Kamienna Góra

Kościół Łaski
Ewangelicki
kościół
wzniesiony
w
latach
1709-1720 wg projektu
Martina Franza. Był jednym z sześciu kościołów
łaski wybudowanych na
Śląsku. Zaprojektowany
na planie krzyża greckiego z płaską kopułą
i czworoboczną wieżą.
Zachowały się nieliczne
elementy
pierwotnego
wyposażenia
wnętrza.
W 1728 r. przy kościele powstała Biblioteka Wallenberga gromadząca cenne książki, rękopisy, listy. Przy bibliotece założono gabinet osobliwości, w którym
zebrano wiele oryginalnych i wyjątkowych eksponatów. Obok
kościoła znajdował się cmentarz ewangelicki. Po II wojnie światowej wiele zabytkowych elementów wyposażenia przeniesiono
do Katedry Wojska Polskiego w Warszawie. Obecnie ewangelicki
kościół łaski jest kościołem katolickim p.w. Matki Bożej Różańcowej.
The Grace Church
The Evangelical church, designed by Martin Franz, was built in
the years 1709-1720. It was one of the six ‘Grace Churches’ in
Lower Silesia. Only a few elements of the original interior remain
untouched. After World War II many historic pieces of equipment
were transferred to the Cathedral of the Polish Army in Warsaw. Currently, the Evangelical Church of grace is the Catholic
one, dedicated to Our Lady of the Rosary.
Gnadenkirche
Die ehemalige evangelische Gnadenkirche wurde in den Jahren 1709 – 1720 nach dem Vorbild von Martin Frantz erbaut.
Die Kirche wurde als eine der sechs Gnadenkirchen in Schlesien
erbaut. Heute dient die Kirche als katholische Pfarrkirche St.
Maria Rosenkranz (Kościół Matki Boskiej Różańcowej). 1959 bis
1964 wurde der Innenraum umgebaut und ein Großteil der Innenausstattung demontiert. Erhalten sind das Gitter des Haupteingangs sowie Epitaphien. Die ursprüngliche Orgel wurde in die
Warschauer Garnisonskirche verbracht. Neben der Gnadenkirche
befand sich der evangelische Friedhof.
Kościół pw. śś. Piotra i Pawła
Katolicki kościół, pierwotnie wzmiankowany w 1294 r. Najstarszą jego
częścią jest zachowane prezbiterium,
nawa główna pochodzi z II poł. XVI w.
Kościół był wielokrotnie przebudowywany w XVIII i XIX w. Budowla orientowana, trzynawowa z wysoką wieżą
od strony zachodniej a na niej dzwon z
1606 r. Wewnątrz znajdują się: zabytkowy tryptyk św. Anny z pocz. XVI w.,
epitafia, ambona, ołtarze, renesansowa chrzcielnica. Płyty nagrobne i
epitafia mieszczańskie zostały wmurowane na zewnętrznych ścianach.
Na placu za kościołem ustawiono barokową figurę św. Jana Nepomucena.
St. Peter and St. Paul’s
Church The Catholic church, originally mentioned in 1294. The oldest part of its
preserved chancel as well as the nave
date from the second half of the sixteenth century. The church
was rebuilt several times in the eighteenth and nineteenth centuries.
Pfarrkirche St. Peter und Paul
Die katholische Pfarrkirche St. Peter und Paul wurde erstmals
1294 erwähnt. Früher diente sie als evangelisches Gotteshaus.
1895 erfolgte eine Restaurierung im Stil der Neugotik. Kanzel sowie Orgelempore sind barock. Das steinerne Taufbecken stammt
aus der Zeit um 1580. An der Außenmauer befinden sich Epitaphien aus Stein.
Kościół p.w. Bożego Ciała
Kościół został ufundowany w 1560 r. przez biskupa wrocławskiego Balthasara von Promnitz. Został przebudowany w latach
1616-1618, następnie w 1813 r. i 1883 r. Po przebudowie w XIX w.
kościół nabrał wyraźnych cech neogotyckich. Jest to budowla
jednonawowa, osłonięta dwuspadowym dachem zakończonym sygnaturką. Na murze obok kościoła
umieszczono renesansowe i barokowe epitafia. Kościół pełni funkcję
kaplicy cmentarnej.
