltung bietet seit dem Jahr
2009 Praktikumsplätze an. Dank der
zweisprachigen Qualifizierung eröffnen
sich für die Absolventen vielfältige berufliche Perspektiven in der grenznahen
Wirtschaft und Verwaltung.
In Ergänzung zu ProPolska fördern letztgenannte Einrichtungen zudem mit
einem verstärkten Mitarbeiteraustausch
das gegenseitige Kennenlernen.
Mit einem zielgerichteten Blick in die
Zukunft haben sich die Partner beiderseits der Oder fest vorgenommen, die
wirtschaftliche Kooperation mit gemeinsamen Projekten in den Bereichen Kultur,
Bildung, Wissenschaft und Forschung zu
ergänzen. Ziel ist es, einen international
attraktiven Regionalverbund zu gestalten, in dem das Miteinander den
Alltag der Menschen prägt.
W uzupełnieniu, na poziomie operacyjnym wraz z powołaniem do życia
„Okrągłego Stołu Komunikacyjnego”
już w roku 2006 ustanowiono międzyregionalne gremium koordynujące,
w którym angażują się odpowiedzialne
za transport instytucje regionów partnerskich oraz same przedsiębiorstwa
kolejowe Deutsche Bahn, PKP i NEB
(Niederbarnimer Eisenbahn AG).
Chodzi tu o poprawę połączeń kolejowych w ramach Partnerstwa Odry.
W chwili obecnej partnerzy koncentrują
się przede wszystkim na uzgodnieniu
lepszego skomunikowania polskich
i niemieckich rozkładów jazdy, ustanowienia lepszej transgranicznej oferty
połączeń, skróceniu czasów przejazdu
oraz opracowaniu uproszczonej oferty
cenowej dla polsko-niemieckich przewozów regionalnych. Do pierwszych
konkretnych sukcesów tej sieci współpracy poza częstymi działaniami marketingowymi można zaliczyć uzgodniony między NEB, PKP, Gorzowem
Wielkopolskim i Berlińsko-Brandenburskim Przedsiębiorstwem Komunikacji Publicznej Verkehrsverbund
Berlin-Brandenburg (VBB) „BerlinGorzów-Ticket”, który oferuje pasażerom nie tylko jednolite transgraniczne
taryfy za połączenia między oboma
miastami, ale umożliwia jednocześnie
korzystanie z autobusów i tramwajów
miejskich w Gorzowie Wielkopolskim
i Berlinie. O podobnych rozwiązaniach
dyskutuje się w chwili obecnej w odniesieniu do połączeń regionalnych
w kierunku do Poznania i Zielonej Góry.
Patrząc na różne tematy, pierwsze
praktyczne kroki współpracy międzyregionalnej pokazują wysoką pozycję
intensywnej wymiany doświadczeń
i przejrzystych procesów komunikowania między partnerami. Kompetencje
interkulturowe od Morza Bałtyckiego
poprzez Berlin i Brandenburgię oraz
Poznań aż po Sudety stanowią filar
współpracy. Codzienność współpracy
pokazuje jednak, iż to przede wszystkim po zachodniej stronie Odry nadal
brakuje podstawowej znajomości
języka sąsiada.
Dlatego też w pierwszym podejściu
Berliński Zarząd Senatu do spraw
Wewnętrznych w roku 2001 powołał
do życia program kształcenia zawodowego ProPolska. Młodzi ludzie początkujący w pracy zawodowej uzyskają kwalifikacje specjalisty komunikacji biurowej w toku trzyletniego planu
kształcenia, który poza przekazywaniem kompetencji językowych i interkulturalnych w Berlińskim Centrum
Licealnym na kierunkach ekonomicznych obejmuje również 20-tygodniowe
praktyki w miejscowych przedsiębiorstwach. Zadaniem polskich partnerów
projektu jest opieka na miejscu nad
praktykami zawodowymi dofinansowanymi z programu Unii Europejskiej
Leonardo da Vinci. Urząd Miejski
w Poznaniu oferuje od roku 2009 również miejsca praktyk zawodowych.
Dzięki dwujęzycznemu tokowi kształcenia absolwenci po zakończeniu nauki
stają przed różnorodnymi perspektywami zawodowymi w samej gospodarce
pogranicza, jak i jego administracji.
W uzupełnieniu inicjatywy ProPolska
wyżej wymienione instytucje zajmują
się również intensywną wymianą własnych pracowników, co pogłębia możliwości wzajemnego poznania się.
Patrząc na przyszłościowe cele partnerzy po obu stronach Odry założyli
wzmocnienie współpracy gospodarczej
wspólnymi projektami z dziedziny kultury, nauki, edukacji i badań naukowych. Celem jest stworzenie atrakcyjnego w układzie międzynarodowym
związku regionów, w którym wspólnota
cechuje codzienne życie jego mieszkańców.
13
Brandenburg
Dalarna
Eesti
Oslo
Berlin
Zachodniopomorskie
Zugang zur Finanzierung für technologie-orientierte
KMU im Ostseeraum Dostêp do finansowania dla
innowacyjnych MŚP w Regionie Morza Ba³tyckiego
Mehr Info auf Seiten 8 und 10
Lub us k i e
Wielkopolskie
Mecklenburg-Vorpommern
Latvija
Lietuva
S ve r i g e
www.josefin-org.eu
Wiêcej informacji na stronie 9 i 11
PART-FINANCED BY THE EUROPEAN UNION
(European Regional Development Fund)
14
15
Berlin – Geschichte und Zukunft
in der Mitte Europas
Die urkundlichen Anfänge Berlins
reichen bis ins 13. Jahrhundert zurück. Die Stadt entwickelt sich aus der Spree-
insel Cölln (1237) und der Kaufmannssiedlung Berlin am rechten Flussufer
(1244). Durch die günstige Lage am
Spreeübergang und an der Kreuzung
zweier Handelswege erleben beide
Siedlungen einen raschen Aufschwung.
1307 entsteht die Doppelstadt Berlin/
Cölln mit gemeinsamem Rathaus.
1443 beginnt mit der Errichtung des
Berliner Schlosses der Ausbau zur Re-
sidenz der brandenburgischen Mark-
grafen und Kurfürsten. Im 17. Jahr-
hundert entstehen ein erster Kanal zur
Oder und der Befestigungsring um die Stadt, Hugenotten werden vom
Großen Kurfürsten ins Land geholt. Mit der Krönung Friedrichs I. wird
Berlin 1701 königlich-preußische
Residenzstadt. Unter Friedrich II. ist die
Stadt politisches, wirtschaftliches und
geistiges Zentrum des aufstrebenden
Landes. Während der napoleonischen
Zeit gründet Wilhelm von Humboldt
1810 die Berliner Universität.
Maschinenbau und vor allem Elektroindustrie sind im 19. Jahrhundert
Synonyme für Berlins industrielle Ent-
wicklung: Firmen wie AEG, Borsig und
Siemens werden führend in Europa.
1838 beginnt der Ausbau zum Eisenbahnknoten. Als Hauptstadt des
Deutschen Kaiserreiches ab 1871 und
mit dem Aufschwung in der Gründerzeit wächst die Einwohnerzahl in die
Millionen. Nach dem Ersten Weltkrieg
wird 1918 die Republik ausgerufen.
Acht Städte, 59 Landgemeinden und
27 Gutsbezirke bilden 1920 GroßBerlin. In den „Goldenen Zwanzigern”
ist die Vier-Millionen-Metropole
Brennpunkt des kulturellen Lebens:
Revue, Varieté, Theater und der neue
Film erleben eine Blüte. Berlin wird
das deutsche Luftverkehrszentrum
und ist zweitgrößter Binnenhafen.
Potsdamer Platz 1930 | Plac Poczdamski, 1930 r.
Berlin – Historia i przyszłość w centrum Europy
Berlin – Historia i przyszłość
w centrum Europy
Udokumentowane początki Berlina
sięgają XIII wieku. Miasto rozwijało się
w oparciu o wyspę Cölln na Szprewie
(1237) i osadę kupiecką Berlin na prawym brzegu rzeki (1244). Z uwagi na
korzystne położenie przy przeprawie
przez Szprewę i na skrzyżowaniu
dwóch szlaków handlowych obie osady
szybko się rozwijały. W 1307 roku
powstało podwójne miasto Berlin/Cölln
ze wspólnym ratuszem. W 1443 roku
rozpoczęto budowę berlińskiego
zamku, a tym samym powstawać
zaczęła rezydencja margrabiów
brandenburskich i książąt elektorów.
W XVII wieku powstaje pierwszy kanał
prowadzący do Europy oraz obwodnica murów obronnych wokół miasta.
Wielki Książę Elektor sprowadza
Hugenotów. Wraz z koronacją Fryderyka I Berlin staje się w 1701 roku
królewsko-pruskim miastem rezydencjalnym. Za czasów Fryderyka II
miasto jest politycznym, gospodarczym i duchowym centrum rozwijającego się kraju. W okresie napoleoń-
skim Wilhelm von Humboldt zakłada
w Berlinie w 1810 roku uniwersytet.
Budowa maszyn, a przede wszystkim
przemysł elektryczny są w XIX w. synonimami rozwoju przemysłu w Berlinie: firmy takie, jak AEG, Borsig
i Siemens stają się wiodącymi w całej
Europie. W 1838 roku rozpoczyna się
rozbudowa berlińskiego węzła kolejowego. Jako stolica Cesarstwa
Niemieckiego od 1871 roku i wraz z
okresem prosperity po wojnie pruskofrancuskiej liczba ludności zaczyna
być liczona w milionach. Po I wojnie
światowej proklamowano w 1918 roku
republikę.
Osiem miast, 59 gmin wiejskich i 27 okręgów folwarcznych tworzą w 1920
roku Wielki Berlin. W ciągu „złotych lat
20-tych“ 4-milionowa metropolia staje
się ogniskiem życia kulturalnego: rewie,
kabarety, teatry i nowe medium film
przeżywają swój rozkwit. Berlin staje
się centrum niemieckiego transportu
lotniczego i jednocześnie jest drugim
co do wielkości portem śródlądowym.
Touristenmagnet Hackesche Höfe | Magnes turystyczny Hackesche Höfe
16
17
Mit Hitlers Machtergreifung beginnt
1933 die Verfolgung von Juden, Kom-
munisten und anderen Oppositionellen. In Berlin als Hauptstadt des
Dritten Reiches wird der Angriff auf
Polen beschlossen, Deutschland
überzieht weite Teile Europas mit
Terror und Zerstörung. Wie viele
andere europäische Städte ist auch
Berlin bei Kriegsende großflächig
zerstört. Es verliert über eine Million
Einwohner und seine Wirtschaftskraft.
Das Stadtgebiet wird auf vier Sieger-
mächte aufgeteilt – wie auch das
verkleinerte Deutschland. Stalin will,
dass die Oder-Neiße-Grenze Deutschland und Polen dauerhaft entzweit.
Politische Differenzen zwischen West-
alliierten und Sowjets führen 1948/49
zur Berlin-Blockade. Doch die Luftbrücke versorgt die drei Westsektoren.
Ab 1961 teilt die Berliner Mauer die
Stadt knapp drei Jahrzehnte lang in
Ost und West. Die letztlich auch
„Solidarność“ geschuldete Maueröffnung 1989 markiert den Neubeginn
für Berlin. 1991 entscheidet der
Berlin – Historia i przyszłość w centrum Europy
Bundestag über Berlin als Hauptstadt
des wiedervereinten Deutschlands. 1999 ziehen Regierung und Parlament an die Spree. Politik und Diplo-
matie bringen Berlin neue Internationalität, Spitzenverbände aus Wirt-
schaft, Wissenschaft, Medien und
Gesellschaft folgen.
Heute ist Berlin mit 3,4 Millionen Ein-
wohnern und 892 Quadratkilometern
die größte Stadt Deutschlands und
besonders für junge Menschen attrak-
tiv. Laut Statistik leben in Berlin über
477.000 Ausländer aus 186 Nationen,
darunter 43.700 Polen. Berlin bildet
mit dem umgebenden Bundesland
Brandenburg die Hauptstadtregion
Berlin-Brandenburg. Im Zentrum
Europas ist die Region das Bindeglied
zwischen den Wirtschaftsräumen in
West- und Ost-, Nord- und Südeuropa.
Im Rahmen der Oder-Partnerschaft
wird die Zusammenarbeit von Bun-
desländern und Wojewodschaften
innerhalb der EU-Mitgliedschaft
Deutschlands und Polens ausgebaut.
Potsdamer Platz | Plac Poczdamski
18
Bundeskanzleramt | Urząd Kanclerski
Wraz z przejęciem władzy przez Hitlera
rozpoczyna się w 1933 roku prześladowanie Żydów, komunistów i innych
opozycjonistów. W Berlinie jako stolicy
III Rzeszy postanowiony zostaje napad
na Polskę, Niemcy napadają też na
wiele miejsc w Europie niosąc jej
terror i zniszczenie. Tak, jak wiele
innych europejskich miast pod koniec
wojny Berlin zniszczony jest w bardzo
dużym stopniu. Miasto traci ponad
milion mieszkańców oraz swój potencjał gospodarczy. Obszar miasta podzielony zostaje między czterema zwycięzcami – tak samo jak pomniejszone
Niemcy. Stalin chciał, aby granica na
Odrze i Nysie Łużyckiej na trwałe
podzieliły Niemcy i Polskę. Rozdźwięki
polityczne między zachodnimi aliantami a sowietami doprowadziły w latach
1948/49 do blokady Berlina. Most
powietrzny staje się drogą zaopatrzenia
dla trzech sektorów zachodnich.
Od 1961 roku mur berliński dzieli miasto
prawie przez trzy dziesięciolecia na
część wschodnią i zachodnią. Spowodowany również ruchem „Solidarności”
upadek muru w 1989 roku stanowi dla
Berlina nowy początek. W 1991 roku
parlament federalny Bundestag
decyduje, iż Berlin staje się stolicą
ponownie zjednoczonych Niemiec.
W 1999 roku rząd i parlament przenoszą
się nad Szprewę. Polityka i dyplomacja
przynoszą Berlinowi nowy wymiar
międzynarodowy, za nimi przybywają
naczelne organizacje gospodarcze,
potencjał naukowy, media, co nadaje
miastu nowe znaczenie społeczne.
Dziś Berlin liczy 3,4 mln mieszkańców
i 892 km kwadratowe. Jest to największe miasto Niemiec, szczególnie atrakcyjne dla młodych ludzi. Statystyki
mówią, iż w Berlinie żyje ponad 477 tys.
obcokrajowców, reprezentujących ponad
186 narodowości, w tym 43,7 tys. Polaków. Berlin tworzy wspólnie z otaczającym go Krajem Związkowym Brandenburgia region stolicy Berlin-Brandenburgia. Region ten jest w centrum
Europy ogniwem łączącym obszary
gospodarcze wschodu i zachodu,
północy i południa Europy. W ramach
Partnerstwa Odry rozwijana jest współpraca krajów związkowych i województw w ramach członkostwa Polski
i Niemiec w Unii Europejskiej.
19
Friedrichswerdersche Kirche | Kościół we Friedrichswerder
Schloss Charlottenburg | Pałac Charlottenburg
Architektur und Stadtentwicklung
in Berlin
Der historische Stadtkern Berlins liegt
zwischen der Stadtbahn am Alexanderplatz und der Spree, rund um die
Marien- und die Nikolaikirche, die
heute noch das Alter dieses Viertels
bezeugen. Erst 1987, zur 750-JahrFeier Berlins, ist das Viertel um die
Nikolaikirche nach historischem Grund-
riss rekonstruiert und mit modernen
Wohnhäusern kombiniert worden.
Im 17. Jahrhundert wächst die Stadt
über die ringförmige Befestigung
hinaus vor allem nach Westen: Doro-
theen- und Friedrichstadt entstehen.
Weit vor den Toren Berlins errichten
Johann Arnold Nehring und andere
ab 1695 Schloss Charlottenburg. Wie
beim Gendarmenmarkt bringt die
Geometrie von Pariser, Leipziger und
Mehring-Platz die Ideale des barocken
Städtebaus zum Ausdruck. Größter
erhaltener Barockbau Berlins ist das
Zeughaus, heute Sitz des Deutschen
Historischen Museums.
Ab 1699 erweitert Andreas Schlüter
das Berliner Stadtschloss, das 1950 ab-
gerissen wird und dessen Wieder-
aufbau als Humboldt-Forum mit
20
Kuppel und den drei Schlüter-Fassaden derzeit in Vorbereitung ist. Die
Stadtumgestaltung setzt Friedrich II.
mit seinem Baumeister Georg Wenzes-
laus von Knobelsdorff fort: Das Rokoko
bestimmt Kunst und Architektur. Erster
Bau des Forum Fridericianum ist die
Staatsoper (1741–43). In Potsdam
entsteht als Sommerresidenz Schloss
Sanssouci, später das Neue Palais.
1787, ein Jahr nach dem Tod Friedrichs II., zieht der Schlesier Carl Gotthard Langhans mit seinem Sohn Karl Ferdinand nach Berlin. David Gilly,
Wegbereiter rationellen Bauens, und
sein Sohn Friedrich folgen ein Jahr
später. Ende des 18. Jahrhunderts
entwirft Langhans Berlins bekanntestes Bauwerk, das Brandenburger Tor. Das 19. Jahrhundert ist vor allem vom
Klassizismus Karl Friedrich Schinkels
bestimmt. Preußens oberster Bau-
meister, von Friedrich Gilly ausgebildet, prägt Berlins Mitte: Das Schauspielhaus am Gendarmenmarkt, das
Alte Museum, die Neue Wache und
die Bauakademie, deren Wiederaufbau geplant ist, schaffen ein neues
Stadtbild.
Architektura i urbanistyka
w Berlinie
Historyczne śródmieście Berlina położone jest między koleją miejską przy
Alexanderplatz a Szprewą wokół
kościołów Najświętszej Marii Panny
i Świętego Mikołaja, które do dziś zaświadczają o wieku tej dzielnicy. Dopiero
w 1987 roku na obchody 750-lecia Berlina zrekonstruowana na bazie historycznych podwalin została dzielnica wokół
Kościoła Świętego Mikołaja i uzupełniona w połączeniu z nowoczesnymi
budynkami mieszkalnymi.
W XVII wieku miasto wykracza poza
okrężne fortyfikacje, przede wszystkim
w kierunku zachodnim. Powstają dzielnice Dorotheen- i Friedrichstadt. Daleko
przed bramami Berlina Johann Arnold
Nering buduje wraz z innymi od
1695 roku zamek Charlottenburg. Tak,
jak rynek Gendarmenmarkt, tak samo
geometria placów Paryskiego, Lipskiego
i Mehringa odzwierciedla ideały barokowej sztuki urbanistycznej. Największym
zachowanym barokowym budynkiem
Berlina jest Zeughaus (Zbrojownia) –
dziś siedziba Niemieckiego Muzeum
Historycznego.
Od 1699 roku Andreas Schlüter rozbudowuje berliński pałac miejski, który
został wyburzony w 1950 roku, i którego odbudowa jako Forum Humboldta
wraz z kopułą i trzema fasadami
Schlütera jest obecnie przygotowywana. Fryderyk II kontynuuje wraz ze
swoim mistrzem architektury Georgiem Wenzeslaus von Knobelsdorff
przebudowę miasta: w sztuce i architekturze dominuje rokoko. Pierwszym
budynkiem Forum Fridericianum jest
Opera Państwowa (1741–43).
W Poczdamie powstaje rezydencja
letnia Zamek Sanssouci, a później
Nowy Pałac.
W roku 1787, w rok po śmierci Fryderyka II, Ślązak, Carl Gotthard Langhans przenosi się wraz ze swoim
synem Karlem Ferdynandem do
Berlina. David Gilly, prekursor nowoczesnego budownictwa pojawił się tu
wraz z synem Fryderykiem rok później.
Pod koniec XVIII w. Ślązak Carl Gotthard Langhans projektuje najbardziej
znaną budowlę Berlina, Bramę Brandenburską.
XIX wiek zdominowany został przede
wszystkim przez klasycyzm Karla
Friedricha Schinkla. Naczelny architekt
Prus wykształcony przez Friedricha
Gilly nadaje swój charakter śródmieściu Berlina: teatr przy rynku Gendarmenmarkt, Altes Museum (Stare Muzeum), Neue Wache (Nowa Zbrojownia) oraz Akademia Budownictwa,
której odbudowa jest planowana,
przyczyniają się do powstania nowego
obrazu miasta.
21
Die Gartenkunst in Preußen beeinflusst der Landschaftsarchitekt Peter
Joseph Lenné. Sein Vorbild für die Um-
gestaltung des Großen Tiergartens
und weiter Teile der Potsdamer Park-
landschaft sind englische Landschaftsgärten. Mit dem Berliner Bebauungsplan von 1861 und dem überfälligen
Bau der Berliner Kanalisation ab 1873
wird James Hobrecht bekannt.
Hermann Blankenstein und Ludwig
Hoffmann sind die obersten Stadtarchitekten im späten 19. und frühen
20. Jahrhundert.
Unter Martin Wagner verwirklichen in
den 1920er Jahren Bruno Taut, Hans
Scharoun und Walter Gropius die
Leitideen des Neuen Bauens: Es ent-
stehen freundliche und funktionale
Siedlungen. Davon sind unter ande-
rem die Gartenstadt Falkenberg, die
Hufeisensiedlung Britz, die Siedlung
Schillerpark oder die Wohnstadt Carl
Legien – herausragende Beispiele der
Klassischen Moderne in Deutschland
– inzwischen Teil der UNESCO-Welterbeliste. Das Dritte Reich will aus Berlin
die „Welthauptstadt Germania“
machen – außer dem bombenverschonten Olympiagelände von 1936
zeugt heute fast nichts mehr davon.
Zwei Beispiele für die kriegszerstörte
und geteilte Stadt der 1950er Jahre
sind für West-Berlin das im Rahmen
der Internationalen Bauausstellung
1957 errichtete Hansaviertel mit
seiner aufgelockerten, durchgrünten
Mischung aus Hoch- und Flachbauten
sowie für Ost-Berlin die kurz zuvor
entstandene Stalinallee (heute Karl-
Marx-Allee) mit ihrer repräsentativen
Monumentalarchitektur.
Mit der Maueröffnung 1989 erhält
Berlin die Chance, zentrale Stadtgebiete wiederzubeleben, die durch die
Teilung zu Brachen verkommen
waren. Private Investoren schaffen
nach Plänen von Renzo Piano, Helmut
Jahn und anderen am Potsdamer Platz
aus dem Nichts ein neues Stadtviertel.
In Mitte und Tiergarten wurden Bauten
für die deutsche Hauptstadt errichtet,
insbesondere das Parlaments- und
Regierungsviertel im Spreebogen mit
dem Bundeskanzleramt nach Plänen
