ECO Lodge koncept u Crnoj Gori

Transcription

commissioned by:
Republika Crna Gora
Ministarstvo za ekonomski razvoj
Ministarstvo turizma i zaštite životne sredine
Njemačka tehnička saradnja | German Technical Cooperation
Univerzitet Crne Gore • Arhitektonski fakultet, Podgorica | University of Montenegro • Faculty of Architecture, Podgorica
ECO Lodge concept for Montenegro
Decembar | 2007 | December
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
E C O
L o d g e
based on:
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
ECOLODGES: EXPLORING OPPORTUNITIES FOR SUSTAINABLE BUSINESS
E C O
L o d g e
strana | 4 | page
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
Poštovani,
Dear Citizens,
Jedno od najvećih bogatstava Crne Gore oličeno je u raznolikosti i
prirodnoj ljepoti naših nacionalnih parkova, kao i iskrenoj i srdačnoj
gostoljubivosti lokalnog stanovništva.
One of the Great Heritage of Montenegro is vested in the diversity
and natural beauty of our National Parks and the genuine and friendly
hospitality afforded to visitors by local residents.
Usljed ubrzanog načina života, sve veći broj putnika traga za
mogućnostima boravka u prirodi, medju kojima su i avanture u visokim
planinama. Uži termin ekoturizam zamijenjen je širom definicijom geoturizam: novi trend putovanja! National Geographic Traveller definiše
geoturizam kao turizam koji omogućava održivost i unapredjuje geografske karakteristike posjećenog mjesta - njegovu prirodnu sredinu,
kulturu, estetiku, nasljedje i dobrobit njegovih stanovnika.
In this fast paced world, more and more travellers are seeking nature-based experiences such as an adventure into the high mountains
as part of their holidays. The narrow term of Eco tourism is being replaced by a wider definition - Geotourism: The New Trend in Travel!
Geotourism is defined by the “National Geographic Traveller” as
tourism that sustains or enhances the geographical character of the
place being visited - its environment, culture, aesthetics, heritage and
the well being of its residents.
Takav geoturizam je srž regionalnog ekonomskog razvoja usmjerenog
ka obezbjedjivanju kvalitetnijeg života lokalnog stanovništva u selima
i gradovima, unutar i duž granica nacionalnih parkova.
Naši nacionalni parkovi imaju imidž “Wild Beauty” koji se ogleda u netaknutoj prirodi, čistim jezerima i rijekama i svježem vazduhu. Mnoga
sela u planinskim predjelima već su poznata po svojoj gostoljubivosti
u okrilju prirode. Ipak, osnova kvalitetnog smještaja, koja zadovoljava
potrebe zahtjevnih putnika, nedostaje ne samo u većini sela već i u
samim nacionalnim parkovima.
Većina obnovljenih nacionalnih parkova u svijetu nudi posjetiocima
Eco Lodge u okviru samog parka, koji je visokog kvaliteta i u potpunosti uklopljen u prirodu, strogo primjenjujući kriterijume izgradnje
i upravljanja u skladu sa životnom sredinom, uz optimalno upravljanje
otpadom i energijom, organsku hranu, i objekte i usluge namijenjene
spoznaji i istraživanju prirode.
U skladu sa našom strategijom kvalitetnog turizma i jakim osjećajem
nacionalnog ponosa u želji da približimo zahtjevnim putnicima iz cijelog svijeta jedinstvene prirodne ljepote naših nacionalnih parkova,
namjera nam je da u svakom od naših nacionalnih parkova izgradimo
visokokvalitetan Eco Lodge, sa obilježjima specifičnim za tu lokaciju
i u potpunosti uklopljen u prirodu, u skladu sa najvišim medjunarodnim
standardima za kvalitet i životnu sredinu.
Priručnik “Eco Lodge Koncept za Crnu Goru” uradjen je od strane
Ministarstva turizma i zaštite životne sredine, Ministarstva za ekonomski razvoj uz tehničku podršku GTZ-a, Njemačke tehničke saradnje,
i Univerziteta Crne Gore - Arhitektonski fakultet, a namijenjen je opštinama, Upravama nacionalnih parkova i investitorima za korišćenje u
planiranju.
The new Geotourism provides the backbone for regional economic
development, aimed at providing better quality of life for the local population in villages and towns that are inside or border our National
Parks.
Our National Parks carry the image of “Wild Beauty” reflected in pristine natural environments, clean lakes and rivers and fresh air. Many
of villages in the mountain regions are already known for providing
“nature-pure” hospitality to the visitors. Yet the basic essential of quality accommodation to satisfy the needs of affluent travellers is missing
not only in most villages but also but also inside the National Parks.
Most of the renown National Parks in the world offer visitors a completely nature-integrated, high quality “Eco Lodge” inside the Park,
with a strong environmental building and operating criteria, optimized
waste and energy management, organic food products, and facilities
and services for nature education and nature exploration.
Consistent with our quality tourism strategy and strong sense of our
national pride to showcase the natural wonders of our national Parks
to well versed world travellers, we aim to construct a location specific,
fully nature integrated, high quality “Eco Lodge” in each of our National
Parks, according the highest international quality and environmental
standards.
The Handbook Eco Lodge Concept for Montenegro has been produced by the Ministry of Tourism and Environmental Protection, the
Ministry for Economic Development with the technical assistance provided by GTZ, the German Technical Cooperation and the University
of Montenegro, Faculty of Architecture for consideration and planning
by municipalities, National Park Administrators and Investors.
strana | 5 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
Sa dva modela projekata navedenih u priručniku, željeli smo da
prikažemo mogućnost spajanja bogatog nasljedja i prirodne ljepote
datih destinacija, koje nude najviše ekološke standarde za razvoj i
upravljanje Eco Lodge-a.
Predrag Nenezić
Ministar turizma
i zaštite životne sredine
strana | 6 | page
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
In the two model projects outlined in the guidebook, we have intended
to demonstrate the integration of the rich heritage and the natural
beauty of the respective destination, proposing the highest ecological
and environmental standards for the development and operation of
the Eco Lodge.
Braninimir Gvozdenović
Ministar za ekonomski razvoj
Predrag Nenezic
Minister for turism
and environmental protection
Braninimir Gvozdenovic
Minister for economic development
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
Uvod
Introduction
Na osnovu zahtjeva Ministarstva turizma i zaštite životne sredine,
GTZ je, po nalogu njemačkog Ministarstva za ekonomsku saradnju i
razvoj (BMZ), pružio podršku izradi publikacije “ECO Lodge koncept
u Crnoj Gori”.
Based on the request of the Ministry of Tourism and Environmental
Protection, GTZ, commissioned by the German Ministry of Economic
Development and Cooperation (BMZ), has supported elaboration of
the handbook “ECO Lodge Concept for Montenegro”.
Ekoturizam podrazumijeva savjesno putovanje u prirodu uz očuvanje
životne sredine i poboljšanje životnog standarda lokalnog
stanovništva i predstavlja jedan od najdinamičnijih segmenata međunarodne industrije putovanja. Danas sve veći broj turista planira putovanja da bi doživjeli autentične prirodne i kulturne ljepote. Doći će do
porasta tražnje smještaj tipa ECO Lodge, kao jednog od glavnih principa ekoturizma. Međunarodno udruženje za ekoturizam (TIES)
definiše tri glavne komponente ECO Lodge: očuvanje okoline, koristi
za lokalne zajednice i saradnja sa lokalnim stanovništvom kao i sa
gostima. ECO Lodge su od naročitog interesa za održivi razvoj zajednice, jer su mala i srednja koja imaju pozitivan uticaj na ruralna područja.
Ecotourism stands for a conscientious travel to natural areas preserving environment and improving living standard of local population and
is one of the most dynamic segments of international travel industry.
Currently, more tourists are planning their travels to experience authentic natural and cultural beauties. Demand will grow for the ECO
Lodge type of accommodation as one of the main principles of ecotourism. The International Ecotourism Society (TIES) defines three
main components of ECO Lodges: environment preservation, benefit
for local communities and cooperation with local population as well as
with guests. ECO Lodges have particular significance for sustainable
development of communities. They are small and medium enterprises, which have a positive influence on the development of rural
areas.
Ova publikacija pruža informacije o ECO Lodge i daje ECO Lodge
koncept za Crnu Goru. Štaviše, nudi različita idejna rješenja, uključujući i mjere energetske efikasnosti ECO Lodge za Nacionalne parkove
Skadarsko jezero i Durmitor.
Thomas Waldraff
Direktor GTZ-a za Crnu Goru
This handbook gives general information on ECO Lodges and outlines
an ECO Lodge concept for Montenegro. Further, it provides general
design possibilities incl. energy efficiency measures for ECO Lodges
for National Parks of Skadar Lake and Durmitor.
Thomas Waldraff
Country Director
strana | 7 | page
E C O
L o d g e
strana | 8 | page
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
Sadržaj
•••
Contents
•••
• Ekoturizam
• ECO Lodge tržište
• Ko su ekoturisti?
• Šta traže?
• Preferirane aktivnosti
• Preferirani smeštaj
• Ekološka i socijalna praksa ECO Lodge
• Ograničenja za razvoj ECO Lodge
• Šta čini uspješan ECO Lodge?
• Koje su najveće prepreke za profitabilnost ECO Lodge?
• Koja vrsta tehničke pomoći je potrebna ECO Lodge da bi
bili profitabilni?
• Koji su potencijalni pozitivni i negativni uticaji?
• Ključni indikatori uticaja na biodiverzitet: monitoring i
evaluacija radnog okvira za ECO Lodge
• Ecotourism
• The ECO lodge market
• Who are ecotourists?
• What are they looking for?
• Activity preferences
• Accommodation preferences
• Environmental and social practices at ECO Lodges
• Barriers for development of ECO Lodges
• What makes a successful ECO Lodge
• What are the greatest hurdles to profitability for ECO
Lodge?
• What kind of technical assistance do ECO Lodges need to
be profitable?
• What are the potential positive and negative impacts?
• Key indicators for biodiversity impact: a monitoring and
evaluation framework for ECO Lodges
•••
• Koncept ekološke države Crne Gore i održivog razvoja
• Prirodne vrijednosti i potencijali prostora Crne Gore
• Pregled postojećih zaštićenih područja prirode
• Pejzažne i ambijentalne vrijednosti u Crnoj Gori kao
element kulture i identiteta
• Orjentacije razvoja ECO Lodge u zaštićenim područjima u
Crnoj Gori
• Koncept razvoja ECO Lodge turizma u Crnoj Gori
• Opšti principi i faktori u procesu projektovanja ECO Lodge
naselja
•••
• ECO Lodge - Održiva gradnja, energetski efikasna gradnja
•••
• Primjeri ECO Lodge u Nacionalnim parkovima u Crnoj Gori,
NP Skadarsko jezero i NP Durmitor
•••
• Concept of Montenegro - ecological state and sustainable
development
• Natural values and potentials of Montenegrin space
• Review of the existing protected areas of nature
• Landscape and environmental values in Montenegro as an
element of culture and identity
• Orientation of ECO Lodge development in protected areas
of Montenegro
• Development concept for ECO Lodge tourism in Montenegro
• Main principles and factors in the process of designing ECO
lodge settlement
•••
• ECO Lodge - Sustainable building, energy efficient construction
•••
• Examples of ECO Lodge in national parks of Montenegro,
NP Skadar Lake and NP Durmitor
strana | 9 | page
E C O
L o d g e
strana | 10 | page
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
Ekoturizam
Ecotourism
Ekoturizam se smatra tržištem u intenzivnom porastu u okviru turizma
kao privredne grane. Prema podacima Svjetske turističke organizacije
uz godišnji rast od 5% u svjetskim razmjerama , što predstavlja 6% svjetskog bruto proizvoda, kao i 11,4% potrošnje, ekoturističko tržište
zaslužuje posebnu pažnju.
Ecotourism is considered to be a growing market within tourism as
economy sector. According to data of World Tourism Organization,
ecotourism deserves special attention since its growth rate amounts
5% per year, what represents 6% of the world gross product as well
as 11,4% of consumption.
Mnogi stručnjaci bili su pozvani da objasne i opravdaju neophodnost
uspostavljanja politike razvoja ekoturizma. Oni prvenstveno dolaze iz
domena geografskog informacionog sistema ( GIS ), zaštite prirode,
okeanografije, upravljanja zaštićenim područjima, pejzažne arhitekture, ekologije, istorije, arheologije itd. Često se pod ekoturizmom podrazumijeva podkategorija održivog turizma ili segment većeg
turističkog tržišta usmjerenog na destinacije u prirodi. Uključuje interpretaciju/učenje, poslovanje manjeg obima, naglašava lokalno vlasništvo, odnosi se naročito na ruralno stanovništvo.
Many experts were invited to explain and justify necessity of establishing an ecotourism development policy. They primarily come from the
domain of geographic information system (GIS), nature protection,
oceanography, protected area management, landscape architecture,
ecology, history, archeology etc. Ecotourism is often interpreted as a
subcategory of sustainable tourism or a segment of a larger tourism
market directed towards natural destinations. It includes interpretation/studying, small-scale business, emphasizes local ownership,
refers especially to rural population.
Termin ekoturizam formulisao je Héctor Ceballos-Lascurain, meksički
arhitekta, ekolog i međunarodni konsultant za ekoturizam. Trenutno
je generalni direktor Programa za međunarodni konsalting u ekoturizmu (PICE - Program of International Consultancy on Ecotourism)
sa sedištem u Meksiko sitiju. Takođe je i u IUCN-u (The World Conservation Union) specijalni savetnik za ekoturizam, kao i u ekoturističkom društvu i Svjetskoj turističkoj organizaciji. Njegovu definiciju
ekoturizma zvanično je usvojio IUCN na I svetskom kongresu
održanom u Montrealu 1996. g. (Resolution CGS 1.67 “Ecotourism
and Protected Area Conservation”):
The term ecotourism has been formulated by Héctor Ceballos-Lascurain, Mexican architect, ecologist and international consultant for ecotourism. Currently, he works as a General Director of the Program of
International Consultancy on Ecotourism (PICE) with seat in Mexico
City. He also works as an advisor for ecotourism in IUCN (The World
Conservation Union), as well as in ecotourism society and World
Tourism Organization. His definition of ecotourism has been officially
adopted by IUCN at the I World Congress held in Montreal in 1996
(Resolution CGS 1.67 “Ecotourism and Protected Area Conservation“):
EKOTURIZAM je ekološki odgovorno putovanje i posjeta u relativno
očuvana područja, radi uživanja u prirodi (i pratećim kulturnim odlikama - kako iz prošlosti, tako i sadašnjosti) uz unapređenje zaštite
prirode, mali negativni uticaj posjetilaca i koristan aktivan uticaj na
lokalno stanovništvo.
ECOTOURISM is environmentally responsible travel to natural areas,
in order to enjoy and appreciate nature (and accompanying cultural
features, both past and present) that promote conservation, have a
low visitor impact and provide for beneficially active socio-economic
involvement of local people.
Ekoturizam u svetskim razmerama vrlo brzo postaje najpopularniji vid
odmora.
Ecotourism is quickly becoming the most popular type of vacation
within the world.
Dok turizam usmjeren na destinacije u prirodi u suštini predstavlja
jednostavno putovanje u područja sa lijepom prirodom, ekoturizam
ostvaruje korist za lokalno stanovništvo u ekološkom, kulturnom i
ekonomskom smislu. Npr. turista koji ide u prirodu može da posmatra
ptice. Ali ekoturista posmatra ptice sa lokalnim vodičem, odsjeda u
lokalnom smještajnom kapacitetu (ECO Lodge) i daje doprinos
lokalnoj privredi.
While tourism directed towards destinations in the nature actually represents a simple travel to the areas with beautiful nature, ecotourism
provides benefits for local population in ecologic, cultural and economic sense. For example, a tourist visiting nature can do bird watching. However, an ecotourist does the bird watching accompanied by
a local guide, stays in local accommodation capacities (ECO Lodge)
and contributes to local economy.
strana | 11 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
ECO Lodge
ECO Lodge
Ova vrsta smještaja pojavila se tokom posljednjih nekoliko godina.
Sam termin ECO Lodge zvanično je upotrijebljen na Prvom međunarodnom forumu o ekosmještaju 1994. godine, na Djevičanskim ostrvima. Prva knjiga koja sadrži definiciju ovakve vrste smještaja i bavi
se tom temom je Međunarodni vodič ECO Lodge (Mehta at al) kao
rezultat Međunarodne konferencije održane u Kosta Riki 1995. godine.
This type of accommodation has appeared during last several years.
The very term ECO Lodge was used officially on the First international
Forum on Eco Lodge, held on Virgin Islands, in 1994. The first book
including definition of this type of accommodation and treats this topic
is International Guide of ECO Lodge (Mehta at al) as a result of International conference held in Costa Rica in 1995.
ECO Lodge predstavlja vrstu turističkog smještaja koji zadovoljava
sledeće kriterijume:
• Štiti prirodne i kulturne komponente svog okruženja
• Tokom izgradnje vrši minimalan uticaj na životnu sredinu
• Uklapa se u specifični kontekst okruženja
• Koristi alternativna, održiva sredstva u potrošnji vode
• Obezbjeđuje pažljivo postupanje sa smećem i otpadnim vodama
• Odlično sarađuje sa lokalnim stanovništvom
• Primjenjuje programe ekološkog obrazovanja i vaspitanja i zaposlenih i turista
• Daje doprinos održivom razvoju lokalne zajednice kroz istraživačke
programe.
ECO Lodge je smještajni objekat niskog uticaja na prirodnu okolinu
koji je projektovan, dizajniran i konstruisan tako da bude ekološki i
društveno prihvatljiv. Objekti se grade s čitavim nizom ekološki prihvatljivih opcija od zagrijavanja vode solarnom energijom do sistema
za prikupljanje kišnice, kompostnih WC-a i izvora obnovljive energije
kao što je snaga vjetra.
“ECO Lodge” is a type of tourist accommodation fulfilling the following
criteria:
• Protects natural and cultural components of its surrounding
• Has low impact on environment during construction
• Is in harmony with a specific environment context
• Uses alternative, sustainable means in water consumption
• Careful treats waste and wastewaters
• Has an excellent cooperation with local population
• Implements programs of ecologic education for both employees and
tourist
• Benefits sustainable development of a local community through research programs
ECO Lodge is an accommodation object with low impact on environment, designed and constructed to be ecologically and socially acceptable. The objects are constructed with numerous ecologically
acceptable options like: water heating using a solar energy, systems
for rainwater collection, composting toilets and renewable energy
sources like wind power.
ECO Lodge su od naročitog interesa za održivi razvoj zajednice, jer
su mala, srednja i mikropreduzeća koja mogu generisati obilje pozitivnog razvojnog uticaja na izuzetno ruralna, područja biodiverziteta,
gdje su drugi tipovi razvoja koji su u toku ili su tek u fazi razmatranja
često štetni po životnu sredinu.
ECO Lodges are of particular interest to the sustainable development
community, because they are small, medium and micro-enterprises
that can generate a variety of positive economic development impacts
in highly rural, biodiverse areas, where other types of development underway or under consideration are frequently damaging to the environment.
ECO Lodge tržište1
ECO Lodge market1
IAKO se mišljenja o budućoj tražnji i rastu na tržištu ekoturizma mijenjaju, svi eksperti i operateri se slažu da će tržište ekoturizma po-
ALTHOUGH opinions about future demand and growth in the ecotourism market vary, all experts and operators agree that ecotourism
1
IFC, World Bank Group, ECOLODGES: Exploring opportunities for sustainable buisiness
strana | 12 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
rasti. Sudeći prema riječima vlasnika ECO Lodge i eksperata sa kojima je razgovarano za svrhe izrade studije (IFC, Svjetska Banka,
ECO Lodge: Istraživanje mogućnosti za održivo poslovanje), očekuje
se da će tržište ECO Lodge rasti u prosjeku 10 procenata godišnje
tokom narednih deset godina. Ove procjene su u skladu sa sveukupnim rastom procijenjenim za putovanja uopšte, koja su zasnovana, u
najvećem dijelu, na brojnosti generacije individualaca rodjenih izmedju
1945. i 1964. godine iz Evrope, Sjeverne Amerike i Japana. Pomenuta
generacija će doživjeti, do tada nevidjeno, zdravlje i dugovječnost u
penzionerskom dobu, i imaće više vremena za razonodu i putovanja,
dobre finansijske izvore i povećanu pristupačnost kvalitetnim informacijama o mogućnosti putovanja na Internetu. Ovaj dio se jezgrovito
bavi tržištem ekoturizma, uključujući karakteristike ekoturista, atrakcije
i privlačnosti koje oni traže i trendove koji utiču na njihovu odluku o
tome gdje i kada da putuju.
markets will increase. According to the ECO Lodge owners and experts interviewed for the study (IFC, World Bank, ECO Lodges: Exploring opportunities for sustainable business), the ECO Lodge market
is expected to grow by an average about 10 percent per year over
the next ten years. This estimate is in line with overall growth estimates for general travel, which are based, in large part, on the size
of the baby -boom generation (individuals born between 1945 and
1964) from Europe, North America and Japan. The mentioned generation will experience unprecedented health and longevity during their
retirement years, and will have more time for leisure and travel, good
financial resources and increasing access to quality information on
travel options through the Internet. This section looks briefly at the
ecotourism market, including the characteristics of ecotourists, the attractions and amenities they seek, and the trends that amend their
decisions on where and when to travel.
Studija se fokusira na pet glavnih georegiona koji su primarne destinacije ekoturista: Afrika, Azija, Centralna i Južna Amerika, Pacifik, i Jugoistočna Azija. Kako bi prikupili podatke o trendovima ekoturizma u
ovim predjelima, autori su pregledali literaturu o tržištima regiona
širom svijeta i sproveli proučavanja zajedno sa ekspertima regionalnih
tržišta kako bi diskutovali o trendovima razvoja ECO Lodge u pomenutim destinacijama. Proučavano je 15 modela ECO Lodge. Pored toga,
napravljen je pregled zakonskog i političkog okvira za razvoj ekoturizma u zemljama u razvoju, obezbijedjeno je razmatranje prirodnih
atrakcija koje sačinjavaju pokretače biznisa, a uradjena je i procjena
potrebe za tehničkom pomoći.
The study focuses on five main geo-regions that are the primary destinations of ecotourists: Africa, Asia, Central and South America, the
Pacific and Southeast Asia. To gather data on ecotourism trends in
these areas, the authors reviewed market literature from origin markets around the world, and undertook a survey with regional market
experts to discuss ECO Lodge development trends in destination
countries. A survey was undertaken of 15 ECO Lodges that are known
to be model facilities. In addition, a review of the legal and policy context for ecotourism development in developing countries was performed, a discussion of natural attractions that constitute business
drivers was provided, and an investigation of the technical assistance
needs of ECO Lodges was undertaken.
Ko su ekoturisti?
Ekoturisti dolaze iz cijelog svijeta. Oni su različitog uzrasta, sa značajnim brojem srednjovječnih putnika, a obično su visoko obrazovani
profesionalci sa relativno visokim primanjima. Broj žena ekoturista je
nešto veći u poredjenju sa muškarcima.
Slobodni i nezavisni putnici (FIT) - nasuprot onih koji putuju preko tour
operatera - predstavljaju segment tržišta koji je važan za ECO Lodges
i u porastu je. Oko 50 procenata tržišta su nezavisna putovanja, dok
će 50 procenata predstavljati putovanja u organizovanim turama. Ovi
rezultati variraju od regiona do regiona. Evropski ekoturisti su skoro
svi nezavisni putnici, zato što evropski tour operateri rijetko reklamiraju
ekoturizam kao mogućnost i tek od nedavno su počeli da nude putovanja prilagodjena specifičnim interesovanjima. Turisti SAD-a, s druge
strane, više putuju u organizovanim turama, jer oni više od deset go-
Who are ecotourists?
Ecotourists come from all over the world. They are of all ages, with a
significant component of middle-aged travelers and tend to be more
highly educated professionals with moderate to high income. Slightly
more ecotourists are women than men.
Free and independent travelers (FITs) - as opposed to those traveling
with a tour operator - are and important and growing market segment
for ECO Lodges. About 50 percent of the market will travel independently, while 50 percent will travel on tours. These results vary by region. European ecotourists are almost all independent travelers,
because European tour operators rarely advertise ecotourism as an
option and have only recently begun to offer more customized special
interest travel options. U.S. ecotourists, on the other hand, are more
strana | 13 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
dina imaju pristup velikom broju specijalizovanih operatera i neprofitnih programa za putovanja. Broj putnika koji rezervišu mjesta direktno
u ECO Lodge i dolaze bez pomoći putničkih agenata ili tour operatera,
a koji je u porastu, predstavljaće dugoročnu korist za ECO Lodge,
pošto će im omogućiti da se sve više plasiraju direktno kod
potrošača.2
likely to travel on tours, because they have had access to a wide variety of specialty niche travel operators and nonprofit travel programs.
The growing number of traveler booking directly with ECO Lodges
and arriving without the help of travel agents or tour operators will
have long-term benefits for ECO Lodges, as it will enable them to increasingly market directly to consumers.2
Šta traže?
What are they looking for?
Turisti danas tragaju za interaktivnim turizmom, uzimajući u obzir socijalno-kulturne i ekološke interese lokalnih zajednica, veći standard
usluge, zaštitu životne sredine i lokalne običaje.
Today’s tourists are seeking a more interactive tourism, with greater
respect for the social-cultural and ecological interests of the local communities, higher standards of service, along with the ability to protect
and regenerate the natural environment and local customs.
Generalno, ekoturisti prvo biraju destinacije, na osnovu željenih aktivnosti ili atrakcija i tek potom biraju smještaj, iako se mali broj uspješnih ECO Lodge pojavio kao primarni razlog putovanja u odredjenu
destinaciju. Na primjer, Tiamo na Bahamima je skrenuo veliku pažnju
na ostrvo Andros kao ekoturističku destinaciju, dok su u prošlosti Bahami bili poznati samo kao centri masovnog turizma, krstarenja i kockanja. Lapa Rios, na Kostariki, doveo je ekoturizam na poluostrvo Osa,
koje je prethodno bilo poznato kao predstraža za nelegalno kopanje
zlata. Panamski Canopy toranj skretao je pažnju na prvoklasno osmatranje ptica samo na nekoliko minuta od Panama City. Ova tri
pomenuta ECO Lodge, kao i drugi primjeri na ostalim lokacijama, su
postali razlog putovanja u odredjene destinacije, pomažući na taj
način transformaciju imidža destinacije, prethodno smatrane
neprivlačnom ili nepogodnom za ljubitelje prirode.
Popularnost specifičnih ekoturističkih destinacija varira u zavisnosti
od zemlje porijekla. Medju Evropljanima, putnici iz Ujedinjenog Kraljevstva preferiraju destinacije u Aziji, dok Njemci biraju Aziju i Latinsku
Ameriku gotovo podjednako. Centralna Amerika je najpopularnija destinacija za stanovnike Sjeverne Amerike, dok većina Japanskih ekoturista preferira destinacije u Aziji i Okeaniji.
Preferirane aktivnosti
Najvažnije motivacije za putovanja ekoturista po svijetu su uživanje u
prirodnom okruženju, odmor “pun iskustva” i učenje kroz putovanje.
Postoji izuzetno interesovanje za zadivljujuće predjele, posmatranje
divljine, pješačenje, šetnje, rafting, planinski biciklizam (mountain biking), planinarenje i alpinizam, obilazak u turama sa vodičem i posjećivanje parkova i zaštićenih područja.
2
Evropska komisija za putovanja, 2003. godine (European Travel Commission, 2003)
strana | 14 | page
In general, ecotourists choose their destinations first, based on desired activities or attractions, and then choose their accommodations,
although a few very successful ECO Lodges have emerged as a primary reason to travel to a specific destination. For example, Tiamo,
in the Bahamas, has drawn great attention to Andros Islands as an
ecotourism destination, while in the past the Bahamas was strictly
known as a mass tourism resort, cruise and gambling destination.
Lapa Rios, in Costa Rica, brought ecotoursim to the Osa Peninsula,
which had been known primarily as an outpost for illegal gold mining.
Panama’s Canopy Tower drew attention to its first class bird-watching
just minutes from Panama City. These three mentioned ECO Lodges
surveyed, as well as other examples from other locations, have become a reason to travel to certain destinations, thus helping to transform the image of destinations previously thought of as unattractive or
unsuitable for nature lovers.
The popularity of specific ecotourism destinations varies based on
country of origin. Among Europeans, travelers from the United Kingdom prefer destinations in Asia, and Germans select Asia and Latin
America with nearly equal frequency. Central America is the most popular destination for the North Americans, while the vast majority of
Japanese ecotourists prefer destinations within Asia and Oceania.
Activity preferences
The most important motivations for travel by ecotoursist around the
world are to enjoy the natural environment, have an “experiential” vacation, and learn while traveling. There is a particularly high interest
in admiring scenery, viewing wildlife, hiking and walking, rafting,
mountain biking, mountaineering and alpinism, taking guided inter-
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
Jedno od ključnih interesovanja medju namjenskim segmentima
tržišta je posmatranje ptica. Posmatranje ptica je veoma privlačno
malom dijelu ekoturističkog tržišta; oko 10-15 procenata tržišta želi
da posmatra ptice tokom cijelog aktivnog vremena3. Zato igra važnu
ulogu u osmišljavanju novih ECO Lodge destinacija (ocjenjujući
privlačnost i mogućnost posmatranja endemskih vrsta ptica koje se
mogu naći samo u zaštićenim područjima, ili jedinstvene kongregacije
ptica). Posmatrači ptica se često mogu naći u zemljama koje još uvijek
nijesu poznate po ekoturizmu i ECO Lodge i mogu pomoći da se
pročuju destinacije koje bi inače mogle ostati nepoznate.
Preferirani smještaj
Postoji nekoliko studija destinacija koje su proučavale preferencije
kada je riječ o smještaju ekoturista. Prema riječima regionalnih
eksperata, potrošači žele da dobiju nešto vrijedno za svoj novac i žele
da borave u lokalnom više tradicionalnom smještaju ako ne postoje
kapaciteti koje je lako identifikovati, a koji nude dobru alternativu. U
mnogo slučajeva, ovi putnici bi vjerovatno rado prihvatili alternativu
