Bank | Wereld 2012, 4 - Nederlandse Vereniging van Banken

Nederlandse Vereniging van Banken
Bank|Wereld
Kwartaalblad, nummer 4, december 2012
Voorbereiden op strengere
EU-privacy regels
Cornel Vader: ‘Ook banken
kunnen helpen’
Klant centraal
Bank|Wereld
Focus op skimming
De taak van het Landelijk Skimming Point (LSP) is alle informatie over
skimming van politie, de bankensector en het Openbaar Ministerie
(OM) te bundelen. Daarnaast is een barrièremodel opgesteld dat beschrijft welke barrières de samenwerkende partners tegen skimming
kunnen opwerpen, zoals geoblocking, preventie & detectie en maatregelen die op basis van internationale samenwerking worden genomen.
Het LSP-team wordt gevormd door rechercheurs, analisten, onderzoekers van de politie, het Interregionaal Bureau Geld- en Waardeverkeer,
de bankensector en het OM. De bankensector wordt vertegenwoordigd
door Equens, afdeling Fraud Control, die namens Betaalvereniging
Nederland de operationele invulling verzorgt.
Het LSP groeit inmiddels uit tot hét platform waar alle kennis over skimming wordt gedeeld. Hiervoor wordt zoveel mogelijk (politie-)informatie
over onderzoeken van de korpsen verzameld om te komen tot nieuwe
onderzoeksvoorstellen. Ook kijkt het LSP of incidenten kunnen worden
gekoppeld aan lopende onderzoeken. Verder maakt het LSP inschattingen of een strafrechtelijk onderzoek op een groepering te realiseren
is en zorgt het voor uitwisseling van informatie en expertise met het
buitenland.
Het LSP-team heeft een ondersteunende taak bij skimmingonderzoeken van politie-eenheden. Het levert daarbij een aandeel vanuit zijn
expertise.
Convenant
Binnen de wettelijke kaders werken OM, politie en banken samen
en delen zij informatie op basis van een convenant. De minister van
Veiligheid & Justitie ondersteunt deze samenwerking en informatieuitwisseling op grond van de Wet politiegegevens. Deze informatieuitwisseling tussen private en publieke partijen is niet alleen complex,
maar er bestaat landelijk nog beperkte ervaring mee. Het ministerie
van Veiligheid & Justitie heeft dan ook verzocht om de ervaring en ken-
nis in termen van good practices te bundelen in een kennisdossier voor
andere privaat-publieke samenwerkingsverbanden.
Succesvol
Uit registraties van het LSP blijkt dat korpsen maandelijks tussen de
dertig en zestig informatieaanvragen krijgen. De expertise van het LSP
leidt tot kwalitatief betere analyses en daardoor tot beter onderbouwde
onderzoeken. Het LSP werkt succesvol samen met andere partners,
zoals Europol. Op deze manier neemt LSP deel aan een Europees
netwerk van politie-experts uit Europa waar informatie op het terrein
van skimming wordt uitgewisseld. Andere samenwerkingspartners zijn
de Koninklijke Marechaussee, Meld Misdaad Anoniem en de Belastingdienst.
Door deelname aan internationale conferenties en door contacten met
politie en banken in het buitenland vindt er een intensieve en actuele
informatie-uitwisseling met verschillende landen, waaronder Roemenië plaats. Van deze informatie is gebruikgemaakt bij verschillende
onderzoeken. Arrestaties in Nederland konden zo opgevolgd worden
door arrestaties in het buitenland.
Ambitie
Het uiteindelijke doel is een structureel privaat-publiek samenwerkingsnetwerk van bankensector, politie en het OM tot stand te brengen.
Hierdoor kunnen nieuwe ontwikkelingen en dreigingen in een vroeg
stadium worden gesignaleerd en kan er effectief actie worden ondernomen.
Yvonne Willemsen | Juridische, Fiscale & Veiligheidszaken
[email protected]
Frans Lepelaar | Manager Fraud Control bij Equens
3
Oogpunt
4
Voorbereiden op strengere EU-privacyregels
6
Cornel Vader: ‘Ook banken kunnen helpen’
11
Impact conclusies en aanbevelingen van Liikanen
12
Nieuw Kamerlid aan het woord
14
Klant centraal
16
De fiscale uitdaging
18
Bank voor de Klas
19
Bankenbibliotheek
20
Nawoord
16
Bank|Wereld is een uitgave van de Nederlandse Vereniging van Banken
Colofon
Redactieadres:
Gustav Mahlerplein 29-35, 1082 MS Amsterdam
Postbus 7400, 1007 JK Amsterdam
t: 020 550 28 96
e: [email protected]
Bank|Wereld
3
Oogpunt
Op 1 december 2011 lanceerde de
Nationaal Coördinator Terrorisme­
bestrijding en Veiligheid Erik Akerboom
namens de minister van Veiligheid &
Justitie het Landelijk Skimming Point.
Vanaf die dag binden de bankensector,
het Openbaar Ministerie en de politie
samen de strijd aan tegen skimming.
Skimming is een van de meest voor­
komende vormen van cybercrime in het
betalingsverkeer.
Uitgesproken
Een vuist tegen skimming
Inhoudsopgave
2
De jeugd heeft de toekomst,
wij de sleutel
Als men mij zou vragen wat – terugkijkend – ons mooiste resultaat
was van 2012, is mijn antwoord: ruim 100.000 kinderen in het
basisonderwijs hebben tijdens de Week van het geld een financiële gastles gekregen van een bankier. Wat een prachtig resultaat dankzij de inzet van een paar duizend collega’s en wat een
mooi visitekaartje voor onze sector! Ook zelf heb ik weer enkele
keren voor de klas gestaan; een keer met prinses Máxima. Ik heb
genoten van haar enthousiasme en dat van de kinderen. Kinderen
weten meer van geld dan je denkt en hebben een frisse kijk op hoe
je daarmee omgaat.
Die frisse kijk hebben we ook nodig als het gaat om hoe de
samenleving naar banken kijkt. Voorzitter Bernard Wientjes van de
ondernemersorganisatie VNO-NCW heeft in een interview gezegd
dat ‘het bank bashen maar eens afgelopen moet zijn’. Hij zei dat
uit welbegrepen eigenbelang. Banken spelen een belangrijke rol
in de economie. Door de opeenstapeling van nieuwe maatregelen
op banken komt de ruimte voor kredietverlening aan het bedrijfsleven in de knel.
VNO-NCW heeft KPMG hier onlangs onderzoek naar laten doen.
De uitkomst is schrikbarend: de optelsom van nieuwe regels voor
de bancaire sector kan leiden tot een krimp van kredietverlening
tot en met 2015 van 200 miljard euro. Daarbij toont KPMG substantiële prijsverhogingen en gaat zij uit van een versobering van
de dienstverlening aan klanten, als gevolg van deze regelgeving.
Dit alles staat natuurlijk haaks op ons adagium ‘klantbelang centraal’ waar banken op allerlei manieren hard aan werken. Nieuwe
regels kunnen leiden tot meer stabiliteit, maar overdaad schaadt.
Met de komst van het nieuwe kabinet gaan wij als bankensector
hopelijk toe naar constructieve samenwerking en dialoog met
politiek en samenleving. De keuze van het kabinet voor financiële
soliditeit en Europese oplossingen is banken uit het hart gegrepen.
Belangrijke bakens worden verzet, zoals stappen voor een integrale hervorming van de woningmarkt. De banken ondersteunen
dit en willen het kabinet met raad en daad ondersteunen om zijn
doelen te bereiken. Zo werken we samen aan vertrouwen.
De jeugd heeft de toekomst, wij – de volwassenen – hebben de
sleutel in handen die toekomst in positieve zin te vormen.
Wim Mijs | directeur Nederlandse Vereniging van Banken
[email protected]
Eindredactie: Hanan Laghmouchi, Eelco Dubbeling
Redactie: Floris Mreijen, Bart van Leeuwen, Kirsi Rautianen,
Willem de Vocht, Dominique d'Haens, Ivo Bolluijt, Gijs Boudewijn,
Daan van Seventer
Overname van artikelen uit deze uitgave of delen daarvan is toegestaan, mits met bronvermelding. Voor meer informatie over de inhoud
van dit nummer kunt u terecht bij de redactie.
Vormgeving: Gijs Sierman, Amsterdam
Fotografie: Marcel Molle, Simone van Es (foto artikel ontwikkelingshulp
en inspiratie), U. Jernberg (foto Henk Nijboer en artikel Bank voor de
Klas)
Productie: Yardmen, Amsterdam
3
Bank|Wereld
Dossier
Voorbereiden
op strengere
EU-privacyregels
Bank|Wereld
4
Nieuw juridisch kader
De huidige privacyregels zijn afkomstig van de Europese richtlijn
bescherming persoonsgegevens uit 1995. Een richtlijn geeft de
mogelijkheid om op eigen wijze te zorgen voor implementatie van
de nieuwe regels in de nationale wetgeving. Hierdoor verschilt
de uitwerking van de regels binnen de verschillende lidstaten. In
Nederland zijn deze regels verder uitgewerkt in de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp), geldend sinds 1 september 2001.