von Axel Schultes, Stephan Braunfels
und anderen. Wie kein anderer Bau
symbolisiert heute das von Norman
Foster modernisierte Reichstagsgebäude mit seiner gläsernen Kuppel
Vergangenheit und Zukunft der Stadt.
Adlershof verkörpert die Idee eines
integrierten Wissenschafts-, Wirtschafts- und Medienstandorts im
Südosten Berlins, eingebettet in ein
städtebauliches Gesamtkonzept, zu
dem auch die Spreeufergestaltung
und ein neues Stadtquartier um den
Hauptbahnhof gehören. Auch die
Verkehrsinfrastruktur folgt neuen
Anforderungen: Mit dem neuen
Berliner Hauptbahnhof wurde 2006
Europas größter Kreuzungsbahnhof
eröffnet, der Bau des Großflughafens
ist das umfangreichste Infrastrukturprojekt der nächsten Jahre in Ost-
deutschland.
Hufeisensiedlung Berlin-Britz | Osiedle w kształcie podkowy Berlin-Britz
22
Sztukę zakładania ogrodów w Prusach
kreuje architekt krajobrazu Peter
Joseph Lenné. Dla niego wzorem
przy przebudowie Dużego Zwierzyńca
i dużych części parków poczdamskich
są angielskie parki krajobrazowe.
James Hobrecht, który poprzednio
pracował w Szczecinie jako radca
miejski do spraw technicznych daje
się poznać w Berlinie tworzonym przez
siebie w 1861 roku planem zabudowy,
już dawno konieczną budową kanalizacji miejskiej od 1873 roku. Pod koniec
XIX i na początku XX wieku naczelnymi
architektami miejskim są Hermann
Blankenstein i Ludwig Hoffmann.
Za czasów Martina Wagnera w latach
20-tych idee nowego budownictwa
wcielali w życie Bruno Taut, Hans
Scharoun i Walter Gropius. Powstają
przyjazne mieszkańcom i funkcjonalne
osiedla. Wśród nich ogrodowe miasteczko Falkenberg, osiedle w kształcie
podkowy Britz i osiedle parku Schillera
oraz osiedle Carla Legiena – stanowią wybitne przykłady klasycznego
modernizmu w Niemczech. W chwili
obecnej stanowią one część światowego dziedzictwa kultury UNESCO.
Trzecia Rzesza chce zrobić z Berlina
„stolicę świata Germanię” – poza
nietkniętym przez bomby terenem
olimpijskim z 1936 roku, dziś nie ma
już po tym śladu. Dwa przykłady zabudowy zniszczeń wojennych i podziału
miasta w latach 50-tych są w Berlinie
Zachodnim zbudowane na Międzynarodową Wystawę Budownictwa
w 1957 roku Osiedle Hansy o luźnej
zabudowie, pełne zieleni z pomieszanymi wysokimi i niskimi budynkami,
a w Berlinie Wschodnim powstała
krótko przed tym Aleja Stalina (dziś
Aleja Karola Marksa) o reprezentacyjnej
monumentalnej architekturze.
Wraz z otwarciem muru w 1989 roku
Berlin uzyskuje szansę na ponowne
ożywienie centralnych terenów miasta,
które zostały zdewastowane z uwagi
na jego podział. Prywatni inwestorzy
w oparciu o projekty Renzo Piano,
Helmuta Jahna i innych architektów
z niczego tworzą nową dzielnicę przy
Placu Poczdamskim. W Śródmieściu
i dzielnicy Tiergarten zbudowano
budynki pod potrzeby stolicy Niemiec,
w szczególności kwartały parlamentarne i rządowe w zakolu Szprewy
wraz z budynkiem Urzędu Kanclerskiego, wzniesionym według planów
Axela Schultea, Stephana Braunfelsa
i innych. Jak żadna inna budowla
zmodernizowany przez Normana
Fostera budynek Reichstagu ze swoją
szklaną kopułą symbolizuje przeszłość
i przyszłość miasta.
Adlershof ucieleśnia ideę
zintegrowanej lokalizacji dla nauki,
gospodarki i mediów w południowowschodnim Berlinie. I to wszystko
zintegrowane w ramach całkowitej
koncepcji urbanistycznej, która zawiera
również elementy przebudowy
nabrzeży Szprewy i nową dzielnicę
miasta wokół Dworca Głównego.
Również infrastruktura transportowa
musi sprostać nowym wymaganiom:
wraz z berlińskim nowym Dworcem
Głównym otwarto w 2006 roku największy dworzec Europy, a budowa
wielkiego portu lotniczego Berlin
Brandenburg International (BBI) jest
największym projektem infrastrukturalnym na terenie Niemiec Wschodnich w najbliższych latach.
23
Berlin – Kulturmetropole und lebenswerte Stadt Berlin
Berlin – Kulturmetropole und
lebenswerte Stadt
Die Kunst- und Kulturlandschaft
Berlins ist einzigartig in Europa. Mehr
als 180 Museen und Sammlungen,
drei große Opernhäuser, acht renom-
mierte Sinfonieorchester und 150 Büh-
nen bieten täglich ein Programm, das
seinesgleichen sucht. Hochkultur und
eine lebendige Off-Szene, internationale Einflüsse und die Mischung ver-
schiedenster Disziplinen machen
Berlin zu einem pulsierenden Zentrum
kultureller Vielfalt. Ob Berliner Neu-
jahrslauf, Berlinale, Karneval der
Kulturen, Berlin-Marathon oder die
Silvesterparty am Brandenburger Tor
– täglich steht eine Vielzahl von Ter-
minen zur Auswahl. Einblicke in die
Kultur des Nachbarlandes Polen
geben in Berlin unter anderem das
Polnische Institut Berlin mit Veran-
staltungen wie filmPOLSKA, dem
größten Festival des polnischen Films
in Deutschland.
Mit hochkarätigen Sammlungen und
erstklassigen Exponaten aller Epochen
und Stilrichtungen begeistern die
Berliner Museen jährlich knapp 14 Mil-
lionen Gäste aus aller Welt. Rund drei
Millionen Zuschauer sehen jedes Jahr
die Aufführungen der Berliner Bühnen.
Große Kunstzentren sind die zum
UNESCO-Welterbe gehörende Mu-
seumsinsel mit ihren archäologischen
Sammlungen und der Kunst des 19. Jahrhunderts, das Kulturforum am Potsdamer Platz mit seinen
bedeutenden Sammlungen europäischer Kunst sowie der Museumskomplex in Dahlem, der außereuropäische
Kunst und das Museum Europäischer
Kulturen beherbergt.
Berlin-Marathon | Maraton Berliński
Silvester am Brandenburger Tor | Sylwester przy Bramie Brandenburskiej
Berlin – metropolia kulturalna
i miasto, w którym się dobrze żyje
Sztuka i kultura w Berlinie są wyjątkowe w całej Europie. Ponad 180 muzeów i zbiorów, 3 duże opery, 8 renomowanych orkiestr symfonicznych
i 150 scen teatralnych oferują codziennie repertuar, który nie ma sobie
równych. Kultura wysoka, jak i żywa
kultura off-owa, międzynarodowe
wpływy i mieszanki różnych stylów
tworzą w Berlinie pulsujące centrum
różnorodności kulturalnej. Czy to Berliński Bieg Noworoczny, Berlinale,
Karnawał Kultur, Maraton Berliński czy
też impreza sylwestrowa przy Bramie
Brandenburskiej – codziennie jest szereg atrakcji do wyboru. Wgląd w kulturę sąsiada – Polski – można zdobyć
między innymi w Polskim Instytucie
Kultury w Berlinie oferującym takie
24
imprezy jak filmPOLSKA, największy
festiwal polskich filmów w Niemczech.
Wysokiej jakości zbiory i wyjątkowe
eksponaty reprezentujące wszystkie
epoki i kierunki stylistyczne przyczyniają się do tego, iż muzea berlińskie
odwiedzane są co roku przez prawie
14 mln gości z całego świata. Ponad
3 mln widzów co roku ogląda przedstawienia berlińskich scen. Dużymi
centrami sztuki są wyspa muzealna
ze swoimi zbiorami archeologicznymi
i XIX-wiecznej sztuki posiadająca
rangę światowego dziedzictwa kultury
UNESCO, Forum Sztuki przy Placu
Poczdamskim ze swoimi znaczącymi
zbiorami sztuki europejskiej oraz
kompleks muzeum w Dahlem, który
przedstawia sztukę pozaeuropejską
oraz Muzeum Kultur Europejskich.
25
Berlin – Kulturmetropole und lebenswerte Stadt Berlin
Ein umfassendes Bild höfischer Archi-
tektur und Gartenkunst zeigen die
Schloss- und Gartenanlagen von
Potsdam-Sanssouci, Schloss Charlottenburg sowie weitere 500 Schlösser
und Parks in der Region.
Auch die junge Kunstszene ist in
Berlin stark vertreten: Es gibt rund
450 Galerien. Mit rund 6.600 Erwerbs-
tätigen im Kunstmarkt bildet Berlin
ein kreatives Zentrum in der Mitte
Europas. Als Treffpunkt unterschiedlicher Kulturen, verschiedener Lebens-
stile und Traditionen ist Berlin ein
Magnet für junge Kreative. Die UNESCO-Anerkennung als „Stadt
des Designs“ würdigt die Leistungen
der in Berlin ansässigen Designer,
Modemacher, Fotografen, Architekten
und bildenden Künstler aus aller Welt.
Attraktiv für Besucher ist Berlin auch
wegen der vielfältigen Einkaufsmöglichkeiten und seiner modernen
Hotellandschaft zu vergleichsweise
günstigen Preisen. Das Nachtleben
Berlins mit Hunderten Bars, Clubs und
Diskotheken ist weit über die Stadt-
grenzen hinaus bekannt.
Für eine hohe Lebensqualität in der
Hauptstadt sorgt die große Anzahl an
Wäldern, Parks, Flüssen und Seen, die
mehr als ein Drittel des Stadtgebiets
ausmachen. Die „grüne Lunge“ Berlins
ist der Große Tiergarten im Stadtzentrum – eine von 2.500 öffentlichen
Grünanlagen.
Auf unvergleichliche Weise verbindet
die Hauptstadtregion das internationale Flair der Metropole Berlin mit der
einzigartigen Naturlandschaft Bran-
denburgs mit zahlreichen Sehenswürdigkeiten, 3.000 Seen, 35.000 Kilo-
metern Flussläufen sowie 15 Bio-
sphärenreservaten und Naturparks.
Weitere Informationen:
www.berlin-partner.de/berlinkalender
Weltkulturerbe Museumsinsel: Altes Museum | Światowe dziedzictwo kultury Wyspa Muzeów: Stare Muzeum
26
Bardzo dobry obraz dworskiej architektury i sztuki ogrodniczej prezentują
kompleksy pałacowo-parkowe w Poczdamie-Sanssouci, Zamek Chartlottenburg oraz dalszych 500 zamków i parków w regionie.
Również młoda sztuka ma silne związki
z Berlinem: funkcjonuje tutaj prawie
450 galerii, w tym liczne samodzielne
projekty tak, jak i duże już ustabilizowane przedsięwzięcia. Ponad 6,6 tys. osób
zajmujących się zawodowo sztuką
czyni z Berlina kreatywne centrum
w środku Europy. Jako miejsce spotkań
różnych kultur, różnych stylów życia
i tradycji Berlin działa na młodych kreatywnych ludzi jak magnes. Uznany
przez UNESCO jako „miasto sztuki
designerskiej” Berlin jest siedzibą designerów, twórców mody, fotografów,
architektów i przedstawicieli sztuk plastycznych z całego świata.
Do wysokiej jakości życia stolicy przyczynia się również duża liczba lasów,
parków, rzek i jezior, które zajmują
ponad 1/3 powierzchni miasta.
„Zielonymi płucami” Berlina jest Tiergarten (Wielki Zwierzyniec) w centrum
miasta, jeden z 2,5 tys. publicznych
terenów zielonych. W nieporównywalny
sposób region stołeczny łączy w sobie
międzynarodowy image metropolii
Berlina z wyjątkowymi przyrodniczymi
krajobrazami Brandenburgii, z dużą
ilością atrakcji turystycznych, 3 tys.
jezior, 35 tysiącami kilometrów rzek
oraz 15 rezerwatami biosfery
i parkami przyrody.
Berlin jest atrakcyjny dla swoich gości
również z uwagi na zróżnicowane
Dalsze informacje:
możliwości zakupów i nowoczesne
hotele w porównywalnie dobrych
cenach. Nocne życie Berlina z setkami
barów, klubów, dyskotek znane jest
daleko poza granicami miasta.
Philharmonie am Kulturforum | Filharmonia przy Forum Kultury
27
3. Berlin-Polska Golf Cup 2009 Światowe dziedzictwo kultury Wyspa Muzeów: Stare Muzeum
In keiner deutschen Stadt leben so
viele Polen wie in Berlin: Es sind über
43.000 polnische Staatsbürger, die in
der Hauptstadt Deutschlands wohnen
und damit auch die Kulturszene vor
Ort prägen. Präsentationen junger
polnischer Künstler finden immer
größere Aufmerksamkeit – und das
nicht nur bei den hier lebenden Polen,
sondern vor allem bei den Berlinern.
Bereits seit den 1950er Jahren weckt
das Polnische Institut Berlin mit Aus-
stellungen, Konzerten, literarischen
Abenden, Aufführungen, Diskussionen
und Konferenzen Interesse für pol-
nische Kultur. Unter anderem veran-
staltet es das Festival filmPOLSKA, das
deutschlandweit die größte Plattform
für polnische Filmkunst ist.
Das Nachbarland Polen mit seinen
Menschen, seiner Geschichte und
seiner Kultur bringt den Bürgern in
der Region auch die Deutsch-Polnische
Gesellschaft Berlin e.V. näher. Der
Verein besteht seit über 35 Jahren.
Ein besonderer Ort für den Austausch
deutsch-polnischer Kultur ist der
2001 von polnischen Künstlern in Berlin gegründete Club der polnischen
Versager. Sein provokanter Name
machte ihn rasch in der Öffentlichkeit
28
bekannt. Jede Woche gibt es im Club
ein unterhaltsames Programm aus
Musik, vor allem Jazz, Film und Satire.
Platz für polnische Kunst bietet auch
das Polnische Haus – Polonicum in
der Potsdamer Straße, das vor allem
Ausstellungen organisiert. Darüber
hinaus tragen weitere Berliner Insti-
tutionen und Museen, im Jahr 2009
beispielsweise das Willy-Brandt-Haus
und das Deutsche Historische
Museum, zum kulturellen Austausch
bei und widmen sich mit vielen
Veranstaltungen der Kultur und
Geschichte der polnischen Nachbarn.
Ein Treffpunkt für Wirtschaft, Politik
und Medien aus Deutschland und
Polen ist seit 2007 der Berlin-Polska
Golf Cup. Dieser wird von der Bot-
schaft der Republik Polen in der
Bundesrepublik Deutschland und der Firma Bermag Sp.j., Herausgeber
des Wirtschaftsmagazins „Berlin“ und Betreiber des Internetportals www.berlin-polska.pl, gemeinsam
mit Partnern veranstaltet.
W żadnym innym mieście w Niemczech nie mieszka tak wielu Polaków,
jak w Berlinie: w stolicy Niemiec mieszka zdecydowanie ponad 43 tys. obywateli polskich, którzy tym samym
odciskają swoje piętno na życiu kulturalnym miasta. Coraz większą uwagą
cieszą się prezentacje polskich artystów i to nie tylko wśród żyjących tu
Polaków, ale przede wszystkim wśród
Berlińczyków.
Już od lat 50-tych Polski Instytut Kultury w Berlinie rozbudza zainteresowanie kulturą polską poprzez wystawy,
koncerty, spotkania literackie, przedstawienia, dyskusje i konferencje.
Instytut organizuje między innymi
Festiwal filmPOLSKA, który jest
największą w Niemczech platformą
polskiej sztuki filmowej. Towarzystwo
Niemiecko-Polskie, stowarzyszenie
zarejestrowane, przybliża też Polskę
jako kraj sąsiedni wraz z jego mieszkańcami, historią i kulturą. Stowarzyszenie to istnieje od ponad 35 lat.
Szczególnym miejscem polsko-niemieckiej wymiany kulturalnej jest
powołany do życia w 2001 roku przez
polskich artystów w Berlinie Klub
Polskich Nieudaczników. Prowokująca
nazwa szybko wyrobiła mu markę
wśród opinii publicznej. Co tydzień
klub oferuje zajmujący program
składający się z muzyki, przede
wszystkim jazzowej, filmu i satyry.
Miejscem dla polskiej sztuki jest też
Dom Polski – Polonicum przy ulicy
Potsdamer Straße, który organizuje
przede wszystkim wystawy. Poza tym
również inne instytucje i muzea,
w 2009 roku na przykład Dom Willy
Brandta i Niemieckie Muzeum Historyczne, przyczyniają się do wymiany
kulturalnej i zajmują się w wielu
imprezach kulturą i historią polskich
sąsiadów.
Berlin-Polska Golf Cup jest od 2007
roku miejscem spotkań ludzi gospodarki, polityki i mediów z Polski i Niemiec. Jest to impreza organizowana
przez Ambasadę Rzeczypospolitej
Polskiej w Niemczech oraz firmę
Bermag Sp.j., wydawcę Magazynu
Gospodarczego „Berlin“ i operatora
portalu internetowego www.berlinpolska.pl, wspólnie z partnerami.
Dalsze informacje:
www.polnischekultur.de
www.dpgberlin.de
www.polnischeversager.de
www.polonicum.info
www.de-pl.info
www.berlin-polska.pl
Im Polnischen Institut | W Polskim Instytucie w Berlinie
www.dpgberlin.de
www.polnischeversager.de
www.polonicum.info
www.de-pl.info
29
Berlin hat sich in den vergangenen
Jahren vom Industrie- zum Dienstleistungsstandort entwickelt. Der Dienst-
leistungssektor verzeichnet die
meisten Firmenansiedlungen und
-gründungen und ist gleichzeitig der
Jobmotor in der Region. Eine der wichtigsten Branchen ist der Tourismus.
Mit 7,91 Millionen Hotelgästen und
17,77 Millionen Übernachtungen liegt
Berlin nach London und Paris an dritter
Stelle der beliebtesten Städtereiseziele
in Europa. Mit 26.700 Beschäftigten in
rund 240 Unternehmen ist Berlin-Brandenburg auch die wichtigste Call Cen-
ter-Region für den deutschsprachigen
Markt. Zahlreiche Banken, Versicherungen und Finanzdienstleister zieht
es seit 1990 vor allem ins traditionelle
Bankenzentrum in Berlins Mitte. Für
die 2.000 in Berlin ansässigen Unter-
nehmen der PR- und Werbebranche
ist vor allem die Nähe zu Politik und
Verbänden entscheidend.
Die fünf größten Arbeitgeber der
Berliner Wirtschaft sind die Deutsche
Bahn mit knapp 17.600 Beschäftigten,
gefolgt vom Vivantes Netzwerk für
Gesundheit, Siemens, der Charité
Universitätsmedizin Berlin und den
Berliner Verkehrsbetrieben (BVG). Ein
Standortvorteil für Unternehmen sind
die preisgünstigen und gut ausgestat-
teten Büro- und Gewerbeflächen, die
in Berlin in allen Stadtlagen zur Ver-
fügung stehen.
Neben traditionellen Branchen wie
Elektrotechnik oder Pharmaindustrie
liegt die wirtschaftliche Zukunft Berlins
vor allem in innovativen und wissensbasierten Branchen. Günstige Rahmen-
bedingungen dafür bietet die ein-
malige Wissenschafts- und Forschungs-
landschaft der Stadt. Mit insgesamt
über 450 Pharma-, Biotechnologieund Medizintechnikunternehmen ist
die Region einer der führenden euro-
päischen Life-Sciences-Standorte. Die
Solarenergietechnik hat sich zu einer
der innovativsten und wachstumsstärksten Branchen in der Hauptstadtregion entwickelt. Bereits 5.000 Arbeits-
plätze sind in der Branche entstanden.
Eng miteinander verknüpft sind in
Berlin die traditionelle Medienbranche, die digitale Wirtschaft und die
Telekommunikationsindustrie. Rund
15.000 Firmen mit 150.000 Erwerbstätigen arbeiten im Informations- und
Kommunikationssektor. Seit Jahren ist
die Hauptstadtregion mit dem größten
Glasfasernetz Europas und dem mo-
dernsten, voll digitalisierten Kommunikationsnetz Deutschlands Vorreiter
einer modernen Telekommunikationsinfrastruktur.
Heizkraftwerk Berlin-Mitte | Elektrociepłownia w dzielnicy Berlin-Mitte
30
Innovationszentrum Photonik in Berlin-Adlershof | Centrum Innowacyjne Photonik w Berlin-Adlershof
Berlin rozwijał się w ostatnich latach
jako prężne centrum przemysłu
i usług. Sektor usług odnotowuje największy przyrost nowych firm i jest
jednocześnie maszyną napędzającą
powstawanie nowych miejsc pracy
w regionie. Jedną z najważniejszych
branż jest turystyka. 7,91 mln gości
hotelowych i 17,77 mln noclegów
czyni z Berlina trzecie najpopularniejsze miasto turystyczne w Europie – po Londynie i Paryżu.
Zatrudniając 26,7 tys. osób w prawie
240 przedsiębiorstwach Berlin-Brandenburgia stał się również najważniejszym regionem dla przedsiębiorstw typu call center na rynku
niemieckojęzycznym. Berlin przyciąga
od 1990 roku liczne banki, przedsiębiorstwa ubezpieczeniowe i finansowe
i to przede wszystkim do tradycyjnego
centrum bankowości w śródmieściu
Berlina. Dla 2 tys. funkcjonujących
w Berlinie przedsiębiorstw branży
PR i reklamy decydująca jest przede
wszystkim bliskość świata polityki
i naczelnych organizacji branżowych.
Pięcioma największymi pracodawcami
w gospodarce Berlina są: Deutsche
Bahn (Koleje Niemieckie) z prawie
17,6 tys. pracowników, następnie
Vivantes Netzwerk für Gesundheit
(Vivantes Sieć Dla Zdrowia), Siemens,
Klinika Uniwersytecka Charité
w Berlinie i Berliner Verkehrsbetriebe
(Berlińskie Przedsiębiorstwo Komunikacji Publicznej BVG). Korzystnymi
dla przedsiębiorstw są takie czynniki,
jak tanie i dobrze wyposażone powierzchnie biurowe i przemysłowe,
które są w Berlinie do dyspozycji we
wszystkich częściach miasta.
Poza tradycyjnymi branżami takimi,
