berria - datu

Igandea
Otsailaren 5a
2012. X. urtea
2.676. zenbakia
2,60 €
www.berria.info
Beste eredu baten alde
Azpiegitura handiei
buruzko eztabaida
eskatu dute Donostian q 13
Kontrola sarean
Interneten gaineko
legeak gehitzen
ari dira q GEHIGARRIA
Euskal sozialisten babesarekin hautatu
dute Rubalcaba PSOEko idazkari nagusi
Ozta-ozta irabazi dio Carme Chacon hautagaiari,
22 botoren aldearekin, eta batasunaren aldeko deia
egin du alderdiaren 38. kongresuan
Rubalcabak alderdiaren batzorde eragilean parte hartzea
proposatzen badio, Patxi Lopez Eusko Jaurlaritzako
lehendakaria «hitz egiteko prest» egongo da q 2-3
Herrira jaioko da
gaur, iheslari
eta presoak
etxeratzeko
helburuarekin
Egin Dezagun Urratsa-Egin
Dezagun Bideak
azken urtean egin duen
gogoetaren emaitza da
mugimendu berria q 8-9
ADRIAN RUIZ DE HIERRO / EFE
Errusiak eta
Txinak atzera
bota dute
NBEren Siriarako
ebazpena
DGozamena eta kezka.
Ostiralean atseden apur bat eman ondoren, atzo berriz ere elurra bota zuen Euskal Herri osoan; hala ere, egunak aurrera egin ahala gorago egin zuen. Mendiak ez ezik, parke eta jolastokiak ere zuritu zituen, eta, ondorioz, jende asko atera zen jolastera nahiz eskiatzera —irudian, Salburua, Gasteizen—. Izotzak, ordea, arazoak eragin zituen zenbait tokitan, eta pertsona bat hil egin zen Baztanen, gatza botatzen ari zela erorita. 10-11
Segurtasun Kontseiluko
hamabost kideetatik
hamahiruk bozkatu dute
alde, baina Moskuk eta
Pekinek betorako
eskubidea baliatu dute q 15
Porrotarekin
hasi du Itxakok
Txapeldunen
Ligako bigarren
ligaxka
Lehia orekatua izan da,
baina Gyori Hungariako
taldea nagusitu egin zaio
Lizarrako partidan q 21
Itxako
Gyori
p GAUR 4O ORRIALDE
q HARIAN 2
IRITZIA 4
EUSKAL HERRIA 8
MUNDUA 15
q KIROLA 18
q AGENDA 25
26
28
q PLAZA 30
2 berria 2012ko otsailaren 5a, igandea
Harian›
PSOE D 38. kongresua
‘‘
‘‘
‘‘
Zorionak Rubalcabari.
Hemendik aurrera guztiok
elkarrekin lan egin behar
dugu PSOEren alde»
Orain, batasuna behar dugu.
Kongresu handia izan da,
demokrazia ekintza handia,
eta ideia askorekin»
Autokritika falta izan zaie.
Gehiegi hitz egin dute egin
ez denaz, aintzat hartu gabe
gobernuan egon direla»
CARME CHACON
JOSE LUIS RODRIGUEZ ZAPATERO
ESTEBAN GONZALEZ PONS
PSOEko diputatua Espainiako Kongresuan
Espainiako Gobernuko presidente ohia
PPren Komunikazio idazkariordea
Jarraitutasunak irabazi du
Alfredo Perez Rubalcaba, atzoko garaipena ospatzen. JULIO MUÑOZ / EFE
Rubalcabak Chaconi irabazi dio, eta PSOEko
idazkari nagusi kargua lortu du, baina
emaitzek alderdiaren zatiketa islatu dute
Alderdiaren oinarrietara bueltatu behar dela
nabarmendu dute bi lehiakideek
Jakes Goikoetxea
Jarraitutasunak irabazi du. Alfredo Perez Rubalcaba da PSOEren
idazkari nagusi berria. Gehienek
Rubalcabaren eskarmentuaren
alde egin dute, baina askok babestu dituzte Carme Chaconen aldaketa asmoak. Rubalcaba alderdiaren erreferentzietako bat da,
1980ko hamarkadatik. PSOEren
Espainiako gobernu guztietan
izan du arduraren bat. Espainiako Gobernuko presidenteordea
izan da Jose Luis Rodriguez Zapaterorekin ,eta iazko gorteetarako
hauteskundeetan hura izan zen
PSOEren hautagaia eta galtzailea. Felipe Gonzalez presidente
ohiaren babesa ere jaso du lehian.
Rubalcabak, Carme Chaconi irabazi eta berehala, zehaztu zuen alderdiaren batasuna eta Andaluziako eta Asturiasko hauteskundeak direla erronka nagusiak.
Emaitzak ikusita, alderdia zatituta dago. Hurrengo lehia 2014rako
hautagaia aukeratzeko izango da.
Jarraitutasunak irabazi du, alde txikiarekin: Rubalcabak 487 boto jaso zituen (%51,16), eta Chaconek, 465 (%48,84). Bi boto zuri eta
baliogabe bat ere izan ziren, atzo,
PSOEren 38. kongresuan, Sevi-
llan (Andaluzia, Espainia). Bozketak eta zenbaketak luze jo zuten.
13:40 aldera hasi zen bozketa, eta
lau ordu geroago jakinarazi zuten
emaitza. Denbora asko behar izan
zuten 956 botoak zenbatzeko.
Jarraitutasunak irabazi du. Rubalcabak Gonzalezen babesa du,
eta atzo eskerrak eman zizkion
Rodriguez Zapaterori, oposizioan
egindako lanagatik eta gobernuan herrialdearen interesak alderdiaren interesen gainetik jartzeagatik. Irabazi eta gero, esan
zuen Gonzalez, Rodriguez Zapatero eta Joaquin Almunia bezalakoa izan nahi duela. Chaconek
esan zuen Rodriguez Zapaterorekin lan egitea izan dela gertatu
zaion onena.
Jarraitutasunak irabazi du,
baina bi hautagaiek aldaketaren
aldeko mezuak zabaldu zituzten.
Batasuna eta aldaketa. «PSOE aldatu nahi dut, aurrerantzean ere
PSOE izan dadin», esanez amaitu
zuen atzoko hitzaldia Rubalca-
bak. «Gehiengoen alderdia, klase
ertainean, belaunaldien artekoa
eta gobernuan aritu nahi duena».
Kongresuaren hotelak ere Renacimiento (Berpizkundea) izena
du. Rubalcabak han hasi zuen iazko hauteskunde kanpaina, eta
han hasi du orduko porrot mingarriaren osteko ibilbidea.
Chaconen atzoko porrota Rubalcabaren kontrako bigarren porrota da. Iaz, Espainiako Gorteetarako hautagaitza aurkezteko
asmoa zuen, baina atzera egitera
bultzatu zuten, Rubalcabaren
mesedetan.
Andaluzia eta Asturias
Barne antolaketa egiteaz eta zuzendaritza osatzeaz gain, Rubalcabak hainbat erronka ditu epe laburrera: alde batetik, Andaluziako eta Asturiasko hauteskundeak, martxoaren 25ean; bestetik,
PPri egin beharreko oposizioa.
Rubalcabak atzo esan zuen oposizio «baliagarria» eta «azkarra»
egin behar dutela. Ez zuen argitu
gobernuan zeudenean PPri eskatu zioten leialtasunarekin jokatuko duten edo PPren estiloko oposizioa egingo duten, erabat kontra,
krisiak PPren gobernua higatu
zain. Luze joango zaie oposizio garaia, PPk gehiengo osoa baitu.
Inkesten arabera, PPk gehiengo osoa lor dezake Andaluzian.
Iazko azaroaren 20ko Espainiako
Gorteetarako hauteskundeetan
PPk PSOEk baino boto gehiago
lortu zituen Andaluzian, lehen aldiz. Andaluzia PSOEren esku
egon da 1978tik. Alderdiaren boterearen sinboloa da. Inkestak
iraultzeko aukera bakarra Espainiako Gobernuaren (PP) murrizketek eta zerga igoerek herritarren asmoak aldaraztea da. Andaluzia galtzen badu, PSOEk gobernu bakarra izango du bere esku:
Eusko Jaurlaritza, PSE-EEren babesarekin.
Rubalcabak PSE-EEk Sevillara
bidalitako 22 ordezkarietatik 21en
babesa jaso zuen. PSNren barruan, batzuek Rubalcabaren alde
egin zuten (Juan Moscosok), eta
besteek, Chaconen alde (Roberto
Jimenezek). Rubalcabak, gainera,
egunotan nabarmendu du Patxi
Lopez Eusko Jaurlaritzako lehendakaria ondoan nahi duela.
Tentsioa eta joko zikina
Tentsioa izan da egunotan PSOEren kongresuan. Atzo, hitzaldiak
hasi aurretik eta ondoren ere, Rubalcabak eta Chaconek elkar besarkatu zuten. Baina jendaurrean azaldutako begikotasunetik
eta errespetutik kanpo, eztenkadaka aritu ziren hitzaldietan. Ordezkarien botoak lortzeko zikin
jokatzea leporatu diote elkarri.
Bakoitzak argi zehaztu zuen zer
ez duen nahi, eta horixe, izenik
eman gabe, lehiakideari leporatu
zion. «Ez dut sinesten salbatzaileengan eta lider pertsonalista eta
karismadunetan», esan zion Rubalcabak Chaconi. Chaconek, berriz, bere hautagaitzaren bertuteak eta Rubalcabarenak kontrajarri zituen, mitin kutsuko hitzaldi
2012ko otsailaren 5a, igandea berria 3
12››
Espetxe abantailak eskubide bihurtzeko
proposatu dute hainbat adituk
16››
Nevadako inkestek hogei punturen aldea
eman diote Romneyri, errepublikanoen lehian
PSOE D 38. kongresua
Lopez,batzorde eragilean
parte hartzeko prest
Alfredo Perez Rubalcaba PSOEren idazkari nagusi berriaren lehen lana batzorde eragilea osatzea izango da. Patxi
Lopez Eusko Jaurlaritzako lehendakaria
Rubalcabaren laguntzaile estua izan da
alderdiko hauteskunde kanpainan, eta
ziurrenik karguren bat izango du alderdian. Lopez prest dago.
Rubalcabak berak hil honen hasieran
esan zuen Patxi Lopez ondoan nahi
zuela eta bere esku balego Lopez etorkizunean «nahi duen guztia» izango litzatekeela. Batzuek ulertu zuten urteotan
Lopez izango dela Rubalcabaren ondokoa eta PSOEren hautagaia izan daitekeela 2014ko Espainiako Gorteetarako
hauteskundeetarako.
Bestelako egoera batean dago Rober-
to Jimenez, PSNko idazkari nagusia.
Jimenez Chaconen aldekoa da. Atzo,
Rubalcabaren garaipenaren berri izan
ostean, Jimenezek esan zuen «guztiek»
irabazi dutela eta kongresua «akuilua»
izan dela. «Alderdia guztiok osatzen
dugu, eta, orain, guztiok talde berekoak
gara, amaitu da baten edo bestearen
alde egotea», Jimenezen iritziz. PSOErekin harreman ona izatea espero du.
Euskal Herria,Zapateroren
malkoetan baino ez
Euskal Herriari buruz oso gutxi hitz egin
zuten atzo. ETAren su-etena PSOEren
garaipena izan dela esan zuten Chaconek eta Rubalcabak. Rubalcabak adierazi zuen behin bakarrik entzun duela
Rodriguez Zapatero negarrez, ETAk
behin betiko su-etena iragarri zuenean,
iazko urtarrilean.
batean: «Etsitzea edo aldatzea,
gelditzea edo aurrera egitea, historia pasatzen uztea edo historia
egitea, inori ez itxarotea, erabakitzea, gaur, orain, une honetan, gizartearen gehiengoa lortzea».
Sozialisten
etorkizuneko
proiektua osatzeko eta herritarren konfiantza berreskuratzeko
orduan ez zuten alde handirik aurkeztu: alderdiaren oinarrietara,
erroetara bueltatzea; alderdian
‘‘
Alderdiak ahots bakarra
izan behar du
Espainiako
leku guztietan»
ALFREDO PEREZ RUBALCABA
PSOEko idazkari nagusia
parte hartzea bultzatzea; alderdiaren egitura berritzea; emakumeen parte hartzea indartzea; espekulatzaileei aurre egitea; zerga
politikak aldatzea, kapital errentek lan errenten pare ordaintzeko;
Europako Batasunaren gobernua
indartzea; gizarte zerbitzuei eustea (osasuna, hezkuntza, pentsioak); alderdia gardenagoa izatea;
eta PPri aurre egitea.
Federazioa, konfederazioa
Bien arteko ezberdintasun bakanetakoak alderdiaren antolaketari buruzkoak izan ziren. Rubalcabak Kataluniako sozialisten autonomiaren kontra egin zuen, esanez aurrerantzean ere alderdi
konfederala izan behar dutela, ez
alderdien konfederazio bat. Rubalcabak PSOEren espainiartasuna nabarmendu zuen: «Alderdiak ahots bakarra izan behar du
Espainiako leku guztietan». Chaconek erantzun zion «Espainia
batua» baietz, baina «plurala».
Elizaren kontra hitz egin zutenean jaso zituzten txalo gehienak
eta ozenenak. Rubalcabak PPri
mehatxu egin zion, hainbat gaitan 30 urte atzera egiten jarraitzen badu (abortatzeko eskubidean batez ere) PSOEk gai guztietan
egingo duela atzera eta berriro
planteatuko duela estatuak Vatikanoarekin daukan harremana,
Konkordatua. Chaconek argi eta
garbi esan zuen Espainia laikoa
nahi duela: «30 urte baitaramatzagu gehiegi jasaten».
Felipe Gonzalez eta Alfredo Perez Rubalcaba, 2011ko kanpainako ekitaldi batean. JAVIER CEBOLLADA / EFE
G Soslaia
Alfredo Perez Rubalcaba
Unerik zailenetan agertzen da
olitikari espainiar trebatuenetakoa da Alfredo Perez Rubalcaba (1951, Solares,
Espainia). Erretorika handia eta
negoziatzaile doainak aitortzen
dizkiote aurkariek. Ez du alferrikakoa nobela beltzak irakurtzeko duen zaletasuna eta musean
aritzeko duen afizioa. Kirolaria
ere izandakoa da. Eta horrek ere
erakusten du egin duen ibilbide
politikoaren beste ezaugarrietako bat. Madrilgo Unibertsitate
Konplutentsean ikasten zuen
garaian, atletismoan aritzen
zen. 100 metro egiteko, 10,9 segundo aski zituen. Politikan, ordea, ibilbide luzeko karrera ari
da egiten, eta urratsez urrats
egin du gora, nahiz eta egun 61
urte izan.
Espainiako Gorteetarako
hauteskundeetan Mariano Raxoiren aurkako lehia galdu on-
P
doren, Rubalcabaren gainbehera iragartzen zutenak isilik utzi
ditu, beste behin. Zientzialari
baten antzera, ongi neurtu ditu
alderdi barruko indarrak. Unerik
delikatuenetan politikan aurrera egiteko formula egokia aurkitu izan balu bezala. Hala gertatu
zen Felipe Gonzalezen agintaldiaren azken urteetan, Jose Luis
Rodriguez Zapaterorenean eta
azken hauteskundeetan —hark
hartu zuen alderdiaren lema,
eta PSOEk inoiz lortu dituen
emaitzarik txarrenak lortuta ere
idazkari nagusi izateko aurkeztu
zen—.
Pilar Goia gasteiztarrarekin
ezkonduta dago, eta ez du
seme-alabarik. Emazteak bezala, kimika ikasketak egin zituen Rubalcabak, baina ez da
inoiz lanbide horretan aritu.
Ikasketa horiek, baina, bere jar-
dunean oso baliagarriak izan
zaizkiola aitortu izan du.
1974an sartu zen PSOEn.
Azaldu izan duenez,haren lagun
Enrique Ruanoren heriotzak
eraman zuen politikara
—Francoren Poliziak atxilotu
eta hil zuen Ruano—.Alderdia
1982an iritsi zen lehenbiziko aldiz gobernura,eta Rubalcabak
unibertsitatearekin eta hezkuntzarekin lotutako postuak bete
zituen hasieran.Teknikari aurrena,eta idazkari nagusi gero.Pixkanaka-pixkanaka Felipe Gonzalez gobernuburuaren konfiantza irabazten joan zen; Hezkuntza ministro izendatu zuen
lehenengo,eta Presidentetza
ministroa eta gobernuaren bozeramailea izan zen agintaldiaren azkenengo urteetan.PSOEren gobernua krisi larri bat igarotzen ari zen garai hartan. Boze-
ramaile gisa,GALen eta funts
erreserbatuen eskandaluei aurre egin behar izan zien.Baita alderdi barruko ustelkeria kasuei
ere.Zer edo zer ikusi omen zuen
Gonzalezek Rubalcabarengan
ardura handiko kargu horiek
emateko.1993an,Presidentetza ministro izendatu zuen,eta
kargu horretan izan zen 1996an
Jose Maria Aznarrek (PP) hauteskundeak irabazi zituen arte.
Rubalcabaren biografian beti
nabarmendu izan da alderdi sozialistaren une zailenetan agertu ohi dela. Eta Zapaterok ere
gogoan izan zuen hori, Kataluniako Estatutuaren aferak eta
euskal gatazkak gaina hartu
ziotenean.
Espainiako Gobernuan bete
dituen kargu guztien artean,
Barne ministroarenak egin du
ezagun Rubalcaba. ETAk suetena eman eta bi astera eskaini zion ardura hori Jose Luis Rodriguez Zapaterok. Hain zuzen,
ETAren aurkako borroka «obsesio» izan duela aitortzen du Rubalcabak, eta harro dago egindako lanaz. «ETAren amaieraren hasiera» bata bestearen
atzetik egindako atxiloketen estrategiak ekarri duela nabarmendu izan du —ETAko ustezko
530 kide eta ustez kale borrokan aritutako 200 pertsona
atxilotu dituzte haren agintaldian—.
Barne Ministerioan egindako
lanari esker, Hego Euskal Herriko sozialisten babesa irabazi
du. Guretako bat da leloa erabili
dute bertako sozialistek Euskal
Herrira etorri den azken bisitetan.
Zapateroren azken agintaldian protagonistetako bat izan
bada ere, Rubalcabak ez zuen
izan hasiera erraza. PSOEren
35. batzordean, Zapateroren alderdiko idazkari nagusi hautatu
zutenean, Rubalcabak Jose Bonoren alde egin zuen. Erabaki
hori, baina, berehala zuzendu
zuen. 2004ko hauteskunde
orokorretan zeregin garrantzitsua izan zuen Rubalcabak:
M-11ko atentatuei buruzko eztabaidan esaldi batek ospetsu
egin zuen: «Espainiarrek gezurrik esaten ez duen gobernu bat
merezi dute».
p JOKIN SAGARZAZU
4 berria 2012ko otsailaren 5a, igandea
Harian › Iritzia
Jendea
euskal errepideetan (nola izango dira
ba errepideak euskal!?) dabilen ibilgailu kopurua, kutsaduraren zenbatekoa,
akordioak eta protokoloak, Guggenheimek espero dituen bisitariak, Bilboko
endea ez eta beste guztia da jendarArte Ederren museoak iaz jaso zituetea: barne produktu gordina, aurtennak, Tabakalera martxan jartzeko
go urterako Confebasken aurreikuspeadministrazio bakoitzak jarriko duen
na, enpresa handien irabaziak, langabe
diru kopurua, balio erantsiaren gaineko
kopurua, zenbakiak eta ehunekoak,
zerga, tabakoaren prezioa, alkoholareUrkullu Jaurlaritzaren deia jasotzen,
na, zergetatik sartzen den dirua,
dirurik ez duelako laguntza eske, Eushainbeste lagun egunero Interkal Finantzen Kontseilua, Adegi eta
neten, hainbeste ordu telebista
Bidegi, etxebizitzen prezioa, arginaurrean, soldata minimoa,
darrarena, erregaiena, gasarena,
pobreziaren atalasea (izorrai!),
futbol jokalarien soldatak, inkeshainbeste familia batere
tak eta estatistikak, iritzi publidiru sarrerarik gabe.
koa, Euskobarometroa,
Jendarte eredua aldatu
ETBren audientzia, politibeharra dago, baiki.
koei jarritako notak, konJira
Sortu, hasi, jendeaz hitz
tsumo prezioen indizea,
Xabier Gantzarain egin.
murrizketen zenbatekoa,
J
Zuzendaria:
Martxelo Otamendi
Zuzendariordea:
Iñaki Petxarroman
Edizio arduraduna:
Andoni Alvarez
Argitaratzailea:
Euskal Editorea SM
Publizitatea: Bidera
publizitatea
Lege gordailua:
SS-0662/03
Batzorde parekidea:
0712I84059
Egoitza nagusia:
Martin Ugalde kultur parkea.
Gudarien Etorbidea, z/g.
20140 Andoain.
Telefonoa:
(0034) 943-30 40 30
Faxa: (0034) 943-30 09 43
Webgunea:
www.berria.info
Posta elektronikoa:
[email protected]
Publizitatea:
[email protected]
Harpidetza saila:
(0034) 943 - 30 43 45
Date: 05/02/2012
Exemplaire: 2.676
Editeur: Euskal Editorea s.l.
Directeur de publication:
Martxelo Otamendi
Comission paritaire:
0712I84059
Delegation Labourd:
Lisses 3, 64100-Baiona.
Tel.: (0033) 559256220.
Fax: (0033) 559254303.
E-mail: [email protected]
ORDEZKARITZAK
Araba: Bizenta Mogel, 6.
Posta kodea: 01008
Gasteiz. Telefonoa:
945-15 04 52. Erredakzioko
faxa: 945-14 83 07.
Posta elektronikoa:
araba @berria.info.
Bizkaia: Uribitarte kalea, 18,
3. C. Posta kodea: 48001
Bilbo. Telefonoa:
94-435 26 00. Erredakzioko
faxa: 94-423 49 75.
Posta elektronikoa:
[email protected].
Lapurdi: Lisses, 3. Posta
kodea: 64100 Baiona.
Telefonoa: 559-25 62 20.
Faxa: 559-25 43 03.
Posta elektronikoa:
lapurdi @berria.info.
Nafarroa: Iratxeko Monasterioa, 45, 13. Posta kodea:
31011 Iruñea. Telefonoa:
948-36 66 22.
Publizitatea: 948-36 66 23.
Posta elektronikoa:
[email protected].
berria
Meritua
jasotzen dut BERRIA etxean,Euskadi Irratia entzuten dut eta auzokideek euskaraz dakite.Baina nire auzoa txikia da,eta
Karrantzatik Maulerako bidean,herri eta
hiri asko daude,zorionez.Meritua ez da
rtuellakoak eta euskaldunak? Zueerdalduntzat ditugun herrietako jendeak
na bai dela meritua.Zergatik harritzen gaitu hainbeste ortuellarrek edo ta- euskara ikastea; meritua da euskaldun
zaharron komentarioak jasatea.Euskara
fallarrek euskaraz jakiteak? Hori baino
ikasi eta berrogei urtera ere,euskaldun
esperpentikoagoa da herri euskalduneberri deitzen diegu.Ez zaizkigu euren hetan bizi diren euskaldun zaharrek gazterriak interesatzen: zer dago,bada,Baralaniazko zenbait egunkari erostea eskaldon guk ikusteko modukorik? Eta
kela gehiago dituztelako euskarazpentsatzen dugu haiek gure hekoek baino.Ez da Ortuella euskaraz
rrietara etorri eta flipatu egin bebizitzeko herririk errazena izango,
har dutela gure kulturarekin,eusbaina muxikarrek,bilbotarrek,tokararekin,bizimoduarekin…aber,
losarrek,hendaiarrek edo gasgure alboko herrietan bizi
teiztarrek ere ahalegina egin
dira,e? Ez dira euskara ikabehar dugu euskaraz bizisi duten japoniarrak,eustzeko.Nire auzotik atera
Bira
kal herritarrak dira,geure
gabe biziko banintz,ez nuOnintza
Enbeita
modu-moduan.
ke arazorik izango: goizero
O
Euskal idazleak burua
jasotzen duenean
Pako Aristi
Idazlea
E
uskal idazleak burua
idazmahaitik jasotzen
duenean, zer ikusten
du bere begien aurrean? Duela hamarkada
asko ikusten zuen panorama berbera: hizkuntza hegemoniko bat,
espainola (Iparraldean frantsesa
bezala, baina Hegoaldea dut nik
ezagun), eta menpeko hizkuntza
bat, euskara, legez, aurrekontuz
eta ahalmenez ongi eta gogor
mugatua, idazlea, bere sormen
orduan askea bada ere, lana plazaratu orduko menpeko izaki bihurtzen duena automatikoki.
Hizkuntza orok dauka bere historia, eta historia horren arabera
izango du sostengua eta zabalkundea emango dion botere bat.
Hizkuntza babesten duen botere
kuota hori nolakoa den, horrelakoa izango da bere hedapen soziala. Inongo hizkuntzak ez du
funtzionatzen botere baten bermerik gabe, eta esaten denean hizkuntza bat ez dela modernoa eta
garatua, esan nahi da ez daukala
bere garapena eta gaurkotasuna
bermatuko dituen botere bat atzean.
Gizartearen gunean ezarriko
duen boterearen dependentzian
bizi da hizkuntza baten hedapena,
garapena eta eboluzioa. Estatu
zentralista eta hegemonikoak hizkuntza zentralista eta hegemoniko bat ezarriko du, eta estatu horrek, hegemonikoa ez den beste
hizkuntza baten garapena ez du
baimenduko. Estatuek ez dituzte
jasaten hizkuntza hegemonikoa
oztopatzen duten hizkuntza arrotzak.
Aurrena hizkuntza horiek deusezten saiatzen dira. Lortzen ez
badute, hurrena mende asko
iraun ditzakeen kanpaina gogorrari ekingo diote, hizkuntza
horiek gutxietsiz, hiztunei iseka
eginez eta hiztun horien herrialdea probintzializatuz eta basatitzat aurkeztuz propagandaren
bidez.
Honek guztiak huts egiten
badu, azkenean gaurko egoerara
iritsiko gara: estatuak nolabaiteko tolerantzia bat erakusten du
hizkuntza horiekiko, baina estu
mugatu eta zedarrituko ditu,
mugiezinak diren hesiak jarriz
haien zabalkundeari; egoera
horretan, hamarkada askotan hizkuntza horien hazkundea ez da
izpi bat baino izango. Elebitasun
asimetrikoa? Ez. Elebitasun desorekatua; desorekatua eta desorekatzailea.
Euskara babesten duen boterea
ahula da, oso baliabide eskasak
dituen autonomia bat besterik ez;
Espainiako sistema politikoak
emandako azpi-sistema bat, estatuak zorrotz zelatatzen duena.
Euskaldunok ez dugu inongo
botererik gure esku, baizik eta
estatuak utzi eta baimendu dizkigun eskumen apur batzuekiko
kudeaketa besterik ez, erabat
botere zentralaren mendekoa
dena. Mendeko botere bati mendeko hizkuntza dagokio.
Estatu hegemonikoak beti
kamustu eta uzkurtu egingo du
mendeko hizkuntza: legeen bidez,
parlamentu autonomikoek onartutako erabakiak errekurrituz;
komunikabideen bidez, mendeko
hizkuntzaren aurkako giroa sortuz eta agerpen-kuota txikietara
baztertuz; politikaren bidez, ospearen kontra eginez; eta propagandaren bidez, bere aurkako kanpainak antolatuz.
Horrela, mendeko hizkuntzak
harremana galtzen du bizitzarekin, desagertzen da piramide
sozialaren gailurretatik; euskararik ez dago epaile, abokatu, mediku, kazetari, enpresari eta abarren
ahotan. Euskararik ez darabilte
Basque Culinary Centerren.