Met de huidige technologische ontwikkelingen is aanpassing van
de bestaande privacyregels noodzakelijk. Ook is het wenselijk dat
binnen de Europese Unie gelijke regels gelden. De nieuwe verordening schept regels die straks voor alle lidstaten gelijk zijn en één op
één worden overgenomen in nationale wetgeving. Zodra de nieuwe
verordening een feit is zal de Wbp komen te vervallen.
De nieuwe verordening brengt meer rechten voor de klant, maar ook
meer verplichtingen voor de banken met zich mee. Hieronder een
korte opsomming van de meest opvallende veranderingen.
Nieuwe rechten voor de klant
De klant kan voortaan een beroep doen op het ‘right to be forgotten’. Wanneer een bank in strijd met de verordening de gegevens
verwerkt, wanneer de gegevens niet langer noodzakelijk zijn voor
de doeleinden waarvoor ze zijn verkregen, of wanneer de klant
zijn eerder gegeven toestemming intrekt, heeft de klant het recht
te vragen om verwijdering van zijn gegevens en het stoppen van
verdere verspreiding ervan. Wanneer de bank de persoonsgegevens openbaar heeft gemaakt zal deze alle redelijke (technische)
maatregelen moeten nemen om derden die de gegevens eveneens
verwerken ook van dit verzoek op de hoogte te brengen. Deze derde
partij wordt dan verzocht om iedere koppeling, kopie of reproductie
van die gegevens te wissen.
Een ander, in het oog springend, nieuw recht van de klant is het
recht op dataportabiliteit. Dit recht houdt in dat de klant kan vragen
om een digitale kopie van zijn gegevens wanneer deze gegevens
langs elektronische weg zijn verwerkt. Dit moet de overstap naar een
andere bank makkelijker maken.
Op 25 januari 2012 heeft de Europese Commissie een voorstel voor
een nieuwe verordening voor de bescherming van persoonsgegevens
gepubliceerd. Strengere regels gaan gelden en hoge boetes kunnen
worden opgelegd. Een behoorlijke impact staat ons te wachten.
Banken doen er goed aan om nu al na te gaan welke aanpassingen
straks nodig zijn.
Nieuwe verplichtingen voor de banken
Grote ondernemingen, en dus ook banken, zullen een privacyfunctionaris, ook wel een data protection officer genoemd, moeten gaan
aanstellen. Deze persoon functioneert als adviseur en bewaakt de
naleving van de verplichtingen uit de verordening. Ook zal de functionaris optreden als contactpersoon voor de toezichthouder.
In plaats van de huidige meldingsplicht moeten banken een logboek
met daarin alle gegevensverwerkingen bijhouden. Het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) kan op verzoek inzage krijgen.
De verordening gaat nog een stap verder dan de Wbp waar het
gaat om de bescherming van persoonsgegevens. Banken zullen in
een vroeg stadium bij hun processen een privacy-impactanalyse
moeten maken. Ook komt er een meldingsplicht voor databreaches.
Wanneer er sprake is van een beveiligingslek moet de bank hiervan
binnen 24 uur melding doen bij het CBP. Wanneer de databreach
negatieve gevolgen heeft voor de klant zal de bank ook de klant
hiervan op de hoogte stellen.
Privacy bij design brengt met zich mee dat banken straks privacywaarborgen moeten hebben ingebouwd in hun bedrijfsprocessen.
Dit gaat verder dan het toepassen van technische maatregelen voor
de informatiebeveiliging.
Incidenten waarschuwingssysteem
Nog niet duidelijk zijn de gevolgen van de verordening voor de huidige werking van het incidentenwaarschuwingssysteem dat banken
hanteren om fraude tegen te gaan. De verordening is namelijk strenger dan de Wbp waarop het huidige protocol (PIFI) is gebaseerd.
Hoge boetes
De toezichthouders krijgen meer handhavende mogelijkheden,
waaronder het opleggen van hoge boetes. Voor het niet voldoen aan
de regels in de verordening moeten banken rekening houden met
boetes van 0,5, 1 of 2 procent van de jaarlijkse wereldwijde omzet.
Reden genoeg om de zaken straks op orde te hebben.
Goede voorbereiding noodzakelijk
Momenteel doorloopt de verordening het hele Europese wetgevingsproces. Via stakeholders als de European Banking Federation
en VNO-NCW wordt geprobeerd om zoveel mogelijk invloed uit te
oefenen op de inhoud van de verordening. De verwachting is dat de
verordening op z’n vroegst pas in 2015 van kracht zal worden. Voor
de banken is het raadzaam om dit wetgevingsproces goed te volgen
en de komende periode te gebruiken om hun privacybeleid zoveel
als mogelijk in lijn te brengen met de verordening. Ook de aanpassing van gegevensverwerkende systemen kan niet tijdig genoeg
worden gestart.
Mandy Dee | Veiligheidszaken
[email protected]
Samenvatting:
– Verordening in plaats van Richtlijn
– huidige Wbp straks verleden tijd
– klanten krijgen meer rechten
– banken krijgen meer verplichtingen
– een datalek moet binnen 24 uur worden gemeld
– hoge boetes bij overtreding tot maxi-
maal 2 % van wereldwijde jaaromzet
– inwerkingtreding niet voor 2015
Voor leden is er meer informatie te
vinden op het ledennet van de NVB.
5
Bank|Wereld
Reportage
Women’s World Banking:
tijd voor ‘shevolution’
Ruim twintig dames afkomstig van Micro­financiële Instellingen (MFI),
waaronder banken, reisden half oktober vanuit Afrika naar Amstelveen.
KPMG bood deze vrouwen een vijfdaags leiderschapsprogramma aan en
zal hen een jaar lang op afstand coachen.
‘Opleiding is je eerste echtgenoot’
Een opvallend gezelschap in de grote zaal van
het hoofdkantoor van KPMG in Amstelveen.
Normaal wordt de plek gedomineerd door
blanke mannen in grijze pakken. Nu zijn
de meer dan honderd aanwezigen voor het
overgrote deel vrouw. Ruim een derde heeft
een donkere huidskleur. Er zijn ruim twintig
vrouwelijke bankiers en vertegenwoordigers
van NGO’s die microfinanciering verzorgen in
Afrika. De bijeenkomst is onderdeel van het
vijfdaags leiderschapsprogramma dat KPMG
heeft georganiseerd in samenwerking met
Women’s World Banking.
Girl effect
De middag begint met een vertoning van de
film ‘The girl effect’. Het snel gemonteerd
filmpje promoot het geven van hulp aan
meisjes in ontwikkelingslanden, opdat zij zich
verder kunnen ontplooien. Als ‘wij’ ons deel
doen, ‘dan doen de 600 miljoen meisjes in de
ontwikkelingslanden de rest.’
Kirsten van den Hul, die zich The Change
Agent noemt, presenteert de middag in dezelfde ronkende stijl. Van den Hul vertegenwoordigde het afgelopen jaar Nederland bij
het Vrouwen-programma van de Verenigde
Naties. Ze voorziet een ‘shevolution’, een
vrouwelijke revolutie. ‘Vrouwen vormen de
sleutel tot verandering’, zegt Van den Hul. En
die verandering is volgens haar nodig, want
vrouwen vormen weliswaar een meerderheid
bij hogescholen en er zijn bijvoorbeeld in de
Verenigde Staten meer vrouwen dan mannen
die werken, maar vrouwen verdienen wereldwijd slechts elf procent van het inkomen, en
bezitten slechts één procent van de grond.
PPP
De bijeenkomst is ook bedoeld om te netwerken. Van den Hul vraagt iedereen in de zaal
om zich om te draaien en kennis te maken
met diegene voor of achter zich. Zo maak ik
Bank|Wereld
6
kennis met KPMG-partner Jessica Mahn. Zij
is verantwoordelijk voor KPMG People. Ze is
naar de bijeenkomst gekomen omdat ze één
van de mentoren is van de Afrikaanse vrouwelijke bankiers. Het programma gericht op
‘empowering’ van vrouwen – het krachtiger
maken van vrouwen – sluit aan bij haar werk.
Het is nuttig voor haar adviezen op het gebied
van People Planet Profit.
Shero
Presentator Van den Hul toont die persoonlijke betrokkenheid volop. Als Van den Hul
oud-FNV-voorzitter Agnes Jongerius op het
podium uitnodigt, noemt Van den Hul haar
een ‘shero’, een vrouwelijke held. De jarenlang tot machtigste vrouw van Nederland
verkozen Jongerius vertelt dat het in haar
jeugd helemaal niet voor de hand lag dat zij
ooit zo’n rolmodel zou worden. ‘Ik dacht dat ik
– als vrouw – kon kiezen tussen verpleegster
of lerares.’