jak elektrotechnika lub przemysł farmaceutyczny gospodarcza przyszłość
Berlina, to przede wszystkim innowacyjne i bazujące na wiedzy branże
przyszłościowe. Korzystne warunki
ramowe tworzy do tego wyjątkowy
układ placówek naukowych i badawczych w mieście. Przy ponad 450
przedsiębiorstwach farmaceutycznych, biotechnologicznych i zajmujących się techniką medyczną region
należy do wiodących w Europie
w zakresie life sciences. Technika
energii słonecznej stała się jedną
z najbardziej innowacyjnych i najszybciej rozwijających się branż w regionie stołecznym. W branży tej powstało
już 5 tys. miejsc pracy.
Ściśle ze sobą powiązane są w Berlinie tradycyjna branża mediów, sektor
cyfrowy i przemysł telekomunikacyjny.
Prawie 15 tys. firm zatrudniających
150 tys. pracowników pracuje w sektorze informatyki i komunikacji. Od
lat region stołeczny dysponuje najbardziej gęstą siecią włókien szklanych w Europie i najnowocześniejszą
w pełni cyfrową siecią komunikacyjną
w Niemczech. Berlin jest awangardą
nowoczesnej infrastruktury telekomunikacyjnej.
31
Von der kulturellen Vielfalt und dem
künstlerischen Potenzial der Stadt
profitieren vor allem Unternehmen
aus den Bereichen Medien, Musik,
Film, Mode und Design. Berlin ist
Deutschlands Nachrichtenzentrale
Nummer eins und zweitgrößte Verlags-
stadt, hier entstehen außerdem ein
Drittel aller deutschen Film- und
Fernsehproduktionen.
Über herausragende Kompetenzen
verfügt Berlin-Brandenburg im Be-
reich Mobilität: Die Hauptstadtregion
ist Sitz führender Unternehmen der
Branchen Automotive, Bahntechnik,
Luft- und Raumfahrt sowie Logistik
und Telematik. Exzellent ist die Ver-
kehrsinfrastruktur der Region. Hier
treffen die gut ausgebauten transeuropäischen Verkehrsnetze von Schiene
und Straße, Luft- und Binnenschifffahrt zusammen. 100 Millionen poten-
zielle Kunden sind von Berlin aus in
nur acht Stunden LKW-Fahrt erreichbar. Um den Schiffsverkehr auf dem
Oder-Havel-Kanal zu verbessern, entsteht seit 2009 ein zweites, größeres
Hebewerk im brandenburgischen
Niederfinow. Mit dem 2006 fertiggestellten Hauptbahnhof wurde Berlin
zum bedeutenden Eisenbahndrehkreuz innerhalb Europas und Schienen-
knotenpunkt für den Fern- und
Nahverkehr. Größtes Verkehrsprojekt
Deutschlands ist der Flughafen Berlin
Brandenburg International (BBI). In
unmittelbarer Nähe liegt das Güter-
verkehrszentrum Großbeeren, das
über sein KV-Terminal die Verkehrs-
träger Schiene und Straße miteinander verbindet. Ab 2011 wird der
Großflughafen mit zahlreichen neuen
Direktanbindungen und kürzeren
Flugzeiten zu Zielen in Mittel- und
Osteuropa, Asien und im gesamten
pazifischen Raum die internationale
Anbindung der Region deutlich
erweitern. Schon heute sind viele
polnische Nachbarn Kunden der
Berliner Flughäfen. Ihre Zahl wird sich
in wenigen Jahren weiter erhöhen.
EnergieForum Berlin | EnergieForum w Berlinie
32
Im Berliner Hauptbahnhof | Berliński Dworzec Główny
Kulturalna różnorodność oraz potencjał artystyczny miasta to korzyści
przede wszystkim dla przedsiębiorstw
sektora mediów, muzyki, filmu, mody
i designerstwa. Berlin jest w Niemczech
najważniejszym centrum informacyjnym, drugim co do wielkości miastem
wydawców, poza tym tu powstaje
1/3 wszystkich niemieckich filmów
i produkcji telewizyjnych.
Wyjątkowymi kompetencjami region
Berlina i Brandenburgii dysponuje
w zakresie mobilności: region stołeczny
jest siedzibą wiodących przedsiębiorstw branży samochodowej, techniki kolejowej, lotnictwa i lotów kosmicznych oraz logistyki i telematyki.
Doskonała infrastruktura transportowa
regionu sprawia, że spotykają się tu
dobrze rozbudowane transeuropejskie
sieci transportowe transportu kolejowego, drogowego, lotniczego i żeglugi śródlądowej. Do 100 mln potencjalnych klientów można dotrzeć z Berlina transportując dla nich towary,
jedynie przez 8 godzin samochodem
ciężarowym. Celem poprawy
warunków dla żeglugi śródlądowej na
Kanale Odry-Haweli od 2009 roku
powstaje w brandenburskiej miejscowości Niederfinow druga duża podnośnia statków. Wraz z ukończonym
w 2006 roku dworcem głównym Berlin
stał się węzłem transportu kolejowego
w Europie oraz węzłem transportu
dalekobieżnego i bliskiego zasięgu
w Niemczech. Największym projektem transportowym w Niemczech jest
port lotniczy Berlin Brandenburg
International (BBI). W bezpośrednim
sąsiedztwie położone jest centrum
logistyczne Großbeeren, które poprzez
swój terminal transportu multimodalnego łączy ze sobą transport drogowy i kolejowy. Od 2011 roku nowy
duży port lotniczy zdecydowanie rozszerzy możliwości międzynarodowych
połączeń zyskując liczne nowe bezpośrednie loty i krótsze czasy przelotów do miejsc w Europie Środkowej
i Wschodniej, Azji oraz na terenie
całego Pacyfiku. Już dziś wielu polskich sąsiadów jest klientami berlińskich lotnisk.
33
Messegelände Berlin mit ICC und Funkturm | Tereny targowe z ICC i wieżą telekomunikacyjną
Internationale Messen und Kongresse
geben der Wirtschaftsregion BerlinBrandenburg wichtige Impulse. Rund
100 Messen mit über zwei Millionen
Besuchern finden jährlich in den
Messehallen am Funkturm statt.
Die Messe Berlin gehört zu den zehn
umsatzstärksten Messegesellschaften
weltweit und ist über ein weit verzweigtes Netz von Auslandsvertretungen in über 100 Ländern vertreten. Im
ICC, Europas größtem Kongresszentrum, gibt es jedes Jahr über 600 Veranstaltungen. 2008 belegte die Kongressstadt Berlin Platz 2 der weltweiten
Kongressstädte. Mit sechs Kongresszentren und Hallen, darunter die neue
O2 World am Ostbahnhof, die zu den
modernsten Multifunktionsarenen der
Welt zählt, über 160 Tagungshotels
sowie 135 anderen Veranstaltungsstätten verfügt Berlin über ein herausragendes Angebot an Tagungsorten.
Darüber hinaus ermöglichen zahlreiche
Verbands- und Brancheninitiativen persönliche Kontakte und erleichtern den
34
Einstieg in die Berliner Wirtschaft und
zu neuen Märkten. Unternehmen aus
Mittel- und Osteuropa finden in Berlin
ein hervorragendes Angebot gut qualifizierter Arbeitskräfte, die mit
Sprachen und Mentalitäten der mittelund osteuropäischen Nachbarstaaten
vertraut sind. Weltweit agierende
Unternehmen und Banken erschließen
von hier neue Märkte und machen
Berlin zur Drehscheibe zwischen Ost
und West. Die Berliner Landespolitik
räumt der Zusammenarbeit eine hohe
Priorität ein. Die Verflechtungen mit
den neuen EU-Mitgliedsstaaten im
Bereich Handel und Dienstleistungen,
die bereits in den vergangenen Jahren
deutlich gestiegen sind, werden sich
noch weiter intensivieren. Im Jahr
2008 exportierte Berlin Waren im Wert
von 590 Millionen Euro nach Polen.
Neue gewinnbringende Kooperationspotenziale bieten sich unter anderem
in der Gesundheitswirtschaft, der
Medizintechnik, der Telekommunikation, im Bereich Verkehr sowie in der
Umwelt- und Entsorgungswirtschaft.
O2 World am Ostbahnhof | Hala O2 World przy Dworcu Wschodnim
Międzynarodowe targi i kongresy dają
regionowi gospodarczemu Berlina
i Brandenburgii ważne impulsy.
W halach targowych przy Wieży Telekomunikacyjnej co roku odbywa się
prawie 100 imprez targowych, które
odwiedza ponad 2 mln gości. Messe
Berlin (Targi Berlińskie) należą do
10 spółek targowych o największych
obrotach na całym świecie i reprezentowane są poprzez swoją rozgałęzioną
sieć przedstawicielstw zagranicznych
w ponad 100 krajach. W ICC największym europejskim centrum kongresowym odbywa się co roku ponad 600 imprez. W 2008 roku Berlin jako miejsce
organizacji kongresów i sympozjów
zajął drugie miejsce na świecie. Sześć
dużych hal kongresowych, w tym nowa
hala O2 World przy Dworcu Wschodnim,
która należy do najnowocześniejszych
sal wielofunkcyjnych na świecie, oraz
z ponad 160 hoteli kongresowych
i 135 innych lokalizacji nadających się
na imprezy różnego rodzaju czyni z Berlina wyjątkową ofertą miejsc spotkań.
Poza tym liczne inicjatywy zrzeszeń
i branż umożliwiają osobiste kontakty
i ułatwiają dostęp do gospodarki Berlina i nowych rynków. Przedsiębiorstwa
z Europy Środkowej i Wschodniej
znajdują w Berlinie doskonałą ofertę
wysoko wykwalifikowanej kadry roboczej, której znane są języki i mentalność sąsiedzkich państw środkowoi wschodnioeuropejskich. Działające
na całym świecie przedsiębiorstwa
i banki znajdują tu swoje nowe rynki
i czynią Berlin osią między Wschodem
a Zachodem. Polityka kraju związkowego Berlin przypisuje współpracy
wysokie znaczenie. Powiązania z nowymi państwami członkowskimi Unii
Europejskiej w zakresie handlu i usług,
które w ostatnich latach decydująco
wzrosły, zostaną jeszcze zintensyfikowane. W roku 2008 Berlin wyeksportował już do Polski towary o wartości
590 mln euro. Nowe, budzące nadzieję na zysk potencjały kooperacji
zarysowują się między innymi w ekonomice zdrowia, technice medycznej,
telekomunikacji, transporcie oraz
ochronie środowiska i utylizacji.
35
Investieren in Berlin
und Brandenburg
Die Erweiterung der Europäischen
Union 2004 eröffnete neue Chancen
für die wirtschaftlichen Beziehungen
zwischen Berlin und den Ländern
Mittel- und Osteuropas. Dazu trägt
nicht nur die zentrale Lage der Hauptstadtregion im erweiterten Europa bei.
Investoren profitieren von den Potenzialen der Region in den Kompetenzfeldern und Wachstumsbranchen
Dienstleistungen, Medien, IT und Krea-
tivwirtschaft, Life Sciences sowie Indus-
trie, Mobilität und Clean Technologies.
Die erste Adresse für Unternehmen in
Berlin ist die Berlin Partner GmbH. Sie
bietet Investoren aus einer Hand umfassende Dienstleistungen rund um
die Ansiedlung und Firmenerweiterung
in Berlin, begleitet Firmen aus der
Region in allen Fragen der Außenwirtschaftsförderung, vermittelt Kooperationspartner und Kontakte zu Behör-
den, Banken, Kammern, Verbänden
und Unternehmensnetzwerken und
ist für das Standortmarketing verantwortlich. Im Business Location Center
(BLC), dem zentralen Online-Portal für
die regionale Wirtschaft, sind alle wichtigen Standort- und Brancheninformationen zur Wirtschaftsregion BerlinBrandenburg abrufbar. Einzigartig
sind die Berliner Servicepakete, die
Investoren bei der Personalrekrutierung und -qualifizierung, Immobiliensuche sowie Finanzierung und
Förderung unterstützen.
Mit dem „Berlin Business Welcome
Package“ können Unternehmen den
Standort drei Monate lang kostengünstig testen. Das Enterprise Europe
Network Berlin-Brandenburg informiert über wirtschaftsrelevante Entwicklungen, Initiativen und Programme
der Europäischen Union und hilft bei
der Suche nach Geschäfts- und
Technologiepartnern.
Business Location Center | Business Location Center
36
Sitz von IHK Berlin und Berlin Partner GmbH | Siedziba IHK Berlin i Berlin Partner GmbH
Inwestowanie w Berlinie
i Brandenburgii
Rozszerzenie Unii Europejskiej
w 2004 roku otworzyło nowe szanse
dla kontaktów gospodarczych między
Berlinem a państwami Europy Środkowej i Wschodniej. Przyczynia się do
tego nie tylko centralne położenie regionu stołecznego w rozszerzonej Europie. Inwestorzy odnoszą korzyści
z potencjałów regionu, jakimi są główne
obszary kompetencji oraz rozwojowe
branże usług, media, informatyka,
komunikacja, kreatywne dziedziny
gospodarki life science oraz przemysł,
mobilność i tzw. czyste technologie.
Pierwszym adresem dla przedsiębiorców w Berlinie jest spółka Berlin Partner GmbH. Oferuje ona inwestorom
szeroko zakrojone usługi związane
z założeniem i rozwijaniem firmy
w Berlinie, towarzyszy firmom z regionu we wszystkich kwestiach związanych z handlem zagranicznym,
pośredniczy w pozyskaniu partnerów
kooperacyjnych i nawiązaniu kontaktów z urzędami, bankami, izbami
samorządu gospodarczego, zrzesze-
niami i grupami sieciowej współpracy
przedsiębiorców. Spółka ta odpowiedzialna jest za marketing w ramach
pozyskiwania inwestorów. W Business
Location Center (BLC), centralnym
portalu internetowym regionalnej gospodarki, można znaleźć wszystkie
ważne informacje o funkcjonujących
w regionie gospodarczym BerlinBrandenburgia branżach i przedsiębiorstwach. Wyjątkowe są berlińskie
pakiety serwisowe, które wspierają
inwestorów podczas rekrutacji i poprawy kwalifikacji personelu, poszukiwania nieruchomości oraz finansowania i pozyskiwania środków pomocowych. Berliński „Business Welcome
Package“ pomaga przedsiębiorcom
przez trzy miesiące testować po korzystnych cenach nową berlińską
lokalizację. Enterprises Europe
Network Berlin-Brandenburgia informuje o wszystkich wydarzeniach
ważnych dla rozwoju gospodarczego,
inicjatywach i programach Unii Europejskiej i pomaga przy poszukiwaniu
partnerów businessowych i technologicznych.
37
Als Koordinator des EU-Net Oderpartnership EUNOP verfügt Berlin Partner
über sehr gute Verbindungen zu
Partnereinrichtungen sowohl in der
Hauptstadtregion als auch in den
westpolnischen Wojewodschaften.
Bei der Bewerbung des Investitionsstandortes Berlin-Brandenburg arbeitet
die Gesellschaft eng mit der ZukunftsAgentur Brandenburg GmbH (ZAB)
zusammen, die als One-Stop-Agency
des Landes Brandenburg Investitionsvorhaben, Technologieentwicklungen
und Existenzgründungen betreut.
Unterstützung in allen Verwaltungsangelegenheiten bietet die Zentrale
Anlauf- und Koordinierungsstelle für
Unternehmen (ZAK) des Berliner Senats.
Ihr Ziel ist es, geplante Investitionen
durch die Beschleunigung von Geneh-
migungsverfahren voranzutreiben
und den Standort so unternehmerfreundlich zu gestalten. Sie betreut
Investoren bei schwierigen Verhandlungen mit Bezirken oder Behörden,
bei Baugenehmigungen und leistet
schnell und unbürokratisch Hilfe.
Darüber hinaus bieten die Berliner
Technologie- und Gründerzentren ein
umfassendes Serviceangebot. Ziel ist
die enge Zusammenarbeit von For-
schung, Entwicklung und Produktion
durch die Ansiedlung von innovativen
Unternehmen. Das Internationale
Gründerzentrum OWZ in der Stadt für
Wissenschaft, Wirtschaft und Medien
Berlin-Adlershof unterstützt international agierende Unternehmensgründer
und junge innovative Unternehmen,
die von Berlin aus wirtschaftliche Ko-
operationen starten wollen. Seit 1997
betreute die Innovations-Zentrum
Berlin Management GmbH (IZBM) im
OWZ mehr als 60 Unternehmen.
www.berlin-partner.de
www.businesslocationcenter.de
www.eunop.eu
www.berlin.ihk24.de
www.zab-brandenburg.de
www.berlin.de/zak
www.owz.izbm.de
Internationales Gründerzentrum OWZ | Międzynarodowy Inkubator Przedsiębiorczości OWZ
38
Enterprise Europe Network in Berlin | Enterprise Europe Network w Berlinie
Jako koordynator unijnej sieci Oder
Partnership EUNOP Berlin Partner
dysponuje bardzo dobrymi kontaktami
z placówkami partnerskimi, zarówno
w regionie stołecznym, jak i w województwach Polski Zachodniej.
przy pozyskiwaniu pozwolenia na
budowę. Pomoc ta jest szybka i niezbiurokratyzowana. Poza tym Berlińskie Centrum Technologii i Inkubator
Przedsiębiorczości również dysponują
szeroko zakrojoną ofertą serwisową.
Przy promowaniu Berlina-Brandenburgii jako lokalizacji inwestycji spółka
ściśle współpracuje z ZukunftsAgentur
Brandenburg GmbH, która jako agenda Kraju Związkowego Brandenburgia
opiekuje się na zasadzie jednego
okienka przedsięwzięciami inwestycyjnymi, rozwojem technologii
i wspieraniem podejmowania działalności gospodarczej. Wsparcie we
wszystkich kwestiach administracyjnych oferuje Centralny Punkt Kontaktowy i Koordynacyjny Dla Przedsiębiorców (ZAK) Senatu Berlina. Celem jest
przyspieszenie planowanych inwestycji poprzez przyspieszenie procedur
uzyskiwania pozwoleń, a tym samym
przyczynianie się do tego, aby Berlin
postrzegany był jako przyjazne przedsiębiorcom miejsce inwestycji. Tu
inwestorzy znajdą wsparcie w przypadku trudnych negocjacji z poszczególnymi dzielnicami lub urzędami,
Celem jest ścisła współpraca sektora
badań, rozwoju i produkcji poprzez
tworzenie innowacyjnych przedsiębiorstw. Międzynarodowy Inkubator
Przedsiębiorczości OWZ w Miasteczku
Nauki, Gospodarki i Mediów BerlinAdlershof wspiera powstające międzynarodowe firmy i młode innowacyjne
przedsiębiorstwa, które tu z Berlina
chcą rozpocząć współpracę gospodarczą. Od 1997 roku spółka Centrum
Innowacyjne Management GmbH
(IZBM) w OWZ pomaga ponad
60 przedsiębiorstwom.
Dalsze informacje:
www.businesslocationcenter.de
www.eunop.eu
www.berlin.ihk24.de
www.berlin.de/zak
www.owz.izbm.de
39
Als Standort für Wissenschaft und Forschung hat Berlin Tradition: Renommierte Wissenschaftler wie Alexander
und Wilhelm von Humboldt, Rudolf
Virchow, Max Planck, Albert Einstein
und Konrad Zuse lebten und arbeiteten in Berlin und sind eng mit der
Berliner Wissenschaftsgeschichte verbunden. Berlin gehört heute zu den
größten und vielfältigsten Wissenschaftsregionen in Europa. An vier
Universitäten, sieben Fachhochschulen,
vier Kunsthochschulen, 19 privaten
Hochschulen sowie fast 100 außeruniversitären Forschungsstätten lehren,
forschen, arbeiten und studieren rund
200.000 Menschen aus aller Welt.
Die großen nationalen Forschungsorganisationen – Fraunhofer- und
Max-Planck-Gesellschaft, Helmholtzund Leibniz-Gemeinschaft – sind jeweils mit mehreren Instituten in Berlin
vertreten, ebenso Ressortforschungs-
einrichtungen des Bundes und des
Landes Berlin. Die 1710 gegründete
Charité ist die größte medizinische
Fakultät in Europa und eines der ältesten und traditionsreichsten Krankenhäuser in Deutschland. Das Universitätsklinikum wird von der Freien
Universität Berlin und der HumboldtUniversität zu Berlin getragen.
Internationalität wird an den Berliner
Hochschulen groß geschrieben: Mehr
als 1.600 Kooperationen bestehen
mit Partnerhochschulen in aller Welt.
Als Universitätsstadt wird Berlin weltweit immer beliebter: 15,9 Prozent
der 134.500 Studierenden kommen
aus dem Ausland. Bei der Anzahl ausländischer Gastwissenschaftler belegen die Freie Universität und die
Humboldt-Universität bundesweit
Spitzenplätze. Jedes Jahr schließen
20.000 junge Menschen erfolgreich
ihre Hochschulausbildung in Berlin ab.
Humboldt-Universität zu Berlin | Uniwersytet im. Humboldta w Berlinie
40
Lange Nacht der Wissenschaften | Długa Noc Nauki
Nauka i badania naukowe
w Berlinie
Berlin to tradycyjne miasto badań
i nauki. W Berlinie żyli i pracowali tak
renomowani naukowcy, jak Alexander
i Wilhelm von Humboldt, Rudolf Virchow,
Max Planck, Albert Einstein i Konrad
Zuse. Ich dzieło jest ściśle związane
z historią nauki w Berlinie. Również
dziś Berlin należy do największych
i najbardziej zróżnicowanych regionów
naukowych w Europie. Na 4 uniwersytetach, 7 wyższych szkołach zawodowych, 4 wyższych szkołach artystycznych, 19 prywatnych szkołach wyższych, prawie 100 pozauniwersyteckich placówkach naukowych wykłada,
bada i studiuje prawie 200 tys. ludzi
z całego świata. Duże, narodowe
organizacje naukowe – Towarzystwo
Fraunhofera i Towarzystwo Maxa
Plancka, Towarzystwo Helmholtza
