heimen. - Ivar Aasen

HEI MEN.
Nr. 11.
S undag 26. m ai, Kristiania.
1912
Tidhøvelege bunader.
K vit sumarkjole.
Skor.
Idag kjem bilæte av ein kvit sumarkjole og tri skor.
Kjolen er av heimevove ubleikt lereft med tverstripor av grovare garn, 10 fine traadar og so ein grov
som er so tjukk som 5 av dei fine. Denne vert daa
liggjande som ei fin snor paa rettsida av lerefte. Tye
er aa faa paa Norsk husflidsforening,
men er lett aa veva for alle som fer
med slikt.
Det er atter hallingstakken, men
til eit lite brigde er der kappe nedantil
av heile tybreddi.
I halsen og um ermane blonder hekla
av fint garn, kniplingar eller „nuppereller". Aa «slaa nuppereller" er ei
kunst som held paa aa gaa i gløymeboki som so mange andre. Men
nuppereller er vakkert og sterkt, og
ein slær mange slag med ein sit og
pratar. No er det so, at me heller
skal sitja med ein cigaret liksom karane
— me gjev os ikkje før me hev lært
av dei alle unotane deira, maa vita —
men kunde me ikkje røykje um kvel­
dane og kniple og slaa nuppereller
og laga anna smaatteri til klædi vaare
i svallestunder om dagane — til eit
avbrøyte fraa hosebindingi som er
sjølvsagt — og som løner seg framifraa.
Litt stas lyt eit kvende ha likesovel
som eit mannfolk. (Dei gjeng daa
med halskragar og slips og mansjettar
berre dei skal utom døri). Og ein
sparar mangein skilling med aa laga
stasen sin i fristunder. Det er daa
faa som ikkje hev ei fristund ender
og gong. Naar ein gjeng turar paa lande kan ein
vel ha bunding, det hev me altid i fjelle. Og naar
ein reiser paa dampskip kan ein saume, binde eller
slaa nuppereller so det munar. Paa spelferderne sisste
aare sauma eg meir rosesaum (m. a. brun stakk i silkesaum) og kvitsaum enn eg hev gjort heile live mitt
før, trur eg.
Ingen skal faa meg til aa tru noko so dumt som
at det "ikkje løner" seg aa driva med handarbeid.
Eg veit av røynsle at inkje noko løner seg betre.
Men snart er der ikkje anna folk trur løner seg
enn aa sitja paa kontor og café.
Luva er av kvitt lereft, ubleikt,
men tunnare enn kjolen, og ho kostar
20 øre. Lettvint i hus og hagearbeid.
Elles vil eg segja, at baade
til kvardags-bunader og kjolar er
ein upressa panamahatt til 3 kroner
baade god og ven. Til bunader hev me
bruka dei med eit vent heimevove
ullband ikring.
Til smaagjentor og reint unge
drosor er det fint aa lata bandi hanga
nedetter ryggen og ende i duskar.
(Dei væne telemarks-bande hev eg
bruka). Men elles er det best aa leg­
gja bandi tvo-tri gongar kring kollen
og feste endane med spende. Ein
kan daa bruka dei trygt i regn og
sol, dei er like fine, for bandi er sjølv­
sagt av plantefarga, egte garn. Naar
ein væter desse hattane kan ein faa
den formi som høver seg. Eg hev
laga nokre til unge gjentor, og dei er
svært gla for aa ha fenge noko med
skugge paa til varmaste sumaren. Daa
er skaut mindre gode. Men det er
dei einaste hattar eg hev set som gjeng
an 'til bunad. Og dei høver ikkje til
alle bunader heller sjølvsagt. Best
høver dei til kvardagsbunader med
belte. (Vaage-bunad, hardanger-bunad
og østerdals-bunad eller kvardags — halling-bunaden
fraa Hol og Aal — grøn eller rututt stakk med belte).
I Sætersdalen brukar dei mykje halmhattar i
slaatten og det er ikkje stygt til den kvite stakken.
— Ja so var det skorne.
Er no ein sko og noko aa fotografera vil du
segja. Jau desse skorne er verd det. Det er no fyrst den
høge
og
hus).
D et
fra m ifraa
den
laage hardanger-skoen, (saum a i L o ft­
er
gam al
gode.
nette o g
fine.
K ostar
b ysko m ak ara ne .
Og
dei
er
han
ein
h an ds ke
h elvti
av
van leg e
av
og
foten.
Og
skor
fraa
Den
la ag e
6
skin d,
so dei er m est ikkje aa
kroner, den h ø g e 11.
D ei lik n a r paa v an leg e lauparsko, m e n
E in kan setja foten p aa
so
s ko m ak ara r
paa
av sterkt
faa ende paa.
hev sole.
n orsk fo rm p aa skor, o g dei er
Som
sende
eg
faa
til
seg
eit p a p ir o g teikne
b y g d e r de r dei hev flink e
saum a.
E in
sp arar
m y kje
stervev paa v a n le g vevstol.
E g m aatte daa lo v a at eg
ik k je s k u ld e læ ra fraa -meg fyrr u m
tid a
var ute.
4 aar, d aa patent-
M illo m tid s ø v d e eg m e g u p p
k o m so paa, at det o v a n n e m d e
ster let seg gjera.