Volgens Jongerius kan er in korte tijd veel
veranderen. ‘Mijn moeder moest nog stoppen
met werken, als lerares, op het moment dat
ze trouwde. Dat was in Nederland, zo’n vijftig
jaar geleden!’ Toch wordt Jongerius ‘natuurlijk’ nog wel eens boos als ze ziet dat vrouwen
niet gelijk betaald krijgen als mannen en dat
vrouwen ondervertegenwoordigd zijn in de
hogere functies.
Call center
Liesbeth van der Kruit, directeur Corporate
Social Responsibility bij Achmea, wijst ook
op de beperkte doorstroming van vrouwelijk
talent. ‘De financiële sector is conservatief.
Er werken veel vrouwen voor ons, maar die
werken in het call center en backoffice, niet
of nauwelijks in het senior management.’
Volgens Van der Kruit is het niet alleen vanuit
sociaal maar ook vanuit marketingoogpunt
van belang dat een bedrijf voor de helft uit
vrouwen bestaat.
Microfinanciering
Als de Vice President van ING Microfinance
op het podium komt, wordt er wat gegniffeld – Roy Budjhawan is immers een man.
­Budjhawan vertelt over de duurzame Groenbank van ING, die expliciet sociaal- of milieutechnisch verantwoorde projecten financiert,
zoals microfinanciering in India.
Van den Hul zegt dat ze zou willen dat alle
banken zich op zulke dingen richtten. Volgens Jongerius en Budjhawan gebeurt dat al:
Nederlandse banken hebben allemaal zo’n
duurzame afdeling en er is steeds meer vraag
naar. Maar Van der Kruit merkt op dat er wel
verschillen zijn; zo hebben niet alle banken
de duurzame richtlijnen van de Verenigde
Naties ondertekend, de UNEP. Van den Hul
vraagt zich dan af of er misschien sprake is
van ‘groenwassen’, een term voor bedrijven
die iets groens of sociaals doen om het imago
op te vijzelen of om minder nobele zaken
elders in het bedrijf te doen vergeten.
Budjhawan spreekt dat tegen: ‘Je kunt ook
geld verdienen met een groene bank. En
dat is niet slecht.’ Jongerius beaamt dat
deels: ‘Die beschuldigingen van ‘groenwassen’ komen niet uit de lucht vallen; je moet
kritisch blijven. Maar je kunt goede resultaten
boeken en toch duurzaam zijn, dat blijkt uit
de Nederlandse Financierings Maatschappij
voor Ontwikkelingswerk, de kleine ontwikkelingsbank waar ik commissaris ben.’
Van der Kruit stelt vervolgens dat niet alleen
het gemiddeld lagere rendement banken
behoedt om massaal in de microfinanciering
en andere ‘goede dingen’ te gaan. Ook de
strenge regels rond risicobeheer voorkomen
dat.
Alleen
Dan is het woord aan Phyllis Mbungu, CEO
van SMEP, microfinancier in Kenia. Ze is
dankbaar dat ze het leiderschapsprogramma
mag volgen. ‘Als CEO sta je vaak alleen. Hier
kun je dingen bespreken, bediscussiëren.
Door deze hulp heb ik de mogelijkheid om op
mijn beurt weer andere vrouwen nog beter te
helpen.’
Gezin
Aan het einde van de bijeenkomst, tijdens
het ‘World Café’, worden alle mentees met
hun mentoren aan een tafeltje gezet waar ze
om advies kunnen vragen. Monica Sanyu
is hoofd Personeelszaken van de Uganda
­Finance Trust, een in microfinanciën gespecialiseerde bank in Uganda die voortkomt uit
een NGO. Ze stelt vragen over emancipatie,
de positie van de vrouw op de arbeidsmarkt.
‘Wat zeg je als vrouwen zich niet verder ontwikkelen in hun werk omdat ze bang zijn dat
ze dat ze moeten kiezen voor werk of gezin?’
Sunita Changoe, ‘The social connector’,
antwoordt persoonlijk: ‘Mijn moeder zei altijd
dat opleiding je eerste echtgenoot is.’ Ook
de andere vragen van Sanyu gaan over de
combinatie van werk en privé. Zo wil Changoe
graag weten wat je ‘doet’ met vrouwen die
werk moeilijk kunnen combineren met familie
en kinderen. Opnieuw geeft Changoe snel
advies: ‘Open een crèche’. En, vraagt Sanyu,
hoe ga je om met relaties op het werk? Niet
tolereren, zegt haar mentor. Laat hen zelf kiezen wie bij de bank mag blijven werken. ‘Maar
dan verdwijnt de vrouw – die is onderdanig.
Dat vind ik niet eerlijk’, zegt Sanyu. Directe
oplossingen zijn er niet. Toch is Sanyu blij dat
ze haar gedachten kan scherpen.
Hanan Laghmouchi | Communicatie
[email protected]
Daan van Seventer
–
7
Bank|Wereld
De ontmoeting
Cornel Vader is directeur van de
Stichting Leger des Heils Welzijnsen Gezondheidszorg. Het is een
grote, landelijk actieve zorg­
instelling van het Leger des Heils,
die zich richt op mensen die
problemen hebben op verschillende
vlakken: mensen zonder eigen huis,
zonder werk, met schulden en
psychische problemen, en ook nog
verslaafd – om maar een combinatie
van ‘probleemvelden‘ te noemen.
Professionele hulp.
‘Ook banken kunnen helpen’
Banken bieden hun een basisrekening en werken mee aan de invoering van een zogeheten Vroegsignalering index Probleemschulden.
Maar meer hulp is gewenst en ook
banken kunnen ‘partner‘ worden van
het Leger des Heils, zegt Vader.
Bank|Wereld
8
‘In elk programmaboekje van een klassiek concert kom ik een bank
tegen. Bij kunsttentoonstellingen hetzelfde. Leuk hoor, die sponsoring; ik houd ook van kunst en cultuur. Maar waarom gaan banken
niet ook eens een samenwerking aan met een zorginstelling?‘, vraagt
Cornel Vader zich af, halverwege het gesprek in het sobere ‘hoofdkwartier‘ van het Leger des Heils op loopafstand van station Almere
Centraal.
Zijn vraag over het sponsorbeleid van banken is tekenend voor
de no-nonsensehouding van de directeur van de Stichting Leger
des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg, en eigenlijk voor de hele
organisatie, die zich richt op hulp aan mensen met problemen op
meerdere vlakken.
Vader, 54 jaar, werkt al 25 jaar bij het Leger en is sinds vorig jaar
directeur van de Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg, een professionele zorginstelling, helemaal ingebed in het
Nederlandse zorgstelsel.
Nieuwe collega‘s moeten in hun omgeving vaak nog uitleggen dat
het Leger des Heils en zeker de zorgstichting allang geen ‘Vrijwilligers Leger’ meer is, zoals het 125 jaar geleden begon. ‘Er werken
hier nu 5.500 mensen, die worden betaald volgens acht of negen
verschillende CAO‘s. We helpen jaarlijks zo’n 35.000 cliënten en we
zijn gewoon lid van de brancheorganisaties in de zorg en het welzijn.
We zijn bijvoorbeeld ook een reclasseringsinstelling en we zijn er
tevens voor jeugdigen die onder toezicht zijn gesteld via de rechter’,
zegt Vader.
De verwarring over het karakter van het Leger des Heils is ‘soms
hilarisch’, zegt Vader: ‘Je hoeft hier echt geen uniform aan hoor –
mag wel trouwens. Vrouwen met hoedjes hebben we niet meer. En je
hoeft niet met de Strijdkreet rond en niet lid te zijn van het kerkgenootschap. Slechts drie procent van het personeel is daarvan lid.
Ik hoor daar overigens bij. En we doen ook niet aan koppelverkoop.
Natuurlijk niet; we leveren gewoon zorg en welzijn.’
Cornel Vader
Directeur Stichting Leger
des Heils Welzijnsen Gezondheidszorg
U bent een gewone zorginstelling?
‘Voor een groot deel wel. Wij zitten gewoon ingebed in het Nederlandse zorgstelsel. Voor het overgrote deel, 95 of 98 procent, wordt
onze stichting gefinancierd uit reguliere gelden. We zitten ook in alle
gewone zorg- en welzijnsnetwerken.