Corpus Christi Parish
The church was founded in 1560 by
the bishop of Wroclaw Balthasar
von Promnitz. It was rebuilt in the
years 1616-1618, then in 1813 and
1883.
Fronleichnamskirche
Die Kirche wurde im Jahr 1560 von
Breslauer Bischof Balthasar von
Promnitz gestiftet. Die Kirche wurde in den Jahren 1616 bis 1618, dann
1813 und 1883 umgebaut. An der
Außenmauer befinden sich barocke
Epitaphien. Die Kirche dient heute als Friedhofskapelle.
Cmentarz żydowski
Założony został na pocz. XIX w. Znajduje się za wschodnim murem komunalnego cmentarza przy ul. Katowickiej. Na cmentarzu
zachowało się kilkadziesiąt macew z czytelnymi inskrypcjami
w językach hebrajskim i niemieckim oraz rzeźbionymi emblematami. Nagrobki zostały wykonane z piaskowca, wiele
z nich zachowało się w bardzo dobrym stanie.
The Jewish Cemetery
It was founded at the beginning of the nineteenth century. It is located behind the
east wall of the municipal
cemetery at Katowicka Street. The tombstones were
made of sandstone (many
of them preserved in a very
good condition).
Judenfriedhof
Der Friedhof wurde im 19. Jahrhundert gegründet. Er liegt in
der Katowicka Straße in der Nachbarschaft des katholischen
Friedhofs. Auf dem Friedhofsgelände befinden sich zahlreiche
Grabsteine aus Sandstein. Die Beschaffenheit dieses Materials
sorgte dafür, dass die meisten Inschriften nicht mehr lesbar
sind. 2003 wurden Restaurierungs- und Aufräumarbeiten abgeschlossen.
The weaving museum in Kamienna Gora
F.V. Grünfeld factory
Webereimuseum
Fabrikgebäude F.V. Grünfeld
The museum is housed in the baroque tenement-house, situated
off the north-west side of the market square. Along with the inner courtyard and outbuildings annexes it is an unique town house, which belonged to the linen cloth’s merchant.
Das Museum befindet sich direkt im Stadtzentrum, in einem
Altbau aus dem Barock. Der Besucher kann sich anhand von
Werkzeugen, Modeln, Schablonen, Stickmustern, alten und
modernen Stoffproben über Techniken der Leinen- und Wollverarbeitung sowie über die Ausstattung alter Werkstätten informieren. Das Museum verfügt über Sammlungen
zur Numismatik, Ansichtskarten und eine Büchersammlung.
Rynek
Zabytkowa zabudowa rynku pochodzi z XVI i XVIII w., częściowo
przebudowana w XIX i XX w. Rynek ma kształt zbliżony do prostokąta. W skład pierzei rynku wchodzą budynki o typie podcieniowej kamienicy mieszczańskiej dwu lub trzykondygnacyjnej. Na
uwagę zasługują: zachodnia pierzeja z budynkiem Muzeum Tkactwa, kamienica z portalem balkonowym ok. 1738r. oraz budynek
apteki miejskiej, kamienica z 1733 z dekoracyjnym szczytem
ozdobionym kamiennymi figurami.
The market square
Ratusz
Pierwszy ratusz w Kamiennej Górze wybudowano w 1564 r. na
środku rynku. Był świadkiem wielu przemian historycznych
w mieście. W 1831 r. zawaliła się jego wieża, po czym zabudowania ratusza stały jeszcze do 1873 roku. Postanowiono go
rozebrać w 1875 r. W latach 1874-1905 funkcje ratusza pełniła
kamienica położona przy ul. K. Miarki. Obecny ratusz został wybudowany w latach 1904-1905 wg projektu R. Gaze i A. Böttcher.
Budowla w stylu neorenesansowym z założeniem dwuskrzydłowym o zmiennej liczbie kondygnacji. Elewacje (zachodnia i południowa) bogato zdobione piaskowcowymi płaskorzeźbami. Hol
ratusza jest sklepiony, a ściany ozdobione kolorową polichromią
o dużych wzorach ornamentalnych z dominacją zieleni, przypominającą tkaninę dekoracyjną. Klatka schodowa jest okazała,
wykonana z piaskowca z wieloma rzeźbami. Na półpiętrze znajduje się wielki witraż z motywami heraldycznymi. Na pierwszym
piętrze znajduje się okazała sala rajców, którą zdobią trzy duże
okna witrażowe, przedstawiające ważne wydarzenia z historii
miasta. Witraże wykonano wg
projektu E. Kaempfera w 1905 r. w
pracowni Seilera we Wrocławiu. W
gabinecie burmistrza znajdują się
nadal oryginalne drewniane meble
z 1905 r.