Estatuak frogak jartzen dizkio
etengabe mendeko hizkuntzari:
frogatu behar du, etengabe, modernoa dela, zientzietarako balio duela, erakargarria dela. Biolentziaz
inposatutako hizkuntza nagusiak
seduzitzeko gaitasuna eskatzen
dio hizkuntza menderatuari.
Hala esan zuen Hizkuntza Politikarako Sailburuordeak euskararen egunean: «Jendea erakarri
egin behar dugu modu onekin eta
formak zainduz. Jendeak ikusten
duenean euskara modernoa dela,
eguneratua dagoela, bizitzarako
edozein alorretarako balio duela
(…) jakin-minarekin hartuko
dute». Ez al zen aspaldi frogatu
euskara modernoa dela? Hizkuntza menderatua beti dabil frogatu
beharrean beharrezkoa dela
mundu honetan bere existentzia.
Herrialde serioek bere kultura
bultzatu eta subentzionatu egiten
dute, batetik bere herrian existitu
dadin, eta bestetik kanpoan ezaguna izan dadin. Gure herria ez da
serioa. Eta zer ezberdintasun du
serioak diren herrialdeekin? Bakarra: estatua. Estatua duten
herrialdeak errespetuz hartzen
dira beste nazioetan, ez da kuestio-
natzen haien kultur politika, edo
dirua zertan xahutzen duten.
Horregatik gu ez gaituzte seriotzat
hartzen, ez bada Espainiako estatuaren baitan, hortik sari nazionalen pisua, kanpoan aurkezten gaituena.
Norvegiako gobernuak argitaratzen diren ia liburu guztien mila
ale erosten ditu, liburutegi sarean
banatzeko. Laguntzak ematen
ditu, baita ere, liburuak itzultzeko
eta atzerrian argitaratzeko. Herbjorg Wassmo idazleak ukatu egiten du hori protekzionismoa
denik: «Horri esker gure liburuak
berdin aurki litezke Moskun edo
Madrileko Retiron. Ez du merezi
bere kultura babesten ez duen
herri bat defendatzerik. Estatuak
jakin behar du inork baino
lehenago artistek lana egin eta
bizi egin behar dutela». Lau milioi
eskas dituen hizkuntza da norvegiera, baina a zer lekua duen munduan! Dio Wassmok: «Hain hizkuntza txikia izanda, pentsatu
nahi dut gure literatura, ez exotikoa soilik, baizik eta ona delako
zabaltzen dela mundura». Subentzioak goraipatzen ditu, beren
kalitatearekiko konfiantza erakusten du, nola? Naturaltasun osoz.
Guk ez daukagun naturaltasun
batekin.
Ni harritzen naiz hemengo idazle, zutabegile eta gogoetagile
gehienek, Joseba Sarrionandiari
emandako Euskadi sariaren istiluaren aurrean, kasu, esaten dutenean politika ez dela hizkuntzarekin nahastu behar. Justu
kontrakoa denean: ekimen politikoak soilik salbatzen eta hedatzen
ditu hizkuntzak munduan. Horrela izan da nazio guztien historian.
Hona zer zioen El País egunkarian
berriki Martin Davidson British
Council-eko zuzendariak: «Lan
kulturala politikoa da, eta zerikusia du nazioen eta pertsonen artean eratzen diren harremanekin».
Botere politikorik gabe, hurrengo 100 urtetan izpi bat bat baino ez
du aurrera egingo euskarak. Eta
mendeari izpiarekin erantzuten
dion hizkuntzak ez du bi menderen beharrik izango desagertzeko.
2012ko otsailaren 5a, igandea berria 5
Iritzia ‹ Harian
b
Damu-mudak
Hizpideak
Sozialisten geroa
Mikel Lizarralde
[email protected]
spainiako alderdi sozialistak badu,
azkenik, Zapateroren ondorengo
aldia kudeatuko duen idazkari nagusia:
Alfredo Perez Rubalcabak 60 urterekin hartuko du PSOEren gidaritza, alderdia azken hiru hamarkadetako krisirik gordinenean dagoenean eta gobernurako hauteskundeak inoizko
emaitza txarrenekin galdu ondoren.
80ko hamarkadatik sozialistek kudeatu dituzten gobernu talde ia guztietan
izan da Rubalcaba, lehendabizi Felipe
E
r
orra ikasle bat, maisuak darabiltzan margoak, hark
ematen dituen brotxa-kolpeak, haren joan-etorriak
imitatzen. Ez da ikasle txarra, Prado museoan aurkitutako
Giocondaren kopiak hala erakusten du. Baina egunotako
informazioetan, aurkikundea bera baino interesgarriagoa
da bidenabar baino agertu ez dena: bi koadroetan ageri
diren pentimentuak —koadroetan egon ohi diren damuen
eta asmo-aldaketen arrastoak— berdin-berdinak omen
dira. Da Vincik, damututa, atzera egiten duenean, ikasleak ere atzera egiten du. Maisuak bideren bat utzi eta beste bat hartzen duenean, gauza bera egiten du ikasleak
ere.
Baina maisuaren dudak, itxaro-aldiak dira ikaslearentzat: zain egoten da beti maisuak zein bide hartuko. Maisuaren damua bere kabutatik irteten da. Ikasleak ere
izango ditu dudak eta damuak, baina maisuaren bidetik
desbideratuko lukete.
Emaitzen atzeko zalantzak eta damu-mudak bereizten
ditu jenioa eta imitatzailea.
H
Gonzalezekin eta ondoren Zapaterorekin, eta azkeneko urteotan Espainiako
gobernuko gizon indartsuena izan da.
Orain, berriz, aldaketa agindu du, bere
nagusia izan denaren itzala ahalik eta
azkarren gainetik kentzeko asmoz.
Kongresuak ondorioak izango ditu,
bitan banatutako alderdi bat irudikatu
duelako,bi hautagaiek batasunaren aldeko deiak egin arren.Eta euskal politikagintzan ere eragingo du: Patxi Lopezek arnasa pixka bat hartuko du,babestu duen hautagaiak irabazi duela ikusita,baina Nafarroan ikusteko dago nola
eragingo dion Roberto Jimenezi Chaconen alde egin izanak.
Hitz beste
Anjel Lertxundi
Zaldieroa
Biharko zer?
Z
er eman dute biharko?»
galdetzen dugu «zer gertatuko da bihar nire bizitzan?» galdetzen ariko bagina
bezain serio. Eta zain geratzen
gara, etorkizunerako erabakirik
garrantzitsuenak erantzun
horren baitan baleude bezala.
Egia da gutxienez hiru erabaki
hartzen ditugula erantzunaren
arabera: zenbat arropa jantzi, ze
oinetako aukeratu eta aterkia
hartu edo ez. Gure bizitza alda
dezaketen hiru erabaki, zalantzarik gabe. Eta, gainera, gehienetan,
bezperakoa erabaki desegokia
dela jabetzeko. Ze biharamunean
aterkia hartuta irteten gara, baita
goiza lainorik gabe esnatzen
bada ere.
Egunean egunekoa bizitzeko
hautua harro aldarrikatzen duen
gizarte honek eguraldiarekin zer
datorren begira jartzeko daukan
joera deigarria da. Ezerk ez gaitu
etortzekoa den eguraldiak adina
kezkatzen. Momentuko eguzki
printzekin goxatu eta gozatu beharrean etortzekoak diren laino
beltzengatik izutzeraino. Beti
Larrepetit
Arantxa Iturbe
Entendimenturik
gabeko
umemoko
arduragabeak
bezala tratatzen
gaituzte. Eta utzi
egiten diegu.
u
biharkoa da garrantzitsua, inoiz ez
momentukoa.
Aste honetakoak pronostiko guziak gainditu ditu. Aste osoz iragarri digute badatorrela. Badatorrela
hotza. Neguan. Aste osoz gogorarazi digute zenbat jende hil duen
hotzak goialde horietan. Aste
osoz, jazteko ondo irten behar izanez gero, eta derrigorrezkoa ez
bada, ez hartzeko autorik. Balkoira
atera eta ateri bada ere, derrigorrak gure bizitzan ze muga dituen
pentsatzen jartzeraino.
Entendimenturik gabeko umemoko arduragabeak bezala tratatzen gaituzte. Eta utzi egiten diegu. Ahaztu dugu eguraldiaren hizkuntza. Ez dugu ulertzen zer
esaten digun, eta, lotsatu beharrean, babestuak sentitzen gara, zer
egin eta zer ez esaten digun ahotsari esker. Jabetu gabe, ahotsak
zerbaitegatik agintzen digula. Eta
zerbait hori ez da urruti ibiliko, gertatzen dena gertatzen dela ere,
«nik abixatu nizun» erantzunetik.
«Zuk hutsegin duzu»-tik.
Elurrarekin hoztea hutsegitea
balitz bezala.
Zuzendariari
BERRIAk irakurleen eskutitzak plazaratzen ditu. Ez dituzte 1.400
karaktere baino gehiago izan behar, tarteak barne, eta BERRIAk mozteko
eskubidea du. Helbide honetara bidali behar dira, izen-abizenak eta herria
adierazita: Berria, Martin Ugalde kultur parkea, 20140 Andoain. Eskutitzak
Internet bidez bidaltzeko: [email protected].
LAB sindikatuaren
autonomiarik eza
Ziur nago ez zaiola erraza gertatu Adolfo Muñoz ELAko idazkari nagusiari salatzea LAB sindikatuak ezker abertzaleak
agintzen duen erakunde publikoetan daraman estrategia.
Funtzio publikoan dihardugunoi ulertezina gertatzen zitzaigun nolatan ez zuen ELAk ezer
esaten LAB sindikatuak ezker
abertzalearekiko duen begi
bistako menpekotasunaz.
Susmatzen hasiak ginen ez ote
zegoen halako konplizitatea bi
sindikatuen artean ezker abertzalearen patronala babesteko. LABek muzin egin dio sindikatu baten eginkizun
behinenari. Baieztapen hori
argi azaltzen zaigu, besteak
beste, Donostiako Udalak langileen lan-hitzarmenean egin
dituen murrizketen aurrean
LAB otzan-otzan agertu dene-
an, Diputazioaren zerga politiken erreforma babestu duenean eta Bildukoek Kutxabanken sorreran kutxen
arduradunekin lortutako akordioa txalotzean. Ziur nago erakunde horietan ezker abertzalea oposizioan balego
bestelakoa litzatekeela LABen
jarrera eta mobilizatuko litzatekeela azken egunotan mobilizatu den legez Madrilgo eta
Gasteizko gobernuek egindako
murrizketen kontra. Batzuk
aspaldian jabetu ginen LAB
sindikatu honen joko bikoitzaz.
Beste batzuk, berandu izan
bada ere, azkenean konturatu
eta ausartu dira salatzera.
Eta, bukatzeko, aurreikuspen
bat: seguru nago egunen batean ezker abertzalea Ajuria
Enera iristen bada ez duela
mobilizaziorik egingo bere
gobernuko lagunek egindako
murrizketen aurka.
Aizpea Diez Arrieta. Pasai San Pedro.
6 berria 2012ko otsailaren 5a, igandea
Harian › Iritzia
Pedalak
eta frenoa
ake prozesu edo konponbide prozesu edo
dena delako prozesu
bat abian dela uste duzunean, eta fokuen argitan ezer
gertatzen ez denean, ilunpetan
zerbaitean ari diren seinale izan
daitekeela pentsa dezakezu; lanpetuegi daudela sukaldean egongelara agertzeko. Baina azken
egunotan bezala hainbeste bilera
publiko eta adierazpen egiten dituztenean, beldur zara kontrakoaren seinale izan ote daitekeen:
sukaldean ez dutela asmatzen
eta egongelan ibiltzeko astia sobera dutela.
Ez da erraza, informazio pribilegiatua izan gabe, azkenaldikoen interpretazioa egiten. Adibidez: Frantziako Gobernuak Espainiako Gobernuaren aurretik
pausorik ez zuela emango sine-
B
tsita zeunden; espetxe politikan
Madrilek ezarritako ildoari jarraituko ziola, alegia. Eta, oraindik urratsik egin ez duen arren,
Parisen oso modu interesgarrian
hasi dira gauzak mugitzen. Espainiako Barne ministroak presoen damua baldintza dela esaten jarraitzen duen bitartean,
Frantziako Legebiltzarrak presoak gerturatzearen aldeko proposamena onartu du, Justizia ministroaren onespenarekin, eta
Nicolas Sarkozyren alderdiak
Euskal Herrian dituen ordezkarien sostenguarekin, Jean Grenet kasu. Hipotesi bat: Mariano
Raxoi eta konpainiarekin adostasunean ari dira Sarkozy eta konpainia, lehen pausoak Pirinioetatik iparraldera ematea errazagoa
izan daitekeelakoan.
Raxoik, bitartean, espetxe po-
Handik eta
hemendik
Imanol Murua Uria
Hipotesi bat:
Mariano Raxoi eta
konpainiarekin
adostasunean ari
dira Sarkozy eta
konpainia,
lehen pausoak
Pirinioetatik
iparraldera ematea
errazagoa izan
daitekeelakoan
litika malgutzeko eskatzen diotenekin bilera publikoak egin ditu
Moncloan. Presoak pixkanaka
gerturatzeko eta gaixotasun larria dutenak askatzeko eskatu
diola jakinarazi du Patxi Lopezek, eta Raxoiren asmoei buruzko mezu baikorrarekin atera da
Urkullu: Espainiako gobernuburuak jendaurrean emango dituen mezuak «modulatzen» eta
«diskrezioz lan egiten» asmatuko duen esperantza duela esan
du EBBko buruak. Dena norabide berean doala pentsa zenezake,
bitartean erdi-ahaztua genuen
D3M hauteskunde plataformaren auzia berpiztu ez balute, edota Jorge Fernandez Diaz Espainiako Barne ministroak ahoa
hainbestetan zabaldu ez balu:
orain ETAk aktibo jarraitzen
duela esateko, orain Gobernuak
estatu ikuspegiz eta eskuzabaltasunez jokatuko duela agintzeko,
orain presoek damutu egin behar
dutela ohartarazteko, orain ETAri arma batzuk zelairen batean
uzteko eskatzeko. Hori baldin bada Urkulluk iragarritako mezuen «modulatzea», jai dago.
Krisiaren aurrean,
irtenbidea gure esku
Miren Aranoa
Txelui Moreno
Asun Fernandez
de Garaialde
Eusko Alkartasuna
Ezker abertzalea
Aralar
M
erkatuak,
interes espekulatiboak,
neoliberalismo itzelak
eta munduko buruzagi nagusien ezkerrera begiratzeko gaitasun faltak ekarri dute lehenik,
eta ondoren areagotu, azken
hamarkadetako munduko krisirik handiena. Herritarron eskubide sozialen kontrako neurriak
hartzeko agente ekonomiko
internazionalek egin duten presioak eta Estatuko eta Nafarroako Gobernuen politikek (presio
internazionala onartu dute
murrizketa krudel eta eskuineko politikak ezarriz) krisia amaitzeko gai ez direla demostratu
dute, eta, gainera, okerragotu
dute. Era honetako neurriak
inposatu izanak zuloa gero eta
sakonagoa egiten du, eta irteera
urrunagoa.
Baina, mundu osoan eragina
duen krisiaren ondorioak jasateaz gain, Euskal Herrian, gainera,
egoera ekonomikoari aurre egin
behar diogu gure subiranotasunaren ezeztapena jasanez, bai
politikoki eta bai ekonomikoki.
Eta hori guztia, krisiari ezkerretik (eskubide sozial, laboral eta
zerbitzu publikoen errekonozimendu eta babesetik) aurre egiteko tresna hoberena gure erabakitze gaitasuna bada ere. Krisiaren aurrean eskuinaren errezetak ezartzen dituztenak, hau da,
PP Madrilen eta UPN-PSN Nafarroan, gure erabakitze eskubidea ezeztatzen saiatzen dira, lehenengoak aintzat ez hartuz eta
beren politikak inposatuz eta bigarrengoak utzikeriaz eta Mariano Rajoyren proposamenak imitatuz.
Mariano Rajoyk inposatu dituen eta ezarri nahi dituen neurriek, batez ere eskubide sozialen murrizketak eta lan erreformak, egoera larriagoa egiten dute. Langabezia handiagoa ekarriko dute, eta benetan behar
dutenentzako babes sozial falta.
Neurri antisozialak inposatu
nahi dizkiete herritarrei, sistema publikoa eta Ongizate Estatuaren zutabeak ahultzen dituztenak, lan baldintzak okerragotzen dituztenak, eta langileak
behartzen dituzte beste behin
krisiaren ondorioak ordaintzera. Herritar gehienen borondatearen kontra inposaturiko neurriak jasan behar ditugu; eta jus-
tu krisia eragin dutenei mesede
egiten dietenak baina ahulentzat ondorio kaltegarriak dituztenak.
Are gehiago, Alvaro Miranda
Ekonomia Kontseilariari gertatu bezala, neurriek porrot egin
dutela ikusi eta gero, Los Arcoseko zirkuituarekin eta orokorrean Plan Navarra 2012 delakoarekin bezala, horrelako politika
traketsen eta neoliberalen buru
direnak ez dira gai beren akatsak onartzeko. Onartezina da
oraindik ere Nafarroan dimisiorik egon ez izana.
UPN-PSNren gobernuak merkatuei kasu eginez eta herritarrei bizkarra emanez ezartzen ditu neurri horiek guztiak. Lortu
dute langabeen zifra 50.149etara
heltzea. Eta haiei Enplegua
Erregulatzeko Espedienteengatik kaltetuak izan direnak gehitu behar zaizkie (2011n, 8.671 pertsona), Nafarroako Gobernuak
enpresariek mahai gainean jarritako espediente guztiak onartu baititu (enpresa horiek irabaziak lortu dituztenean ere bai).
Nafarroako Kutxa pribatizatu
dute, eta, era honetan, nafarrok,
2009. urtean 1.300 milioi euroko
balio kontablea zuen entitate baten jabe ginenok, 216 milioi euroko burtsa balioa duenaren partaidetza minoritarioaren jabe
gara orain. Oinarrizko errenta
gutxitu dute gehien behar zenean; lege berriarekin eta murrizketekin hartzaileen %20k ez dute jasoko. Eta, azkenik, esan behar dugu osasun arloko murrizketak %12aren inguruan daudela azken bi urteetan, eta bien
bitartean klinika pribatuetara
igorri diren kasuak hazi dira.
Klinika Unibertsitarioaren kasuan, %25 2003. urtetik.
Gogoratu beharra dago, azken
bi urteetan langileen eskubide
sozialen aldeko mobilizazio anitz
egin dela, hala nola Osasun eta
Hezkuntza publiko eta kalitatezkoaren aldekoak, gutxien dutenen alde eta bankari eta espekulatzaileak krisiaren arduradun
argiak bezala seinalatuz. Gizartearen gehiengoa era argian
agertu da kaleetan zehar. Baina,
Nafarroako Gobernuarentzat,
herritarren iritziak ez du balio.
Baina krisiak badu irteera.
Eta lerro hauek hori defendatzeko idazten ditugu. Krisiari aurre
egiteko behar diren politika publikoak zehazteko momentuan
gure erabakitze gaitasunean dago giltza. Irteera hau gure gaitasun ekonomikoan oinarritu behar da eta kreditu eta finantzaketa publiko nahiz pribatuaren
inguruan aurrera egin dezake.
Gure konpetentziak erabil ditzakegu Osasunean, Hezkuntzan,
Administrazioko pertsonalari
Ezker abertzaleko bozeramaileen erantzunek ematen dute halakoetan arrastorik: balorazio
baikorra, ergobada zerbait; balorazio ezkorra, ergooso berde dago dena. Baina arrasto garbirik
ematen ez duen erdibidearekin
erantzun dute oraingoan: Barne
ministroaren hitzei erreparatuta, estatu ikuspegitik eta eskuzabaltasunez jokatuko duela esan
duenez «immobilismoaren horman» arrakalak zabaldu direla
adierazi du Maribi Ugartebururen ahotik, baina PPk «immobilismoaren eta itxikeriaren» jarreran jarraitzen duela berretsi.
Aktibo, nazioarteko eragileak
dabiltza oso aktibo. Une aproposean hitz egin zuen Egiaztatze
Batzordeak, Espainiako Barne
ministroaren adierazpenei erantzunez bezala, ETAren konpromisoa irmoa dela berresteko, eta
Nazioarteko Harremanen Taldea
agertu da jarraian, Sorturen legeztatzeak ere presa duela ohartarazteko. Ondorioa: batzuek pedalei gogoz eragiten jarraitzen
dute, eta beste batzuk akaso frenoa sakatzeari uzten ari dira.
dagokionez era honetan diru sarrerak indartu eta jarduera ekonomikoa sortzeko, kontsumoa
eragiteko eta inbertsio publiko
sozial eta pribatutik lana sortzeko.
Horregatik guztiagatik, herritarren erabakitze eskubidea defendatzeko helburuarekin, kasu
honetan krisiaren kudeaketari
dagokionez, Ezker Abertzaleak,
Eusko Alkartasunak, Alternatibak eta Aralarrek datorren
otsailaren 11rako Iruñean, Gasteizen, Bilbon eta Donostian
martxak antolatu ditugu, Erantzuna gure esku. Erabakia gure
esku lelopean. Krisialditik ateratzeko irteera bat aldarrikatu
nahi dugu, hala nola kudeaketa
ekonomiko propioa, gure erabakitze eskubidetik etorria, hau
da, herritarren borondate subiranotik.
Horrela, ba, azkenengo langabezia datuek erakusten duten
bezala geroz eta langabezia handiagoa ekartzen duten politika
neoliberalen inposizioaren aurrean, uste dugu krisialditik ateratzeko irtenbide bakarra gure
erabakitze eskubidetik etor daitekeela, ezkerretik, sozialki justuagoa den eta politikoki demokratikoagoa izan behar den etorkizun hobe bat lortzeko atea ireki ahal izateko. Zeren eta herritar gehienek uste dute krisiaren
irteera ezkerretik etorri behar
dela (eta horrela adierazten dugu era masiboan) eta ezin da
egon gizartearen eskaria geldi
dezakeen inmobilistarik. Erantzuna gure esku dago. Erabakia
gure esku dago, eta datorren
otsailaren 11n demostratzeko
aukera izango dugu. Itxarongo
zaituztegu.
2012ko otsailaren 5a, igandea berria 7
‹ Publizitatea
8 berria 2012ko otsailaren 5a, igandea
Harian › Euskal Herria
Herrira jaioko da gaur,
preso eta iheslariak
etxeratzeko xedearekin
Donostiako Kursaal jauregian eguerdian
egingo duten ekitaldi irekiaren bitartez
aurkeztuko dute mugimendu berria
Konponbideari begira jarri eta presoen gaiari
heltzeko eskatu dio ezker abertzaleak PPri
Aitziber Laskibar Lizarribar Bilbo
Gaur sortuko da Herrira, «gatazka konpontzeko prozesuari loturiko ibilbide dinamiko baten garapenean preso eta iheslari politiko guztien etxeratzea» xede duen
mugimendua, Donostiako Kursaal jauregian 12:00etan egingo duten ekitaldi irekiaren bitartez.
Egin Dezagun Urratsa-Egin
Dezagun Bidea taldeak urtebetetik gora egin duen lanaren eta bilakaeraren ondorio eta denbora
horretan egindako gogoeten
emaitza da Herrira, eta joan den
urtarrilaren 7an Bilbon euskal
preso eta iheslarien Euskal Herriratzea galdegiteko egin zen manifestazio erraldoia izan da beste
urrats bat gehiago egiteko beharrezko indarra.
Aste honen hasieran eman du
ezagutzera mugimenduak bere
sorrera agiria. Lau helburu zehaztu ditu: euskal presoei ezartzen zaizkien salbuespen neurriak indargabetzea, Euskal Preso Politikoen Kolektiboa Euskal
Herrian batzea, iheslariei «prozesu demokratikoan» parte hartzeko aukera irekitzea eta preso eta
iheslari guztiak etxeratzea.
«Ikusmolde eta izaera desber-
Betolaza presoaren
lagunek istripua izan
dute Caceresera bidean
Gorka Betolaza Gasteizko presoa bisitatzera
zihoazen hiru lagunek auto istripua izan zuten ostiralean.
Caceresen dute preso Betolaza, eta Valladolid inguruan izan
zuten istripua haren hurkoek.
Errepidean zegoen oztopo bat
saihesten saiatu ziren eta errepide bazterra jo zuten. Autoa
erabat suntsitu zuen kolpeak.
Alokairuzko auto bat hartuta,
bidaia amaitzea eta atzo bisita
egitea lortu zuten, halere, bidaiariek, ez baitzuten «kalte fisiko larririk».
Sakabanaketak aurten eragin duen bigarren auto istripua
izan da.
D
dinak izanik ere» xede horiekin
bat datozenak bildu eta antolatzeko esparrua izan nahi du Herrira mugimenduak, «askotariko
konpromisoei eta hainbat ekarpen motari bide eginez», agiriak
dioenez.
Zuzenean ikusteko aukera
Gaurko aurkezpen ekitaldiak hitzaldia, lekukotasuna, musika,
dantza eta literatura uztartuko
ditu.
Herrira mugimenduaren izenean, Fran Balda, Garbiñe Eraso
eta Nagore Garciak hartuko dute
hitza. Ekitaldia musikarekin girotuko dute, besteak beste, Solanok, Amaren Alabek eta Eñaut
Elorrietak; Jon Maia dantzaria
ere izango da oholtza gainean, eta
Mikel Antza idazle presoaren
ipuin bat ere irakurriko dute.
Jaione Dorai Ziburun bizi den
iheslari gaztearen gutun bat irakurri eta bideo grabazio bat ere
emango dute ekitaldian.
Bi mila lagun inguru sartzen
dira ekitaldia egingo duten Kursaaleko aretoan, baina joan ezin
direnek ere edukiko dute ekitaldia zuzenean ikusteko aukera,
Herrira-k bere webgunearen bitartez (www.herrira.org) zuzenean emango baitu.
Ezker abertzalea, Kursaalean
Ezker abertzalea ere izango da
Kursaaleko ekitaldian. Izan ere,
Maribi Ugartebururen hitzetan,
«zabala eta askotarikoa» den
mugimendu berri hori «biziki
agurtzen du» ezker abertzaleak.
Haren ustez, presoen eskubideen
aldeko aldarria «transbertsala»
da dagoeneko; «Euskal Herriko
herritar gehienena». Euskal
Herrian, PP da «Espainiako
Gobernuak euskal presoei ezartzen dien espetxe politika kriminalaren alde» ari den alderdi
bakarra.
Bide horretatik, ordea, ez da
konponbidean aurrera egiterik,
ezker abertzaleko kideak ohartarazi duenez: «Normalizazio politiko eta demokratikoan aurrera
egiteko, euskal preso politikoen
egoerari ekitea lehentasun osoko
kontua da».
Hortaz, «ke lainoak» baztertzeko eskatu dio. Euskal preso politikoen aurkako salbuespen politika alboratzeko eta preso horiei
ere espetxe legedia arrunta ezartzeko. «Ez dezatela luzatu minutu
bat ere gehiago euskal preso politikoen eta haien senideen kontra
erabiltzen duten erruleta errusiarra».
«Irtenbideen aldeko eragile izaten hasteko» deia egin dio, beraz.
«Eskubide urratzeetan oinarritutako estrategia immobilistaren
lubakitik atera dadila» eta euskal
gizartean gehienek egiten dioten
deia entzun dezala. Bide horretan
«lehenengo urgentziazko pausoa» euskal presoen kontra ezartzen duen kartzela politika bukatzea dela ohartarazi du.
Milaka lagun bildu ziren euskal presoen eskubideen alde urtarrilaren 7an
Fran Balda 1Herrira mugimenduko ordezkaria
«Mobilizazio sozialaren
ondorioz, mugitzeko beharra
sentitu dute alderdi askok»
Joxerra Senar Iruñea
Gaur aurkeztuko da, Donostiako
Kursaal jauregian, presoen aldeko mugimendu berria: Herrira.