Tegelijk maken we deel uit van het Leger des Heils, het internationale Salvation Army. We zijn onderdeel van de internationale
christelijke kerk. Vanuit de inspiratie van het evangelie doen wij ons
werk. Ieder mens is een uniek schepsel dat tot z’n recht moet kunnen komen, met een plek in de samenleving, die mee mag doen,
die plezier kan beleven aan alle dingen die het leven ook biedt. Voor
een hele grote groep, aan de onderkant, in de marge, is dat op alle
fronten heel erg ingewikkeld. Maar het gaat niet enkel om slachtofferschap; mensen hebben ook hun eigen gedrag, maken keuzes.
We zijn niet zoetsappig of zo. We kijken wel naar mensen die anders
niet geholpen worden, vanuit die inspiratie. En daar zit ook wel weer
een financieringsprobleem. Mensen die buiten de schotten vallen,
met problemen op meerdere vlakken, krijgen niet zo gemakkelijk
toegang tot de zorg die ze nodig hebben en krijgen de zorg ook niet
zo gemakkelijk betaald. Voor die zorg gebruiken we, zolang het niet
regulier wordt gefinancierd, de inkomsten van de Stichting Leger des
Heils Fondsenwerving.’
U wilt voor die hulp aan cliënten liever reguliere zorgfinanciering?
‘Ja. Die 35.000 mensen met wie wij te maken hebben zitten aan die
uiterste onderkant van de samenleving. Die hebben een veelheid
aan problemen. En Nederland heeft het altijd netjes opgedeeld in
compartimenten, aangeharkt. Na wetswijzigingen van de AWBZ
gebeurt dat op lokaal niveau opnieuw. Daar lopen we voortdurend
tegenaan. Dat betekent dat we continu moeten zoeken naar nieuwe
wegen om de mensen die aan de onderkant zitten volwaardig te
laten meedoen in de samenleving, of om hun op z’n minst de zorg te
kunnen geven die ook alle andere Nederlanders krijgen, bijvoorbeeld
via de AWBZ. Dat lukt niet door al die schotten die er zijn.
Als iemand bijvoorbeeld verslaafd is en een attention-deficit-disorder
heeft, dan heeft diegene medicatie via een psychiater. Dan kan het
makkelijk gebeuren dat de ene instelling verwijst naar de andere,
omdat men vindt dat eerst de verwardheid in het hoofd van iemand
over moet zijn voordat je iets kunt doen aan de verslaving. De ander
wil juist eerst rust in het hoofd... En voeg daaraan toe dat iemand
geen vaste plek heeft. Dat is vaak het geval in onze praktijk. Die zit
bij vrienden. Wordt weggestuurd. Gaat ergens anders heen, woont
tijdelijk even in een kraakpand of in leegstandsbeheer. Die is gescheiden, heeft misschien ergens een kind, of heeft nooit een relatie
gehad – althans niet vast; is ergens nog een kind, wordt dat onder
toezicht gesteld. Het is gewoon nog een mess. Probeer daar eens
greep op te krijgen. Dan zitten alle schotten gewoon in de weg. Dat
krijg je niet voor elkaar. En je loopt sowieso al het risico bij mensen
aan de onderkant van de samenleving dat ze zeggen: laat dan maar
zitten, laat mij maar. Later komen ze toch weer, gaan in de fout, of
raken totaal ontredderd, ontspoord. Dat is de reden waarom wij proberen, op beleids- én op financieringsniveau, die basale dingen waar
in principe iedereen recht op heeft, toch aan elkaar te knopen.’
9
Bank|Wereld
U geeft per jaar zo’n 35.000 mensen steun of zorg. Hoeveel van hen zijn
jarenlang ‘vaste klant’?
‘Hoe groot die groep is die steeds terugkomt, dat weten we niet.
Maar we zijn ons er, sinds een jaar of drie vier, wel van bewust geworden dat we voor een groep cliënten hun enige vrienden zijn. Dat
mensen bij ons blijven hangen. En dat moet dus niet. We proberen
de mensen met anderen te ‘verbinden’ in de wijken waar we zitten,
in tal van netwerken. Het gaat ook om het tegengaan van maatschappelijke uitsluiting. Dat kan bijvoorbeeld ook te maken hebben
met schuldhulpverlening; schuld blokkeert participatie. Toegang tot
de gewone wereld, de zorg, een gewone bankrekening, tot financiering, is heel belangrijk.’
De Nederlandse banken leveren juist daarom sinds een aantal jaren een heel
eenvoudige ‘basisbankrekening’. Werkt dat voor uw cliënten?
‘Ja. Zeker met die nieuwe gebruiksvriendelijke website daarvoor.
Die toegang tot een bankrekening is nu goed geregeld. Anderzijds
is het natuurlijk wel zo dat mensen vroeger te gemakkelijk schulden
konden maken. Kijk, dat gemakkelijke kopen op krediet tot voor de
crisis, met die reclames in de omroepbladen, dat is onwenselijk,
dat is helder. Daar zien wij nog steeds de gevolgen van. Maar ik zie
dat we bij de schuldenaanpak juist schouder aan schouder met
de banken optrekken om te komen tot een Vroegsignalering index
­Probleemschulden, de ViP, zoals die nu heet. Ook de corporaties, de
energiebedrijven, de thuiswinkelorganisaties en de sociale partijen
vanuit schuldhulpverleningshoek zeggen nu: de nood is zo hoog,
we willen onze verantwoordelijkheid nemen. Ik ben optimistisch dat
zo’n signaleringsindex er nu ook echt komt. Laatste nieuws is dat het
CBP, die kijkt naar de privacy en daar vrij streng in is, heeft gezegd
dat we een pilot mogen starten. Maar we willen eigenlijk alleen maar
starten als de pilot zo groot van omvang is dat het bijna het hele
systeem is, omdat je dan pas kunt bewijzen dat het werkt. Dus we
zijn er nog niet met de ViP, maar ik hoop echt dat die er komt. Het is
echt belangrijk dat er een goed signaleringssysteem komt, want met
Het interview met Cornel Vader vond
plaats op 7 november jl. Op 5 december
heeft de NVB bekendgemaakt dat de
banken niet achter de huidige opzet van
het landelijk informatiesysteem schulden
kunnen staan. De banken willen nog
steeds meewerken aan de ontwikkeling
van een signaleringssysteem –zoals het
in het interview genoemde ViP. Maar
‘in de huidige opzet’ zou het geen goed
werkend systeem worden, verwachtten
de banken. De grootste schuldeisers – de
Belastingdienst, de zorgverzekeraar en
de telecomsector – doen namelijk niet
mee aan de vroegsignalering. Ook blijkt
dat een systeem dat aan de privacyregels
voldoet voor klanten te ingewikkeld wordt.
De banken blijven zich inzetten om
overkreditering te voorkomen, onder meer
door gebruik van de Nibud-normen in de
gedragscodes.
een goed informatiesysteem over schulden, waarbij echt alle relevante partijen meewerken, kun je zien aankomen wanneer of bij wie
probleemschulden ontstaan. Dan kun je grote schulden voorkomen.
En grote schulden zorgen voor uitsluiting. Je cirkelt ontzettend hard
naar beneden: een paar maanden geen gas en elektra en het wordt
afgesloten, een paar maanden geen huur en het huis uit. Dat zijn
vaak mensen die alleen wonen. Maar ook gezinnen!’
Zouden de banken uw cliënten kunnen helpen met financiële educatie?
Wij hebben partnerships met meer bedrijven en proberen er iets voor
langere tijd van te maken. Zo werken we in een werkervaringsproject
samen met La Place. We hebben ook een aantal 50|50-winkels met
kleding. En we hebben bijvoorbeeld in de logistiek samenwerkingsverbanden met marktpartijen. Dat gaat niet om een incidenteel ding,
maar om langdurige samenwerking, goed opgezet. Ook banken zouden ons op zo’n manier kunnen helpen, bijvoorbeeld door partner
te worden op het gebied van financiële educatie. Maar dan moet je
er voor deze groep wel echt bij blijven. Een keer iets vertellen in een
klasje, dat werkt voor deze mensen niet. Bij de problematiek waar wij
tegenaan lopen, moet je afdalen en erbij blijven. Een maatje worden.
Langdurig. Niet aan de buitenkant blijven zitten. Dat betekent ook
dat het iets met jezelf doet, want dan is er iemand die om je geeft,
het komt dichtbij. Dat zien onze mensen ook zelf hoor. Veel mensen
hebben het hart op de goede plek. Maar vind je ook de mogelijkheid om te zeggen: ik kan best wat met dat hart doen? Dat geldt voor
onze mensen, en ook voor de mensen van de banken.’
Gijs Boudewijn | Betalingsverkeer, Ondernemingsklimaat & Financiële Educatie
[email protected]
Daan van Seventer
Liikanen:
impact conclusies en aanbevelingen
De Europese Expertgroep, EU
High-level Group on Structural
Banking Reform, onder leiding van
de centrale bankier van Finland,
Liikanen, werd opgericht door
eurocommissaris Michel Barnier. De
groep heeft onderzocht of en hoe de
Europese bankensector eventueel
moet hervormen in de nasleep van
de financiële crisis.