koja je više ekološka, a koja nudi dobre vrijednosti i dobre vodiče i
koja je locirana u blizini resursa divljine koji se mogu posmatrati, ili u
blizini destinacija sa odličnim naučnim kvalitetima4. Regionalni savjetnici ukazuju da ekoturisti traže udoban, konvencionalan, smještaj sa
osrednjim cijenama. Pristup primarnim atrakcijama ili aktivnostima je
ključni faktor u odabiru smeštaja, kao što su komfor, kvalitet dobijenih
informacija, ljubazna usluga i male grupe. Posjetioci razmišljaju o
ekološki osjetljivoj praksi ili arhitekturi tek pošto su ispunjeni svi ostali
zahtjevi.
Činjenica je da se ekoturisti, u većem dijelu njihovog putničkog
iskustva, još uvijek oslanjaju na konvencionalni smeštaj, prije nego
na ECO Lodge5. Ovo se može objasniti dijelom nedostatkom alternativa za ECO Lodge u mnogim područjima. Na primjer, ekoturisti često
neće naći ECO Lodge, pa će umjesto ECO Lodge potražiti privatni
smještaj, koji možda i nije ekološki zdrav.
Dok se opseg postojećih ECO Lodge kreće od osnovnih do luksuznih,
postoji “praznina” izmedju ECO Lodge kojima upravlja lokalna zajednica - osnovnih kapaciteta i prvoklasnih, luksuznih smještajnih kapaciteta, uz nedostatak ECO Lodge sa srednjim cijenama. Analizom
6,515 tipova smještaja, na prirodoj osnovi u 60 zemalja u razvoju,
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
pretive tours and visiting parks and protected areas.
One key special interest among a dedicated segment of the market
is bird-watching. The bird-watching has a very strong appeal to a narrow segment of the ecotourism market; about 10 - 15 percent of the
market seeks to bird watch for nearly 100 percent of their activity
time3. Thus, evaluating the attraction and viewability of endemic birds
found only in restricted areas, or unique congregations of birds, plays
an important role in designing a new ECO Lodge destination. Birdwatchers are frequently found in countries not yet known for ecotourism, and can help make a name for destinations that might
otherwise remain unknown.
Accommodation preferences
There are few destination studies that have been surveyed the lodging
preferences of ecotourists. According to the regional experts, consumers want value for their money, and they want to stay in local,
more traditional accommodations if there are no easily identifiable facilities that offer a good alternative. In many cases, these travelers
would likely embrace a more ecological alternative if it offered good
value and excellent guides, and was located near highly viewable
wildlife resources or destinations with excellent scenic qualities4. Regional advisors indicate that ecotourists seek comfortable, conventional, mid-priced lodgings. Access to the primary attraction or activity
is a key factor in choosing accommodation, as are comfort, quality of
interpretive guides, friendly service and small group sizes. Visitors
only tend to consider the use of environmentally sensitive practices of
architecture when all other considerations are met.
The fact is that ecotourists still rely on conventional accommodations,
rather than ECO Lodges5, for a large proportion of their travel experience. This can be explained partly by the lack of ECO Lodge alternatives in many areas. For example, ecotourists frequently will not
find ECO Lodges, and so instead look for locally owned budget accommodation that may not be environmentally sound.
While the range of existing ECO Lodges runs from basic to luxury,
there is a „gap“ between community-run, basic facilities and high-end
lodges, with a lack of mid-priced ECO Lodges. An analysis of 6.515
nature-based lodges in 60 developing countries found that nearly
three-quarters are lower-end: 73 percent or 4.774, of the lodges were
3
Epler Wood International, 2003
Wight,1997
5
Wight 2001
4
strana | 15 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
pronadjeno je da je skoro tri četvrtine ECO Lodge nižerazrednih:73
procenta ili 4,774 tipova je budžetski smještaj (manje od $50 za noć),
18 procenata ili 1,180 tipova je srednje klase ($50 - $100 za noć) i 7
procenata ili 470 tipova je prve klase (preko $100 za noć). Podaci o
cijenama nisu bili dostupni za 91 tip smještaja6. Proučavanja, zasnovana na analizi popularnih vodiča i anketa, su otkrila da samo Karipska ostrva i Kostarika imaju značajno veliki procenat smještaja srednje
klase. Imajući u vidu mali broj potrošača koji može priuštiti prvoklasni
smještaj i potražnju za smještajem srednje klase, može se zaključiti
da je danas mala ponuda ECO Lodge srednje klase. Potražnja za
ponudom ECO Lodge srednje klase u destinacijama ekoturizma širom
svijeta će porasti tek kad se generacija 1945 -1964 penzioniše, počne
da putuje sve češće i da traži komforan smeštaj u divljini, koju su uvijek sanjali da posjete.
Ekološka i socijalna praksa ECO Lodge7
Studija Efekti ECO Lodge na potrošnju prirodnih resursa i opravdanje
očuvanja biodiverziteta proučavala je 106 vodećih ECO Lodge širom
svijeta. Iako nisu potvrdjeni, rezultati ovog proučavanja pružaju svestran pregled percepcija dobre ekološke i socijalne prakse i samim tim
nude osnov shvatanja zajedničke prakse, po mogućnosti uključujući
područja koja su često zanemarivana od strane istraživača i agencija
za kreditiranje razvoja i djelatnosti ECO Lodge. Kompletni rezultati
proučavanja se mogu pronaći na www.ifc.org/ebfp, Tabele 1-11. Došlo
se do sljedećih zaključaka:
• UTICAJ NA ŽIVOTNU SREDINU: Šesdeset tri kolibe (59%) je prošlo
kroz razvojnu fazu u skladu sa procjenom uticaja na životnu sredinu
(EIA) ili je izvršilo procjenu uticaja njihovog razvoja na životnu sredinu.
Većina (89%) je minimizirala erozije tokom izgradnje. Dok je većina
odgovarajućih tipova smještaja pokazala zainteresovanost za smanjenje negativnog uticaja, samo trećina je imala godišnji pismeni izvještaj o uticaju na životnu sredinu (32%). Tako da je diskutabilno da li
postoji jasno razumijevanje uticaja smještaja na prirodno okruženje.
Ovo pokazuje potrebu za uspostavljanjem osnova razumijevanja uticaja na živtnu srednu i društvo prije izgradnje smještaja, kao i za
sprovodjenje monitoringa i evaluacija u početku razvoja i tokom rada.
• GRADJEVINSKI MATERIJALI ADEKVATNI ZA PODNEBLJE I
LOKALNA RADNA SNAGA TOKOM IZGRADNJE: izvor gradjevinskih
materijala za većinu vlasnika ECO Lodge je lokalno okruženje (86%)
6
7
Ecolodge Footprint and Justification for Biodiversity Conservation, www.ifc.org/ebfp
strana | 16 | page
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
budget accommodations (less than $50 per night), 18 percent or
1,180, of the lodges were mid-range ($50-$100 per night), and 7 percent, or 470 of the lodges were top-end (over $100 per night). No
price data were available on 91 of the lodges6. The survey, based on
an analysis of popular guidebooks and written surveys, found that
only the Caribbean islands surveyed and Costa Rica have a significantly large percentage of mid-range lodges. Given the small size of
the consumer market able to afford high-end ECO Lodges and the
consumer demand for mid-range accommodation, it would appear
that there is an insufficient supply of mid-priced ECO Lodges today.
The demand for a greater supply of mid-priced ECO Lodges in ecotourism destinations worldwide will increase only as the professional
middle class of generation 1945 -1964 retire, travel more frequently
and seek comfortable accommodations in the wildland areas they
have always dreamed of visiting.
Environmental and social practices at ECO Lodges7
The ECO Lodge Footprint and Justification for Biodiversity Conservation study surveyed lodge managers at 106 leading ECO Lodges
around the world. Thought not independently verified, the results of
this survey do provide a comprehensive overview of managers’ perceptions of good environmental and social practices, and therefore
offer a baseline understanding of common practices, possibly including areas that are often overlooked by researchers and lending agencies in ECO Lodge development and operations. The full survey
results can be found at www.ifc.org/ebfp, Tables 1 -11. These findings
are summarized below:
• ENVIRONMENTAL IMPACT: Sixty-three lodges (59%) have undertaken development in accordance with and environmental impact assessment (EIA) or assessed the environmental impacts of their
developments. Most (89%) also minimized erosion during construction. While the majority of respondents demonstrated concern for reducing negative impacts, only a third have an annual written
environmental performance review (32%). Thus, it is questionable
whether there is a clear understanding of the impact of the lodge on
the natural environment. This indicates the necessity for establishing
a baseline understanding of environmental and social impacts prior to
lodge construction, and for conducting ongoing monitoring and evaluation as the development is established and becomes operational.
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
i radove su vršile lokalne gradjevinske firme sa svojom radnom
snagom (91%). Skoro 70% koristi reciklirane gradjevinske materijale,
gde sveukupna većina koristi adekvatne gradjevinske tehnologije i
materijale (81%).
• UKLAPANJE U PEJZAŽ: 87% slijedi strategiju minimalne dominantnosti u odnosu na pejzaž. Većina ispitanika je rekla da je kompletirala
vizuelnu analizu kako bi gradjevinske forme učinili kompatabilnim sa
pejzažom. Skoro svi su tvrdili da se smještaj uklapa u lokalno
okruženje (96%).
• POTREBE ZA ENERGIJOM: Upotreba energije izgleda da je jedna
od najslabijih tačaka većine ECO Lodge. Korišćenje obnovljivih izvora
energije je na veoma niskom nivou (oko 31%). Dalja istraživanja treba
da ispitaju zašto ECO Lodge ne koriste prednost dugoročne uštede
troškova i prednosti koje alternativni izvori energije imaju po životno
okruženje.
• SNADBIJEVANJE VODOM I NJENA POTROŠNJA: Skoro 70% je
odgovorilo da koriste održiva sredstva da smanje potrošnju vode, a
67% savjetuje goste da ne mijenjaju posteljinu svaki dan. Medjutim,
u nekoliko specifičnih područja, reakcije su bili malobrojne: samo 29%
ponovo koristi tehničku vodu, 11% koristi automatsko gašenje slavina,
a 26% ponovo koristi otpadne vode za toalete i u ostale svrhe.
• UPRAVLJANJE I ODLAGANJE ČVRSTOG OTPADA: Skoro 87% je
izjavilo da pažljivo upravlja i odlaže čvrsti otpad i otpadne vode.
Sveukupno, postoji velika sličnost kada je riječ o aktivnostima koje
utiču na troškove (npr. korišćenje manje pakovanja, kupovanje u refuzi).
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
• LOCALLY APPROPRIATE BUILDING MATERIAL AND LOCAL
STAFF DURING CONSTRUCTION: The majority of lodge owners
source materials locally (86%) and use local contractors and staff for
construction (91%). Nearly 70% use some recycled building materials,
with the overall majority utilizing appropriate building technologies and
materials (81%).
• FITTING INTO THE LANDSCAPE: 87% follow strategies to minimize dominance on the landscape. Most respondents said that they
have completed a visual analysis to make building forms compatible
with the landscape. Nearly all also claim that the lodge fits into the
local environment through the use of vegetation (96%).
• ENERGY NEEDS: Use of energy seems to be one of the weakest
areas for most ECO Lodges. The use of renewable energy sources
is very low (approximately 31%). Further research should investigate
why ECO Lodges are not taking advantage of the long-term cost-savings and environmental benefits of alternative energy sources.
• WATER ACQUISITION AND WATER CONSUMPTION: Nearly 70%
answered that they use sustainable means to reduce water consumption, and 67% encourage guests to reuse linens. However, in several
specific areas, responses were low: only 29% reuse gray water, 11%
use automatic turn-off taps, and 26 reuse effluent water for toilets and
other purposes.
• HANDLING AND DISPOSAL OF SOLID WASTE: Nearly 87% reported that they carefully handle and dispose of solid waste and
sewage. Overall, there seemed to be the highest incidence of cost-effective activities (e.g. using less packaging, buying in bulk quantities).
• PODRŠKA OČUVANJU: Osam ili više procenata je izjavilo da podržavaju napore očuvanja, ne kupuju rijetke ili ugrožene vrste, i
ohrabruju goste da učestvuju u inicijativama za očuvanje. Medjutim,
veoma mali broj ECO Lodge vodi brigu o divljim životinjama i kontroli
korova (31%).
• SUPPORTING CONSERVATION: Eighty percent or higher said that
they support conservation efforts, do not purchase rare or threatened
species, and encourage guests to participate in conservation initiatives. However, very few ECO Lodges address feral animal and weed
control (31%).
• RAD SA LOKALNIM ZAJEDNICAMA: Zapravo svi (98%) ECO
Lodge uposlili su lokalno stanovništvo, a 88% je izjavilo da im je politika da kupuju proizvode i usluge na lokalnom tržištu. Pored toga,
76% je reklo da daju opipljivu finansijsku, tehničku i materijalnu podršku makar jednoj lokalnoj organizaciji, a isti procenat (76%)
omogućuje besplathe ili jeftinije posjete za lokalne škole i obrazovne
institucije. Medjutim, samo 45% kaže da su tradicionalni kustosi ili
odgovarajuće kulturne grupe uključene u razvoj informativnih mater-
• WORKING WITH LOCAL COMMUNITIES: Virtually all (98%) of the
lodges employ local residents, and 88% reported that they have a
policy to purchase products and services locally. In addition, 76% said
they give tangible financial, technical or in-kind support to at least one
local organization, and the same percentage (76%) give free or discounted visits to local schools and educational institutions. However,
only 45% say that traditional custodians or appropriate cultural groups
are involved in the development of interpretive materials that present
strana | 17 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
ijala u kojima je predstavljeno njihovo nasljedje, a samo 44% savjetuje
gostima da izbjegavaju da posjećuju lokacije kojima je ograničen
pristup zbog kulturne osjetljivosti.
• PRIRODNA I KULTURNA INTERPRETACIJA AKTIVNOSTI U ECO
LODGE: Većina (70%) kaže da imaju interpretativne programe, a 69%
unajmljuje vodiče za edukaciju i interpretaciju. Medjutim, samo 51%
je završilo zvaničnu obuku za vodiče. Ture sa vodičima su aktivnosti
koje dominiraju, praćene prethodnim informisanjem i informativnim
brošurama.
strana | 18 | page
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
their heritage, and only 44% advise lodge guests to avoid visiting sites
that have restricted access due to cultural sensitivity.
• ECO Lodge ACTIVITIES IN NATURAL AND CULTURAL INTERPRETATION: The majority (70%) say they have interpretive programs,
and 69% employ guides for guest interpretation and education. However, only 51% have formal guide training. Guided tours are the most
predominant activity, followed by pre-tour briefings and informational
pamphlets.
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
Crosswaters Ecolodge, Guangdong Province, S. China
EDSA, Fort Lauderdale, FL
strana | 19 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
ASLA - 2006 Professional Awards Jury Comments - Profesionalni žiri
za dodjelu nagrada: “Vrijeme pejzažnog arhitekte je ovdje dobro
utrošeno, uz provokativni foto esej, jasne prikaze, čak i feng shui
crteže.”
KLJUČNA NAČELA:
• Prva planirana destinacija za ekoturizam i Eco lodge u Kini
• Uključivanje Keija, lokalne kineske zajednice manjina od prvog dana
procesa planiranja
• Korišćenje pristupa metafizičke analize
• Implementacija pristupa “četiri stuba”
• Korišćenje principa održivog planiranja i dizajna
• Stvaranje ekonomski pogodnih prilika za lokalno stanovništvo
• Razvoj samo na narušenim područjima bez ugrožavanja prirodnog
predjela
strana | 20 | page
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
ASLA - 2006 Professional Awards Jury Comments: “The landscape
architect's time was well spent here, with a provocative photo essay,
clean sketches, even feng shui drawings.”
KEY CONCEPTS:
• First planned ecotourism and ecolodge destination in China
• Inclusion of Keija, the local minority Chinese community from Day 1
of the planning process
• Use of metaphysical analysis approaches
• Implementation of quadruple bottom line approach
• Employment of sustainable planning and design principles
• Creation of economic opportunities for local people
• Development only on disturbed areas
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
strana | 21 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
Ograničenja za razvoj ECO Lodge8
Barriers for development of ECO Lodges8
Sledeći faktori (nasumično nabrojani) se smatraju primarnim determinantama za odredjivanje da li će biti tražnje za specifičnim ECO
Lodge medju turistima:
The following factors (in random order) are considered to be the primary determinants for whether there will be demand for a specific
ECO Lodge among travelers:
• Budžet i preference putnika;
• Visitors’ budget and preferences;
• Vjerovatnoća da se vide primarne atrakcije;
• Likelihood of seeing a primary attraction;
• Uticaj marketinga;
• Marketing impact;
• Stepen političke stabilnosti, sigurnosti i bezbjednosti;
• Degree of political stability, safety and security;
• Pristup avio kompanijama;
• International airline access;
• Mogućnost brzog rezervisanja;
• Speed of booking time;
• Kvalitet informacija na Internetu; i
• Quality of Internet information; and
• Imidž destinacije i ekonomska situacija na izvornom tržištu.
• Destination image and economic situation in source market.
Operateri i eksperti idenifikovali su opseg barijera i ograničenja za
razvoj ECO Lodge i rast ECO Lodge tržišta, uključujući:
Operators and experts identified a range of barriers and constraints
to the development of ECO Lodges and the growth of ECO Lodge
markets, including:
• Nedostatak infrastrukture, ograničena efikasna dostupnost;
• Udaljenost of svjetskih tržišta;
• Sezonski rad;
• Mogućnosti finansiranja;
• Nedostatak razumijevanja javnog sektora za djelatnosti ekoturizma;
• Slaba politika ekoturizma i nedostatak odgovarajućih regulativa koje
bi zaštitile zajednice i životnu sredinu.
Nepovoljan uticaj na potencijal za razvoj ECO Lodge mogu imati i
negativni razvojni procesi. Širom svijeta, postoje neadekvatne regulative i monitoring uticaja turizma na životnu sredinu, malo pažnje se
poklanja potrebi upravljanja posjetiocima u zaštićenim područjima (uz
ozbiljan nedostatak eksperata) i mogućnostima za implementaciju
prostornih i urbanističkih planova namjene područja, kako bi se zaštitili
regioni od prekomjerne gradnje na atraktivnim destinacijama. Na
kraju, neadekvatan razvoj turizma uništava ekoturističke destinacije.
ECO Lodge, za koji se nekada smatralo da ima veoma mali uticaj,
mali broj posjetilaca i pozitivno doprinosi razvoju lokalne privrede,
može postati meta masovnog turizma, što bi rezultiralo nastajanjem
8
strana | 22 | page
• Lack of infrastructure, limiting efficient access and accessibility;
• Distance from world markets;
• Seasonality
• Available financing;
• Public sector lack of understanding of ecotourism operations;
• Poor ecotourism policies and lack of appropriate government regulations to protect communities and the environment.
The potential for ECO Lodge development may be adversely affected
by negative development patterns. Throughout the world, there has
been inadequate governmental regulations and monitoring of
tourism’s impact on the environment, little attention to the need for
visitor management in protected areas, and a serious lack of expertise
and ability to execute urban and spatial plans in order to protect regions from overbuilding in attractive destinations. In the end, inappropriate tourism development destroys the destination for ecotourism.
ECO Lodges that once appeared to have few impacts, low visitor
numbers and positive contributions to local economic development
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
velikog broja dodatnih objekata-koliba, koje će biti preblizu jedna drugoj i nedostatkom odgovarajuće zaštite lokalnog okruženja i divljine.
Turistički bum može biti praćen velikim brojem posjetilaca,
onemogućavanjem privatnih vlasnika ECO Lodge da ostvari
poslovne, kao i ekološke ciljeve.
Bez obzira na ove značajne prepreke, ECO Lodge tržište će imati velike mogućnosti u toku narednih 30 ili više godina da ostvare kapital
zahvaljujući sve starijim korisnicima na tržištu, povećanom
mogućnošću da se dostave kvalitetne informacije preko Interneta,
većoj količini slobodnog vremena sve većih grupa penzionisanih profesionalaca srednje klase iz Evrope, Japana i Sjedinjenih Država i
promjena trendova rekreacija i stila života što će uticati da putnici tragaju za željenim iskustvima u manjim smještajnim kapacitetima širom
svijeta.
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
can become enveloped by massive tourism influxes that result in
many additional lodges too close to one another, and a lack of proper
protection for local environment and wildlife. Tourism booms can be
followed by subsequent busts in visitor numbers, wreaking havoc on
the ability of any private ECO Lodge owner to meet business or environmental goals.
Despite these significant constraints, ECO Lodges have a broad market opportunity over the next 30 or more years to capitalize on the
aging demographics of the market, increased ability to deliver quality
information via Internet, growing leisure time and resources for the
large group of professional middle-class retirees from Europe, Japan
and United States, and changes in leisure and lifestyle trends that will
influence travelers to seek more customized experiences in smaller
accommodations worldwide.
Šta čini uspješan ECO Lodge?9
What makes a successful ECO Lodge?9
Iako ne postoji jedinstvena magična formula za profitabilni ECO
Lodge, oni najuspješniji imaju odredjeni broj ključnih karakteristika. U
idealnom sučaju jedan ECO Lodge bi trebao da:
Although there is no single magic formula for a profitable ECO Lodge,
the most successful share a number of key characteristics. Ideally,
an ECO Lodge should:
• Ne bude udaljen više od jedan sat od lokalnog aerodroma koji ima
pristojne medjunarodne veze.
• Be no more than one hour from a local airport that has reasonable
connections to an international gateway.
• Da ga zasnuju individualni preduzetnici koji razumiju poslovanje,
lokalni način gradnje, običaje, istoriju prirode, tumačenje i razvoj zajednice i koji su spremni da se u značajnoj mjeri posvete započinjanju
posla, a vremenom da ovladaju profesionalnim menadžmentom.
• Be launched by individual entrepreneurs with an understanding of
business, local construction, customs, natural history, interpretation
and guiding, and community development, and who are willing to
commit significant personal sweat equity during the start-up while developing professional management over time.
• Da bude izgradjeni za manje od godinu dana i da košta manje od
$60,000 po smještajnoj jedinici.
• Ima dovoljno kapitala da pokrije nedostatke tokom break-even perioda koji traje četiri do pet godina.
• Da ima biznis plan, sa proširenjem smještajnih kapaciteta u skladu
sa zahtjevima kapitala i očuvanjem zemljišta.
• Da zaposleni budu članovi zajednice, sa manje od dva zaposlena po
sobi.
• Da ponude dugoročne programe za članove zajednica u cilju izgradnje dobro obučenog osoblja, njihove edukacije i da promovišu zasnivanje raznovrsnih dobro uredjenih, mikropreduzeća.
9
• Be constructed in no more than one year and cost just under
$60,000 per room.
• Have sufficient capital to cover start-up shortfalls during the four-tofive-year break-even period.
• Have a business plan, with expansion of new lodge facilities thought
through in terms of capital and land required.
• Be staffed by community members, with just fewer than two staff
per room.
• Offer long-term community member programs to develop well trained
staff with foreign language skills, and to promote the spin-off of a variety of well-managed, small micro-enterprises.
strana | 23 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
• Da troškove marketinga drže na nivou do 10 procenata operativnih
troškova kroz korišćenje žive riječi, odnosa sa javnošću, strateške alijanse i interneta kao primarnih izvora informisanja tržišta.
• Keep marketing costs as low as 10 percent of operating costs
through effective utilization of word of mouth, public relations, strategic
alliances and Internet as a primary source of information to market.
• Razumijevanje izvornih tržišta koji pokreću ekoturizam u regionu,
da ne zavisi od reklamiranja i da usmjeravaja vrijeme vlasnika/partnera/osoblja ka niša marketingu.
• Understand the source markets that drive ecotourism in the region,
do not depend on advertising, and devote significant
owner/partner/staff time to niche marketing.
• Imati, kao primarnu atrakciju, divljinu koja je u blizini, vidljiva i koju
tumače kvalifikovani vodiči koji poznaju istoriju prirode i govore
jezikom posjetilaca.
• Have, as its primary attraction, wildlife that is nearby, viewable, and
is explained by qualified, skilled guides who know natural history and
are fluent in the languages of the visitors.
• Da budu dio razvijenog modela multi-smještaja sa jednim ekoturističkim biznisom sa prednošću raspodjele troškova marketinga izmedju
više proizvoda, nudeći dodatne usluge i proizvode individualnim klijentima.
• Be part of a multi-lodge development model by one ecotourism business with the advantage of distributing marketing costs among more
than one product, offering additional services and products to individual clients, and diversifying risk.
Koje su najveće prepreke za profitabilnost ECO Lodge?
What are the greatest hurdles to profitability for ECO Lodges?
• Iako se može dokazati da su pojedini vidovi ECO Lodge biznisa neprofitabilni zbog toga što nemaju izvodljive biznis modele i zbog toga
što im nedostaje jedan ili više faktora prethodno razmatranih, takodje
je važno ispitati koliko njih je propalo zbog nedostatka jednog kritičnog
elementa. Razumijevanje ovih kritičnih prepreka je veoma poučno za
bilo koju buduću razvojnu strategiju ECO Lodge.
• Although it could be argued that certain ECO Lodge businesses are
unprofitable because they did not have feasible business models and
are missing one or more of the factors already discussed, it is also important to examine how many failed because they lacked one critical
element. Understanding these critical hurdles is very instructive for
any future ECO Lodge development strategy.
• Jedna od ključnih prepreka održivosti je mogućnost kontinuiranog finansiranja rada u toku početne faze, u cilju prevazilaženja dugog vremenskog razmaka od momenta ponude proizvoda do vremena kada
klijenti stvarno putuju, kao i vremena neophodnog za postizanje prepoznatljivosti i reputacije na tržištu. Zbog toga što je većina ljudi koji
su radili na razvoju ECO Lodge obučavana na poslu, njima je često
potrebna pomoć u nekoliko ključnih područja, uključujući proizvodnju
finansijskih izvještaja, razvoja finansijskih projekcija i biznis planova,
i upotrebe podataka sa medjunarodnog tržišta. Ostale ključne potrebe
uključuju pozajmljena sredstva za obuku osoblja, podršku u solarnoj
energiji, postavljanju toaleta i trajnog odlaganja otpada, i ostale
održive konsultantske usluge, koje su djelimično rijetko dostupne.
• One of the key hurdles to viability is the ability to continually finance
operations during the start-up phase, in order to get through the long
lag time from when the product is offered and when clients actually
travel,. As well as time necessary to increase recognition and reputation in the market. Because many ECO Lodge developers are trained
on the job, they often need help in several key areas, including producing financial statements, developing financial projections and business plans, and obtaining international market data. Other key needs
include dedicated resources for staff training, assistance with solar
energy, composting toilets, and solid waste disposal, and other sustainability consulting services, which are rarely available locally.
Koja vrsta tehničke pomoći je potrebna da bi ECO Lodge bili
profitabilni?
• Efektivan razvoj profitabilnih ECO Lodge zahtijeva složenu tehničku
podršku i razvojnu strategiju da bi se osjetila potreba za poslovima koji
bi bili organizovani u udaljenim, nerazvijenim krajevima. Pregled uspješnih ECO Lodge kompanija i menadžera pokazuje da je za na-
strana | 24 | page
What kind of technical assistance do ECO Lodges need to be
profitable?
• Effective development of profitable ECO Lodges will require a comprehensive technical assistance and development strategy to meet
the needs of businesses operating in remote, underdeveloped settings. Surveys of successful ECO Lodge companies and managers
reveal that lodges most need technical assistance in market studies
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
jpotrebnija tehnička podrška tržišnim studijama i biznis sistemima,
kao i računovodstvu, finansijskim izvještajima, biznis planiranju, podrška u pronalaženju investicionog kapitala, finansijskim projekcijama,
i novim tehnologijama za energiju, otpad, kanalizaciju i vodu. Dok se
neke od osnovnih potreba, kao što je računovodstvo, mogu riješiti i
lokalno, rešenja za sofisticiranije potrebe za tehničkom podrškom,
kao što su biznis planovi za investicioni kapital, tržišne studije i niša
marketingški pristupi, obuka vodiča, i savjeti za nove tehnološke sisteme, moraju se naći izvan zemlje. Dok lokalne nevladine organizacije
(NVO) mogu doprinijeti edukaciji zajednice, planiranju razvoja zajednice i procjeni i monitoringu uticaja na životnu sredinu, posmatrani
privatni ECO Lodge sektor smatra da NVO ima ograničen kapacitet
za pružanje pomoći u poslovanju, a većina ih se složila da NVO nijesu
dobro opremljene da pomognu razvoju ECO Lodge.
and business systems, as well as in accounting, financial statement,
business planning, assistance with finding investment capital, financial
projections and new technologies for energy, waste, sewage and
water. While some of the basic needs, such as accounting, can be
met locally, more sophisticated technical assistance needs, such as
business plans for investment capital, market studies and niche marketing approaches, triple bottom line approaches, guide training, and
advice on new technology systems, may need to come outside the
country. While local nongovernmental organizations (NGOs) can be
useful in contributing to community training, community development
planning, and environmental impact assessment and monitoring, private sector ECO Lodge survey participants reported limited NGO capacity to assist with business needs, with most agreeing that NGOs
are not well equipped to assist with ECO Lodge development.
• Tehnička podrška za ECO Lodge treba da se oslanja na individualce
koji imaju iskustva u privatnom sektoru u razvoju finansijskih izvještaja, biznis planova i finansijskih paketa. Ovi pojedinci treba da razumiju i da budu kvalifikovani za kreiranje strategijske alijanse i razvoj
niša marketing strategija; da razumiju jedinstvene logstičke, tehničke,
upravljačke i zahtjeve za stvaranje odnosa sa zajednicom ECO
Lodge; da razumiju fundamentalni značaj obuke i angažovanja
članova zajednice i visoko kvalifikovanih vodiča; i imaju dokazane