i Towarzystwo Leibniza – reprezentowane są w Berlinie przez kilka instytutów, tak samo jak placówki badaw-
cze resortów federalnych i Kraju
Związkowego Berlin. Charité założone
w 1710 roku to największy wydział
medycyny w Europie oraz jeden
z najstarszych szpitali w Niemczech
o ogromnej tradycji. Klinikę Uniwersytecką utrzymują wspólnie Wolny
Uniwersytet i Uniwersytet Humboldta.
Umiędzynarodowienie widać wszędzie
w berlińskich szkołach wyższych:
ponad 1600 istniejących kooperacji
z partnerskimi szkołami wyższymi na
całym świecie. Jako miasto uniwersyteckie Berlin staje się też na świecie
coraz bardziej popularny: 15,9 procent
spośród 134,5 tys. studentów pochodzi z zagranicy. Jeżeli chodzi o liczbę
zagranicznych goszczących tu naukowców, to zarówno Wolny Uniwersytet, jak i Uniwersytet Humboldta
zajmują najwyższe pozycje w całej
Republice Federalnej Niemiec. Co
roku 20 tys. absolwentów kończy
z powodzeniem swoje berlińskie studia.
41
Hochschulen, Forschungsinstitute und
Wirtschaftsunternehmen sind in Berlin
eng miteinander verzahnt.
Technologieparks und Gründerzentren
sowie zahlreiche Brancheninitiativen
sorgen dafür, dass Unternehmen von
der vielfältigen Berliner Forschungslandschaft profitieren. Die Stadt für
Wissenschaft, Wirtschaft und Medien
in Adlershof ist einer der erfolgreichsten Hochtechnologiestandorte
Deutschlands mit über 800 Firmen. Im
integrierten Wissenschafts- und
Technologiepark sind sechs naturwissenschaftliche Institute der HumboldtUniversität sowie elf außeruniversitäre
Forschungsinstitute angesiedelt.
Praktische Wirtschaftsförderung leistet die WISTA-Management GmbH mit
ihren Innovations- und Gründerzentren. Das Internationale Gründerzentrum (OWZ) bietet vor allem international agierenden Unternehmens-
gründern und jungen innovativen
Unternehmen Unterstützung.
Auf Biotechnologie ist der Campus
Berlin-Buch im Norden der Stadt spezialisiert. Durch die enge Zusammenarbeit von Forschung und Industrie
können wissenschaftliche Erkenntnisse schnell nutzbar gemacht werden: Einrichtungen der Grundlagenforschung kooperieren hier eng mit
den Kliniken vor Ort sowie rund 50 biomedizinischen Firmen im BiotechPark
Berlin-Buch. Seit 2007 betreiben die
Charité und das Max-DelbrückCentrum für Molekulare Medizin
Berlin-Buch auf dem Campus ein
gemeinsames transnationales klinisches Forschungszentrum – das
Experimental and Clinical Research
Center. Ziel ist die Umsetzung grundlagenwissenschaftlicher Erkenntnisse
in die klinische Anwendung.
Forschungsgebäude der Bayer Schering Pharma AG | Budynek badawczy firmy Bayer Schering Pharma S. A.
Szkoły wyższe, instytuty badawcze i
naukowo przedsiębiorstwa są w
Berlinie ściśle ze sobą powiązane.
Ponad 20 parków technologicznych
i inkubatorów przedsiębiorczości oraz
liczne inicjatywy poszczególnych
branż przyczyniają się do tego, iż
przedsiębiorstwa odnoszą korzyści
z tak bogatego krajobrazu badawczego
Berlina. Miasto Nauki, Gospodarki
i Mediów w dzielnicy Adlershof, to
jeden z odnoszących największe sukcesy tego typu projektów zaawansowanych technologii w Niemczech.
Swoją siedzibę ma tu ponad 800 firm.
W zintegrowanym Parku NaukowoTechnologicznym swoją siedzibę
znalazło 6 instytutów nauk przyrodniczych Uniwersytetu Humboldta oraz
11 pozauniwersyteckich instytutów
badawczych. Praktycznym wsparciem
gospodarki zajmuje się WISTA-Management GmbH i jej centra innowacyjne
oraz inkubatory przedsiębiorczości.
Międzynarodowy Inkubator Przedsiębiorczości (OWZ) oferuje swoje
wsparcie przede wszystkim osobom
zakładającym przedsiębiorstwa
funkcjonujące w układzie międzynarodowym oraz młodym innowacyjnym
przedsiębiorcom.
W dziedzinie biotechnologii specjalizuje się kampus Berlin-Buch na
północy miasta. Poprzez ścisłą współpracę nauki i przemysłu wiedza naukowa może być szybko wykorzystana: placówki badań podstawowych
współpracują tutaj ściśle z klinikami
miejscowymi oraz prawie 50 firmami
biomedycznymi w Parku Biotechnologii Berlin-Buch. Od 2007 roku Berlińska Klinika Akademicka Charité
i Centrum Medycyny Molekularnej
Maxa Delbrücka Berlin-Buch w kampusie tym zajmują się prowadzeniem
wspólnego transnarodowego klinicznego centrum badawczego – Experimental and Clinical Research Center.
Celem jest wykorzystanie wyników
badań podstawowych w zastosowaniach klinicznych.
Campus Berlin-Buch | Campus Parku Biotechnologicznego Berlin-Buch
42
43
Berliner Messe- und Kongresskalender
Berliński kalendarz targów i kongresów
Januar | STYCZEŃ
März | MARZEC
September | WRZESIEŃ
Internationale Grüne Woche Berlin
Ausstellung für Ernährungswirtschaft,
Landwirtschaft und Gartenbau
Międzynarodowy Zielony Tydzień
w Berlinie
Wystawa poświęcona gospodarce
żywnościowej, rolnictwu i ogrodnictwu
Messegelände
Berlińskie Tereny Targowe
www.gruenewoche.de
ITB Berlin
Internationale Tourismus-Börse
Międzynarodowa Giełda Turystyki
Messegelände
www.itb-berlin.de
IFA – Consumer Electronics Unlimited
Messegelände
www.ifa-berlin.de
BERLIN FASHION WEEK
Diverse Veranstaltungsorte
Imprezy w wielu miejscach
www.fashion-week-berlin.com
Februar | LUTY
FRUIT LOGISTICA
Internationale Messe für Früchte- und
Gemüsemarketing
Międzynarodowe Targi Marketingu
Owoców i Warzyw
Messegelände
www.fruitlogistica.de
bautec
Internationale Fachmesse für Bauen
und Gebäudetechnik
Międzynarodowe Targi Branżowe
Budownictwa i Techniki Budynków
Messegelände
www.bautec.com
Build IT Berlin
Fachmesse für IT und Kommunikation
im Bauwesen
Branżowe Targi IT i Komunikacji
w Budownictwie
Messegelände
www.messe-berlin.de
44
April | KWIECIEŃ
Wasser Berlin
Internationale Fachmesse und
Kongress Międzynarodowe Targi Branżowe
Gospodarki Wodnej wraz
z Kongresem
Messegelände
www.wasser-berlin.de
Mai | MAJ
Coil Winding Insulation & Electrical
Manufacturing Exhibition Messegelände
www.coilwindingexpo.com
Juni | CZERWIEC
ILA – Berlin Air Show
International Aerospace Exhibition
and Conferences
Międzynarodowa Wystawa Lotnictwa
i Kosmonautyki wraz z konferencjami
Flughafen Schönefeld
Port Lotniczy Schönefeld
www.ila-berlin.de
InnoTrans
Internationale Fachmesse für
Verkehrstechnik, Innovative Komponenten-Fahrzeuge-Systeme
Międzynarodowe Targi Branżowe
Techniki Transportu i Innowacyjnych
Komponentów, Pojazdów i Systemów
Messegelände
www.innotrans.de
Popkomm
Ausstellung, Festival und Kongress
Wystawa, festiwal i kongres
Messegelände
www.popkomm.de
Oktober | PAŹDZIERNIK
ART FORUM BERLIN – Internationale
Messe für Gegenwartskunst
Międzynarodowe Targi Sztuki
Współczesnej
Messegelände
www.art-forum-berlin.de
YOU Berlin
Europäische Jugendmesse
Music, Sports, Lifestyle, Education
Europejskie Targi Młodzieżowe
Messegelände
www.you.de
November | LISTOPAD
IMPORT SHOP BERLIN
Messegelände
www.importshop-berlin.de
EXPOLINGUA Berlin International Fair for Languages and
Cultures
Russisches Haus der Wissenschaft
und Kultur
Dom Nauki i Kultury Rosyjskiej
www.expolingua.com
Weitere Messetermine im Internet unter
www.messe-berlin.de oder
Terminy pozostałych imprez
targowych
w internecie, na stronie
www.messe-berlin.de lub
Art Forum Berlin | Międzynarodowe Targi Sztuki Współczesnej
Juli | lipiec
BERLIN FASHION WEEK
Diverse Veranstaltungsorte
Imprezy w wielu miejscach
www.fashion-week-berlin.com
45
Berliner Kulturkalender
Januar | STYCZEŃ
Berliner Neujahrslauf Noworoczny Bieg Berliński
www.scc-events.com
www.scc-events.com
Klassiktage Berliner Schlösser
Dni Klasyki w Pałacach Berlina
www.berliner-schlosskonzerte.de
Mai | MAJ
august | SIERPIEŃ
Berliner Sechs-Tage-Rennen
Berlińska Sześciodniówka – wyścigi
kolarskie
www.sechstagerennen-berlin.de
Europawoche
Tydzień Europejski
www.berlin.de/rbmskzl/europa/oeffentlichkeitsarbeit/europawoche.html
Tanz im August. Internationales
Tanzfest | Tańcząc w sierpniu
www.tanzimaugust.de
Lange Nacht der Museen
Długa Noc Muzeów
www.lange-nacht-der-museen.de
Februar | LUTY
Berlinale
Internationale Filmfestspiele Berlin
Międzynarodowy Festiwal Filmowy
w Berlinie
www.berlinale.de
Karnevalszug Berlin
Pochód karnawałowy w Berlinie
www.karnevals-zug-berlin.de
März | MARZEC
berlin biennale für zeitgenössische
kunst
berlińskie biennale sztuki współczesnej
www.berlinbiennale.de
MaerzMusik
Festival für aktuelle Musik
Festiwal Muzyki Aktualnej
www.maerzmusik.de Lange Nacht des Shoppings
Długa Noc Zakupów
www.lange-nacht-des-shoppings.de
Berliner Halbmarathon
Berliński kalendarz imprez kulturalnych
Półmaraton Berliński
Karneval der Kulturen
Karnawał Kultur
www.karneval-berlin.de
MuseumsInselFestival
Festiwal Wyspy Muzealnej
www.smb.spk-berlin.de/mif/
Berlin-Polska Golf Cup
www.berlin-polska.pl/Berlin-Polska_
Golf_Cup
Juni | CZERWIEC
Lange Nacht der Wissenschaften
Długa Noc Nauki
www.langenachtderwissenschaften.de
Fête de la Musique
www.fetedelamusique.de
popdeurope Internationales Musikfestival
Międzynarodowy Festiwal Muzyczny
www.popdeurope.de
Christopher Street Day
www.csd-berlin.de
Lange Nacht der Museen
Długa Noc Muzeów
www.lange-nacht-der-museen.de
Pyronale. Das Feuerwerk-WorldChampionat | Pironalia. Mistrzostwa
Świata Fajerwerków
www.pyronale.biz
internationales literaturfestival berlin
Międzynarodowy Festiwal Literatury
Berlin
www.literaturfestival.com
Musikfest Berlin
Festiwal Muzyki w Berlinie
www.berlinerfestspiele.de
real,- Berlin-Marathon
real,- Maraton Berliński
www.berlin-marathon.com
Lange Nacht des Shoppings
Długa Noc Zakupów
www.lange-nacht-des-shoppings.de
November | LISTOPAD
JazzFest Berlin
Święto Jazzu w Berlinie
www.berlinerfestspiele.de
Berliner Märchentage
Berlińskie Dni Baśni
www.berliner-maerchentage.de
Dezember | GRUDZIEŃ
Silvesterparty am Brandenburger Tor
Impreza Sylwestrowa
www.silvester-berlin.de
Regelmäßig aktualisierte Termine
im Internet unter
Aktualizowane na bieżąco terminy
imprez na stronie internetowej
ISTAF Internationales Stadionfest | ISTAF Międzynarodowy Mityng Lekkoatletyczny
Juli | lipiec
April | KWIECIEŃ
All Nations Festival www.allnationsfestival.de
filmPOLSKA
www.filmpolska.de
Classic Open Air
www.classicopenair.de
46
Berliner Gauklerfest
Berliński Festyn Kuglarzy
www.gauklerfest.de
ISTAF
Internationales Stadionfest der
Leichtathletik
Międzynarodowe Zawody
Lekkoatletyczne
www.istaf.de
47
Wirtschaft, Verbände und Institutionen in Berlin
Wirtschaft, Verbände und
Institutionen in Berlin
Partnerzy gospodarczy, organizacje i instytucje w Berlinie
Berlin Partner GmbH
Ludwig Erhard Haus
Fasanenstraße 85, 10623 Berlin
Tel.: +49 30 39980-0, Fax: -239
Berlin-Polska.pl – Offizielles polnischsprachiges Berlin-Portal
Oficjalny polskojęzyczny portal berliński
Bermag Sp.j. Przedstawicielstwo w Berlinie
Askanischer Platz 4, 10963 Berlin
Tel: +49 30 818075-38, Fax: -40
BERPOL Verein der polnischen Kaufleute und Industriellen in Berlin e.V.
Stowarzyszenie Polskich Handlowców
i Przemysłowców w Berlinie
Wilmersdorfer Straße 20, 10585 Berlin
Tel.: +49 30 3424126
www.berpol.de
Botschaft der Republik Polen Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej
Lassenstraße 19-21, 14193 Berlin
Tel.: +49 30 22313-0, Fax: -155
www.berlin.polemb.net
Botschaft der Republik Polen
Abteilung Handel und Investitionen
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej
Wydział Handlu i Inwestycji
Leipziger Platz 2, 10117 Berlin
Tel.: +49 30 2062267-0 , Fax: -30
www.berlin.trade.gov.pl/de
Deutsch-Polnische Gesellschaft Berlin e.V.
Towarzystwo Niemiecko-Polskie
w Berlinie
Schillerstraße 59, 10627 Berlin
Tel.: +49 30 713892-13, Fax: -01
www.dpgberlin.de
48
Deutsch-Polnische Gesellschaft
Bundesverband e.V. (DPG)
Federalny Związek Towarzystw
Niemiecko-Polskich
Schillerstraße 59, 10627 Berlin
Tel.: +49 30 265516-30, Fax: -31
www.dpg-bundesverband.de
Deutsch-Polnische JuristenVereinigung e.V.
Niemiecko-Polskie Stowarzyszenie
Prawników
Littenstraße 11, 10179 Berlin
Tel./Fax: +49 30 254710
www.dpjv.de
Handwerkskammer Berlin
Berlińska Izba Rzemieślnicza
Blücherstraße 68, 10961 Berlin
Tel.: +49 30 25903-01, Fax: -235
www.hwk-berlin.de
IHK Berlin Service Center
Centrum Serwisowe Izby
Przemysłowo-Handlowej w Berlinie
Ludwig Erhard Haus
Fasanenstraße 85, 10623 Berlin
Tel.: +49 30 31510-0, Fax: -166
www.berlin.ihk24.de
Investitionsbank Berlin (IBB)
Berliński Bank Inwestycyjny
Bundesallee 210, 10719 Berlin
Tel.: +49 30 2125-0, Fax: -2020
www.ibb.de
Mittel- und Osteuropa Club
c/o von Zanthier & Schulz
Kurfürstendamm 217, 10719 Berlin
www.moe-club.de
Partnerzy gospodarczy, organizacje i instytucje w Berlinie
NIKE Polnische Unternehmerschaft e.V.
NIKE Polska Przedsiębiorczość
stow. zar.
Kiefholzstraße 35, 12435 Berlin
Tel.: +49 30 885506-61, Fax: -62
www.nike-ev.com
OWZ – Internationales Gründerzentrum Berlin-Adlershof
OWZ – Międzynarodowy Inkubator
Przedsiębiorczości Berlin-Adlershof
Rudower Chaussee 29, 12489 Berlin
Tel.: +49 30 6392-6000, Fax: -6010
www.owz.izbm.de
Polnischer Sozialrat e.V.
Polska Rada Społeczna
Oranienstraße 34, 10999 Berlin
Tel.: +49 30 6151717
Fax: +49 30 61659288
www.polskarada.de
Polnisches Fremdenverkehrsamt
Polskie Centrum Informacji
Turystycznej w Niemczech
Kurfürstendamm 71, 10709 Berlin
Tel.: +49 30 210092-0, Fax: -14
www.polen.travel/de/
Polnisches Haus / Polonicum
Dom Polski / Polonicum
Potsdamer Straße 63, 10785 Berlin
Tel.: +49 30 3830320-0, Fax: -2
www.polonica-net.com
Polnisches Institut Berlin
Instytut Polski w Berlinie
Burgstraße 27, 10178 Berlin
Tel.: +49 30 247581-0, Fax: -30
Wirtschaftsmagazin Ost-West-Contact
Magazyn Gospodarczy Ost-WestContact
Ritterstraße 2b, 10969 Berlin
Tel.: +49 30 615089-0, Fax: -29
www.ost-west-contact.de
WISTA-Management GmbH,
Wissenschafts- und Technologiepark
Adlershof – Stadt für Wissenschaft,
Wirtschaft und Medien
Park Naukowo-Technologiczny
Adlershof – Miasto Nauki, Gospodarki
i Mediów
Rudower Chaussee 17, 12489 Berlin
Tel.: +49 30 6392-2202, Fax: -2203
www.wista.de
ZAK Zentrale Anlauf- und Koordinierungsstelle für Unternehmen
ZAK Centralny Punkt KontaktowoKoordynacyjny dla Przedsiębiorstw
Martin-Luther-Straße 105, 10825 Berlin
Tel.: +49 30 9013-7601, Fax: -8253
www.berlin.de/zak
ZukunftsAgentur Brandenburg GmbH
Agencja Przyszłości Brandenburgii
Sp. z o. o.
Steinstraße 104-106, 14480 Potsdam
Tel.: +49 331 660-3835/6, Fax: -3840
Investitionsbank Berlin | Berliński Bank Inwestycyjny
NIKE Polnische Frauen in Wirtschaft
und Kultur e.V.
NIKE Polki w Gospodarce
i Kulturze stow. zar.
Westhafenstraße 1, 13353 Berlin
Tel.: +49 30 21966-038, Fax: -174
www.nike2001.de
49
Serviceadressen Berlin | Numery usługowe w Berlinie
Serviceadressen Berlin
Numery usługowe w Berlinie
Polizei | Policja 110
Feuerwehr/Notdienst Straż pożarna i pogotowie 112
Zentrale Behördennummer
Centralny numer urzędowy 115
Bürgertelefon Berliner Polizei
Berliner Verkehrsbetriebe BVG
Berlińskie Zakłady Komunikacyjne BVG
(030) 19449, www.bvg.de
S-Bahn Berlin
Szybka Kolej Berlińska
(030) 29743333, www.s-bahn-berlin.de
the place to be.
Deutsche Bahn AG Reiseservice
Informacja kolejowa Deutsche Bahn
0180 5 996633 (0,14 Euro/Min. aus
dem dt. Festnetz), www.bahn.de
Policja Berlina (030) 46644664
Ärztlicher Bereitschaftsdienst
Pogotowie ratunkowe
(030) 310031, www.kvberlin.de
Zahnärztlicher Notfalldienst
Pogotowie stomatologiczne
(030) 89004333, www.kzv-berlin.de
Giftnotruf
Berliner Flughäfen Information
Informacja Berlińskie Porty Lotnicze
0180 5 000186 (0,14 Euro/Min. aus
dem deutschen Festnetz)
www.berlin-airport.de
ADAC Pannenhilfe
ADAC pomoc drogowa
0180 2 222222 (0,06 Euro/Anruf),
www.adac.de
Środki toksyczne numer alarmowy
(030) 19240, www.bbges.de
Apothekennotdienst
Pogotowie aptekarskie
www.akberlin.de
Telefonauskunft (Auswahl) | Informacja
telefoniczna (wybrane numery)
Deutsche Telekom AG 11833
telegate AG 11880
Autovermietungen (Auswahl)
Wynajem samochodów (wybrane
numery)
AVIS 0180 5 217702 (0,14 Euro/Min.
aus dem dt. Festnetz), www.avis.de
Europcar 0180 5 8000 (0,14 Euro/Min.
aus dem dt. Festnetz), www.europcar.de
Sixt 0180 5 252525 (0,14 Euro/Min
aus dem dt. Festnetz), www.sixt.de
Taxiruf (Auswahl)
Zentrales Fundbüro Berlin
Biuro Rzeczy Znalezionych
(030) 75603101
Touristeninformation
Informacja turystyczna
(030) 250025, www.visit-berlin.de
Museumsinformation Berlin
Infolinia Muzeów Berlińskich
(030) 24749888, www.berlin.de/orte/museum
50
For Frank Briegmann,
Berlin is the place to be.
Taksówki (wybrane numery)
Würfelfunk (0800) 2222255
TaxiFunk Berlin (030) 443322
City-Funk Berlin (030) 210202
As President & CEO of Universal
Music Germany, he finds it
keeps him plugged in to the
latest urban sounds and
trends, and in touch with stars
of today and tomorrow.
Kreditkartenverlust
Utrata karty kredytowej
116116, www.sperr-ev.de
To find out more about the
people who are changing the
face of Berlin, visit
www.be.berlin.de
Vorwahl aus Polen nach Berlin
Numer kierunkowy z Polski do Berlina
+49 30
Frank Briegmann on the roof of the
Universal Music building.
be open, be free, be berlin.
Hotels in Berlin (Auswahl)
Hotels in Berlin (Auswahl)
Hotele w Berlinie (wybór)
Hotel Adlon Kempinski Berlin ***** +
Unter den Linden 77
10117 Berlin-Mitte
Tel.: +49 30 2261-1111, Fax: -1116
www.hotel-adlon.de
Berlin Marriott Hotel
Inge-Beisheim-Platz 1
10785 Berlin-Tiergarten
Tel.: +49 30 22000-0, Fax: -1000
www.marriotthotels.com
Hotel Concorde Berlin *****+
Augsburger Straße 41
10789 Berlin-Charlottenburg
Tel.: +49 30 800999-0, Fax: -99
www.concorde-hotels.com
Hotel de Rome *****+
Behrenstraße 37
10117 Berlin-Mitte
Tel.: +49 30 46060-90, Fax: -92000
www.hotelderome.de
Grand Hyatt Berlin *****+
Marlene-Dietrich-Platz 2
Tel.: +49 30 2553-1234, Fax: -1235
www.berlin.hyatt.com
Hilton Berlin
Mohrenstraße 30
10117 Berlin-Mitte
Tel.: +49 30 2023-0, Fax: -4269
www.hilton.de/berlin
InterContinental Berlin
Budapester Straße 2
Tel.: +49 30 2602-0, Fax: -2600
www.berlin.intercontinental.com
52
Hotele w Berlinie (wybór)
Radisson Blu Hotel *****
Karl-Liebknecht-Straße 3
10178 Berlin-Mitte
Tel.: +49 30 23828-0, Fax: -10
www.radissonblu.com
Maritim proArte Hotel Berlin ****+
Friedrichstraße 151
10117 Berlin-Mitte
Tel.: +49 30 2033-5, Fax: -4090
www.maritim.de
swissôtel Berlin
Augsburger Straße 44
Tel.: +49 30 22010-0, Fax: -2222
www.swissotel.com
Mercure Hotel & Residenz Berlin
Checkpoint Charlie **** garni
Schützenstraße 11
10117 Berlin-Mitte
Tel.: +49 30 20632-0, Fax: -111
www.mercure.com
The Ritz-Carlton Berlin *****+
Potsdamer Platz 3
Tel.: +49 30 33777-7, Fax: -5555
www.ritzcarlton.com
Mövenpick Hotel Berlin ****+
Schöneberger Straße 3
10963 Berlin-Mitte
Tel.: +49 30 2300-60, Fax: -6199
www.moevenpick-hotels.com
The Westin Grand Berlin *****+
Friedrichstraße 158-164
10117 Berlin-Mitte
Tel.: +49 30 2027-0, Fax: -3362
www.westin-grand.com
Park Inn Berlin Alexanderplatz ****+