De expertgroep concludeerde dat het universele Europese bankenmodel een goed model is waarbij risico’s gespreid kunnen worden en de
klant kan worden bediend. Ook concludeerde de experts dat te weinig
inzicht bestaat in de complexe verwevenheden tussen alle instellingen
in de financiële sector. De expertgroep heeft hierop de aanbeveling gedaan handelsactiviteiten in een aparte dochter van een bank af te splitsen wanneer die handelsactiviteiten een bepaald percentage (15-25)
van de totale activa van de groep overstijgen. Ook adviseerde de groep
een additionele afsplitsing via de herstel- en resolutieplannen, het
opleggen van extra kapitaaleisen aan handelsactiviteiten, het instellen
van een aparte bail-in-categorie en corporate governance-eisen.
In de Verenigde Staten (Volcker rapport) en het Verenigd Koninkrijk
(Vickers rapport) is onderzoek gedaan naar de structuur van banken.
Volcker adviseerde een scheiding van investment banking en retail
banking. Vickers adviseerde een afscherming van retailactiviteiten van
andere activiteiten, eigen kapitaaleisen en onafhankelijke governance.
In feite hebben Liikanen, Volcker en Vickers dezelfde analyse
gemaakt, maar is hun uitwerking van toepassing op verschillende
omstandigheden. Centraal bij de drie commissies staat een scheiding
tussen de retail- en de handelsactiviteiten. De expertgroep Liikanen
lijkt bij haar conclusies en aanbevelingen voor een aanpak te kiezen
die een mix is tussen ‘Volcker’ en ‘Vickers’, waarbij zij wel groot belang
hecht aan het in stand houden van het universele bankmodel. Dit
speelt namelijk een essentiële rol in de Europese economie.
Herman Wijffels over hervorming bankwezen:
"Voor Nederland hoeft dit geen grote implicaties te hebben, omdat
Nederlandse banken al veel hebben gedaan om hun risico's te
verminderen. Met name grote Duitse, Franse en Britse banken met
ingewikkelde en risicovolle beleggingen zullen ingrijpende veranderingen moeten doorvoeren, als het rapport realiteit wordt."
De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) is altijd voor de benadering geweest dat bancaire activiteiten in geval van nood ‘scheidbaar’
moeten zijn. Nederlandse banken lopen in Europa voorop als het gaat
om het maken van (afwikkel)plannen van aanpak hoe in dat geval te
handelen. Bij het verplicht scheiden van bankactiviteiten riskeert men
hogere funding- en kapitaalskosten voor banken. Het is belangrijk
dat banken de rol kunnen blijven spelen om huishoudens en (export)
bedrijven van krediet te blijven voorzien. De NVB is van mening dat
de afwikkelplannen, samen met de nieuwe voorstellen voor hogere
kapitaal- en liquiditeitseisen, invoeren van bail-in-kapitaal (waardoor
schuld kan worden omgezet in kapitaal en in feite een extra buffer wordt
gecreëerd) en de bankenunie de bancaire sector meer solide maken en
risico’s eerder worden onderkend. Daar wordt nu hard aan gewerkt.
Nationale initiatieven
Niet alleen in het Verenigd Koninkrijk maar ook in Frankrijk en sinds
kort ook in Nederland denkt men na over de structuur van de eigen
financiële sector. In Frankrijk zal men bankactiviteiten beoordelen of
deze goed zijn voor de klant en juist niet. De activiteiten die niet voldoen
worden dan verboden. Het lijkt erop dat market making volgens de
Franse autoriteiten als dienstig aan de klant wordt beschouwd.
De Commissie Structuur Nederlandse Banken is onlangs begonnen
met haar onderzoek naar de noodzaak van structurele hervormingen
van de Nederlandse bankensector voor de financiële stabiliteit. De
commissie, onder leiding van Wijffels, zal onderzoeken hoe de afwikkelbaarheid van banken kan worden verbeterd bij een faillissement. De
commissie zal bestaan uit 13 leden met verschillende expertises uit de
financiële sector. Men streeft ernaar het eindrapport op 15 juni 2013 te
presenteren.
Hoewel deze nationale initiatieven bijdragen aan meer zicht krijgen op
samenstelling van de nationale sectoren, bemoeilijken deze echter wel
mogelijke nieuwe Europese wetgevingsinitiatieven. Als ieder met eigen
afwijkende voorstellen komt, maakt dit de financiële sector niet alleen
nationaal, maar ook Europa-breed minder efficiënt, zonder daarbij
risico’s te verminderen. Daarom deed Liikanen in november een oproep
in de Britse parlementscommissie om niet te veel af te wijken van de
Europese hervormingsagenda van de bankenstructuur.
De NVB steunt deze oproep. De hervormingsagenda heeft het Europese en Nederlandse bankenlandschap al danig veranderd waardoor
risico's zijn verminderd en dient daarom op Europees niveau te worden
opgepakt.
Martijn Vliegenthart | Public Affairs Brussel
[email protected]
Koen Holdtgrefe | Toezicht
[email protected]
Uitgesproken
Banken: plan schuldsignalering werkt
niet
Links Jeroen Hoog­teijling,
directiesecretaris, midden
Gijs Boudewijn NVB,
en rechts Corné Vader,
directeur van de Stichting
Leger des Heils Welzijnsen Gezondheidszorg.
De NVB ondersteunt
het Leger des Heils met
deelname aan Dam tot
Damloop. Met de actie
‘ikloopwarmvoormensen’
hebben de lopers van
het Leger des Heils team
geld ingezameld voor het
buurtwerk van het Leger
des Heils.
Bank|Wereld 11
10
Bank|Wereld 12
Interview
Nieuw
Kamerlid
aan
het
woord
Henk Nijboer van de PvdA is
nieuw in de Tweede Kamer.
Een kennismaking met deze
financieel woordvoerder.
Wat is uw affiniteit met de financiële sector?
‘Een gezonde financiële sector is een absolute voorwaarde voor een
goed werkende economie. Kredieten, spaartegoeden en het betalingsverkeer vormen het smeermiddel van een economie. Als algemeen
econoom heeft de financiële sector daarom altijd mijn aandacht
gehad. We hebben gezien welke schade de financiële sector kan
toebrengen aan de reële economie. We moeten weer toe naar een
dienstbare financiële sector die bijdraagt aan economische groei.’
Wat worden uw speerpunten als financieel woordvoerder?
‘Ik heb twee hoofddoelen. In de eerste plaats wil ik dat de risico’s
voor de overheid worden beperkt. Het moet afgelopen zijn met het
gedrag waarbij de lusten privaat worden geïncasseerd, en de lasten
publiek worden afgewenteld. In de tweede plaats wil ik dat alleen
producten worden verkocht waaraan mensen behoefte hebben. Het
moet klaar zijn met de verkoop van producten met een irreëel hoge
kostprijs en woekerpolissen mogen nooit meer worden verkocht. Ik
verwonder me sterk over de derivaten die aan (semi)publieke instellingen zijn verkocht: ze kwamen bij de bank om risico’s te beperken
en gingen de deur uit met producten die de risico’s vergroten. Om
beide doelen te bereiken zijn er fundamentele hervormingen in de
financiële sector nodig. Ik ben blij dat in het regeerakkoord een heel
stevige paragraaf is opgenomen met de noodzakelijke hervormingen:
een snellere verhoging van de kapitaaleisen, de wettelijke verankering van een zorgplicht van banken, een verplichte bankierseed, een
wettelijke beperking van de maximale bonus en – niet onbelangrijk
– afspraken over de noodzakelijke stappen richting een bankenunie.
Met dit alles worden banken minder kwetsbaar en worden bankiers
gestimuleerd in het belang van de klant te werken.
Bank|Wereld 13
Bij al deze maatregelen is het voor de PvdA van groot belang dat de
kredietverlening aan consumenten en bedrijven op gang blijft.’
Momenteel komt er vanuit Europa veel nieuwe regelgeving op de
bancaire sector af. Welke van die regels spreekt u het meeste aan en
welke het minste?
‘De PvdA is voorstander van Europees bankentoezicht en vervolgens
een Europese bankenunie. Dat moet volgens het adagium zo snel als
mogelijk, maar niet sneller dan verantwoord. Het vormgeven van een
Europese bankenunie is een herculesopgave. De eurocrisis heeft
echter aangetoond dat Spaanse banken ook onze pensioengelden in
gevaar kunnen brengen. Het is daarom belangrijk dat we ervan op
aan kunnen dat het toezicht in andere landen op hetzelfde niveau is
als hier. Ook hebben we gezien dat als de Ierse overheid de banken
redt, dat ook gevolgen heeft voor ons. Een Europees resolutiemechanisme zorgt ervoor dat de band tussen banken en overheden
doorgesneden wordt. Dat is belangrijk om tot een sterkere financiële
sector te komen, maar zeker ook om ervoor te zorgen dat landen niet
gegijzeld worden door zombiebanken.’