sposobnosti da razviju uspješane i visoko kvalitetne aktivnosti posmatranja divljine i programa očuvanja.
• Technical assistance efforts for ECO Lodges should rely on individuals with existing private sector expertise in developing financial statements, business plans and financial packages. These individuals
should understand and be skilled at creating strategic alliances and
developing niche market strategies; have an understanding of the
unique logistical, technical, management and community relations
needs of ECO Lodges; understand the fundamental importance of
training and hiring community members and maintaining a highly qualified guide corps; and have a proven ability to develop effective and
high-quality wildlife viewing and conservation programs.
• Mentorski biznis program, koji se oslanja na uspješan biznis i vješte
konsultante koji bi pomogli razvoj novih tipova smještaja i proširenje
postojećih poslova je jedan od načina pružanja ove podrške. Drugi
pristupi mogu uključivati razvoj inovativnih mehanizama za podsticanje dugoročne poslovne veze izmedju privatnih tour operatora i
ECO Lodge, tehničku i finansijsku podršku uspješnom biznisu u ekoturizmu, koja bi im pomogla da razviju i prenesu svoje biznis modele,
stimulisala ih i pružila tehniku podršku vlasnicima lokalnih ECO Lodge
i tour operaterima kako bi proširili ponudu uključujući održvi ECO
Lodge.
• Business mentorship program that relies on successful businesses
and skilled consultants to help foster the development of new lodges
and the expansion of existing business is one way to provide this assistance. Other approaches might include the development of innovative mechanisms to encourage long-term business relationships
between private tour operators and ECO Lodges, technical and financial assistance to successful ecotourism businesses to help them expand and replicate their business models, and incentives and
technical assistance to successful local lodge owners and tour operators to expand their product offerings to include a sustainable ECO
Lodge.
• Globalna razvojna strategija ECO Lodge trebala bi da uključi dalja
proučavanja radi identifikovanja najboljih lokacija za razvoj ECO
Lodge, baziranih na atraktivnim i pristupačnim izvorma divljine, relativno nerazvijenoj prirodnoj sredini, zdravoj politici, zaštićenim pravima nad lokalnim zemljištem, kulturu koja cijeni prirodu i divljinu, i
jednostavano joj se može pristupiti sa glavnih tržišta ekoturizma.
Pored toga, preduzetnici se mogu identifikovati na radionicama za
• A global ECO Lodge development strategy would involve further
study to identify the best locations for ECO Lodge development,
based on attractive and accessible wildlife resources, relatively underdeveloped natural areas, sound political policies and frameworks, protected local land rights, a culture that values nature and wildlife, and
easy access from key ecotourism markets. In addition, entrepreneurs
strana | 25 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
ECO Lodge investicije ili kroz mentorske programe. Razvoj ECO
Lodge je bio uspješan kao alatka za očuvanje i održivi razvoj,
uglavnom zahvaljujući naporima privatnih preduzetnika - individualaca
u zemljama u razvoju koji imaju smisla za privatni biznis u teškom
okruženju. Pronalaženje takvih individualaca i pružanje tehničke podrške će biti od ključne važosti za budući uspjeh ECO Lodge sektora.
Koji su potencijalni pozitivni i negativni uticaji?10
U ZAVISNOSTI od toga kako su projektovane, konstruisane i kako
se sa njima radi, ECO Lodge mogu imati različite pozitivne i negativne
uticaje na biodiverzitet u okruženju i na lokalne zajednice. Dok dobro
projektovani i dobro vodjeni ECO Lodge može pružiti nevjerovatnu
dobrobit lokalnom području, slabo projektovano i loše vodjeno odmaralište može imati ozbiljne negativne posljedice i za životnu sredinu i
za lokalno stanovništvo.
Potencijalno pozitivni uticaji
Postoje dva osnovna načina na koja ECO Lodge mogu doprinijeti očuvanju i razvoju zajednice: jedan pasivni i jedan aktivni. Samo prisustvo
smještaja u ili blizu prirodnog okruženja može obezbijediti ključnu
komponentu za rast turizma zasnovanog na prirodi i povećati podstrek
i resurse očuvanja biodiverziteta i unapredjenje odgovornog razvoja
na području. U isto vrijeme ECO Lodge takodje mogu dati proaktivni
direktni finansijski ili neki drugi doprinos, kao što je obezbjedjivanje
priručnika o prirodi, upotrebu konstrukcija sa niskim uticajem na životnu sredinu i obnovljivu energiju, stvaranjem privatnih rezervi ili razvijanjem infrastrukture zajednice.
Dobrobiti životne sredine
Kroz upotrebu odgovarajućih materijala i prakse u njihovim svakodnevnim djelatnostima, ECO Lodge mogu smanjiti na minimum svoj
uticaj na okolnu životnu sredinu. Neke od ovih mjera mogu takodje biti
od finansijske koristi za preduzeće. Na primjer, upotreba pristupa koji
karakterišu eko-efikasno poslovanje i materijali, uključujući prirodne
gradjevinske materijale, insekticide koji ne ugrožavaju životnu sredinu,
spaljivanje kanalizacionog otpada, korišćenje obnovljivih resursa kao
što je solarna energija i efikasni i slabo zagadjujući brodski motori,
mogu doprinijeti profitu kompanije, smanjivanjem troškova gradjevinskih i operativnih poslova. ECO Lodge predstavljaja i dobar način da
se promoviše upotreba arhitektonskog projektovanja i konstrukcija sa
niskim uticajem na životnu sredinu, kao i uklapanje u prirodni predio.
10
strana | 26 | page
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
could be identified through ECO Lodge investment workshops or mentorship programs. ECO Lodge development has been successful as
a conservation and sustainable development tool, largely thanks to
the efforts of private entrepreneurs - individuals in developing countries who have a genius for private business in difficult environments.
Finding the next generation of such individuals and providing them
with technical support will be crucial to the future success of the ECO
Lodge sector.
What are the potential positive and negative impacts?10
DEPENDING on how they are designed, constructed and operated,
ECO Lodges can have wide-ranging positive and negative impact on
the surrounding biodiversity and local communities. While a well-designed, well-run lodge can have tremendous benefit for local areas,
a poorly planned and run lodge can have serious negative costs for
both the environment and local people.
Potential positive impacts
There are two basic ways in which ECO Lodges can contribute to
conservation and community development: one passive and one active. The mere presence of accommodations in or near natural settings can provide a crucial component for the growth of nature based
tourism and increase incentives and resources for conserving biodiversity and promoting responsible development in an area. At the
same time, ECO Lodges can also make proactive direct financial or
other types of contributions, such as providing nature guides, using
low impact construction and renewable energy, creating private reserves or developing community infrastructure.
Environmental benefits
Through the use of responsible materials and practices in their dayto-day operations, ECO Lodges can minimize their impact on the surrounding environment. Some of these measures may also be of
financial benefit to the enterprise. For example, the use of eco-efficiency business approaches and materials, including natural construction materials, environmentally friendly insecticides, composting
toilets, renewable resources such as solar energy, and efficient and
low -polluting boat engines, can benefit a company's bottom line by
lowering construction and operating costs. ECO Lodges are also a
good way to promote the use of green architectural design and low impact construction.
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
Ono što razlikuje ECO Lodge od ostalih tipova smještaja, koji bi
takodje mogli biti u skladu sa životnom sredinom, je, u svakom
slučaju, to što su mnogi od njih pošli korak naprijed i stvorili proaktivne
investicije očuvanja u zemljišnim i istraživačkim projektima ili razvili
kreativno partnerstvo sa lokalnim zajednicama kako bi se finansiralo
očuvanje ugroženih vrsta. U nekim slučajevima, ECO Lodge je uzeo
u zakup ili kupio okolnu ili obližnju zemlju kako bi uspostavio sopstvene rezervate prirode ili područja upravljanja divljači, da bi ostvario
prihode i očuvao staništa. Komercijalne ili neprofitne organizacije
mogu voditi ove rezervate. Takvi rezervati dopunjavaju javna zaštićena područja, pomažu proširenju površine habitata i služe kao koridori divljači.
What distinguishes ECO Lodges from other accommodations that
may also follow good environmental practices, however, is that many
of them have gone a step further and made proactive conservation investments in land and research projects, or developed creative partnerships with local communities to fund the conservation of
endangered species. In some cases, ECO Lodges have leased or
purchased surrounding or nearby land to establish private nature reserves or wildlife management areas, in order to generate income
and preserve habitats. These reserves may be operated by commercial or nonprofit organizations. Such reserves supplement public protected areas, help to broaden the range of habitats, and serve as
wildlife corridors.
ECO Lodge i ostali vidovi turizam zasnovani na prirodi mogu obezbjedjivati finansiranje za javne parkove i ulagati napore u očuvanje,
kroz mehanizme kao što su porezi koji podržavaju očuvanje na
državnom nivou ili ulazne takse koje pomažu podržavanje upravljanja
posebnog parka ili atrakcije. U nekim slučajevima, turistički razvoj u
ekspanziji na nekom području, koji može proizaći iz konstrukcije ECO
Lodge, vodio je usvajanju zakona i politika dizajniranih da usmjere
podršku direktno na prirodne resurse i lokalne zajednice oko tog područja. Prihodi generisani od ekoturizma mogu doprinijeti očuvanju
biodiverziteta podizanjem svijesti članova lokalne zajednice i vladinih
zvaničnika, uz mijenjanje stavova javnosti u smjeru očuvanja i uz
obezbjedjivanje ekonomske opravdanosti očuvanja prirodnih područja, u odnosu na njihovu prenamjenu (sijanje usjeva ili pašnjaci).
ECO Lodges and other nature based tourism can also generate financing for public parks and conservation efforts through mechanisms
such as taxes that support conservation at a national scale, or entry
fees that help support management of a particular park or attraction.
In some cases, expanded tourism development in an area, which can
result from the construction of an ECO Lodge, has led to the enactment of laws and policies designed to funnel support directly into natural resources and local communities around that area. The revenues
generated by ecotourism can further benefit biodiversity conservation
by raising awareness among local communities and government officials, changing public attitudes toward conservation, and providing
a strong economic justification to preserve natural areas, rather than
convert them to alternative uses such as crop or pasture land.
ECO Lodge i ekoturizam mogu takodje doprinijeti biodiverzitetu na
indirektan način, davanjem lokalnom stanovništvu alternativa u područjima očuvanja. Finansiranje projekata zajednice, zaposlenja i
mogućnosti generisanja prihoda za lokalno stanovništvo, može pomoći stvaranju održivih izvora sredstava za život za ljude koji žive na
geografski udaljenim i poljoprivredno marginalnim zemljištima.
ECO Lodges and ecotourism can also benefit biodiversity indirectly,
by giving local people economic alternatives to encroachment in conservation areas. Financing for community projects, employment, and
income-generating opportunities for local people can help foster sustainable sources of livelihood for people who live in geographically
remote and agriculturally marginal lands.
Dobrobit zajednice
Community benefits
Lokalne zajednice mogu steći prihode od ECO Lodge poslovanja, na
primjer, kao puni ili djelimični vlasnici odmarališta. U takvim slučajevima, zajednica može izabrati da upravlja i radi sa samim odmaralištem ili da udje u upravljački sporazum, gdje partner iz privatnog
sektora upravlja i radi u ECO Lodge. Zajednica može takodje steći
prihode naplaćivanjem taksi ekoturističkom operateru za upotrebu
njenog zemljišta ili za pristup pojedinim ljudima ili lokalitetima, ili
uključivanjem u gradjevinski, operativni i transferni sporazum (BOT),
Local communities can earn revenue from an ECO Lodge business,
for example, as full or partial owners of the lodge. In such cases, the
community may choose to manage and operate the lodge itself or to
enter into a management agreement where a private sector partner
manages and operates the lodge. The community may also earn revenue by charging fees to an ecotourism operator for the use of its
land or for access to certain people or sites, or by entering into a build,
operate and transfer agreement (BOT), whereby a private sector ecostrana | 27 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
gdje ekoturistički operater iz privatnog sektora plaća da bi izgradio i
radio sa kolibama na zemljištu zajednice. U BOT sporazumu koji često
uključuje pogodnosti zapošljavanja i obuke, zajednica će preuzeti
vlasništvo nekog ustanovljenog datuma u budućnosti.
tourism operator pays to build and operate a lodge on community
land. In a BOT agreement, which often includes employment and
training benefits, the community will assume ownership of the property, at some established date in the future.
Ostale pogodnosti uključuju zapošljavanje članova zajednice, unapredjenje vještine vodjstva kao rezultat odgovornosti donošenja odluka, reinvestiranje ECO Lodge profita u društvene projekte kao što
su škole i klinike, razvoj dodatnih aktivnosti za generisanje prihoda,
kao što je prodaja potrošnih dobara i zanatlijskih proizvoda posjetiocima koliba i bolji pristup bespovratnim kreditima, donacijama i ostalim vrstama finansijske podrške.
Other benefits include employment of community members, increased
leadership skills as a result of decision making responsibilities, reinvestment of ECO Lodge profits into social projects such as schools
and clinics, development of ancillary income-generating activities,
such as selling consumable goods and artisan crafts to the lodge, and
increased access to grants, donations or other types of financial assistance.
Potencijalni negativni uticaji
Potential negative impacts
Konstrukcija ECO Lodge na udaljenim područjima takodje predstavlja
brojne izazove očuvanja i razvoja zajednice. Ako kolibe ne slijede
principe zdrave prakse ekoturizma, mogu imati negativan uticaj na
biodiverzitet susjednih područja, na primjer, pripitomljavanjem ili
držanjem divljih životinja, odlaganjem netretirane kanalizacije, zanemarivanjem recikliranja ili pravilnog odlaganja otpadnih materijala,
nepotrebno trošenje energetskih i vodenih resursa i zagadjenja vazduha i buke.
The construction of ECO Lodges on remote areas also presents a
number of challenges to conservation and community development.
If lodges do not follow the principles and sound practices of ecotourism, they can have negative impact on biodiversity in the surrounding areas (for example, by taming and keeping wild animals in
captivity, dumping untreated sewage, neglecting to recycle or properly
dispose of waste materials, wasting energy and water resources, and
generating air and noise pollution).
Dobrobit za zajednicu može biti minimalan, ako ECO Lodge ne promovišu učešće lokalnog stanovništva, uključujući zapošljavanje i
obuku, lokalno vlasništvo, kupovinu hrane, zanatskih proizvoda i ostalih nabavki od lokalnih prodavaca, ili šansu za lokalno stanovništvo
da koriste ili nauče nešto o svojim objektima i prirodnim resursima. U
nekim slučajevima, nedostatak uključivanja lokalnog stanovništva
može dovesti do konflikta u okviru zajednica. Slaba praksa zapošljavanja i upravljanja može takodje ugroziti odnose izmedju poslovanja
i zajednice.
Community benefits may be minimal if lodges do not promote stakeholder participation, including the employment and training of local
people, local ownership, purchase of food, crafts and other supplies
from local vendors, or the opportunity for local people to use and
learn about their facilities and natural resources. In some cases, the
failure to include local people may lead to conflict or confrontation
within communities. Poor employment and management practices
can also damage relations between the business and communities.
Odnos izmedju posjetioca i lokalnog stanovništva može biti napet ako
nema dostupnih resursa za edukaciju posjetioca o lokalnim običajima
i normama, ili ako su vodiči neobaviješteni o lokalnom području i/ili
nijesu obučeni na adekvatan način.
The relationship between visitors and local people can become
strained if there are no resources available to educate visitors about
local customs and norms, or if guides are uninformed about the local
area and/or are not properly trained in how to manage cultural exchanges with guests.
Metodologija logičkog radnog okvira (logframe) predstavljena u dodatku A dokumenta “ECOLODGES: Exploring opportunities for sustainable buisiness” daje model kako identifikovati, izvršiti monitoring
i ocijeniti posebne pozitivne i negativne uticaje specifičnog ECO
Lodge odmarališta. Dodatak sadrži skraćenu verziju logframe-a; za
punu verziju, vidjeti studiju, Efekti ECO Lodge na potrošnju prirodnih
The logical framework (logframe) methodology presented in Appendix
A of document „ECOLODGES: Exploring opportunities for sustainable buisiness„ provides a model for how to identify, monitor and evaluate the particular positive and negative impacts of a specific ECO
Lodge. The Appendix contains a shortened version of the logframe;
for the full version, see the study, ECO Lodge footprint and Justifica-
strana | 28 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
resursa i opravdanje očuvanja biodiverziteta, na www.ifc.org/ebfp.
tion for biodiversity conservation, at www.ifc.org/ebfp.
Ključni indikatori uticaja na biodiverzitet: monitoring i evaluaciju
radnog okvira za ECO Lodge11
Key indicators for biodiversity impact: a monitoring and evaluation framework for ECO Lodges11
Postoje tri faze ECO Lodge razvoja i aktivnosti:
There are three phases of ECO Lodge development and operations:
(1) pred-razvojna faza, koja uključuje sveobuhvatnu procjenu projektne ponude i dobijanje odgovarajuće dozvole i razvojne podrške od
lokalnih zajednica i regulatornh agencija;
(1) the pre-development phase, which includes an overall assessment
of the project proposal and the obtaining of the appropriate permission
and development support from local communities and regulatory
agencies;
(2) faza izgradnje, koja uključuje razvoj odmarališta i okolnog područja; i
(3) faza aktivnosti, koja uključuje tekuće, dnevne aktivnosti poslovanja
i programa za vodjenje ECO Lodge, od praćenja energetske efikasnosti, do prednosti za lokalne zajednice i interpretacije.
Budući da su ECO Lodge toliko različiti po svojim lokalnim i regionalnim geografskim, socio-kulturnim i ekonomskim potrebama i uslovima,
neadekvatno je razvijati jednostavan set M&E indikatora za sva
odmarališta koja se oslanjaju na prirodu. Na primjer, dok je znatno
smanjivanje potrošnje vode od vitalnog značaja za hotele i ECO
Lodgekoji se nalaze duž egipatske obale Crvenog mora ili u/blizu istočnoafričkih nacionalnih parkova i rezervata, to je daleko manje
važno u djelovima centralne doline Kostarike ili planinskim predjelima
Ekvadora, gdje riječne vode ima u izobilju. Tako, ovaj logframe pruža
jedino smjernice za to kako razviti pokazatelje, kao i neke uzorke
pokazatelja koji se mogu koristiti za ocijenu ECO Lodge.
(2) the construction phase, which includes the actual development of
the lodge and surrounding area; and
(3) the operations phase, which includes the ongoing, daily operations
of the business and programs of running and ECO Lodge, from tracking energy efficiency, to local community benefits and interpretations.
Because ECO Lodges are so varied in their local and regional geographic, socio-cultural and economic needs and realities, it is inappropriate to develop a single set of M&E indicators for all nature based
lodges. For example, while substantially reducing water consumption
is vital for hotels and lodges located along Egypt's Red Sea coast or
in or near East Africa's national parks and reserves, it is far less important in parts of Costa Rica's central valley or Ecuador's highlands,
where water from rivers is plentiful. Thus, this logframe provides only
guidelines for how to develop indicators, as well as some sample indicators that may be used to evaluate ECO Lodges.
1. Pred-razvojna faza
1. Pre-development phase
A. Ekološka održivost
A. Ecological sustainability
• Ocijeniti infrastrukturu: odrediti da li je lokacija odmarališta ekološki
pogodna
• Evaluate infrastructure to determine whether lodge location is ecologically appropriate
• Analizirati karakteristike: fiziografiju, zemljište, geologiju, hidrologiju,
vegetaciju, divljač
• Analyze characteristics: physiographic, soils, geology, hydrology,
vegetation. wildlife
• Uspostavljanje Procjene uticaja na životnu sredinu (Environmental
Impact Assesment)
• Establish an Environmental Impact Assessment
• Analizirati klimatske faktore, uključujući temperaturu sunčeve svjetlosti, padavine/vlažnost, vjetrove
B. Socio-kulturna održivost
11
• Analyze climate factors, including sunlight, temperature, precipitation/humidity, winds
B. Socio-cultural sustainability
Analyze social and cultural factors that are influenced by construction,
strana | 29 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
Analizirati socijalne i kulturne faktore na koje utiče izgradnja, uključujući:
• Prihvatanje od strane zajednice
• Sakralnu važnost lokaliteta za lokalnu zajednicu
• Mogućnosti zaposlenja
• Sklad sa relevantnim regulativa vlade i industrijskim standardima,
uključujući:
• Pravnu dozvolu da se područje koristi
• Odgovarajuću kompenzaciju vlasnicima zemljišta
C. Ekonomska održivost
• Razvijati sveobuhvatni plan poslovanja
• Opisivati misije, vizije, proizvode i servise koji će se nuditi
• Analizirati tržište
• Prezentovati raspored za ključne prekretnice i ispunjenje projekta
• Prezentovati detaljne finansijske projekcije zasnovane na eksplicitnim pretpostavkama
• Razmotriti primarni rizik sa kojim se projekat suočava
2. Faza izgradnje
• Procijeniti uticaj metoda izgradnje na pejzaž i divljinu
• Odrediti izvor i porijeklo gradjevinskih materijala
• Procijeniti svijest osoblja i potpisnika ugovora
• Procijeniti uticaj korišćenja rasvjete na lokalitetu
• Procijeniti crpljenje i sakupljanje vode i metode očuvanja vode
• Procijeniti uticaj neprirodne buke na lokalitetu
• Procijeniti stepen i vrstu korišćenja goriva i hemikalija
• Izmjeriti emisije nastale korišćenjem opreme
• Procijeniti kupovinu, proizvodnju, upotrebu, reciklažu i praksu odlaganja materijala i nabavke
• Procijeniti tehnike isušivanja
strana | 30 | page
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
including:
• Acceptance by community
• Sacred significance of site to local community
• Opportunities for local labor
• Compliance with relevant government regulations and industry standards, including, including:
• Legal permission to utilize area
• Appropriate compensation for landowners
C. Economic sustainability
• Develop comprehensive business plan
• Describe mission, vision, products and services to be offered
• Analyze market
• Present timetables for key milestones and project completion
• Present detailed financial projections based on explicit assumptions
• Discuss primary risks facing the project
2. Construction phase
• Asses impact of construction method on landscape and wildlife
• Determine source and origin of construction materials
• Asses staff and contractor awareness
• Assess impact of use of lighting devices on site
• Asses extraction and collection of water and water conservation
methods
• Asses impact of unnatural noise at site
• Asses rate and type of use of fuels and chemicals
• Measure emissions from equipment
• Asses purchasing, production, use, recycling and disposal practices
of materials and supplies
• Asses drainage techniques
• Asses impact of storm water on site
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
• Procijeniti uticaj burne vode na lokalitet
• Asses discharge of wastewater and effluent system
• Procijeniti odlaganje otpadnih voda i sistem otpadnih voda
• Asses use of energy-saving renewable energy equipment and techniques
• Procijeniti upotrebu opreme i tehnike za obnovljivu energiju radi štednje energije
• Asses use of transport for various tasks
• Procijeniti upotrebu transporta za različite zadatke
• Asses interaction between staff/clients and wildlife
• Procijeniti interakciju između osoblja/klijentele i divljeg predjela
• Avoid areas of dense vegetation or primary forest
• Izbjeći područja guste vegetacije ili prašume
• Use endemic species whenever possible
• Koristiti endemske vrste kad god je to moguće
• Undertake wildlife viewing in manner that avoids ongoing repeated,
regular and sustainable disturbance
• Organizovati razgledanje divljine na takav način da se izbjegnu
ponovne, redovne i održive smetnje
• Asses number of local versus non-local labor
• Procijeniti broj lokalnih stanovnika koji su zaposleni u poredjenju sa
onim koji su nezaposleni
• Asses levels of satisfaction of labor regarding worker rights
• Procijeniti nivoe zadovoljstva zaposlenih što se tiče radničkog prava
• Procijeniti nivo plata/nadnica
• Procijeniti dokaze o pravima radnika koja su uključena u ugovore o
radu
• Procijeniti zadovoljstvo radne snage što se tiče prava radnika
• Asses wage levels
• Asses evidence of worker rights being included in labor contract
• Asses satisfaction of labor in regards to worker rights
C. Economic sustainability
• Asses contracts awarded during construction for pay and benefits
C. Ekonomska održivost
• Asses percentage of local suppliers, services and materials used in
construction to minimize imported products
• Procijeniti ugovore koji su potpisani tokom izgradnje za plaćanje i dobrobit
• Asses wage levels of local versus non local labor
• Procijeniti procenat lokalnih nabavljača, usluga i materijala korišćenih u izgradnji da bi se minimizirali uvezeni proizvodi
• Procijeniti nivoe plata/nadnica lokalne u poredjenju sa ne-lokalnom
radnom snagom
• Vršiti monitoring troškova izgradnje i plana rada nasuprot budžetu i
projekcijama
• Identifikovati potrebe osoblja, razviti i implementirati programe
lokalne obuke
• Stvoriti upravljački tim
• Stvoriti marketinšku strategiju
• Stvoriti sistem za kotinuiran monitoring tržišta i političke klime
• Monitor construction costs and timetable against budget and projections
• Identify staff needs, develop and implement local training programs
• Create management team
• Create marketing strategy
• Create system for continually monitoring market and political climate
• Create systems for monitoring visitor satisfaction with lodge
3. Operational phase
• Asses impact of lodge on visual landscape
strana | 31 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
• Stvoriti sisteme za monitoring zadovoljstva posjetioca odmaralištem
• Asses impact of use of lighting devices on site
3. Operativna faza
• Asses extraction and collection of water
• Asses implementation of water conservation measures
• Procijeniti uticaj odmarališta na vizuelni pejzaž
• Asses impacts of unnatural noise at the site
• Procijeniti uticaj upotrebe rasvjete na lokalitetu
• Asses rate and type of use of fuels and chemicals
• Procijeniti crpljenje i sakupljanje vode
• Asses emission from equipment
• Procijeniti implementaciju mjera za očuvanje vode
• Asses purchasing, production, use, recycling and disposal practices
of materials and supplies
• Procijeniti uticaj neprirodne buke na lokalitetu
• Procijeniti nivo i vrstu korišćenja goriva i hemikalija
• Izmjeriti emisiju iz opreme koja se upotrebljava
• Procijeniti kupovinu, proizvodnju, upotrebu, recikliranje i praksu odlaganja materijala i nabavki
• Procijeniti tehnike isušivanja
• Procijeniti uticaj burne vode na lokalitet
• Procijeniti odlaganje otpadne vode i sistema otpadnih voda
• Procijeniti upotrebu opreme i tehnike za obnovljivu energiju radi štednje energije
• Procijeniti korišćenje transporta za različite zadatke
• Procijeniti promjene u biodiverzitetu
• Asses drainage techniques
• Asses impact of storm water on site
• Asses discharge of wastewater and effluent system
• Asses use of energy-saving renewable energy equipment and techniques
• Asses use of transport for various tasks
• Asses changes in biodiversity
• Asses interaction between staff/clients and flora/fauna
• Identify ways in which lodge supports conservation within and/or beyond site
• Asses use of natural areas around lodge
• Procijeniti interakciju izmedju osoblja/klijentele i flore/faune
• Asses skills and knowledge of staff about conservation and the environment
• Identifikovati načine na koje odmaralište podržava očuvanja u ukviru
i/ili van lokaliteta
• Asses skills and performance of local guides
• Procijeniti korišćenje prirodnih područja oko odmarališta
• Procijeniti vještine i znanje osoblja o očuvanju životne sredine
• Procijeniti vještine i mogućnosti lokalnih vodiča
• Procijeniti zadovoljstvo posjetilaca što se tiče programa interpretacije
• Procijeniti ažurnost materijala interpretacije
• Procijeniti finansijske mogućnosti odmarališta: prihod, troškove, nivo
profita, povraćaj investiranog, nivoe popunjenosti smještaja
strana | 32 | page
• Asses satisfaction of visitors regarding interpretation program
• Asses accuracy of interpretation materials
• Asses financial performance of lodge: revenue, expenses, profit
level, return on investment, occupancy levels
• Asses visitor perceptions of quality of their experiences at the lodge
Asses marketing plan, system and materials, including:
• Promotional materials produced in ecologically responsible manner
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
• Procijeniti zapažanja posjetilaca što se tiče kvaliteta njihovog
iskustva u odmaralištvu
Procijeniti marketinški plan, sistem, i materijale, uključujući:
• Promotivne materijale proizvedene na ekološki odgovoran način
• Materijal koji odražava prirodne vrijednosti posjećenog regiona, interpretativnu i edukativnu uslugu, principe ekoturizma, korake da se
spriječi šteta za životnu sredinu ili posjećenu zajednicu
Pred-putni/tour/aktivnosti materijal za distribuciju, koji prikazuje:
• Prirodne vrijednosti područja
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
• Material reflecting natural values of region visited, interpretative and
educational services, principles of ecotourism, steps to prevent damage to environment or community visited
Pre-trip/tour/activity material for distribution, reflecting:
• Natural values of the area
• The activity
• Interpretative/educative provides
• Care codes/codes of conduct
•••
• Aktivnost
• Interpretaciju/edukaciju
• Modeli brige\modeli ponašanja
•••
strana | 33 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
Poluostrvo Osa i Nacionalni park Corcovado, Kostarika