Alexanderplatz 7, 10178 Berlin-Mitte
Tel.: +49 30 2389-0, Fax: -4305
www.rezidorparkinn.com
andel's Hotel Berlin ****+
Landsberger Allee 106
10369 Berlin-Lichtenberg
Tel.: +49 30 453053-0, Fax: -2099
www.andelsberlin.com
Astoria am Kurfürstendamm ***+
Fasanenstraße 2
Tel.: +49 30 312-4067, Fax: -5027
www.hotelastoria.de
Bleibtreu Berlin ****
Bleibtreustraße 31
Tel.: +49 30 88474-0, Fax: -444
www.bleibtreu.com
Meininger City Hostel & Hotel Berlin *** garni
Hallesches Ufer 30
10963 Berlin-Kreuzberg
Tel.: +49 30 66636-100, Fax: -222
www.meininger-hostels.com
St.-Michaels-Heim ***
Bismarckallee 23
14193 Berlin-Wilmersdorf
Tel.: +49 30 89688-0, Fax: -185
www.st-michaels-heim.de
Hotel Ibis Berlin Messe ** garni
Messedamm 10
Tel.: +49 30 303930
Fax: +49 30 3019536
www.ibishotel.com
Informationen und Reservierung
unter +49 30 250025 oder www.visitberlin.de
Informacje i rezerwacja
pod numerem +49 30 250025 lub na
stronie internetowej www.visitberlin.de
Hotel „The Westin Grand Berlin“ | Hotel „The Westin Grand Berlin“
Estrel Hotel & Convention Center ****+
Sonnenallee 225
12057 Berlin-Neukölln
Tel.: +49 30 6831-22522, Fax: -2345
www.estrel.com
Maritim Hotel Berlin ****+
Stauffenbergstraße 26
10785 Berlin-Mitte
Tel.: +49 30 2065-0, Fax: -1000
www.maritim.de
53
Aus der Geschichte Posens
Katedra w Poznaniu | Dom von Posen
Die Anfänge Posens liegen im 8. Jahr-
hundert. Der Sage nach geht der Name
der Stadt auf eine Begegnung der
drei Brüder Lech, Czech und Rus, der
legendären Gründer Polens, Tschechiens und Russlands, zurück, die sich
in der Nähe der heutigen Stadt nach
langer Trennung wieder begegneten.
Poznań bedeutet auf Deutsch kennen
bzw. kennenlernen, im weiteren
Sinne auch erkennen und wiedererkennen.
Binnen 100 Jahren entwickelte sich
Posen von einer kleinen Wehrsiedlung an der Warthe zu einer mächtigen Stadt. Hier hatten die ersten
Herrscher Polens ihre Residenz und
vermutlich ließ sich Fürst Mieszko I.
hier taufen. Zur gleichen Zeit wurde
in Posen das erste Bistum Polens
gegründet und die erste polnische
Domkirche errichtet.
Bis zur Verlegung der Hauptstadt
nach Krakau im Jahr 1038, waren die
Hauptstadtfunktionen zwischen Posen
und Gnesen aufgeteilt. Nach der
Trennung der Bezirke im 12. Jahrhundert wurde Posen Hauptstadt Groß-
polens und erhielt 1253 das Magde58
burger Stadtrecht. In den Jahren 1295
bis 1296 residierte König Przemysł II.
in Posen.
Durch ihre Lage auf der großen Ost-
West-Handelsroute und der Route
von Krakau zur Ostsee entwickelte
sich die Stadt im 14. und 15. Jahrhundert zu einem reichen Handelszentrum.
Im 16. Jahrhundert erlebte Posen sein
goldenes Zeitalter, von nun an gehörte
es zu den wichtigsten Wissenschafts-,
Kultur- und Handelszentren des
Landes. 1519 wurden die LubranskiAkademie und 1573 das Jesuitenkolleg
gegründet, das 1611 den Rang einer
Universität erreichte. Beide Einrichtungen wurden 1780 zur Posener
Fakultätsschule zusammengelegt.
Großbrände, die die Stadt im 17. Jahr-
hundert heimsuchten, der Dreißigjährige Krieg und die Änderung des Ver-
laufs der Haupthandelsrouten haben
die weitere Entwicklung der Stadt in
der Folgezeit teilweise zum Erliegen
gebracht. Um den fortschreitenden
Bevölkerungsrückgang zu stoppen,
siedelten sich Bauern aus dem Raum
Bamberg – im Volksmund „Bambrzy“
genannt – in der Stadt und der Um-
gebung an.
Z kart historii Poznania
Początki Poznania sięgają VIII wieku.
Jak głosi legenda, nazwa miasta
upamiętnia miejsce spotkania trzech
braci – Lecha, Czecha i Rusa, późniejszych założycieli Polski, Czech i Rusi,
którzy po długiej rozłące odnaleźli
siebie niedaleko dzisiejszego miasta.
W ciągu stu lat Poznań przemienił się
z niewielkiej osady obronnej nad Wartą
w potężny gród. Mieli tu swoją rezydencję pierwsi władcy Polski i najprawdopodobniej właśnie tu Książę Mieszko I
przyjął chrzest. Powstało wówczas
w Poznaniu pierwsze w Polsce biskupstwo i pierwszy kościół katedralny.
Do czasu przeniesienia w 1038 roku
stolicy do Krakowa, Poznań i Gniezno
pełniły funkcję stolicy Polski. W XII wieku w czasie rozbicia dzielnicowego
Poznań stał się stolicą Wielkopolski,
a w 1253 roku nadano mu prawa
miejskie na prawie magdeburskim.
W latach 1295-1296 rezydował
w Poznaniu król Przemysł II.
W XIV i XV wieku miasto stało się
bogatym ośrodkiem handlowym,
przez który przechodził wielki szlak
między Wschodem a Zachodem oraz
trakt biegnący z Krakowa nad Bałtyk.
W XVI wieku Poznań przeżywał swój
złoty wiek - należał do najważniejszych w kraju ośrodków kultury, handlu oraz nauki. W 1519 roku założono
Akademię Lubrańskiego, a w 1573 roku
Kolegium Jezuickie, które w 1611 roku
zyskało rangę uniwersytetu. Obydwie
szkoły zostały połączone w 1780 roku
w Szkołę Wydziałową Poznańską.
Wielkie pożary, które nawiedziły
miasto w XVII wieku, wojna trzydziestoletnia oraz zmiana przebiegu ważnych szlaków handlowych częściowo
zahamowały dalszy rozwój Poznania.
Aby zatrzymać związany z tym
postępujący spadek liczby ludności,
do miasta i jego okolic zaczęto sprowadzać rolników z okolic Bambergu,
popularnie zwanych „Bambrami“.
Centrum Kultury Zamek | Kulturzentrum Zamek
59
Ostrów Tumski i rzeka Warta | Dominsel an der Warthe in Posen
Zum Erbe der Bamberger gehören
unter anderem die typischen Bauern-
höfe, die Betstöcke und die berühmte
Brunnenfigur „Bamberka“ aus dem
Jahre 1915 auf dem Posener Altmarkt.
Nach der zweiten Teilung Polens im
Jahr 1793 wurden Großpolen und die
Stadt Posen durch Preußen besetzt,
dessen Politik darauf abzielte, den
Anteil der deutschen Bevölkerung an
der Gesamteinwohnerzahl Großpolens zu erhöhen. Als Antwort darauf
entstand die in polnischen Landen
wegbereitende Idee der „organischen
Arbeit“, die darauf beruht, dass der
einzige mögliche Weg, die Unabhängigkeit wiederzuerlangen, über die
entsprechende soziale und wirtschaft-
liche Vorbereitung der Gesellschaft
führt. Nach dem während des Völker-
frühlings gescheiterten polnischen
Aufstand von 1848 wurde die Region
in „Provinz Posen“ umbenannt und
1871 dem Deutschen Reich einverleibt.
Der Erste Weltkrieg ließ die Posener
auf die Erlangung der Unabhängigkeit hoffen. Nach dem erfolgreichen
Großpolnischen Aufstand 1918−1919
kehrte Posen wieder zu Polen zurück.
1919 wurde in der Stadt die PiastenUniversität, die spätere Adam-Mickiewicz-Universität, gegründet, 1921 fand
die erste Posener Messe statt.
60
Mit dem Ausbruch des Zweiten Welt-
kriegs geriet die weitere Entfaltung
der Stadt ins Stocken. Posen wurde
zur Hauptstadt des Reichsgaus Warthe-
land. In dieser Zeit begannen die
Deutschen, Posen auf die Rolle einer
Stadtfestung vorzubereiten, um die
Offensive der Roten Armee aufzuhalten. Ab 1944 brachten die Luftangriffe
der Alliierten der Stadt große Zerstö-
rungen. Noch bis Februar 1945
mussten die Einwohner auf ihre
Befreiung warten. In der beinahe bis
zur Hälfte zerstörten Stadt wurde
schnell mit dem Wiederaufbau be-
gonnen, bereits in den 1950er Jahren
gehörte Posen wieder zu den am
stärksten industrialisierten Städten
des Landes. Doch die sich immer
schwieriger gestaltende Bewältigung
des Alltags entlud sich in den ersten
massiven Arbeiterprotesten im Polen
der Nachkriegszeit. Am 28. Juni 1956
starben auf den Straßen Posens fast
100 Menschen. In den 1960er Jahren
ließ das Tempo der Industrialisierung
nach, der allmähliche Rückgang der
Posener Industrie hielt bis zum Ende
der 1980er Jahre an. Der politische
und wirtschaftliche Transformationsprozess nach 1989 zog jedoch erneut
eine blitzartige Entwicklung der Stadt
und des Privatsektors nach sich.
Spuścizną po nich są dziś gospodarstwa rolne, krzyże modlitewne (Betstock)
oraz słynna figura „Bamberki“ z 1915
roku, umieszczona przy fontannie na
Starym Rynku. Po drugim rozbiorze
Polski w 1793 roku Wielkopolska i Poznań zostały zajęte przez Prusy, które
prowadziły politykę zwiększenia wśród
mieszkańców Wielkopolski udziału
ludności niemieckiej. W odpowiedzi
powstała prekursorska na ziemiach
polskich idea pracy organicznej, która
zakładała, że jedyną możliwą drogą
odzyskania niepodległości jest odpowiednie społeczne i ekonomiczne
przygotowanie społeczeństwa. Po
niepowodzeniu powstania polskiego
w 1848 roku podczas Wiosny Ludów,
region został przemianowany na
Prowincję Poznańską, wcieloną
w 1871 roku do Rzeszy Niemieckiej.
Pierwsza wojna światowa przyniosła
poznaniakom nadzieję na odzyskanie niepodległości. Po zakończonym
zwycięstwem Powstaniu Wielkopolskim 1918-1919, Poznań powrócił
w granice Polski. W 1919 roku założono w mieście Wszechnicę Piastowską, późniejszy Uniwersytet im.
Adama Mickiewicza, a w 1921 roku
odbyły się pierwsze Targi Poznańskie.
Rozwój miasta przerwał wybuch
drugiej wojny światowej. Poznań stał
się stolicą regionu administracyjnego
Wartheland (Kraj Warty). W okresie
tym Niemcy rozpoczęli przystosowywanie Poznania do roli miasta-twierdzy,
które miało zatrzymać ofensywę
Armii Czerwonej. Od 1944 roku miasto
było niszczone przez naloty alianckie.
Na wyzwolenie przyszło mieszkańcom czekać aż do lutego 1945 roku.
Proces odbudowy zniszczonego
niemal w połowie miasta następował
w szybkim tempie i już w latach 50-tych
Poznań był jednym z najbardziej
uprzemysłowionych miast w kraju.
Coraz trudniejsze warunki codziennego życia doprowadziły jednak do
pierwszego masowego protestu robotniczego w powojennej Polsce.
28 czerwca 1956 roku na ulicach
Poznania zginęło prawie 76 osób.
W latach 60-tych nastąpiło zwolnienie
tempa uprzemysłowienia; stopniowy
regres poznańskiego przemysłu
utrzymał się do końca lat 80-tych.
Proces transformacji politycznej i ekonomicznej po 1989 roku spowodował
jednak na nowo lawinowy rozwój
miasta i sektora prywatnego.
Słynna Figura Bamberka | Brunnenfigur Bamberka
61
Most Biskupa Jordana | Bischof-Jordan-Brücke
Ein Spaziergang durch Posen bietet die
Gelegenheit, die Geschichte Polens
und der Region kennenzulernen. Auf
der Dominsel ist Polen entstanden. Das
Zentrum der Insel bildet die Kathedrale, umgeben von dem Erzbischöflichen Palais, der Kirche der Heiligen
Jungfrau Maria, der Kantorei sowie
dem Museum der Erzdiözese, wo sich
die frühere Lubranski-Akademie befand.
Der eindrucksvolle Charakter des Platzes
wird abends durch die beleuchtete
Bischof-Jordan-Brücke unterstrichen.
Der historische Altmarkt und das von
Giovanni Battista di Quadro erbaute
Rathaus bilden das Herz der Stadt Posen.
Täglich, genau um zwölf Uhr, stoßen
im Rhythmus der Turmuhrschläge die
berühmten Posener Ziegenböcke mit
den Hörnern aufeinander. Unweit hier-
von, in einer der reizvollen Gassen, die
zum Markt führen, befindet sich die
monumentale Pfarrkirche. Der Barock-
bau mit prachtvoll gestalteter Fassade
und prunkvollem Innenraum beher62
bergt die im 19. Jahrhundert von
Friedrich Ladegast erbaute Orgel. Der
Platz der Freiheit ist ein prestigeträchtiger Ort für Banken, Geschäfte und
Kultureinrichtungen, aber auch ein Ort
für Unterhaltung. Hier haben sich die
wichtigsten Szenen des Sieges des
Großpolnischen Aufstandes 1918−1919
abgespielt.
Spacer po mieście to niepowtarzalna
okazja, aby spróbować historii Polski
w pigułce. To właśnie tu – na Ostrowie
Tumskim – powstawała Polska. Jego
centrum stanowi bazylika archikatedralna, którą otaczają pałac arcybiskupi, kościół Najświętszej Marii Panny,
psałteria oraz dawna Akademia
Lubrańskiego – Muzeum Archidiecezjalne. Wieczorem charakter miejsca
podkreśla pięknie podświetlony most
Biskupa Jordana.
Sercem Poznania jest zabytkowy Stary
Rynek oraz Ratusz zaprojektowany
przez Jana Babtystę Quadro.
Codziennie – punktualnie w południe
– na ratuszowej wieży w rytm uderzeń
zegara trykają się słynne poznańskie
koziołki. Niedaleko, w jednej z urokliwych uliczek prowadzących do Rynku,
znajduje się monumentalny kościół
farny. Przepiękna barokowa budowla,
z zapierającym dech w piersiach
wnętrzem i nie mniej urzekającą
fasadą, mieści w sobie XIX-wieczne
organy zbudowane przez Fryderyka
Ladegasta. Plac Wolności to prestiżowa lokalizacja dla szeregu banków,
sklepów i instytucji kulturalnych, a także miejsce rozrywki i wypoczynku
mieszkańców. Tutaj rozgrywały się
symboliczne sceny zwycięskiego
Powstania Wielkopolskiego 1918-1919.
Jeszcze dalej na zachód pojawiają
się zabudowania tak zwanej dzielnicy zamkowej (inaczej: Forum Cesarskiego), której najważniejszym punktem jest neoromański Zamek Cesarski: monumentalny gmach dawnej
rezydencji cesarza Niemiec, a dziś
siedziba Centrum Kultury „Zamek”.
Nieopodal znajduje się elegancki
plac, noszącym imię wielkiego polskiego poety Adama Mickiewicza,
który ma również tutaj swój pomnik.
Tuż obok wzrok przykuwają słynne
Poznańskie Krzyże – pomnik Poznańskiego Czerwca 1956.
Stary Rynek | Historischer Altmarkt
Weiter westlich befindet sich das
sogenannte Schlossviertel bzw. Kaiser-
forum, dessen Zentrum das neoromanische Kaiserschloss bildet − ein monu-
mentales Gebäude, das ehemals als
Residenz des deutschen Kaisers diente
und heute Sitz des Kulturzentrums
„Zamek“ ist. Unweit davon befindet
sich ein elegant anmutender Platz, der
den Namen des großen polnischen
Poeten Adam Mickiewicz trägt und auf
dem sich dessen Denkmal befindet.
Gleich daneben wird der Blick auf die
berühmten Posener Kreuze gelenkt,
ein Denkmal zur Erinnerung an den
Posener Juni 1956.
63
Stary Browar
Der repräsentative Teil der Stadt wird
durch das Gebäude des Collegium
Minus, heute Sitz der Adam-MickiewiczUniversität, die Musikakademie, das
Collegium Maius sowie die Posener
Oper ergänzt. Die städtebaulichen
Anlagen des Kaiserforums und des
Stübben-Rings sind ein hervorragendes
Beispiel für die an Berlin und Wien
orientierte Stadtplanung.
Es sind jedoch nicht nur die Denkmäler,
die die außergewöhnliche Atmosphäre
Posens ausmachen. Im Stadtzentrum,
in unmittelbarer Nachbarschaft des
Bahnhofs, erstreckt sich der große Aus-
stellungskomplex der Internationalen
Posener Messe. Jährlich finden auf rund
150.000 Quadratmetern Dutzende
Messen, Ausstellungen, Symposien
und Konzerte statt. Auf dem Gelände
entsteht auch die Fanmeile für die be-
vorstehende Fußball-Europameisterschaft UEFA EURO 2012™.
Sehenswert ist weiterhin das Handels-,
Kultur- und Businesszentrum „Stary
64
Browar“. Das architektonisch impo-
sante, in alten Brauereigebäuden
entstandene Objekt ist die Visitenkarte
des dynamischen und modernen Posen.
Mit dem Zentrum „Stary Browar“ ent-
stand außerdem ein einzigartiger Ort
für moderne Kunst, eine lebendige Kul-
tureinrichtung sowie ein Designhotel.
Weil Posen großen Wert auf Lebensqualität legt, bietet die Stadt viele
Möglichkeiten zur Freizeitgestaltung.
Nach einer Stadtbesichtigung lohnt
sich ein Ausflug an den Malta-See, dem
natürlichen Erholungsgebiet der Region.
In den nächsten Jahren entsteht hier
ein riesiger Wasserpark, die sogenannten Malta-Thermen, wo die Funktionen
eines Erholungsparks für Familien mit
denen einer Anlage für große Sport-
veranstaltungen verbunden werden.
Reprezentacyjny fragment miasta
uzupełnia budynek Collegium Minus
– dziś siedziba UAM z niezwykle
interesującą Aulą Uniwersytecką,
ciekawy architektonicznie kompleks
Akademii Muzycznej oraz Collegium
Maius, a przede wszystkim imponująca
siedziba Teatru Wielkiego. Założenie
urbanistyczne Forum Cesarskiego
wraz z tzw. Ringiem Stübbena stanowią wybitny przykład urbanistyki wzorowanej na przykładach Berlina
i Wiednia. Wyjątkową atmosferę
Poznania kształtują nie tylko zabytki.
W samym centrum miasta, w sąsiedztwie dworca kolejowego, rozciąga
się ogromny kompleks wystawienniczy Międzynarodowych Targów
Poznańskich. Na blisko 150 tys. m²
co roku odbywa się kilkadziesiąt
wydarzeń targowych, wystaw, sympozjów czy koncertów. To właśnie
tutaj zlokalizowana będzie jedna ze
stref kibica w trakcie zbliżającego się
UEFA EURO 2012™.
Kolejnym obowiązkowym dla zwiedzających punktem na mapie współczesnego Poznania jest również
Centrum Handlu, Sztuki i Biznesu
Stary Browar. Powstały na bazie
dawnych zabudowań browarniczych,
imponujący architektonicznie obiekt
stanowi wizytówkę dynamicznego
i nowoczesnego Poznania. Stary
Browar to dziś również unikatowe
miejsce popularyzujące sztukę nowoczesną, tętniący życiem obiekt kulturalny oraz designerski obiekt hotelowy.
Poznań, stawiając na jakość życia
na światowym poziomie, oferuje
wiele możliwości spędzenia wolnego
czasu. Dlatego warto po trudach
zwiedzania miasta udać się jeszcze
nad poznańskie jezioro Malta, naturalne centrum rekreacji poznaniaków.
W najbliższych latach powstanie tu
ogromny park wodny Termy Maltańskie, który łączyć będzie funkcje rodzinnego parku rozrywki oraz profesjonalnego obiektu przygotowanego
na przyjęcie wielkich sportowych
imprez. W sąsiedztwie Malty ulokowany jest również jeden z największych w Polsce ogrodów zoologicznych. Zajrzeć tam można do jednej
z najnowocześniejszych w Europie,
imponującej słoniarni.
Słoniarnia w Poznańskim zoo | Elefantenhaus im Posener Zoo
In der Nähe des Malta-Sees befindet
sich außerdem einer der größten
zoologischen Gärten Polens, der unter
anderem über eines der europaweit
modernsten Elefantenhäuser verfügt.
65
Teatr Wielki | Posener Oper
Die Hauptstadt der Wojewodschaft
Großpolen bietet ganzjährig ein vielfältiges und hervorragendes Kulturund Freizeitprogramm.
Posen beherbergt mehrere Theater
und Musikeinrichtungen, auch für das
jüngere Publikum. Erwähnenswert sind
zum Beispiel das von Conrad Drzewiecki 1973 gegründete Polnische
Tanztheater und die Internationale
Werkstatt für zeitgenössischen Tanz,
wo sich jedes Jahr Tanzbegeisterte
aus aller Welt treffen. In der Posener
Oper kommt die internationale
Theaterszene regelmäßig bei Festivals zusammen. Einen wichtigen
Platz im Kulturkalender der Stadt
nehmen auch die Aufführungen im
renommierten Teatr Polski oder im
Teatr Nowy ein. In Posen wird der
internationale Henryk-WieniawskiViolinwettbewerb ausgetragen, der
weltweit älteste Wettbewerb dieser
Art. Die Musikszene der Stadt ist
außerdem geprägt durch die vielen
Chöre, darunter die berühmten
Posener Spatzen, Instrumental- und
Vokalensembles sowie Orchester,
darunter das bekannte Amadeus66
Kammerorchester des Polnischen
Rundfunks. Den Veranstaltungskalender
Posens füllen große Festivals wie das
Ethno Port Poznań Festiwal oder das
Poznań Jazz Fair. Dass Posen sich zur
polnischen Hauptstadt der Clubmusik
entwickelt hat, zeigen Veranstaltungen wie die polnische Ausgabe des
weltgrößten Festivals Global Gathering.
Im Rahmen des Zyklus „Posen für die
Welt“, einer musikalischen Antwort
Posens auf die Probleme des Klimawandels, gastieren regelmäßig Weltstars in der Stadt. Diese Posener Initiative brachte in den vergangenen
Jahren unter anderem die Sängerin
Nelly Furtado und die Rockband
Radiohead in die Stadt.