Hoe blijft u op de hoogte van de nieuwe ontwikkelingen en regelgeving
die zich afspelen in Brussel?
‘Als Kamerlid komt er dagelijks enorm veel informatie op je af. Het
is dus belangrijk tijd vrij te maken die besteed kan worden aan de
dingen die even losstaan van de dagelijkse waan. Dat probeer ik
consequent te doen. Daarnaast geeft de Tweede Kamer aan bij
welke dossiers zij zeer nauw aangesloten wil zijn. Zodra er ook maar
iets bekend wordt over bijvoorbeeld voorstellen rondom de bankenunie, dan wordt de Kamer daarover direct geïnformeerd. Daarnaast
heb ik veel gesprekken met mensen uit de sector, Europa en de
wetenschap. Uiteraard spelen ook de (internationale) media een
belangrijke rol in het verkrijgen van informatie.’
Acht u het noodzakelijk om in de toekomst meer politieke macht over
te dragen aan Brussel om zo tot een goed werkende monetaire unie te
komen?
‘Als het goed gaat met Europa gaat het goed met Nederland. Een
crisis in Europa voelt Nederland heftiger dan veel andere landen.
Daarom hebben we belang bij een sterk Europa dat zo snel mogelijk
de crisis overwint. Daarvoor is het noodzakelijk dat er op sommige
terreinen stappen worden gezet naar verdere integratie. Wij houden
daarbij vast aan het subsidiariteitsbeginsel. Het is evident dat het
toezicht op internationaal opererende banken beter plaats kan vinden op Europees niveau dan op nationaal niveau. Maar tegelijkertijd
ben ik erg blij dat in het regeerakkoord is afgesproken dat geïnventariseerd gaat worden welke beleidsterreinen – conform het principe
van subsidiariteit – kunnen worden overgedragen aan nationale
overheden.’
Hoe ziet de bank van de toekomst er volgens u uit?
‘Degelijk, klantgericht en dienstbaar aan de reële economie. Als
dat zou lukken is mijn agenda voor de financiële sector geslaagd.
Bedrijven moeten erop kunnen vertrouwen dat ze krediet kunnen
krijgen bij banken, spaarders moeten er zeker van kunnen zijn dat
hun spaargeld niet in gevaar komt, het risico voor de overheid moet
klein zijn en last but not least, als je een product koopt moet je er
zeker van kunnen zijn dat het in je eigen belang is dat product te
hebben. De bank van de toekomst doet wat mij betreft die dingen.
Daarmee is een bank dienstbaar aan de reële economie en vormt ze
het belangrijke smeermiddel van de economie.’
Welke boodschap en welk advies heeft u voor de bancaire sector?
‘Ik vind het belangrijk dat banken en bankiers alleen handelen in
het belang van de klant. Een bankierseed en een zorgplicht kunnen
daarin een rol spelen. Op 20 september verklaarde ik zelf trouw aan
de Grondwet als nieuw lid van de Tweede Kamer. Nog los van de
juridische implicaties van zo’n eed, gaat het dan vooral om bewustzijn over het ambt dat je bekleedt. Ik zal het niet in mijn hoofd halen
dingen te doen die het ambt in diskrediet brengen. Sterker, ik zal
de komende jaren alles proberen te doen om een goed volksvertegenwoordiger te zijn. Iets soortgelijks vraag ik ook van bankiers. Dat
betekent ook dat ik maatschappelijk besef van banken verwacht;
negatieve reacties op voorstellen die bepleiten dat ze in het belang
van de klant moeten handelen, vind ik de wereld op zijn kop.’
Dominique d'Haens | Public Affairs Den Haag
[email protected]
NVB-seminar Veiligheid Internetbankieren
Securitisaties zijn onmisbaar voor de financiering van de Nederlandse hypotheekschuld en daarmee de gezondheid van de Nederlandse woning-
Op 30 oktober jl. organiseerde de NVB het seminar Veiligheid Internetbankieren. Het doel van deze bijeenkomst was primair om de kleine(re)
markt. De Nederlandse financiële sector streeft daarom naar verbetering van de markt voor securitisaties. Op 20 november jl. was de officiële
banken te informeren over wat er allemaal speelt rond dit thema. In presentaties is ingegaan op dreigingen en (preventieve) maatregelen rond
oprichting van de Dutch Securitisation Association (DSA). Hiervoor is de website www.dutchsecuritisation.nl gelanceerd. Op deze website is, naast
internetbankieren en mobiel bankieren. Ook is ingegaan op toekomstige (interbancaire) ontwikkelingen.
informatie over de DSA en de werking en inhoud van de standaard, ook veel informatie te vinden over de Nederlandse securitisatiemarkt en de
De opkomst was zeer goed. Er waren circa honderd bezoekers, die er met diverse sprekers samen voor zorgden dat het een leerzaam en
Nederlandse hypotheek- en woningmarkt.
interactief seminar werd. De dagvoorzitter was Marcel Leeflang van ABN AMRO Bank. Ongetwijfeld gaat de NVB in 2013 een vervolg op dit
seminar organiseren.
Legal Women of the Year
Hanneke Dorsman heeft de Legal Women of the Year Award 2012 gewonnen. Zij bekleedt een toppositie bij de ABN AMRO Bank en heeft
Nieuwe website NVB
gewerkt aan één van de meest spraakmakende Nederlandse zaken van de afgelopen jaren; de separatie en de integratie van ABN AMRO Bank.
Op 18 december jl. lanceerde de NVB haar nieuwe website. Een website met een frisse en transparante uitstraling die meer past bij de huidige
Hanneke geeft leiding aan een team van 23 juristen, doceert en is actief binnen de Nederlandse Vereniging van Banken als lid van de Commissie
NVB. De nieuwe structuur zorgt voor meer toegankelijkheid en de bezoeker krijgt een goede indruk van de diverse onderwerpen waar de NVB
Juridische Zaken, voorzitter van de Expertpool Betalingsverkeer en verschillende andere commissies.
zich over buigt.
Kort
Oprichting Dutch Securitisation Association
Bank|Wereld
Uitgelicht
Klant
centraal
Het bestuur van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB)
stelde meteen na het uitbreken van de crisis de adviescommissie
Toekomst Banken (‘Commissie Maas’) in, die zich hierover in heldere
bewoordingen uitsprak: ‘In de praktijk …. hebben zij (banken)
de facto een beperkter belang toegekend aan hun klanten en de
samenleving als geheel. In die zin is de macht van aandeelhouders
de afgelopen tien jaar in het stakeholdermodel (bestaande uit: de
klanten, de medewerkers, de aandeelhouders en de samenleving)
disproportioneel toegenomen.’ (Maas et al., 2009). In de Code Banken die volgde kreeg het centraal stellen van de klant een belangrijke
rol, waarbij tevens een monitoringcommissie werd opgericht om toe
te zien op de naleving hiervan, genaamd de Monitoring Commissie
Code Banken.
Ledenbijeenkomst
Recenter, in april 2012, schreef professor Peter Verhoef van de
Universiteit Groningen voor de Monitoring Commissie Code Banken
een white paper over klant centraal in de bankensector. Dit paper
beschrijft hoe middels zowel gebruikte maatstaven voor aansturing, beloning en rapportage als cultuurverandering daadwerkelijk
veranderd kan worden. Want ondanks de stappen die al zijn gezet,
blijft het centraal stellen van de klant onvoldoende voor banken. Om
hierin een verdere stap te zetten vond op 8 november jl. op initiatief
van de Commissie Consumentenzaken (CCZ) een ledenbijeenkomst
bij de NVB plaats. De opkomst was groot en het belang van de klant
centraal stellen wordt breed in de sector gedragen. Afgezien van
De financiële crisis heeft
geleid tot een aantal algemene
conclusies over de toekomst van
de financiële sector. Eén van
de belangrijkste daarvan luidt
dat banken de klant weer meer
centraal moesten stellen.
Bank|Wereld 15
14
de CCZ-leden en public affairs-adviseurs waren de deelnemers uit
de NVB-werkgroepen aanwezig die rapporteren aan de CCZ, zijnde
sparen, betalen, hypothecair en consumptief krediet.
Antony Burgmans verzorgde als voorzitter van de Monitoring
­Commissie Code Banken de aftrap van de ochtend met zijn prikkelende visie op klant centraal. Vervolgens werd er onder begeleiding van Marieke Blom van De Argumentenfabriek in subgroepjes
geïnventariseerd welke zaken al goed gaan en welke zaken nog
beter kunnen. Eén van de subgroepjes bestond uit de leden van de
Commissie Consumentenzaken, Antony Burgmans, Peter Verhoef
en twee afgevaardigden van de Autoriteit Financiële Markten. Na
deze sessies werden de deeluitkomsten plenair teruggekoppeld.