The town hall
The present town hall, designed by
R. Gaze and Mr Böttcher, was built
between 1904-1905. The elevations (south and west) are richly
decorated with bas-reliefs made of
sandstone. On the first floor there
is a stately room, which is decorated with three large stained-glass
windows depicting scenes from the
history of the city. Stained-glass
windows are made by E. Kaempfer in 1905 in the Seiler’s studio in
Wroclaw. There are still the original wooden furniture from 1905 in
the mayor’s office.
Rathaus
Das erste Rathaus wurde 1564 im
zentralen Punkt des Marktplatzes
errichtet. Dieses brannte 1638
nieder und wurde 22 Jahre später wiederaufgebaut. Eine Erweiterung wurde in den Jahren 1692 – 1694 durchgeführt. Leider
wurde das Gebäude 1873 abgerissen. Das heutige Rathaus befindet sich auf dem Plac Grunwaldzki und stammt aus dem Jahre
1905. Die Pläne für den Neorenaissance-Bau stammen von den
Breslauer Architekten, Richard Gaze und Alfred Böttcher. Das
Rathaus verfügt über zwei Gebäudeflügel mit einer unterschiedlichen Anzahl an Stockwerken sowie neugotische Gewölbedecken. Im ersten Stock befindet sich der Ratsherr-Saal, in dem es
drei große Glasfenster gibt. Die Glasfenster stellen die wichtigen
Ereignisse von der Stadtgeschichte dar. Im Arbeitszimmer von
Bürgermeister befinden sich originelle Holzmöbel aus dem Jahr
1905.
Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze
Muzeum mieści się w barokowej kamiennicy usytuowanej przy
północno-zachodniej pierzei rynku. Wraz z wewnętrznym dziedzińcem oraz zabudowaniami
oficyny stanowi unikatową
kamienicę kupiecką handlarza
płótnem lnianym. W 1774 r.
właścicielami budynku była
kupiecka rodzina Fischer, zajmująca się handlem płótnem
lnianym. W 1917 r. kamienicę
kupiła Dolnośląska Loża Masońska, o czym świadczy medalion z symboliką masońska
na elewacji. W 1932 r. obiekt
przejęło miasto z przeznaczeniem na muzeum. Po II wojnie
światowej (w 1947 r.) drugie i trzecie piętro zajęło Muzeum Regionalne, przemianowane w 1969 r. na Muzeum Tkactwa Dolnośląskiego (od 2010 r. Muzeum Tkactwa w Kamiennej Górze).
Muzeum gromadzi zabytki w trzech działach: Tkactwa, Sztuki,
Historii i Numizmatów. Na wystawach stałych eksponowane są:
muzealia związane z dziejami miasta, narzędzia tkackie i maszyny włókiennicze, eksponaty etnograficzne, malarstwo i rzeźba.
Wystawy czasowe o zróżnicowanej tematyce.
The historic buildings
of the market dates
from the sixteenth and
eighteenth
centuries.
It was partly rebuilt
in the nineteenth and
twentieth
centuries.
The market has a shape
similar to a rectangle.
Marktplatz
Der
Marktplatz
ist
rechteckig. Die historische Bebauung des
Marktplatzes stammt
aus dem 16. und dem
18. Jahrhundert. Zum Teil wurde die Bebauung im 19. und im 20.
Jahrhundert umgebaut. Sehenswert sind: Webereimuseum, das
Mietshaus mit Balkonportal aus dem Jahr 1738, das Gebäude
von Stadtapotheke und das Mietshaus aus dem Jahr 1733 mit
steinernen Figuren.
Kamienica z 1906 r. główna siedziba zakładów
tekstylnych Schlesische Textilwerke
Methner&Frahne A.G.