Fran Balda (Arbizu, 1967) da mugimenduko eleduna. Baldak salatu du Frantziako eta Espainiako
gobernuek ez dutela urratsik egin
euskal preso eta iheslarien auziari konponbidea emateko. «Presoek zein haien senideek politika
bortitz hori jasaten jarraitzen dute». Egoera hori iraultzeko, herri
mobilizazioa funtsezkotzat jotzen
du, eta hori antolatzeko tresna
izateko asmoz jaio da Herrira.
Argi diozue helburu nagusia euskal
preso eta iheslariak etxeratzea dela.
Garbi daukagu gatazka politikoaren konponbidean preso eta iheslariak etxean eduki behar ditugula. Ez dugu ikusten preso eta iheslari gehiago egongo diren
egoerarik. Hori da gure iparra.
Bide luzea geratzen den heinean, jarri al diozue zuen buruari eperik?
Oraindik ere, estatuek ez dute
pausorik eman. Badakigu denbora luzea beharko dugula helburuak betetzeko, baina mugimendu berri hau tresna bat izango da
ahalik eta azkarren betetzeko. Indarra horretan jarriko dugu.
IÑIGO URIZ / ARGAZKI PRESS
Alberto Ruiz Gallardon Justizia ministroak esan berri du ez dela amnistia orokorrik egongo, Espainiako legediak ez duelako horrelako neurririk jasotzen.
Gure ustez, Espainiako Estatua
ez da etorri konponbidearen eremura. Presoentzako banakako
konponbideez mintzo da, baina
pentsatzen dugu kontraesan
batean erortzen dela, kolektibo
bati ezartzen diotelako bere espetxe politika. Esaten dutena esanda ere, pausoak eman behar
dituzte egoera konpontzeko.
Mugitzeko garaia da. Horregatik,
lehenik eta behin, muturreko
egoerak indargabetzen joan
behar dira. Hau da, salbuespenezko legeak indargabetu behar
dituzte eta preso politikoek Euskal Herrian egon behar dute.
Sakabanaketa amaitu egin behar
da. Alde batetik, presoek prozesuan parte hartu behar dutelako
beste eragile baten moduan eta,
bestetik, sufrimendu gehigarria
delako senideentzat. Adibidez,
hor dago Txus Martinen egoera.
Oso larria da haren egoera, baina
Espainiako Auzitegi Nazionalak
ezezkoa eman berri dio askatzeko
eskaerari. Gaixotasun larria
duten presoak zortzi dira, eta
horietatik has daitezke pausoak
ematen.
Espainiako Gobernuak zergatik zabaltzen ditu mezu kontrajarriak?
Beharbada, adierazten du ez dagoela egoera atsegin batean.
Dena den, uste dut eurak ere jabetzen direla zer momentutan gauden Euskal Herrian eta eurei ere
pausoak ematea dagokiela. Horrek ez du esan nahi borondate
handirik dutenik. Hemen sortzen
dugun presio sozialaren arabera
mugituko da egoera. Ziurrenik,
berregokitze baten bila dabiltza.
Horregatik egiten dituzte hain
adierazpen desberdinak.
Zer irizten diezu bai herri mobiliza-
2012ko otsailaren 5a, igandea berria 9
Euskal Herria ‹ Harian
PP, PSE-EE eta EAJ bilduta,
«Batasuna menditik jaitsi»
nahi du Basagoitik
HNTri erantzunez,
Ezker abertzaleak
esan du guztiz prest
dagoela «elkarrizketa
dinamika hasteko»
Aitziber Laskibar Lizarribar Bilbo
Bilbon eginiko manifestazioan. MARISOL RAMIREZ / ARGAZKI PRESS
zioan bai presoen auzia agenda politikoan sartzeko orduan orain arte
egin diren urratsei?
Urrira edo azarora atzera joz gero,
bazen gaiarekiko itxikeria bat.
Erdigune politikotik kanpo zegoen. Alderdi askok sentitu dute beharra mugitzeko. PPren aldetik
ez dago horrelako aurrerapauso
handirik, baina beste batzuek,
bai, egin dituzte urratsak. Gure
ustez, mobilizazio sozialaren ondorioa da.
Zeintzuk zaudete atzean?
Borondate asko dago mugimendu honen atzean. Pertsona horiek
guztiak ez ditu ideologiak batzen,
preso eta iheslariak etxera ekartzeko eta arazo hau konpontzeko
nahiak baizik. Asko eta asko
gara.
Herritarrak aktibatzeko orduan, zer
lan dago oraindik egiteko?
Lan handia dago egiteko. Estatuen aldetik ez dago borondaterik, baina herria politikarien eta
alderdikerien gainetik egon ohi
da, eta horrek erakusten du bidea.
Estatuek urratsik egin gabe jarraitzen duten heinean, mobilizazioak
handitzen joango al dira?
Bai, mugimendu honen oinarria
herrietan sortuko diren ekinbideetan datza. Horrek ez du esan
nahi bai Euskal Herri mailan bai
herrialde mailan mobilizaziorik
egingo ez denik. Nazioartean ere
lan egingo dugu, eta hainbat eta
hainbat eragilerekin hitz egingo
dugu presoen gaia Euskal Herrian eta nazioartean puri-puri
jartzeko.
Zer garrantzi du eragile sozial eta politikoekin harremanak lantzeak?
Orain arte interpelazio asko egin
dizkiegu, baina argi dugu gizarteko edozein sektorerekin harremanetan jarri behar garela. Arazoari konponbidea emateko gakoetako bat da. Harremanak landu,
zubiak eraiki eta jendearen borondateak bildu nahi ditugu, eta
sindikatuekin eta alderdiekin harremanetan sakondu.
Etxerat-ek salatu du Frantzian hainbat presoren aurkako neurriak hartu
dituztela; baina, era berean, Asanblea Nazionalak ere presoak etxetik
gertu egoteko legea onartu berri du.
Asanblea Nazionalaren urrats
hori positiboa da, baina garrantzi
handiagoa ematen diegu UMPko
Jean Grenetek berak Asanblea
Nazionalean esan zituen hitzei.
Egoera berri batean gaudela esan
zuen, eta pauso handiak eman behar direla, ez soilik presoek etxera ekartzeko bidean, baizik eta
urrats sakonagoak eginez.
Nola bizi dute senideek eta presoek
egoera hori?
Xedea da ez presoak ez senideak
ez direla inoiz bakarrik egongo.
Haien aldamenean egingo dugu
bide hori. Eurek askotan sentitzen dute eurei buruz hitz egiten
dela baina ez dela inongo pausorik ematen arazoa konpontzeko.
Azpimarratu nahiko nuke asko
hitz egiten dela presoen kolektiboaz baina inor ez da harremanetan jartzen presoen kolektiboarekin. Oso garrantzitsua litzateke
bai komunikabideak bai eragileak haiekin harremanetan jartzea
eta haien iritzia jasotzea. Gu gara
preso eta iheslariak etxera ekartzeko mugimendua, baina preso
politikoek beraiek badute iritzia.
Eurek argitu dezakete gehiago
nola bizi duten egoera.
ETAren amaieraren harira, PPk,
PSE-EEk eta EAJk elkarrekin
jardutea nahi du Antonio Basagoiti PPko EAEko presidenteak.
Lidergoa beren esku izatea nahi
du; «ez dadila Batasunaren esku
egon». Hori dela eta, elkarlana
eskainiko die PSEri eta EAJri,
«Batasuna menditik jaitsarazteko».
Basagoitik dio ETA amaitzea
daukala helburutzat. Horretarako, «Batasunarekin orain arte bezain zorrotzak izatea» da gakoa,
haren ustez. «Batzuek diote Batasunera hurbiltzeko mendira igo
behar dela eta harekin egon. Kontrakoa proposatzen dut nik: guk
esan diezaiogun, behean egonda,
jaitsi dadila».
Laster egingo die elkarlanerako proposamena Basagoitik PSEri eta EAJri, Mariano Raxoi Espainiako gobernuburuarekin bildu ondoren. Datorren astean
bilduko da Raxoi PPk EAEn duen
buruarekin Moncloako jauregian, aurrez Patxi Lopez lehendakariarekin eta Iñigo Urkullu EAJko buruarekin egin bezala. Hain
zuzen, Raxoirekin bildu diren
guztiek Espainiako gobernuburuari egin dizkioten proposame-
Raxoi eta Basagoiti, PPko zuzendaritzaren bilera batean. ANGEL DIAZ / EFE
nak bilduta, txosten bat egingo
du Basagoitik berak, eta Lopezi
eta Urkulluri igorriko die. ETAren amaieraren aurrean hiru alderdiek «jarrera bateratua» izan
dezaten lortzeko oinarria izango
da txosten hori.
Oraindik Raxoirekin egin beharreko bilera egin gabe duen
arren, Basagoitik argi ditu txostenean bilduko dituen hiru ardatz
nagusiak. «Terrorismoa deslegitimatzea» izango da lehen oinarria; «argi gera dadila ETAk mina
eragiteko besterik ez duela balio
izan». Instituzioen balioa goraipatzea izango da PPk proposatuko duen bigarren ardatza. Hirugarrena, ETAren biktimen «errekonozimendu
moral
eta
politikoa».
Espetxe politikari buruz, PPk
ez duela «gauza arrarorik» egin-
go adierazi du Basagoitik. «Ekin
behar bazaio, buru argiz, aurrera
begirako ikuspegiarekin, lege
barruan eta gizarteratzea sustatuta baina diskrezioz ekingo
dio».
Harreman taldearen eskaera
ETA amaituta egin beharrekoari
buruz mintzatu da ezker abertzalea ere, baina oso bestela. Elkarrizketa aldarrikatu du; guztien
arteko elkarrizketa. Harremanetarako Nazioarteko Taldeak horixe eskatu izana egoki iruditu zaio,
eta, Maribi Ugartebururen hitzetan, ezker abertzalea guztiz prest
dago «gainerako alderdi guztiekin elkarrizketa dinamika hasteko». Gainerakoek ere prestasun
hori izango duten esperantza
azaldu du, gainera; «hori delako
konponbidea».
Egibarrek dio Jaurlaritzaren egoera
kezkagarria dela, ez hondamena
Urkulluk Jaurlaritzaren
egoera ekonomikoari
buruz esandakoak
zuzendu egin ditu
GBBko presidenteak
A.L.L. Bilbo
Iñigo Urkullu EAJko EBBko presidenteak Eusko Jaurlaritzaren
egoera ekonomikoari buruz esandakoak hautsak harrotu ditu.
Jaurlaritzako ordezkariek alderdi interesengatik gezurretan eta
arduragabekeriaz aritzea egotzi
diote Urkulluri. Bere alderdikide
batek, Gipuzku Buru Batzarreko
presidente Joseba Egibarrek, Ur-
kulluren hitzak zuzendu ditu Radio Euskadin egindako elkarrizketa batean. Jaurlaritza ez dagoela inolaz «kiebra arriskuan» esan
du. Hala ere, egia dela «egoera
kezkagarrian» dagoela.
Urkulluk esandakoak justifikatzen ere saiatu da Egibar: EAJko buruak hedabideentzat prestatutako hitzaldian ez zela «adierazpide hori» jasotzen azaldu du, eta
Jaurlaritza hondamenerako
arriskuan dagoela kazetarien galderei erantzunez esan zuela. Ondorioz, «hasieran azaldutakoa eta
gero tituluetan erakutsi dena» ez
direla bat etorri argudiatu du.
Hala ere, Jaurlaritzaren egoera
ekonomikoa txarra dela esan du.
«Zenbakiak argiak dira». Aurre-
kontuetan aurreikusi baino askoz zulo handiagoa egingo du
Jaurlaritzak, Egibarren hitzetan,
eta datu horiek laster geratuko
dira agerian.
Eusko Jaurlaritzaren ustez,
Egibarren azalpenek argi utzi
dute Urkulluren «mezu alarmista
eta arduragabea» gezurra zela.
EAJko burua Eusko Jaurlaritzari
kosta ahala kosta erasotzen tematuta dagoela iruditzen zaio Jaurlaritzari, eta hartu duen jokabidearekin «Euskadiren irudia zikintzen» ari dela.
Espainiako Gobernuak EAEn
duen ordezkaria, Carlos Urkijo,
«harritu» egin dute Urkulluren
hitzek. «Analisian egin duen okerra» ez duela ulertzen adierazi du.
10 berria 2012ko otsailaren 5a, igandea
Harian › Euskal Herria
Elur zuria,
izotz beltza
Elurretan jolasteko baliatu dute eguna ume
eta guraso askok mendi aldean; baserrietan,
lan gehiago egin beharra ekartzen du hotzak
Iragarpenak dio gogorrena igaro dela: elurra
egingo du gaur ere, baina 300 metrotik gora
Garikoitz Goikoetxea
Jai eta aste, tartekoa izaten da larunbata. Aisiarako eguna batzuentzat, eta lanerakoa besteentzat. Elurrak eta izotzak egoera
hori areagotu egin zuten atzo: jolasean aritzeko baliatu zuten elurra dozenaka familiak, eta leporaino beteta egon ziren mendi inguruak; ordea, izotzak buruko mina eta lan gehiago ekarri die baserritarrei
eta
nekazariei.
Elurraren zuria eta izotzaren beltza dira. Igaroa da hotzaldiaren
gogorrena; elurra egingo du gaur
ere, baina mendialderago. Iragarri adinako desmasia ez du sorrarazi hotzak, eta istripurik aipagarririk ez da izan.
Ziurra zen: ostegun-ostiraletan
elurra, jendea lepo larunbatean
mendi inguruan. «Goizetik hasi
da jendea; jende asko», azaldu du
Zigor Arteagak. Urkiolako parke
naturaleko interpretazio zentroan aritzen da, Bizkaian. «Aparkalekuak zabaltzen aritu dira elurra
kentzeko makinak, baina ez da aski izan auto guztiak sartzeko; bide
bazterrean daude asko». Umeak
oldean aritu dira jolasean Urkiolan, baita haien aitzakian joandako gurasoak ere. «Elurra egiten
segitzen du, eta bost-hamar zentimetro egongo da».
Leran ibiltzeko astirik ez du, ordea, Idoia Zeberiok. Behi etxalde
bat dauka Elduainen, Gipuzkoan,
eta hotzaldiak lan gehiago egin
beharra esan nahi du harentzat.
«Abere guztiak hemen dauzkagu,
larrean ez dabil batere», azaldu
du, orduantxe jaiotako txahal beltzari kontu egiten dion bitartean.
«Etxalde barruan ez dugu izan
arazo berezirik; ondo estalita dago. Kanpoan bai: behientzako ura
daraman hodia izoztu zaigu bi aldiz, eta bidoiak jarri ditugu».
Hotz da inguruan. «Baina ezagutu ditugu askoz gogorragoak;
zeropetik 2 gradu izan ditugu». Ez
da oso hotza, beste leku batzuetan
izandakoekin alderatzen bada.
Elduaindik hurbil, Berastegin,
–8,2ºC izan zituzten atzo goizaldean. Eta zer esanik ez gorago dauden lekuetan. Hona hemen atzo
Nafarroan jasotako tenperatura
hotzenak: Arangoitin –14,8ºC,
Aralarren –13,9ºC, Erremendian
–12,7ºC eta Gorramendin –12,2ºC.
Elurra egin du, erruz. «Asko
daukagu elurra, eta jendea ere
bai», esan du Iratiko Txaletetatik
(Zuberoa) Marian Rennek. Zain
zeuden eski estazioetan, noiz iritsiko elurra. «60 kilometro inguru
daude eskiatzeko moduan, eta
oraindik ere elurra ari du hemen».
Pozik daude, elurra dagoelako eta
jendeak izan duelako Iratira iristeko aukera. Nafarroa aldetik,
adibidez, bidea itxita egon da azken egunetan.
Hotzak,kalte eta mesede
Orain arte ez dute negozio nabarmenik egin eski pistetan. Epeletik
joan da negua; apenas egin duen
elurrik. Hori nabaritu da basoan.
«Pinuetako beldarra azken urteetan baino gehiago dago. Hotzaldiak akabatuko ditu. Kalte egiten
diote inguruari, arrautzak uzten
Jendetza handia batu zen atzo goizean Urkiola inguruan, lerarekin elurretan jolasteko. MARISOL RAMIREZ / ARGAZKI PRESS
dituztelako edozein lekutan eta
horietatik tximeletak jaiotzen direlako». Pinudi askotan daude
itsatsita beldarren habia zuriak.
Iñaki Uranga nekazariak adierazi
du zerealei egiten dietela kaltea.
Gipuzkoako Berrobin lantzen
du lurra Urangak. Hotzak horretan egingo dio mesede: zomorroak «atzeratu» egingo ditu. «Giro
epela dagoenean azkarrago hazten dira, eta udaberrian, landare
berria jartzean, indartsuago egoten dira. Horrelako hotzarekin,
ahulago egongo dira udaberrian».
Baina kaltea ere izango du, hotz
muturrekoari ez diotelako aurre
egin landare guztiek. «Bertakoek
eusten diote: tipulak, azak, babak... Baina leku beroagoetakoak
diren landareek ez dute jasaten:
patatak, tomateak, ilarrak...».
Kalteak espero ditu. «Orain bi
aste landare berria sartuta neukan, eta alferrik galduko da». Lurrak berak ere izango ditu kalteak, Urangaren arabera; goldatuta
edo lugorri dagoenari «pasada»
ematen dio horrelako izotzak.
‘‘
Manta eta plastikoekin
estali ditugu landareak
azken egunetan,
baita berotegikoak ere»
IÑAKI URANGA
Nekazaria
«Esaten dute behiek
esne gutxiago ematen
dutela, baina ez dut
jaitsiera handia espero»
IDOIA ZEBERIO
Abeltzaina
«Aparkalekua zabaltzen
aritu dira makinak,
baina ez da aski izan
auto guztiak sartzeko»
ZIGOR ARTEAGA
Urkiolako interpretazio zentroko langilea
«Asteburuan izango
dugu jendea, baina
datorren asterako apenas
daukagun erreserbarik»
MARIAN RENNE
Iratiko Txaletetako langilea
Pertsonek, animaliek eta landareek erremedio bera izaten dute: hotzetik babestea, tapakiak jarrita. Uranga: «Mantak eta plastikoak jarriz estali ditugu landareak azken egunetan, baita berotegikoak ere. Lugorria lastoz
estaltzea izaten da onena, baina
ez dut astirik izan horretarako».
Behiak ere babesean izan ditu Zeberiok: eguzkitarako oihalekin
estali du etxaldea, alderik alde.
«Babes handia egiten die horrek.
Esaten dute hotzarekin esne gutxiago ematen dutela, baina ez
dut uste oraingoz jaitsiera handia
izango dugunik. Hara, beroa baino hobeto jasaten dute behiek hotza. Beroarekin, ez dute jaten».
Babestu dira pertsonak ere.
«Arratsaldean giro desatsegina
jarri du, haizea eta elurra. Tabernan sartu da jendea», jakinarazi
du Arteagak Urkiolan. Ez han soilik: Aian (Gipuzkoa), Iturriotz inguruan, prestatuta joan zen guraso talde bat: etxetik salda beroa
eraman zuten termo batean, elur
artean gorputza epeltze aldera.
2012ko otsailaren 5a, igandea berria 11
Euskal Herria ‹ Harian
Pertsona bat hil da
Zigan, Baztanen, gatza
botatzen ari zela erorita
Hotzak gogor
jotzen segitzen du
Europan, eta 200
lagunetik gora
hil dira jadanik
Pertsona bat hil zen herenegun goizean Zigan,
Baztanen (Nafarroa), izotzetan
gatza zabaltzen ari zela lurrera
erori eta kolpe bat hartuta. Etxe
aurrean izotz plakak zeudela
ikusita atera zen gizona gatza
botatzera; ordea, plaka horietako baten gainean irrist egin
zuen, eta buruan kolpe bat hartu zuen lurrera erorita. Lekuan
bertan zendu zen. 64 urte zeuzkan, eta oso ezaguna zen Baztan inguruan; besteak beste, alkate izandakoa zen Zigan, eta
herriko ekimenetan parte hartzen aritu zen urte luzeetan. Ezbehar hori izan da hotzaldiaren
ondorioz Euskal Herrian izandako larriena. Kalean erori da
jendea eta autoek izan dituzte
ezbeharrak, baina ez da inor hil
edo larri zauritu haietan.
D
Mendialdean bazen jendea, baina, kalean, paseoan, gutxiago.
Erosketak-eta aurretik eginda
zeuzkaten askok, nahiz eta larunbat goiza izaten den horretarako
garaia askorentzat. Iruñean, kasurako, –2,4ºC zituzten goizean,
baina handiagoa zen hotz sentsazioa, –7 gradukoa. Etxerako zegoen giro. Asko atera ziren argazki
kamera eskuan, hala ere; izoztuta
zegon Yamaguchi parkeko urmaela, eta gainean ibili zen jendea.
«Ez da hainbesterainokoa»
Kalean zebiltzanen artean horixe
zen hizpidea: hotza. Azken egunetako albistea izan da. «Baina ez da
izan hainbesterainokoa. 1956ko
hotzaldiarekin alderatu zuten,
baina zerikusirik ez du izan», dio
Urangak. Orduko hartan, pinuak
erre ere egin zituen hotzaldi gogorrak, eta egunetan ez zuen kendu
izotza. Hori gogoan zuten atzo Tolosan (Gipuzkoa). Zuhaitzen azoka berezia zen; jende gutxiago kalean, eta erosleen artean horixe
kezka: zuhaitzak erosita ondo
egingo ote duten, aurrera aterako
ote diren. Baietz, saltzaileak erosleari, ez dela hainbesterainokoa
izan hotza. Bat etorri da Berrobiko nekazaria ere: «Sortutako alarmaren aldean, erdirik ere ez du
egin azkenean». Hori berretsi du
Zeberiok, ez dela izugarria izan.
Alertak izango dira gaur ere.
Prezipitazioa maiz-maiz espero
dute, eta alerta laranja indarrean
da Euskal Herrian. Elurra 300 metrotik gora egingo du, eta igotzen
joango da elur maila; kostaldean
euria izango da. Han izan zituzten
arazo handienak atzo arratsean;
elurra bizi-bizi egin zuen, eta Donostian garraio publikoan gorabehera handiak izan zituzten. Herrera eta Altza auzoetan autobus
zerbitzua eten egin behar izan zuten, eta zirkulazio arazo handiak
izan ziren. Gaur egoera zerbait hobetzea espero dute, baina hotza
iragarri dute biharko berriro ere.
Hotza igaro zain daude mendialdean: Uranga, izotza joan eta
landareak zertan diren aztertzeko; Zeberio, esnezalea gorabeherarik gabe noiz etorriko —«gatza
botatzen ari gara bidean, arazorik
ez dezan izan»—; eta Renne, jende
gehiago noiz agertuko: «Asteburuan izango dugu jendea, baina
datorren asterako erreserbarik
apenas daukagun eginda».
Gogorren Ukrainan jo
du hotzaldiak, eta ehun
lagun baino gehiago
hil ditu; etxerik gabeko
pertsonak ziren asko
Erredakzioa
Adarra inguruan guraso eta ume asko batu ziren atzo. JON URBE / ARGAZKI PRESS
Iruñeko Yamaguchi parkeko urmaela, erabat izoztuta, atzo. VILLAR LOPEZ / EFE
Gasteizko udal langileak, atzo, kalean gatza zabaltzen. JUANAN RUIZ / ARGAZKI PRESS
Hotzak Europan hildakoak 200
baino gehiago dira jadanik. Siberiako hotzaldia Europako erdialdean eta hego-ekialdean ari da
izaten eragin handiena, eta atzo
bertan beste zazpi pertsona hil ziren. Ukrainan ari dira jasaten hotzaldiaren gogorrena: ehun lagun
baino gehiago hil dira han iragan
asteko ostiralaz geroztik. Polonian eta Errumanian ere arazo
handiak ari dira izaten, eta, orain,
Europako erdialdera egiten ari da
hotza. Tenperaturak zeropetik 35
graduraino heltzen ari dira.
Etxerik gabeko pertsonak ziren hildako asko. Hori gertatu da
Ukrainan, adibidez, Nikolai Azarov lehen ministroak azaldu duenez. Errumanian, 300 etxegabe
baino gehiago eraman zituzte sorosleek gizarte etxeetara, eta kalean kanpamentuak jartzen ari
dira, aterpe emateko. 150 pertsona artatu behar izan dituzte osasun zerbitzuek, hotzak erasanda
zeudelako. Gasarekin arazoak
izaten hasi dira inguru haietan,
kontsumoa asko igo baita.
Hotza Europa erdialdera eta hegoaldera egiten ari da, eta arazoak
eragiten. Hungarian, adibidez, sei
pertsona hil dira, eta iragarpenek
diote elurra erruz egingo duela
eta tenperatura –22ºC-koa izango
dela, inguru haietan ohikoa ez bada ere. Austrian, hiru lagun badira hilak, eta berogailuekin arazoak izaten ari dira. Italian, autorik
ez hartzeko eskatu dute agintariek, eta Belgikan auto ezbehar
handiak izan dira. Frantzian,
atzoz geroztik alertan daude hiru
departamendutik bi. Hotzaldiak
segitu egingo duela iragarri dute.
12 berria 2012ko otsailaren 5a, igandea
Harian › Euskal Herria
Gipuzkoako
Aldundiak ez du
parte hartuko
Kutxabankeko
gizarte ekintzan
Gizarte ekintzaren
plangintza hurrengo
administrazio
kontseiluak egin behar
duela aldarrikatu du
Erredakzioa Donostia
Langraizko preso batzuek Murgiako plazan lan egin zuten 2007an, espetxetik kanpo. JON HERNAEZ / ARGAZKI PRESS
Espetxea, gizarteratzeko hesia
Espetxe abantailak
eskubide bihurtzeko
proposatu dute, zigorra
kartzelan betetzearen
alternatiba moduan
Jon Rejado Gasteiz
«Espetxe onuren barruan dauden
abantailek eskubide izan beharko
lukete gaur egun». Jose Mari Loizagak, Arabako hiesaren kontrako batzordearen harrera pisuetako hezitzaileak, irmo defendatu
du ideia hori. Europako zenbait
herrialdetan baldintzapeko askatasuna eskubidetzat jotzen dutela
gogorarazi du, besteak beste. Alegia, kartzela zigorraren azken zatia komunitatean betetzeko eskubidea du presoak, espetxeko jarraipen batzordeek erabakitzen
dutenaren menpe egon beharrean. «Gizartean bizi daitekeela frogatzeko balio du horrek».
Zigorrak espetxean betetzearen aldean dauden beste aukera
batzuk dituzte hizpide egunotan
Gasteizko Apaiztegian, beste zenbait gairen artean. Gaur egun
dauden baliabideen berri eman
zuten ostegunean Loizagak eta
Ana Zatonek, presoei laguntza
emateko ADAP elkarteko harrera etxeetako hezitzaileak. Zatonek, hain zuzen ere, nabarmendu
zuen espetxea ez diren beste bide
batzuk behar direla gizarteratzea
lortzeko. «Kartzela uztear dauden pertsona batzuk beldur dira,
beren burua ez dutelako prest
ikusten».
Loizagaren ustez, espetxeek
egiten duten «bakartzearen»
ondorio dira beldur horiek.
Komunitatearekin harreman
gehiago ez izatearen fruituak.
Arazoaren adar guztiei ez heltzearen emaitza. Nabarmendu zuen
pertsona bakartzen saiatu arren
arazoak ez direla desagertzen.
Espetxean daudenak aita eta
ama dira, guraso edadetuak
dituzte, gaixo dauden senideak...
«Komunitateari arreta eman
behar zaio, gazteei kasu egin. Presoen familiak ere sufrimenduaren parte dira».