The Osa Peninsula and Corcovado National Park, Costa Rica
Lapa Rios ECO Lodge
Lapa Rios ECO Lodge
Poluostrvo Osa je jedno od najudaljenijih destinacija Kostarike i idelano je mjesto zahvaljujući jedinstvenoj i autentičnoj prirodi i doživljaju
divljine. Nalazi se jugozapadno od Kostarike blizu granice sa
Panamom. To je jedno od mjesta Kostarike koje je naseljeno medju
posljednjim – putna infrastruktura je izradjena tek u poljednih 10 godina – tako da je veći dio poluostrva još
uvijek prekriven fascinantnom, iskonskom prašumom. Makar pola prašuma i
močvara na Osi je zaštićeno kao Corcovado Nacionalni Park i Privatni rezervat.
U šumama polusotrva žive ugrožene
vrste kao što su Bairdski tapir, bjelousti
pekeri, jaguari, akerički krokodili i orao
(tek je nedavno ponovo zapažen). Na
njemu je nastanjen i najveći broj
ugrožene vrste skarletnih makaoa u
žemlji, a ujedno je i stanište malobrojnog
centralno američkog vjeveričastog majmuna. Ovo malo poluotrvo je stanište gotovo polovine vrsta ptica cijele Kostarike
(860 vrsta ptica ukupno – što čini skoro
5% vrsta u svijetu!), 140 vrsta sisara i
117 vrsta reptila i vodozemaca. Skoro
750 vrsta drveća je evidentirano u ovom
području, više drveća nego u svim regionima svijeta sa sjevernom umjerenom
klimom. Zaista impresivno!
The Osa Peninsula is one of Costa Rica’s last frontiers and ideal for
a unique and authentic nature and wildlife experience . It is located in
the south west of Costa Rica close to the border of Panama. It is one
of the last places in Costa Rica to be settled - it is only within the last
10 years that it has had road access - and consequently much of the
Peninsula is still covered in majestic, pristine rainforest. At least half of the Osa's
extensive tracts of rainforest and
swamps are protected by Corcovado National Park, and Private Reserves. Its
forests are home to endangered species
such as Baird's tapir, the white-lipped
peccary, the jaguars the America crocodiles, and the harpy eagle (only recently
been re-sighted). It boasts the largest
population of the endangered scarlet
macaws in the country, and is the center
of the very restricted distribution of the
endangered Central American squirrel
monkey. This small peninsula is host to
almost half of Costa Rica's 860 species
of birds (that is almost 5% of the world’s
species!), 140 species of mammals, and
117 species of reptiles and amphibians.
Almost 750 species of trees have been
catalogued in the area, more trees than
in all of the North temperate regions of
the world combined. Impressive credentials indeed!
Poluostrvo Osa najvjerovatnije ima najveći prirodni diverzitet na zemlji. Časopis
National Geographic opisuje poluostrvo Osa kao „biloški najintezivnije
područje na zemlji“. Ovim opisom se aludira na bogatstvo divljine na
poluostrvu Osa – ne samo kad je riječ o prašumi, već i okolnom
morskom okruženju. Botanički, poluostrvo Osa ima jake sličnosti sa
Amazonom ili Orinoco basenom, a njegove jedinstvene šume sadrže
mnogo više endemskih biljnih i životinjskih vrsta nego bilo koje drugo
područje Centralne Amerike.
Nacionalni park Corcovado je osnovan 1975. godine, a 1980. godine
strana | 34 | page
Per unit area, the Osa Peninsula holds possibly the highest natural diversity on earth. The National Geographic magazine described the
Osa Peninsula as “the most biologically intense place on earth”. This
description is a reference to the incredible abundance of wildlife on the
Osa Peninsula -not only in it's rainforests, but in it's surrounding marine environment as well. Botanically, the Osa Peninsula has strong
affinities with that of the Amazon and Orinoco basins, and its unique
forests contain more endemic plants and animals than in any other
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
je proširen. Ovaj park površine 43.735 hektara ovuhvata 13 ključnih
ekosistema, počev od nivoa mora do 745 metara nadmorske visine.
Prašume poluostrva su daleko najbujnije u Centralnoj Americi, a njihovo drveće se svojom grandioznošću može porediti sa najboljim
drvećem koje šume u basenu Amazona i jugoistočnoj Aziji mogu
ponuditi. Zaista, u Corcovado parku se nalazi najveće drvo Centralne
Amerike, džinovsko pamučno drvo (ceiba pentandra) visoko 77
metara. Park obuhvata i najveći preostali dio pacifičke tropske kišne
šume u Centralnoj Americi. Corcovadom se upravlja iz šest rendžerskih stanica, od kojih četiri primaju posjetioce Parka: La Leona na
južnoj obalnoj granici Parka; San Pedrillo na sjevernoj obalnoj granici,
Los Patos na istoku; La Sirena je najveća Rendžerska stanica i ujedno
i središte Corcovada. Ona je ujedno i istraživačka stanica.
Park štiti 41.788 hektara prašuma, močvara, laguna, bara i rajskih
plaža. Zahvaljujući izolovanosti lokacije, Corcovado štiti životinje koje
su rijetke u ostalim područijma, kao što su tapir, krokodil, ocelot,
jaguar, džinovski mravojed i orao. Morske koranjače kao što su zelene
kornjače dolaze da se gnijezde na Llorona plaži, koja je uključena u
park.
Postoji minimum 500 vrsta drveća, 140 vrsta sisara, 40 vrsta
slatkovodne ribe, 117 vrsta vodozemaca i reptila i 367 vrsta ptica.
Srećom po ekosistem, a ne i po hiker-e, postoji preko 6,000 vrsta insekata. Takodje postoje i naslage zlata, što može predstavljati veliku
ekološku prijetnju za ovo područje, pošto „oreros“ (kopaći zlata) prolaze preko granica parka u potrazi za dragocjenim mineralom. Lapa
Rios nudi dnevne ture avionom do Corcovado Nacionalnog parka, do
rendžerske stanice Sirena i aktivno radi na prikupljanju sredstava kako
bi se povećao broj rendžera koji patroliraju parkom u cilju zaštite delikatnog ekosistema od štetnih spoljnih uticaja.
Smješten u privatnom rezervatu prirode koji se prostre na 1,000 jutara
zemlje u jedinoj preostaloj prašumi Centralne Amerike, u Kostariki,
Lapa Rios ECO Lodge gleda na drevnu tačku gdje se Golf Dulce sastaje sa Pacifičkim okeanom, što ga čini destinacijom koja odgovara
ideji raja.
Lapa Rios su sagradili John i Karen Lewis kao privatni reservat
prirode. Par iz Minesote vodjen vizijom, John i Karen su prodali svu
svoju imovinu kako bi finansirali kupovinu velikog dijela prašume i izgradili mali turistički objekat. Danas pogodnosti očuvanja obezbjedjuju
da ova prašuma bude zaštićena doživotno. Rezervat Lapa Rios je koridorom povezan sa Nacionalnim parkom Corcovado na poluostrvu
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
area of Central America.
Corcovado National Park was established in 1975 and extended in
1980, this 43.735-hectare Park encompasses 13 major ecosystems,
ranging from sea level to 745 metres. Its rainforests are by far the
most exuberant in Central America, and its trees are comparable in
grandeur to the best that the Amazon Basin and the South East Asian
forests have to offer. Indeed, Corcovado Park holds the largest tree
in Central America, a giant Silk Cotton tree (Ceiba pentandra) 77 metres tall. The Park embraces the largest remaining tract of Pacific
Tropical Wet Forest in Central America.
Corcovado is patrolled from six ranger stations, four of which host visitors to the Park: La Leona on the southern coastal boundary of the
Park; San Pedrillo on the northern coastal boundary; Los Patos to the
east. La Sirena is the largest Rangers Station and is the nucleus of
Corcovado. It is also a research station.
This park protects 41,788 hectares of rainforests, swamps, rivers, lagoons, marshes and paradisiacal beaches. Because of its isolated
location, Corcovado protects animals that are scarce in other areas,
such as the tapir, the crocodile, the ocelot, the jaguar, the giant
anteater and the harpy eagle. Marine turtles such as the leatherback,
the olive ridley and the green turtles arrive to nest at Llorona Beach,
which is fortunately included in the park.
There are at least 500 species of trees, 140 of mammals, 40 of freshwater fish, 117 of amphibians and reptiles and 367 of birds. Fortunately for the ecosystem, but unfortunately for some hikers, there are
over 6,000 species of insects. There are also deposits of gold, which
proves to be a terrible ecological threat to the area, since “oreros”
(gold miners) invade the park’s boundaries in search for the precious
mineral.
Lapa Rios offers day tours to Corcovado National Park Sirena Ranger
station by plane and is actively involved in raising funds to increase
the amount of park rangers patrolling the park in order to protect its
delicate ecosystems from damaging outside influences.
Set in a private nature reserve spread over 1,000 acres of Central
America's last remaining lowland tropical rainforest in Costa Rica,
Lapa Rios Ecolodge overlooks the pristine point where the Golfo
Dulce meets the wild Pacific Ocean, making it the destination that
matches every one's idea of paradise.
Lapa Rios was built by John and Karen Lewis as a private nature restrana | 35 | page
E C O
L o d g e
strana | 36 | page
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
Osa.
Lapa Rios je napravljena u skladu sa šumom koja ga okružuje, kao i
plažama. Glavni smještaj i bungalovi oivičavaju tri grebena medjusobno povezana pješačkimčkim stazama i stepenicama. Izgradjena
na oko 100 m nadmorske visine, svježi tropski povjetarac prožima
Lapa Rios. Glavi smještaj, u kojem se nalaze restoran i bar, uzdiže se
15 mnv i sazidan je od lokalnih prirodnih materijala. Krovovi pokriveni
palminim lišćem zatvaraju kružno stepenište, sa kojeg se pruža
pogled na prostranstva prekrivena šumom i zapanjujući okean.
Udobni namještaj napravljen of bambusa čini da se čovjek osjeća još
opuštenijim u ovoj spokojnoj prirodnoj panorami.
Lapa Rios ECO Lodge je više od lijepog hotela u prašumi ili eko resorta pored plaže. Lapa Rios je model projekta ekoturizama, koji nas-
toji da pokaže da „sačuvana šuma vrijedi više od posječene“. Pored
pobjedničkih nagrada dobijenih od Conde Nast Trevelera i pored toga
što se nalazi u mnogim medjunarodnim publikacijama, Lapa Rios je
pionir u održivom turizmu. Zapošljava samo ljude iz lokalne zajednice
i pridržava se prakse koja nije štetna po okolinu.
Aktivnosti u Lapa Rios-u su fokusirane oko prašume i okolnog
Okeana. Šetnja po prašumi, posmatranje ptica, vožnja kajakom po
okeanu, jahanje, sportski ribolov (lovljenje i puštanje) i surfing su samo
neke od aktivnosti koje se nude. Štaviše, gost može da uživa u
masažama, ide na časove joge, odmara se pored bazena uz tropski
koktel ili da jednostavno drijema u mreži i možda posmatra ptice, majmune i ostale životinje koje nailaze. Za većinu gostiju, glavni dogadjaj
je izlet u Corcovado Nacionalni Park avionom ili kampovanje noću u
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
serve. A Minnesota couple driven by a vision, John and Karen liquidated all their assets to finance the purchase of a large tract of rainforest and to build the small supporting tourism project. Today a
conservation easement elaborated by The Nature Conservancy and
Cederena ensure that this rainforest will be preserved into perpetuity.
The Lapa Rios reserve is connected through a corridor with Corcovado National Park on the Osa Peninsula.
Lapa Rios is built in harmony with the surrounding forest and beach
environment. The main lodge and bungalows line three ridges connected by walking paths and steps. Built over 350 feet above the sea,
Lapa Rios catches the cooling tropical breezes. The main lodge, housing the restaurant and bar, soars 50 feet and is built of local, natural
materials. Palm thatched roofs meet a three-story hardwood circular
stairway. Climb to overlook the forest canopy and breathtaking ocean
vistas. Comfortable, locally made bamboo furniture adds to relaxation
in this tranquil panorama of nature.
Lapa Rios Ecolodge is more than just a beautiful rainforest hotel or
eco resort next to the beach. Lapa Rios is a model Ecotourism project
that strives to show that “a forest left standing is worth more than one
cut down”. Besides winning awards from Conde Nast Traveler and
being featured in many international publications, Lapa Rios is a pioneer in sustainable tourism employing only people from the local community and being committed to environmentally sound practices.
Activities at Lapa Rios are focused around the rainforest and the
nearby Ocean. Rainforest hikes, bird watching, Ocean Kayaking,
strana | 37 | page
E C O
L o d g e
strana | 38 | page
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
džungli.
Lapa Rios je idealno mjesto za odmor za ljude koji vole prirodu i
otvoreni su da uče o očuvanju, kulturi i biodiverzitetu. Tu mogu uživati
i parovi koji su na medenom mjesecu, a koji žele aktivnija i jedinstvena
iskustva, kao i porodice sa starijom djecom koje nastoje da kvalitetno
provedu vrijeme.
Život ovdje govori jednostavnim jezikom, pružajući nam mir kako
bismo zavirili duboko u sebe i pronašli zaboravljenu nevinost, dozvoljavajuci nam da zagrlimo veličanstvenost ove divljine.
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
horseback riding, catch and release sport fishing and surfing are some
of the activities offered. Furthermore, guests can take massages,
participate in Yoga classes, relax at the pool with a tropical cocktail or
just take a nap in a hammock and maybe observe the birds, monkeys
and other animals that come by. For many guests, the highlight is a
tour to Corcovado National Park by plane or a night camping in the
jungle.
Lapa Rios is an ideal vacation experience for people that like nature
and are open to learning about conservation, culture and biodiversity.
Honeymoon couples looking for a more active and unique kind of experience as well as families with older children that are looking to
spend some real quality time together also enjoy the experience.
Life speaks a simple language here, giving us the peace to look within
ourselves and find an innocence forgotten, letting us embrace the
magnificence of this wilderness adventure.
strana | 39 | page
E C O
L o d g e
strana | 40 | page
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
Koncept ekološke države Crne Gore i održivog razvoja
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
Concept of Montenegro-ecologic state and sustainable development
Crne Gora je 1991. godine, usvajanjem Deklaracije Skupštine Crne
In 1991, Montenegro has been proclaimed as an ecologic state, by
Gore, proglašena ekološkom državom. Ekološka država je definisana
adopting the Declaration of the Parliament of Montenegro. The Ecokao oblik državnog sistema, posebno ekonomskog, u kojem je induslogic state is defined as a type of state system, especially economic
trijska proizvodnja u ravnoteži sa prirodom, kroz principe održivog
system, where industrial production is balanced with nature, through
razvoja, koji omogućava očuvanje prirode i njene reprodukcije tako da
the principles of sustainable developse obezbijedi nivo njenog očuvanja za
ment, which enables protection of nabuduće generacije. Ideja o ekološkoj
Deklaracija o ekoloskoj državi Crnoj Gori
ture and its reproduction, so that
državi dalje je promovisana definisanjem razvojnih strategija koje su u Mi, poslanici Skupštine Republike Crne Gore, svjesni smo da je, certain level of its conservation is seskladu sa principima Crne Gore zbog ugrožavanja prirode, zaštita identiteta prostora na kome cured for future generations. The idea
živimo i djelujemo postala naš neodložan i pravovremeni posao. on ecologic state has been promoted
ekološke države.
further on by defining development
Sa druge strane, principi razvoja Svjesni duga prema prirodi, izvoru našeg zdravlja i inspiraciji naše
strategies in line with the principles of
održivog turizma prihvaćeni su skoro slobode i kulture, posvećujemo se njenoj zaštiti u ime sopstvenog
Montenegro-ecologic state.
svugdje u svijetu. Ovi principi temelje opstanka i budućnosti potomstva. Prihvatamo da ni jedna razlika
se na očuvanju prirode i ekološke svi- među nama nije toliko velika koliko su velike promjene kojima je On the other hand, the principles of
sustainable tourism development
jesti. Iako postoji veza između konizloženo naše prirodno okruženje. Bez obzira na naša nahave been accepted almost worldcepta ekoturizma i koncepta održivog
cionalna, vjerska, politička i druga ubjeđenja i osjećanja, znamo
wide. Those principles are based on
turizma, termin ekoturizam se odnosi
na posebnu “nišu” u sektoru turizma, i prihvatamo da su dostojanstvo i svetinja ljudskog bića organski conservation of nature and ecologic
awareness. Although the ecotourism
dok se održivost obično shvata kao povezani sa svetinjom i čistotom prirode.
nešto što je primjenjivo na sve turis- Čovjek i priroda u njemu i oko njega cjelovito su jedno u svojim concept and sustainable tourism concept are linked, the term „ecotourism“
tičke aktivnosti, uključujući i alternadubinama i po svom smislu i naznačenju.
is related to a special „niche“ in the
tivne i konvencionalne (tradicionalne)
forme turizma (WTO, 2003). Kao Stoga je oduvijek zloupotrebu čovjeka pratila zloupotreba prirode. tourism sector, while the sustainability
takav, koncept održivog razvoja Zato opredjeljujući se i boreći se za dostojanstvo čovjeka pozvani is usually understood as something
applicable on all tourism activities, inobično se formuliše oko tri ključna pi- smo da se borimo i za dostojanstvo prirode.
cluding both alternative and conventanja:
ekonomska
efikasnost,
društvena jednakost i ekološka Donošenjem ove Deklaracije, Crna Gora prema prirodi us- tional (traditional) tourism forms
održivost. Ekonomska efikasnost po- postavlja državni odnos i poziva na mudrost sve ljude da spriječe (WTO, 2003). As such, the sustainable development concept is usually
drazumijeva obezbjeđivanje maksi- ekološku katastrofu koja nam prijeti.
based on three key issues: economic
malne finansijske koristi kroz
20. septembar 1991.
efficiency, social equality and ecologic
optimalnu upotrebu prirodnih resursa.
sustainability. The economic efficiency
Društvena jednakost se bavi konverzSkupština Republike Crne Gore
implies providing maximal financial
ijom, očuvanjem i promovisanjem
benefit through optimal use of natural
socio-kulturnog diverziteta. Ekološka
resources. The social equality deals with conversion, conservation
održivost odnosi se na stopu iskorišćenosti obnovljivih prirodnih
and promotion of socio-cultural diversity. Ecologic sustainability refers
resursa koja ne smije biti veća od stope obnove tog prirodnog resursa.
to the rate of exploitation of renewable natural resources, which must
Ekoturizam se od jedne beznačajne baze “ekološki i socijalno odgovnot be higher than the rate of renewal of the that natural resource.
ornog putovanja” proširio na “putovanja sa prirodnom komponentom”.
Ecotourism has expanded from one insignificant base of an „ecologEko-turizam u najširem smislu nudi kako razvojne šanse tako i
strana | 41 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
mogućnosti da se finansiraju zaštićene zone, koje se većinom nalaze
u sjevernom i centralnom dijelu Crne Gore. On zahtijeva diferencijaciju
na male grupe sa specijalnim interesovanjima i na veliki obim onih
koji odmor na plaži povezuju sa jednodnevnom posjetom prirodnih
rezervata, kao dijelom svojih doživljaja na godišnjem odmoru i
zabave.
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
ically and socially responsible travel“ to a „travel with natural component“. Ecotourism in the broadest sense offers both development opportunities and possibilities for financing protected zones, which are
mainly located in the northern and central part of Montenegro. It requires differentiation of small groups with special interests and large
scope of those who like to combine one day of rest on the beach with
a visit to natural reserves, as a part of
Prirodne vrijednosti i potencijali
their vacation experiences.
prostora Crne Gore
Declaration on the ecological state of Montenegro
Natural values and potentials of the
Crna Gora, sa svojih nepunih 14.000 We, members of the Parliament of the Republic of Montenegro,
space of Montenegro
km2 površine pretežno je planinska, are aware that, in view of the threat to nature, protection of the
istovremeno i mediteranska zemlja. identity of the land in which we live and work has become our Montenegro, with almost 14.000 km2
Ova činjenica, kao i niz drugih faktora, most immediate and pressing task.
of surface area, is mainly mountain,
od kojih su najvažniji geografski, gebut, at the same time, a Mediterološki, hidrografski, hidrogeološki, Bearing in mind our debt to nature, a source of health and our in- ranean country. This fact, as well as
pedološki, klimatski i istorijski uslovili spiration for freedom and culture, we are devoting ourselves to its numerous other factors (the most imsu razvoj jedinstvenog sistema život- protection for the sake of our survival and the future of our pos- portant being geographic, geologic,
nih uslova a time i razvoj jedinstvenog terity. We recognize that all our differences are less important hydrographic, hydro-geologic, pedoživog svijeta. Malo gdje se na tako than the changes in the environment we live in. Regardless of logic, climate and historical condimalom prostoru može naći toliko our national, religious, political and other sentiments and convic- tions), have conditioned development
raznovrsnih životnih zajednica i sa to- tions we are fully aware that dignity and blessedness of a human of a unique system for living, as well
likim brojem predstavnika biljnog i živ- being are intrinsically connected with blessedness and purity of as development of a unique living beotinjskog svijeta i čudesnog svijeta nature.
ings. The places with such a diversigljiva i biodiverziteta u cjelini.
Man and creation in him and around him are one in their depths, fied flora and fauna communities and
miraculous world of fungus and biodiPrikaz samo najosnovnijih ekosis- their meaning and denotation.
versity are rare.
tema Crne Gore jasno pokazuje Thus the abuse of man has always entailed the abuse of nature.
složenost, bogatstvo, raznovrsnost i And being committed to the struggle for the dignity of man, we are The review of only elementary
dinamiku živog svijeta. Iako je zonal- also called upon to struggle for the dignity of nature.
ecosystems of Montenegro clearly
nost flore i faune - biodiverziteta, idući
shows complexity, richness, diversity
od sjevernih granica Crne Gore do By adopting the Declaration, Montenegro defines its attitude to- and dynamics of the living beings. Almorske obale jasno izražena, slika je wards nature as a state policy and calls upon all the people to though the zoning of flora and fauna znatno složenija jer kroz toplije show wisdom and prevent an impending ecological catastrophe. biodiversity, is clearly expressed,
djelove rječnih dolina, kotlina i preko
starting from the northern borders of
September 20, 1991
planinskih prevoja mediteranski eleMontenegro towards the seacoast,
The Parliament of the Republic of Montenegro
menti prodiru duboko u unutrašnjost
the picture is significantly more coma istovremeno na samom dodiru
plex. This is caused by the Mediterkopna i mora, na vrhovima primorskih planina, nalazimo niz visokoranean elements going deep into the inland through the warmer parts
planinskih elemenata. Osnovne zone biodiverziteta sa karakterisof river valleys, basins and over mountain crooks and at the same
tičnim skupom životnih uslova i sa specifičnim životnim zajednicama
time, at the very contact place of sea and land, on the top of coastal
mountains, there are several high-mountain elements. Main biodiversu sljedeće:
sity zones with a characteristic flora and fauna are the following:
• Visokoplaninska zona
strana | 42 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
• Planinska šumska zona
• High-mountain zone
• Zona karsta
• Mountain-forest zone
• Zona priobalnih slatkovodnih močvara
• Karst zone
• Zona Primorja
• Zone of coastal freshwater swamps
Pregled postojećih zaštićenih područja prirode
• Coastal zone
Na osnovu primjene domaćih propisa, zaštićena područja prirode u
Crnoj Gori su obuhvatila 106.655 ha ili 7,72% državne teritorije. U toj
površini najveći udio imaju 4 nacionalna parka:
Review of the existing protected areas of nature
• NP Skadarsko jezero,
Based on the national regulation, the protected areas of nature, in
Montenegro, have encompassed 106.655 ha or 7,72% of the state
territory. Four national parks cover the largest part of that territory:
• NP Lovćen,
• NP Skadar Lake,
• NP Durmitor,
• NP Lovćen,
• NP Biogradska gora.
• NP Durmitor,
Postoji i veliki broj spomenika prirode i posebnih prirodnih predjela.
• NP Biogradska gora.
Međunarodno zaštićena područja prirode su:
There are numerous monuments of nature and specific natural landscapes.
• Dolina rijeke Tare (UNESCO, Svjetski rezervat biosfere);
• Durmitor sa Kanjonom Tare (UNESCO, Svjetsko prirodno nasljeđe);
• Kotorsko-risanski zaliv (UNESCO, Svjetsko prirodno i kulturno
nasljeđe); i
• Skadarsko jezero (Ramsarsko područje, stanište ptica močvarica)
Internationally protected areas of nature are:
• The river Tara valley (UNESCO, World Biosphere Reserves);
• Durmitor with the canyon of the river Tara (UNESCO, World Natural
Heritage);
zauzimaju 237 899 ha ili 17,2% državne teritorije.
• Kotor-Risan bay (UNESCO, World Natural and Cultural Heritage);
and
Pregled postojećih nacionalno zaštićenih područja prirode u
Crnoj Gori12
• Skadar Lake (Ramsar site, habitat of swamp birds)
Naziv i nacionalna kategorija zaštićenih područja prirode
Površina (ha)
Nacionalni park
83.000
Skadarsko jezero
40.000
Lovćen
6.400
Durmitor
31.200
Biogradska gora
12
5.400
they cover 237 899 ha or 17,2% of the state territory.
Review on the current protected areas of nature has been provided in the following table12
The title and national category
Surface (ha)
National park
83.000
Skadar lake
40.000
Lovćen
6.400
Durmitor
31.200
Univerzitet Crne Gore, SS-AE za PPR (University of Montenegro SS-AE for SP
strana | 43 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
Rezervati prirode
G o r i
|
500
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
Biogradska gora
- u NP Skadarsko jezero: Manastirska
Natural reserves
tapija, Pančeva oka, Crni žar, Grmožur
- in NP Skadar Lake: Manastirska tapija,
i Omerova gorica
- u NP Durmitor: Crna Poda
Spomenici prirode
Đalovića klisura
420
80
7.736,46
1.600
M o n t e n e g r o
5.400
Pančeva oka, Crni žar, Grmožur and
Omerova gorica
- u NP Durmitor: Crna Poda
420
80
Monuments of nature
7.733
1.600
Lipska pećina
/
Đalovića ravine
Pećina Magara
/
Lipska cave
/
Pećina Globočica
/
The cave of Magara
/
Pećina Spila kod Trnova / Virpazar
/
The cave of Globočica
/
Pećina Babatuša
/
The cave of Spila near Trnovo/Virpazar
/
Novakovića pećina, kod Tomaševa
/
The cave Babatuša
/
Jama Duboki do, u Njegušima
/
Novakovića cave near Tomaševo
/
/
Kanjon rijeke Pive
1.700
Pich: Duboki do in Njeguši
Kanjon rijeke Komarnice
2.300
Piva river canyon
1.700
Zajednice bora krivulja (Pinetum mughi
Komarnica river canyon
2.300
montenegrinum) na Ljubišnji (1.000 ha),
Communities of the “curved” pine trees
Durmitoru (5.200 ha) i Bjelasici (400 ha)
1.000
(Pinetum mughi montenegrinum) at Ljubišnja
Zajednice bora munike (Pinus heldraichii)
(1.000 ha), Durmitor (5.200 ha) and
na Orjenu (300 ha), Lovćenu (300 ha)
Bjelasica (400 ha)
i Rumiji (100 ha)
400
1.000
Communities of the “munika” pine trees
(Pinus heldraichii) at Orjen (300 ha),
Stablo skadarskog duba, na Ćuriocu kod
Danilovgrada
/
Lovćen (300 ha) and Rumija (100 ha)
400
Stablo hrasta medunca, u Orahovcu kod Kotor
/
Skadar Oak trees, in Curilac, near Danilovgrad
/
Plaže na obali Skadarskog jezera
/
“Medunac” oak tree, in Orahovac near Kotor
/
/
Velika Ulcinjska plaža
600
Beaches along the Skadar Lake
Mala Ulcinjska plaža
1,5
Big Ulcinj beach
600
Small Ulcinj beach
1,5
Plaža Valdanos
strana | 44 | page
3
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
Plaža Velji pijesak
C r n o j
G o r i
|
0,5
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
The beach of Valdanos
M o n t e n e g r o
3
Plaža Topolica, Bar
2
The Velji pijesak (“Bid Sands”) beach
Plaža Sutomore
4
The Topolica beach, Bar
2
4
0,5
Paza Lučica, Petrovac
0,9
The bach in Sutomore
Plaža Čanj
3,5
The beach of Lučica, Petrovac
0,9
Plaža Pećin
1,5
The beach of Čanj
3,5
The beach of Pećin
1,5
Buljarica
Petrovačka plaža
4
1,5
The beach of Buljarica
4
Plaža Drobni pijesak
1
Petrovac beach
Plaža Sveti Stefan
4
Drobni pijesak beach
1
Plaža Miločer
1
Sveti Stefan beach
4
Becicka Plaža
5
Miločer beach
1
Slovenska plaža, Budva
4
Bečićka beach
5
Plaža Mogren
2
Slovenska beach, Budva
4
Jaz
4
The beach of Mogren
2
Plaža Pržno
2
The beach of Jaz
4
The beach ofa Pržno
2
Savinska Dubrava, u Herceg Novom
35,46
Botanicki rezervat lovora i oleander,
iznad vrela Sopot kod Risna
Botanička bašta planiske flore, u Kolašinu
Savinska Dubrava in Herceg Novi
40
0,64
Botanička bašta generala Kovačevića,
oleander over the Sopot springs near Risan
flora in Kolašin
Park “13 jul” i “Njegošev park”, na Cetinju
7,83
Botanical garden of General Kovačević
Park kod hotela Boka, u Herceg Novom
1,2
0,93
7,83
3
Park “13 jul” and “Njegoš park” at Cetinje
Park Dvorca, na Topolici
2
Park near Boka hotel in Herceg Novi
322,5
131
30
0,64
in Grahovo
Gradski park, u Tivtu
Poluostrvo Ratac sa Žukotrljicom
40
Botanical garden of mountainous
0,93
Brdo Spas, iznad Budve
35,46
Botanical reservation of laurels and
u Grahovu
Predjeli posebnih prirodnih odlika
1,5
1,2
Town park in Tivat
3
The Park of the Castle on Topolica
2
Special natural regions
322,5
strana | 45 | page
E C O
L o d g e
strana | 46 | page
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
Nacionalni Park
Biogradska Gora
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
National Park
Biogradska Gora
strana | 47 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
Ostrvo Stari Ulcinj
2,5
The Spas hill above Budva
131
Brdo Trebjesa, Nikšić
159
Ratac peninsula with Žukotrljica
30
Područja zaštićena opstinskim odlukama
15.000
Stari Ulcinj island
2,5
Kotorsko - Risanski zaliv, Opština Kotor
15.000
Trebjesa hill, Nikšić
159
UKUPNO, POD NACIONALNOM ZAŠTITOM
106.655
Pregled postojećih međunarodno zaštićenih područja prirode u
Crnoj Gori
Naziv i međunarodna kategorija zaštićenih područja prirode
Površina (ha)
Ramsarsko područje (Lista wetland područja
Other regions - municipal decisions
15.000
Kotor - Risan bay, Kotor municipality
15.000
TOTAL UNDER NATIONAL PROTECTION
Review of the existing internationally protected areas of nature
in Montenegro
Name and international category of protected natural areas
od međunarodnog značaja, posebno kao
Size (ha)
stanište vodenih ptica)
Skadarsko jezero
Ramsar area (List of wetland areas with
40.000
UNESCO-va Svjetska prirodna i kulturna baština
international importance, especially as
habitat of water birds)
Kotorsko - Risanski zaliv, Opština Kotor
15.000
Skadar Lake
NP Durmitor sa Kanjonom Tare
31.200
UNESCO World Natural and Cultural Heritage
M&B UNESCO Rezervati Biosfere
15.000
31.200
182.889
NP Durmitor with Tara Canyon
UKUPNO, POD MEĐUNARODNOM ZAŠTITOM
237.899
M&B UNESCO Biosphere reserves
Pejzažne i ambijentalne vrijednosti u Crnoj Gori kao element kulture i identiteta
Raznovrsnost pejzaža predstavlja vrijednost i bogatstvo neke zemlje.
U Crnoj Gori je ta raznovrsnost nastala kroz kombinaciju izuzetnih