Neben Musik und Tanz bieten die
Posener Theaterhäuser ein vielfältiges
Programm von Klassik bis Avantgarde.
Das Internationale Theaterfestival
Malta schuf in Polen eine Bühne für
außerspielplanmäßiges und experimentelles Theater. In Posen wirken
mehrere solcher Bühnen, unter anderem die Gruppe Teatr Ósmego Dnia
(Theater des achten Tages), die sich
aus Studenten des Off-Theaters der
1960er Jahre zusammensetzt.
Poznań żyje na światowym poziomie
– jest przede wszystkim centrum
doskonałej rozrywki, oferującym szereg możliwości ciekawego spędzenia
wolnego czasu. Stolica Wielkopolski
to siedziba kilkunastu teatrów i instytucji muzycznych, zarówno tych klasycznych, awangardowych, jak i tych
skierowanych do najmłodszych widzów.
Warto wspomnieć chociażby o Polskim
Teatrze Tańca założonym w 1973 roku
przez Conrada Drzewieckiego, a także
o Międzynarodowych Warsztatach
Tańca Współczesnego, na których co
roku spotykają się miłośnicy tańca
z całego świata. Dla koneserów opery
niezwykle ważnym miejscem jest Teatr
Wielki im. Stanisława Moniuszki, skupiający międzynarodową widownię
podczas odbywających się cyklicznie
festiwali. W Poznaniu stale funkcjonują
też renomowane sceny, takie jak Teatr
Polski czy Teatr Nowy. Poznań jest
również gospodarzem prestiżowego
Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego
– najstarszego turnieju na świecie.
Kulturalny wizerunek Poznania współtworzą również liczne chóry (w tym
słynne Poznańskie Słowiki), zespoły
instrumentalne i wokalne oraz orkies-
try – wśród nich bardzo znana
Orkiestra Kameralna Polskiego
Radia Amadeus. W katalog miejskich
imprez świetnie wpisują się również
festiwale: Ethno Port Poznań Festiwal
czy Poznań Jazz Fair. O tym, że
Poznań wyrósł na prawdziwą stolicę
muzyki klubowej, przypomina polska
edycja największego na świecie festiwalu Global Gathering. Poznań regularnie gości największe światowe
gwiazdy w ramach cyklu Poznań dla
Ziemi, będącego muzyczną odpowiedzią poznaniaków na problem zmian
klimatu. Poznańska akcja przyciągnęła już między innymi Nelly Furtado oraz kultową grupę Radiohead.
Obok muzyki i tańca, ważne miejsce
na kulturalnej mapie miasta zajmują
cykliczne inicjatywy teatralne oraz
działające sceny dramatyczne i awangardowe. Międzynarodowy Festiwal
Teatralny Malta, stworzył w Polsce
scenę dla dokonań teatrów pozarepertuarowych i eksperymentujących.
W Poznaniu na stałe działa kilka
takich scen, w tym Teatr Ósmego
Dnia – najsłynniejsza polska grupa
teatralna wywodząca się ze studenckiego teatru kontrkulturowego lat
60-tych.
Festiwal Malta | Theaterfestival Malta
67
Internationaler Henryk-Wieniawski-Violinwettbewerb
Auch die Kunstszene der Stadt ist viel-
fältig. Über 50 Galerien warten auf
ihre Besucher. Die Posener Museen
beherbergen diverse Sammlungen
von Gemälden, Skulpturen, Gebrauchskunst, Oldtimern und Militaria. Im Ar-
chäologischen Museum befinden sich
Exponate aus der Frühgeschichte Großpolens sowie aus Ägypten und aus
dem Sudan eingeführte Kunstschätze.
Einmalig in Europa sind auch die Sammlungen des Museums für Musikinstrumente. Ein populärer Ausstellungsort
ist das Kulturzentrum „Zamek“ mit jähr-
lich etwa 700 Kulturveranstaltungen.
Bei der Anzahl der Kinozuschauer je
Einwohner nimmt Posen den ersten
Platz in Polen ein. Das Kino hat hier
eine ungewöhnlich lange Tradition:
Das städtische Kino Muza wird bereits
seit über 100 Jahren betrieben und
die Entdeckungen des Großpolen
Ottomar Anschütz Ende des 19. Jahr-
hunderts auf dem Gebiet der Kinema-
tografie überboten sogar die Pariser
Aufführungen der Gebrüder Lumière.
68
Posen bietet hervorragende Veran-
staltungen wie das internationale
Festival des Animationsfilms Animator
oder Ale Kino!, ein internationales
Filmfestival für junge Zuschauer.
Seit Jahren wird in Posen auch in den
Sport investiert. Ob Welt- und Europa-
meisterschaften oder der Weltpokal
im Kanu- und Rudersport, Weltligaspiele der Volleyballer, Pferderennen,
Leichtathletik- und Motorsportwettbewerbe oder Basketball-Europameisterschaften, in Posen finden
regelmäßig Sportveranstaltungen
von internationalem Rang statt.
Neben eigenen, wiedererkennbaren
Veranstaltungen wie dem Posener
Marathon oder dem Tennisturnier
der Challenger-Kategorie Poznań
Porsche Open werden im Jahr 2011
in den Posener Messehallen auch die
Hallenhockey-Weltmeisterschaften
ausgetragen. 2012 gehört Posen zu
den Spielorten der Fußball-Europameisterschaft UEFA EURO 2012™.
Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. Henryka Wieniawskiego
W Poznaniu na koneserów sztuki
czeka ponad 50 galerii. Szeroka oferta
muzealna zaspokaja potrzeby amatorów wielu dziedzin sztuki oraz historii.
Poznań posiada zbiory malarstwa,
rzeźby, sztuki użytkowej, zabytkowych
samochodów, militariów, a nawet sztuki starożytnego Egiptu. W Muzeum
Archeologicznym zgromadzono eksponaty poświęcone pradziejom Wielkopolski oraz unikaty przywiezione z Egiptu i Sudanu. Unikatowe w skali europejskiej są także zbiory Muzeum Instrumentów Muzycznych. Popularnym
miejscem ekspozycji jest również Centrum Kultury „Zamek”, w którym każdego roku odbywa się około 700 imprez
kulturalnych.
Poznań zajmuje pierwsze miejsce
pod względem liczby widzów kinowych na mieszkańca w Polsce. Kino
ma w Poznaniu niezwykle długą
tradycję (miejskie kino Muza działa
już ponad 100 lat), a odkrycia Wielkopolanina Ottomara Anschütza w tej
dziedzinie poprzedziły nawet paryski
pokaz braci Lumière. Poznań może
również pochwalić się znanymi
przedsięwzięciami, takimi jak
Międzynarodowy Festiwal Filmów
Animowanych Animator czy Międzynarodowy Festiwal Filmów Młodego
Widza Ale Kino!
Stolica Wielkopolski od lat intensywnie inwestuje w swój sportowy wizerunek. W Poznaniu regularnie odbywają się imprezy sportowe o międzynarodowym zasięgu: Puchar Świata,
Mistrzostwa Świata i Europy w kajakarstwie i wioślarstwie, mecze Ligi
Światowej siatkarzy, zawody jeździeckie, lekkoatletyczne i motorowe,
a nawet Mistrzostwa Europy w Koszykówce. Miasto ma również własne,
rozpoznawalne imprezy: Poznań
Maraton czy turniej tenisowy zaliczany do kategorii Challenger – Poznań
Porsche Open. W 2011 roku to właśnie w Poznaniu odbędą się Halowe
Mistrzostwa Świata w Hokeju na
Trawie. Poznań znalazł się również
w elitarnym gronie miast–gospodarzy
Mistrzostw Europy w piłce nożnej
UEFA EURO 2012™.
69
uEFA EuRO 2012™ in Posen
uEFA EuRO 2012™ in Posen
DieVergabederOrganisationsrechte
fürdieAustragungderFußball-EuropameisterschaftUEFAEURO2012™hat
denAktivitäten,diedenAufenthaltder
FansinPosenzueinemunvergesslichenErlebnismachensollen,einen
neuenImpulsverliehen.
DiewichtigsteInvestitionbestehtim
UmbaudesStadions.NachFertigstellungderArbeitenimJuni2010wird
dasStadion42.000Personenfassen
können,gleichzeitigwirdesauchdie
ersteSportanlagesein,dieinPolenfür
dieUEFAEURO2012™fertiggestellt
seinwird.Nichtminderwichtigsindder
AusbauunddieModernisierungder
Straßeninfrastruktur,inderenFolge
dieDurchlässigkeiterhöhtunddie
StraßenqualitätinderStadtundauf
denZufahrtswegennachPosenverbessertwird.AlsweitereAufgabesteht
derAusbauderFlughafensPoznańŁawicabevor.Bis2012wirdderPosenerFlughafenjährlicheinVielfaches
anPassagierenabfertigen.Auchdie
PolnischenStaatsbahnenwerdenim
VorfeldderUEFAEURO2012™in
PosenwichtigeInvestitionenvornehmenunddiewichtigstenPosener
BahnhöfeundHauptschienenstrecken
sanieren.DerbisherigeHauptbahnhof
wirddurcheinintegriertesVerkehrs-
70
zentrumersetzt,sodassdankder
gutenVernetzungmitanderenTransportmittelnsowohlderReisekomfort
beträchtlicherhöhtalsauchdie
WeiterfahrtinnerhalbPosenserleichtertwird.Investiertwirdebenfallsin
dieHotelinfrastruktur.SowirddieZahl
derzurVerfügungstehendenBetten
indenHotelsderhöchstenKategorie
erhöht,zudemwerdenfürdieerwartetenFansrund40.000preisgünstige
Übernachtungsmöglichkeitenbereitgestellt.
Fürdiejenigen,diekeineEintrittskarten
fürdasStadionbesitzen,werdenim
StadtzentrumzweiFanmeilenmit
einerKapazitätvon55.000Besuchern
entstehen−eineaufdemPlatzder
FreiheitundeineaufdemGelände
derInternationalenPosenerMesse.
NebendenbereitsexistierendentouristischenAttraktionenwerdenauch
neueentstehen,unteranderemein
interaktivesZentrumzurältestenGeschichtederStadtundeinWasserpark
mitThermalbädernundHotelsam
Maltasee.DankderUEFAEURO2012™
undderdamitverbundenenInvestitionenindieInfrastrukturundindie
HotelleriewirddieAttraktivitätPosens
fürTourismusundWirtschaftnoch
mehrerhöht.
Przyznanie Polsce i Ukrainie prawa
do organizacji UEFA EURO 2012™
dało impuls działaniom, mającym na
celu uczynienie pobytu kibiców w Poznaniu niezapomnianym przeżyciem.
Aby osiągnąć ten cel, miasto zainwestuje spore środki w swój rozwój. Najważniejszą inwestycją jest całkowita
przebudowa Stadionu Miejskiego.
Po zakończeniu prac remontowych,
w czerwcu 2010 roku, stadion pomieści
42 tys. osób i stanie się pierwszym
w Polsce gotowym obiektem przygotowanym do organizacji UEFA EURO
2012™. Równie ważną inwestycją
jest rozbudowa oraz modernizacja
infrastruktury drogowej, efektem której
będzie znaczne zwiększenie przepustowości i poprawa jakości dróg miejskich oraz dróg prowadzących do
Poznania. Kolejnym zadaniem jest
rozbudowa Portu Lotniczego PoznańŁawica. Do 2012 roku poznańskie lotnisko będzie obsługiwać rocznie kilka
razy więcej pasażerów niż obecnie.
Realizacji ważniejszych inwestycji,
związanych z organizacją w Poznaniu
EURO 2012, podejmą się Polskie
Koleje Państwowe, które wyremontują najważniejsze poznańskie dworce
i magistrale kolejowe, a w miejscu
dotychczasowego Dworca Głównego
wybudują Zintegrowane Centrum
Komunikacyjne, które – dzięki dobremu skomunikowaniu z innymi środkami transportu – znacząco podniesie
komfort podróży i ułatwi przemieszczanie się po Poznaniu.
Realizowane będą też liczne inwestycje hotelowe. Znacząco wzrośnie
liczba pokoi w obiektach najwyższej
kategorii, a z myślą o kibicach powstanie około 40 tys. miejsc noclegowych za przystępną cenę.
Dla tych, którym nie uda się zdobyć
biletu na mecz, w samym centrum
miasta zorganizowane będą dwie
strefy dla fanów, na Placu Wolności
oraz na terenie Międzynarodowych
Targów Poznańskich, które pomieszczą 55 tys. kibiców.
Poza już licznie istniejącymi atrakcjami
pojawią się także nowe atrakcje turystyczne, takie jak interaktywne centrum
najstarszej historii miasta i zespół basenów termalnych z zapleczem hotelowym, położonych przy jeziorze
Malta. Dzięki UEFA EURO 2012™
Poznań stanie się jeszcze bardziej
atrakcyjnym miastem wypoczynku
i biznesu.
71
Wirtschaft in Posen
Poznań – stolica województwa wielkopolskiego – jest drugim, po Warszawie, najsilniejszym gospodarczo miastem w Polsce. Silną i stabilną bazę
rozwoju miasta stanowią rozwijający
się sektor MŚP, zróżnicowane gałęzie
przemysłu, dynamiczny sektor usługowy, rozwinięta infrastruktura, szybki rozwój handlu – w tym głównie
z Niemcami – oraz liczne szkoły wyższe
i ośrodki naukowo-badawcze.
W Poznaniu dynamicznie rozwinął
się instytucjonalny system środowiska
biznesu, tworzony przez sieć instytucji
finansowych, firm konsultingowych,
instytucji zrzeszających przedsiębiorców, uczelni i szkół o biznesowym
profilu edukacji.
City Park
Wirtschaft in Posen
Posen, die Hauptstadt der Wojewodschaft Großpolen, ist nach Warschau
die wirtschaftlich zweitstärkste Stadt
Polens. Die Basis für die starke und
stabile Entwicklung Posens bilden die
immer zahlreicher werdenden kleinen
und mittelständischen Unternehmen,
die sich entfaltenden verschiedensten
Industriezweige, der dynamische
Dienstleistungssektor, die ausgebaute
Infrastruktur, der stark zunehmende
Handel, vor allem mit Deutschland,
sowie die zahlreichen Hochschulen
und wissenschaftlichen Einrichtungen.
Sehr dynamisch hat sich das institutionalisierte Umfeld der Posener Wirt-
schaft entwickelt, bestehend aus einem
Netz von Finanzinstituten, Consultingfirmen, Unternehmensverbänden
sowie wirtschaftsorientierten Schulen
und Hochschuleinrichtungen.
Die stabile Wirtschaft und die guten
Entwicklungsperspektiven sind von
der Ratingagentur Moody’s Investors
Service, die der Stadt zum ersten Mal
72
im Jahr 2001 eine hohe Bonität bescheinigte, hoch bewertet und eingestuft worden. Im April 2006 erfolgte
eine noch bessere Bewertung mit der
Stufe A3, somit gehört Posen zu den
am höchsten bewerteten polnischen
Städten.
Stabilna gospodarka oraz dobre perspektywy rozwoju Poznania zostały
wysoko ocenione przez agencję ratin-
gową Moody’s Investors Service, która
w 2001 roku nadała po raz pierwszy
miastu ocenę wiarygodności kredytowej. W kwietniu 2006 roku ocena ta
została podwyższona do poziomu A3
i jest jedną z najwyższych wśród ocen
przyznanych polskim miastom.
Za kluczowe dla rozwoju Wielkopolski
zostały uznane sektory: motoryzacyjny,
meblarski, spożywczy, usług teleinformatycznych (w tym outsourcing
usług IT) i logistycznych. W celu
wzmocnienia ich efektywności Poznań
realizuje szereg strategii, które wzmocnią konkurencyjność tych branż na
rynku krajowym i międzynarodowym.
W Poznaniu działa ponad 93 tys. firm,
a liczba spółek z udziałem kapitału
zagranicznego jest jedną z największych w Polsce. Poziom bezrobocia
należy od lat do najniższych w kraju
i nie przekracza obecnie 2,5 procent.
Andersia Tower i Poznańskie Centrum Finansowe | Andersia Tower und Posener Finanzzentrum
Als wichtigste Sektoren für die Entwicklung Großpolens kristallisierten
sich vor allem der Fahrzeugbau, die
Möbel- und Konsumgüterindustrie,
der Bereich der Telekommunikationsdienstleistungen (einschließlich des
Outsourcing von IT-Dienstleistungen)
und die Logistik heraus. Posen realisiert derzeit mehrere Strategiepläne,
um die Effizienz dieser Sektoren und
deren Konkurrenzfähigkeit auf dem
Binnen- und dem internationalen
Markt zu stärken. Über 93.000 Firmen
sind in Posen tätig, in der Stadt gibt es
auch die landesweit meisten Firmen
mit ausländischer Kapitalbeteiligung.
Die Arbeitslosenrate gehört mit derzeit weniger als 2,5 Prozent zu den
niedrigsten im Land.
73
Messestadt Posen
Messestadt Posen
Die erste Posener Messe fand 1921
statt. Die Internationale Messe Posen
Sp. z o.o (MTP) baute ihre starke Marke
von Jahr zu Jahr aus. Trotz der fast 45 Jahre Kommunismus konnte sie
ihren Platz in der europäischen Spitzenklasse stets behaupten. Heute gehört
die Posener Messe zu den zehn größten
Messeunternehmen Europas. Jedes
Jahr werden rund 50 große Fachmessen
und -ausstellungen organisiert, darunter die Messe für moderne Industrietechnologien ITM – Polska, die internationale Baumesse Budma, die internationale Nahrungsmittelmesse
Polagra-Food, die internationale Fachmesse der Food Processing Technologies Polagra Tech, die internationale
Messe für Tierzucht Farma sowie die
internationale Tourismusmesse Tour
Salon. Außerdem werden auf dem
Messegelände jährlich 1.600 Konferenzen und Kongresse veranstaltet. Im Dezember 2008 fand auf dem MTPGelände die UN-Konferenz zum Klimawandel COP 14 statt, an der 12.000 Re-
präsentanten aus 189 Ländern teilnahmen. Im Dezember 2009 wird Posen
über 40.000 Jugendliche der Gemeinschaft von Taizé während des 32. Euro-
päischen Jugendtreffens begrüßen.
Poznań – miasto targów
Poznań – miasto targów
Pierwsze Targi Poznańskie odbyły
się w 1921 roku. Przez lata Międzynarodowe Targi Poznańskie Sp. z o. o.
(MTP) budowały swoją silną markę.
Mimo prawie 45 lat komunizmu nigdy
nie wypadły z europejskiej czołówki.
Dziś MTP należą do 10 największych
przedsiębiorstw wystawienniczych
w Europie. Co roku organizują ok.
50 wielkich specjalistycznych imprez
targowych i wystaw, m. in: Targi Nowoczesnych Technologii Przemysłowych
ITM – Polska, Międzynarodowe Targi
Budownictwa Budma, Międzynarodowe
Targi Wyrobów Spożywczych Polagra
Food, Międzynarodowe Targi Technologii Spożywczych Polagra Tech, Międzynarodowe Targi Hodowli Zwierząt
Farma oraz Międzynarodowy Salon
Turystyczny Tour Salon. Na terenach targowych odbywa się też 1,6
tys. konferencji i kongresów rocznie.
W grudniu 2008 roku na terenie MTP
odbyła się Konferencja ONZ w sprawie zmian klimatu – COP 14, w której
wzięło udział 12 tys. osób ze 189 krajów. W grudniu 2009 roku, podczas
32. Europejskiego Spotkania Młodych,
Poznań będzie gościć ponad 40 tys.
młodzieży, skupionej wokół wspólnoty
z Taizé.
Międzynarodowe Targi Poznańskie | Internationale Messe Posen
74
75
Nowe Centrum PGK | Das neue PGK-Zentrum
Für die Wirtschaft Posens spielt der
Kreativsektor eine wichtige Rolle. Er
umfasst neben Hochschulen und
wissenschaftlichen Forschungseinrichtungen auch Firmen der Informationstechnologien, Dienstleistungsunternehmen in den Bereichen Architektur,
Kunst und Medien, Handwerksbetriebe
sowie Unternehmen, die auf den Gebie-
ten Finanz-, Business- und Rechtsdienstleistungen tätig sind. In den vergangenen fünf Jahren stieg die Anzahl dieser
Firmen um 45 Prozent. Derzeit arbeitet
jede sechste in Posen registrierte Firma
in der Kreativwirtschaft.
Zu den größten in Posen tätigen High-
techfirmen gehören: Solaris Bus & Coach,
das Werk für Kommunikationsausrüstung Wytwórnia Sprzetu Komunikacyjnego Poznań Sp. z o.o., Biofarm Sp. z o.o.,
GlaxoSmithKline Pharmaceuticals S.A.,
die Posener Heilpflanzenwerke Herba-
pol S.A., das Pharmawerk Ziołolek Sp. z o.o, das Pharmazeutisch-Chemische
Werk Synteza Sp. z o.o., Alma S.A., Ever
Sp. z o.o., ForCom Sp. z o.o., das Werk
für Industrieelektronik AFG Elektronika
Przemysłowa Andrzej Garczarek, Uni-
tach Sp. z o.o., das Werk für Druckschaltungen Plater Sp. z o.o. und Eterom Sp.
z o.o.
Viele ausländische Investoren zeigen
Interesse an Posen. Für den attraktiven
Investitionsstandort sprechen der qualitativ hochwertige Arbeitsmarkt, die
76
für Kooperationen offenen Wissenschaftler, die in der Stadt angesiedelten
Technologieparks und die hervorragende Lage auf der Achse Berlin–Warschau.
Schätzungen zufolge betragen die di-
rekten Auslandsinvestitionen seit 1990
über 11.000 US-Dollar pro Einwohner,
was Posen von anderen polnischen
Städten unterscheidet. Den größten
Anteil an getätigten Investitionen
haben deutsche, britische, amerikanische, französische und japanische
Firmen, darunter bekannte und welt-
weit operierende Konzerne wie Allied
Irish Bank, Beiersdorf, GlaxoSmithKline,
Unilever, Volkswagen oder Wrigley.
Besonders dynamisch entwickelt sich
der Markt für vermietbare Büroflächen
sowie die Dienstleistungen des Busi-
ness Process Offshoring. In der Stadt
sind Dienstleistungszentren für Infor-
matik, Forschung und Entwicklung
sowie Finanzbuchhaltung großer
Firmen wie Carlsberg, MAN, Microsoft,
Roche und Unilever tätig. Der Großraum Posen ist außerdem ein
bedeutendes Logistikzentrum der
Firmen Panattoni, Prologis und Segro.
Ważną rolę w gospodarce Poznania
pełni sektor kreatywny, obejmujący –