Presoek familiarekin duten
harremanaren garrantzia gogorarazi zuten, eta horri ere heldu
behar zaiola zehaztu zuten. Besteak beste, familiarekin harremana galdu duten presoen egoera
jarri zuten mahai gainean. Zenbait kasutan, familiak berak bizkarra eman dio presoari, bizitako
egoera guztien ondorioz, eta
horrek espetxetik ateratzea zailtzen dio. «Egun batzuetarako baimena baliatzeko, joateko leku bat
behar dute, baina batzuk espetxean geratzen dira nora joan ez
dutelako». Gaur egun, hamar
presotik batek ez du nora jo espetxetik ateratzean.
ko liratekeela gaineratu zuen,
presoen arretarako sarea elkarteen esku soilik utzi beharrean.
Zigorrak espetxetik kanpo betetzeko beharraren barruan, gaixo dauden presoen egoera izan
zuten hizpide, batez ere buruko
gaitzak dituztenena. Kartzelan
preso dauden pertsonen laurdenei noizbait buruko gaitzen bat
atzeman diete, eta ehun presotik
bostek buruko gaitz larriak dituzte. Langraiz Okako (Araba) espetxe berriko erietxeak berak psi-
Baliabide gehiago behar
Loizagak zehaztu zuen kasu bakoitza aztertu beharko litzatekeela zigorrak espetxetik kanpo betetzeko aukerak ebaluatzean. Dena
den, horretarako behar beste baliabide ere egon beharko liratekeela gaineratu zuen. Ordea, Zatonen ustez, gaur egun ez dago horrelakorik. Adierazi zuen
elkarteek baino ez dituztela kudeatzen espetxetik ateratzen diren
pertsonen gizarteratze zerbitzuak. «Gasteizen zenbait etxe
daude, baina ez dira nahikoak».
Hutsune horiek zuzentzeko instituzioak gehiago inplikatu behar-
kiatriko kutsua duela gaineratu
zuen Loizagak, kartzela behar horretara egokitu izan balitz bezala.
Ordea, gaixo horiek beste nonbait
artatu beharko liratekeela gaineratu zuen. Zatonek ildo horretan
sakondu zuen: «Zigorra betetzen
duenean, zer egiten dugu pertsona horrekin? Zer gertatuko zaio
kalean dagoenean?».
Espetxeen eta gizartearen arteko aldea eraikinen kokapenean
bertan islatzen dela gaineratu zuten biek. Zaballako espetxeak garraio publikorik ez duela gogorarazi zuten, eta gertuen dagoen herria lau kilometrora dagoela, N-1
‘‘
Jendea ez da ohartzen
askatasunik ezak sortzen
duen sufrimenduaz; zigor
luzeagoak eskatzen ditu»
JOSE MARI LOIZAGA
Arabako hiesaren kontrako batzordeko kidea
«Kartzela uztear dauden
pertsona batzuk beldur
dira, beren burua prest
sentitzen ez dutelako»
ANA ZATON
Presoei laguntza emateko elkarteko kidea
errepidearen beste aldean. Loizagaren arabera, bakartze horrek
areagotu egiten du ateratzen diren presoen eta senideen sufrimendua.
Espetxe politiken ardatzak
Proposamen eta kasu gehienak
epaileak zigortutako pertsonei
buruz izan ziren arren, Zatonek
gogorarazi zuen zigorra jaso aurretik ere lan egin daitekeela. «Bitartekaritza ez da behar beste erabiltzen; bi aldeak bata bestearen
aurrean elkartuz gero, asko ez lirateke epaitegietara helduko».
Loizagaren ustez, ordea, egungo
eredua gizartearen «kultura zigortzailean» oinarrituta dago.
Are gehiago, uste du askatasuna
galtzearen gogortasuna ez dagoela behar bezain sustraitua. «Jendea ez da ohartzen askatasunik
ezak dakarren sufrimenduaz, eta
zigor luzeagoak eskatzen ditu».
Apaiztegia espetxe politikarekin zerikusia duten gaien bilgune
izaten ari da iragan astelehenetik. Espetxe barruko bizipenak,
osasuna kartzela barruan, zigor
sistema, adingabeak... Expocarcel erakusketaren aitzakiarekin,
gisa horretako hainbat gai jorratu dituzte, eta horretan jarraituko
dute otsailaren 8ra arte.
Bihar, espetxe barruko heziketa programei buruz eztabaidatuko dute apaiztegiko areto nagusian, eta, etzi, emakumeak espetxean duen egoerari buruz ariko
dira. Azkenik, otsailaren 8an elkarteek espetxeen inguruan egiten duten lanari emango diote lehentasuna. Hitzaldiak asteazkenean bukatuko diren arren, Expocarcel erakusketa larunbatera arte zabalik egongo da Gasteizko
Apaiztegian.
Gipuzkoako Foru Aldundiak uko
egin dio Kutxabankeko gizarte
ekintzan parte hartzeari, BBK-k,
Kutxak eta Vitalek osatu duten
bankuak «bazterkeria politikoa»
mantentzen duela argudiatuta.
Gipuzkoako Aldundia ez ezik, Donostiako Udala ere ez zen egon
Kutxabankeko gizarte ekintzaren datozen lau urteetarako plangintza zehazteko bileran.
Aldundiak jakinarazi du erabakiaren oinarrian EAJk, PSE-EEk,
PPk eta UPDk Eusko Legebiltzarrean hartutako erabakia dagoela. Kutxen lege berria indarrean
jarri arte oraingo zuzendaritza organoei eustea adostu zuten alderdi horiek. Kutxen batzarrak atzeratzeko erabakiarekin Bildu «erabaki eremutik» aldendu nahi dutela salatu du diputazioak, eta
uko egin dio bilerara joateari.
Legebiltzarrean hartutako erabakiak Kutxabankeko administrazio kontseilua eratutakoan
egin zen «bidegabekeria» handitu
duela gaineratu du Gipuzkoako
Diputazioak. EAJren eta PPren
artean banatu zituzten kontseiluko eserlekuak, eta Kutxak zuen
garrantzia txikitu egin zuten. Horregatik, aldundiaren ustez,
egungo kontseiluak ez luke gizarte ekintzaren planifikazioa egin
behar. «Hurrengo administrazio
kontseiluak izan beharko luke
planifikazioaren burua, eta ez Gipuzkoako indar politiko indartsuena baztertzea oinarri duen
kontseilu bidegabe batek».
«Bizkarra errealitateari»
Donostiako Udala ere ez zen egon
gizarte ekintzaren plangintza egiteko bileran. Kutxabankeko administrazio kontseilua eratzerakoan udalarekiko «begirunerik
eza» izan zutela nabarmendu du,
Kutxaren sortzailea den neurrian. Hortaz, kontseilu hori
«errealitateari bizkarra emanez»
egin zela argudiatu du udalak, eta
bilerara ez joatea erabaki du.
Gaineratu du kontseiluak ez
duela islatzen errealitate politiko
eta soziala, eta nabarmendu du
gizarte ekintzaren plangintza
hori aintzat hartuko duen kontseilu bat egin beharko litzatekeela. Azkenik, Eusko Legebiltzarreko erabakiek egoera are gehiago
zailtzen dutela esan du udalak.
2012ko otsailaren 5a, igandea berria 13
Euskal Herria ‹ Harian
Gipuzkoan beste
gizarte eredu bat
posible dela
aldarrikatu dute
Azpiegitura handien
inguruan «benetako
eztabaida bat» egiteko
eskatu dute Donostian,
manifestazio batean
Ainara Arratibel Gascon Donostia
Beste gizarte eredu bat aldarrikatu, eta «azpiegitura erraldoiak
nahiz proiektu xahutzaileak» eteteko eskatu zuten atzo ehunka lagunek Donostian. Gipuzkoako azpiegitura erraldoien aurkako herri mugimenduak antolatu zuen
protesta; eredu berri hori zehazterakoan herritarren iritzia kontuan hartzeko eskatu zuten.
«Haien parte hartzea funtsezkoa
eta ezinbestekoa da», nabarmendu zuten antolatzaileek.
Elurra eta euria egin arren,
asko izan ziren manifestaziorako
deiari erantzun eta Bulebar inguruan bildu zirenak. 17:15ean bazen jendea inguruan. Bozgorailuetatik azpiegitura handien aurkako mezuak entzuten ziren.
Protesta 17:40 inguruan abiatu
zen, Gipuzkoa desberdin baten
alde, jendarte eredua aldatu: azpiegitura lan handiak gelditulelotzat hartuta. Parte hartzaileen artean izan ziren, besteak beste, Gipuzkoako ahaldun nagusi Martin
Garitano, ezker abertzaleko Rufi
Etxeberria eta Joseba Permach,
Aralarreko Rebeka Ubera eta Ernesto Merino, Ezker Anitzeko Mikel Izagirre, Eguzki talde ekologistako Juan Mari Beldarrain, Gi-
puzkoako Errausketaren Kontrako Plataformako Maria Luisa
Sanchez eta AHT Gelditu! Elkarlaneko Mila Elorza.
Ez, ez, ez txikiziorik ez, Bihotza
porlanez betea duzue,Erraustea ez
hemen eta ez inon! eta era horretako leloak oihukatu zituzten ibilbide osoan zehar. Pankartek eta
banderek kolorea eman zioten
protestari. Martxa zaintzen, ertzainen hiru furgoneta joan ziren
bukaeran.
AHTa, Zubietako errauste
planta, Pasaiako kanpoko kaia,
Lezo-Gaintxurizketa plataforma
logistikoa, Zubietako espetxea
eta gisako azpiegiturak «bideraezinak» direla aldarrikatu zuten,
eta ez egitea galdegin zieten erakundeei. «Horiek geratzeko eta
inoiz egin ez den eztabaida bat
egiteko eskatzeaz gain, inposatu
diguten garapen eredua zalantzan jarri nahi dugu. Krisiak agerian utzi du urteetan guk esaten
genuena: hazkunde eredu hori ez
da bideragarria. Jendeak, gainera, ez du hori nahi».
Herritarren ongizatea ardatz
izango duen eredu bat nahi dute
Gipuzkoarentzat. «Ez egungoa,
gutxi batzuen enpresa interesei
erantzuten baitie soilik. Osasun
alorrak, hezkuntzak eta kulturak
behar dituzten baliabideak xahutzen ditu egungo eredu antisozialak. Krisi garai honetan, hori oso
larria da. Baliabideak beste esparru batzuetan erabili beharko lirateke, beharrak benetakoak diren esparruetan».
Abiarazi nahi dituzten azpiegi-
Ehunka lagunek egin zuten atzo arratsaldean Gipuzkoan egin nahi dituzten azpiegitura handien aurka. JON URBE / ARP
tura proiektuek ingurumenari
«kalte handia» eragingo lioketela
salatu dute, gainera. «Natur baliabideak suntsitzen eta landa guneak jendez husten ari dira. Gure herrialdea metropolizatzen dihar-
Antolatzaileen ustez,
krisiak agerian utzi du
egungo gizarte eredua
ez dela bideragarria
Gipuzkoan hasitako
bidea Euskal Herri
osora nola zabaldu
aztertzen ari dira
dute». Gainera, nabarmendu dute azpiegitura horiek ez dutela
inolako errentagarritasun sozioekonomikorik sortzen, egitasmo
horiek defendatzen dituztenek
hori esan badute ere. Sortzen diren lanpostuek oso baldintza prekarioak dituztela salatu dute.
Halaber, egungo gizarte eredua
defendatzen dutenen jokabidea
gaitzetsi dute. «Zenbait ordezkari
politikok erakundeetan gure ahotsa isilarazi eta proiektu txikitzaileen aldeko presioa mantendu
nahi dute. Proiektu horien atzean dauden interes pribatu itzelen
defendatzaileak dira horiek».
Hori dela eta, eztabaida bat zabaltzearen alde egin dute: «Jarrera
oztopatzaileak alboratu, eta
benetako eztabaida bat hasi
behar dugu. Une egokia da horretarako. Herritarren parte hartzea
funtsezkoa da eztabaida horretan. Urte hauetan ukatu zaion
ahotsa eman behar zaio berriro
ere».
Herri ekimena
Eztabaida hori bideratzeko ardura osoa erakundeen esku uztea ez
dela bidea iritzi diote. «Herritarron ekimenean dago gakoa neurri handi batean. Lanean jarraitu
behar dugu, lurraren defentsari
eta garapen ereduaren aldaketari
zor zaien garrantzia behin eta berriz aldarrikatuz. Ez gaituzte geldiaraziko proiektu txikitzaileak
eteteko borrokan».
Bide horretan, azpiegitura
proiektu handien aurkako mozioak onartu dituzte Gipuzkoako
zenbait udaletan: Oiartzunen, Lezon, Pasaian, Hernanin, Tolosan,
Zaldibian, Seguran eta Mutrikun,
besteak beste. Datozen asteetan
beste hainbat udaletan egingo dituzte gisa horretako proposamenak.
Gipuzkoan hasitako mugimendua Euskal Herri osora zabaltzea
ere aztertzen ari dira, azpiegitura
horietako asko ez baitira Gipuzkoakoak bakarrik. Hori nola egin
ikusi behar dute orain: «Euskal
Herri desberdin bat nahi dugu.
Geldi ditzagun lehenik azpiegitura lan handien proiektuak, eta
ireki diezaiogun bidea eztabaida
sozialari. Beste eredu bat nahi
dugu, eta landuko dugu!».
14 berria 2012ko otsailaren 5a, igandea
Harian › Euskal Herria
110
Sute bat izan da Bilbon,
eta adineko bat zendu da
pBilborako sarbidea berritzeko dirua, milioitan. Bilboko Udalak hitzarmen bat sinatu du Europako Inbertsio
Bankuarekin, hiribururako sarbidea
berritzeko mailegurako. Udalak
110 milioi euroko mailegua lortu du.
A-8tik Bilbora sartzeko bidea berrituko dute.
BILBO › 80 urteko gizon bat hil zen atzo Bilboko
Txurdinaga auzoan izandako sute batean.
Eusko Jaurlaritzako Herrizaingo Sailak emandako datuen arabera, 17:00ak aldera piztu zen sua,
etxebizitza batean. Hildakoaren senide batek
eman zien abisua larrialdi zerbitzuei. Baina gizona ezin izan zuten atera. Ertzaintza sua zerk eragin zuen ikertzen ari da.
705
Dantzaleku bat itxi dute Bilbon,
jende gehiegi sartzeagatik
pNafarroan prestakuntza jasotzen
ari diren langile publikoak. Nafarroako Gobernua prestakuntza ikastaroak ematen ari zaie 705 langile publikori. Ikastaroak 422 ordukoak dira, eta
langileen erdiak Internet bidez egiten
ari dira.
BILBO › Zorrotzaurre auzoko dantzaleku bat itxi
egin du Bilboko Udalak, baimendutako baino
jende gehiago sartzeagatik. Irailean egin zuten
azterketa udaltzainek, eta baimendutako jende
kopuruaren bikoitza atzeman zuten diskoteka
barruan. Udalak, horrenbestez, sei hilabeterako
itxi du aretoa, eta 15.000 euroko isuna jarri dio.
Alegazioak aurkeztu ditu dantzalekuak.
ELAk salatu du hezkuntza
erreformak eskuduntzak
urratzen dituela
Erredakzioa Bilbo
ELA sindikatuak gogor kritikatu du Jose Ignacio Wert Espainiako Hezkuntza ministroak proposatu duen hezkuntza erreforma. «Euskal administrazioek hezkuntzan duten eskuduntzan beste esku sartze bat da», esan du prentsa ohar baten
bitartez. Eusko Jaurlaritzak dituen eskumenak oinarrizko legeen bidez mugatzea leporatu dio Espainiako Gobernuari,
eta Jaurlaritzako Hezkuntza Saila Espainiako Hezkuntza Ministerioaren «sukurtsala» bihurtu dutela nabarmendu du.
Horretaz gain, erreforma Espainiako hezkuntza sistemaren
beharretara egokituta dagoela gaineratu dute, eta ez Araba,
BIzkai eta Gipuzkoara. Gainera, ELAk zehaztu du erreforma
egiteko irizpideak «interes ideologikoak» direla.
Irudia qDonostia
Ume baten zaintza eskatu
dute andre baten senideek
BALMASEDA› Jendaurrean agerraldia egin
zuten alabarekin gordeta dagoen Balmasedako
andrearen senideek. Senarrarengandik banatuta dago emakumea, eta epaileak gizonari eman
dio zaintza; ordea, andreak eta senideek diote
aitak ez diola heziketa egokia emango, komuna
batean bizi delako. Andrea gordeta dago alabarekin. Senideek jakinarazi dute bihar joango dela
auzitegira. Kasua berriz aztertzea nahi du.
2
j
HENDAIA › Irakasle bat gose greban sartua da
azken hamaika egunetan Hendaiako (Lapurdi)
Aizpurdi Lizeoan, murrizketen salatzeko. Bonifacio Garcia da, eta Artea irakasten du. Salatu
du Frantziako Gobernuak eskola orduak murriztu nahi dituela lanpostuak kentzeko. Ikasleen
eta irakasleen sostengua jasotzen ari da. Eskolarik ez duen orduetan atarian egoten da, kateaturik.
Laburrean
Gose greban da irakasle
bat,murrizketen aurka
EGUZKI ALA ELUR, JUSTIZIA ALDARRI
Eguraldi txarra egin arren, dozenaka lagun bildu
ziren atzo Bilbon eta Donostian, SOS Haur Lapurtuak elkarteak egindako elkarretaratzean parte
hartzera. Aurreko hilabeteetan egin duten bezala,
otsaileko lehen larunbatean ere kalera atera ziren
Hilberriak
ESKELAK
(0034)943 30 40 30
[email protected]
elkarteko kideak, urteetan gertatu ziren umeen
ustezko lapurretak salatzeko. Geroz eta kasu
gehiago daudela gogorarazi zuten, eta laguntza
eskatu zuten ustezko lapurreta kasuak argitu
ahal izateko. JON URBE / ARGAZKI PRESS
2012ko otsailaren 5a, igandea berria 15
Mundua ‹ Harian
Errusiak eta Txinak betoa paratu
diote NBEren Siriarako ebazpenari
tuen interesen aurka jotzeko
prest dagoela.
Herrialde arabiarrek, berriz,
Homseko bonbardaketen berri
izan ondoren, Siriaren aurkako
presioa areagotu dute. Tunisiak
iragarri du aurrerantzean Al-Assaden erregimena ez duela Siriaren ordezkaritzat onartuko, eta
enbaxadorea bidaltzeko prozedura hasi du. Ali Salem Parlamentu
Arabiarreko presidenteak gauza
bera egiteko eskatu die gainerako
herrialde arabiarrei.
Siriako erregimenaren aurkako manifestariak,Binnish hirian,zehaztu gabeko egun batean.Oposizioak helarazitako argazkia da. HERRI KOORDINAZIORAKO BATZORDEAK / EFE
Moskuk erran du ebazpena ez zela
«orekatua»; hari eta Pekini errepresioaren
«konplize» izatea egotzi die Frantziak
Homs bonbardatuta Siriako armadak
sarraskia egin duela salatu du oposizioak
Mikel Rodriguez
Errusia presiopean eduki dute aste guztian Mendebaldeak eta herrialde arabiar gehienek, Siriako
erregimenaren aurka NBE Nazio
Batuen Erakundearen Segurtasun Kontseiluan aurkeztutako
ebazpenari trabarik paratu ez ziezaion. Presioarekin batera, keinuak egin dizkiote, Baxar al-Assadi boterea uzteko exijentzia edo
armen salmentaren debekua ezabatuz testutik. Oposizioak atzo
Homs hirian salatutako sarraskia
ere —bonbardaketa batean armadak gutxienez 55 lagun hil dituela
dio; erregimenak ukatu egin du—
, Mosku estutzeko azken argudiotzat erabili dute, baina alferrik
izan da. Bozketa atzo egin zuten,
eta, iragarri bezala, Errusiak
ebazpena errefusatu zuen. Baina
Moskuk ez ezik, azken egunetan
itzalean gelditu den bertze potentziak ere, Txinak, betoa erabili du,
eta, hala, Errusiaren bakartasuna hautsi.
Ebazpenaren aldekoen artean
etsipena agerikoa zen. Segurtasun Kontseiluko hamabortz kideetatik hamahiruk bozkatu dute
alde, baina bortz kide iraunkorrek —AEBak, Frantzia, Erresu-
ma Batua, Errusia eta Txina— betorako eskubidea dute, eta baten
lekuan bik erabili dute. Gerard
Araud Frantziaren NBEko ordezkariak «erregimenaren errepresio politikaren konplize» izatea
egotzi die Errusiari eta Txinari.
«Ulertzeko zaila» AEBentzat
Hillary Clinton AEBetako Estatu
idazkaria ere gogor mintzatu da
Moskuren eta Pekinen aurka.
«Ulertzeko zaila da Siriak ezagutu
duen egunik odoltsuenaren ondoren batzuek nazioarteari ez uztea
indarkeria gaitzesten». Bozketa
aitzinetik Sergei Lavrov Errusiako Atzerri ministroarekin bildu
da Clinton, azken orduko akordioren bat lortzeko.
Errusiak salatu du, ordea, ebazpena ez dela «orekatua». Vitali
Txurkin enbaxadorearen arabera, testuak ez du ongi adierazten
«Siriako errealitatea», eta mezu
«kontrajarriak» bidaltzen dizkie
Siriako indar politikoei. Lavrovek
bozketaren aitzinetik azaldu du
zein bi puntu nagusitan duen
Moskuk desadostasuna: elkarrizketari paratutako «baldintzetan»
eta oposizioaren indarkeria ez gaitzestea. Lavrov etzi bilduko da Damaskon Al-Assadekin, eta dudarik ez da bilerak zeresana emanen
duela. Txinari dagokionez, Liu
Baodong enbaxadoreak erran du
«egungo egoeran» erregimenari
«presio gehiegi» ezartzeak edo «irtenbide bat inposatzeak» ez duela
lagunduko gatazka konpontzen.
SNC Siriako Kontseilu Nazionala oposizioko talde nagusiak,
ordea, erregimenari «hiltzeko baimena» eman izana egotzi die Moskuri eta Pekini. Nazioarteari eskatu dio Siriarako harremanetarako talde bat sortzeko, erregimena zokoratze aldera eta «Errusia
eta halako lagunek eskainitako
heriotzarako armak» iritsi ez ez
daitezen. Siriako Armada Askeak, berriz, bozketaren aitzinetik
jakinarazi du Errusiak Sirian di-
Hildako kopuruaren dantza
Homseko erasoan, hasieran
SNCk 260 hildako aipatu ditu, baina ondoren Herri Koordinaziorako Batzordeek 55era jaitsi dute zifra. Oposizioko iturrien arabera,
armadak hiriaren aurkako bonbardaketa hasi du Siriako Armada Askeak kontrol postu batzuei
eraso ondoren. SNCk erran duenez, Khalidiya eta Al-Qosor auzoetako etxebizitzak izan dira bonbardaketen jomuga nagusia. Bonbek ospitale bat suntsitu dutela
ere erran dute. BBCko berriemailearen arabera, Siriako Armada
Askea Homserako bideak ireki
nahian ibili da, odol hornidurak
ailega zitezen. Al Arabiya kateko
berriemaile bereziak, berriz, jakinarazi du desertoreek inteligentzia zerbitzuaren eraikin bat suntsitu dutela Homsen bertan.
Bonbardaketei dagokienez, hagitz bertzelako bertsioa eman du
Sana berri agentzia ofizialak. Erasoa ez dela gertatu erran du, eta
«talde armatuek eta Istanbulgo
kontseiluak [SNCren]» asmatu
dutela Segurtasun Kontseiluari
eragiteko. Telebistan agertu diren gorpuen irudiak «talde terroristek» bahitutako eta exekutatutako jendea dela erran du Sanak,
ondoren bonbardaketen biktima
gisa agertzeko. Erregimenak hedabideei eta iturri independenteei ezarritako kontrolaren ondorioz, hagitz zaila da Siriatik datozen bertsioak berrestea.
16 berria 2012ko otsailaren 5a, igandea
Harian › Mundua
Finlandiak,
60 urtean lehen
aldiz, presidente
kontserbadore
bat izango du
Las Vegasen, joko gutxi
AEBetako
errepublikanoen lehian,
Romneyri 20 puntutik
gorako aldea eman diote
Nevadan azken inkestek
Inkestek Sauli Niinisto
eskuindarra jotzen dute
garailetzat; Haavistori
sozialdemokratek
bizkar eman diote
Amagoia Mujika
Las Vegasen, egunez ere itzaltzen
ez diren argien erdian, distira egiten du Mitt Romneyk; inon baino
diru gehiago mugitzen den hirian
eroso eta airoso ageri da, kasino
batetik besterako etorbideetako
pantaila erraldoietan eta hormetan, eta Nevadako telebista kate
eta irrati guztietan. Newt Gingrich amorratuta dago aurkariak
azkenaldian hartu duen lekuagatik, Romneyk iragarkietan xahutu duen dirutza izango baita gakoetako bat errepublikanoen hautagai izateko. Nevadan, bederen,
ez dago inor zalantzan jartzen
duenik han Romneyk irabaziko
duela. Kontaketa ikustea, ordea,
garrantzitsua da, caucus-ean erabakiko baita, hau da, ez irabazi
arren, biltzar batetik bestera batuz doazen ordezkariak lortzeko
aukera emango du. Geltoki honetan, ordea, garaipena ez dago jokoan, inkesten arabera.
Irrati uhinetan bakarrik bat
bostenekoa izan da bien arteko aldea Floridan, Nevada baino lehenagoko biltzarrean, eta diru
gehiena Gingrichen iragana aireratzeko erabili du Romneyk:
Freddie Macengatik 1,6 milioi dolarreko ordainketa egin izana eta
Ordezkarien Ganbera utzarazi
zion aferagatik jarri zioten
300.000 milioi dolarreko zigorra
barra-barra entzun dira. Han
ondo atera, eta Las Vegasen ere
berdin jokatu du Romneyk, eta
abuztua bitarteko biltzar guztietan gauza bera egiteko dirua dauka. Haren Ekintza Politikarako
Batzordeek, esaterako, Gingrichen alde daudenek baino hamar
aldiz diru gehiago erabili dute, eta
diru horren %70 Gingrichen kontrako mezuetarako erabili dute.
Romneyk haizea alde duela
erakusteko hainbat seinale badira, diruaz gain; besteak beste, AEBetako informazio zerbitzuek bizkartzainak jartzea erabakitzea,
baina bereziki Alderdi Errepublikanoko gobernadoreen eta Ordezkarien Ganberako alderdikide gehienen babesa du bermerik
garrantzitsuena, eta haien inguruan dabiltzan eragile ekonomikoena. Floridan erakutsi du, gainera, boto-emaileak hasi direla
euren irizpide ideologikoak bigarren mailan uzten, eta Obama
Etxe Zuritik bota dezakeena lehenesten.
Floridan eta Nevadan ez dute
lortu Hego Carolinan Romneyren kontra erabilitakoek eragina
Erredakzioa
Mitt Romney, Las Vegas ondoko Henderson hiriko ekitaldi batean, herenegun. MICHAEL NELSON / EFE
izatea: aberatsegia dela, herritar
xumeek baino zerga gutxiago ordaintzen dituela eta hainbat gairen inguruan ez duela irizpide argirik. Nevadara hazita heldu da,
nahiz eta bidean aurkariei merkemerke eman dien berarekin sartzeko aitzakia, esan berri baitu
pobreenek ez dutela kezkatzen,
estatuak «segurtasun sare nahikoa» eskaintzen dielako. Gero,
beti egin ohi duen bezala, zuzentzen saiatu da, esanez «indar guztia krisiak jotako klase ertainean» jarriko duela. AEBetan behartsuen babesa ia boluntarioen
bihotz onari esker bakarrik lortzen den arren, hori esan ondoren
ere %22ko aldea eman diote azken inkestek. Floridan %20ko aldea atera zion Gingrichi, eta
American Research Groupen arabera, gainera, liberal, moderatu
eta kontserbadoreen botoak bereganatu zituen, eta ebanjelista
zuri askorena ere bai. Gingrichen
alde soilik kontserbadoreenek
eta ebanjelista sutsuenek egin zuten.