Obecnie mieści się w niej Centrum Kultury. Kamienica została wybudowana, jako główna siedziba zakładów tekstylnych
Schlesische Textilwerke Methner&Frahne A.G. (założonych
w Kamiennej Górze w 1852 r.). Fasada została wykonana z piaskowca z płaskorzeźbionymi
przedstawieniami nawiązującymi do działalności fabryki włókienniczej. Centrum
Kultury pełni ważną rolę
w kreowaniu życia kulturowego Kamiennej Góry. Instytucja
zajmuje się organizowaniem
wielu imprez cyklicznych
oraz prowadzeniem szerokiego wachlarza zajęć, których
celem jest rozwijanie talentów oraz pielęgnowanie pasji
mieszkańców miasta.
The tenement-house from 1906, the main
headquarter of the Silesian textile mills
Methner&Frahne
At present, it houses the cultural centre for citizens. The building
was designed to be the headquarter of the textile factories Methner&Frahne (established in Kamienna Gora in 1852).
Mietshaus aus dem Jahr 1906. Geschäftshaus der
Schlesischer Textilwerke Methner & Frahne A.G.
Heute befindet sich hier das Kulturzentrum. Das Mietshaus
wurde als Geschäftshaus der Schlesischer Textilwerke Methner
& Frahne A.G. erbaut. Das Kulturzentrum spielt eine wichtige
Rolle im kulturellen Leben der Stadt Kamienna Gora. Viele Veranstaltungen werden von dem Kulturzentrum veranstaltet.
Budynek fabryki F.V. Grünfeld
Dom handlowy oraz zabudowania fabryczne wybudowane przez
właścicieli firmy lniarskiej F.V. Grünfeld założonej w 1862 r.
w Kamiennej Górze. Budynki wzniesiono w latach 1884-1886
wg projektu C. Schmidta. Kompleks ma kształt litery L, ze zróżnicowaną ilością kondygnacji. Najbardziej okazałe są elewacje
północna oraz zachodnia, z bogatymi płaskorzeźbionymi dekoracjami
o
tematyce
związanej
z historią i profilem
produkcyjnym
fabryki.
Wewnątrz znajduje się
ośmioboczny hol przykryty kopułą, ozdobiony
malowidłami
ściennymi.
Monumentalny
budynek
frontowy o przeznaczeniu
administracyjno-handlowym jest jedynym na Dolnym Śląsku przykładem zastosowania na taką skalę rozwiązań
architektury pałacowej w budownictwie przemysłowym.
The department store and factory buildings were created by the
owners of the linen company FV Grünfeld, which was founded in
1862 in Kamienna Gora. The buildings were built between 18841886 by C. Schmidt.
Das Leinenhaus wurde von den Besitzern der Leinenfabrik F.V.
Grünfeld im Jahre 1862 in Kamienna Gora gebaut. Die Gebäude wurden in den Jahren 1884 – 1886 nach dem Projekt von C.
Schmidt erbaut. Sehenswert sind nördliche und westliche Fassaden.
Zamek Grodztwo (Kreppelhof)
Renesansowy dwór z pocz. XVI w., założony przez Hansa Schofa.
Jego syn Hans von Schaffgotsch był właścicielem pałacu oraz
okolicznych dóbr ziemskich. Pochowany został w pobliskim Raszowie (w kościele, gdzie znajduje się mauzoleum rodziny von
Schaffgotsch). Po wojnie trzydziestoletniej (1618-1648 r.) majątek należał do rodziny
von Schindel a następnie do von Dyhrn. Na
pocz. XVIII w. znalazł
się w rękach rodu von
Promnitz. W II poł. XVIII
w. pałac nabyli członkowie rodu Stolberg-Wernigerode.
Zamek
jest założeniem czworobocznym z kwadratową
wieżą i wewnętrznym
dziedzińcem. Zachowało się kilka kamiennych
portali i obramień okiennych oraz fragmenty reprezentacyjnej
bramy wjazdowej. W 1964 r. pałac spłonął. Do dziś przetrwały
ruiny oraz elementy założenia parkowego.
The Grodztwo castle (Kreppelhof)
The Renaissance manor house was founded by Hans Schofa in
the beginning of 16th century. His son, Hans von Schaffgotsch,
was the owner of the palace and the surroundings. In 1964 the
palace burned down (only several stone portals, window frames
and fragments of representative gateway survived). Nowadays
we can admire only the ruins and the park.