oprócz szkół wyższych i jednostek
naukowo-badawczych – firmy działające
w gałęziach technologii informatycznych, usług w zakresie architektury,
sztuki i mediów, rzemiosła, usług finansowych, biznesowych i prawnych.
W ciągu 5 lat ich liczba wzrosła o 45 procent. Obecnie w tym sektorze działa
co szósta firma zarejestrowana w Poznaniu.
Do największych działających w Poznaniu firm high-tech należą: Solaris
Bus & Coach, Wytwórnia Sprzętu
Komunikacyjnego Poznań Sp. z o. o.,
Biofarm Sp. z o. o., GlaxoSmithKline
Pharmaceuticals S.A., Poznańskie
Zakłady Zielarskie Herbapol S.A.,
Przedsiębiorstwo Farmaceutyczne
Ziołolek Sp. z o. o., Przedsiębiorstwo
Farmaceutyczno-Chemiczne Synteza
Sp. z o. o., Alma S.A., Ever Sp. z o. o.,
ForCom Sp. z o. o., AFG Elektronika
Przemysłowa Andrzej Garczarek, Unitech Sp. z o. o., Zakład Obwodów Drukowanych Plater Sp. z o. o., Eterom
Sp. z o. o.
Poznań cieszy się dużym zainteresowaniem inwestorów zagranicznych.
O atrakcyjności inwestycyjnej Poznania
decydują przede wszystkim: wysokiej
jakości rynek pracy, otwarte na współ-
pracę środowisko naukowe, parki
technologiczne oraz świetna lokalizacja na trasie Berlin – Warszawa.
Szacuje się, że od 1990 roku wielkość
bezpośrednich inwestycji zagranicznych na mieszkańca wyniosła ponad
11 tys. USD, co wyróżnia Poznań na
tle innych polskich miast. Najwięcej
zainwestowały firmy niemieckie, brytyjskie, amerykańskie, francuskie i japońskie, a większość inwestorów to
znane i silne koncerny o zasięgu światowym, jak np.: Allied Irish Bank,
Beiersdorf, GlaxoSmithKline, Unilever,
Volkswagen czy Wrigley. Szczególnie
dynamicznie rozwija się rynek powierzchni biurowych na wynajem oraz
usługi Business Process Offshoring.
W mieście działają centra usług informatycznych, B + R i finansowo-księgowych tak znanych firm, jak: Carlsberg,
MAN, Microsoft, Roche, Unilever. Aglomeracja poznańska jest znaczącym
ośrodkiem usług logistycznych tak
znanych firm, jak: Panattoni, Prologis
czy Segro.
W Poznaniu utworzono ponadto podstrefy Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, które oferują
inwestorom ułatwienia i ulgi w realizacji
ich przedsięwzięć. Korzysta już z nich
największy inwestor zagraniczny
w Poznaniu – niemiecki koncern
Volkswagen.
Garbary Office Center
In Posen wurden darüber hinaus Teil-
bereiche der Sonderwirtschaftszone
Kostrzyn-Słubice eingerichtet, die den
Investoren Erleichterungen und Be-
günstigungen bei der Realisierung ihrer
Vorhaben anbieten. Diese Dienste nimmt
unter anderem bereits der größte aus-
ländische Investor in Posen, der deutsche
Volkswagenkonzern, in Anspruch.
77
Die Aktivitäten der Stadt zielen darauf
ab, Posen zu einem hochspezialisierten
Dienstleistungszentrum zu entwickeln.
Für die Weiterentwicklung der Stadt
sind sogenannte gehobene unternehmensbezogene Dienstleistungen
(advanced producer services) wie Wer-
bung, Bankwesen, Consulting, Architek-
turdienstleistungen, Versicherungen
und Immobilienverwaltungen sehr
wichtig. Posen ist ein starker Konferenzstandort, zu den vorhandenen Büround Konferenzzentren kommen künftig
noch weitere hinzu. Das Bild des Inves-
titionsstandortes Posen prägen unter
anderem der Gebäudekomplex des
Posener Finanzzentrums, der AndersiaTower oder der Malta Office Park.
Zahlreiche Organisationen nehmen
die Interessen von Unternehmern in
Posen wahr, zum Beispiel der Großpol-
nische Verband der Privatunternehmer, die Großpolnische Industrie- und
Handelskammer, die Großpolnische
Handwerkskammer, die Polnische
Wirtschaftskammer für Importeure,
Exporteure und Kooperation, der
Großpolnische Handels- und Dienstleistungsverband und der Großpolnische
Kapitalclub. Sie helfen bei der Suche
nach einem Geschäftspartner und der
Aufnahme einer Kooperation, unter-
stützen aber auch bei der Kontaktaufnahme mit ausländischen Firmen. Die
ausländischen Unternehmer treffen
sich in internationalen oder bilateralen
Businessclubs, unter anderem im
deutschen, niederländischen oder
skandinavischen Club.
Büro für Investorenbegleitung und
Investitionsförderung der Stadt Posen
bietet Investoren, die in Posen oder im
78
Ballungsraum Posen investieren möch-
ten, Unterstützung an. So werden
Informationen über Investitionsangebote der Stadt, Investitionsbedingungen in Posen sowie über die verfügbaren Formen der Investitionsförderung
weitergegeben. Investoren, die größere
oder prestigeträchtige Vorhaben reali-
sieren möchten , steht während der gesamten Vorbereitungsphase ein
Projektbetreuer, ein sogenannter
Investitionsbegleiter, zur Seite.
Die Großpolnische Agentur für Unter-
nehmensentwicklung bietet Beratun-
gen und Schulungen an und gewährt
kleinen und mittelständischen Unter-
nehmen, die in Großpolen tätig sind,
Darlehen, um deren wirtschaftliche
Entwicklung voranzubringen.
Die Interessen deutscher und polnischer
Unternehmer werden vom PolnischDeutschen Wirtschaftskreis in Posen
wahrgenommen, der das Bindeglied
zwischen polnischen und deutschen
Investoren und vielen spezialisierten
Partnern aus der Region bildet.
Die in Posen tätige Regionalsektion
Zentrum-West der Polnisch-Deutschen
Industrie- und Handelskammer mit Sitz in Warschau ist die Austauschplattform zwischen polnischen und
deutschen Unternehmen und vertritt
die Interessen der Mitgliedsfirmen aus
der Wojewodschaft Großpolen gegen-
über den lokalen Behörden.
Informationen zu den polnischen
Rechtsvorschriften sowie zu den
konsularischen Visaangelegenheiten
erteilt das für Posen zuständige
Deutsche Generalkonsulat in Breslau.
Działania Miasta ukierunkowane są
na uczynienie Poznania centrum wysokospecjalistycznych usług (service hub).
Bardzo istotne dla dalszego rozwoju
miasta są usługi APS (advanced producer services), czyli: reklamy, bankowości, konsultingu, usług architektonicznych, ubezpieczeń, zarządzania
nieruchomościami. Poznań jest silnym
ośrodkiem konferencyjnym, w którym
powstają kolejne centra biurowo-konferencyjne. Wizytówkami miasta są
m.in. gmachy Poznańskiego Centrum
Finansowego, Andersia Tower czy
Malta Office Park.
miasta, warunkach inwestowania
w Poznaniu i dostępnych formach
wsparcia inwestycji. Inwestorzy, realizujący znaczące projekty inwestycyjne,
mogą liczyć na stałą pomoc opiekuna
projektu, tzw. pilota inwestycyjnego,
w trakcie całego procesu przygotowywania inwestycji.
Interesy przedsiębiorców reprezentują
w Poznaniu liczne organizacje, m.in.
Wielkopolski Związek Pracodawców
Prywatnych, Wielkopolska Izba Przemysłowo-Handlowa, Wielkopolska Izba
Rzemieślnicza, Polska Izba Gospodarcza Importerów, Eksporterów i Kooperacji, Wielkopolskie Zrzeszenie
Handlu i Usług oraz Wielkopolski Klub
Kapitału. Oferują one m.in. pomoc
w znalezieniu partnera i podjęciu kooperacji, a także wsparcie w kontaktach z firmami zagranicznymi. Przedsiębiorcy zagraniczni spotykają się w międzynarodowych i bilateralnych klubach
biznesu (m.in. niemieckim, holenderskim, skandynawskim).
Interesy niemieckich i polskich
przedsiębiorstw reprezentuje PolskoNiemieckie Koło Gospodarcze w Poznaniu. DWK jest ogniwem pomiędzy
polskimi i niemieckimi inwestorami
a wyspecjalizowanymi partnerami
z regionu. Działająca w Poznaniu
Sekcja Regionalna Centrum-Zachód
Polsko-Niemieckiej Izby PrzemysłowoHandlowej z siedzibą w Warszawie
stanowi platformę wymiany pomiędzy
przedsiębiorstwami polskimi i niemieckimi oraz reprezentuje interesy
swoich firm członkowskich z terenu
województwa wielkopolskiego w stosunku do władz lokalnych.
Biuro Obsługi Inwestorów i Promocji
Inwestycji Urzędu Miasta Poznania
oferuje pomoc inwestorom, chcącym
lokować swoje inwestycje w Poznaniu
i aglomeracji poznańskiej. Udziela
informacji o ofertach inwestycyjnych
Wielkopolska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości oferuje doradztwo, szkolenia i udziela pożyczek na rozwój
działalności gospodarczej małym
i średnim przedsiębiorcom działającym na terenie Wielkopolski.
Informacji w zakresie polskich przepisów prawnych oraz w sprawach
wizowych konsularnych udziela
Niemiecki Konsulat Generalny we
Wrocławiu, który jest terytorialnie
właściwy dla Poznania.
79
Absolwenci Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza | Absolventen der Adam-Mickiewicz-Universität
Seit vielen Jahren ist Posen ein sich dy-
namisch entwickelndes akademisches
und wissenschaftliches Zentrum. An
den 26 Posener Hochschulen studieren
über 140.000 Menschen. Posen ist seit
Jahren der unangefochtene Spitzenreiter in Polen, wenn es um die Anzahl
der Studenten je 1.000 Einwohner geht.
Die größte Hochschule ist die AdamMickiewicz-Universität (UAM), an der
jeder dritte Posener Student immatrikuliert ist. Zusammen mit der EuropaUniversität Viadrina Frankfurt (Oder)
unterhält die UAM eine landesweit ein-
malige Wissenschafts- und Forschungseinrichtung, das Collegium Polonicum
in Słubice. Einen hervorragenden Ruf
haben auch die Ökonomische Univer-
sität, die Technische Universität Posen,
die Medizinische Universität, die Uni-
versität für Lebenswissenschaften, die
Akademie für Sport, die Musikakademie
und die Akademie der schönen Künste.
Das Angebot der öffentlichen Schulen
wird durch mehrere Privatschulen, die
vorwiegend Fachleute in den Business-
bereichen ausbilden, ergänzt.
80
Insgesamt stehen an den Posener
Hochschulen 190 Studienrichtungen
zur Auswahl. Viele Posener Studenten
haben Erfolge auf prestigeträchtigen
internationalen Wettbewerben erzielt,
wie dem Microsoft Imagine Cup, dem
Internationalen Projektwettbewerb
CSIDC, dem Grid Plugtest, der
Challenge 24 oder dem Internationalen
Wettbewerb für Businesswissen EBC^L
Champions League. Jährlich verlassen
fast 30.000 Absolventen die Hochschulen in Posen. Um die besten
Kandidaten in die Stadt zu locken,
werden im Rahmen des Programms
„Akademicki Poznan“ (das akademische Posen) zahlreiche Werbeaktionen durchgeführt.
Nauka w Poznaniu
Nauka w Poznaniu
Poznań od wielu lat stanowi prężny
ośrodek akademicki i naukowy. Na
26 poznańskich wyższych uczelniach
studiuje ponad 140 tys. osób. Poznań
od lat jest niekwestionowanym liderem
w Polsce jeśli chodzi o liczbę studentów
przypadających na 1000 mieszkańców.
Największą uczelnią w Poznaniu jest
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
(UAM), na którym kształci się co trzeci
poznański student. UAM współtworzy
z Uniwersytetem Europejskim Viadrina
we Frankfurcie nad Odrą unikatową w
skali kraju jednostkę naukowobadawczą: Collegium Polonicum
w Słubicach. Znanymi uczelniami są
również Uniwersytet Ekonomiczny,
Politechnika Poznańska, Uniwersytet
Medyczny, Uniwersytet Przyrodniczy,
Akademia Wychowania Fizycznego,
Akademia Muzyczna oraz Akademia Sztuk Pięknych. Ofertę uczelni
publicznych uzupełnia kilkanaście
uczelni prywatnych, kształcących
głównie specjalistów z dziedzin
biznesowych.
Chętni do odbycia studiów na poznańskich uczelniach mają do wyboru
ponad 190 kierunków nauczania.
Poznańscy studenci odnoszą liczne
sukcesy w prestiżowych międzynarodowych konkursach, takich jak: Microsoft
Imagine Cup, międzynarodowy konkurs projektowania CSIDC, Grid Plugtest, Challenge 24 czy Międzynarodowy Konkurs Wiedzy Biznesowej
EBC^L Champions League. Każdego
roku poznańskie szkoły wyższe opuszcza ponad 30 tys. absolwentów. Aby
przyciągnąć do miasta najlepszych
kandydatów, podejmowane są liczne
działania promocyjne, skupione w ramach unikatowego programu „Akademicki Poznań”.
Ponad 50 działających w mieście
pozauczelnianych instytutów naukowobadawczych i rozwojowych potwierdza
kluczowe znaczenie Poznania w polskiej nauce, zwłaszcza w takich dziedzinach, jak: fizyka molekularna, chemia stosowana, biochemia, genetyka,
nowe technologie oraz materiały.
Kampus Medyczny | Medizinische Universität
Über 50 außeruniversitäre wissenschaftliche Forschungs- und Entwicklungsinstitute bestätigen die Schlüsselrolle Posens in der polnischen Wissen-
schaftslandschaft, insbesondere in den
Disziplinen Molekularphysik, angewandte Chemie, Biochemie, Genetik,
neue Technologien und Werkstoffe.
81
Wykład otwarty | Offener Vortrag
Auf sehr hohem Niveau befinden sich
auch die Informationswissenschaften
und die Biotechnologie. Posener
Wissenschaftler erzielen viele Erfolge
und bestätigen damit ihren Platz in
der Weltelite. Mit der Entwicklung einzigartiger Impfstoffe und neuer Metho-
den für die Herzmuskelregeneration
nach einem Herzinfarkt haben Genetiker und Mediziner international
Anerkennung erreicht. Ingenieure aus
Posen testen neue Technologien in
der Weltraumforschung, Elektronik
und Chemie, Biotechnologen arbeiten
an der Nutzung neuer Technologien
in der Nahrungsmittelindustrie. Das
Posener Supercomputer-NetzwerkZentrum und das Institut für Informatik der Posener Technischen Universität gehören zu den besten IT-Standorten des Landes und die dort tätigen
Informatiker nehmen an vielen internationalen Forschungsprojekten teil.
Weiterhin gibt es in Posen mehrere
Technologieparks: Der zu der Stiftung
der Adam-Mickiewicz-Universität ge-
hörende Posener Wissenschafts- und
Technologiepark vermittelt zwischen
Wissenschaft und Forschung und der
wirtschaftlichen Praxis in den Bereichen
Kommerzialisierung und Technologie82
transfer. Darüber hinaus gibt es den
von der EU geförderten und von
einem Privatinvestor eingerichteten
Technologiepark Nickel Technology
sowie den von der Stadt Posen gegründeten Posener Industrie- und
Technologiepark.
Posener Wissenschaftler und Akademiker sind an der Gründung von fast
50 Vorhaben beteiligt, wie z.B.: Innovationszentren und Innovationsplatformen, die an den europäischen
Wissenschafts- und Forschungsprogrammen teilnehmen und zur
Innovationsentwicklung beitragen. In
Zusammenarbeit mit den Posener
Behörden und der Wojewodschaft
Großpolen wurden verschiedene Projekte realisiert, darunter beispielsweise
das Großpolnische Innovationssystem
mit dem Regionalen Innovationszentrum, Internetplattformen wie die
Großpolnische Innovationsplattform
und das Großpolnische Innovationsund Wissensportal über Großpolen
Winnova, aber auch das europäische
Technologietransferprojekt B2Europe
West Poland. Im Dezember 2008 startete die Stadt Posen zusammen mit
sieben Posener Hochschulen ein Programm zur Unterstützung von Innovationsprojekten.
Nauka we Poznaniu
Bardzo dobrze rozwinięte są nauki
informatyczne i biotechnologia. Poznańscy naukowcy odnoszą wiele sukcesów, potwierdzając swoje miejsce
w światowej czołówce. Na szczególną
uwagę zasługują osiągnięcia genetyków i medyków, którzy wdrażają unikalne szczepionki, czy też nowe metody
pozawałowej regeneracji mięśnia sercowego. Poznańscy inżynierowie
wdrażają z kolei nowe technologie
stosowane w badaniach kosmicznych,
elektronice i chemii, zaś biotechnolodzy pracują nad wykorzystaniem
nowych technologii w przemyśle spożywczym. Cenieni na świecie poznańscy informatycy, skupieni przede wszystkim w wiodących w kraju placówkach
IT, takich jak: Poznańskie Centrum
Superkomputerowo-Sieciowe oraz
Instytut Informatyki Politechniki
Poznańskiej, biorą udział w wielu międzynarodowych projektach badawczych.
W Poznaniu funkcjonują instytucje
oparte o model parku technologicznego.
Poznański Park Naukowo-Technologiczny, afiliowany przy Fundacji UAM,
zajmuje się pośrednictwem pomiędzy
sektorem nauki i badań a praktyką
gospodarczą w zakresie komercjali-
zacji i upowszechniania technologii.
Działalność prowadzą także utworzony
przy wsparciu unijnym przez prywatnego inwestora Nickel Technology
Park Poznań oraz powołany przez
Miasto Poznań Poznański Park
Technologiczno-Przemysłowy.
Równolegle środowisko naukowoakademickie powołało blisko 50 wyodrębnionych jednostek organizacyjnych, jak: centra zaawansowanych
technologii i platformy technologiczne
uczestniczące w europejskich programach naukowo-badawczych oraz
rozwoju innowacji i wdrożeń.
Wspólnie z władzami Poznania i woj.
wielkopolskiego zrealizowano takie
przedsięwzięcia, jak: Wielkopolski
System Innowacji z Regionalnym
Centrum Innowacji, platformy internetowe: Wielkopolska Platforma Innowacyjna i Wielkopolski Portal Innowacji i Wiedzy o Wielkopolsce Winnova
oraz europejski projekt transferu technologii B2Europe West Poland.
W grudniu 2008 roku Miasto Poznań
oraz siedem poznańskich szkół wyższych rozpoczęło realizację programu
wspierania projektów innowacyjnych.
Słuchacze wykładów otwartych | Besucher der offenen Vorträge
83
Posener Veranstaltungskalender
Januar | styczeŃ
Dzień Judaizmu
Tage der Jüdischen Kultur
www.coexist.org.pl
BUDMA
Internationale Baumesse
Międzynarodowe Targi Budownictwa
www.budma.pl
Februar | LUTY
Kalendarz imprez w Poznaniu
Euro-Reklama
GIFT EXPO/OUTDOOR EXPO
Międzynarodowe Targi Artykułów i
Usług Reklamowych
Juli | LIPIEC
Animator – Międzynarodowy Festiwal
Filmów Animowanych
Poznańskie Dni Verdiego
Werbeartikel und Dienstleistungen
www.giftexpo.pl | www.outdoorexpo.pl
Internationales Animationsfilmfestival
www.animator-festival.com
Poznań Maraton
Mai | MAJ
Porsche Open
Międzynarodowy Turniej Tenisowy
Poznańska Wiosna Baletowa
Internationales Tennisturnier
www.porscheopen.pl
Posener Ballettfrühling
www.opera.poznan.pl
august | SIERPIEŃ
POZNAŃ MEDIA EXPO
Noc Muzeów | Lange Nacht der Museen
Światowe Spotkania z Kulturą
Romską
Targi Sprzętu Jeździeckiego
Expopower – Międzynarodowe Targi
Energetyki
Welttreffen mit der Kultur der Roma
www.poznan.pl
Reitsportmesse
www.targijezdzieckie.pl
Internationale Energiemesse
www.expopower.pl
Gardenia – Targi Ogrodnicze
greenPOWER – Międzynarodowe
Targi Energii Odnawialnej
Tanztheater
www.ptt-poznan.pl
Mistrzostwa Świata w Wioślarstwie
März | MARZEC
Internationale Messe für erneuerbare
Energien
greenpower.mtp.pl
Kaziuk Wileński (Jarmark Kaziukowy)
Juni | CZERWIEC
Medienmesse Posen
pme.mtp.pl
Gartenmesse
www.gardenia.mtp.pl
Kaziuk-Markt
www.zamek.poznan.pl
Targi Książki
Posener Buchmesse
www.targiksiazki.pl
Poznań Półmaraton
Halbmaraton in Posen
www.halfmarathon.poznan.pl
April | KWIECIEŃ
Festiwal Hoffmannowski – PolskoNiemiecki Festiwal Operowy
Internationales E.T.A. HoffmannFestival
www.festiwalhoffmannowski.pl
84
Międzynarodowy Festiwal Teatralny
Malta
Internationales Theaterfestival Malta
www.malta-festival.pl
Meble – Targi Mebli | Möbelmesse
www.meble.mtp.pl
ITM – Polska, Innowacje-Technologie-Maszyny
Messe für Innovation, Technologie,
Maschinen
www.itm-polska.pl
Transporta – Salon Logistyki,
Transportu i Spedycji
Fachmesse für Logistik, Transport
und Spedition
www.transporta.mtp.pl
Posener Verdi-Tage
www.opera.poznan.pl
Międzynarodowy Festiwal Teatrów
Tańca | Internationales Festival der
Posener Marathon
www.posir.poznan.pl
FARMA – Międzynarodowe Targi
Hodowli Zwierząt
Tierzüchtung
www.farma.mtp.pl
November | LISTOPAD