Donald Trump, Romneyrekin
Las Vegasen, horregatik, gutxienez eskuin muturrekoenak mantendu nahi ditu Gingrichek,
«Amerika errotik aldatzeko».
Baina joan den ostegunean Donald Trumpek botoa Romneyren
alde eskatu izanak ez dio mesede
egiten. Trump dirudun boteretsua Tea Partykoen ligakoa da,
Gingrichek iritsi nahi duen sektorekoa. Trumpek zabaldu zuen
Barack Obama ez zela AEBetan
jaio. Etxe Zuriak jaiotze agiria
erakutsi behar izan zuen. Maiz
esan du errepublikanoen hautagai izango dela, baina gero atzera
egin izan du. Hala egingo balu
«primarioak irabazi eta gero pre-
sidente» izango litzatekeela uste
du, baina, oraingoz, nahiago du
sektore pribatuan dirutza irabazi, hori baitu «benetako pasioa».
Baina ez dago dena egina, ezta
gutxiago ere, eta Newt Gingrichek ohartarazi du ez duela amore emango, borroka ekainera edo
uztailera arte luzatuko dela. Ia segurua da biren arteko gauza izango dela, baina aurreko caucus-ak
eta primarioak kontuan hartuta,
errepublikanoen abuztuko konbentzioak izango dituen ordezkarien %5 soilik kontatu dira orain
arte. Konbentzioak erabakiko du
hautagaia, eta, bitartean, 46 estatu geratzen dira oraindik, baita
Orain arte, abuztuko
konbentzioak izango
dituen ordezkarien
%5 soilik kontatu dira
Colorado, Minnesota
eta Maine ez dira
Gingrichentzat
agertoki egokienak
martxoaren 6ko superasteartea
ere. Biltzar horrek ezar dezake ezberdintasuna, baina agian horrek ere ez. Denbora gehiegi da
Romneyk estropezurik ez egiteko.
Dena den, gertuen daudenak
Nevadako caucus-aren ondoren,
Colorado, Minnesota eta Maine,
ez dira Gingrichentzat agertoki
egokienak. Ron Paul eta Rick
Santorum beste bi hautagaientzat, berriz, saio erakargarriak
izango dira.
Nevadan, Ron Paulek lekua
egin dezake. Lau hautagaien artean bera da atzeen dabilena, baina
Las Vegasen edota Death Valley-
ren inguruko herrietan, beste
kontu bat da. Estatuak herritarren bizitzan ahalik eta esku hartze txikiena izan behar duela esatearekin egin du kanpaina Paulek, eta Nevadan bezala leku
gutxitan dauka arrakasta. Armak erabiltzea gustatzen zaie, defendatzeko baino gehiago askatasun printzipioa gogorarazten dielako. Alderdia utzi eta beste bat
sortzekotan ibili zen Paul, baina
barruan geratzea erabaki du, eta
irabazteko helburua baino gehiago konbentziora ahalik eta ordezkari gehien eramateko asmoa
dauka, alderdian eragin nahian.
Horretarako indarra caucus-etan
jartzea erabaki du, primarioetan
ez bezala, ez baita dena edo ezer ez
jokatzen.
Santorum, lehiara bueltan
Rick Santorumek ere Florida alde
batera utzi zuen horrexegatik, eta
baita alabaren osasun egoera
txartu zelako. Nevadakora begira
kontzentratu da. Hain zuzen, adituen ustez, orain arteko telebista
eztabaidarik onena egin du Santorumek aste honetan: Romneyri
eta Gingrichi gauza garrantzitsuez hitz egiteko eskatu die, elkar iraindu beharrean. Gai garrantzitsuagoa, besteak beste,
jaio zenetik hilzorian duen alaba
da. Abortuaren etsaia da Santorum, eta alabak Edwardsen sindromea du. Urtebete ez dute irauten hori dutenek, baina bizitzaren alde «edozer» egitea
defendatzen duenak hamaika
ebakuntza egin dizkio alabari.
Horixe erabiltzen du eztabaida
guztietan, erakusteko gauza garrantzitsuen defendatzailea dela.
Erretiratzeko asmorik ez duela
berretsi du, Gingrichek besterik
nahiko balu ere.
Finlandiako Gobernuko bi bazkide dira gaurko presidentetzarako
lehian: Sauli Niinisto kontserbadorea eta Pekka Haavisto ekologista. Inkesten arabera, Niinisto
Ekonomia ministro ohia da aukera gehien duena, eta lehen itzulian lortutako abantailari eutsiko
diola diote. Irabazleak Tarja Halonen sozialdemokrata ordezkatuko du; Halonen sei urteko bi legealditan egon da.
Niinistok botoen %27 eskuratu
zituen lehen itzulian, eta berdeen
hautagaiak, %18,8. Adituek bigarren itzulia gogorra izango dela
iragarri dute, baina azken inkestek diote Niinistok ez duela arazo
handirik izango irabazteko. YLE
telebista nazionalaren inkestak
botoen %62 eman dizkio Kokoomus alderdiko liderrari. Lau botoemaileetatik ia batek, ordea,
oraindik ez daki zer bozkatu.
Ekologisten alde, berriz, gazteenek egingo dutela dio inkesta berak. Haavistok Ezkerren Aliantzaren botoen %88 ere eskuratuko
ditu,
baina
Alderdi
Sozialdemokrataren aldekoen
%54 joango dira soilik berdeengana. Niinistoren alde egingo dute,
berriz, boto-emaile kontserbadoreek, zentrokoek, demokristauek
eta ultranazionalistek. Niinistok
irabazten badu, 1956tik duen lehen presidente kontserbadorea
izango du Finlandiak.
Eraso pertsonalak kanpainan
Lehen itzulian atzerri politika eta
ekonomia izan ziren eztabaidarako gai nagusiak, baina oraingoan
hautagaien bizitza pribatua izan
da. Haavistori homosexual izatea
eta bikotekidea Ekuadorkoa izatea kritikatu diote, eta Niinistori,
berriz, bikotekidea askoz gazteagoa izatea. Ekologistaren kontrako salaketek, ordea, askoz indar
handiagoa izan dute. Benetako
Finlandiarrak eskuin muturreko
alderdiko Timo Soini buruak berotu du giroa immigranteen kontrako mezuekin, berriz ere.
Iaz, Legebiltzarrerako bozetan
hirugarren indarra izan zen, krisi
ekonomikoa baliatuta ideia xenofoboekin konbentzitzea lortu ondoren. 200 eserlekutik 39 lortu zituen. Dena den, lehen itzulian nabarmen jaitsi zen: botoen %9,4
jaso zituen.
2012ko otsailaren 5a, igandea berria 17
Mundua ‹ Harian
Irudia qErrusia
Leku-lekutan
Urtzi Urrutikoetxea
Azerbaijanen
izena
eku txikia hartu zuen BERRIAn; gainontzeko egunkarietan
ikusi ere ez dut egin albistea. Azerbaijanek estatuaren izena
aldatuko du! Karlos Zurutuzak (zorionak Argia sariagatik!)
eta biok sarri egiten dugu txantxa horrelakoekin: Bilboko
kaleetan ez dago beste gairik, Athletic eta Azerbaijanek izena aldatzea. Eta zein izen jarriko diote estatuari? Ez da munduko originalena, baina aski esanguratsua bai: Azerbaijango errepublikaren ordez
Ipar Azerbaijango Errepublika deitzea proposatu dute Parlamentuan. Eta Ipar Azerbaijan badago, Hego Azerbaijan ere badagoen seinale, ezta?
Ali eta Nino duela ehun urte Kurban Saidek, Bakuko idazle juduak
alemanez idatzitako eleberri zoragarria da. Liburua hiriko eskola batean hasten da, Errusiatik bidalitako irakaslearen lezioarekin. «Iparrean, Hegoan eta Mendebaldean Europa itsasoz inguratuta dago [...]
Europako ekialdeko muga Errusiako Inperioko Ural mendien luzeran
doa, Kaspio itsasoan zehar eta Transkaukasian barna. Hemen zientziak ez du azken hitza esan. Zenbait adituk diote Kaukaso mendien
hegoaldera dagoen eskualdea Asiari dagokiola; beste batzuek, berriz,
uste dute Transkaukasiako kultur garapenari begira batez ere eskualde hau ere Europa zati gisa ikusi behar dela. Zuen jarreraren arabera
izango da beraz, nire umeak, gure hiriak Europa aurreratuaren ala
Asia atzeratuaren zati behar lukeen». Ikasle ia guztiak azerbaijandarrak dira (liburuan tartariar deitzen ditu, turkiar jatorrikoak, funtsean), eta pozarren aldarrikatzen dute asiartasuna.
Joko geoestrategikoen bilgune horiek bereziak izan dira historikoki. Izenaren auzia Balkanetan ere aski garrantzitsua da: Greziak
behin eta berriz ezarri dio betoa Mazedoniari, muga heleniarren baitan izen bereko eskualdea dagoelako. Azerbaijandar «nortasuna» legez, aski berria da mazedoniarra ere. Albin Kurti albaniar abertzaleak
ziostan «Titok sorturiko sasi-nazioa» zirela mazedoniarrak, hizkuntzaz ere bulgarieratik nekez baitute desberdintasunik. Baina Greziak
badaki bere Mazedonia XX. mendean konkistaturiko eslaviar lurraldea dela, duela ehun urteko mapek ageri dutela Balkanetako entsaladan ez zegoela greziarrik Mazedonian, eta bai eslaviarrak, turkiarrak,
albaniarrak eta istorio guztietako galtzaile diren aromunio etniako latinoak. Gero etorri zen Grezia eta Turkiaren state-building bortitza:
Asia Txikiko biztanleria trukatzea (garbiketa etnikoa, alegia), iparraldeko lurrak Asiako greziarrez populatzea eta, II. Mundu Gerraren ondoren gerra zibilean komunistak garaituta, milaka mazedoniar Jugoslaviara kanporatzea.
Azerbaijanek badauka motibo indartsurik izen aldaketarako: Iranen menpe dagoen Hego-Azerbaijanen bizi dira hiru azerbaijandarretik bi. Luzaro egon dira bereizita, oso inperio ezberdinetan: iparrekoak, erresuma kristau ortodoxoan lehendabizi eta komunista ateoan
gero; hegoaldekoak, britainiarren eta gero estatubatuarren txotxongilo zen estatuan aurrena eta errepublika islamiarrean gero. Pertsiar
gehiengoaren ondoren, Irango gutxiengo nagusia dira azerbaijandarrak, biztanleen ia laurdena. Musulman xiitak izanik, gainera, ondo
egokitu dira errepublika islamiarrean, kurdu edo balutxe suniten aurkako errepresioarekin alderatuta. Mir-Hussein Musavi oposizioko burua bera (egun atxilotua, baina lehen ministro izana) azerbaijandarra
da.
Iparreko azerbaijandarrak ere xiitak dira. Baina ahaidetasun behinena Turkiarekin daukate, bien arteko Armenia estu hartzeko (Karabakh Garaiko gerratik Azerbaijanek ez du lurraldearen ehuneko hogei kontrolatzen). Eta, bide horretatik, Israelekin eta Estatu Batuekin
ere lotura sendoa dauka. Baita Europarekin ere: gas eta petrolioa hornitzearen truke ezikusi egiten dio alievtarren autoritarismoari. Aliev
aita-semeak egon dira boterean 1991ko independentziaz geroztik.
Urteetan ahaztutako hegoaldeko azerbaijandarrei begira hasi dira
orain. Detailea izan liteke, baina Iranerantz gertatzen diren oso gauza
gutxik dirudite orain bertan kasualitate. Gerra noiz izango denentz
baino gehiago, noiz izango den, horixe jakin-min bakarra askorentzat.
Egunotan izan da uda gerra sasoia izaten dela dioen aditurik. Leon Panettak (Obamaren defentsa idazkaria, ez ahaztu) udaberria ere aipatu
du. Obamak bozak maldan gora balitu batez ere.
L
KALEAK BERO HOTZALDIAREN ERDIAN
Moskun atzo zero azpitik hogei graduko tenperatura izan arren,kaleek jendez gainezka egin zuten.
Oposizioko hainbat taldek hauteskunde garbiak
exijitzeko protesta erraldoia antolatu zuten,baina
ez ziren bakarrik egon,Vladimir Putin lehen minis-
troaren jarraitzaileek ere manifestazioa egin baitzuten buruzagiari sostengua erakusteko.Poliziaren arabera,200.000 lagun inguru atera ziren kalera: oposizioaren jarraitzaileak —irudian— 34.000
ziren,eta Putinenak,125.000. SERGEY ILNITSKY / EFE
Afganistanen iaz hildako zibilen
kopurua 2007tik handiena izan da
nazioarteko indarrek eragindako
heriotzak, berriz, 2010etik %4 jaitsi dira, baina soilik NATOk aire
erasoetan hildakoen kopurua %9
igo da —187 zibil iaz—.
Afganistango gerra 2001ean hasi
zen, baina NBE Nazio Batuen
Erakundea 2007an hasi zen gerran hildako zibilak zenbatzen.
Orduz geroztik, etengabe hazi da
kopurua. Unama Afganistango
laguntzarako NBEren misioaren
arabera, iaz 3.021 zibil hil zituzten;
hortaz, orain arteko urterik odoltsuena izan da, 2010eko 2.777ak
ere gainditu baitira. Biktimen
%77 talibanei egotzi dizkie Unamak, eta %14 Afganistango Gobernuari eta nazioarteko tropei.
Beste %9 ezin izan dizkio bi aldeetako inori egotzi. Bost urtean ia
12.000 zibil hil dituzte.
2011 nazioarteko tropak etxeratzeko iragarpen urtea izan da
—2014rako jarri dute data—. Unamaren datuak erakusten du, baina, egoera egonkortzetik urruti
dagoela. «Gero eta afganiar ume,
emakume eta gizon gehiago hiltzen dira gerra honetan», ohartarazi du Jan Kubis NBEko idazkari
nagusi Ban Ki-moonen ordezkariak. Zibilen ia hirutik bat etxean
egindako bonben ondorioz hil
dela dio Unamak. Gobernuak eta
DLaburrak
Egipton hamabi lagun
hil dituzte liskar batzuetan
Iranek Europarako petrolio
esportazioak etengo ditu
KAIRO › Iragan ortzegunean
Port Said hirian futbol partida
bateko liskarretan 74 lagun hil
zirenetik, liskarrek ez dute etenik izan Kairon. Hiru egunetan
hamabi lagun hil dira Poliziarekin izandako liskarretan. Atzo
ere ehunka manifestari elkartu
ziren Barne Ministerioaren aitzinean. Menia hitzartua zuten
arren, Poliziak negar gasa jaurti
zien, eta manifestariek harriak
bota zizkieten.
TEHERAN › Irango petrolio
ministro Rostam Qasemik jakinarazi du Europako herrialde
batzuei ez dietela petrolio
gehiago esportatuko, baina ez
du zehaztu zeintzuei. «AEBen
presioei» men egitea egotzi dio
Europako Batasunari, eta Irani
ezarritako zigorrak berrikusteko
ohartarazi dio. Irango Guardia
Iraultzaileak, berriz, ariketa militarrak egin ditu Ormuzko itsasartean.
NBEren Unama
misioaren arabera,
talibanek hil dute jende
gehien; guztira 3.021
izan dira biktima zibilak
Erredakzioa
Berlusconi ez da 2013ko
bozetara aurkeztuko
ERROMA › Silvio Berlusconik
adierazi du hurrengo urtean ez
dela aurkeztuko lehen ministro
izateko hautagaitzara. Kargua
«arduraz jokatzeagatik» utzi
zuela esan dio Financial Times
egunkariari. Hala ere, aurrerantzean ere diputatu izan nahi du.
AEBen «borrokarako misioa»
AEBek Afganistanen duten enbaxadoreak, Ryan Crockerrek, adierazi du bi urte barru erretiratzeko
asmoa izan arren «borrokarako
misioari» eutsiko diola. Leon Panetta Defentsa idazkariak aurrez
egindako adierazpenak zehaztu
nahi izan ditu, 2013an borrokarako misioa «trebakuntza» misio bilakatzea espero zuela esan baitzuen hark. Afganistan ez dela berriz «Al-Qaedaren paradisu»
bihurtuko esan du enbaxadoreak.
18 berria 2012ko otsailaren 5a, igandea
Kirola›
G Sailkapena
LEHEN MAILA
22. jardunaldia
Atzo
Emaitza
Mallorca-Betis
1-0
Athletic-Espanyol
3-3
Levante-Racing
1-1
Getafe-Real Madril
0-1
Bartzelona-Reala
?-?
Gaur
Ordua
TB
Sporting-Osasuna
12:00
C+L2 / O.I.
Sevilla-Vila-real
18:00 GolTV / C+L
Zaragoza-Rayo
19:45
C+L2 / O.I.
At.Madril-Valentzia 21:30
C+E
Bihar
Ordua
Granada-Malaga
TB
21:00GolTV / C+L2
Sailkapena
Puntuak
p
p
p
p
p
p
Griezmann lurrera erortzeko zorian, Puyol eta Thiago begira dituela, atzo, Camp Noun jokaturiko Espainiako Ligako partidan. TONY GARRIGA / EFE
Galdu arren,meritua da
Bartzelonak aulkian utzi ditu ohiko hainbat
jokalari, baina Realak ez du punturik urratu,
bigarren zatian aurkari sufritzen jarri arren
Defentsan ongi moldatu dira txuri-urdinak,
baina baloia jokatzerakoan ezina igarri zaie
Jon Eskudero Donostia
Ederra da Camp Nou. Handia.
Ikusgarria. Berdea. Baserritar
batek baino gehiagok eskertuko
luke etxe alboan halako zelai dotorea, segaren beharrik ez izateko. Harmailak izugarriak dira,
eta eserlekuak, zer esanik ez. Gozatzeko modukoak. Ordea, guztia
hain dotorea bada, zergatik sufritzen da hainbeste bertan? Zergatik mirariaren zain egoten dira bisitariak? Erantzuna asmatzeko
ez da oso jakintsua izan behar:
Bartzelona. Bartzelona da hitz
magikoa. Talde magikoa. Edo
bestela esanda, futbola magiko
egin duena. Atzo ere ez zuen hutsik egin, eta Reala izan zen biktima. Partida txukuna jokatu zuen
Philippe Montanierren taldeak,
baina galdu egin zuen. Soilik gol
batez. Baina galdu (2-1).
Artzain paregabea da Guardiola. Etxekoen entrenatzailea. Bere
lanak badu zerikusirik aipaturiko baserritarrarenarekin. Bien
zeregina zera baita, aginduak
emanez helburu dutena barrura
sartzea. Batak ardiak behar den
gunera eramatea. Eta besteak baloia sareetara bidaltzea. Bada, horixe egin zuten kataluniarrek.
Nola ez, Messi artzain zakur jarrita, ederki gobernatu zituen gorriz
eta urdinez jantzitako ardiak, eta
etxean geratu ziren hiru puntuak.
Meritua da, ligako zelairik gaiztoenean soilik gol bateko aldearekin galtzea. Eta gehiago Guardiola sufriarazten ipintzea. Reala da
meritu horren erruduna. Aurre
egin zion Bartzelonari, lotsagabe
jokatuaz. Talde gaztea atera zuen
entrenatzaileak, eta gaztea zerbait bada, lotsagabea da. Ongi
etorri zitzaien hori txuri-urdinei.
Pardo zelai erdian jarrita, sendo
agertu ziren atzeko lerroan, baina gabezia dezentea igarri zitzaien baloia jokatzerako orduan.
Ezinean aritu ziren, eta apenas
hurbildu ziren Valdesen ate ingurura. Tellok, aldiz, lehenengo aukeran gola egin zuen, zortzigarren minutuan.
Bartzelona
Reala
2
1
Bartzelona. Victor Valdes; Dani Alves, Puyol (Abidal, 75. min.), Mascherano, Adriano; Thiago, Busquets
(Pique, 83. min), Dos Santos, Cuenca; Messi eta Tello.
Reala. Claudio Bravo; Carlos Martinez, Mikel Gonzalez, Iñigo Martinez,
Cadamuro; Markel Bergara, Aranburu, Pardo (Llorente, 76.min); Xabi
Prieto (Agirretxe, 77. min.), Griezmann eta Diego Ifran (Carlos Vela,
57. min.).
Golak. 1-0. Tellok (8. min.); 2-0.
Messik (72. min); 2-1. Carlos Velak
(73. min.).
Epailea. Clos Gomez. Txartel horiak: Realeko Iñigo Martinezi.
Bestelakoak. 60.000 ikusle inguru
Camp Noun. Tenperatura hotzaren
ondorioz, berogailua jarri zuten zelaian partida aurretik, eta horren
erruz, bigarren zatian lurra harrotu
zen, jokoaren kalterako.
Sustoak emateko izan zuten
aukerarik lehen zatian donostiarrek. Epaileak hasierako txistua
jo eta lasterrera, gainera. Ifran bakarrik geratu zen, baina ez zuen
asmatu gola sartzen. Eta barkatzen duenak, ordaindu egiten du
gero. Gehiago halako kalitatea
daukan talde baten aurka. Gerora Griezmannek eta Prietok ere
jaurti zuten atera, baina oker.
Gola egiteko aukera etengabe
edukitzen duena Bartzelona da.
Partida osoan tren geltokia ziru-
dien Bravoren area txikiak. Orain
eskuinera begiratu; ondoren ezkerrera erreparatu. Une oro gainean zituen aurkariak, eta egia
esan, goraipatzeko lana egin zuen
txiletarrak. Sekulako geldituak
egin zituen, maila handikoak.
Baina, zergatik izaten da atezaina
beti jokalaririk onena Bartzelonaren aurkako partidetan? Zerbaitegatik izango da.
Bigarren zatian, hobeto
Lehen zatia amaitu bezala ekin
zioten bi taldeek bigarrenari. Bartzelonarena zen baloi jabetza, baina Reala tartean-tartean sustoren bat emateko moduan egon
zen. Dena den, Messik eta enparauek izan zuten lehia erabakita
uzteko aukerarik. Golaren kontua ikusten zen lehenago edo beranduago helduko zela, eta azkenean bai. Azkenean Messik egin
zuen desiratutako gola, 72. minutuan. Bazirudien dena erabakita
zegoela, baina ez. Hurrengo minutuan horra gola Velak. Ederki
gainera. Maisuki.
Neurketa amaitzeko ordu laurden faltan, gol bat atzetik soilik
egon zen Reala, baina Bartzelonak ongi kontrolatu zuen egoera.
Montanierrek aldaketa egin
zuen, Prieto kendu eta Agirretxe
zelairatuaz, baina alferrik. Orokorrean, goraipatzeko lana egin
zuen Realak, ez baita ohikoa Bartzelonak etxean sufritzea.
J I B G
1.Real Madril
55 21 18
2.Bartzelona
48 21 14 6 1
1 2
3.Valentzia
36 20 10 6 4
4.Levante
32 21 9 5 7
5.Espanyol
32 21 9 5 7
6.Athletic
30 21 7 9 5
7. At.Madril
29 20 8 5 7
8. Malaga
28 20 8 4 8
9.Getafe
27 21 7 6 8
10.Osasuna
27 20 6 9 5
11.Sevilla
26 20 6 8 6
12.Mallorca
25 21 6 7 8
13.Reala
24 21 6 6 9
14.Betis
23 21 7 2 12
15.Rayo Vallecano
22 20 6 4 10
16.Racing
22 21 4 10 7
17.Granada
22 20 6 4 10
p 18.Vila-real
20 20 4 8 8
p 19.Sporting
18 20 5 3 12
p 20.Zaragoza
12 20 2 6 12
p Txapeldunen Ligara p Europako Ligara
p Bigarren Mailara
23. jardunaldia (ots. 11-12-13)
Larunbata
Racing-At.Madril
Ordua
TB
18:00 GolTV / C+L
Osasuna-Bartzelona20:00 GolTV / C+L
Betis-Athletic
22:00
Igandea
Ordua
La Sexta
TB
Espanyol-Zaragoza 12:00
C+L2 / O.I.
Malaga-Mallorca
16:00
C+L2 / O.I.
Rayo-Getafe
18:00
C+L2 / O.I.
Valentzia-Sporting
18:00 GolTV / C+L
Vila-real-Granada
19:45
R.Madril-Levante
21:30
C+
Ordua
TB
Astelehena
Reala-Sevilla
C+L2 / O.I.
21:00GolTV / C+L2
24. jardunaldia (ots. 18-19-20)
Larunbata
Ordua
TB
Getafe-Espanyol
18:00 GolTV / C+L
R.Madril-Racing
20:00 GolTV / C+L
Sevilla-Osasuna
22:00
Igandea
Ordua
La Sexta
TB
Granada-Reala
12:00
C+L2 / O.I.
Athletic-Malaga
16:00
C+L2 / O.I.
Sporting-At.Madril 18:00 GolTV / C+L
Mallorca-Vila-real
18:00
C+L2 / O.I.
Levante-Rayo
19:45
C+L2 / O.I.
Bartzelona-Levante 21:30
C+
Astelehena
TB
Zaragoza-Betis
Ordua
21:00GolTV / C+L2
2012ko otsailaren 5a, igandea berria 19
21››
Itxakok 26-28 galdu du Gyoriren aurka,
Txapeldunen Ligako bigarren ligaxkan
24››
Pascualek min hartu du, eta partida utzi,
Olaizola II.a-Beroiz 14-9 irabazten ari zirenean
Futbolak
irabazi du
Athleticek eta Espanyolek joko ona
eta golak eskaini dizkiete arratsalde hotz
batean San Mamesera joandako zaleei
Azken minutuan egindako huts batek
garaipen barik utzi du talde zuri-gorria
3
3
ATHLETIC
ESPANYOL
1 Iraizoz
111
15 Iraola
11
24 Javi Martinez 1111
6 San Jose
111
3 Aurtenetxe
111
17 Iñigo Perez
11
D
21 Herrera (46.min.) 11
8 Iturraspe
111
10 De Marcos
111
7 David Lopez
11
14DSusaeta (46.min.) 11
9 Llorente
111
2DToquero (75.min.) 1
19 Muniain
1111
E. M.Bielsa
1111
13 Casilla
111
16 Javi Lopez
11
3 Raul Rodriguez 111
15 Hector Moreno 111
22 Didac
111
18 Forlin
11
D
12 Kalu Uche (81.min.) 1
11 Romaric
111
23 Coutinho
111
39 DThievy (66.min.) 11
10 Verdu
1111
17 Weiss
111
6 Rui Fonte
11
24 DAlbin (73.min.) 111
E. M.Pocchetino 1111
Golak: 1-0: De Marcosek (26. min.).
1-1: Romaricek (33. min.). 1-2: Weissek
(48. min.). 2-2: Llorentek (59. min.).
3-2: Javi Martinezek (65. min.). 3-3: Albinek (92. min.). Epailea: Fernandez Borbalan. Txartel horiak: Athleticeko Muniaini, David Lopezi, Iturrasperi, Herrerari
eta Javi Martinezi; eta Espanyoleko Forlini eta Albini. Bestelakoak: 34.000 ikusle
inguru San Mamesen.
Haritz Gallastegi Bilbo
Futbolean emaitza ez dela garrantzitsuena esaten duena gezurretan ari da. Kirol guztietan, irabaztea baita helburu nagusia. Loria
lortzeko bide bakarra da. Ametsak betetzeko aukera. Baina irabazteko bide asko daude. Denak
dira balekoak, baina bide askok ez
dute zerikusik euren artean. Athleticeko jarraitzaileek oso ondo
adieraz dezakete bide batzuen eta
besteen artean zer alde dagoen.
Duela hilabete batzuk, egun eskuratzen dituen antzeko emaitzak
lortzen zituen taldeak. Baina sarri ez zuten gustuko ikusten zuena. Emaitzek ez zuten gogobetetzen. Aspertu ere egiten ziren.