prirodnih vrijednosti sa različitim lokalnim tradicijama korišćenja prostora, koje su se razvile kao odraz kulturno-istorijskih i socioekonomskih prilika.
Raznovrsnost pejzažnih oblika predstavlja osnovu za razvoj ekoturizma, prema principima održivog razvoja.
Biogeografsko-ekološkom analizom prostora Crne Gore prepoznaje
se 10 pejzažnih tipova i to: eumediteranski, niži submediteranski,
mediteransko-flišni, ravničarsko-močvarni, viši submediteranski, brdsko-silikatni, mezofilni, planinski, visokoplaninski i antropogeni pejza-
40.000
Kotor - Risan bay, Municipality of Kotor
Slivno područje rijeke Tare
strana | 48 | page
106.655
Confluence area of the Tara River
182.889
TOTAL UNDER NATIONAL PROTECTION
237.899
Landscape and environmental values in Montenegro as an element of culture and identity
Diversity of the landscape is a value and a richness of a country. In
Montenegro, that diversity has been formed by combination of exceptional natural values and various traditional use of the space, which
have been developed as a reflection of cultural-historical and socioeconomic circumstances.
Diversity of landscape types is a base for development of ecotourism,
in line with the principles of sustainable development.
There are 10 landscape types in Montenegro recognized by biogeo-
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
žni tip.
U Crnoj Gori prepoznaje 21 osnovnih pejzažnih jedinica i to: Bokokotorski zaliv; Obalno područje srednjeg i južnog Primorja; Tivatska Solila; Dine ulcinjskog područja; Dolina Bojane, Zogajsko blato i Šasko
jezero; Planinski masivi Orjen, Lovćen i Rumija; Kraška zaravan zapadne Crne Gore; Područje Skadarskog jezera; Zetsko-Bjelopavlićka
ravnica; Nikšićko polje; Kanjonske doline u slivu Morače; Kanjon Cijevne; Dolina Tare; Durmitor i Sinjajevina; Pivsko područje; Pljevaljska
površ; Polimlje; Rožajsko područje, Masiv Prokletija, Bjelasica i Komovi. U ovu podjelu su uključene i prostorno manje pejzažne jedinice,
koje uglavnom obuhvataju osjetljive ekosisteme sa izraženim posebnostima i identitetom.
Orjentacije razvoja ECO Lodge-a u zaštićenim područjima u
Crnoj Gori
Različitost i bogatstvo rijetkih i divljih vrsta, te prilika da se posjete rijetki predjeli omogućavaju turistima da dožive jedinstven osjećaj. Posmatranje netaknute prirode je najveća atrakcija za ekoturiste. Ova
aktivnost se smatra najpoželjnijim ličnim iskustvom vezanim za eko
turizam.
Savremeni turista traga za iskustvima koji mu pružaju osjećaj bliskosti
sa prirodnim vrijednostima i lokalnom zajednicom. Svaka turistička
destinacija koja ima namjeru da privuče ovakve posjetioce mora zaštititi svoje resurse uz naglašavanje osjećaja integracije sa lokalnom
zajednicom. U tom procesu država ima vrlo važnu ulogu, jer je odgovorna za planiranje, kreiranje i osmišljavanje politike i sprečavanja pretjerane i nepravilne gradnje. Dražava je takođe odgovorna za sisteme
upravljanja otpadom i vodosnadbijevanje kao i za snadbijevanje električnom energijom.
Planiranje i upravljanje destinacijom treba da pokaže koristi od ekoturizma za određeno područje i lokalnu zajednicu.
Planiranje izgradnje tzv. ekodestinacije zavisi od socijalnih i ekoloških
faktora, planiranja prostora, regulative koja sprečava narušavanje osjetljivih ekosistema, učešće lokalne zajednice u procesu razvoja kompleta standarda i dugotrajnog monitoringa.
U svrhu očuvanja tradicionalnih vrijednosti stanovnika koji nastanjuju
turistički eksploatisana područja i očuvanje prirode, potrebno je napustiti ideju daljeg razvoja masovnog turizma.
Zablude
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
graphic-ecologic analysis: eumediterranean, submediterranean,
mediterranean, plain-swamp, higher submediterranean, hill-silicate,
mesophilic, mountain, high-mountain and anthropogenic type of landscape.
It recognizes 21 basic landscape units in Montenegro and those are:
the Boka Kotorska bay; Coastal area of central and southern coast;
Solila in Tivat; dunes in the area of Ulcinj; valley of the river Bojana;
Zogajsko blato and the Sasko Lake; mountain massifs of Orjen, Lovcen and Rumija; Karst plateau of the western Montenegro; the area
of the Scadar Lake; the Zeta -Bjelopavlici plain; Niksicko polje;
Canyon valleys in the confluence of the Moraca River; the Canyon of
the river Cijevna; valley of the river Tara; Durmitor and Sinjajevina;
the area of Piva; the area of Pljevlja; the area of Rozaje; massif of
Prokletije, Bjelasica and Komovi. This division includes spatially
smaller units, which mainly encompass sensitive ecosystems with evident particularities and identity.
ECO Lodge development orientation in protected areas in Montenegro
Varieties and abundance in rare and wild species, as well as opportunity to visit rare sites, provide a unique feeling for tourists. The
biggest attraction for ecotourists is enjoying the intact nature. This activity is considered the most wanted personal experience related to
tourism.
Contemporary tourist searches for experiences providing a feeling of
closeness with natural values and local community. Each tourist destination, which tends to attract this type of visitors, must protect its resources, with emphasis on feeling of integration with local community.
In that process, the state has very important role, because it is responsible for planning, designing and creation of policy and preventing
excessive and irregular construction. The state is also responsible for
waste and water management systems, as well as for electric energy
supply.
Destination planning and management should show benefits from
ecotourism for certain area and local community.
Planning of construction of the so-called eco-destination depends on
social and ecologic factors, spatial planning, regulations preventing
disruption of sensible ecosystems, participation of local communities
in the process of development of standards and long term monitoring.
In order to preserve traditional values of inhabitants living in the areas
strana | 49 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
Mnoge nerazvijene zemlje vide svoju veliku šansu u razvoju Eco
Lodge turizma i u želji da što prije dođu do željenih prihoda upadaju
u zamke koje su posljedica određenih zabluda i to prije svega
sljedećih:
• Svako nerazvijeno područje je idealna oblast za razvoj ekolodge turizma: da se u nerazvijenim područjima i uz malo ulaganja može brzo
razviti ekolodge turizam i obezbijediti veliki profit i blagostanje; nerazvijeno područje ne mora uvijek da bude i ekološki interesantno područje; nerazvijeno područje ne mora uvijek da bude i čisto
(nezagađeno područje); nerazvijeno područje bez izgrađene infrastrukture i izgrađene legislative i njene čvrste primjene nije područje
za ekoturizam; masovne posjete gostiju nijesu ekoturizam.
• Ekološka svijest stanovništva i turista je na visokom nivou: ekološka
svijest stanovništva je svijest novca i brzog sticanja bogatstva, a ne
očuvanje prirodnih resursa i kvaliteta; ekološka svijest stanovništva se
stiče snažnom regulativom i kontrolom, obrazovanjem i podizanjem
svesti; ekološka svijest masovnih ekoturista je svijest obezbeđenja
maksimalnog doživljaja, razonode i provoda za što manje novca;
podizanje ekološke svijesti turista je striktno poštovanje propisanih
normi i standarda i neprekidna kontrola.
• Seoski turizam je u principu ekolodge turizam: seoski turizam nije
ekolodge turizam, on ima samo neke njegove elemente; seoski turizam po koncepciji nema infrastrukturu ekoturizma; seoski turizam se
uz primenu principa i standarda i izgradnju infrastrukture ima sve
šanse da postane ekoturizam. Što se prije oslobodi od zabluda to će
se brže, efikasnije i kvalitetnije razvijati ekoturizam uz ostvarivanje
značajne koristi za državu i lokalne zajednice.
Ograničenja
Da bi se razvio ekolodge turizam u jednoj državi ili regionu neophodno
je savladati barijere koje stoje na putu, a koje ukoliko se ne uvaže
mogu nanijeti velike pa i neprocenjive štete prirodnoj sredini.
Ograničenja su sledeća:
• Područje nije istraženo u cilju verifikacije standarda i sertifikovano za
ekolodge turizam
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
exploited by tourists and to conserve nature, it is necessary to abandon the idea of further development of mass tourism.
Delusions
Many underdeveloped countries see their big chance in the development of ECO Lodge tourism and, striving to achieve certain revenue
as soon as possible, they end up trapped as a consequence of certain
delusions, first of all:
• Each underdeveloped area is ideal area for development of ECO
Lodge tourism: in underdeveloped areas, even with small investment,
ECO Lodge tourism can be developed rather quickly and can provide
huge profit and benefit; underdeveloped area does not have to be always clean (unpolluted area); underdeveloped area without constructed infrastructure and legislation and without its strict
implementation is not an area for ecotourism; ecotourism is not mass
tourism.
• High level of environmental awareness of population and tourists:
environmental awareness of population is awareness of money and
quick profit, and not preservation of natural resources and quality;
ecological awareness of population is achieved by strong regulations
and control, by education and by raising awareness; environmental
awareness of ecotourists is awareness of opportunities for maximal
experience, entertainment and amusement for the smallest amount of
money; raising ecological awareness of tourists is strict respect of
stipulated regulations and standards and constant control.
• Rural tourism is actually ECO Lodge tourism: rural tourism is not an
ECO Lodge tourism, it only has some of its elements; rural tourism in
its conception has no ecotourism infrastructure; rural tourism, with
implementation of principles and standards and with construction of
infrastructure has all chances to become ecotourism. As soon as the
ecotourism gets free of delusions, it will develop in a quicker, more efficient and qualitative way, providing significant benefit for both the
state and local communities.
Limitations
- neistražena područja sa aspekta kvaliteta i očuvanosti životne sredine ne mogu biti a priori proglašena za zone pogodne za ekolodge
turizam, a dobijanje sertifikata zahteva novac i vrijeme.
In order to develop ECO Lodge tourism in a state or a region it is necessary to overcome barriers standing on the way, and if they are not
respected, they can cause big, even serious damages to natural environment. The limitations are the following:
• Odsustvo minimuma infrastrukture
• The area is not explored in order to verify standards and not certified
strana | 50 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
-odsustvo minimuma infrastrukture u određenom prostoru verifikovanom za ekolodge turizam u principu ne može biti korišćeno, jer bi
u tom slučaju izazvalo brzu eroziju osjetljivih ekosistema pa čak i njihovo nestajanje.
• Nizak nivo ekološke svijesti
- ovo se odnosi kako na ekološku svijest stanovništva, tako i na
ekološku svijest turista. Izgradnja ekološke svijesti je dug period i zahtijeva odgovarajuća sredstva, prije svega, za obuku i trening lokalnog
stanovništva.
• Želja za brzim podizanjem životnog standarda
- želja i lokalnih vlasti i pojedinaca je brzo bogaćenje i izlazak iz zaostalosti, pa u tom slučaju principi ekoturizma postaju deklarativni pod
motom iskoristiti trenutak i šanse bez obzira na cijenu.
• Nedostatak jasnih standarda i legislative
- i pored niza ekoloških standarda i propisa koji su doneti potrebni su
jasni zakoni, standardi i programi koji nedvosmisleno regulišu oblast
ekolodge turizma.
Mogućnosti
Mogućnosti za razvoj ekolodge turizma u Crnoj Gori su velike i
ogledaju se u sljedećem:
• Netaknuta priroda
- veliki dio ima u najvećoj mjeri očuvanu, a značajnim dijelom i netaknutu prirodnu sredinu (flora, fauna, pejzaži, kulturna baština, zdravi
vazduh, voda i hrana). To je prednost.
• Kulturno istorijski spomenici
- veliki je broj značajnih kulturno istorijskih spomenika (stari gradovi,
manastiri, tvrđave, i sl.).
• Zdravi voda i hrana
- voda za piće visokog kvaliteta i praktično organska hrana nadopunjuju ekoturističku ponudu.
• Gostoljubivost i multikulturalnost
-poznata gostoljubivost i raznovrsnost običaja.
• Učešće u projektima istraživanja, zaštite i konzervacije
-uključivanje ekoturista u nacionalne i regionalne projekte istraživanja,
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
for ECO Lodge tourism
- unexplored areas, from the aspect of quality and environmental
preservation, can be a priori proclaimed as zones suitable for ECO
Lodge tourism, and acquiring certificate requires money and time.
• Lack of minimum of infrastructure
- lack of minimum of infrastructure, in certain space verified for ECO
Lodge tourism, can not be used, because in that case it would cause
quick erosion of sensitive ecosystems, even their disappearance.
• Low level of environmental awareness
- this refers both to environmental awareness of the population and to
environmental awareness of tourists. Building the environmental
awareness takes quite some time and requires adequate means,
above all, for training and education of local people.
• Desire for improved life standard
- the desire of both local governments and individuals is quick prosperity and finding way out from retrogression. In that case, the ecotourism principles are becoming declarative, having the motto: use
the moment and chances regardless of the price.
• Lack of clear standards and legislation
- beside ecologic standards and regulations made, clear laws, standards and programs are necessary, which would unambiguously regulate field of ECO Lodge tourism.
Opportunities
Opportunities for development of ECO Lodge tourism in Montenegro
are huge and are reflected in the following:
• Intact nature
- in largest part, mainly preserved and even intact environment is
found (flora, fauna, landscapes, cultural heritage, healthy air, water
and food)
Cultural- historical monuments
- large number of cultural-historical monuments (old towns, monasteries, castles, etc.)
• Healthy water and food
- high-quality potable water and practically organic food are improving
strana | 51 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
zaštite i konzervacije životne sredine i kulturne baštine.
ecotourism offer.
Koncept razvoja ECO Lodge turizma u Crnoj Gori
• Hospitality and multiculturalism
Iako su misljenja o budućoj tražnji i rastu na tržištu ekoturizma mijenjaju, svi eksperti i operateri se slažu da će tržište ekoturizma porasti
u prosjeku 10% godišnje tokom narednih deset godina, što je u skladu
sa procjenama o rastu broja putovanja uopšte.
- famous hospitality and diversity of customs.
Obzirom na činjenicu da je Crna Gora deklarisana kao ekološka
država, ECO Lodge kao forma održivog razvoja i odličan vid ecoturizma svakako nalazi mjesto u njenom budućem turistickom razvoju
naročito zbog činjenice da ovaj prostor nije još uvijek zasićen tom
vrstom ponude. Naravno, primjena ovakvog vida ecoturizma mora biti
strateski preispitana i promišljeno definisana i da se zasniva na činjenici da nije dovoljna samo lokacija već i specifični sadržaji koje ona
nudi. Sa druge strane, ECO Lodge, kao jedna gradjena struktura mora
da bude osmišljen i materijalizovan tako da odgovara ambijentalnim
karakteristikama lokacije i da sa okruženjem uspostavi maksimalnu
moguću harmoniju.
Sagledavši sve karakteristike ECO Lodge-a jasno je da u Crnoj Gori
ima dosta prostornog potencijala, naročito u zonama nacionalnih
parkova i u područijima koja imaju poseban tretman zaštite.
Osnovna karakteristika ecoturiste je da, prije svega, biraju destinaciju,
na osnovu zeljenih aktivnosti ili atrakcija i tek potom biraju smjestaj.
U tom smislu najvaznije je dobro locirati ECO Lodge. Kako ecoturista
zahtijeva jedan dinamican i rekretaivno-edukativni odmor u stalnom
kontaktu sa prirodom, identifikacija zona pogodnih za razvoj ECO
Lodge u Crnoj Gori, podrazumijeva i jasno definisanje spiska aktivnosti i proizvoda koji se nude ecoturisti (npr. planinarenje, posmatranje prirodnih fenomena, splavarenje, posmatranje ptica, tematske
setnje - sa branjem pecurki, ronjenje, odredjena vrsta ishrane sa
prirodno uzgajanim namirnicama, itd.).
Nakon odredjivanja potencijalnih zona za razvoj ECO Lodge u širem
smislu, neophodnoje je napraviti odredjene analize kako bi se odredila
jedna ili više najpovoljnijih mikro lokacija u okviru svake od potencijalnih zona. Broj ECO Lodge mora biti kontrolisan kako ne bi došlo do
pojave nagomilavanja i ponavljanja sadržaja kao i pojave masovnog
turizma što nije u duhu ecolodga. Potencijalne zone za razvoj ECO
Lodge moraju da budu odabrane analizom dostupnosti, atraktivnosti
i sadržajnosti a da svojim razvojom ne narušavaju životnu sredinu ili
neke od postojećih sadržaja. Tri su faktora na kojima se zasniva prin-
strana | 52 | page
M o n t e n e g r o
• Participation in exploring, protection and conservation projects
- involving ecotourists in national and regional projects on exploring,
protection and environmental conservation and conservation of cultural assets.
Development concept for ECO Lodge tourism in Montenegro
Although opinions about future demand and growth in the ecotourism
market vary, all experts and operators agree that ecotourism markets
will increase by an average of 10 % per annum over the next several
decades, what is in line with estimations of growth in number of travels
in general.
Considering the fact that Montenegro has been declared as an ecological state, ECO Lodge as a form of sustainable development and
a proper form of ecotourism, finds indeed a place in its future tourism
development especially due to the fact that the area is not still saturated with this type of offer. Naturally, this type of ecotourism has to
be strategically explored and thoughtfully defined and has to be based
on the fact that it is not enough to have a location but also the specific
content it offers. On the other hand, ECO Lodge, as a constructed
structure has to be created and materialized so that it suites environmental characteristics of the location and that it is in harmony with
the environment.
Having in mind all the ECO Lodge characteristics, it is clear that there
is a lot of spatial potential in Montenegro, particularly in zones of national parks and in areas which have special protection status.
Main characteristics of an ecotourist are, above all, that he selects
destination based on the desired activities or attractions and only after
he considers accommodation. In that sense, the most important thing
is to select good locations for ECO Lodge. Since the ecotourist demands a dynamic and recreational-educative vacation (in permanent
contact with nature), identification of zones adequate for development
of ECO Lodge in Montenegro implies also a clear definition of activities and products offered to ecotourists (e.g. mountaineering, watching natural phenomenon, rafting, bird watching, thematic hiking - with
collecting mushrooms, diving, certain type of dishes with natural products, etc.).
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
cip razvoja ECO Lodge-a: ekološka, socio-kulturna i ekonomska
odrzivost.
Nakon identifikacije macro lokacija i broja ECO Lodge pristupa se
analizama prirodnih karakteristika lokacije, vegetacije, mogućih aktivnosti itd kako bi se doslo do ispravnog lociranja micro lokacije za
ECO Lodge. Svi ovi koraci su jako važni prije početka procesa projektovanja fizičkih struktura koje moraju biti napravljene od prirodnih materijala na tradicionalan način i sa lokalnim karakteristikama uz
primjenu savremenih tehnologija koje treba da ponude rešenja za
pravilno i bezbolno korišćenje energije naročito kroz mogućnosti
upotrebe alternativnih izvora energije. Fizičko definisanje ECO Lodge
nosi sa sobom čitav niz potrebnih resursa kao što su, osim energije,
kao jedne od najslabijih tačaka ECO Lodge, snabdijevanje vodom,
upravljanje i odlaganje čvrstog otpada, razvijenu agrokulturu i
proizvodnju zdrave hrane i sl. Uspješno funkcionisanje ECO Lodgei
njegovu ekonomsku održivost ne čini samo dobra i atraktivna lokacija
i pravilno sagradjeni objekti već i način funkcionisanja ponudjenih aktivnosti: rad sa lokalnim zajednicama, kupovanje proizvoda i hrane
na lokalnom trzistu, prirodna i kulturna interpretacija aktivnosti u ECO
Lodge-u, profesionalno obuceni vodici sa znanjem jezika turista, informativni materijal, ljubaznost i otvorenost lokalnog stanovništva. To
podrazumijeva aktivno učešće lokalnog stanovništva, na posredan ili
neposredan način kao i vrlo važnu njihovu edukaciju i pripremljenost
na ovaj vid turističke ponude.
Naime, jasno je da nije dovoljno imati atraktivan prostor „divlje ljepote“
da bi ovaj vid turizma uspio. Dobrom strategijom i metodologijom u odabiru i mogućnostima pojedinih lokacija omogućio bi se brži put do
kvalitetnog i uspješnog razvoja ECO Lodge.
U tom smislu je neophodno tretirati ovaj vid turizma kroz prostorno
plansku dokumentaciju, planove posebne namjene, studije lokacije,
i druge planske dokumente. To naravno podrazumijeva interdisciplinarni pristup i uključivanje svih relevantnih stručnjaka kako bi buduće
ECO Lodge destinacije bile održive kako ekološki i socio-kulturno tako
i u ekonomskom smislu.
Pregled najistaknutijih turističkih aktivnosti u ekoturizmu:
• biciklizam
• rafting
• posmatranje ptica
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
After the potential zones for development of ECO Lodge have been
defined, it is necessary to make certain analyses so as to define one
or more most favorable microlocations (in scope of each of the potential zones). Number of ECO Lodges has to be controlled, in order to
prevent accumulation and repeating of contents, as well as mass
tourism (what is not in the spirit of ECO Lodge). Potential zones for
ECO Lodge development have to be selected through analyses of
accessibility, attractiveness and comprehensiveness. At the same
time, it should not threaten environment or some of the existing contents with its development. Principle of ECO Lodge development is
based on three factors: ecologic, social-cultural and economic sustainability.
After the identification of the macro location and number of ECO
Lodge approaches, analyses of natural characteristics of the location,
vegetation, possible activities, etc. are initiated, so as to achieve
proper placing of micro location for ECO Lodge. All these steps are
very important before the process of designing of physical structures
begins. The structures have to be made of natural materials, in a traditional manner with local characteristics, applying thereat contemporary technologies, which should offer solutions for proper and
harmless use of energy, especially through the possibility of using the
alternative energy sources. Physical definition of ECO Lodge implies
a whole set of necessary resources such as (beside energy as the
weakest point points of ECO Lodge): water supplying, management
and disposal of solid wastes, developed agriculture and production
of healthy food, etc. Successful functioning of ECO Lodge and its economic sustainability implies not only good and attractive location and
properly constructed objects but also manner in which the offered activities function: work with local communities, buying products and
food on local market, natural and cultural interpretation of activities in
the ECO Lodge, professionally trained guides knowing the tourists’
language, information material, courteousness and openness of local
people. That implies active participation of local people, directly or indirectly, as well as their education and readiness for this type of tourist
offer.
It is clear that it is not enough to have an attractive space of “wild
beauty” to make this type of tourism successful. Good strategy and
methodology in selection and possibilities of certain locations would
enable better development of qualitative and successful ECO Lodge.
It is necessary to treat this type of tourism through spatial planning
documentation, special purpose plans, study on locations and other
strana | 53 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
• planinarenje
planning documentation. That implies interdisciplinary approach and
involvement of all relevant experts, in order to make future ECO
Lodge locations sustainable environmentally, as well as in socio-cultural and economic sense.
• jahanje
Review of the most significant tourist activities in ecotourism:
• kruzing (vožnja čamcima/brodovima)
• cycling
• “vinski putevi”
• rafting
• kulturni turizam
• bird watching
• hrana i piće
• sports fishing
Za uspješan razvoj ECO Lodge turizma važno je dostići sljedeće:
• “sun and beach”
• Zaštiti prirodnih resursa i kulturnog pejzaža daje se neograničen
značaj.
• mountaineering
• sportski ribolov
• 'sunce i plaža'
• Svi budući pristupi i napori uključuju integraciju svih slojeva
stanovništva i ublažavanje socijalnih razlika kao princip ostvarenja
jednakih prava i socijalne pravde.
• Ekolodge turizam se razvija na zašticenom području bez opasnosti
da posjetioci devastiraju ili izmijene izvorni karakter i izgled tog područja;
• Istraživanje i verifikacija oblasti od interesa za razvoj ekolodge turizma uz uključivanje istraživačkih institucija različitog profila u cilju
kvalitetne karakterizacije oblasti (prostorno određenje, bogatstvo ekosistema, endemske karakteristike, arheološko i etnografsko bogatstvo, itd.) Mapiranje područja Crne Gore bitnih za razvoj ekolodge
turizma.
• Odredjen je broj turista koji će osigurati kontinuitet razvoja turizma
u nekom području, a bez narušavanja prirodne ravnoteže;
• Gradnja ECO Lodge naselja od autohtonih materijala i u skladu sa
tradicionalnom arhitekturom područja ili rekonstrukcija postojećih smještajnih objekata, uz osiguranu energetsku efikasnost objekata,
snadbijevanje vodom, hranom, zbrinjavanje otpada uz što manje
narušavanja životne sredine;
• horse riding
• cruising (driving boats/ships)
• “vine roads”
• cultural tourism
• food & drink
For successful development of ECO Lodge tourism it is important to
achieve the following:
• Immense importance is given to protection of natural resources and
cultural landscape.
• All future approaches and endeavors include integration of all levels
of population and mitigating social differences as a principle of realization of equal rights and social justice.
• ECO Lodge tourism is developed in protected area with no danger
that the visitors might devastate or change the original character and
appearance of the area;
• Jedinstvena prirodna ljepota i vrijednost područja Crne Gore služi
kao prepoznatljiv brend kako za turističke i tako i za neturističke aktivnosti, prije svega poljoprivredne proizvode i domaću radinost.
• Exploring and verifying the area interesting for development of ECO
Lodge tourism, excluding thereat research institutions of different profile in order to qualitatively characterize area (spatial determination,
variety of ecosystem, endemic characteristics, archeological and
ethnographical heritage, etc.). Mapping of the Montenegrin areas is
important for development of ECO Lodge tourism.
• Uspostavljanje infrastructure u oblastima predviđenim za ekoturizam: školovanje eksperata za ekoturizam (za rad u turističkim orga-
• Certain number of tourists which would ensure continuity of tourism
development in certain area, without disturbing natural balance;
strana | 54 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
nizacijama i rad na terenu), “Visitor management” (Upravljanje posetiocima), eko destinacije, “ECO Lodge”, obuka lokalnog stanovništva.
• Sertifikacija sistema ekoturizma, ispunjenost zahtjeva standarda ISO
14001 i Green Globe 21 u svim elementima i procesima, i to: upravljanje poslovanjem i operativno planiranje, etiku biznisa, odgovornost
marketinga, zadovoljstvo kupca, fokus na prirodu oblasti, upravljanje
životnom sredinom, interpretaciju i edukaciju, doprinos konzervaciji
područja, rad sa lokalnom zajednicom, respektovanje kulture i senzitivnosti stanovništva.
Opšti principi i faktori u procesu projektovanja ECO Lodge
naselja
• U cilju zadovoljenja standarda ili opštih karakteristika ECO Lodge
naselja veoma je važno definisati čitav niz zahtjeva od samog
početnog koncepta, preko planiranja, projektovanja i samog izvođenja
projekta. Značajnu ulogu ima prostorno planiranje gdje se
neposredno utiče na kvalitet boravka, potrošnju energije, funkcionalnost, zdravlje, ekonomičnost i dr., nakon čega se pristupa realizaciji
same fizičke strukture sa svim nedostacima i prednostima, koji u najvećoj mjeri zavise od karakteristika same lokacije.
• Prije početka izrade bilo kakvih planova neophodno je uraditi analizu
i procjenu prirodnih uslova date lokacije, kroz analizu klimatskih
uslova, konfiguracije terena, vegetacije, sastava zemljišta, blizine
površinskih voda i podzemnih tokova i njihovih kapaciteta, blizine saobraćajnica i tipova transportnih sredstava, rezervi i kapaciteta energetskih resursa i dr.
• Zoniranje prostora se ne može kvalitetno obaviti bez poznavanja
specifičnih klimatskih zahtjeva neophodnih za planirane aktivnosti.
Klimatska analiza je direktno povezana sa važećom regulativom i
propisima, mjerama za zaštitu okoline i opštim planovima razvoja.
Analiza klimatskih uslova lokacije obuhvata podatke o nadmorskoj
visini, orijentaciji i broju sunčanih časova, pravcu i brzini vjetra, i uticaju dominantnih vjetrova i njihovih frekvencija, opsegu spoljnjih temperatura, količini vodenog taloga , oblačnosti, magli i dr.
• Mikroklimatska odstupanja su najčešće posledica razlike u nadmorskoj visini određenih lokacija, nagibu terena i njegovoj orijentaciji,
konfiguraciji, blizini velikih vodenih površina i sl. Usled navedenih
karakteristika pojavljuju se i razlike u dnevnoj temperaturi vazduha,
izloženosti vjetru i Sunčevom zračenju, što sve značajno utiče na energetske potrebe objekta.
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
• Construction of ECO Lodge settlement out of autochthon materials
and in line with traditional architecture of the area or reconstruction of
the existing accommodation objects. Energy efficiency, supplying with
water, food, taking care of waste in an environmentally friendly manner;
• Unique natural beauty and value of the Montenegrin area serves as
a recognizable brand for tourism as well as for non-tourism activities,
first of all agricultural products and domestic craftwork.
• Establishing infrastructure in areas anticipated for ecotourism: education of ecotourism experts (for work in tourism organization and
field work), “Visitor management”, eco-destination, “ECO Lodge”,
training of local population.
• Certification of ecotourism system, fulfilling standards ISO 14001
and Green Globe 21 in all elements and processes: business management and operation planning, business ethic, marketing responsibility, customers’ satisfaction, focusing on nature of the area,
managing environment, working with local communities, respecting
culture and sensitivity of the population.
Main principles and factors in the process of designing an ECO
Lodge settlement
• In order to fulfill standards or general characteristics of an ECO