Hierbij golden duidelijke ‘spelregels’, waardoor de bijeenkomst
zeer gestructureerd verliep. Nadat alle elementen die de subgroepjes bedacht hadden waren benoemd, was het tijd om hierin een
prioritering aan te brengen. Elke deelnemer kon gewicht hangen
aan de genoemde elementen, zodat een duidelijk overzicht tot stand
kwam met prioriteiten die banken zouden moeten hanteren om de
klant meer centraal te stellen. De prioriteiten die geformuleerd zijn
hadden vooral betrekking op de samenwerking in de sector, de eigen
bedrijfscultuur, het product- en dienstaanbod en de communicatie
richting de klant.
Uit de bijeenkomst kwam duidelijk naar voren dat banken meer
gezamenlijk zouden moeten optrekken. Dat collectiviteit en concurrentieverhoudingen niet per se op gespannen voet met elkaar staan
wanneer het om de klant-centraalgedachte gaat, werd ook door
Burgmans onderstreept. ‘Het gaat erom dat banken individueel hun
eigen DNA bepalen, goed nadenken over hoe ze met de klant om
willen gaan en wat voor bedrijf ze willen zijn, en dit vervolgens gaan
uitdragen. Dit zal een positief effect hebben op de sector als collectief, ondanks de verschillen tussen de ‘DNA-profielen’.’ Met deze
boodschap werd de succesvolle bijeenkomst in een constructieve
stemming afgesloten. Momenteel wordt binnen de CCZ gewerkt aan
de follow-up van de bijeenkomst vanuit het collectief. Het is aan de
banken zelf om aan hun ‘DNA’ de komende tijd met vernieuwde
energie verder invulling te geven.
Willem de Vocht | Consumentenzaken
[email protected]
Bank|Wereld 16
Bank|Wereld 17
Toegelicht
Verkiezingsuitslag
Verenigde Staten
De fiscale
uitdaging
Obama
de noodzaak van samenwerking: ‘De natie, zoals u weet, is op een
kritiek punt; we kunnen het landsbelang niet riskeren met partijdig
gekibbel. Onze leiders moeten gezamenlijk de hand reiken naar de
mensen die iedere dag het werk doen.’
Na een felle verkiezingsstrijd,
waarin door de kandidaten
6 miljard dollar werd uitgegeven
aan campagnes, versloeg zittend
president Barack Obama zijn
Republikeinse opponent Mitt
Romney.
Met deze verkiezings­uitslag bleef het politieke landschap in de
Verenigde Staten (VS) in wezen onveranderd: Barack Obama blijft
president, de Democraten houden controle over de Senaat en de
Republikeinen een meerderheid in het Huis van Afgevaardigden.
Een duidelijke overwinning voor Obama, terwijl gevreesd werd dat de
verkiezingsuitslag ‘too close to call’ zou zijn en dat er geen duidelijke
winnaar zou kunnen worden uitgeroepen tot dagen of weken na de
verkiezingen. Hoewel er geen sprake was van een aardverschuiving,
won Obama niet alleen door voldoende staten voor zich te winnen,
maar ook in de algemene stemmen, de zogenoemde ‘popular vote’,
behaalde hij een meerderheid.
Met een Democraat als president en een Republikeinse meerderheid
in het Huis van Afgevaardigden blijft de federale overheid in politieke
zin verdeeld en zullen er compromissen gesloten moeten worden
om belangrijke wetgeving aan te nemen. Met belangrijke economische en fiscale uitdagingen voor de deur zal dat een van de grootste
problemen voor Obama betekenen.
Obama won in iedere staat waar hij bij zijn historische overwinning in 2008 ook won, behalve in North Carolina en Indiana. En
sinds Franklin D. Roosevelt is er geen president herkozen met een
werkloosheidspercentage van 7,9. De omstreden reddingsoperatie
Romney
van General Motors en Chrysler heeft dan ook een belangrijke rol
gespeeld in de overwinning van Obama: in belangrijke staten als
Ohio hebben kiezers hem gesteund. Van degenen die zeiden dat ze
achter de redding van deze bedrijven staan, stemde 74 procent op
de zittend president.
Overwinning Obama
De demografische samenstelling van de VS speelde een belangrijke rol in de verkiezingen. Volgens peilingen behaalde Obama 71
procent van de Spaanstalige stemmen, meer dan 90 procent van de
Afro-Amerikaanse stemmen, 55 procent van de vrouwelijke kiezers
en 60 procent van de kiezers onder de leeftijd van 30 jaar. In tegenstelling tot oud-president Bush, die de voorkeur gaf aan uitgebreide
hervorming van de immigratie en een ‘weg naar burgerschap’ voor
immigranten voorstond, heeft Romney gekozen voor een hardere lijn
op immigratie tijdens deze campagne. Aan het eind van de campagne stond Romney op 27 procent van de Spaanstalige stemmen,
in vergelijking met 44 procent voor Bush in 2004. In de komende
termijn is het dan ook te verwachten dat de president zijn belofte van
immigratiehervormingen uit de campagne van 2008 zal proberen
waar te maken.
In zijn overwinningsspeech zocht Obama echter ook naar verbinding
en samenwerking met de Republikeinen. Er klonken veel van de
thema’s door in zijn speech die hem in zijn eerste campagne zijn
nationale bekendheid brachten. De belangrijkste prioriteiten zijn
volgens Obama het verminderen van de overheidstekorten, hervorming van belastingwetgeving, het hierboven genoemde immigratiesysteem en de afhankelijkheid van buitenlandse olie. Hij benadrukte
uitdrukkelijk samen te willen werken met de oppositie in zijn tweede
termijn: ‘U hebt ons verkozen om ons te concentreren op uw banen
en niet de onze’, zo sprak Obama richting het Amerikaanse volk, en
‘in de komende weken en maanden zal ik werken met de leiders van
beide partijen om de uitdagingen samen op te lossen.’
Romney erkende zijn nederlaag en kreeg hoge cijfers voor zijn
verzoenende toon. Hij beloofde om ‘te bidden dat de president succesvol zou zijn in het begeleiden van onze natie’, en onderstreepte
Mogelijke gevolgen fiscal cliff:
– Krimp van de Amerikaanse economie
volgens het Congressional Budget
Office (CBO) in 2013 met 0,5 tot 4%.
– Stijging werkloosheid met 9%.
‘Fiscal Cliff’ en schuldenplafond
Na de verkiezingen is er direct werk aan de winkel. Op 1 januari
2013 vervallen een aantal belastingverlichtende maatregelen, waardoor burgers in de VS met aanzienlijke belastingverhogingen zullen
worden geconfronteerd. Dit fenomeen staat bekend als de ‘Fiscal
Cliff’ en de belastingverhogingen die ermee gepaard gaan kunnen
flinke gevolgen hebben voor de bestedingen van huishoudens en
daarmee voor de economie. De verkiezingsuitslag heeft de weg
geëffend voor een moeilijke werkperiode voor het Huis van Afgevaardigden en de Senaat, waarin geen van beide partijen een duidelijk
mandaat heeft in de besluitvorming en bereid lijkt te zijn om in te leveren op fundamentele verschillen, met name op de kwestie van de
belastingverhogingen. Obama voerde met succes campagne met zijn
belofte om belastingen te heffen op de hoogste-inkomensverdieners.
Met deze belofte staat hij lijnrecht tegenover de voorzitter van het
Huis van Afgevaardigden, de Republikein John Boehner, die beloofd
heeft om geen belastingen te verhogen. Boehner was er daags na de
verkiezingen snel bij om te beweren dat de verkiezingsuitslag ‘geen
mandaat geeft om de belastingtarieven te verhogen’ voor het Amerikaanse volk. De Republikeinen willen geen belastingverhoging, maar
zijn wel bereid om het fiscale stelsel aan te passen in de hoop de
belastinginkomsten te verhogen. Hoe dit concreet vorm moet krijgen
is echter onduidelijk.
Zonder enige overeenkomst zal het land echter over de ‘Fiscal Cliff’
vallen op 1 januari aanstaande, gevolgd door nog een strijd over de
hoogte van het schuldenplafond in het voorjaar van 2013. De VS
hebben te kampen met een torenhoge, oplopende overheidsschuld.
Deze twee onderwerpen vragen dusdanig veel tijd en aandacht, met
bovendien het risico van grote economische en politieke onzekerheid, dat er de komende maanden weinig ruimte zal zijn voor andere
wetgevende prioriteiten. Een zware test voor de tweede periode van
Obama als president van de Verenigde Staten.