Denboraldion, ordea, ez. Taldeak
sailkapenaren goiko postuetan jarraitzen du, eta gozatu egiten du
San Mamesera joaten den bakoitzean. Nahiz eta, atzo gertatu zen
legez, eserlekua ahozapore gazigozoarekin utzi.
Espanyolek, hain zuzen ere Albinek gola azken minutuetan sartu zuelako itzuli zen etxera triste
Athleticen zalea. Garaipena gertu ikusi zuelako. Eta jokoan zeuden hiru puntuek taldea lauga-
rren postura eramango zutela zekielako. Baina puntu bakar batekin konformatu behar izan zuen.
Beraz, litekeena da jardunaldi bukaeran hasi aurretik baino atzerago egotea. Eta puntu bi galdu zituen apustu berriaren ondorio batengatik. Jokatzeko estilo berriaren erruz. Duela hilabete batzuk
nekez galduko zituen bi puntu
San Mamesen azken minutuan.
Baina atzo hiru zuri-gorri zeuden
aurkariaren atezainaren inguruan arauzko denbora beteta zegoenean. Horrek zuloa utzi zuen
zelai erdian. Eta, gainera, Uchek
Albini goleko pasea eman zionean irrist egin zuen Javi Martinezek. Horrela sartu zuen berdinketaren gola Espanyolek.
Neurketaren azken jokaldian
gertatutakoa ez da ona. Zuzendu
beharrekoa da. Baina ez pentsa
Marcelo Bielsak jokatzeko era aldatuta konponduko duenik okerra. Athleticek berdin jokatuko
du. Eta klubak eta jarraitzaileek
gustuko ez badute, beste teknikari bat fitxatu beharko da. Ez dirudi
horrela izango denik. Bilbon pozez txoratzen daudelako. Azken
jokaldia penagarria izan zen. Baina zer esan aurretik ikusitakoaz?
Ederra izan zela oso. Ikuskizun
paregabea eskaini baitzuten bai
Athleticek baita Espanyolek ere.
Neurketa ederra. Erasokoa. Joanetorrikoa. Une batzuetan, tenis
partida baten antza izan zuen. Aukerak alde batean eta bestean.
Nor baino nor gehiago jokatutakoa. Bost izarrekoa.
Golari gola
Kopako partidaren atarian, Bielsak atsedena eman zien ohiko
zenbait jokalariri. Pochettinok,
berriz, fitxatu berri bat hasieratik
jartzea erabaki zuen: Coutinho.
Ligan zeresana emango duen jokalaria dela erakutsi zuen. Erritmo handiarekin ekin zioten neurketari bi taldeek. Lehen minutuak Espanyolenak izan ziren,
baina laster hartu zuen Athleticek aginte makila. Lehen abisua
Llorentek eman zuen. Espanyolen erantzuna berehalakoa izan
zen. Lehen golaren aurreko hiru
jaurtiketak areaz kanpotik egin-
Iker Muniain, lurrean, etsita, Espanyolek hirunakoa lortu ondoren. MONIKA DEL VALLE / ARGAZKI PRESS
dakoak izan ziren, De Marcosek,
Muniainek eta David Lopezek.
Athleticek De Marcosi esker hartu zuen aurrea. Area barruan aurkari bati baloia hankapetik pasa
ostean behartuta egin zuen jaurtiketa. Casillari besapetik pasa zitzaion, eta indar gutxirekin sartu
zen atean. Athleticen joko onak
merezi zuen saria izan zen.
Baina Espanyol ez zen kikildu.
Gola jaso ostean hazi egin zen. Zazpi minutu nahikoa izan zituen
neurketa parekatzeko. Romaricek gol ederra egin zuen areaz kanpotik. Banakoaren ostean Hectorrek buruz sartutako legezko gol
bat baliogabetu zuen epaileak.
Bigarren zatiko lehen minutuak izan ziren zuri-gorrien txarrenak. Hirugarrenerako aurrea
hartu baitzuen Espanyolek Weissek areaz kanpotik baliatutako
jaurtiketa bati esker. Bielsaren
taldea jota zegoen, baina ez hilda.
Atzokoan estrategia jokaldiak
aprobetxatu zituen neurketari
buelta emateko: Llorentek lehenbizi, eta Javi Martinezek ondoren,
biek buruz. Eta hiru puntuak
etxean geratuko zirela zirudienean ailegatu zen hirunakoa.
20 berria 2012ko otsailaren 5a, igandea
Kirola ›
Andres Fernandez q
Osasunako jokalaria
Osasunak
Sporting
hondoratu
nahi du
sailkapenean
Hirugarren atezaina izango zelakoan hasi
zuen denboraldia Andres Fernandezek,
baina Osasunaren atearen jabe egin da.
«Sasoi hasieran
ez nuen uste
nagoen tokian
egongo nintzenik»
Asier Legarda-Ereño Iruñea
Batetik bestera ibili behar izan du
Andres Fernandezek (Murtzia,
Espainia, 1986) Lehen Mailara
iristeko. Horregatik, eta «lan gogorra» egin behar izan duelako ari
da «gozatzen, gozatzen eta gaztetako ametsa betetzen».
Etxean hiru partida jokatu dituzue
jarraian,eta puntu bakarra lortu duzue.Nola zaudete?
Ondo, oso lan ona eginda amaitu
genuen urtea, eta egia da urtarrilean hainbeste partida etxean
izanda puntu gehiago lortzea espero genuela, baina azkenean bolada kaskarra bat izatea ere logikoa zen. Lehen Mailan edozeinen
aurka gal dezakezu, eta hobe dugu hori lehenbailehen barneratu.
Hurrengo partida da garrantzitsuena, Sportingen aurkakoa.
Oraindik Europan lehiatzeko sailkatzea posible dela esan berri du Lamahk.Zuk ere hala uste al duzu?
Nik nahiago dut zuhurra izan
mintzatzerakoan. Sasoi amaieran non egon gaitezkeen pentsatzeko unea ez da orain. Partidaz
partida joan behar dugu. Asteburu honetan hiru puntuak lortzea
da orain garrantzitsuena; gero
hurrengoa izango da, eta horrela
amaiera arte. Orduan ikusiko dugu zein postutan gauden.
Mailari eustea da orduan helburu bakarra oraindik ere?
Helburua Sportingi irabaztea da;
ez dut nahi beste ezertan pentsatu.
Zuk, behintzat, pozik egoteko arrazoiak dituzu.Atearen jabe egin zara.
Bai, oso pozik nago; sasoi hasieran ez nuen uste nagoen tokian
egongo nintzenik. Asier [Riesgo]
eta Ricardo atezain ikaragarriak
dira; ez nuen uste haien aurkako
lehian gailentzeko gai izango nintzenik. Lehia estua izan da, eta ez
nuen uste hainbeste partida jarraian jokatuko nituenik. Zorionez, ordea, gauzak horrela izan dira, eta nigan sinetsi dutenei eskerrak eman besterik ezin dut egin.
Hirugarren atezaina zinela zirudien
sasoiaren hasieran. Riesgo eta
Ricardo aulkian eta harmailetan
uzteko gai zinela sinesten al
zenuen?
Maila onean ikusten nuen neure
burua, baina ez zen erraza biak
hamaikakotik at utziko nituela sinestea. Entrenamendu guztietan
barruan dudan guztia ematen
saiatzen naiz, ordea. Horrelakoa
da nire izaera, eta, azkenean, erabakia ez da nirea, entrenatzailearena baizik.
Riesgok lehen norgehiagokan min
hartu zuelako sartu zinen zelaira,
baina noiz ikusi zenuen zeure burua
atezain titular gisa?
Egia esatea nahi baldin baduzu,
une honetan ere ez dut neure burua titular gisa ikusten. Ondo ez
baldin banago hurrengo norgehiagoka ez dudala jokatuko
pentsatzen dut nik oraindik, eta,
horri esker, entrenamenduetan
gauzak ondo egiten saiatzen naiz.
Lehen Mailan gol gehien jaso duen hirugarren taldea da Osasuna,eta,hala
ere,laudorioak besterik ez duzu jaso.
Estatistikak hor daude, baina argi
dago Bartzelona eta Real Madrilen aurka etxetik kanpo jokatutako bi partidak aintzat hartu gabe
Osasuna ligako talderik sendoenetakoa dela ondorioztatuko genukeela. Bi partida horietan hamabost gol jaso izanak dena baldintzatzen du.
Atezainek beti begiratzen diozue sasoi amaieran jasotako gol kopuruari,
dena dela.Min handia egin al zizuten
bi partida horiek?
Ez, ni ez naiz estatistikei begiratzen dieten horietakoa. Hutsean
amaitzea baino, nahiago dut 6-5
irabaztea. Beste atezain batzuek
esango dizute garrantzitsuena dela golik ez jasotzea, baina taldeak
irabaztea da garrantzitsuena nire
ustez. Puntuak batzea da gauza
garrantzitsu bakarra, taldeak bere helburuak lortuz gero, jasotako
Jaitsiera postuekiko
aldea handitu nahi dute
gorritxoek
gaur Molinonen
garaipena lortuta
A.L-E. Iruñea
JAGOBA MANTEROLA / ARGAZKI PRESS
gol kopuruak ez baitu batere garrantzirik.
Gol gutxi jasotzea behar bezala baloratuko duzu, dena dela. Iragan sasoian, Bigarren Mailan gol gutxien
jaso zuen atezaina izan zinen Huescarekin.Horrek zerbait esan nahi du.
Egia da estatistikei garrantzi handia ematen diela jendeak, eta asko
hitz egiten da sasoi batean gol gutxien jaso duen atezainaz. Baina
benetan diot; nire ustez, ez da hain
garrantzitsua.
Tenerife B, Mallorca B, Osasuna B,
Huesca eta Osasuna. Gaztea izanagatik lana erruz egin behar izan duzu
Lehen Mailara iristeko.
Bai, lana gogor egin behar izan
dut, baina asko gozatu dut. Jendeak sufrimendua ikusten duen tokian nik gozamena ikusten dut,
entrenatzea gauza zoragarria baita. Oraingoa baino une garratzagoak bizi izan ditut futbolean, baina inoiz ez naiz kexatu. Beren hiriko taldea Lehen Mailan izan eta
harrobitik zuzenean Lehen Mailara jauzia emateko zortea izaten
dute zenbait jokalarik. Nik ez. Alde batetik bestera ibili naiz nire
ametsaren atzetik.
Osasunaren harrobikoa sentitzen al
zara?
Neurri batean bai. Hiru urte egin
nituen bigarren taldean, eta batik
bat lehendabizikoan ederki barneratu nuen Osasunakoa izatea
zer den. Jaitsiera saihesteko kanporaketa jokatu genuen, eta mailari eutsi genion itzulikoa etxetik
at jokatu arren. Gogorra izan zen,
baina Osasunarekin dudan lotura berezia han hasi zen errotzen.
Huescan ikusi zenuen profesionala
izateko gaitasuna baduzula?
Urtetik urtera hazten joan naizela uste dut, baina egia da Huesca
talde profesionala zela. Bigarren
Maila ez da edozer gauza, eta beste
atezain on baten aurka lehiatu behar izan nuen postuaz jabetzeko.
Aurrerapausoa izan zen niretzat,
zalantzarik gabe.
Lehen Mailan debuta egina zinen ordurako,Almerian,2007ko urrian.
Bai, Osasunan egin nuen lehen
urtean Ricardo jokatu ezinda zela
eta, deialdian sartu nintzen. Partidan Elia egotzi zuen epaileak,
eta zelaira atera nintzen. Ez zen
izan debutik gozoena.
Baloia ukitu gabe gola sartu zizuten.
Penalti bat geratzen saiatu behar
izan nuen sartu orduko.
Goizegi zela uste al zenuen?
Bai, baina, horri esker, argi ikusi
nuen zer hobetu behar nuen.
Osasunan gustura zaudela argi dago.Zeintzuk dira zure ametsak?
Nire ametsa Lehen Mailan jokatzea zen, eta pozik nago. Egia da
gaztetan Txapeldunen Liga eta
Eurokopa bat edo Munduko Koparen bat jokatzea amesten duzula,
baina hori oso urrun ikusten dut.
Une latz batean da Sporting. Anoetan 5-1 galdu ostean, zuzendaritzak kargutik kendu du Manuel
Preciado, 2008an taldea Lehen
Mailara igo eta ordutik karguan
egon den entrenatzailea, eta haren laguntzaileari eman diote taldearen ardura. Sailkapenaren zuloan da Sporting, jaitsieratik irten ezinda, eta gaur eguerdian
Osasunaren aurka jokatu beharreko norgehiagokan jarri ditu
itxaropen guztiak. Erronka zaila
da Osasunarentzat, argi dago,
baina aukera ederra ere bai aldi
berean. Etxean jarraian jokatutako hiru partidetan berdinketa batekin konformatu behar izan ostean, jaitsiera postuekiko aldea
handitzeko parada dute gorritxoek, eta asmo horrekin zelairatuko
dira Molinonen.
Hirugarrenez hamaikako beraren alde egin zezakeela zirudien
arren, Jose Luis Mendilibarrek
azken orduko bi ezusteko izan
ditu. Lamah eta Cejudo kili-kolo
zebiltzan, eta deialditik at geratu
ziren atzo biak. Horrenbestez, gutxienez bi aldaketa egin beharko
ditu hasierako hamaikakoan.
G Sporting
Entrenatzailea: Iñaki Tejada
s
Juan Pablo
s
s
Lora
s
Botia
Hernandez
s
s
Andre Castro
Rivera
s
s
s
Nacho Cases
s
Canella
De las Cuevas
Barral
s
Carmelo
Espainiako Liga
C+L2 / O.I.
Molinon
12:00
(30.000 ikusle)
Perez
Lasa
G Osasuna
Entrenatzailea: Jose Luis Mendilibar
s
Andres
s
M. Bertran
s
s
Sergio
Flaño
s
s
Puñal
s
Ibrahima
s
Satrustegi
Nekunam
s
Raul Garcia
s
Lekic
s
Annunziata
2012ko otsailaren 5a, igandea berria 21
‹ Kirola
San Antoniok
erraz irabazi dio
Huescari (37-23),
eta errebantxa
hartu du etxean
Itzulikorako
balio diezaiokeen
emaitza bat lortu
nahi du Bera
Berak Errusian
Iruñeko taldea jaun eta
jabe izan da partidaren
hasieratik; urrezko bi
puntu eman dizkie
garaipenak nafarrei
Epaileek Ladako
zaleen presioari men
ez egitea espero dute
Donostiako taldeko
kideek
Erredakzioa Iruñea
Erredakzioa Donostia
Zalantzarako tarterik utzi gabe.
Amaya Sport San Antonio jaun
eta jabe izan da bere pistan, eta 3723 irabazi dio Huescari. Urrezko
puntuak eman dizkio garaipenak
Iruñeko taldeari, Asobal ligako
sailkapenean gora begira jarri
ahal izateko.
San Antoniok atzokoaren gisako partida bat behar zuen. Nagusitasun osoz irabazteko aukera
emanen zion partida bat. Lehen
itzulian porrot mingarria jaso zuten nafarrek Huescaren kontrako
aurreneko jardunaldiko partidan,
eta errebantxarako gogoz ziren
Juanto Apezetxearen jokalariak.
Lehen unetik partida serioa jokatu zuten atzo etxean, eta jokoan zegoen aldeak markagailuan
izan zuen isla garbia. Lehen zatiaren amaieran 17-10 ziren aurretik
jada nafarrak. Bigarrenean gauzak ez ziren askorik aldatu, eta aldeari eusten asmatu zuten etxeko
jokalariek. Bai eta handitzen ere.
Partida erabat jarri zen nafarren
alde, eta azkenean 37-23 nagusitu
zen San Antonio. Puntuak eta
konfiantza irabazi ditu Iruñeko
taldeak atzoko garaipenarekin.
Ez du oroitzapen onik Bera Berak
Errusiako taldeen aurka jokatutako kanporaketez. Ez da gutxiagorako, Donostiako taldeak hiru
aldiz izan baitu aurkari Errusiako
talderen bat Europako lehiaketa
batean eta beti geratu baita aurrera egin ezinik. Krasnodar, Astrakhan eta Rostov-Don izan zituzten
borrero. Hori bai, kanporaketa
horiek guztiek eman zuten zeresanik, epaileek errusiarren alde
egin baitzuten, lotsagabe.
Ez da harritzekoa, beraz, Bera
Berako kideak mesfidati egotea
gaur Togliattin (Errusia) Ladaren
aurka jokatu beharreko EHF kopako final-zortzirenetako joanekoan epaileek zer egingo ote duten, are gehiago epaileak Ziprekoak edo eskubaloian inolako ohiturarik ez duen herrialde batekoak
direla kontuan hartuta.
Epaileek euren lana ondo egin
arren ere, zaila izango da donostiarrek irabaztea. Zergatik? Lada
talde indartsua delako. Azken urteetan etxean behera egin duen
arren, jokalari bikainak ditu. Datu bat: Ladako jokalariak ziren
iazko abenduan Brasilen jokatutako Munduko Txapelketan parte
hartu zuen Errusiako selekzioko
gehienak, zazpi guztira. Hala, garaipenaren zailtasunaz jabetuta,
gutxienez datorren larunbatean
Donostian jokatuko den itzuliko
partidarako emaitza on bat lortzen saiatuko da Bera Bera. Eskura du, sasoi betean baitago, eta
konfiantzaz lepo.
Gaur, Anaitasuna-Granollers
Anaitasunak Granollers hartuko
du gaur bere pistan, bigarren itzuliko lehendabiziko partidan
(12:30ean). Joanekoan ezustean
hartu zuten iruindarrek talde kataluniarra, eta 29-30 irabazi zieten. Granollers berriz mendean
hartzea zaila izanen dela argi utzi
du Anaitasunako entrenatzaile
Aitor Etxaburuk.
Hilabete eta erdiko etenaldiak
zer eragin izan duen ikusteko dago Anaitasunako jokalarientzat.
Gaur, gainera, Jose Manuel Garcia eta Maxi Cancio gabe ariko da
talde nafarra, min hartuta baitaude. Bozidar Nadoveza, berriz,
deialdian izanen da, estreinako
partida izanen baita gaurkoa
Anaitasunako jokalari berriarentzat.
«Granollers errebantxarako
gogoz etorriko da», erran du Etxaburuk. Asmo hori zapuztea izanen da iruindarren helburua.
Etxeko puntuei eustea funtsezkoa dela argi daki Etxaburuk, eta
horretarako Granollers hartu beharko du Anaitasunak mendean.
Alexandrina Barbosa, Itxakoko ezker alboko portugaldarra, jaurtitzen, atzo, Lizarran. LANDER F. ARROIABE / ARGAZKI PRESS
Ez da izan nahikoa
Itxako
Gyori
26
28
Itxako. Navarro, Barno, Pinedo,
Alonso (8, 5p), Zebic, Fernandez
(3), Barbosa (7) —hasierako zazpikoa—; Egozkue (1), Sopronyi, Aguilar (1), Tervel (1), Martin, Agirre,
Pena (5) eta Fachinello.
Gyori. Haraldsen, Radicevic (2),
Verten (1), Gorbicz (10, 4p), Loke
(4), Amorim (3), Lekic (3) —hasierako zazpikoa—; Palinger, Honyak
(4), Orban eta Kovacsics (1).
Markagailua. 0-2, 5-3, 7-7, 10-7,
12-10, 13-14 (atsedenaldian); 14-15,
16-18, 19-21, 21-24, 24-26, 26-28
Epaileak. Stark eta Stefan (Errumania). Bi minutuz kanporatuak:
Itxakoko Fernandez, Barno eta Tervel; eta Gyoriko Gorbicz, Radicevic,
Honyak eta Lekic.
Bestelakoak. 1.500 ikusle inguru Lizarrerria pabiloian.
Multzoko beste partida. Midtjylland-Larvik (22-26).
Itxakok ederki egin dio
aurre Gyoriri, baina
porrot batekin hasi du
Txapeldunen Ligako
bigarren ligaxka
Edurne Elizondo Iruñea
Ezin izan du. Itxakok 26-28 galdu
du Gyori Hungariako taldearen
aurka, eta, ondorioz, porrot batekin hasi du Txapeldunen Ligako
bigarren ligaxka. Aurreko sasoian ere modu berean ekin zion
lehiaketako fase horri Lizarrako
taldeak, eta finalera ailegatu zen.
Finalerako bide luzea gelditzen
da oraindik, eta Itxakok atzo egindako hutsak zuzendu beharko
ditu azken txanparako sailkatu
ahal izateko. Ambros Martin en-
trenatzaileak argi eta garbi erran
zuen partidaren amaieran: «Xehetasunetan ez gara behar bezain
fin ibili; gola sartzeko zenbait aukera garbitan huts egin dugu, eta
jokaldi horietan joan zaigu partida».
Lehia biziko norgehiagoka izan
zen atzokoa, eta bi aurkariek agerian utzi zuten finalean egoteko
hautagai direla. Lehen zatian
ederki eutsi zion Itxakok Gyoriren eraso indartsu eta eraginkorrari, baina bigarrenean hungariarrek asmatu zuten nafarren
defentsari neurria hartzen, eta
Itxako ez zen egoera horri buelta
emateko gai izan. Nafarren ezinegonak haien erasoan izan zuen
isla, eta partidak ihes egin zien.
Lehen unetik, pistan argi eta
garbi gelditu zen oreka izanen
zela nagusi. Itxakok bost minutu
behar izan zituen lehendabiziko
gola sartzeko, baina partida bina
berdindu eta gero, markagailuan
aurretik jarri zen. Jokoan ere nagusitu ziren etxekoak. Agintea
beren esku hartu zuten, eta Gyori
atzean uzteko gai izan ez baziren
ere, norgehiagoka kontrolpean
zutela sumatzen zitzaien Ambros
Martinek entrenatzen dituen jokalariei pistan. Haiek ari ziren
erritmoa ezartzen.
Defentsak eman zien horretarako aukera. Kontraerasoan
ederki asmatu zuen Itxakok, eta
partidaren 20. minuturako 10-7 zegoen aurretik Lizarrako taldea.
Gyorik, hala ere, ez zuen etsi.
Hungariarrak ez ziren urduritu
nafarrek lortutako aldearekin,
eta 13-14 amaitu zuten lehendabiziko zatia.
Bigarrenean, bide beretik jarraitu zuten. Itxakoren jokoari
aurrea hartzeko trebezia ikaraga-
rria erakutsi zuen Gyorik. Neurria hartu zion Itxakoren defentsari. Gorbiczek ederki profitatu
zituen nafarren hesian aurkitutako zuloak, eta aldea handitzen
joan ziren hungariarrak.
Ezeroso
Partidaren agintea galduta, ezeroso agertu ziren Itxakoko jokalariak pistan. Defentsan egindako
hutsek haien erasoan izan zuten
isla. Gyoriko atezain Lunde Haraldsen, gainera, bikain aritu zen
atzo, eta hutsean utzi zituen nafarren jaurtiketak, behin eta berriro.
Itxako, hala ere, behin eta berriz saiatu zen markagailuari
buelta ematen. 51. minutuan lau
golen aldea zuen Gyorik, 21-25.
Partida amaitzeko bost minutu
falta zirenean, gol bakarrera jartzeko aukera izan zuen Itxakok,
baina huts egin zuen. 24-26 zegoen
partida hungariarren alde une
horretan, baina Itxakoren erasoa
hutsean gelditu zen.
Nafarrek ez zuten amore eman.
26-27 hurbildu ziren norgehiagokaren azken txanpan. Minutu eskasa falta zen partida amaitzeko.
Eta une horretan, epaileek penaltia adierazi zuten Gyoriren alde.
Aukera ongi profitatu zuen, eta
26-28 irabazi zuen.
Epaileen azken erabaki horrek
Itxakoko entrenatzaile Ambros
Martin haserrearazi zuen. Harmailetan ere, bi taldeen arduradunen arteko tirabirak sortu ziren norgehiagokaren amaieran.
Itxakok ez du ongi hasi Txapeldunen Ligako bigarren ligaxka.
Gyoriren mailako aurkari bati aurre egiteko gai dela erakutsi du,
baina hutsak zuzendu beharko
ditu aurrera egin ahal izateko.
LADA-BERA BERA
pTxapelketa. EHF kopako final-zortzirenetako joanekoa.
pLada Togliatti. Erokhina, Sidorova, Basarab, Kolokoltseva,
Gorxkova, J. Zhilinskaite, Klimova, Smirnova, Garanina, Xipilova, Davidenko, V. Zhilinskaite,
Marennikova, Txernoivanenko,
Gorxenina eta Muravieva.
pBera Bera. Zogby, Rodriguez,
Carvalho, Rubio, Cuña, Arizaga,
Menendez, Punko, ALtuna,
Mena, Eli Pinedo, Ziarsolo, Berta, Campa eta Bea Fernandez.
pEpaileak. Argyridis eta Mouttas (Zipre).
pLekua. Togliattiko olinpiar pabiloia (2.500 ikusle).
pOrdua. 14:00.
22 berria 2012ko otsailaren 5a, igandea
Kirola ›
samarra hartuko zuen: «Zortzi
minutu falta zirela, hamabost
punturen aldearekin galtzen ari
ginen», gogoratu zuen entrenatzaileak. Obradoiroren partidaren inguruan ere antzeko analisia
egin zuen: «Hamazazpi punturen
aldea lortu genuen, eta hirura
hurbildu ziren. Beheko taldeak
estu dabiltza, eta ez daude barkatzeko prest. Serio jokatzen ez badugu, galdu egingo dugu, edozeinek irabaz baikaitzake».
Bigarren argudioa. Valladolideko zuzendaritzak kargutik
kendu du Luis Casimiro entrenatzailea, emaitza txarrengatik,
baina ez du beste entrenatzailerik fitxatu. Taldean hamar urte
daramatzan etxeko teknikari bat
jarri du postu horretan: Roberto
Gonzalezi. «Entrenatzaile aldaketek hoberako erreakzioa izaten
dute. Jokalariek aurreko entrenatzaileari huts egin diotela pentsatzen dute, eta gauzak hobeto
egiten saiatzen dira. Valladolid
ere bai».
Andy Panko, jaurtitzen, Valladoliden aurkako joanekoan. NACHO GALLEGO / EFE
Arriskutsua da
puztea
Lagun Arok Valladolid
hartuko du, eta denek
garaipen erraza ikusten
duten tokian, zuhurtzia
eskatu du Sito Alonsok
A.Urbistondo Donostia
Emaitzak onak badira, zertarako
aldatu diskurtsoa? Lagun Aro elitearekin dago azken asteetan, ligako aberatsekin, baina umiltasunez jokatzen segitzen du, azken
asteetako lorpen hori behin-behinekoa izan daitekeela jakitun, batez ere arrakastarekin puzteko joera baldin badago. Puztea arriskutsutzat jotzen dute Donostian,
Sito Alonso entrenatzaileak denetan lehena, eta bera gidaria den
heinean, zaila izango da jokala-
riek euren tokia galtzea eta handinahikeriaz jokatzea.
Kirolaren psikologia ondo ezagutzen du Alonsok, baita komunikabideen indarra ere. Ostiraleko prentsaurrekoan zuhurtzi mezua zabaltzeko asmotan ekin
zion, eta bere esanak nola argudiatu zituen aztertuta, lortu zuela
esan daiteke. Hurrengo pausoa
kazetariek mezu berbera hedatzea litzateke. Alegia, ez dela komeni puztea, arriskutsua dela eta
bertan behera gera daitekeela azken hilabete eta erdiko emaitza
bolada ona.