Lodge settlement, it is very important to define whole set of requests
from the initial concept, through planning, designing and realizing the
design. Spatial planning has a significant role, influencing directly the
accomodation quality, energy consumption, functionality, health, economics, etc. Only after, the realization of the physical structure is initiated, with all the lacks and advantages (depending mainly on the
location itself).
• Before elaboration of any plans starts, it is necessary to make analyses and estimation of natural conditions of the given location, through
analyses of climate changes, configuration of the terrain, vegetation,
land composition, vicinity of ground lines and underground flows and
their capacities, vicinity of traffic lines and types of transport means,
reserves and energy resourced capacities, etc.
• Spatial zoning can not be made in a qualitative way without knowing
specific climate requests necessary for the planned activities. Climate
analyses are directly linked to valid regulations, measures for environmental protection and general development plans. Analyses of climate
conditions of the location comprises data on altitude, orientation and
strana | 55 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
• Neke od projektantskih odluka su i npr. ukoliko lokacija nudi dobru
ekspoziciju prema jugu, projektom treba obezbijediti maksimalnu apsorpciju Sunčevog zračenja u toku grejne sezone, i na taj način se
mogu ostvariti značajne energetske uštede, kroz tzv. “pasivni zahvat”.
Ukoliko je lokacija izložena jakim vjetrovima u proljeće, jesen ili tokom
zime, prema vjetru treba da budu okrenute površine objekta koje
omogućavaju najveći otpor. U slučaju jakog uticaj vjetra kao zaklon
mogu poslužiti i karakteristike zemljišta, kao što je nagib, vegetacija
i sl.
• Kompleksnog samog procesa projektovanja jasno ukazuje na
neophodnost multidisciplinarnog pristupa u toku svih faza procesa
projektovanja bez obzira na veličinu i vrijednost projekta ili investicije.
Svakoj od navedenih analiza je potrebno pristupiti odgovorno i
temeljno. Greške i propusti nastali u početnim fazama procesa projektovanja u daljim fazama se umnožavaju i mogu dovesti do
povećanja troškova u toku korišćenja i održavanja objekta, sa neželjenim posledicama po pitanju komfora i uticaja na okolinu, tj. same
održivosti projekta.
"Izazov koji je pred nama je da iskoristimo ogromnu moć turističke industrije kao ekonomske i socijalne sile za širenje veceg razumijevanja
i obostranog poštovanja medju članovima globalne porodice kao i za
doprinos odrzivom ekonomskom razvoju. Putovanjima ljudi nalaze
prijatelje na svakom djeliću Zemlje učvršćujuci tako zajednicke veze
sa ostalim članovima globalne porodice i šireci poruke nade za mir u
svijetu. Putovanjima ljudi otkrivaju jedni druge i ljepotu prirode i kroz
taj proces otkrivaju sami sebe.
Stvaralačkim njegovanjem i promocijom tog čina otkrivanja, industrija
turističkih putovanja ima potencijal da postane prva svjetska "industrija
za mir"; industrija koja priznaje, unapredjuje i podržava vjerovanje da
je svaki putnik Ambasador mira - ambasador mira unutar globalne
porodice i ambasador za mir s prirodom." (Louis J. D'Amore - predsjednik International Institute for Peace Through Tourism )
Zato je ekoturizam sredstvo kojim se globalno moze ostvariti bolji
kvalitet življenja i zdravija sjutrašnjica. To je turizam bliske buducnosti.
A ona je vec pocela.
"Budućnost pripada onima koji budućim naraštajima daju razloga za
nadu." (Pierre Teilhard de Chardin )• • •
strana | 56 | page
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
number of sunny hours, direction and speed of wind and influence of
dominant winds and their frequencies, scope of outside temperature
, quantity of water sediment, cloudiness, fog, etc.
• Microclimate deviations are most often a consequence of altitude
difference of certain locations, terrain inclination and its orientation,
configuration, vicinity of big water surfaces, etc. Due to these characteristics, differences in air temperature, wind exposition and sun radiation occur. It has significant influence on energy needs for the object.
• Some of the designers’ decisions are, for example: if the location
offers a good south exposition, the project must provide maximal absorption of sun radiation during the heating season. In that way, significant energy savings could be realized, through the so called
“passive absorption”. If the location is subject to strong winds during
spring, autumn or during winter, the surfaces of the object providing
the greatest resistance should face the wind. In case of strong winds,
ground characteristics can provide a shelter (inclination, vegetation,
etc.)
• Complexity of the designing process clearly points to necessity of
multidisciplinary approach during all phases of the designing process
regardless of the size and value of the project or the investment. Each
of the analyses must be approached in a responsible and thorough
manner. Mistakes and failures arising in the initial phases of the designing process, are multiplied in the subsequent phases. They can
lead to increase of costs during use and maintenance of the object,
having undesirable consequences related to comfort and environmental impact, i.e. the sustainability of the project.
"The challenge before us is to use this great power of our industry as
both an economic and social force, to help bring about greater understanding and mutual respect among members of the global family,
and to contribute to sustainable economic development. by travellers,
of common bonds with other members of the global family By travel
people find friends in each corner of the earth, strengthening common
bonds with other members of global family and spreading the messages of hope for peace in the world. By travel people discover each
other and beauty of nature, discovering themselves in the process.
By creatively nurturing and facilitating this act of discovery, the tourism
industry has the potential to become the world's first "Peace Industry";
an industry that recognizes, promotes and supports the belief that
every traveler is potentially an Ambassador for Peace - an ambassador for peace within the global family and an ambassador for peace
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
with nature.” (Louis J. D'Amore - the president of the International Institute for Peace Through Tourism)
Thus, the ecotourism is a mean that can globally contribute to a better
living quality and to a sound future. It is tourism of near future. And it
has already begun.
“The future belongs to those who give the next generation reason for
hope.” (Pierre Teilhard de Chardin) )• • •
Novi Pravilnik o kategorizaciji i klasifikaciji hotela i drugih vidova
smještajnih objekata Ministarstva turizma i zaštite životne sredine
Crne Gore predvidja:
New Rulebook on categorization and classification of hotels and
other types of lodging establishments of the Ministry of Tourism
and Environmental Protection of Montenegro anticipates:
“Još jedna nova kategorija” selo koliba (drvenih) ili Camin (kamenih)” je uvrštena pod opštu odrednicu “turističko naselje”. Ova
kategorija omogućava preduzetnicima da učestvuju u ciljanom
razvoju turizma zasnovanom na prirodi. Selo koliba u planinskom
regionu i Camin Village u primorskom i centralnom regionu smatra
se za specifičan brend turističkih smještajnih kapaciteta Crne
Gore.
Another new category is the “(wooden) lodge or Camin (stone)
village”, included under the general heading of “tourist settlement”.
This category enables the entrepreneurs to participate in the targeted nature-based tourism development. Lodge village in the
mountain region and Camin village in the coastal and central region are considered a specific brand of tourism accommodations
of Montenegro.
Svako selo mora da posjeduje najmanje 3 potpuno opremljene
kolibe/kamene kuće sa minimalnom unutrašnjom kvadraturom od
14-16 m2 za dvije osobe, 24-28 m2 za 3-4 osobe i 32-36 m2 za
5-6 osoba. Standardni namještaj za svaku jedinicu sastoji se od
kreveta sa higijenskim dušecima, stola i stolica, izvora svjetla, ormara ili otvorenog ormara za vješanje odjeće, sanitarnih kapaciteta (toalet, umivaonik, tuš), peći na drva u planinskom
regionu, ventilatora za kamene kuće.
Each village must have a minimum of 3 completely furnished
lodges/stone houses of minimum interior surface area of 14-16
m2 for two persons, 24-28 m2 for 3-4 persons and 32-36 m2 for
5-6 persons. The standard furniture for each unit consists of beds
with hygienic mattresses, table with chairs, source of light, a cupboard or open closet for hanging clothes, sanitary facilities (toilet,
washstand, shower), wood stove in the mountain region, fan in
stone houses.
Za potrebe razvoja kvalitetnog turizma u Nacionalnim parkovima,
u klasifikaciju je uvrštena i kategorija eko-koliba.
For the purposes of developing quality tourism in the National
Parks, the classification also includes the category of eco-lodge.
Eco-lodge is an international standard: it is a specialized naturebased hotel or hotel complex with defined ecological criteria, lowimpact construction, use of renewable energy sources and
advanced construction techniques utilizing solar energy for heating and wind energy for air-conditioning, use of local construction
materials and outward features adjusted to the landscape. Minimum accommodation capacity is 7 rooms, i.e. 14 beds, while the
limit is 30 units with a maximum of 50 beds. Eco-lodges integrate
ecological, sustainable tourism activities with commercial business”.
Eko-koliba predstavlja međunarodni standard; to je specijalizovani
hotel ili hotelsko naselje zasnovano na prirodi, sa definisanim
ekološkim kriterijumima, gradnjom niskog stepena uticaja, sa korištenjem obnovljivih energetskih izvora i naprednih tehnika gradnje koje koriste sunce za grijanje i vjetar za klimatizaciju, koje
koriste lokalne građevinske materijale i koje imaju izgled usaglašen sa pejzažom. Minimalni smještajni kapaciteti iznose 7
soba odnosno 14 kreveta, a gornja granica je 30 jedinica sa najviše 50 kreveta. Eko-kolibe integrišu ekološke, održive turističke
aktivnosti sa komercijalnim poslovanjem.”
strana | 57 | page
E C O
L o d g e
strana | 58 | page
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
Nacionalni ParkLovćen
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
National ParkLovcen
strana | 59 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
ECO Lodge - Održiva gradnja, energetski efikasna gradnja
ECO Lodge - Sustainable building, energy efficient construction
ECO Lodge i standardi gradnje “pasivne kuće”
ECO Lodge and construction standards for “passive house”
Posmatrajući mjesto i značaj ECO Lodge naselja u kontekstu
usmjeravanja i prevencije uticaja klimatskih promjena i očuvanja
globalnog životnog okruženja, kao ključnih izazova savremene
civilizacije, nameće se pitanje formiranja standarda gradnje u skladu
sa opštim karakteristikama ekoturizma, tj. ekološke gradnje,
energetske efikasnosti i održivog razvoja.
Considering location and importance of ECO lodge settlements in
context of directing and preventing the influence of climate changes
and preservation of global environment (as key challenges of
contemporary civilization), the issue of construction standards arises
(which would be in line with general characteristics of ecotourism i.e.
ecologic construction, energy efficiency and
sustainable development).
U svjetskoj praksi se već odomaćio termin “pasivna
kuća”, koji se odnosi na objekat koji zahtijeva
neznatnu količinu energije za zagrijavanje, a uzima
je pasivno od već zatečenih izvora toplote. Najvažniji
dio čini toplotna energija sunčevog zračenja
uhvaćena pasivno kroz prozorska okna.
Lokaliteti na kojima se najčešće formiraju ECO
Lodge naselja se odlikuju slabijom pristupačnošću i
nedostatkom infrastrukture, tj. ankete su pokazale
da je generalno posmatranje divljine primarna
atrakcija za ekoturiste, što je s druge strane
otežavajuća okolnost po pitanju građenja samih
objekata i infrastrukturne mreže.
Standardi koji važe za gradnju “pasivne kuće” najviše
odgovaraju zahtjevima lokaliteta na kojima se
formiraju ECO Lodge naselja i zbog toga ih je
neophodno analizirati.
Kod “pasivne kuće”, kao i kod bilo kog drugog
zahtijevanog standarda gradnje, najveći dobici, ili
promašaji, se dešavaju u samom procesu
projektovanja, tj. na nivou razrade idejnog koncepta,
skice.
Uopšteno se preporučuje detaljna analiza lokacije.
U ljetnjem periodu je poželjno postići kontrolisani upad svijetla. U
zimskom periodu je neophodno smanjiti sjenku npr. formirati objekte
bez parapeta, ispupčenja, netransparentih balkonskih ograda,
pregradnih zidova i sl. Generalno, poželjno je izbjegavanja sjenki od
okolnih objekata, planina ili četinara
U samom odabiru forme objekta poželjan je kompaktni oblik zgrade,
kao energetski najefikasniji. Koristiti mogućnosti spajanja objekata,
strana | 60 | page
In practice, the term “passive house” is already
common and it refers to an object requiring
insignificant quantity of energy for heating, and
obtains it passively from existing heat sources.
The most important part is thermal energy from sun,
obtained passively through windows.
Sites on which ECO Lodge settlements are mainly
formed, are characterized by weak accessibility and
lack of infrastructure (the opinion polls have shown
that general watching of wilderness is the primary
attraction for ecotourists, what, on the other hand,
makes construction of objects and infrastructure
more difficult).
Standards valid for construction of “passive house”
are most suitable for locations on which the ECO
Lodge settlements are formed. Therefore, they must
be analyzed.
At “passive house” (as well as at any other required
construction standard), greatest gains (or loss) occur
during the very process of designing, i.e. on the level
of development of the general concept, the sketch.
Generally, detailed analysis of the location is
recommended. In summer period, controlled light admission is
desirable. In winter period, it is necessary to reduce shadow, e.g. to
form objects without parapets, projections, nontransparent fences on
balconies, partitions, etc. It is desirable to avoid shadows from
surrounding objects, mountains or conifer trees.
During the selection of the object form, compact shape of a building
is desirable (as most energy efficient one). Possibility to merge objects
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
tj. formiranja nizova. Zastakljene strukture okretati ka jugu, sa
željenom pokrivenošću od 40% ukupne površine zida. Na ostalim
orijentacijama formirati manje otvore u skladu sa ventilacionim
zahtjevima. Izbjegavati nepotrebna udubljenja u objektu.
U organizaciji prostora koncentrisati uslužne kanale na jednom
mjestu, npr. kupatila iznad ili u blizini kuhinje.
Veoma važan segment u početnoj fazi razrade projekta je i
energetska procjena zasnovana na kalkulaciji očekivanih energetskih
zahtjeva, kao i izrada procjene ukupnih troškova.
U fazi razvoja koncepta veoma je korisno obaviti malo istraživanje na
datu temu i razgovarati sa arhitektama i građevincima sa bogatim
radnim iskustvom.
Nakon razvoja koncepta pristupa sa izradi glavnog projekta, pri čemu
se donosi niz projektantskih odluka. Najprije odabrati konstruktivni
sklop objekta, sa akcentom na lakoj strukturi (npr. drvena konstrukcija)
ili teškoj (armirani beton i sl.). Izraditi koncept projekta, plan osnova,
energetski koncept za ventilisanje, grijanje i toplu vodu. Planirati
debljinu izolacije opne objekta i izbjegavati toplotne mostove.
Razmotriti položaj servisnih programa (grijanje, ventilaciju i sl.). Uraditi
tačan proračun energetskih zahtjeva u objektu. Organizovati česte
sastanke sa projektantima i definisati rješenje problema koji se
neočekivano pojavljuju.
U finalnoj razradi projekta i formiranju detalja neophodno je pridržavati
se standarda kojim se definiše “pasivna kuća”, a koji su prikazani kroz
sledeće faktore:
Primarni faktori:
• Postići maksimalnu toplotnu izolaciju, strukturalnu kompaktnost i
eliminisati toplotne mostove. Sve komponente opne objekta moraju
biti izolovane sa vrijednošću koeficijenta k ispod 0,15 W/(m2K), što
se postiže debljinom izolacije između 25 i 40 cm.
• Prozori moraju imati trostruko staklo i izolovane okvire uz koeficijenta
k manji od 0,80 W/(m2K), uključujući okvir prozora, i g vrijednost 0,5
(ukupna prozirnost solarne energije) za stakla.
• Postići hermetičnost objekt što se provjerava kroz rezultat
kompresorskog testa vrata koji mora biti manji od 0,6 izmjena vazduha
na sat.
• Preko protočnog izmjenjivača toplote, veći dio toplote iz istrošenog
vazduha se uvodi u sistem snadbijevanja svježim vazduhom, pri čemu
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
should be used, i.e. forming lines of houses. Glass structures should
be faced south, with desirable coverage of 40% of the total wall
surface. On the other orientations, smaller openings should be formed
in line with ventilation needs. Unnecessary recesses in the object
should be avoided.
In spatial organization, utility channels should be organized in one
place, e.g. bathrooms above or close to kitchen.
Very important segment in the beginning phase of design elaboration
is energy assessment, based on calculation of the expected energy
requests, as well as total costs assessment.
In the development phase of the concept, it is very useful to do some
more researches on the given subject and discuss with architects and
builders with considerable working experience.
After the development of the concept, elaboration of the general
design is started, whereat a number of decisions are made. First,
selection of construction composition is made, with accent on light
(e.g. wooden construction) or solid structure (armored concrete, etc).
Project concept, foundation plan, energy concept for ventilation,
heating and hot water should be elaborated. Thickness of isolation
coat should be planned and thermal bridges avoided. Position of utility
programs (heating, ventilation, etc.) should be considered. A precise
calculation of energy requests in the object should be done. Meetings
with designers should be frequently organized and solution of the
problems (occurring unexpectedly) should be defined.
In the final phase of the project elaboration and formation of details,
it is necessary to stick to standards defining “passive house”, which
are presented throughout the following factors:
Primary factors:
• Achieving maximal thermal isolation, structural compactness and
eliminating thermal bridges. All components of the object’s coat must
be isolated with coefficient k value below 0,15 W/(m2K), what is
achieved by isolation thickness between 25 and 40 cm.
• Windows must have triple glass and isolated frames with coefficient
k less than 0,80 W/(m2K), including window frames, and g value 0,5
(total transparency of solar energy) for glasses.
• Achieve air-tightness of an object which is proved through result of
compression test of door which has to be less that 0,6 air changes per
hour.
strana | 61 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
iznos sanacije toplote je iznad 80%.
Sekundarni faktori:
• Svježi vazduh može biti prethodno grijan zimi i hlađen ljeti putem
izmjenjivača geotermalne toplote (energetski bunar).
• Pasivno korišćenje solarne energije koje se postiže južnom
orijentacijom i izbjegavanjem sijenki zimi štedi energiju za grijanje.
• Zahtijevana energija za dobijanje tople vode može biti proizvedena
pomoću solarnih kolektora (energetski zahtjevi za pumpom za
cirkulaciju 40/90 W/l). Ljeti, toplotna pumpa može se takođe koristiti
za energetski efikasno hlađenje. Mašine za pranje suda i za pranje
veša mogu biti spojene sa toplom vodom u cilju uštede energije
potrebne za proces grijanja.
• Energetski štedljivi kućni uređaji:
frižider, rerna, zamrzivač, svetiljke,
mašine za veš i sl. mogu znatno
doprinijeti štednji energije, uz
savjesno ponašanje korisnika
prostora.
• Postići kompaktnu formu zgrade
uz odnos zapremine prema
površini omotača između 1-4, a
odnos površine omotača prema
zapremini između 1-0,2.
U procesu gradnje objekta veoma
je važno obezbijediti stručan
nadzor i formirati kontrole i testove
za određene faze izgradnje uz
poseban osvrt na:
• Formiranje konstrukcije bez toplotnih mostova. Obezbijediti
kvalitetnu inspekcijsku kontrolu na licu mjesta.
• Provjeriti hermetično prodiranje cijevi i kanala preko odgovarajućeg
plombiranja, flastera ili umotavanja trakom. Mjesto prodiranje
električnih kablova kroz opnu objekta mora biti dobro zaplombirano
isto kao i između kabla i izolacione cijevi. Provjeriti toplotnu izolaciju
ventilacionih kanala i cjevi za toplu vodu.
• Zapečatiti vezu prozora sa specijalnim ljepljivim trakama.
• Organizovati ventilacioni test vrata i izvesti ga tokom faze građenja.
strana | 62 | page
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
• Through heat exchanger, considerable part of heat from the used air
is introduced to the system for fresh air supplying, whereat the amount
of heat recovery is above 80%.
Secondary factors:
• Fresh air can be preheated during winter and cooled during summer
through exchanger of geothermal heat (the energy well).
• Passive use of solar energy achieved by south orientation and by
avoiding shadows during winter in order to save energy for heating.
• Energy required for obtaining hot water can be produced with solar
collectors (energy requirements for circulation pump 40/90 W/l).
During summer, thermal pump can also be used for energy efficient
cooling.
Dishwashers
and
washing machines can be
connected to hot water in order to
save energy needed for heating
process.
• Energy saving house appliances:
fridge, stove, refrigerator, bulbs,
washing machines, etc. can make
significant contribution to energy
saving, with responsible behavior
of users.
• Achieve compact building form
with relation of volume and
surface of the coat between 1-4,
and relation of coat surface and
the volume between 1-0,2.
In process of object construction, it is important to provide professional
survey and establish controls and tests for certain phases:
• Construct without thermal bridges; provide qualitative inspection
control on the spot.
• Check air-tight penetration of pipe and channels with adequate
sealing, patches or tape wrapping. The place where electric cabal
penetrates through the coat of the objects has to be well sealed, in the
same manner as space between the cable and the isolation pipe.
Check thermal isolation of the ventilation channels and hot water
pipes.
• Seal connection of windows with special adhesive tapes.
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
Prije završetka unutrašnjih
radova, ali posle kompletiranja
električarskih
radova
(u
saglasnosti sa ostalim fazama)
uključiti
identifikaciju
svih
pukotina.
Istraživanje unutra projekta
“Building Of Tomorrow”, koji je
finansiran od strane Austrijskog
Ministarstva saobraćaja, inovacija
i tehnologije, kao dijela projekta
“Sustainable
Development”,
započetog 1999. godine, dovelo je
do pionirskog koncepta energetski
M o n t e n e g r o
• Provide easy access for
changing the ventilation system’s
filter. Balance distribution of the air
coming in and out. Measure
energy consumption of the
system.
• Provjeriti kvalitet svih sistema
grijanja, ventilacije i elektrike.
Uspješan primjer objekta koji je
izgrađen na nepristupačnoj lokaciji
uz poštovanje veoma strogih
zahtjeva i zakonskih propisa jeste
planinski
dom
Šistlhaus
(Schiestlhaus) na planini Hohšvab
(Hochschwab) u Austriji.
f o r
• Organize ventilation test for
doors and carry it out during
construction phase. Before the
finalization of internal works
include identification of all
crannies, but after the electric
works has been done (in
accordance with other phases).
• Obezbjediti laku dostupnost za
izmjenu filtera kod ventilacionih
sistema. Uravnotežiti distribuciju
ulaznog i izlaznog vazduha. Mjeriti
električni potrošnju sistema.
Značajan faktor u definisanju
standarda “pasivne kuće” jeste da
kompletni troškovi izgradnje ovakvih kuća ne smiju biti veći od
troškova izgradnej stambenih objekta izgrađenih na konvencionalni
način. Imajući u vidu navedeni zahtjev troškova izgradnje lako se
uočavaju prednosti kroz: sigurnu investiciju u budućnost, povećavanje
vrijednosti svake godine kroz smanjenje troškova održavanja,
komforan boravak u svim godišnjim dobima, duži vijek trajanja objekta
zahvaljujući primijenjenom opštem visokom standardu kvaliteta,
postizanje energetske efikasnosti koja se isplaćuje od prvog dana
korišćenja prostora, i mjerljiv doprinos zaštiti klime i održivom razvoju
okoline.
c o n c e p t
• Check quality of all heating
systems, ventilation and electricity
devices.
Important factor in defining “passive house” standards is that total
construction costs (for this type of houses) should not exceed costs
for construction of the conventional type of houses. Having in mind the
mentioned requirement concerning construction cost, the advantages
are easily noticed. Those are: secure investment in future, increased
value each year through reduction of maintenance costs, comfortable
accommodation in all seasons, longer duration period of the object
(due to the applied general high quality standard), achieving energy
efficiency which is a benefit from
the first day the space is used and
it is a measurable contribution to
protection of clime and
sustainable development of the
environment.
A successful example of an object
constructed on an impervious
location (respecting very strict
requests and legal regulations), is
mountain home Schiestlhaus on
the mountain Hochschwab in
Austria.
Research within the project
“Building of Tomorrow”, which was
strana | 63 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
samostalnog planinskog utočišta, Šistlhaus.
Zasnovan na projektu koji je realizovan na Bečkom Univerzitetu za
tehnologiju izgrađena je nova građevina Šistlhaus na planini Hohšvab,
uključujući principe solarnog građenja i standarde pasivne gradnje.
Šistlhaus koji pripada Austrijskom turističkom klubu je lociran na
2154m nadmorske visine, na platou ispod glavnog vrha planine
Hohšvab. Smještajni kapaciteti su 70 ležaja, i kuća je otvorena od
maja do oktobra.
Kako je sklonište udaljeno od bilo kakve infrastrukturne mreže, planeri
su imali zadatak da razviju samodovoljan tip objekta, koji bi koristio
integrisani paket termičkih kolektora, fotonaponske elemente, i
uspješne skladišne kapacitete za
energetsko i toplotno snabdijevanje.
U razmatranje su bili uzeti i specifični
uslovi lokacije sa pogledom na
okolnu prirodu i uslovi zaštite okoline,
jer su drugi po veličini izvori pijaće
vode koje koristi grad Beč smješteni
na planini Hohšvab.
Ono što se tražilo jeste sistem koji je
isprepletan sa
kompleksnim
konstruktivnim zahtjevima građenja u
planinskom okruženju. Projekat je
morao da bude usklađen sa
ekstremnim uticajima koji nastaju
usled dejstva vjetra i snijega. U isto
vrijeme teški uslovi transporta i
montaže i pratećih troškova su
zahtijevali posebnu razradu rješenja. Šistlhaus nije dostupan
automobilom niti postoje žičare, tako se sav transport obavljao
helikopterima. Zahtjevi za pijaćom vodom su uslovili i razvoj
kompleksnog sistema korišćenja kišnice, jer ne postoje izvori pijaće
vode u blizini.
Razvoj graditeljskog koncepta i izvođenje konstrukterskog
zahvata
Arhitektonski i opšti koncept objekta su bazirani na principima
solarnog građenja. Lokacija objekta na palnini Hohšvab dozvoljava
južnu orijentaciju objekta i tako aktivira korišćenje energije solarnog
zračenja, koje je naročito povoljno na ovom položaju. Tehnički koncept
strana | 64 | page
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
financed by the Austrian Ministry for Traffic, Innovations and
Technologies, as part of the project “Sustainable Development”
started in 1999, lead to a pioneer concept of energy independent
mountain resort, Schiestlhaus.
Based on the project realized on the Vienna University for Technology,
a new construction Schiestlhaus has been built on the mountain
Hochschwab, according to principles of solar construction and passive
construction standards.
Schiestlhaus, which belongs to the Austrian Tourist Club, is located on
2154m of altitude, on a plateau beneath the main mountain top
Hochschwab. Accommodation capacities are 70 beds, and the house
is opened from May till October.
Since the resort is far from any
network infrastructure, designers had
a task to develop self-contained type
of object, which would use integrated
package of thermal collectors, photopower elements, and successful
storage capacities for energy and
heat supply. Specific conditions of the
location were also considered: view
on the surrounding nature and
conditions
for
environmental
protection, because second biggest
freshwater springs (used by Vienna)
are placed on the mountain
Hochschwab.
What was wanted was a system
intertwined with complex creative construction requirements in the
mountain environment. The project had to be harmonized with
extreme influences of wind and snow. At the same time difficult
transport and assemblage conditions, as well as additional costs
required special elaboration of a solution. Schiestlhaus is not
accessible by car, there are no cableways, so the complete transport
was conducted by helicopters. Request for potable water resulted in
development of complex system for use of rainwater, because there
are no drinking water springs near.
Development of construction concept and starting construction
Architectural and general concept of the object are based on solar
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
slijedi standarde pasivne kuće i adaptiran je za ispunjenje
meteoroloških i geoloških zahtjeva karakterističnih za alpski region. Iz
ekonomskog ugla logistika i težina gradjevinskih komponenti objekta
su bili značajan problem. Projektanti su razvili jasne principe
konstrukcije i jednostavne strukture sa prefabrikovanim gradjevinskim
elementima koji mogu biti realizovani za kratko vrijeme.
Važan faktor energetskih performansi objekta se sastoji u jasnoj
orijentaciji za korišćenje solarne energije: veliki otvori na južnoj strani
obezbjeđuju optimalne solarne dobitke. Na sjevernoj, istočnoj i
zapadnoj fasadi postoje svega nekolika otvora u cilju smanjenja
toplotnih gubitaka.
Navedeni pristup zahtijeva i “solarno zoniranje” u unutrašnjoj
organizaciji prostora: prometne dnevne prostorije i restoran su
orjentisani na jugu, a ostale sekundarne sobe kao hodnici, holovi, itd.
su locirani u središtu objekta i ka sjeveru.
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
construction principles. The location of the object on the mountain
Hochschwab allows south orientation of the object, activating thus
use of solar radiance energy (especially favorable on this position).
Technical concept follows passive house standards and is adapted
to fulfill meteorological and geologic requests characteristic for Alps
region. From the economic point of view, logistic and heaviness of
construction components of the object were a significant problem.
The designers developed clear construction principles and simple