Off Cinema – Międzynarodowy
Festiwal Filmowy
Internationales Filmfestival
www.offcinema.pl
Poznański Festiwal Mozartowski
Weltmeisterschaft im Rudern
www.wioslarstwo.poznan.pl
Posener Mozart-Festival
www.festiwalmozartowski.com
Poleko – Międzynarodowe Targi
Ekologiczne | Internationale
Fachausstellung für Ökologie
Targi mody: Next Season, Salon
Odzieży, Obuwia i Dodatków, Salon
Mody FAST FASHION, Tex-Style,
Posener Fachmessen für Bekleidung
und Stoffe
www.next-season.mtp.pl | fastfashion.mtp.pl | www.fashion.mtp.pl
Polagra-Food – Międzynarodowe
Targi Przemysłu Spożywczego
Lebensmittelindustrie
www.polagra-food.pl
www.poleko.mtp.pl
DEZEMBER | GRUDZIEŃ
Ale Kino! – Międzynarodowy Festiwal
Filmów Młodego Widza
Internationales Kinderfilmfestival
www.alekino.com
Międzynarodowy Festiwal Teatralny
Maski
Internationales Theaterfestival
Masken
maski-festiwal.info.poznan.pl
Mistrzostwa Europy w Koszykówce
Mężczyzn Eurobasket
Europejskie Spotkanie Młodych
Basketball-EM
www.poleko.mtp.pl
Europäisches Treffen der Jugend
www.archpoznan.pl
85
Wirtschaftsadressen in Posen
Adresy przedstawicieli sektora gospodarki w Poznaniu
Adresy przedstawicieli sektora
gospodarki w Poznaniu
Konsulat Honorowy Niemiec
w Poznaniu
Regionalne Centrum Informacji
Europejskiej Poznań
Wirtschaftsadressen in Posen
Deutsches Honorarkonsulat in Posen
ul. Ratajczka 44, 61-816 Poznań
Tel.: +48 61 8516296
Fax: +48 61 8527817
www.breslau.diplo.de
Regionales Zentrum für europäische
Information Posen
ul. Bukowska 26/1, 60-811 Poznań
Tel.: +48 61 85241-62, Fax: -46
www.rcie.poznan.pl
Nickel Technology Park Poznań
Stowarzyszenie Organizatorów
Ośrodków Innowacji i Przedsiębiorczości w Polsce | Vereinigung
Business Centre Club
Loża Wielkopolska BCC
Business Centre Club
Großpolnische BCC-Loge
ul. Krzemowa 1, Złotniki
62-002 Suchy Las
Tel.: +48 61 6585484, Fax: -98
www.lozawielkopolskabcc.pl
Centrum Obsługi Inwestora
al. Niepodległości 16/18, 61-713 Poznań
Tel.: +48 61 85419-73
Fax: +48 61 85153-95
www.sgipw.wlkp.pl
Centrum Promocji Biznesu
Zentrum für Business-Förderung
ul. Wergiliusza 72/1, 60-461 Poznań
Tel./Fax: +48 61 8423932
www.solidnypartner.pl
Centrum Wspierania Innowacji
Zentrum für Innovationsförderung
ul. Rubież 46, 61-612 Poznań
Tel.: +48 61 82797-42, Fax: -41
www.ppnt.poznan.pl
Federacja Stowarzyszeń NaukowoTechnicznych NOT
Bund der wissenschaftlich-technischen
Gesellschaften NOT
ul. Wieniawskiego 5/9, 61-712 Poznań
Tel.: +48 61 8536805
Fax: +48 61 8536490
www.not.poznan.pl
Konsulat Generalny Republiki
Federalnej Niemiec
Deutsches Generalkonsulat
Podwale 76, 50-499 Wrocław
Tel.: +48 71 3772700
Fax: +48 71 3424114
86
Wielkopolska Izba Rzemieślnicza
Großpolnische Handwerkskammer
al. Niepodległości 2, 61-874 Poznań
Tel.: +48 61 8522445, 8537805
Fax: +48 61 8521316
www.irpoznan.com.pl
Wielkopolski Klub Kapitału
Nickel Technology Park Posen
ul. Krzemowa 1, Złotniki
62-002 Suchy Las
Tel. +48 61 65854-99, Fax: -98
www.ntpp.pl
Polska Izba Gospodarcza Importerów, Eksporterów i Kooperacji
Polnische Wirtschaftskammer der Importeure, Exporteure und Kooperationen
ul. Św. Marcin 80/82, 61-809 Poznań
Tel.: +48 61 85178-48, Fax: -28
www.pcc.org.pl
Polsko-Niemiecka Izba PrzemysłowoHandlowa (PNIPH)
Sekcja Centrum-Zachód
Polnisch-Deutsche Industrie- und
Handelskammer (PNIPH)
Sektion Zentrum-West
ul. Bałtycka 6, 61-013 Poznań
Tel.: +48 61 8743820
Fax: +48 61 8774113
www.ihk.pl
der Organisatoren von Innovationsund Unternehmenszentren Polens
Tel.: +48 61 82797-44, Fax: -41
www.sooipp.org.pl
Urząd Miasta Poznania – Biuro Obsługi
Inwestorów i Promocji Inwestycji
Stadtverwaltung Posen – Büro für
Investorenbegleitung und
Investitionsförderung
Plac Kolegiacki 17, 61-841 Poznań
Tel.: +48 61 8521947, 8785428
Fax: +48 61 8527686
www.poznan.pl
Wielkopolska Agencja Rozwoju
Przedsiębiorczości Sp. z o.o.
Großpolnische Agentur für
Unternehmensentwicklung
ul. Piekary 19, 61-823 Poznań
Tel.: +48 61 65653-06, Fax: -66
www.warp.org.pl
Polsko-Niemieckie Koło Gospodarcze
w Poznaniu | Polnisch-Deutscher
Wielkopolska Izba Budownictwa
Wirtschaftskreis Posen
ul. Bałtycka 6, 61-013 Poznań
Tel.: +48 61 8743820
Fax: +48 61 8774113
www.dwk-poznan.pl
ul. Dąbrowskiego 79A, 60-529 Poznań
Tel. +48 61 8552192
Fax +48 61 8532272
www.wib.com.pl
Poznański Park Naukowo-Technologiczny | Posener Wissenschafts- Wielkopolska Izba PrzemysłowoHandlowa | Großpolnische Industrie-
und Technologiepark
Tel.: +48 61 82797-42, Fax: -41
www.ppnt.poznan.pl
und Handelskammer
ul. Głogowska 26, 60-702 Poznań
Tel./Fax: +48 61 8664154
www.wip-h.poznan.pl
Großpolnische Kammer für Bauwesen
Großpolnischer Kapitalclub
ul. Św. Marcin 80/82, 61-809 Poznań
Tel.: +48 61 85189-28, Fax: -26
www.wkk.poznan.pl
Wielkopolski Związek Pracodawców
Prywatnych
Großpolnischer Verband privater
Arbeitgeber
ul. Za Groblą 3/4, 61-860 Poznań
Tel./Fax: +48 61 8529210
www.wzpp.org.pl
Wielkopolskie Centrum Informacji
Europejskiej
Großpolnisches Zentrum für
Europäische Information
ul. Mostowa 27, 61-854 Poznań
Tel./Fax: +48 61 8524948
www.rcie.poznan.pl
Wielkopolski Oddział Krajowej Izby
Doradców Podatkowych
Großpolnische Niederlassung der
Nationalen Steuerberaterkammer
ul. Wawrzyniaka 10, 60-505 Poznań
Tel.: +48 61 8434255
Fax: +48 61 6628555
www.wielkopolska.doradcy.com.pl
World Trade Center Poznań
World Trade Center Posen
ul. Bukowska 12, 60-810 Poznań
Tel.: +48 61 8661050
Fax: +48 61 8666134
www.wtc-poznan.com.pl
87
Numery usługowe w Poznaniu | Servicenummern in Posen
Numery usługowe w Poznaniu
Centrum Informacji Miejskiej
Servicenummern in Posen
Städtische Auskunftszentrale
19431, (061) 8519645
Policja | Polizei
997
Centrum Informacji Turystycznej
Straż pożarna
Touristeninformation
(061) 8526156
Feuerwehr
998, 112
Informacja PKS
Pogotowie ratunkowe
Auskunft Polnischer Busverkehr PKS
0703 300121-125
Ärztlicher Bereitschaftsdienst
999
Polskie Linie Lotnicze LOT
Pomoc drogowa | Pannenhilfe
981
Taksówki (wybrane numery)
Taxiruf (Auswahl)
19668, 19662, 19191, 19622,
(061) 8222222, (061) 8222333,
(061) 8219219, (061) 8216216,
(061) 8519519
Nagłe zachorowania
Akute Erkrankungen
(061) 8660066
Polnische Fluglinie LOT
0801 300852, 0801 300353
Wynajem samochodów (wybrane
numery)
Autovermietungen (Auswahl)
Hertz (061) 8531702
National Car Rental (061) 847468
Avis (061) 8492335
W przypadku utraty karty
bankomatowej/kredytowej
Kredit-/ Bankkartenverlust
American Express Poland, EC-Karte,
Visacard (061) 6113000
Pogotowie aptekarskie
Apothekennotdienst
(061) 8522625
Konsulat Generalny
Republiki Federalnej Niemiec
Informacja telefoniczna
Deutsches Generalkonsulat Breslau
(071) 3772700
Telefonauskunft
118913
Informacja PKP
Auskunft Polnische Bahn PKP
19436, (061) 8661212
Międzynarodowa informacja autobusowa
Ambasada Republiki Federalnej
Niemiec (Warszawa)
Botschaft der Bundesrepublik
Deutschland (Warschau)
(022) 5841700
www.warschau.diplo.de
Internationale Busauskunft
(061) 8331511
Poczta (czynna 24 h) Dworzec główny
Post (24 h) am Hauptbahnhof
Numer kierunkowy z Niemiec
do Poznania
Vorwahl aus Deutschland nach Posen
+48 61
89
Hotele w Poznaniu (wybór) | Hotels in Posen (Auswahl)
Hotele w Poznaniu (wybór)
Hotels in Posen (Auswahl)
Sheraton Hotel*****
ul. Bukowska 3/9, 60-809 Poznań
Tel.: +48 61 6552000
Fax: +48 61 6552001
www.sheraton.com/poznan
IBB Andersia Hotel****
pl. Andersa 3, 61-894 Poznań
Tel.: +48 61 6678000, Fax: -01
www.andersiahotel.pl
Green Hotel ****
ul. Jeziorna 1a, 62-052 Komorniki
Tel.: +48 61 8108075
Fax: +48 61 8108123
www.greenhotel.pl
Hotel Mercure **** (Accor Hotels)
ul. Roosevelta 20, 60-829 Poznań
Tel.: + 48 61 85580000
Fax: + 48 61 8558955
www.orbis.pl
Hotel NH Poznań****
ul. św. Marcin 67, 61-806 Poznań
Tel.: +48 61 6248800, Fax: -01
www.nh-hotels.com
Hotel Vivaldi ****
ul. Winogrady 9, 61-663 Poznań
Tel.: +48 61 8588100
Fax: +48 61 8532977
www.vivaldi.pl
Hotel Brovaria***
Stary Rynek 73-74, 61-772 Poznań
Tel.: +48 61 8586868, Fax: -69
www.brovaria.pl
Hotel Dorrian ***
ul. Wyspiańskiego 29, 60-751 Poznań
Tel.: +48 61 8674522, Fax: -59
www.dorrian.pl
Hotel HENLEX ***
ul. Spławie 43, 61-312 Poznań
Tel.: +48 61 8798771
Fax: +48 61 8705902
www.hotel-henlex.com.pl
Hotel HP Park ***
ul. Majakowskiego 77, 61-131 Poznań
Tel.: +48 61 8741100, Fax: -200
www.hotel-park.com.pl
Hotel Royal ***
ul. Św. Marcin 71, 61-808 Poznań
Tel.: +48 61 8582300, Fax: -06
www.hotel-royal.com.pl
Centrum Kongresowe – Hotel IOR***
ul. Władysława Węgorka 20,
60-318 Poznań
Tel.: +48 61 8649201
Fax: +48 61 8671175
www.hotelior.pl
Novotel Poznań Malta ***
ul. Warszawska 64/66, 61-029 Poznań
Tel.: +48 61 6543100, Fax: -95
www.orbis.pl
Blues Hotel***
ul. Prusimska 7, 60-427 Poznań
Tel.: +48 61 8498600
Fax: +48 61 8498690
www.blueshotel.pl
Hotel Campanile **
ul. Św. Wawrzyńca 96, 60-541 Poznań
Tel.: +48 61 8456600, Fax: -01
www.campanile.com.pl
Hotel Batory ***
ul. Leszczyńska 7-13, 60-115 Poznań
Tel.: +48 61 8324481
Fax: +48 61 8324230
www.batory.poznan.pl
Hotel Ibis ** (Accor Hotels)
ul. Kazimierza Wielkiego 23
61-863 Poznań
Tel.: +48 61 8584400, Fax: -44
www.ibishotel.com/ibis/index.html
90
¡
E
N
T
R
U
ogrody
dzia∏kowe
ZA
WA
DY
a
Cy
bin
GARBARY
By d
go
sk
a
ƒska
Dzieka
rsk
ona
a
yp
ers
k
PAW
¸A
II
MALTANKA
taƒ
skie
JAN
A
a
nn
z ie
MOSTO
WA
GARBARY
M
al
Szewsk
a
ró
w
Pias
kow
a
Bó˝nic
za
ro
a
lic k
nge
o
ABPA A.
BARAN
wo
Âw. Roch
IAKA
1.4.
6.7.
17
KÓ
RN
ICK
A
Ka
lis
ogr
dzia∏
Zabrzaƒ
ka
Polan
Sow
ia
c zku
ka
iaste
4.6.
7.1
1.1
3
1 .5 .
11 .
16 .
17
¸ac
ina
J. P
Rataje
I¸ S
L. ZA
M EN
HOF
A
3 .4 .
7 .1 .
21
3
os. Piastowskie
UD
SK
IE G
B. K
R
Dol
ska
itek
raf
Se
¸uc
zni
cza
Na M
park
K. Kurpiƒskiego
mos
t
Kró
low
ej J
adw 3 .6 .11 .
igi
12
zi
tro
Pio
5 .1
3 .1
6
ta
ar
Je
Berd
ychowo
Ew a
ska
iecka
˚ydow
Wron
ka
Âwi´tos∏aws
A
I¡SK
A D¢B
DOLNA
WILDA
DROG
GÓ
RN
AW
ILD
A
y
Zagórze
mo
st
Êw
. Ro
cha
W
i
Ryba
k
Marato
ƒska
Klaszto
rna
Âlusarsk
a
Zamk
Wroc∏aw
ska
Ludg
ardy
Murna
Sie- roca
Szkolna
a
icz
ys
Pó∏
w ie
jsk
a
Kr
2 .9
GARB
ARY
ka
ajcza
F. Ra
t
iew
a
P rz
a
taƒcz
Pow s
Wierzbićice
.1
0
ana
6.8
O
os. Jagielloƒskie
OU
S
os.
OÊwiecenia
TEG
O
a
Âremsk
n
fte
ha
Obrzyca
ZYW
sc
2 .9
St
rza
∏ow
p
a
M . Ko e
K. Kantaka
arna
Towarow
a
a
A L.
2 .4 .5 .
9
Gw 16 .26
o
Sk
∏ad
w
a
cz
bo
Ro
owa
Maszt
K. M
ARCINKOW
SKIEGO
T. Ko
Êciu
szk
i
W
ien
iaw
sk
ieg
o
H
Dworc
owa
5 .6 .8 .
12 .141.0 .11
18
Zacho
dnia
a
Kolejow
¸a
S.
Hejm
owskiego
Z.
No
sko
ws
kie
1
9 .1
A
A. M
Gajowa
J.
ZE
YL
AN
DA
H. Âwi´
cickieg
o
h
Âniadeckic
A. M
a∏ e
Ku Cy
tadeli
o
skieg
arzyƒ
M. B
K. Fe zau∏e
ldma k
n
F. ROO
SEVE
LT
chan
ows
kieg
o
J. Ko
ickie
M. R
wicz
a
eja
A. As
nyka
K.
Màc
a
Myln
go
wskie
R. Str
za∏ko
˚urawia
GO
rusa
S K IE
B. P
ZEW
RA S
J. K
icza
aszew
H. Jo
rd
WA
POD LE
Bieln
iki
rondo
Âródka
n
e
el s
se
ot el
k is
H ot
au W
ea n
H
N er
uz ee
ii d
n
M us io∏y
m ie
M Êc en
lle we
de em
e a
h
na on
ka ad
ni h yno
Ko rc
cz ati
en
al m
jA k
Ki
z
n
m
sty m
ie A
io
yw i ben en
ry for
sk en
ut
P∏ hw
l
l
t
u
h
t
o
c
In
Sc
je el
e ti
t
s
s
j m
P
a
i
j
e
ac ks
ki ln rtow e In skientru
ac ch
St an
j
au Po
e ch
T
rm atis
ie ze
r
c
N
e
n
efowsrkis
lis i M ons
PlesIzn ou
ek d
ko ka
j i
T
od m ale usi
ac at
Êr tru
m
O n
, s , M formfor
a
Ze
i
try er
In In
ea eat
an
N
m es
e
T
h
PA
ru ch
ow n
e
T
nt tis
rk zo ow en
Ce täd
pa ein
aj ni
S
w li
fa h
re sc am ahn
St rk
r
ha
t
b
oc
Pa
e n
.R
ni ße ki ler
Êw
Li tra
ni ä
S
m km
Po en
D
na s
Ki ino
K
J. ¸uk
J. Lubraƒskiego
Âródka
a
Wie˝ow
wa
o. M .
˚elazk
park
a
Jana Paw∏a II
Panny Marii
Krzy˝o
Jerzego
Z
G
KIE
IEL
W
A
Juracka
Êw.
Wilda
ER
IMI
ST
MO
2 .6 .9 .
11 .12
G∏´bok
a
ZAWADY
1.7
la
ob
Gr
K AZ
Piastowska
Czajcza
perska
Szy
Za Bramkà
ka
Dolina
o
ckieg
arnie
S. Cz
Dolinie
a
bow
erz
Wi
là
robskwer
y
a GI. ¸ukalen O Z siewia
d
W
ag
A cza
Êw. Marii M
O
Karmelicka
ska
owskiego
Be
rgera
pl. rynek
M. Sk∏odowskiej Wildecki
-Curie
kiego
J. Wyb
ickiego
a
a
ow
¸àk
elec
Ró˝ana
Popliƒskich
go
J. ˚upaƒskie
go
rskie
Siko
W.
J. Kiliƒs
Kw
iat
J JA D W
IGI
Olimpij
J. Dow
bor
pl. MuÊnicki a
ego
D∏uga Bernardyƒski
rnika
Ostrów Tumski
Chwaliszewo
Wszystkich
Âwi´tych
Zielona
Zielone Ogródki
D∏uga
Krakowsk
KRÓLOW
E
5.
13 .
16
Strz
park
J. i I. Drw´skich
wskiego
a∏ko
M. Niedzi
10
G.
.1
2
park
F. Chopina
Czes∏awa
Êw.
ia∏k
M. Chw
STARY
BROWAR
pl.
Go∏´bia Kolegiacki
2.
3.
9
a
ow
.
6
Wierzbićice
Przemys∏owa
ch
a
ow
yn
az
ag
WIERZBI¢CICE
rzo
M
ch
jcie
Âw. Wo Dzia∏owa
T.
Ko
pl. Êcius
W. Andersa zki
a
olow
Top
ski
S
h
p ic
ks. J. Wujka
ary
Piek
h
yc
mn
z∏o
Nie
WA
Po
d Jaskó∏cza
Âw. Marci górn
n a
pl.
ka Wiosny
Wyso Ludów
Ogrod
B.
owa
park
gen.
H. Dàbrowskiego
11
ro w
go
otte
M. M
S. Kar
wowskiego
ARO
DWORZEC
PKS
POZNA¡
G¸ÓWNY
s io
ra
allie
E. C
aja
TOW
Gà
¸azarz
rn c
Ga
S. Ta
czak
a
Pow
K. Marcinkowskiego
12
. 18
. 14
.8
5
o
ieg
ck
Kan
a∏ow
J.
a
St
ru
sia
zna
c
i
n
Gra
2 .3 .5 . .
9 13 .
16
Wielkopolsk
ich
w
ƒc ó
sta
Drzewna
G
I
ÂC
¸O
LEG
OD
IEP
park
Poznaƒskie
A
i´
Ks
3M
E. Taylora
wa
Targi
¸O
Miasto
k
ars
mos
Dworc t
owy 6 .10 .
11 .
Mi´dzynarodowe
SK
T
Stare
N
AL.
Grunwald
W
GO
arbary
Êw. B
O O
OW EG
F. N SKI
pina
F. Cho
a
Nisk
cka
6 13 15
LDZKA
NWA
GRU
ha
Cic
y
Je˝
Je˝yce
Zawady
W
pl.
Niepodleg∏oÊci Na
Podg
órnik
u
POZNA¡
I
C
GARBARY
.K
a
Â Cmentarz
n
r
O
u
¸
trzeb
G
E
po
L
D
S
y
PO
Pó∏nocna
Zas∏u˝onych cia
go
. NIE
Józefa
AL
Wà
Êw.
W
Wielkopolan
ska
Floria
ciuszki
I
Ê
na
E
Poznaƒska
Êw. Win
JKo
centego
T.
F.
BE
P
.
Z
park
M
R
.
No
21 .
aci
ansfe
7 1 LIN
s
wo
lda
ze
8
S. Moniuszki
Grochowe ¸à
wi
Z. K
ki
rasiƒ
ejs
SOL
skie
kie
rynek J.H. D
Podgórze
I. Posadze
g
NA
o
ÑBR
go
go
Je˝ycki
Gdaƒska
OW
PAN
S K IE
K.
h
c
Lib
i
GO 17.
most
k
J. S∏o
park
W
s
elt
18
OLNIC
F
i
ƒ
l
E
O
¸
st
G
r
ó
A
wac
w
a
A
B
M
y
a
i
is
∏
k
RBA
ku
A
ek ipiƒska
H. Wiekie
sk
ia
Jordanpa
RY
Tum s
skwer
pl.
a
Dz
niawpl. go
rynek
∏yƒ
Rab. A. Egera Stawna
m
E.
t
M
E
os
o
skiego
m
S
Asnyka
TKO
Âródecki
Wielkopolski
3 .4 . st .
o.
Ost
SKIEGO
8.
WS
ZY¡
walcH. KoS
Y
W
arska
l
Tea9 .13 .1
.
t
tego
KIE
a
zyka
mos
Mokra
SA S
traln 6 .1
GO
H. Sien
pl. 4. 8. 17 23 Lu
PRYMA
Mieszka I
y 7 .26
4.8.17
kiew
Domini
icza
z
kaƒska
-C. Ratajskiego
A. F
a
S
o
ƒ
Kr
reg
am
k
rob
y
arska
Zwierzyn
s
B. Ch
˝
RE
iecka 2
iel go
jaƒ o
DR
park
o
nec ew
Y S. M skie
Wielka
Stary
A. Mickiewicza
Cy
Franciszka
We alisz lne liszew
Ogród Zoologiczny
pl. WolnoÊci
ƒs
ka
Zag
b in
pl.
Ty wa
rondo
Chw
Stare Zoo
órze
h
a
27 GRUDNIA
C
Mi´dzymoÊcie
.
.
mo
C
.
I.
Woêna
2 3 5 9.13.16
Paderewski
st
zarto
¸AW
eg
Rynek
.
o
.
Ew
ria
Kaponiera 2 3 4.5.13.26
ICA
a
Now
nge
BUKO
Uniwersytecki
Z
agó e
Wodna
licka
ÂW. M
WSKA
Kozia
rze
ARCIN
SkoÊna
. .
C. N
orw
id
a
M
o
NA
Z
Kat
ow
i
O
O
ÑG
ie g
to
W ku
SK
A
POZNA¡
S
S. K
K
SZ
EL
DE
Na
ta
ie
nc
AL
.A
RM
II P
w
re
PA
sa
IEG
O
mo
ZE
tr a
PU
¸A
SK
a
Dwork
ow
PR
ar
10 .1 .
2 14 .
15 .1 .
6 26
Klin
NA D
¸ad
y
n Kurp
Kli
iow
ska
Gru
dzie
niec
I
Z
zna
C y t a d e l a
SZ
KA
ogrody
dzia∏kowe
. 11
9
d
B og
IE
Posen, Zentrum
Nadankà
KOÂ
CIEL
NA
M
park
iel A. Wodziczki Bogdan
ka
ko
po
Poznań,lskacentrum |
Pa∏
u ck
a
W
˚m
udz
ka
WIER
ZBAK
IEM
al.
IA
I¢C
ogrody
dzia∏kowe
Grud
zienie
c
Êw
.W
aw
rzy
ƒc
a
9.
11
KS
Litewska
Poznań, mapa okolic | Posen, Umgebungskarte
Impressum
Herausgeber | Wydawca
Berlin Partner GmbH
Ludwig Erhard Haus | Fasanenstraße 85 | 10623 Berlin
Tel.: +49 (0)30 399 80-0 | Fax: +49 (0)30 399 80-239
[email protected] | www.berlin-partner.de Im Auftrag der Senatsverwaltung für Wirtschaft, Technologie und Frauen, Berlin
www.berlin.de/wirtschaftssenat
Na zlecenie Zarządu Senatu ds. Gospodarki, Technologii i Kobiet w Berlinie
www.berlin.de/wirtschaftssenat
Eine gemeinsame Publikation der Berlin Partner GmbH und der Stadtverwaltung Posen.
Wspólna publikacja spółki Berlin Partner GmbH oraz Urzędu Miasta Poznania.
Redaktion, Text | Redakcja: Tina Becker, Kamil Paszkiewicz; Realisation | Realizacja: eye-solution GmbH
Übersetzung | Przekład: Eva-Maria Steiger
Unser Dank gilt der Stadtverwaltung Posen und der Berliner Senatsverwaltung für Wirtschaft, Technologie
und Frauen.
Wyrażamy podziękowanie Urzędowi Miasta Poznania oraz Zarządowi Senatu Berlina
ds. Gospodarki, Technologii i Kobiet.
Fotonachweis | Zdjęcia
·Agencja Rozwoju Aglomeracji Wrocławskiej
·Art Forum Berlin
·Bayer Schering Pharma AG
·Berlin Partner GmbH
·Berlin Partner GmbH/ddp
·Berlin Partner GmbH/diephotodesigner.de
·Berlin Partner GmbH/Matthias Fischer
·Berlin Partner GmbH/Fritschfoto
·Berlin Partner GmbH/FTB-Werbefotografie
·Berlin Partner GmbH/Kappeler
·Berlin Partner GmbH/Scholvien
·BERMAG sp. j.
·BOC 2009 GmbH
·diephotodesigner.de
·gmp Architekten, JSK International, Visualisierung: Archimation/Berliner Flughäfen
·Investitionsbank Berlin
·Land Berlin/Thie
·Landesarchiv Berlin
·Messe Berlin GmbH
·O2 World
·Thomas Oberländer/HELIOS-Klinikum
·Pharus-Verlag / www.dein-plan.de ·Polnisches Institut Berlin
·Posen-Stadtplan | Zarząd Geodezji i Katastru Miejskiego GEOPOZ
·Presse- und Informationsamt des Landes Berlin ·Senatsverwaltung für Wirtschaft, Technologie und Frauen
·Silvester in Berlin GmbH
·Stadtverwaltung Posen | Urząd Miasta Poznania: Kazimierz Fryś | Dariusz Krakowiak | Marek Kaczmarczyk
·The Westin Grand Berlin/Matthias Hamel
96
Seite | strona 94-95
Seite | strona 45
Seite | strona 42
Seite | strona 3, 39
Seite | strona 24
Seite | strona 31
Seite | strona 18, 37
Seite | strona 19, 27, 33 Seite | strona 17, 22, 30, 38, 43
Seite | strona 36
Seite | strona 26 + Titel | i zdjęcie tytułowe
Seite | strona 8, 9, 28
Seite | strona 47
Seite | strona 32
Seite | strona 10
Seite | strona 49
Seite | strona 20, 21, 40
Seite | strona 16
Seite | strona 34
Seite | strona 35
Seite | strona 41
Seite | strona 29
Seite | strona 2
Seite | strona 6, 7
Seite | strona 25
Seite | strona 4, 5, 11, 58, 59, 60, 61, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68-69, 70-71,72, 73, 74-75, 76, 77, 80, 81, 82, 83
+ Titel | i zdjęcie tytułowe
Seite | strona 53

Poznan – Berlin Berlin – Posen - Berlin Business Location Center

Transcription

Similar documents

Produktivkraft Natur - Bundesministerium für Umwelt, Naturschutz

Campus Benjamin Franklin Campus Virchow-Klinikum

Rundschreiben Herbst 2013 - DSLV-Saar

radio aktuell

Umrisse - monovolume

Mai 2001 / 07 - Berliner Lokalnachrichten

Sachbericht

Szczecin – Berlin Berlin – Stettin

The Year 2010 in Berlin

Informations-PDF - Reisemobil International

Jahr η % GT ST CCGT 452 kg CO2/MW 583 kg CO2/MW 920 kg

introduction wprowadzenie

- Augustin

Preisliste - TCTT GmbH

Determinanten des Personenverkehrs: Ein

DIALOG 094 2010

RMVmobil 01/2009 Ausgabe Frankfurt (April 2009) (PDF, 4.4

concerts • koncerty

warszawa-berlin - Berlin Business Location Center

herunterladen

Konzept für die mitteldeutsche Verkehrsdrehscheibe Leipzig

Materialsammlung - Theater Marburg