Kreppelhof (Zamek Grodztwo)
Vermutlich war der Kreppelhof eine Zeit lang im Eigentum einer
Familie von Kreppel. Nach Übernahme des Gutes durch die Familie von Gotsche um 1555 wurde „Haus Kreppelhof“ im Renaissance-Stil zum Schloss umgestaltet. Es wechselte noch mehrmals seine Eigentümer: zunächst das Geschlecht von Schindel,
dann die Familie derer von Dyhrn. Mitte des 18. Jahrhunderts
waren Schloss und Herrschaft im Besitz des Erdmann II. Graf
von Promnitz. Er schenkte Kreppelhof im 18. Jahrhundert seinem Neffen Christian Friedrich Graf zu Stolberg-Wernigerode,
der sie seinem Sohn Anton zu Stolberg-Wernigerode vererbte.
Nach dessen Tod gelangte Kreppelhof an seinem Sohn Eberhard
zu Stolberg-Wernigerode, dem sein Neffe Udo zu Stolberg-Wernigerode folgte. Dessen Sohn Albrecht Graf zu Stolberg-Wernigerode wurde 1945 enteignet und vertrieben. 1964 brannte
Schloss Kreppelhof aus und ist als Ruine erhalten.
Dolnośląskie Centrum Rehabilitacji w Kamiennej
Górze (Sanatorium)
Kompleks budynków szpitalnych wybudowano w latach 19021923. Sanatorium przeznaczone było dla dorosłych i dzieci
chorych na gruźlicę wielonarządową. Szpital nosił nazwę „Cesarzowa Augusta Wiktoria” na cześć żony cesarza Niemiec
Wilhelma II. Pawilon I ukończono w 1904 r., pawilon II (oddział
dziecięcy) uroczyście otwarto w 1923 r. W 1952 r. zakład otrzymał nazwę „Państwowe Sanatorium Gruźlicy Kostno - Stawowej im. dr Janusza Korczaka
w Kamiennej Górze”. Obecnie
znajduje się tu Dolnośląskie
Centrum
Rehabilitacji
w Kamiennej Górze.
Lower Silesian
Rehabilitation Centre
(Sanatorium)
The complex of hospital buildings were built in the years
1902-1923. Sanatorium was
destined to adults and children suffering from tuberculosis. The hospital was called ‘The Empress Augusta Victoria’ in
honour of the wife of the German Emperor Wilhelm II. The first
pavilion was completed in 1904 while the second one (children’s
ward) was officially opened in 1923.
Kaiserin Auguste Viktoria – Volksheilstätte
(Dolnośląskie Centrum Rehabilitacji w Kamiennej
Górze - Sanatorium)
Die Kaiserin Auguste Viktoria-Volksheilstätte liegt 4 km von der
Stadt Kamienna Gora entfernt. Die Gebäude wurden in den Jahren 1902 – 1923 erbaut. Das erste Gebäude der Heilstätte wurde
1904 und das zweite 1923 erbaut. 1952 hieß das Krankenhaus
„Państwowe Sanatorium Gruźlicy Kostno – Stawowej im. dr Janusza Korczaka w Kamiennej Górze“. Heute heißt es Dolnośląskie
Centrum Rehabilitacji w Kamiennej Górze.
ok. 600 m. Podziemia kryją unikalne eksponaty – fragmenty
pocisku V-1 i rakiety V-2, niemieckiego radaru, niemieckiej
maszyny szyfrującej
typu Enigma. Podziemne korytarze pod
miastem drążono do
1945 r. Zostały wykute w litej skale przez
robotników przymusowych obozu pracy
w Kamiennej Górze
(Arbeitslager Landeshut założony w 1944
r.). Znanych jest kilka
kompleksów
podziemnych korytarzy w różnych częściach miasta: pod starym
miastem, pod Góra Kościelną, pod Górą Zamkową, pod Górą
Widok, w rejonie Góry Szubianka. Niezbadane jest pierwotne
przeznaczenie podziemnych korytarzy i hal (prawdopodobnie
przygotowano je dla potrzeb przemysłu zbrojeniowego III Rzeszy), nie wszystkie są drożne i udostępnione do zwiedzania.