Sito Alonsoren lehen argudioa:
komeriak pasatu ditugu sailkapeneko zuloan dauden taldeen aurkako partidetan. Egia. Murtzia
zuloan zegoen, eta taldeak azken
laurdenean izan zuen susperraldia izan ez balu, muturreko handi
Arantzaz betetako bidea
Gaztelako taldeak nahiko itxura
txarra dauka. Aldaketa asko egin
dituzte denboraldia hasi zenetik,
eta jokalariek hilabete pare bat
daramate soldatarik poltsikoratu
gabe. Arazo horrek egoera gaiztotzen du nabarmen, eta irtenbidea
bilatzen ez zaion heinean, litekeena da hainbat jokalariren konpromisoa apaltzea. Valladolidek, gainera, sasoiko berri txarrena jaso
zuen Fuenlabradan: taldeko jokalari onenetakoak, Stephane Dumas joko antolatzaile frantziarrak, ia-ia sasoia bukatu bitartean ez du jokatuko, lesio larria izan
baitu.
Lagun Arori dagokionez, apaltasunez segitzen du. Hamargarren garaipena lortzea da haren
asmoa, eta gero gerokoak. Badaki
hamabi garaipenekin Endesa ligan jarraituko duela, eta hori lortu arte, ez da aldatuko diskurtsoa.
Zortzi onenen artean jarraituta
ere. Peter Lorantek segundo batzuk jokatu zituen Santiagon, eta
asteek aurrera egin ahala, denbora gehiago jokatuko du. Kopa iritsi arte, ordea, ez du sasoi onik lortuko. Jaroslav Korolev errusiarra
ere korrika hasi da, baina martxoa arte ez da bueltatuko.
LAGUN ARO-VALLADOLID
pTxapelketa. ACB ligako
19, jardunaldia.
pLagun Aro GBC. Neto, Salgado, Papamakarios, Lander
Lasa, Baron, Vidal, Panko, Lorant, Ogide, Doblas eta Betts.
pValladolid. Uriz, Zamora,
Samo Udrih, Diego Garcia, Isaac
Lopez, Robinson, Nacho Martin,
Anagonye, Toure, HernandezSonseca eta Bortchard.
pSailkapena. Lagun Aro zazpigarren postuan dago: 9-9
(+50); Valladolid, berriz, azkena
da: 4-14 (-139).
pLekua. Illunbe (10.600 ikusle)
pOrdua. 18:00
Estreinakoz jokatuko
du Caja Laboralek
Buesa Arena berrian
Kanaria Handiaren
bisita jasoko dute
gaur gasteiztarrek,
eta sarrera guztiak
salduta daude
A.U.
Iritsi da egun handia. Bukatu da
Baskoniaren deserriratzea. Buesa
Arena eraberritu eta ponpoxoan
jokatuko du lehen aldiz sasoi honetan, eta gertakizun berezi horrek Kanaria Handiaren aurkako
partidak baino arreta handiagoa
erakarri du, ondo bidean ez delako ikuskizun handi-handirik espero kantxa gainean, defentsa zorrotza egiten duten bi talde ariko
baitira elkarren aurka. Pabiloi
eraberrituak, ordea, ikusmin ikaragarria sortu du. Telebista irudietan txukun-txukun geratu da,
eta Gasteizko Iradier Arenan pasatutako zortzi hilabete luzeen ostean, merezi izan duela, hori da
taldeko zale gehienen iritzia.
Horregatik, egun batzuk badira sarrera guztiak saldu direla.
Euskal Telebistak zuzenean
emango du partida, eta gaitz erdi.
Eraikuntza lanek utzitako arrastoak begi bistakoak omen oraindik harmailetan; udan langileak
berriro sartuko dira pabiloian.
15.200 lagunentzako tokia izango
du eraikin berriak, eta denera,
harmailak bost eraztunetan barrena banatuko dira. Zoritxarrez,
ekaina arte edo urri bukaera arte
itxaron beharko da partida handiak ikusteko. Baskoniak pabiloi
berria Euroligako Top16an estrei-
natzea zuen amets, baina ametsak amets, ez da posible izan.
Araba Arena zaharra zenean ere,
duela hogei urte, inor gutxik esperoko zuen bertan hainbeste arrakasta lortzea, eta pentsatzekoa da
Caja Laboralen etxe berriak arrakasta egun asko emango dizkiola
klubari.
Kirol arloari dagokionez, Baskonia faborito argia da. Kanaria
Handia hobetzen hasi da, eta azken neurketan Unicaja egurtu
zuen etxean. Batzuen eta besteen
jokalari zerrenda ikusita, etxekoek irabazi beharko lukete dema,
baina Manresaren atarikoan ere
antzekoa pentsatzen zen, eta muturrekoa hartu zuen Ivanovicen
taldeak. Golubovici gaur bukatuko zaio bi hilabeteko kontratua,
eta ikuskizun dago jarraituko
duen edo ez. Lamperen egoerak
argituko du zalantza. Ondo badago, agur. Ez badago, kontrakoa.
CAJA LABORAL-K. HANDIA
pTxapelketa. ACB ligako
19. jardunaldia.
pCaja Laboral Baskonia. Prigioni, Heurtel, Ribas, Oleson,
Walsh, San Emeterio, Nemanja
Bjelica, Teletovic, Milko Bjelica
eta Golubovic.
pKanaria Handia. Bellas, Alvarado, Marquez Haynes, Mike
Bramos, Beiran, Palacios, Epkerigin, Savane eta Xavi Rey.
pSailkapena. Baskonia hirugarren postuan da: 13-5 (+84);
Kanaria Handia, berriz, 13. a da:
7-11 (-41).
pLekua. Buesa Arena (9.400
ikusle).
pOrdua. 12:30 (ETB1).
Hutsetatik ikasi, eta
asteazkenerako prestatu
Bigarrenez jokatuko du
jarraian Gescrapek
Real Madrilen kantxan,
baina burua Euroligako
partidan du (18:00)
A.U.
Madrilera egingo dituzten joanetorriekin nekatzen hasita egongo dira honezkero Gescrap Bizkaia taldeko jokalariak. Asteazkenean, Euroligako Top16koa
jokatu zuten; gaur, ACB ligakoa,
berriro etxetik urrun, eta asteaz-
kenean, Euroligakoa berriro, hori
Miribillan. Etzikoan daukate burua bizkaitarrek, gaurkoan baino
gehiago. Gaurkoak buelta daukalako, galtzen badute, baina asteazkenekoak ez. Orduan galtzen
badute, akabo Euroliga.
Pentsatzekoa da, dena den, asteazkenean egindako hutsetatik
ikasteko baliatu nahiko duela jokoa Katsikarisek. Pablo Lasoren
taldeak jartzen duen erritmo handia nola eten, hobexeago defendatu, erasoan hainbeste presarekin
ez jokatu eta beste. Bistan da, garaipen batek buruko indar handia emango lieke bilbotarrei.
2012ko otsailaren 5a, igandea berria 23
‹ Kirola
Ezusteko handirik gabe
Frantziak aise irabazi dio
Italiari (30-12), eta
Ingalaterrak Eskozia
garaitu du, zorte apur
batekin (6-13)
Eneritz Zabaleta Baiona
Sei Nazioen Torneoko lehen jardunaldia ezusteko handirik gabe
iragan zen, atzo arratsaldean. Irabazteko hautagaiak zirenek,
Frantziak eta Ingalaterrak, ez zuten hutsik egin, eta irabazi egin
zuten: 30-12 Italiari eta 6-13 Eskoziari, hurrenez hurren.
Bi partidetan emozio gutxien
izan zuena Frantzia eta Italiaren
artekoa izan zen. Oilarraren hamabostekoak iaz Erroman galdutako partida buruan zuela jokatu
zuen, eta udazkeneko Munduko
Kopan erakutsitako bidetik jarraitu zuen. Espero zitekeen, baina Frantziak ederki jakin zuen
bere faborito rola betetzen.
Datuek argi erakusten dute
Frantziak izan zuen nagusitasuna. Saint Andreren selekzioak lau
entsegu sartu zituen; Italiak bakarra ere sartzerik ez zuen izan. Tartean, Wesley Fofanarek eta Julien
Malzieurek entseguak lortu zituzten. Estreinako partida jokatu
zuen Fofanarek, eta selekzioan
itzulera egin du Malzieurek. Biak
Clermonteko jokalariak dira.
Frantziarrek erakutsi zuten
oraindik ez dutela guztiz puntuan
jokoa, baina defentsan izan zuten
diziplina handia mesederako izan
zuten. Zazpi zigor kolpe bakarrik
jaso zituzten oilarraren taldekoek. Parean, Italiak bere grina eta
sendotasunarekin erantzun
zuen, baina ez zen aski izan.
Arratsaldeko bigarren partidak emozio handiagoa izan zuen.
Eskoziak Ingalaterraren une txarra baliatu nahi izan zuen, bere
Ghiraldini Italiakoa, baloiarekin, eta Nallet Frantziakoa, hari begira. I. L. / EFE
etxean prestigiozko garaipen bat
lortzeko. Egia errateko, mereziko
zuketen eskoziarrek irabaztea, ingelesek baino askoz ere gauza
gehiago erakutsi zutelako zelaian.
Sekulako erritmoa ezarri zioten partidari, baloia monopolizatuz. Agian, eskoziarren gabezia
indar falta da, eta horrek Ingala-
terrari defentsan eustea ahalbidetu zion. Bigarren zatiaren hasieran, Dan Parks eskoziarraren
ostikadari erantzuna emanez
Charlie Hodgsonek sartutako entseguak eman zion garaipena Ingalaterrari. Pena, hain izan ziren
txalotzekoak Eskoziak xahutu
zuen energia eta erakutsi zuen jokoa eta kemena.
Irlandak torneoa irabazteko
hautagaitza sendotu nahi du
Declan Kindeyren
jokalariek Gales hartuko
dute, iazko Munduko
Kopan ezustea
emandako selekzioa
E.Z. Baiona
Bi selekzio zelten arteko partidak
itxiko du Sei Nazioen Torneoko
lehen jardunaldia. Irlandak etxean Galesko selekzioa hartuko du
(16:00, France2). Irlandak O’Connel, O’Gara, D’Arcy eta O’Callag-
hanen belaunaldiari konfiantza
berretsi dio, eta nazioartean kolpea emateko azken aukeretariko
bat izan du aurten.
Etxean hasiko dira Declan Kidneyren jokalariak, eta aukera
hori alferrik pasatzen ez dute utzi
nahiko, lehian modurik onenean
sartzeko. Parean, baina, oso aurkari arriskutsua izanen dute.
Galesek eman zuen joan zen
udazkeneko Munduko Kopan
ezustekoa, eta horri eutsi nahiko
dio. Warren Gatland hautatzaileak apustu ausartak egin zituen
orduan, Warburton, Halfpenny,
Roberts, Faletau eta beste jokalari gazte batzuei leku handia utziz
hasierako hamabostekoan.
Zeelanda Berriko hautatzaileak parioarekin jarraituko du, eta
gaur jokalari gazte horiek hasieratik zelairatuko ditu. Galeskoak
torneoa irabazteko faboritoak
dira, Frantziarekin batera. Hala
ere, ikusi beharko da orain hilabete batzuk ezustea eman eta gero
jokalari gazte horiek nola erantzungo dioten sortu duten ikusminari. Irlandak, beti bezala, oparirik ez die eginen, eta oso partida
borrokatua izatea nahiko du.
24 berria 2012ko otsailaren 5a, igandea
Kirola ›
DLaburrak
Urrutiak irabazi
egin du agurreko
partida (27-40),
eta omenaldi
beroa jaso du
Athletic eta Reala elkarren
aurka arituko dira gaur
SUPERLIGA › Athleticek eta
Realak derbia jokatuko dute
gaur Lezaman (12:00). Zurigorriak dira faborito, baina
txuri-urdinak ezustea ematen
saiatuko dira. Ordu berean,
Atletico Madril hartuko du
Lagunak taldeak.
J.Eskudero
Euskal judokak
podiumetik urrun Parisen
JUDOA › Euskal judokak podiu-
metik urrun geratu ziren atzo
Parisen, Munduko Kopako proban. 48 kiloz azpikoan, Oihana
Blancok irabazi egin zuen lehen
borroka, baina bigarrenean
galdu egin zuen. Lan bera egin
zuen Yahaira Agirrek 63 kiloz
azpikoan. 66 kiloz azpikoan,
azkenik, estreinako lehia galdu
zuen Sugoi Uriartek.
‘Telefónica’ nagusitu da
hirugarren etapan
BELA › Iker Martinezen eta Xabi
Fernandezen Telefónica
ontziak Volvo Ocean Race
estropadako hirugarren etapa
irabazi zuen atzo, Sanyan
(Txina). Iker Martinezen arabera, inoizko etaparik zailena izan
da. Hala, historian sartuko da
euskal estropadalarien ontzia,
22 urte baitziren inork ez zituela
hiru etapa jarraian irabazten
Volvo Ocean Race proban.
Garaipen horri esker, Telefónica
sailkapen nagusian lehen postuan sendotu da. Laugarren
etapa hilaren 18an hasiko da,
Sanyan, eta Aucklanden amaituko da, Zeelanda Berrian.
Hondarribia-Irunek eta
Obenasak galdu egin dute
Aritz Lasa eta Iñigo Pascual, pilota bat eraman nahian, Aimar Olaizola begira dutela, atzo, Iruñean. IÑIGO URIZ / ARP
Ordezkoak ere min hartu
Olaizola II.a-Beroiz
Aritz Lasa-Pascual
14
9
Iraupena. 40 minutu.
Pilotakadak. 360.
Sakez. Olaizola II.ak bat, eta Aritz
Lasak alerik ez.
Markagailua. 0-2, 1-2, 1-3, 7-3, 7-4,
8-4, 8-5, 9-5, 9-6, 11-6, 11-9 eta 14-9.
Bestelakoak. Jende ugari bildu zen
Iruñeko Labrit pilotalekuan. Partida
hasieran dirua gorri atera zen, doblean.
Pascualek zaintiratua
izan du gerrian, eta
ez du partida amaitu;
zazpigarren garaipena
lortu dute Asegarcekoek
Jon Eskudero
SASKIBALOIA › Espainiako
Ohorezko Mailako 17. jardunaldia ere ez da ona izan euskal
taldeentzat, biek galdu egin
baitzuten. Hondarribia-Irunek
71-61 Perfumerias Avenidaren
aurka, eta Obenasak 61-71 Burgosen aurka. Gipuzkoarrek eta
nafarrek lau garaipen dituzte,
eta azken postuetatik urrundu
ezinik jarraitzen dute.
Itxi egin dute Armstrongen
inguruko dopin ikerketa
TXIRRINDULARITZA ›AEBeta-
ko Fiskaltza k itxi egin du Lance
Armstrong txirrindulari ohiaren
inguruko ikerketa. AEBetako Elikagai eta Botiken Agentziak
ikerketa bat hasi zuen orain dela
bi urte, Armstrongek dopin
substantziak hartu ote zituen
argitzeko. Tourra zazpi aldiz irabazitakoa «pozik» azaldu da
erabakiarekin.
Kontu bitxi ugari egongo dira idatzirik pilotaren historiako lerroetan. Mota guztietako istorioak,
ziurrenik. Baina baliteke atzo Iruñeko Labrit frontoian gertatu zena ez azaltzea. Alegia, beste inoiz
ez gertatu izana. Pascualek Zubietaren ordezko lanak egin zituen
Aritz Lasarekin, eta min hartu
zuen. Partida 14-9 zegoela gerrian
ziztada bat sentitu zuen Abartzuzakoak, eta denbora baino lehen
hartu behar izan zuen aldageletarako bidea. Saiatu zen kantxara
itzultzen, baina lesioak ez zion
utzi, eta, noski, 22-9 izan zen azken
emaitza —araudiak hala dioelako—. Bitxia izan zen, baina egia.
Min hartuta dagoen baten lekuan
sartu eta, hara, bera ere lesionatu.
Kirolean gutxitan tokatzen omen
dira zorte txarrak. Bada, atzo horietako egun bat izan zen.
Pena. Pena izugarria izan zen.
Batetik, inoiz ez delako albiste
ona kirolari batek min hartzea;
baina, batez ere, Aspekoak espero
ez zen lekuan ari zirelako arrautzak erruten. Olaizola II.a eta Beroiz ziren faborito, dirua ere doblean atera zen haien alde, baina
Aritz Lasa eta Pascual ezin hobeto jokatzen ari ziren. Urretxukoa
lotsagabe, eta Abartzuzakoa oso
sendo. Markagailuan bost tantoz
atzetik izan arren, irabazteko aukera zuten. Partida alerik galdu
gabe daude Asegarcekoak, eta
gehitxo esatea izango litzateke
atzo izango zutela estreinakoa.
Baina, tira, sufritu behintzat,
egin zuten.
Norgehiagokak hasiera elektrikoa izan zuen. Lasa inspiratuta
kantxaratu zen, eta harenak izan
ziren lehen hiru tantoak. Zein baino zein ederragoak. Laster esnatu zen Olaizola II.a, eta partidari
buelta ematen hasi zen, bere ohiko jokaldi ederrei esker. Aurreko
koadroetan tanto apartak ikusi
GBinakako Txapelketa
LEHEN LIGAXKA
7. jardunaldia
Herenegun,Idiazabalen
Berasaluze VIII.a-Albisu 13; Irujo-Barriola 22.
Atzo,Iruñean
Olaizola II.a-Beroiz 14; Aritz Lasa-Zubieta 9.
Gaur,Logroñon (17:00)
Titin-Merino II.a / Arretxe II.a-Begino
Gaur,Gernikan (17:00,ETB1)
Xala-Laskurain / Bengoetxea VI.a-Apraiz
1.Olaizola II.a-Beroiz
2.Irujo-Barriola
3.Berasaluze VIII.a-Albisu
4.Titin III.a-Merino II.a
6.Bengoetxea VI.a-Apraiz
6.Xala-Laskurain
7.Aritz Lasa-Zubieta
8.Arretxe II.a-Begino
J
7
7
7
6
6
6
7
6
IG
70
5 2
4 3
3 3
3 3
24
2 5
06
TA TK
154 80
140 103
131 109
114 112
105 112
99 110
102 137
50 132
ahal izan ziren hasieran (4-3). Beroizek ez zion beste batzuetan bezain ongi ekin lehiari. Akaso, Pascualek une oro bizkarra erakutsi
ziolako.
Partida aurrera joan ahala, aldea lortzen hasi ziren gorriak, batik bat Olaizola II.ak errematatzen asmatu zuelako. Mota guztietako tantoak egin zituen.
Lasak, ordea, kale edo bale jokatzeko erabakia hartu zuen, eta ez
kalterako. Defentsarik onena erasoa omen da, eta horixe egin zuen.
Ezker airez zein horma bikoz, kalitate handiko tantoak egin zituen. Hori bai, aurkariak gertu
izan arren, Aspekoek ez zuten lortzen dema orekatzea (11-9).
Erdialdetik aurrera, gogortzen
hasi zen neurketa, eta liderrak
bost tantoz aurretik ipini baziren
ere, sorpresaren bat gerta zitekeela pentsatuko zuen batek baino
gehiagok. Unerik erabakigarrienean, baina, Pascualek min hartu
zuen, eta hortxe bukatu zen urdinen itxaropena. Partida galtzeaz
gain, tanto aldea ere eskasa geratu zitzaien, eta komeriak izango
dituzte helburua lortzen. Olaizola
II.ak eta Beroizek, aldiz, poltsikoan daukate finalerdietarako txartela.
Gaur, Logroñon eta Gernikan
Lehen itzulia amaitzeko bi partida besterik ez da falta, eta gaur jokatuko dira. Titin III.a eta Merino
I.a errioxarrak etxean arituko dira, Arretxe II.aren eta Beginoren
aurka; azken horiek ez dute punturik lortu. Merino I.ak bere anaia
ordezkatuko du. Gernikan, berriz, Xala-Laskurainek eta Bengoetxea VI.a-Apraizek jokatuko dute. Asegarcekoek, irabaziz gero,
ihes egingo dute sailkapenean.
Miguel Mari Urrutiak irabazi egin
zuen atzo agurreko partida, Zeberio II.a lagun, Ezkurra eta San Miguelen kontra (27-40). Erremontista onenetakoa dela frogatu zuen
Saldiaskoak, eta, horregatik,
omenaldi beroa jaso zuen Galarretan bildu ziren guztien aldetik. Pilotalekua leporaino beteta zegoela, ikusleen txalo zaparrada artean esan zuen agur, erabat hunkiturik. Azken neurketa irabaztea
zen haren nahia, eta lortu zuen.
Urteotan lankide izan dituen
guztiak alboan izan zituen, eta
anaia Oskarrek erloju bat oparitu
zion denen izenean. Francis Sistiaga Oriamendiko gerenteak joan den astean jokatu zuen partida
bateko irudia eman zion, koadro
batean sartuta. Ikusleen txalo zaparrak ere ez ditu berehalakoan
ahaztuko Urrutiak.
G Jaialdiak
OSTIRALEKO EMAITZAK
pAsteasu. BERRIA Txapelketa.
Aurrera Saiaz 3; San Miguel 0.
Chiapuso-Aburuza 22; Aramendia-Lander 6. Labaka-Iruretagoiena 22; Goñi-Garaio 5. Urbieta II.a-Arratibel 22; ZufiaurreNubla 13.
ATZOKO EMAITZAK
pIruñea. Ongai-Cecilio 22; Rico
IV.a-Untoria 17. Olaizola II.a-Beroiz 14; Aritz Lasa-Pascual 9.
pGalarreta. Urrutia II.a-Olazar
35; Etxabe II.a-Zubiri 21. Ezkurra-San Miguel 27; Zeberio II.aUrrutia 40. Etxeberria IV.a-Agirrezabala 26; Endika-Barrenetxea IV.a 40. Agirresarobe-Urko
26; Oñatz-Aizpurua II.a 30.
GAURKO PARTIDAK
pHernani (11:00). BERRIA Txapelketa. Uharte / Zaramaga.
Larunbe-Sarasa / Diaz de Heredia-Kandela. Zamora-Andueza
/ Larrañaga-Agirre. Loban-Tabar / Mikel Rafael-Perez.
pLogroño (17:00). Urrutikoetxea-Otxandorena / GorkaArruti. Titin III.a-Merino I.a /
Arretxe II.a-Begino. LemunoAretxabaleta / Mendizabal III.aPeñagarikano.
pGernika (17:00, ETB1). Apezetxea-Larrinaga / Tainta-Mendizabal II.a. Xala-Laskurain /
Bengoetxea VI.a-Apraiz.
2012ko ostailaren 5a, igandea berria 25
D
‹Agenda
Ekitaldiak
Zure ekitaldia BERRIAn agertzea nahi baduzu: www.berria.info/zerbitzuak/agenda/bidali/
Musika
pAia. Erromeria, Larrañaga trikitilariekin. Gaur, 18:30etik
21:30era, Andatza auzoan.
pAzkoitia. Alex Mendizabal.
Bihar, 20:00etan, Matadeixen.
Afaria eta kontzertua.
pBilbo. Mario San Miguel y El
Ejercito del Amor. Bihar,
19:00etan, Fnac megadendan.
pBilbo. Bizkaiko Abesbatzen
XXXIX. Astea. Bihar, 20:00etan,
Begoñako Basilikan.
pBilbo. Deus. Asteartean, Kafe
Antzokian.
pBilbo. Bizkaiko Abesbatzen
XXXIX. Astea. Asteartean,
20:00etan, Begoñako Basilikan.
pDonostia. Kontzertua: Los
Barracus. Gaur, Bukowskin,
20:00etan.
pDonostia. Mikel Erentxun. Asteartean, 19:00etan, Fnac megadendan. 24 golpes diskoaren
aurkezpena.
pElgoibar. Alex Mendizabal.
Gaur, 19:00etan, kultur etxean.
Ata Tur en 100 adar eta tximisten banda.
pGasteiz. Soldadu baten istorioa. Euskadiko Orkestra Sinfonikoarekin. Gaur, 18:00etan,
Gasteizko Principal antzokian.
pGasteiz. Sunflare, Eratu. Gaur,
20:30ean, Ibu Hots musika tabernan.
pSartaguda. Ze Esatek! taldearen emanaldia. Gaur,
19:00etan, Ikastolaren 25. urteurreneko jaialdiaren barnean.
Antzerkia
pBilbo. Noches de monólogos.
Luis Piedrahitaren eskutik. Gaur,
18:00etan, Campos Eliseos antzokian.
pHazparne. Kukubel. Kukubiltxo taldearen eskutik, haurrentzako ikusgarria. Gaur,
17:00etan, Mendealan.
Dantza
pBilbo. Nya. Aljeriako Ballet
Nazionala. Gaur, 20:00etan,
Euskalduna jauregian.
Bertsolaritza
pEa. Ibon Ajuria eta Beñat
Ugartetxea. Gaur, 13:00etan,
Natxituan.
pGasteiz. Arabako Kuadrilla artekoa. Bat-bateko taldeak: Gasteizko Kakiturri-Ehari vs Gasteizko Errexala. Idatzizko taldeak: Gasteizko Aldapazaleak vs
Gasteizko Bertsoaren saltsan.
Gaur, 14:00etan, Kakiturri-Ehari
elkartean.
pSartaguda. Aitor Sarriegi,
Maialen Lujanbio, Aitzol Barandiaran, Andoni Egaña. Gaur, kiroldegian, bazkalostean.
pTolosa. San Blas auzoko jaiak.
Anjel Mari Peñagarikano eta Ai-
tor Mendiluze. Gaur, 13:00etan
18:00etan.
Hitzaldiak
pBaiona. Mémoires souletines,
villages de la vallée. Asteartean, hiri erdiko mediatekan.
pBilbo. Krimena eta zigorra liburuari buruzko literatur solasaldia. Bihar, 19:00etan, Deustuko Udaltegian.
pBilbo. Eztabaidak literaturarekin: Literatura y educación. Asteartean, 19:30ean, Bilboko
Udal Liburutegian.
Ikus-entzun
pDonostia. Los amantes del
círculo polar. Julio Medemen filma. Bihar, 19:00etan, Fnac megadendan.
pGasteiz. Nos lieux interdits.
JBA. Gaur, 19:30ean, Artium
museoan.
pGasteiz. The Twilight Zone.
Asteartean, 20:30ean, Ibu Hots
aretoan.
pLegazpi. Superbrother haurrentzako filma. Gaur,
17:00etan, Latxartegi aretoan.
pLegazpi. Win Win, aquí ganamos todos. Gaur, 19:30ean, Latxartegi aretoan.
pMarkina-Xemein. Maroons.
Gaur, 17:00etan, Uhagon kulturgunean.
pSartaguda. Bertsolari film dokumentala. Gaur, 17:00etan,
kultur etxean.
pZizur Nagusia. Haurrentzako
zinema. Nire auzokide Totoro.
Gaur, 18:00etan, kultur etxean.
Bestelakoak
pBalmaseda. La Lechuga.
Gaur, 19:30ean, Klaret antzokian. Eskolen Plazan.
pBilbo. Literatura eta musika
euskaraz: Kepa Junkera eta Xabier Amuriza. Asteartean,
20:00etan, Arriaga antzokian.
pDonostia. Iñude eta Artzaiak.
Gaur, 12:00etan, Alde Zaharrean. Kresala elkarteak antolatuta.
pDonostia. Gure Nahia, elkartasuna jaialdia, Pirritx eta Porrotxekin. Gaur, 16:30ean eta
18:30ean, Viktoria Eugenia antzokian.
pGasteiz. Munduaren hondamenak. Gaur, 12:00etan, Artium
museoan.
pIruñea. Ipar haizearen
erronka. Gaur, 17:30ean, Euskaldun Biltokian.
pMiarritze. Kantalasai. Gaur,
Kasinoko zelaian.
pSartaguda. Popi eta Zaratrako pailazoak. Ikastolaren 25. urteurreneko jaian. Egun osoan:
Zapira trikitia, Ziripost txaranga,
Erraldoi eta Kilikien San Fermin
konpartsa, Mendilorriko erraldoiak, Arrosadiko erraldoiak eta
joaldunak.