Eelco Dubbeling | Hoofd bedrijf, Communicatie & Public Affairs
[email protected]
Aleid van der Zwan | Public Affairs Den Haag
[email protected]
Bank|Wereld
Campagne
Van 12 t/m 16 november vond voor de derde keer
de Week van het geld plaats, een initiatief van
Wijzer in geldzaken. Tijdens die week boden
Nederlandse banken gezamenlijk een financieel
gastlesprogramma voor het basisonderwijs.
Bank|Wereld 19
18
Tip 1
Opening
Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Máxima,
erevoorzitter van Wijzer in geldzaken opende
de Week van het geld. De rollen waren
dit keer omgedraaid: de prinses mocht
plaatsnemen in de schoolbanken op een
basisschool in Rijswijk en kreeg les van een
aantal leerlingen.
Ook heeft Prinses Máxima zelf een gastles
gegeven samen met Wim Mijs, directeur
van de Nederlandse Vereniging van Banken
(NVB), op een basisschool in Zoetermeer.
Op dinsdag 13 november hebben CEO’s en
andere topbestuurders van de 16 deelnemende banken in koppels een gastles
gegeven op De Brede School (As-Soeffah,
Bijlmerhorst en De Polsstok) in AmsterdamZuidoost. Ook ouders hebben les gekregen
in geldzaken. Volgens Arthur Reitsma,
verantwoordelijk voor het financiële educatieprogramma van de NVB, hebben de
leerlingen de vernieuwde Cash Quiz als zeer
positief ervaren. ‘Ik zag kinderen nadenken
over geld en actief meedoen aan het spel.’
Deelnemende banken:
Resultaten 2012
ABN AMRO
Achmea Bank
ASN Bank
BNG
Credit Europa Bank
Delta Lloyd Bank
Friesland Bank
ING
NIBC
Rabobank
Regiobank
SNS Bank
Theodoor Gilissen Bankiers
Triodos Bank
Van Lanschot
NWB Bank
– 100.000 leerlingen
– 16 deelnemende banken
– 3.412 gastlessen
– 3.000 individuele Cash
Quizzen
– 110.000 geld weetjes
kwartetten
– 1.200 tweets
– 255 nieuwssites
– 17.000 bezoekers op
webpagina Cash Quiz
Een handige tip voor ondernemers en particulieren om met
deze app belasting te besparen.
De app is gemaakt door ervaren fiscaal juristen en de Federatie van Belastingadviseurs. Op deze app staan praktische
tips, overzichtelijke informatie en veel actuele cijfers en
data.
De app is voor iPhone en iPad ontwikkeld.
Tip
2
Belastingtips-app – ontwikkelaar Hardworks – talen Nederlands en Engels – € 1,79
Bank voor de Klas
Financiële educatie
De Nederlandse banken vinden het
belangrijk dat kinderen op jonge leeftijd
leren omgaan met geld. Op dit moment is
financiële educatie niet opgenomen in de
kerndoelen van het onderwijs. Bankmedewerkers hebben dit jaar aan meer dan
100.000 leerlingen een gastles gegeven
over financiële educatie. Om de gastles
leuk en laagdrempelig te houden ontwikkelden de banken het spel de Cash Quiz
in samenwerking met het Nibud. Het spel
brengt de dialoog op gang over omgaan
met geld. Tijdens deze les leren de leerlingen van alles over verstandig omgaan
met geld. Ook krijgen ze het ‘geld weetjes
kwartet’ dat zij thuis met hun ouders kunnen spelen, die daarmee ook betrokken
raken bij de financiële educatie van hun
kinderen.
Belastingtips (app)
'Pindokter'
Tijdens de aftrap Bank voor de Klas is ook
de eerste financiële-educatie-app gelanceerd. Deze heet ‘Help! Ik heb Geld’. Met
behulp van de ‘Pindokter’ kunnen kinderen
spelenderwijs met moderne technologie
leren omgaan met geld. De app is ook
gratis beschikbaar in de app store voor
iPad, iPod en iPhone. De app kan zowel
klassikaal als individueel gespeeld worden.
Om de klassikale variant te ondersteunen
hebben Nederlandse banken dertig iPad’s
geschonken aan De Brede School in
Amsterdam-Zuidoost.
Arthur Reitsma is zeer tevreden over deze
derde editie van de Week van het geld:
‘De banken zijn zeer positief in het nieuws
geweest en de bankmedewerkers hebben
een grote bijdrage geleverd aan de financiële kennis en vaardigheden van kinderen!’
Arthur Reitsma | Financiële Educatie
[email protected]
ZorgVergelijk (app)
ZorgVergelijk is een app ontwikkeld door Vergelijken.net
voor het snel en handig vergelijken van de zorgverzekeringen voor 2013. Dankzij de app kan men door een paar
simpele handelingen uitvinden welke zorgverzekeraar het
beste bij de persoonlijke situatie past. De app is voor iPhone
en iPad ontwikkeld.
ZorgVergelijk-app – ontwikkelaar Roeland Werring – taal
Nederlands – gratis
Bankenbibliotheek
De bankenbibliotheek bevat diverse tips voor
een boek, film, app, voorstelling, website of blog
over de financiële sector, nationaal en internationaal. Door en voor onze lezers komt deze
bankenbibliotheek tot stand.
Heeft u een tip? Laat het de redactie weten via
[email protected].
Tip
3
De weg uit de financiële crisis
George Soros staat bekend om zijn visionaire ideeën over
de wereldeconomie en -politiek. In dit boek beschrijft hij
hoe de financiële crisis in Europa en de Verenigde Staten
zich heeft kunnen verdiepen in de jaren 2008-2011, en
waarom hij voor de komende jaren een globalisering van
de crisis voorziet. De maatregelen die tot nu toe door de
overheden zijn genomen, schieten volgens hem tekort en
hij stelt alternatieve oplossingen voor. Zo pleit hij o.a. voor
vergaande aanpassing van het financiële systeem en roept
hij op tot gemeenschappelijke internationale actie.
De weg uit de financiële crisis – George Soros – EAN:
9789020412376 – € 19,95
Tip
Basel III: naar nieuwe toezichtregels voor de bankensector
4
Basel III is sinds begin 2011 een feit en de geleidelijke invoering ervan begint op 1 januari 2013. Dit boek behandelt
een aantal hervormingen die centraal staan in Basel III
en die belangrijke invloed zullen hebben op Nederlandse
banken. Dit boek is een ‘must’ voor iedereen die direct
betrokken is bij het solvabiliteits- of liquiditeitsmanagement
van een bank. Voor iedereen die een algemene interesse
heeft in de ontwikkelingen in de bancaire sector en het
toezicht daarop, is dit boek ook zeer nuttig.
Basel III: naar nieuwe toezichtregels voor de bankensector – diverse auteurs waaronder Onno Steins, adviseur
Prudentiële Regelgeving bij de NVB – ISBN: 978 90 551 62
95 6 - € 39,50
‘Wanneer de prijzen transparanter worden, kunnen klanten
bewuster kiezen welke vorm van dienstverlening bij ze past.
Dat leidt mogelijk tot meer concurrentie.’
Theodor Kockelkoren, AFM-bestuurder, Het Financieele Dagblad, 23 november 2012
‘Het is moeilijk een werkelijk duurzaam herstel te zien in de wereld
als het bedrijfsleven blijft weigeren zijn berg cash aan het werk te
zetten.’
Andrew Milligan, strateeg bij Standard Life Investments, Het Financieele Dagblad, 21 november 2012
‘Huizenbezitters betalen in hun eentje de rekening van
voorzieningen waar iedereen gebruik van maakt, of het nu gaat om
het zwembad, het buurthuis of de openbare bibliotheek.’
Hans André de la Porte, woordvoerder Vereniging Eigen Huis, AD, 20 november 2012
‘Ik had er nog nooit bij stilgestaan dat het goed is om nu al te
sparen voor een rijbewijs. Het lijkt nog ver weg, maar over een paar
jaar mag ik al beginnen met lessen. Ik ga nu zeker meer sparen.’
Lisa Warners, leerling (11 jaar), n.a.v. een gastles tijdens de Week van het geld, Metro, 16 november 2012
‘Sparen, zakgeld en keuzes maken. Hoe doe je dat? Het is
belangrijk dat kinderen bewust leren omgaan met geld. Je kunt
daar niet vroeg genoeg mee beginnen.’
Michel du Chatinier, wethouder Financiën en Jeugd, MooiMaasdriel.nl, 12 november 2012
‘Als je je geen zorgen maakt, kun je geen problemen oplossen.’
Mark Rutte, minister-president, Algemeen Dagblad, 6 november 2012
‘Van het wegnemen van geld van een CEO die een topsalaris
verdient, wordt geen bijstandsmoeder een cent wijzer.’
Prof. dr. Sweder van Wijnbergen, hoogleraar economie, Telegraaf, 5 november 2012