The Arado project. The Lost Hitler’s laboratory
- underground tourist route
‘The Arado project’ is one of the most modern underground
tourist routes in Poland. The is a route with a length of approx. 600 meters available for tourists. The underground secretes unique artefacts such as fragments of the missile V-1
and V-2 rockets, the German radar as well as of the German
Enigma cipher machine. The underground passages were dug
under the city until 1945. They were carved out of solid rock
by slave labourers from the labour camp in Kamienna Gora
(Arbeitslager Landeshut founded in 1944).
„Projekt Arado. Hitlers Laboratorium” –
unterirdisches Tunnelsystem
„Projekt Arado“ ist das riesige unterirdische Tunnelsystem,
das die Nazis zum geheimen Rüstungsbau und zur Luftwaffenforschung „Projekt Arado. Hitlers Laboratorium“, errichten ließen. Die Touristenroute ist 600 m lang. Auf der
Strecke kann man einmalige Ausstellungsstücke bewundern,
z.B. Teile von V1-Rakete, V2-Rakete, deutschem Radar, deutscher Chiffriermaschine. Die Besichtigung findet immer in Begleitung eines Fremdenführers statt.
Góra Parkowa (Góra
Kościelna 515 m
n.p.m.)
Góra Parkowa obecnie pełni funkcję parku miejskiego.
W 2012 r. obszar został
poddany rewitalizacji. Zbudowano aleje spacerowe,
ścieżki rowerowe i przyrodnicze. Ekspozycja historyczna
składa się z sprzętów oraz
pojazdów militarnych i plansz edukacyjnych a na zboczach
wzniesienia znajdują się pomniki: pomnik ofiar wojny 1866 r.,
pomnik ku czci więźniów pomordowanych w kamiennogórskiej filii obozu Gross Rosen, kamienna tablica upamiętniająca istnienie cmentarza ewangelickiego, obelisk pamięci ofiar
zamordowanych w niemieckich nazistowskich obozach. Na
Górze powstał park linowy wyposażony w zjazd tyrolski, ruchome belki, mosty.
Parkowa Hill (Church Hill 515 m)
Parkowa Hill currently serves as the city park. The area was
revitalized in 2012.
Park-Berg (Kirchberg)
Der Park-Berg dient heute als Stadtpark. 2012 wurde der
Stadtpark renoviert. Es wurden Spaziergangspfade, Naturlehrpfade und Radwege gebaut. Auf dem Kirchberg kann man
auch militärische Geräte und Fahrzeuge bewundern. Auf dem
Park-Bergbefindet sich das zu Ehren der in der Filiale des KZ
Gross – Rosen ermordeten Gefangenen und Kriegsgefangenen
errichtete Denkmal. Hier wurde auch der Seilpark erbaut.
Trasa rowerowa - Down Hill
Trasa przy ul. Wiejskiej ma na celu skupinie ścieżek rowerowych single track z trasami zjazdowymi, treningowymi Down Hill. Jest to plac, na którym zostały wybudowane ścieżki rowerowe o rożnym wzniosie po to, aby można było siłą
wklejania roweru w bandy uzyskać prędkość, która pozwoli
na przemieszczanie się bez pedałowania.
Cycle route – down
hill
The cycle route is located in the Wiejska street
and offers not only the
single track’s paths but
also slopes, which are
perfect for training.
Radweg – Downhill
Der Radweg befindet
sich in der Wiejska
Straße. Hier gibt es Fahrrad- und Trainingspisten – Downhill.
„Projekt Arado. Zaginione laboratorium Hitlera”podziemna trasa turystyczna.
„Projekt Arado” jest jedną z najnowocześniejszych podziemnych
tras turystycznych w Polsce. Nowatorska iluminacja świetlna,
efekty audio i przewodnik wcielający się w rolę polskiego agenta,
odkrywającego niemieckie tajemnice to tylko niektóre atrakcje
dla zwiedzających. Dla turystów udostępniono trasę o długości
Kamienna Góra
www.kamiennagora.pl
Antonówka
Kamienna Góra
Antonówka
skala 1:9000
1 cm = 90 m
Centrum Informacji Turystycznej
Pl. Wolności 11
tel. +48 75 744 22 75
pn - pt 8:00 - 16:00
soboty i niedziele 9:30 - 15:00
/KamiennaGora