Og
s jølv o g
m e d y m se s lag m y n ­
eg tykte dette var b aa de lett­
v in t o g b ille g t baa d e m e d u m s y n til g a rn o g tid.
til k nu ta r o g a v in g a r g aar det m e d like
For
m y k je anten
veven er 10 eller 100 m eter.
Sam eleis m e d tid a som
g aar
m ed
m a n g e vever m o t berre
ein.
T ak
til
skaft.
aa
d aa
k v aran dre,
V ev en
re n n in g
og
setja
til
heile
upp
m ed
aa trø n ed dei 3 trøer etter
tid a fraa ein kan t lik t m e d a n n a tri­
vert
slaar
la n g ra n d u tt.
farge,
vert
blaatt
er stasty
stykkje
det
H ar
D e t. d. b ru n
in n blaatt, graatt eller so, daa g aar
ogso rendern e i 2 fargar.
Er re n n in g o g islet av sam e
likevel
striputt
m ynster.
aat b o rn og u n g d o m .
tvoskaft-ty
R audt
i
V il ein h a eit
i sam e veven, so faar ein det ved
aa trø n e d berre dei 2 bo tn trøe rn e o g a ld ri t ak a m e d
den,
s om
vi
kallar
m y nstertrø,
vert o p n e ren der i ren n ing e n .
D ette tvoskafttyet vert m ju k t
det er itræ dd i tvist.
m ed
det.
Eg
fær
m in e
fraa Jo h an nes B u, Lofthus,
eit
b il
H a rdan ge r, o g fraa lia n hev n o m a n g e a n d re o g fengje.
desse
M en
skifte.
det
er
a n d re o g.
I
og
ein
sko
s om
ein
v a n le g
kan faa hjaa
H a rd a n g e r er det g a m a l sko fo rm dette,
det er vel den som
hev v ore m ynster fo r laupar-
s korne, s om er kjen de yvi heile verdi mest.
S p en desk o en
b un ad e r.
er
den
(Skisko).
fo rm i eg lik a r best til fest­
i
s om
firskaftty, a v di
ein trør eit bil i triskaft o g
tvoskaft, faar veven s trip ur ove r b re id d i, o g
kan
ein
veva store eller sm aa ettersom ein vil
E in kan h a ld a v e d m e d triskaft 12 traadar,
kan ein veva
lo m
Um
o g s om g je r at det
kan
ei
ein
skifte o g faa fine stripur.
p y n t til kjolar,
so
s tu n d tvoskaft til b o tn , m e n in n i m il­
kan
V il ein veva
ein taka v akkert p ak k eg arn, gull-
traad eller kva ein s jølv v il h a o g slaa in n kv ar g o n g
ein trør m e d m ynstertrøa, o g av fin are g arn , naar ein
S erlig er dei g o d e til dansarsko.
tek b o tn trøerne.
Neste g o n g k jem ein b a rn e b u n a d .
H ulda Garborg.
So
Veving og heimefarging
Her
g je ld
det berre
aa
p rø v a seg
fram o g ein kan faa til utru le g m y k je vakkert.
kan
veven
b li
m ed
eitslag prik k ar, u m
ein
slaar in n 4— 6 traa dar triskaft o g lik so m a n g e tvoskaft
o g atter triskaft o. s. b.
av fru H elle Søberg.
V il ein h a p lü sch le n g d e r til s k jørtek an tar i veven,
Triliingstof.
b ru k a r ein svart b in d in g s g a r n o g d reg u p p
m au s k u n e
p aa stik k ur heile v even ove r m e d a n ein
h e ld m y nstertrøa n ed lik s o m i n up p e v e v ,
m ed
3— 4 fin traa d ar im illo m
b in d in g s g a rn .
I
ein
vev s om er itræ dd o g u p p b u n d e
slik som te ik n in g i
slag
syner,
kan ein veva 3 — 4
m ynstra kjo lety u tan at ein tarv b rig d a
n o k o v ed s jølve
v even
— berre v ed aa trø
fo ttrøerne p aa y m is gjerd.
T ak t. d. b o m u lls ­
breid der,
som
ein tren g.
til aa s a u m a i o g skjera etter.
n ed
dei
3
k varandre,
kjer re n n in g e n .
H øver
s. b.,
islet
skei.
U p p b in d in g i
s yner:
um
er
slik
p aa ei 20 basm
som
krossarne
D e k an lesa u m u p p b in d in g i i stykkje
n u p p e v e v in g ; fo r h o v o ld træ d in g i o g u p p ­
b in d in g i er eins m e d denne.
I 18 80 g je k k eg eit v evkurs h ja a ei svensk
d am e, som h a d d e p aten t p aa fleire slag m y n ­
ein
kvar traad
so
m ange
kvar listbreid
V il ein so tilslutt løyse
trøer o g b in d a u p p 4, ein til kvart skaft,
o g trø ja m n t 2 . ned, an ten fram o g
ne so m e d
v o ld o g sid an i sam e tin d e
vev
m aa ein slaa in n 5 — 6 fine traadar tvoshaft til in nbrett
g a rn nr. 40 i den farge D e helst v il ha, ren ­
2 traa dar o g træ dei i sam e h o ­
So
M e n im illo m
etter
so
faar
kva
p rø v a seg fram .
ein
attende eller etter
ei vakkert, tju k t ty, som d e k ­
til
ein
vaardrag ter, g u tak læ de o.
veljer.
D e t g je ld berre aa