structures, with prefabricated construction elements, which can be
realized in short period.
An important factor of energy performances of the object consists of
clear orientation for use of solar energy: big openings on the southern
side provide optimal solar gains. On the northern, eastern and western
façade, there are only a few of openings in order to reduce thermal
losses.
Za strukturni okvir drvo je odabrano kao graditeljski materijal, koji je
najsposobniji za ispunjenje zahtjeva građenja u alpskom okruženju
(strukturni dizajn, prefabrikacija, transport, težina). Svi građevinski
elementi su planirani i prefabrikovani sa ekstremnom tačnošću, jer
korekcije na licu mjesta nijesu moguće.
This approach requires also “solar zoning” in the interior space
organization: frequently used rooms and the restaurant are faced
south, and the secondary rooms (such as corridors, halls, etc.) are
located in the center of the object and north.
Uključujući standarde pasivne gradnje opna zgrade je opremljena sa
toplotnom izolacijom visokih performansi, a svi spojevi između
građevinskih komponenti su hermetički.
For structure frame, wood is selected as a building material, which
can fulfill construction requests in Alps environment (structure design,
prefabrication, transport, weight). All construction elements are
planned and prefabricated with extreme preciseness (because
strana | 65 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
Fasada se sastoji od horizontalnih četinarskih daski ispred vazdušnog
sloja od 3 cm.
Krov i tavanični elementi su takođe prefabrikovani i postavljeni na
mjesto pomoću helikoptera. Krovna izolacija je namještena u procesu
prefabrikacije kao postrojenje. Na taj način objekat je zaštićen od
ekstremnih temperatura neposredno posle završetka opne.
Pod prizemlja je projektovan kao masivna konstrukcija gdje je sva
tehnološka oprema smještena (obrada kišnice i otpadne vode,
kontrola ventilacije, skladište tople vode, akumulatori itd.).
Rezultati
Inovativna tehnološka rješenja za objekat
Specifičnosti objekta (pasivni standard gradnje-samodovoljna
energetsko snabdijevanje-kontrolisani cirkulacija vazduha) zahtijevala
je opšte integrisani koncept za sve komponente uz primjenu domaće
tehnologije i električne opreme.
Emisija energetskog snabdijevanja otvorila je pitanje kako projektovati
korisnu kombinaciju pasivnog i aktivnog korišćenja solarne energije,
korišćenja unutrašnjih toplotnih izvora (osoblja, toplotni rastur iz
kuhinje i sl.) i po okolinu zdravog dodatka energetskih izvora ( šuma,
ulje od repe, vjetar).
Južno orijentisana fasada je projektovana kao energetski efikasan
sistem i glavni je energetski snabdijevač objekta energijom.
• Nivo prizemlja ima velike prozorske otvore i služi za pasivni prihvat
solarne energije,
• Gornji nivo karakteriše 46 m2 solarnih kolektora intergisanih u
fasadu za generisanje toplotne energije. Zahvaljujući simulaciji
postignuti odnos korišćenja solarne energije na ovaj način je oko 80%,
• Fotonaponski sistem sa ukupnom površinom fasade od 68m2 je
instalisan sa prednje strane čvrste konstrukcije prizemnog nivoa.
Sistem grijanja i ventilacije
Dobit putem izvanredne toplotne izolacije i kvalitetne obloge zgrade,
uz kontrolisan ulazni i izlazni vazduh sa toplotnim izmenjivačem,
uslovio je da je sklonište samodovoljno kad je objekat popunjen
maksimalno.
Javne prostorije su zagrijavane u najvećem dijelu putem prethodno
grijanog svježeg vazduha. Specijalni kružni izmjenjivač toplote prenosi
strana | 66 | page
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
corrections on the spot are not possible).
Including standards of passive construction the coat of the building is
equipped with thermal isolation of high performance, and all the
connections between construction components are airtight.
The façade consists of horizontal wooden boards (conifer wood) in
front of a 3 cm air layer.
The roof and ceiling elements are also prefabricated and set on place
with help of helicopter.
The roof isolation is set in the process of prefabrication as a plant. In
that way, the object is protected from extreme temperatures
immediately after the coat has been finished.
The flooring of the ground floor is designed as a massive construction
where all the technological equipment is placed (processing of
rainwater, ventilation control, storing hot water, accumulators, etc.)
Results
Innovated technologic solutions for object
Specificities of the objects (passive standard construction - selfcontained energy supply-controlled air circulation) require generally
integrated concept for all the components, applying thereat domestic
technologies and electric equipment.
Emission of energy supply raised the issue of how to design a useful
combination of passive and active use of solar energy, use of interior
heat sources (persons, heat dissipation from kitchen, etc.) and of
additional energy sources which are environmentally friendly (wood,
oil from beetroot, wind).
Facade oriented towards the south is designed as an energy efficient
system and is the main energy supplier for the object.
• Ground level has huge window openings and is used for passive
solar energy allowance,
• Upper part is characterized by 46 m2 of solar collectors integrated
into the facade for generation of thermal energy. Due to the simulation,
the achieved ratio of solar energy use in this way amounts
approximately 80%,
• Photovoltaic system with total of 68% of the façade surface is
installed on the front side of a solid ground level construction.
Heating and ventilation system
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
najveći dio toplote i vlažnosti iz odlazećeg u ulazeći vazduh. Dodatni
radijatori su planirani za sobe za pranje i sušenje. Projektovana
temperatura za glavne zajedničke prostorije je bazirana na opštim
zahjtevima za komforom u ambijentu sa temperaturom od 20º C do
26º C. Minimalna temperatura za spavaće sobe, hodnike i toalete je
15º C, a za sobe za sušenje 20º C. Ostave u prizemlju nijesu toplije
od 10º C. Kada se sklonište ne koristi opasnost od smrzavanja je
isključena iz cijelog objekta.
Ventilacija se uklapa u pasivne standarde gradnje i koristi opremu za
svježi vazduh sa toplotnim izmjenjivačem visokih performansi i
efikasnošću preko 85%. U dodatku, oni koriste bajpas ventile sa ciljem
da premoste pregrijavanje u ljetnjemn režimu kroz interni izvor toplote.
Ventilacione jedinice uzimaju vazduh iz vanjskog prostora kroz
snježno zaštićene otvore na sjevernoj fasadi i izduvavaju istrošeni
vazduh kroz krovne kanale. U cilju da se izbjegne uznemiravajući
zvuk kroz ventilacione kanale (efekat telefona) pojedinačne sobe su
akustički odvojene posredstvo zvučnih apsorbera.
Važan toplotni izvor je kuhinja. Hauba za otpadni vazduh iz kuhinje je
opremljena sa perljivim odvajačima ulja, sa lako okretnim svežnjem
cijevi toplotnog izmenjivača i predgrijača.
Grijanje / topla voda
Toplotno snabdijevanje i skladištenje je efektno zhavaljujući tri
razdvojena tanka za skladištenje sa ukupnim kapacitetom od 2.000
litara koji su napajani, u najvećem dijelu, putem fasadno integrisanih
toplotnih kolektora.
U kuhinji dodatni šporet na drva sa toplotnim izmjenjivačem je
instaliran, i služi za kuvanje i za punjenje razdvojenih skladišnih
tankova.U slučaju smanjenog broja korisnika objekta (prije ili posle
sezone) toplotne potrebe mogu biti pokrivene ovim kuhinjskim
šporetom ili iz skladišnog tanka tople vode.
Toplotno snadbijevanje se na taj način oslanja na sledeće sisteme:
• Solarni kolektor razmjenjuje toplotu preko toplotnog izmjenjivača ili
bafer skladišnog tanka.
• Radna jedinica na ulje od šećerne repe uvodi toplotu direktno u bafer
skladište.
• Šporet na čvrsta gorivo može takođe transferovati toplotu u bafer
skladišni tank.
Snabdijevanje energijom
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
Benefits from the good thermal isolation and qualitative building
layers, controlled air exchange with thermal exchanger, resulted in
the storage being self-contained when the object is completely full.
Public premises are heated mainly by preheated fresh air. Special
circular heat exchange transfers major part of heat and humidity from
the outgoing into the incoming air. Additional radiators are planned
for washing and drying rooms. Projected temperature for main joint
premises is based on general requests for comfort in ambient with
temperature of 20º C to 26º C. Minimal temperature for bedrooms,
corridors and toilets is 15º C, and for drying rooms 20º C. Storerooms
on the ground floor are not warmer then 10%. When the storeroom is
not used, there is no possibility for freezing in the whole object.
Ventilation fits into the passive construction standards and uses fresh
air equipment with high performance thermal exchanger and efficiency
over 85%. In addition, they use by-pass valves in order to bridge
overheating in summer regime through internal heat source.
Ventilation units take air from outside through strongly protected
openings (from snow) on the northern façade and are blowing out the
used air through roof channels. In order to avoid annoying sound
through ventilation channels (phone effect) individual rooms are
acoustically separated by sound absorbers.
Kitchen is an important heat source. Device for waste air from the
kitchen is equipped with washable oil separators, with easily rotating
bundle of pipes and a heat exchanger and a pre-heater.
Heating / hot water
Heat supply and storing is effective due to three separated storing
tanks with total capacity of 2.000 liters; they are powered mainly
through thermal collectors integrated into the façade.
An additional stove (using wood with thermal exchanger) is installed
in the kitchen, and is used for cooking, as well as for filling the
separated storing tanks. In case there is reduced number of object
users (before or after the season), thermal needs might be covered
by the kitchen stove or from the storing tank for hot water.
Therefore, heat supplying relies upon the following systems:
• Solar collector exchanges heat through heat exchanger or a buffer
storing tank.
• Working unit on beet oil introduces heat directly into the buffer
storage.
strana | 67 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
Važan faktor u planiranju kompletne tehnologije je bio potrošnja
energije. Uz dati procenat solarne radijacije više od 60% godišnjih
zahtjeva za električnom energijom može biti pokriveno sa 7,5 kWp
fotonaponskim sistemom. Instalacija je montirana ispred parapeta od
terase jer glavni dio fasade je korišćen za solarne termalne kolektore.
Preostali zahtjev za energijom je obezbijeđen putem energetskog
postrojenja koje koristi repino ulje, koje takođe služi i kao rezerva za
energetsko i toplotno snabdijevanje.
Koncept koristi jedino visoko tehnološke uređaje i svjetlosne medije
sa ekstremno smanjenom potrošnjom energije. U želji da se uskladi
energetski optimalno korišćenje svih električnih potrošača oni se
oslobađaju u razvodnoj hijerarhiji. Ako npr. kapacitet akumulatora
opadne ispod 50% svi sekundarni potrošači se automatski blokiraju
sve dok se kapacitet akumulatora ne popuni do 70% ponovo.
Instalacija je takođe projektovana na takav način da svi uređaji sa
visokim energetskim zahtjevima međusobno blokiraju jedan drugi tako
da sprečavaju simultane operacije energetski zahtjevnih aparata (npr.
usisivač i mašina za pranje suđa).
Snabdijevanje vodom i tretman otpadne vode u prirodnom
rezervatu
Šistlhaus je lociran na ekološki veoma osjetljivoj lokaciji u prirodnom
rezervatu. Hohšvab masiv je prostor odakle se koristi pijaća voda za
grad Beč. Održiva zaštita ovog rezervoara pijaće vode ima visok
prioritet i iziskuje striktna zahtjeve za djelovanje u planinskim
skloništima.
U blizini lokacije nema izvora korisne vode, tako da se sve vodene
zalihe skupljaju iz padavina i talože u cisternama. Cisterne su
instalirane u zapadnom dijelu suterena i imaju kapacite 34 m3. Kišnica
se uvodi preko prostih filtera u tank sa pijaćom vodom, onda prolazi
kroz kaskade od tankih filtera i UV sterilizacijsku jedinicu i finalno se
proizvodi pijaća voda. Kako sklonište potpada pod stroge regulativne
norme vezane za restorane, zahtjevi koji se odnose na pijaću vodu su
naročito strogi. Jedan od preduslova da se prečišćena kišnica koristi
u kuhinji je montaža nerđajućeg krovnog pokrivača koji je bezbjedan
po pitanju higijenskih uslova i obrade životnih namirnica.
Razvijen je i specijalni sistem otpadnih voda i tretmana čvrstog
otpada. Na račun ograničenog snabdijevanja vodom za pranje i u cilju
minimiziranja stvaranja otpadnih voda jedino suvi toaleti su instalirani
u objektu. U istočnom dijelu prizemlja smješten je višeslojni, potpuno
strana | 68 | page
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
• Stove on solid fuel can also transfer heat into the buffer storing tank.
Energy supply
An important factor in planning of the complete technology was energy
consumption. With the given percentage of solar radiation, more then
60% of annual requests for electric energy can be covered with a 7,5
kWp photovoltaic system. Installation is placed in front of the terrace
parapet, because the main part of the façade is used for solar thermal
collectors.
Remaining requests for energy are provided through energy plant,
which uses beet oil; at the same time it is used as a backup for energy
and heat supply.
The concept uses only high-technology appliances and light medias
with extremely low energy consumption. In order to harmonize optimal
consumption of all electric users, they are released in a manifold
hierarchy. For example, if accumulator capacity falls below 50%, all
secondary users are automatically blocked until the accumulator
capacity is filled again up to 70%. The installation is also projected in
such way that all the appliances with high-energy requests are
mutually blocking so as to prevent simultaneous operations of
appliances with high-energy consumption (e.g. vacuum-cleaners and
dishwashers).
Water supplying and waste water treatment in a natural reserve
Schiestlhaus is located on environmentally very sensitive location in
a natural reserve. Hochschwab massif is an area wherefrom Vienna
is supplied with drinking water. Sustainable protection of this potable
water reservoir has a high priority and requires strict requests for
action in mountain resorts.
There is no spring of useful water near the location, so the water
supplies are collected from precipitation and are stored in cisterns.
The cisterns are installed in the western part of the basement and
have capacity of 34 m3. Rainwater is introduced through simple filters
into the potable water tank, than it goes through slim filter cascades
and UV sterilization unit and finally the drinking water is produced.
Since the storage is subject to strict regulation norms related to
restaurants, requests for potable water are particularly strict. One of
the preconditions for the filtered rainwater to be used in kitchen is
installment of stainless roof cover, which is secure regarding hygienic
conditions and food processing.
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
biološki uređaj za tretman otpadnih voda sa UV sterilizatorom kroz
koji prođe sva otpadan voda. Stepen prečišćenja nakon što otpadna
voda prođe kroz sve faze je 99%, što odgovara kvalitetu “dobre vode
za kupanje”. Ovakva biološki prečišćena otpadna voda se onda prazni
u spoljašni prostor gdje se ostavlja da se procijedi duboko u zemlji.
Snabdijevanje namrinicama Šistlhausa se obavlja redovnim letovima
helikoptera, koji se takođe koriste i za transport tvrdog otpada.
Alpska planinska utičišta su tipični primjeri objekata na “ostrvskim
lokacijama” u Austriji i cijelom alpskom regionu. Oni su smješteni na
lokacijama koje su nezaštićene, teške za otkrivanje, i ekološki veoma
senzitivne. Njihove lokacije su udaljne od javne mreže snabdijevanja
vodom i energijom, kao i kanalizacije što predstavlja često veliki
problem u odnosu na visok uticaj na okruženje. Sa druge strane
locirane su na mjestima koja imaju jako solarno zračenje i sami tim
veliki potencijal za upotrebu solarnih sistema za snabdijevanje
energijom.
Šistlhaus je uspješan primjer multidisciplinarnog pristupa u
projektovanju, koje može poslužiti i kao uzor i inspiracija.
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
Special system for wastewaters has been developed, as well as for
solid waste treatment. Due to the limited water supply for washing,
and in order to minimize creation of wastewaters, only dry toilets are
installed in the object. Multilayered, completely biological device for
wastewater treatment, with UV sterilizer through which all the
wastewater goes, is located in the eastern parts of the ground floor.
Level of refinement after the wastewater goes through all phases is
99%, what is adequate to quality of “good bathing water”. This
biologically refined wastewater is than emptied into the outer space
where it is left to infiltrate deep into ground. Food supply for
Schiestlhaus is provided by regular helicopter flights, which are at the
same time used for transport of solid waste.
Mountain resorts on Alps are typical examples of object on “island
locations” in Austria and whole region of Alps. They are placed in
unprotected locations, hard to discover and environmentally very
sensitive. Their locations are distanced from public network for water
and energy supplying, as well as canalization. Often that presents a
big problem in relation to high environmental impact. On the other
hand, they are located in places having strong solar radiance, what
implies big potential for use of solar systems for energy supply.
Schiestlhaus is a successful example of the multidisciplinary approach
in designing, which can serve both as a model and inspiration.
strana | 69 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
Toaleti koji funkcionišu po principu kompostiranja, “suvi toaleti”
Composting toilets, “dry toilets”
Lokacije na kojima se formiraju ecolodge naselja najčešće zahtijevaju
poseban tretman po pitanju čvrstog otpada jer se radi uglavnom o
ambijentima kod kojih se moraju ispuniti visoki ekološki zahtjevi.
The locations on which the ecolodge settlements are established often
require special treatment regarding the solid waste, because mainly
those are ambient where high environmental standards must be
respected.
Jedan od poznatih i tržišno dostupnih sistema su i toaleti koji
funkcionišu po principu kompostiranja, ili još poznatiji kao suvi toaleti,
biološki toaleti ili bezvodni toaleti. Kod
suvih toaleta, za razliku od septičkih
jama materijal ne može biti potopljen u
vodu, tj. zahtijevaju nezasićene uslove
gdje anaerobne bakterije i gljivice
razlažu otpad slično kao i kod procesa
kompostiranja otpada iz bašta. Suvi
toaleti odgovarajuće veličine i adekvatno
postavljeni mogu da razlože otpad na
10-30% njegove početne zapremine.
Završni
materijal
je
stabilnih
karakteristika i nalik na “humus”.
Primarni cilj izrade suvih toaleta je
odlaganje ili uništavanje organizama koji
su izazivači bolesti kod ljudi (patogeni),
smanjujući time rizik of zaraza na
prihvatljiv nivo, ne kontaminirajući pri tom
neposredno ili dalje okruženje i ne
nanoseći štetu stanovnicima.
Glavne komponente toaleti koji
funkcionišu po principu kompostiranja
su:
• reaktor za kompostiranje povezan na
jedan ili više suvih ili toaleta koji koriste
veoma male količine vode;
• zaklonjeni sistem za ispuštanje gasova
(često pomoću ventilatora) za
eliminisanje neprijatnih mirisa, karbon dioksida, pare i sporednih
proizvoda anaerobnog razlaganja;
• ventilaciono sredstvo za dovod kiseonika (aeracija) za anaerobne
organizme u komposter;
• sredstvo za dreniranje i upravlajnje viškom tečnosti i izlučevina;
strana | 70 | page
One of the famous systems and available on the market is the
composting toilet systems (sometimes
called biological toilets, dry toilets and
waterless toilets) contain and control the
composting of excrement, toilet paper,
carbon additive, and, optionally, food
wastes. Unlike a septic system a
composting toilet system relies on
unsaturated conditions (material cannot
be fully immersed in water), where
aerobic bacteria and fungi break down
wastes, just as they do in a yard waste
composter. Sized and operated properly,
a composting toilet breaks down waste
to 10 to 30 percent of its original volume.
The resulting end-product is a stable
soil-like material called “humus”.
The primary objective of the composting
toilet system is to contain, immobilize or
destroy organisms that cause human
disease (pathogens), thereby reducing
the risk of human infection to acceptable
levels without contaminating the
immediate or distant environment and
harming its inhabitants
The main components of a composting
toilet are:
• a composting reactor connected to one
or more dry or micro-flush toilets;
• a screened exhaust system (often fan-forced) to remove odors,
carbon dioxide, water vapor, and the by-products of aerobic
decomposition;
• a means of ventilation to provide oxygen (aeration) for the aerobic
organisms in the composter;
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
• uključiti u proces kontrolu, kao što su na primjer mikseri, kako bi
optimizirali i upravljali procesom; i
• dodatna vrata za odstranjivanje krajnjeg produkta.
Toaleti koji funkcionišu po principu kompostiranja su ili kompaktni, pri
čemu si klozetska šolja i mali reaktor za kompostiranje jedna cjelina
(obično modeli za male kolibe), ili centralizovani , pri čemu je toalet
povezan sa reaktorom za kompostiranje koji se nalizi negdje drugo.
Sistemi kompostiranja su ili altivni ili pasivni.
Aktivni sistemi mogu uključivati automatske miksere, naprave za
utvrdjivanje nivoa, bubnjevi za miješanje, grijači sa termostatom,
ventilatori i tako dalje. Trend u kompostovanju opštinskog čvrstog
otpada (smeća ), nečistoća iz kanalizacije i poljoprivrednog otpada
se kreće ka aktivnom sistemu. Čineći proces aktivnim, veličina
kompostera se može smanjiti, jer efikasnost kompostera je ubrzana
(a zapremina materijala se brže smanjuje).
Pasivni sistemi su obično reaktori za budjanje u kojima izmet, toalet
papir i aditivi se sakupljaju i omogućava se njihovo razlaganje u
okruženje bez aktivne kontrole procesa (toplote, miješanja, izlaganja
vazduhu).
Pasivni sistemi su projektovani tako da optimiziraju proces dizajnom,
a ne mehaničkim djelovanjem, dozvoljavaju'i vremenu, gravitaciji,
temperaturi ambijenta i obliku kontejnera da kontroliše sami proces.
Pasivni komposteri se često nazivaju toaleti za budjanje, s obzirom da
je kompletan proces prirodno nekontrolisano truljenje pri svježoj
temperaturi ambijenta na ili ispod 20° C. U tom svježem okruženju,
budj (gljivice i aktinomicete) su primarni biološki razlagači, jer je
previše hladno za mezofilične i
termofilične bakterije koje brže
djeluju.
•••
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
• a means of draining and managing excess liquid and leachate;
• process controls, such as mixers, to optimize and manage the
process; and
• an access door for removal of the end-product.
Composting toilet systems are either self-contained, whereby the toilet
seat and a small composting reactor are one unit (typically small
cottage models), or centralized or remote, where the toilet connects
to a composting reactor that is somewhere else.
Composting system are active or passive.
Active systems may feature automatic mixers, pile-leveling devices,
tumbling drums, thermostat-controlled heaters, fans, and so forth. The
trend in the composting of municipal solid waste (garbage and trash),
sewage sludge and yard and agricultural residues is toward active
systems. By making the process active, the size of the composter can
be reduced, because composting efficiency is speeded up (and the
volume of the material reduced faster).
Passive systems are usually simple moldering reactors in which
excrement, toilet paper and additive is collected and allowed to
decompose in cool environments without active process control (heat,
mixing, aeration).
Passive systems are designed to optimize the process by design, not
mechanical action, allowing only time, gravity, ambient temperature
and the shape of the container to control the process. Passive
composters are often referred to as moldering toilets, as the process
at work is natural uncontrolled decay at cool in-ground temperatures
at or below 20° C. In this cool environment, molds (fungi and
actinomycetes) are the primary
biological decomposers, because it
is a bit too cool for the faster-acting
mesophilic and thermophilic
bacteria.
•••
strana | 71 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
Nacionalni Park
Skadarsko jezero
strana | 72 | page
G o r i
|
E C O
L o d g e
pejzaž
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
landscape
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
National Park
Skadar lake
strana | 73 | page
E C O
L o d g e
ljudi
strana | 74 | page
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
people
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
E C O
L o d g e
vino
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
wine
strana | 75 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
flora i fauna
strana | 76 | page
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
flora & fauna
f o r
M o n t e n e g r o
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
kulturna baština
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
cultural heritage
strana | 77 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
ECO Lodge – Nacionalni park Skadarsko jezero
ECO Lodge – National Park Skadar Lake
Priobalje Skadarskoj jezera pripada zoni Nacionalnog parka
Skadarsko jezero čime zahtijeva poseban tretman, a ujedno
predstavlja i idealnu lokaciju za ECO Lodge, kao
jedan od vidova ekoturizma koji za karakteristiku ima
maksimalno asimiliranje sa prirodnim okruženjem.
Skadarsko jezero je svakako jedna od potencijalnih
makro zona na području Crne Gore za razvoj ECO
Lodge i ekoturizma u širem smislu, sobzirom na
sadržaje koje nudi: prirodni ambijent jezera sa
manjim plažama, aktivnosti na vodi, prirodni rezervat
ptica idealan za posmatranje ptica, blizina planina na
jugu ka moru što daje mogućnost za organizovanje
šetnji i planinarskih tura, lova i ribolova, veliki broj
kulturno istorijskih spomenika i spomenika kulture,
karakteristična tradicionalna sela ovog dijela Crne
Gore, blizina mora, vinski putevi, prirodna i zdrava
ishrana bazirana na jezerskim ribama i lokalnoj
agrokulturi itd.
The coast of Skadar Lake belongs to the zone of the National Park
Skadar Lake. It requires a special treatment and at the same time, it
is a unique and ideal location for ECO Lodge, as a
type of ecotourism, characterized by maximal
assimilation with environment. The Skadar Lake is
definitely one of the potential macro zones at the
territory of Montenegro for development of ECO
Lodge and ecotourism in general, due to the offered
contents (natural ambience of the Lake with small
beaches, activities on water, natural reserve of birds
- perfect for bird-watching, vicinity of the mountains
on the south towards the sea what provides
possibilities for organizing tracking and
mountaineering, hunting and fishing, numerous
cultural-historical monuments and monuments of
nature, traditional villages characteristic for this part
of Montenegro, vicinity of the sea, vine roads, natural
and healthy food based on fish from the lake and
local agriculture, etc.).
Mikro lokacija je definisana kroz “Studiju lokacije za
područje Vranjine sa Lesendrom”* na osnovu svojih
povoljnih prirodnih potencijala: prirodna padina južne
orijentacije, postojeća prirodna plaža, dobra
osunčanost, dobar položaj u odnosu na vodenu
površinu Jezera, distanciranost od naselja Vranjine i
postojećih saobraćajnica, pristupačna isključivo sa
vodene površine.
Micro-location is defined by “Study on Location for
Naselje ECO Lodge je osmišljeno kao jedan turistički
entitet, koncipiran sa jedne strane na principima
tradicionalne gradnje karakterističnim za crnogorska
sela ovoga kraja, kako kroz urbanistički sklop tako i
podržavanjem tradicionalne arhitekture, kroz
primjenu tradicionalnih materijala od kojih dominira
kamen, a sa druge strane, primjenom principa na
kojima funkcioniše ECO Lodge, kao jedan od vidova
ekoturizma. Za pojam ECO Lodge se najčešće
vezuje drvo kao najrasprostranjeniji i najviše korišćen
gradjevinski materijal. Medjutim, u zoni Skadarskog
jezera drvo nije tradicionalan materijal i ne koristi se
primarno za izgradnju objekata, već samo u
The settlement ECO Lodge is designed as a tourism
entity, created on the principles of traditional building
characteristics for Montenegrin villages in this area
(both through urban structure and support of
traditional architecture while using traditional
materials, among which dominates stone) and by
implementation of principles on which an ECO Lodge
(as a type of ecotourism) is functioning. Wood is
usually linked to the term ECO Lodge, as the most
common and mostly used construction material.
However, in the zone of the Skadar Lake, the wood
is not a traditional material and it is not primarily used
for construction of objects, but only for details
strana | 78 | page
the area of Vranjina with Lesendro”*, based on its
favorable natural potentials: natural slope (oriented
towards the south), existing natural beach, good
insolation, good position regarding the water surface
of the Lake, distance from the settlement Vranjina
and existing traffic lines, accessible only by the water.
E C O
L o d g e
k o n c e p t
detaljima, u kombinaciji sa kamenom,
kao dominantnim i autentičnim
materijalom ovoga kraja. Eventualna
primjena drveta, umjesto tradicionalnog
kamena, mora biti ozbiljno i stručno
osmišljena, kako ne bi odudarala od
ambijentalnih karakteristika prostora,
kako se to često i dešava.
Iako
arhitektonsko-urbanistički
koncipiran po uzoru na tradicionalna
naselja na ovom području, naročito
prateći kod ribarskih naselja na obali
Skadarskog jezera, ECO Lodge ima i
neke osobenosti, kao što je razbijenost
pojedinačnih smještajnih jedinica, kako
bi se obezbijedio mir i intimnost
korisnika. Iz tog razloga, urbanistički
sklop tradicionalnog ribarskog sela obale
morao je biti izmijenjen u nešto
razvijenije linearno pozicioniranje
objekata po izohipsama.
Osnovni arhitektonski motiv su, svakako,
kuće upravne na izohipse, koje
predstavljaju pojedinačne smještajne
jedinice, i karakteristične kamene
podzide, kojima su jedinice povezane i
koje formiraju linearne linije kretanja na
različitim visinskim kotama. Pored 20 25 smještajnih jedinica, koje se linearno
formiraju po izohipsama, formira se i
zajednička - javna zona sa uslužnim
sadržajima: info punkt - suvenirnica,
restoran zdrave hrane, koja se nabavlja
od lokalnog stanovništva, tradiconalno
opremljen, manja sala za organizaciju
konferencija kapaciteta od 40-50 mjesta,
wellness i SPA zona uz plažu, plaža sa
caffe barom, relax zona sa vidikovcem
za meditaciju, prolazak biciklističke staze
koja ide od Vranjine do Manastira Sveti
Nikola. Naselju se pristupa isključivo
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
(combined with stone, a dominant and
authentic material of this area). Eventual
use of wood instead of traditional stone
must be seriously and professionally
considered in order to avoid misbalance
with ambience characteristics of the
space (like it is often the case).
Although architecturally designed upon
the model of traditional settlements in
this area (especially following the code
of the fishermen’s settlements on the
Skadar Lake coast), ECO Lodge has
some particularities like scattered
accommodation units (providing peace
and intimacy of the users. This is the
reason why the urban structure of a
traditional fishermen’s settlement on the
shore had to be changed into somewhat
more developed linear object positioned
by isohypses.
Main architectural motives are, definitely,
houses vertical to isohypses,
(representing separate accommodation
units) and characteristic stone
underpinning (which connect the units
and form linear lines of moving at various
altitudes).
Beside
20
25
accommodation units, linearly formed by
isohypses, a joint - public zone is formed
too, with the contents: information
center-souvenir shop, healthy food
restaurant (the food is procured from
local people) traditionally equipped, a
smaller conference room with capacity
of 40 - 50 seats, wellness and SPA zone
along the beach, beach with café bar,
relax zone with belvedere for meditation,
the biking path which goes from Vranjina
to the St. Nikola Monastery. The
settlement could be accessed only over
the lake (over the wooden dock), where
strana | 79 | page
E C O
L o d g e
strana | 80 | page
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
jezerskim putem, preko formiranog drvenog pristaništa gdje je
dozvoljen pristup samo autentičnim jezerskim čunovima, čije usluge
pruža lokalno stanovništvo koje bi se i na taj način uključilo u nove
turističke aktivnosti. Javni prostor je koncipiran kroz formiranje manjeg
trga sa tradicionalnim guvnom kao prostorom za okupljanje, gdje je
moguće
organizovanje
izlagačkih i umjetničkozabavnih sadržaja (tematski
pijačni dani, koncerti sa
akcentom na tradicionalnom
i etno melosu i sl), što bi
takodje uključilo i lokalno
s t a n o v n i š t v o .
Podrazumijeva se, takodje,
upućenost korisnika ECO
Lodge na okolne jezerske
sadržaje i ponude u
Virpazaru, Vranjini, Rijeci
Crnojevića
itd.,
sa
naglaskom na transportu
vodenim putem.
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
the access is allowed only to authentic lake boats called „cun“ (the
service is provided by local people). On this way they are included
into new tourism activities. Public space is designed by forming a
smaller plaza with traditional “guvno” (a place where people used to
gather for conversation and work), where organization of exhibitions
and artistic-entertaining contents would be possible (thematic market
days, concerts with accent on traditional and ethno music, etc.), what
would also include local people. It is anticipated that ECO Lodge users
would also make advantage of the surrounding lake contents and
offers in Virpazar, Vranjina, Rijeka Crnojevica etc., with accent on
w a t e r
transport.
In order to
make rational
use of energy
and water (the
weakest
points of ECO
Lodge) it is
anticipated
that
each
strana | 81 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
U cilju što racionalnijeg korišćenja energije i vode, što su najslabije
tačke ECO Lodge, predvidjeno je da svaka od smještajnih jedinica
sadrži cistijernu (bistijernu) za skupljanje kišnice sa sistemom za
prečišćavanje i sterilizaciju, zagrijevanje vode solarnom enegrijom
obzirom na povoljnu južnu orijetaciju, upotreba akumulatora, uredjaje
sa što manjim potrošnjama i naizmeničnim korišćenjem kako bi se
sprečavale simultane operacije, kompostne toalete (biološki, suvi ili
toaleti bez vode). Pored mogućih tehnoloških sistema, u cilju uštede
energije i što manjeg narušavanja prirodne ravnoteže, neophodno je,
prije svega, dobro toplotno izolovati objekat izolacijama visokih
performansi sa hermetičkim spojevima.
strana | 82 | page
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
accommodation unit has a tank (called “bistijerna”), for collection of
rainwater with a system for filtering and sterilization, heating of water
with solar energy (because of the favorable south orientation) use of
accumulators, devices with minimal consumptions and alternating
use, in order to prevent simultaneous operations, composting toilets
(biologic, dry and dehydrating toilets). Beside the possible technologic
systems for energy savings and minimal damage to natural balance,
it is necessary to secure a good isolation of the object with isolations
of high performances with airtight connections.
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
strana | 83 | page
E C O
L o d g e
strana | 84 | page
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
strana | 85 | page
E C O
L o d g e
strana | 86 | page
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
strana | 87 | page
E C O
L o d g e
strana | 88 | page
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
strana | 89 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
Nacionalni Park Durmitor
strana | 90 | page
|
E C O
L o d g e
pejzaž
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
landscape
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
Tara
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
National Park Durmitor
strana | 91 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
turističke aktivnosti
strana | 92 | page
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
tourist activities
M o n t e n e g r o
E C O
L o d g e
k o n c e p t
flora i fauna
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
flora & fauna
strana | 93 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
smještaj i hrana
strana | 94 | page
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
accomodations & food
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
ECO Lodge – Nacionalni park Durmitor
ECO Lodge – National Park Durmitor
Durmitor je regionalna cjelina koju su, prema zapisima, prvi posjetioci
obišli oko 1900. godine. Danas Durmitor predstavlja neiscrpnu
inspiraciju i stecište velikog broja zaljubljenika u prirodu, koja se ovdje
manifestuje kroz 48 planinskih vrhova preko 2000 m nadmorske
visine, pet kanjona, od kojih je kanjon rijeke Tare najdublji i najljepši
u Evropi, sa 18 jezera, od kojih je Crno jezero najveće, i najljepše,
preko 2000 km markiranih staza koje vode do raznih pećina, uvala,
jama, golih litica i surovih obronaka.
Durmitor is a regional whole. According to inscription, it was visited for
the first time in 1900. Today Durmitor represents inexhaustible inspiration and meeting place for a huge number of those who love nature.
The nature is manifested here through 48 mountain peaks with more
than 2000 m of altitude, five canyons (Tara canyon is the deepest and
the most beautiful one in Europe), with 18 lakes (Crno jezero is the
biggest and the most beautiful one), more that 2000 km of marked
paths leading to different caves, ravines, caverns, rocky cliffs and severe slopes.
U okviru Nacionalnog parka Durmitor postoji sedam područja sa
posebnim režimom zaštite i to: kanjonska dolina rijeke Tare; Crno
jezero sa šumom u neposrednoj blizini; prašuma smrče i jele u slivu
Mlinskog potoka; kompleks crnog bora na Crnim podima u kanjonu
Tare; dolina Škrčkih jezera i uže područje kanjona Sušice; Barno
jezero sa najbližom okolinom; Zabojsko jezero sa okruženjem. Rijeka
Tara je 1977. godine upisana u ekološki rezervat biosfere svijeta, čime
je zaštićena međunarodno usvojenom konvencijom. Nacionalni park
Durmitor je 1980. godine proglašen za svjetsko prirodno dobro i
upisan je u registar svjetske kulturne u prirodne baštine, koja se vodi
pri UNESCO-u.
Masiv Durmitora fascinira svojim planinama fantastičnih oblika, od
kojih je Bobotov kuk najviši vrh na Durmitoru sa 2523 m nadmorske
visine. Karakteristični vrhovi su Savin kuk, Šljeme, Prutaš Međed,
Sedlena greda, Stožina, Sohe, Minin bogaz koji se razlikuju u
neopisovoj raskoši oblika.
There are seven areas with special protection regime in scope of the
National Park Durmitor: canyon valley of the Tara River; Crno jezero
with the forest surrounding it; spruce and fir wood in confluence of
Milinski potok; black pine complex in Crni podi in the Tara Canyon; valley of Škrčka lakes and narrow area of Sušica Canoyn; Barno lake
with its direct surrounding; Zabojsko Lake with its surrounding. River
Tara in 1977 has became an ecological biosphere reserve of the
world, being protected by the internationally adopted convention. The
National Park Durmitor has been proclaimed as a World Natural Heritage and is entered into the UNESCO’s Register of the World Cultural
and Natural Heritage.
Durmitor massif fascinates with its fantastic mountains. Bobotov kuk
is the highest peak on Durmitor (2523, of altitude). Characteristic
peaks are Savin kuk, Šljeme, Prutaš Međed, Sedlena greda, Stožina,
Sohe, Minin bogaz distinct for their breathtaking grandeur.
Proučavanje i naučno istraživanje durmitorskih jezera prvi je započeo
Jovan Cvijić, krajem 19. vijeka, kada je boravio na Durmitoru. Danas
opšte prihvaćeni naziv “gorske oči” je dao sam Cvijić, oduševljen
njihom prepoznatljivošći i različitošću. Najveće i najpoznatije jezero
Durmitira je Crno Jezero, udaljeno od Žabljaka svega tri kilometra.
Sastoji se od Malog i Velikog jezera, koji su međusobno odvojeni
uskom površinom kopna, zvanog “struga”. Nadmorska visina jezera
je 1418 metara. Malo jezero je duboko 49.1 a Veliko 24.5 metara.
Temperatura vode ljeti prelazi 22º C, i u toku vrelih ljetnih mjeseci je
idealno za kupanje.
Studies and scientific researches of the Durmitor’s lakes was initiated
by Jovan Cvijić at the end of 19 th century, during his stay on Durmitor.
Cvijić gave the generally accepted name “gorske oči” for the lakes, delighted by their distinction. The biggest and the most famous lake of
Durmitor is Crno jezero, only three kilometers from Žabljak. It consists
of the Small and the Big lake, divided by a narrow ground surface
called “struga” The Lake’s altitude is 1418 meters. The Small Lake is
49.1 m deep, and the Big Lake 24.5 m. Water temperature in summer
goes above 22º C and during hot summer months, it is perfect for
bathing.
Pored Crnog jezera čuvene “oči zemlje”, kako se durmitorska jezera
još zovu, su i Vražije, Riblje, Pošćensko, Modro, Valovito, Veliko
Škrčko, Sušičko, Zminje, Barno i Zabojsko jezero.
Beside the Crno jezero, the famous “oci zemlje” (another name for
Durmitor’s lakes) are also Vražije, Riblje, Pošćensko, Modro, Valovito,
Veliko Škrčko, Sušičko, Zminje, Barno and Zabojsko lake.
Durmitor se nalazi na dodiru dva velika geografska regiona:
Durmitor is placed on the contact of two big geographic regions:
strana | 95 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
mediteranskog i evrosibirskog, što je uzrokovalo prisustvom
raznovrsnog biljnog i životinjskog svijeta. Procjena je da na području
Durmitora raste više od 1500 biljnih vrsta.U višim predjelima
najrasprostranjeniji su četinari: jela, bor i smrča, a od listopadnog
drveća: bukva, breza, jasika i javor. U nižim predjelima raste još i
jasen, hrast, brest, lipa, klen, dren i drugo. Rijetke vrste su munika,
tisa, kalika, bor krivulj, planinska kleka.
Mediterranean and Euro-Siberian, causing presence of various flora
and fauna. The estimation is that on the Durmitor area there is more
than 1500 flora species. In higher areas the pervading are conifer
trees: fir, pine and spruce. Deciduous threes are: beech, birch, aspen
and maple. In lower areas there are also ashen, oak, elm, linden,
chub, cornel, etc. Rare species are munika (pinus heldreichii christ.),
yew-tree, kalika (calycanthus), wry pine, and mountain juniper.
O raznovrsnosti faune durmitorskog kraja najbolje govori podatak da
je oko 300 životinjskih vrsta zaštićeno. Životinjski svijet sisara čine
medvjed, divokoza, srna, vuk, zec, divlja svinja, kuna, lisica, puh, vidra
i druge. Na Durmitorskom području živi i 168 vrsta ptica, a među
raritetima su bjeloglavi sup, jarebica kamenjarka, suri orao, soko,
veliki tetrijeb, krstokljunak i drugi.
The fact that 300 animal special are protected speaks in favor of diversity of Durmitor’s fauna. Mammal world consists of bear, chamois,
doe, wolf, rabbit, wild board, marten, fox, otter, etc. In the area of Durmitor there are 168 bird species. The rarest are white head eagle, the
stone partridge, the brown mountain eagle, hawk, the big grouse,
crossbeak, etc.
U vodama ovoga kraja žive pastrmka, potočarka, lipljen, mladica,
jezerska zlatovčica ... U barama i jezerima na Durmitoru, mogu se
In the waters of this region the trout is living, potocarka (Rorippa), lipljen (Thumallys thumallys), mladica, jezerska zlatovcica (Salvelinus
fontinalis). In the puddles and the lakes of Durmitor you may see rarities, like TRITON, a reptile protected by law.
Lately, extreme sports are becoming more popular: mountain biking,
free climbing, paragliding, tracking, orientation cross, breath diving,
etc. There is small number of terrain, satisfying extreme requests of
these various sports. Durmitor and its surrounding provide exceptional
conditions for top-level extreme sports. Grandiose cliffs provide con-
sresti rariteti kao sto je triton, vodozemac, koji je pod zaštitom.
U novije vrijeme sve veću popularnost u svijetu osvajaju tzv. ekstermni
sportovi: mounti biking, free climbing, paragliding, tracking,
orijentacioni kros, ronjenje na dah i drugi. Malobrojni su tereni, koji
mogu zadovoljiti ekstremene zahtjeve ovih raznolikih sportova.
Durmitor i njegova okolina posjeduju izuzetne uslove za vrhunsko
bavljenje ekstremnim sportovima. Grandiozne stijene omogućavaju
slobodno penjanje, jezera okružena gustim šumama su stvorena za
orijentacioni kros, ronjenje na dah, podnožja mnogih vrhova do kojih
možete biciklom, prelijepi tereni za paragliding.
Nije rijedak slučaj da se u jednom danu može planinariti, skijati i kupati
u jezeru, u peridu jun-septembar. Raritet je i rijeka Komarnica sa
svojim kanjonom, koji se u jednom dijelu naziva “Nevidio” i koji pruža
strana | 96 | page
ditions for free climbing, lakes surrounded by thick forests are created
for orientation cross, breath diving, bottoms of many peaks accessible
by bikes, beautiful terrain for paragliding.
Often in one day one can climb, ski and bathe in the Lake, in period
June-September. River Komarnica with its canyon is also a rarity. In
one part it is called “Nevidio” and it provides condition for top extreme
mountaineering, because one in certain parts of canyon has to make
superhuman efforts in order to conquer water and rocks – to go
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
uslove za vrhunsko ekstremno planinarenje, jer čovjek u pojedinim
dijelovima kanjona mora da uloži nadčovječanske napore da bi
savladao vodu i stijene kako bi prošao kanjon.
Ono po čemu je još prepozantljivo područje Durmitora jeste i
tradicionalna kuhinja.
U ambijentu nepregledne, iskonske, božanstvene površi prekrivene
bujnim pašnjacima, bogatim raznovrsnom ljekovitom florom, brojnim
jezerima, šumama, izvorima, što je čisti dokaz zdrave sredine napasa
se i stoka, od čijeg mlijeka i mesa se kasnije spravljaju nadaleko
čuveni specijaliteti ovog kraja.
Rezultati ispitivanja radiološkog zagadjenja hrane dugoživećim
radionuklidima, cezijusom 137 i cezijusom 134, koje je obavljeno
1993. godine, su pokazali da nigdje u svijetu ne postoji područje sa
sa manjom dozom radioaktivnosti od područja Durmitora. Svi ovi
navodi nam ukazuju na to da je područje interesantno i za pravi
ekološki i zdravstveni turizam i pruža veličanstvenu šansu za
preuzimanja primata u svijetu u proizvodnji ekološki zdrave hrane.
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
through the Canyon.
One more thing that distinguishes Durmitor is traditional kitchen.
Cattle are grazing in the vast, pristine, celestial plane, covered with
luxuriant pastures, with various medical herbs, numerous lakes,
woods, springs (all that being a pure evidence of a healthy environment). From their milk and meat very famous specialties from this
area are prepared.
Results of the research of radiological pollution of food by long-living
radionuclides, by Celsius 137 and Celsius 134, conducted in 1993,
showed that nowhere in the world there is an area which has such
small radioactivity dose like Durmitor. All of these statements point to
the fact that the area is also interesting for a real ecological and health
tourism and provides a magnificent opportunity for taking over the
leading role in the world regarding the healthy food production.
The Durmitor itself could not welcome us if it were not for its inhabitants, people which have related their lives to the lakes, peaks,
canyons and pastures.
Sam Durmitor ne bi mogao da nas dočeka i ugosti da nije njegovih
durmitoraca, ljudi, koji su svoj život vezali za jezera, vrhove, kanjone
i pašnjake.
strana | 97 | page
E C O
L o d g e
strana | 98 | page
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
Ecolodge naselje “Sedlena greda” je teoretski model, kroz koji se
pokušao dati odgovor na zahtjeve formiranja ecolodge naselja na teritoriji Nacionalnog parka Durmitor, sa svim zakonskim ograničenjima
vezanim za djelovanje u zaštićenim zonama nacionalnih parkova.
ECO Lodge settlement “Sedlena greda” is a theoretical model,
through which we tried to give an answer to formation of ECO Lodge
settlement on the territory of the National Park Durmitor, with all the
legal limitations related to actions in protected zones of national parks.
Pristup u projektovanju je vezan za analizu mikrolokaliteta pogodnih
za ovu vrstu turizma, kao i kroz faktor uklapanja u pejzaž novih prostornih cjelina i fizičkih struktura koje su nastale kao evolucija tradicionalnih matrica.
The approach in designing is related to analyses of micro locations
convenient for this type of tourism, as well as through the factor of
blending of the new spatial units and physical structures created as
evolution of traditional patterns in the
landscape
Kroz poglavlje o preporukama za
gradnju ecolodge naselja su u najvećoj mjeri definisane opšte smjernice u procesu planiranja i
projektovanja, na osnovu kojih se
pristupilo pronalaženju lokacije sa
odgovarajućim karakteristikama.
Opis lokacije:
Sedlena greda je jedan od najljepših i
najimpresivnijih vrhova na Durmitoru,
sa nadmorskom visinom od 2227 m.
Sa svojom atraktivnom formom dominira iznad travnate doline Dobri do.
Vrh Sedlena greda pripada južnom dijelu Durmitora, koji se proteže duž
puta Žabljak-Trsa, od vrha Stožina
(1908 m), preko dolina Dobri do i
Todorov do, ka pravcu mjesta Trsa, na
Pivskoj planini. Ova oblast je dom rijeke Komarnice, sa njenim impresivnim i jedinstvenim kanjonom.
Južnom Durmitoru pripadaju i vrhovi
Prutaš (2393 m), Štit (2248 m), Uvita
greda (2199 m) i dr.
U pravcu jugoistoka od Sedlene
grede se protežu Valovito jezero,
Stožina i Šljeme (2455 m), ka sjeveru
je ulaz u kanjon rijeke Komarnice, Lojanik i Boljske grede, na istok Prutaš,
Štit, Dobri do i Todorov do, a na jugoistoku je vrh Uvita greda (2199 m). U
pravcu zapada se sagledavaju vrhovi
Through the chapter on recommendation for construction of an ECO Lodge
settlement, general guidelines in planning and designing process are defined. Based on it, selection of the
location with adequate characteristics
began.
Description of the location:
Sedlena greda is one of the most impressive peaks on Durmitor, with 2227
m of altitude. With its attractive form it
dominates over the grassy valley
Dobri do. The peak of Sedlena greda
belongs to the southern part of Durmitor, stretching along the road Žabljak-Trsa, from the peak Stožina (1908
m), over the valleys Dobri do and
Todorov do, towards Trsa, on the Piva
Mountain. The area is a home of the
Komarnica river, with its impressive
and unique canyon. The peaks Prutaš
(2393 m), Štit (2248 m), Uvita greda
(2199 m), etc. also, belong to the
southern Durmitor.
In the southeast direction from
Sedlena greda there are Valovito
Lake, Stožina i Šljeme (2455 m), towards the north there is an entrance
into the canyon of the river Komarnica, Lojanik and Boljske grede, towards the east there is Prutaš, Štit,
strana | 99 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
Ranisava, Moračke Planine i Sinjajevina.
U podnožju vrha je prevoj Sedlo(1907 m).
Sedlena greda je udaljena 16 km od Žabljaka, prestonice Durmitora.
Najbliži aerodrom je Podgorica, koji je direktno povezan sa najznačajnijim evropskim gadovima.
Od Podgorice moguć je transport autobusima ili automobilima direktno preko Žabljaka (139 km). Moguć je dolazak i iz pravca Pljevalja
preko Žabljaka, kao i Plužina preko Trse.
Izuzetno atraktivno okruženje je bio primarni faktor za odabir lokacije
doline Dobri do, za smještaj ecolodge naselja nazvanog po vrhu koji
dominira pejzažom, “Sedlena greda”.
Dobri do je najveći katun na Durmitoru, koji je svoje ime dobio zbog
svoje dobre i bogate ispaše. Ljeti se
u Dobrom dolu nalaze velika krda
ovaca.
Mikrolokalitet Braniš do se nalazi
neporedno iznad Dobrog dola, a
ispod puta koji vodi za Trsu, i odabran
je kao mjesto formiranja ecolodge
naselja. Braniš do ima južnu ekspoziciju, okrenut je ka vrhu Lojanik, a
iznad njega se nalazi vrh Uvita greda,
koji je prirodni štit ka sjevernoj strani i
uticaju snažnih zimskih vjetrova. U
dolini se nalazi nekoliko izvora pijaće
vode, a najpoznatiji je izvor Studenac,
koji se nalazi na drugoj strani prevoja Sedlo, prema Žabljaku, iznad
malog Valovitog jezera.
Ne postoji drveća ni drugih prirodnih prepreka na datoj lokaciji. Teren
je u blagom padu, i pored njega prolazi makadamski put koji nastavlja
niže ka dolini.
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
Dobri do and Todorov do, and towards the south the peak Uvita grada
(2199 m). In the west direction peaks of Ranisava, Moračka Planina
and Sinjajevina can be seen.
At the bottom of the peak, there is the Sedlo crook (1907 m).
Sedlena greda is distanced 16 km from Žabljak, the capital of Durmitor.
The nearest airport is Podgorica, which has direct connections to the
most important European towns.
From Podgorica, bus or car transfer is possible directly through Žabljak (139 km). It is also possible to come from Pljevlja direction through
Žabljak, as well as through Plužine over Trsa.
Exceptionally attractive environment
was the primary factor for selection of
location of the valley Dobri do, for
placing the ECO Lodge settlement
called after the peak dominating the
landscape, “Sedlena greda”. Dobri do
is the biggest summer-pasture on the
Durmitor, which got its name (Dobri do
- “Good Valley”) because of good and
rich pasture. During summer in Dobri
do there are huge sheep herds.
Micro location Braniš do is placed directly above Dobri do, and below the
road leading to Trsa and has been selected as a place for the ECO Lodge
settlement. Braniš do has southern
exposition; it is faced towards the Lojanik peak, and above is the peak
Uvita greda, which is a natural shield from the north side and influence
of winter winds. There are couple of drinking water springs and the
most famous spring is Studenac in the valley, located on the other
side of the Sedlo crook, towards Žabljak, above small Valovito Lake.
Klimatske karakteristike mikrolokacije nijesu bile dostupne, pa su se
u ovom slučaju koristili podaci za Žabljak, koji su dati u tabeli.
There are no trees nor other natural obstacles on the given location.
The terrain is slightly inclined and there is a macadam road along it,
continuing lower to the valley.
Projektnim zadatkom su definisani sadržaji, prema kojima je urađena
konceptualna postavka naselja, sa osnovnim gabaritima objekata i
njihovim međuodnosima.
Climate characteristics of the micro location were not available, so in
this case, the data for Žabljak, given in the table, were used.
Glavna ili prijemna zgrada sadrži sledeće: ulazni hol, edukativni centar
strana | 100 | page
The terms of reference defines contents, according to which the con-
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
- “Natura”, kancelarija za upravnika, ženski i muški toalet sa pedprostorom, salon sa bibliotekom, trpezarija, bar sa ostavom, glavna
kuhinja, dnevna ostava, ostava, perionica i peglanje, ostava rublja i
uniformi.
Pogonska zgrada sa energetskom jedinicom i ostavom gdje su još i
opšta ostava, priručna radionica sa ostavom je poseban objekat.
Smještajne jedinice su apartmanskog tipa sa maksimalnim smještajem 7 osoba. Svaka jedinica ima kupatilo i mini kuhinju, a ishrana je
centralizovana u glavnom objektu.
Osoblje je lokalno stanovništvo, tako da nije planiran poseban smještaj.
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
ceptual setup of the settlement has been made, with main footprints
of the object and their interrelation.
Main or reception building contains the following: entrance hall,
“Natura” educational center, manager’s office, male and females toilets, saloon with library, dinning room, bar with storage, main kitchen,
daily storage, storage, laundry and ironing, laundry and uniform storage.
Power building with energy unit and a storage (where there are also
a general storage and workshop with storage) is a separate object.
Accommodation units are of apartment type with maximal accommodation for 7 persons. Each unit has a bathroom and a mini kitchen,
and dining room and kitchen are centralized in the main object.
Personnel are local people, so special accommodation is not planned.
strana | 101 | page
E C O
L o d g e
strana | 102 | page
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
strana | 103 | page
E C O
L o d g e
strana | 104 | page
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
strana | 105 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
L ITERATURA | TEXT CREDITS
• IFC, International Finance Corporation, World Bank Group,
ECOLODGES: Exploring opportunities for sustainable business
• Ecotourism Development - A Manual for Conservation Planners and
Managers Volume, The Nature Conservancy, Arlington, Virginia, USA,
2002
• GREEN GLOBE 21, International Ecotourism Standard, 2004
• A Dynamic Conversation: Industry Standards for Responsible
Tourism, David Gibson, 2003
• Save the Earth by Going on Vacation: Ecotourism, Conservation,
and Development, Kreg Lindberg, Associate Professor, ORLT Program, OSU-Cascades
• Assessing the Certification for Sustainable Tourism (CST) Program
in Costa Rica, The School for Field Studies (SFS), Center for Sustainable Development Studies, 2004
• Mogućnosti razvoja ekoturizam u centralnoj Srbiji, K. Kanjevac, J.
Milivojević, Osmi naučno stručni skup - Sistem kvaliteta uslov za uspešno poslovanje i konkurentnost, Kruševac, 2005.
• ASLA, Analysis and planning award of honor, Crosswaters Ecolodge,
Guangdong Province, S. China, EDSA, Fort Lauderdale, FL
• Lapa Rios ECO Lodge, http://www.laparios.com
• SS-AE za izradu PPRCG, Prirodne i pejzažne vrijednosti prostora,
zaštita prirode, GTZ, Univerzitet Crne Gore, mr Zlatko Bulić, Vasilije
Bušković, i dr.
• Pucar, Mila, Milan M. Pajević i Milica Jovanović Popović. Bioklimatsko planiranje i projektovanje: urbanistički parametri. Beograd:
Zavet, 1994.
• “Built for the future: The ISOVER Multi-Comfort House”, Posebna izdanja. La Defense Cedex, France: Isover, www.isover.com.
• www.nachhaltigwirtschaften.at
• www.durmitorcg.com
• Stari balkanski gradovi, varoši i varošice, B. Kojić, IAUS, Beograd
1970
• Tradicionalna arhitektura Crne Gore, Zbornik savjetovanja, Gradjevinski fakultet, Univerzitet Crne Gore, Podgorica, 2005
strana | 106 | page
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
• Tradicionalna arhitektura Crne Gore I bioklimatizam, D. Vuksanović,
Zadužbina Andrejević, Beograd, 1998
• Arhitektonska radionica - GODINJE 2004, EXPEDITIO
• Zagora - Ljetnja skola arhitekture , EXPEDITIO, Kotor, 2004
• Urbano i arhitektonsko nasledje u III milenijumu, XXIV KOMUNIKACIJE, Stručno naučno medjunarodno savjetovanje, Perast 1999
• Prostorni plan područja posebne namjene Nacionalni park Skadarko
jezero, Republički zavod za urbanizam i projektovanje, Podgorica
1999
• Selo u Crnoj Gori, radovi sa naučnog skupa, CANU i Univerzitet
Crne Gore, knjiga 66, Podgorica 2004
• Arhitektonski atlas Crne Gore - preporuke za gradjenje, Dr. Dušan
Vukasnović, Mr. Svetislav Popović , GTZ, Podgorica 2006
• Arhitektura bez arhitekata, B. Rudofski, Gradjevinska knjiga,
Beograd 1976
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
IZVORI FOTOGRAFIJA I CRTEŽA | PHOTO CREDITS
• GTZ Montenegro, arhiva
• Slavica Stamatović
• Sanja i Dejan Mitrović
• www.laparios.com
• www.durmitorcg.com
• www.discover-montenegro.com
strana | 107 | page
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
CIP - Каталогизација у публикацији
Централна народна библиотека Црне Горе, Цетиње
338.48(497.16)(082)
502.131.1:338.48(497.16)(082)
ECO Lodge koncept u Crnoj Gori - ECO Lodge
Concept in Montenegro / [autori Sanja Lješković
Mitrović ... et all]. - Podgorica : Ministarstvo
turizma i zaštite životne sredine : Ministarstvo
za ekonomski razvoj : GTZ - Njemačka tehnička
saradnja = German Technical Cooperation, 2007
(Podgorica : Atel). - 110 str. : ilustr. ; 21 x
21 cm
Tekst uporedo na crnogorskom i engl. jeziku. Tiraž 1000. - Bibliografija: str. 104.
ISBN 978-9940-520-02-1 (Ministarstvo turizma i
zaštite životne sredine)
1. Љешковић - Митровић, Сања [аутор] b) Туризам
- Одрживи развој - Црна Гора - Зборници
a) Еко-туризам - Црна Гора - Зборници
COBISS.CG-ID 12336144
strana | 108 | page
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
E C O
L o d g e
k o n c e p t
u
C r n o j
G o r i
|
E C O
L o d g e
c o n c e p t
f o r
M o n t e n e g r o
Autori:
Sanja Lješković Mitrović, dipl. ing. pejz. arh.;
mr Slavica Stamatović, dipl. ing. arh.;
Srđan Tadić, dipl. ing. arh.;
Nebojša Adžić, dipl. ing. arh.
Saradnik:
Marko Radonjić
Konsultanti:
Dr Goran Radović, dipl. ing. arh.;
Simeun Matović, dipl. ing. građ.
Urednik:
Sanja Lješković Mitrović, projekt inžinjer za prostorno i
urbanističko planiranje GTZ Podgorica
GTZ tim:
Tijana Durković, Slavica Stojković, Aleksandra Kiković,
Marija Marković
Naslovna strana, dizajn i kompjuterska obrada:
Dejan Mitrović
Kontakt:
Belvederska 5, 81000 Podgorica, Montenegro
Telefon: +382 (0)81 208 295; +382 (0)81 208 296
strana | 109 | page
commissioned by:
Republika Crna Gora
Ministarstvo za ekonomski razvoj
Ministarstvo turizma i zaštite životne sredine
Njemačka tehnička saradnja | German Technical Cooperation
ECO Lodge koncept u Crnoj Gori | ECO Lodge concept for Montenegro
Decembar | 2007 | December

ECO Lodge koncept u Crnoj Gori

Transcription

Similar documents

H40® Eco Flex - the Kerakoll products area

YourLED - Paulmann

KWL EC 300 Eco in Pro

epic eco® epic eco sky speed

1. PDF dokument

Energetska obnova Ljubljane Energy retrofit

katalog slo en - Mobilheim Centrum cz

Agenda ene11

Črna gora - Media - Montenegro Travel

Grad Samobor / Samobor town - Turistička zajednica Samobor

Rak - Skupaj za zdravje človeka in narave

NEPRIJATELJI NARODA U RS-u

Katalog - Enviros

ZLO»IN U 19:30 - Media Centar Sarajevo

Montenegrin Journal of Political Science

Izvjestaj Polumaraton i Fun Run

Kap preko ruba čaše: Klimatske promjene

Solar Power Plants – Brief Guide

Trajnostna urbana infrastruktura