Zazpi tresna eta aktore talde batentzat sortu zuen Stravinskik Soldadu baten istorioa lana. PER POC
Haurrentzako Stravinski
Euskadiko Orkestra
Sinfonikoak eta Per Poc
Kataluniako antzerki
taldeak ‘Soldadu baten
istorioa’taularatu dute
Erredakzioa
Atzo, Donostian ikusi ahal izan
zen, eta, gaur, Gasteizen. EOS
Euskadiko Orkestra Sinfonikoa
eta Kataluniako Per Poc antzerki
taldea Igor Stravinskik 1918. urtean sorturiko Soldadu baten istorioa lana taularatzen ari dira.
Stravinskik Lehen Mundu Ge-
rraren ondoren sortu zuen lana,
oso baliabide gutxirekin taularatzeko. Gerraren aurkako alegia gisa irakur daiteke istorioa, Charles
Ferdinand Ramuzek idatzitakoa:
deabru batek arima lapurtzen dio
soldaduari, engainuen bidez.
Zazpi tresna eta antzezle talde
batentzat sorturiko lana da, haurrentzat. Biolinaren, kontrabaxuaren, fagotaren, tronpetaren,
tronboiaren, klarinetearen eta
perkusioaren bidez, zirkuko
musika gogora ekartzen duen
soinua eraikiko dute EOSeko
musikariek.
Orkestrekin lan egiten esperientza handia du Per Poc txo-
txongilo konpainiak. Besteak
beste, Brittenen Tximinia-garbitzailea taularatu du, Mendelssohnen Udako gau bateko ametsa,
Txaikovskiren Intxaur kraskailua, hogei orkestra sinfoniko baino gehiagorekin elkarlanean, tartean, Austriako Irratikoarekin,
Taipeiko Sinfonikoarekin eta Panamako Sinfoniko Nazionalarekin. Terry Gilliam zinemagilearekin ere lan egin dute.
‘SOLDADU
BATEN ISTORIOA’
pNoiz. Gaur, 18:00etan.
pNon. Principal antzokian, Gasteizen.
Bizitzarekin konfi-dantza
Aljeriako Ballet
Nazionalak ‘Nya’
ikuskizuna taularatuko
du gaur Bilboko
Euskalduna jauregian
Erredakzioa
Hip hopa, balleta eta Afrika iparraldeko gazteria. Abu Lagraa koreografoak Nya ikuskizuna aurkeztuko du gaur, Bilbon, Aljeriako Ballet Nazionalaren eskutik.
Europa eta Afrikako iparraldearen artean zubilana egiteko helburuarekin sorturiko saiorako,
Ravelen Boleroa eta Houria Aichi
abeslari aljeriarraren doinuak
dantza bihurtuko dituzte.
Nya-k bizitzarekin konfiantza
izatea esan nahi du arabieraz.
Eguneroko esamoldea izateaz
gain, bizitza ikusteko modu bat
da: arazoak arazo azkenean aurrera egitea lortuko duzula pentsatzea da. Aljeriako gaztediaren
egoeraren adierazpide gisa ulertzen du Lagraak.
Hip hopa, klasikoa eta garaikidea nahasten ditu Nya ikuskizunak.
Lana sortzeko, hautaproba bat
antolatu zuten 2009ko urtarrilean. Aljeria osoko 400 dantzari aurkeztu ziren. Horietako hamar baino ez zituzten aukeratu, eta hamar horiek dantzatuko dute gaur
Nya. Hip hop dantza kalean ikasitakoak ziren. Egitasmoaren barruan, balleta, dantza garaikidea
eta yoga irakatsi zieten Nawal Lagraak eta La Baraka konpainiako
bost dantzari profesionalek. Horren bidez lortu zuten Aljeriako
kaleko gazteriaren indarra estudioko trebakuntzarekin eta espiritualtasun unibertsalarekin elkartzea.
Dantzaldiaren 13. aldiaren barruan antolatu dute gaurko emanaldia.
‘NYA’, ALJERIAKO
BALLET NAZIONALA
pNoiz. Gaur, 20:00etan.
pNon. Euskalduna jauregian,
Bilbon.
26 berria 2012ko otsailaren 5a, igandea
Agenda ›
b
Eguraldia
JON ALBISU
Joera
Bihar
t°
t°
t°
Asteartea, 7
Itsasoa
t°
Asteazkena, 8
pItsasoko egoera. Ipar haizea
nagusituko da, 5eko indarrarekin, eta itsaski handia sorraraziko du; aldika, ipar partean, 6ko
ufadak eragingo ditu.
pOlatuak. Metro bat eta bi metro artekoak.
Osteguna, 9
p
Baiona -2/9
p
Bakio 5/12
p
Donostia 2/13
p
p
Bilbo 4/12
p
p
p
Balmaseda 2/10
Itsasaldiak
Maule -4/6
ORDUA
METROAK
02:51
3.62
09:06
1.39
Itsasgora
15:17
3.61
Itsasbehera
21:14
1.37
Itsasgora
Donibane Garazi -3/7
Eibar 2/11
Itsasbehera
p
p
Leitza -1/7
Arrasate 1/9
Amurrio 1/9
Aldaketa nabarmenik ez
pZerua. Ez da ez giro izango
Euskal Herrian. Egunsentiaz geroztik, lanbroarekin, behe lainoarekin eta izotzarekin batera,
giro bisutsa gailenduko da. Zeru
oso hodeitsua, estalia eta euria
izango dira eremu geografiko
gehienetan. Elurra 400-600
metrotik gora agertuko da. Erriberan, hodeiak eta ostarteak
ikusteko aukera izango da.
pHaizea. Ipar-ekialdekoa.
pTenperatura. Behera. Beroenak, ipar partean eta mendialdean, 2 eta 8 gradu artekoak
izango dira; barnealdean, berriz,
-1 eta 7 gradu artekoak izango
dira beroenak.
p
p
Abaurregaina -6/3
p
p
p
Gasteiz 0/7 Agurain 0/6
Gaur
t°
Iparra, hotza eta elurra
pZerua. Aroak ezegonkortze
aldera egingo du. Goizetik
hasita, fronte kate hotz bat
iritsiko da lehenik, eta, ondoren, fronte hertsi bat. Ondorioz, hodei trinko mardulak
etengabe ailegatuko dira.
Elurra 200-400 metrotik
goiti agertuko da goizean;
arratsalderako, 600-800
metrotik gora.
b
Iruñea -2/6
p
p
Tafalla -3/9
Guardia -1/7
pHaizea. Ipar haizea.
pTenperatura. Gora. Beroenak, ipar partean eta mendialdean, 3 eta 9 gradu artekoak izango dira; barnealdean, berriz, 0 eta 8 gradu
artekoak.
p
Tutera -2/11
S0RTU
08:21
Ilargia
R
Ilbete
K
U
N
K
R
A
2
Joko honetan beheko taulara eraman behar dituzu puzzlea osatzen
duten pieza guztiak, zein bere tokira. Piezak egokitu eta gero, Gabriel
Garcia Marquez idazle kolonbiarraren gogoeta bat irakurriko duzu.
Lana erraztearren, hainbat letra jarri ditugu zure lagungarri.
5
Gabriel Garcia Marquez (Aracataca, 1927)
2
3
5
8
Ilbehera
Otsailaren 14a, asteartea
Ilberri
Ilgora
Otsailaren 21a, asteartea
Martxoaren 1a, osteguna
1
9 4
8
4
3
1
7
6
3
1
Z
A
R
I
E
O
N
R
E
N
O
A
T
N
O
D
A
U A.
Z
E
B
T
U
9 5
N
B
A
4
S
I
B
A
E
N
2
6
4
6 5
I
I
R
E
O
I
1
2
K
3
E
B
4
B
5
E
R
D
I
R
R
E
E
Z
O
O
A
K
K
I
E
T
A
T
O
T
T
E
A
R
T
A
T
E
O
6
Z
7
E
D
N
A
D
G Atzoko erantzunak
H
B
I
9x9-ko laukian hutsik
dauden gelaxkak bete
behar dituzu, 1etik 9ra
bitarteko zenbakiak
idatziz, eta kontuan izanik
zenbaki bakar bat ere ez
dela bi aldiz azaltzen
errenkada eta zutabe
berean, ezta dagokion
3x3-ko laukian ere.
6
G Goitibehera
A
18:37
Otsailaren 7a, asteartea
G Sudokua
D
E
GORDE
EGUNA
BAGABIGA
8
Z
Eguzkia
Hitz jokoak
G Puzzlea
A
Isobara mapa
T
.
S
E
A
B
A
I
T
B
K
I
K
O
Z
E
H
8
9
Goiti eta beheiti letra bat gutxiago edo
gehiago du asmatu beharreko hitzak.
1. Masailekoa, zaplaztekoa. 2. Malda.
3. Sukaldeko altzaria. 4. Pilotan
jokatzeko tresna. 5. Edo. 6. Sexu emea.
7. Garaia, goratasun handikoa. 8. Poztu.
9. Baretu.
3
7
4
6
8
5
2
1
9
6
2
9
1
3
4
8
5
7
5
1
8
7
2
9
3
4
6
9
6
3
4
7
8
1
2
5
1
4
2
9
5
6
7
3
8
8
5
7
3
1
2
9
6
4
7
8
1
5
6
3
4
9
2
4
3
6
2
9
7
5
8
1
2
9
5
8
4
1
6
7
3
Goitibehera: 1. Hamaika. 2. Mahaia.
3. Amaia. 4. Amai. 5. Ama. 6. Arma.
7. Arima. 8. Madari. 9. Madeira.
2012ko otsailaren 5a, igandea berria 27
‹ Agenda
1
Aretoak
D OÑATI. Zinema. Alvin y las ardillas 3
The Artist
Copito de nieve
J.Edgar
El rey león
Underworld 4
Jack y su gemela
Araba
GASTEIZ
D ABACO BOULEVARD
16:15 18:15 20:15
16:00 18:00
16:15
19:00
16:00
18:15 20:15
16:00 18:15 20:30
22:30
22:15
22:15
22:45
Boulevard merkataritza gunea (902-221622).Ikuslearen eguna: osteguna.
D YELMO MEGAPARK
J.Edgar
Promoción fantasma
El gato con botas
Silencio en la nieve
Underworld: El despertar 3D
Misión imposible 4
Jack y su gemela
Los Muppets
Underworld: El despertar
Los descendientes
Sherlock Holmes2
Bajo amenaza
Alvin y las ardillas 3
Millennium
Erribera etorbidea z/g (94-4181672).Ikuslearen eguna: astelehena.
16:15
19:15 22:00
16:20 18:20 20:20 22:30
16:05 18:05
20:05 22:30
16:30 18:30 20:30 22:30
17:00 19:30 22:10
16:05 18:10 20:20 22:30
15:50 18:05 20:20 22:35
16:00 18:00 20:00 22:00
16:00 18:10 20:25 22:40
16:30
19:00 22:00
16:10 18:10 20:10 22:10
17:00 19:00
22:00
D FLORIDA
San Prudentzio,22 (94-5231940).Ikuslearen eguna: asteazkena.
Kadmandú,un espejo en el cielo
La dama de hierro
Silencio en la nieve
Millennium
El topo
Moneyball: Rompiendo las normas
J.Edgar
The Artist
La fuente de las mujeres
18:00 20:15 22:30
18:00
22:30
20:15
17:45
20:30
17:30 20:00 22:30
17:15 19:50 22:30
17:30 20:00 22:30
17:30 20:00 22:30
D GURIDI
San Prudentzio,6 (94-5231940).Ikuslearen eguna: asteazkena.
Los descendientes
Alvin y las ardillas 3
Le havre
Jack y su gemela
El monje
Promoción fantasma
Arrugas
Bajo amenaza
Sherlock Holmes 2
Underworld: El despertar
Los Muppets
17:30 20:00
17:00
18:50 20:30
17:00 18:45
20:30
17:00 18:45 20:30
17:30
20:00
20:00
17:30
17:30 20:00
16:00
15:35
15:30
15:40
16:00
16:30
15:30
15:35
15:30
15:45
16:45
D IBAIGANE
Millennium
17:00 20:00
22:30
22:30
D DURANGO. Zugaza. Winx 3D
22:30
D ELORRIO. Arriola.
17:00
Los descendientes 19:30 22:30
La gran aventura de Winter el delfín 17:00
Drive 20:00
16:00
15:30
16:00
15:45
15:30
16:30
18:10 20:20 22:30
17:45 20:00
18:00 20:00 22:00
18:30
21:30
17:30 19:30 21:30
18:30 20:30 22:30
18:10 20:10 22:10
15:45 18:00 20:15 22:30
16:15 18:20 20:25 22:30
22:40
19:50 22:00
19:30
17:40 20:10 22:40
22:30
18:15 20:20 22:25
22:15
20:00
16:00
15:30 17:30
16:00 18:00
16:15 18:15
16:10
D AMURRIO. Amurrio Antzokia.
17:00
Copito de nieve 17:00
J.Edgar 19:30 22:30
16:15
18:00
20:00 22:00
17:00
16:00
16:00
16:00
16:00
19:30 22:00
18:15 20:30 22:45
18:00 20:00 22:15
18:00 20:00
22:15
18:15 2030
22:45
16:20
XP3D 16:30
D ARETXABALETA. Zaraia.
La dama de hierro 19:00 22:00
22:00
17:15 19:30 22:00
16:45
19:00 21:00 23:00
17:00 19:30
22:00
17:00
19:00 21:00 23:00
16:45
19:30 22:15
17:15 19:45 22:15
17:15 20:00
22:30
16:45
19:30 22:15
17:30 20:00 22:30
Kika superbruja 2 17:00
D ARRASATE.Amaia.
El gato con botas 3D 17:00
El topo 19:30
D ATAUN. Herriko Antzokia.
Los Muppets
Albert Nobbs
Bajo amenaza
Jack y su gemela
J.Edgar
Los descendientes
Moneyball: Rompiendo las reglas
Katmandú,un espejo en el cielo
Criadas y señoras 19:30
16:00 18:10 20:20 22:30
16:00 18:10
20:30 22:30
15:50 17:45
19:30 22:30
16:00 18:10 20:20 22:30
16:20
19:00 22:00
16:30 18:30 20:30 22:30
D IGORRE. Lasarte aretoa.
Phineas & Ferb 16:30
D AZKOITIA. Baztartxo.
Sherlock Holmes 2 17:00 19:30 22:00
D AZPEITIA. Soreasu antozkia. Ez dago emanaldirik.
D BEASAIN. Usurbe.
La dama de hierro 17:00 19:30 22:15
EIBAR
La gran aventura de Winter el delfín 17:00
Un dios salvaje 19:30
Artea merkataritza gunea (902-333 231).Ikuslearen eguna: asteazkena.
BILBO
16:00 18:10 20:20 22:30
16:00 18:00 20:00
22:00
16:30
19:15 22:00
16:00
18:00
16:00 18:15 20:30
16:00 18:15 20:30 22:45
16:00 18:00 20:00 22:45
22:00
16:15
20:15
18:15
22:15
D GOLEM ALHONDIGA
Los Muppets
16:30 18:30 20:30
Katmandú,un espejo en el cielo
17:30 20:00 22:30
Moneyball: Rompiendo las reglas
17:00 19:45 22:30
J.Edgar
17:00 19:45 22:30
Albert Nobbs
20:00 22:30
Los descendientes
17:15 20:00 22:30
La dama de hierro
17:30
Sherlock Holmes 2
17:15
22:30
El havre
20:10 22:30
The Artist
16:30 18:30 20:30 22:30
Underworld 4
Underworld 4 3D
Los Muppets
Promoción fantasma
J.Edgar
The Artist
Alvin y las ardillas
Sherlock Holmes 2
El gato con botas
Bajo amenaza
Los descendientes
Moneyball: Rompiendo las reglas
Jack y su gemela
El topo
16:00
16:00
16:00
16:30
16:00
20:00
18:00
22:00
17:45 18:15 22:00
18:00 20:00 22:30
19:15 22:00
20:30 22:15
18:00
20:00 22:30
16:00
20:15 22:30
16:00 18:15 20:30 22:45
16:15
19:00 22:00
16:30 18:30
22:30
D KULTUR LEIOA
Tintin: el secreto del unicornio
Señoras y criadas
19:45
17:30 20:00
17:30
20:00
17:00 19:30
19:45
20:00
D LEKEITIO. Ikusgarri.
22:15
22:15
22:15
17:30
17:15 19:45 22:15
17:30 19:45 22:15
17:30
BARAKALDO
D COLISEO CINESA MAX OCIO
Kareaga kalea z/g (94-4310310).Ikuslearen eguna: astelehena.
16:00 18:00
16:00 17:00 18:15 19:0020:00
16:00 18:15 20:30 22:45
16:15
19:00 22:00
22:45
16:00 18:15 20:30 22:45
16:15 18:15 20:15 22:15
16:15
19:15 22:00
19:00 22:00
20:15 22:30
17:00 18:15
20:00 20:30
22:15 22:45
16:00 18:00
22:45
D HERNANI. Biteri aretoa.
D MUSKIZ. Meatzari aretoa.
Happy Feet 2 17:00
Atraco por duplicado 19:30
Jack y su gemela 2D 16:30
Underworld: El despertar 3D 19:00 22:00
PORTUGALETE
D BALLONTI
16:00 18:10 20:20
16:30 18:30 20:25
17:00 19:45
16:10 18:10
20:15
20:30
16:15 18:15
16:30 18:30
20:15
22:20
22:20
22:15
22:30
22:15
22:30
D SERANTES
(94-4839244).Ikuslearen eguna: asteazkena.
D ZALLA. Antzokia.
La gran aventura de Winter el delfín 17:00
Sherlock Holmes 19:30
D ZORNOTZA. Zornotza aretoa.
17:30 20:00 22:30
17:30 20:00 22:30
17:15 19:45 22:15
La dama de hierro 19:30
D ZUMAIA. Aita Mari. Diario de Greg 2
16:30
Los descendientes 19:30
D ZUMARRAGA. Vicky Bikingoa
17:00
Los Muppets
Moneyball: rompiendo ...
Promoción fantasma
J.Edgar
Underworld: El ...(3D)
Bajo amenaza
El monje
Los descendientes
Jack y su gemela
Sherlock Holmes 2
Una boda de muerte
El topo
Alvin y las ardillas 3
12:00
12:00
12:00
12:00
12:00
12:00
12:00
12:00
12:00
12:00
12:00
12:00
16:30 18:30 20:30
17:00 20:00
16:30 18:30 20:30
17:00 20:00
16:30 18:30 20:30
16:30 18:30 20:30
20:30
17:15 20:00
16:30 18:30 20:30
17:00 20:00
16:30 18:30 20:30
17:15 20:00
16:30 18:30
22:30
22:30
22:45
22:30
22:45
22:45
22:30
22:30
22:45
22:30
22:45
22:45
D GOLEM YAMAGUCHI
(948-222333).Ikuslearen eguna: asteazkena.
Arrugas
Nader y Simin,una separación
La dama de hierro
La dama de hierro (JBA)
El havre
The Artist
La fuente de las mujeres
Criadas y señoras
22:30
17:15 20:00
16:30 18:30 20:30
22:30
16:30 18:30 20:30 22:30
16:30 18:30 20:30 22:30
17:15
19:45 22:30
D SAIDE CARLOS III
Millennium 1 19:30
Lapurdi
D CGR CENTRE
Star Wars I 3D
Felins
La vérité si je mens! 3
11:15
11:15
11:15
20:00
Sherlock Holmes 2
11:15
Et si on vivait tous ensemble 11:15
L’amour dure trois ans
Millenium
J.Edgar
Alvin et les chipmunks 3
Intouchables
The artist
D L’ATALANTE
Café de flore
La delicatesse
Une vie meilleure
14:00
14:00
21:15
13:45
14:00
14:00
11:00
16:00
20:00 22:15
15:30 16:30 17:45 19:00
22:15
16:30
19:45 22:15
16:00 18:00
16:00
20:00 22:15
19:30 22:00
16:30
22:15
11:15
11:15 14:00
14:15
18:00
18:00 20:00
18:30
20:45
16:30
D MONCINE
La vérité si je mens! 3
Félins
Sherlock Holmes 2
L’amour dure 3 ans
Et si on vivait tous ensemble
Millenium
J.Edgar
The artist
Intouchables
Alvin 3
Zarafa
11:00 14:00 16:00
11:00 14:00 16:15
11:00 14:00 16:30
14:00
11:00 14:00 16:00
16:30
14:00
18:00 20:00 22:00
18:15 20:15
19:30 22:00
18:00 20:00 22:00
18:00
19:30
22:00
18:00 20:00
16:00
20:00 22:00
11:00 14:00 16:00
11:00
La vérité si je mens! 3
14:45
Felins
11:00 14:45
The descendants
Sherlock Holmes 2
14:45
Star Wars I 3D
11:00
Les Papas du dimanche
14:45
L’amour dure trois ans
Millenium
Et si on vivait tous ensemble?
Intouchables
11:00
Tous au Larzac
The Artist
17:30 20:30
17:30
17:30
17:30
20:30
20:30
20:30
D HAZPARNE. Haritz Barne. Ma première fois
17:00
A dangerous method (JBA) 21:00
La couleur des sentiments 17:00
15:00
The artist 17:30
16:00 18:00 20:15 22:30
16:00 18:00
20:15 22:30
15:45 18:00 20:15 22:30
15:45 18:00 20:10
22:20
16:00
19:15 22:00
16:00 18:00 20:15 22:30
16:30 18:30 20:30 22:30
16:10 18:00
20:00
22:30
17:30
19:30 22:15
16:00 18:00 20:00
22:15
17:15
19:15 22:00
16:00 18:15 20:30
22:45
16:00 18:15 20:30 22:45
16:30
MIARRITZE
D ROYAL
A l’âge d’Ellen (JBA)
14:00
Another happy day (JBA)
Elles
Et si on vivait tous ensemble?
Howl (JBA)
14:00
J.Edgar (JBA)
La république de la malbouffe
Le havre
Louise Wimmer
14:00
Parlez-moi de vous
The descendants (JBA)
Une vie meilleure
Les folles inventions de M.Bricolo
17:35
15:50
21:30
19:45
17:40
17:30 20:00
17:30 20:00
17:30 20:00
17:30 20:00
17:30 20:00
D SAIDE OLITE
Albert Nobbs
Bajo amenaza
Sherlock Holmes 2
La dama de hierro
El topo
Alvin y las ardillas 3
17:30 20:00 22:00
17:30 20:00
19:30 22:00
17:30 20:00 22:00
22:00
17:30
D ALTSASU. Iortia. Vicky Bikingoa
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
17:00
La fuente de las mujeres 20:10
LIZARRA
D GOLEM LOS LLANOS
La chispa de la vida
Jack y su gemela
El topo
La gran aventura de Winter el delfín
18:00 20:30
18:00 20:30
20:30
18:00
21:30
22:15
D OCINE
Bajo amenaza
Promoción fantasma
Los Muppets
La chispa de la vida
Los descendientes
Jack y su gemela
Alvin y las ardillas 3
La voz dormida
The collector
La dama de hierro
Underworld 4
Underworld 4 3D
J.Edgar
Sherlock Holmes 2
Millennium
16:15 18:15 20:15 22:15
16:30 18:30 20:30 22:30
16:00 18:10 20:20
22:15
16:00 18:10 20:20 22:30
16:00 18:00 20:00 22:00
16:00 18:00
20:00
22:30
16:30
18:30
22:30
20:30
17:00 19:30 22:00
16:00 18:30
22:15
UHARTE
D ITAROA
(902-463269).Ikuslearen eguna: osteguna.
Los Muppets
Moneyball: Rompiendo las reglas
Promoción fantasma
Katmandú,un espejo en el cielo
Criadas y señoras
Underworld 4 3D
Underworld 4 2D
J.Edgar
Bajo amenaza
El monje
Los descendientes
Jack y su gemela
Millennium
La dama de hierro
Sherlock Holmes 2
Alvin y las ardillas 3
16:00
16:30
16:20
16:20
16:00
16:30
16:00
16:00
16:10
16:15
16:00
16:00
18:10 20:15 22:20
19:30 22:15
18:20 20:20 22:20
18:20 20:20 22:20
19:00
18:30
18:00 20:00 22:00
19:30 22:15
20:30 22:30
20:15 22:15
18:10 20:20 22:30
18:10 20:10 22:10
22:00
18:15
19:00 22:10
17:45
VIANA
D LAS CAÑAS
The Muppets
Promoción fantasma
J.Edgar
Underworld 4 3D
Bajo amenaza
Jack y su gemela
Silencio en la nieve
Millennium
Sherlock Homes 2
La dama de hierro
Misión imposible 4
El gato con botas
Alvin y las ardillas 3
16:00 18:00 20:15
16:15 18:15 20:30
17:00 19:45
16:10 18:10 20:15
18:05 20:30
16:15 18:15 20:30
16:00 18:10
22:30
22:30
22:30
22:45
22:45
22:20
17:15 20:00 22:35
18:00 20:15 22:30
20:20 22:45
16:10
16:10
16:45
Nafarroa Beherea
18:35
15:35
19:30
20:15
D DONIBANE GARAZI. Vauban.
Millenium 15:30 L’art d’aimer 21:00
15:35
D DONAPALEU. St.Louis. Alvin et les chipmunks 3 16:00
Nafarroa
Time Out 18:00 Les marches du pouvoir 20:30
IRUÑEA
Zuberoa
D GOLEM BAIONA
(948-222333).Ikuslearen eguna: asteazkena.
Moneyball: Rompiendo las reglas
Katmandú: un espejo en el cielo
Los Muppets
Katmandú,un espejo en el cielo
J.Edgar
Los descendientes
The Artist
TUTERA
D L’AUTRE CINEMA
Hanezu,l’esprit des montagnes
16:00
19:00
Millenium
17:45
L’oiseau
14:15
20:30
Tahrir,place de la liberation
17:15
Bruegel,le moulin et la croix 14:00
Turn me on!
20:45
Le rêve de Galileo
16:15
D KANBO. L’Aiglon. Une vie meilleure
D LAZKAO. Areria Aretoa. Alvin y las ardillas 3
SANTURTZI
Los Muppets
Underworld 4 3D
El topo
D OCINE TXINGUDI
Promoción fantasma
Bajo amenaza
Underworld 4 3D
Underworld 4
Alvin y las ardillas 3
J.Edgar
Jack y su gemela
Drive
El gato con botas
Sherlock Holmes 2
Los Muppets
Silencio en la nieve
Los descendientes
D ZARAUTZ. Modelo. Ez dago emanaldirik.
D HENDAIA. Les Varietes. Alvin et les chipmunks 3 15:00
La gran aventura de Winter el delfín 16:30
Un método peligroso 19:30
J.Edgar
Jack y su gemela
Bajo amenaza
Los descendientes
Los Muppets
Sherlock Holmes 2
J.Edgard
Promoción fantasma
Luke eta Lucy 17:00
Una boda de muerte 19:30
Alvin y las ardillas 3 17:30
Drive 20:00
17:30 19:45
17:15 20:00 22:45
17:00 19:45 22:30
22:30
17:15 20:00 22:45
17:30 19.45
22:30
17:15
20:00 22:45
Mendibil merkataritza gunea (943-630223).Ikuslearen eguna: osteguna.
D MUNGIA. Torrebillela.
Muppets
Promoción fantasma
J.Edgar
Copito de nieve
Bajo amenaza
Underworld 4 3D
Jack y su gemela
Alvin y las ardillas 3
Underworld 4
Sherlock Holmes 2
D NIESSEN ZINEMAK
D CINEBOX MENDIBIL
El gato con botas 17:30
El topo 19:30
No habra paz para los malvados 19:30
D LE SELECT
IRUN
D ONDARROA. Bine Onera.
22:15
22:15
17:00
17:00 20:00
17:00 20:00
20:00
ERRENTERIA
Los Muppets
Promoción fantasma
J.Edgar
Underworld 4 3D
Los descendientes
Underworld 4
Sherlock Holmes 2
Jack y su gemela
La dama de hierro
Happy Feet 2 16:30
DONIBANE LOHIZUNE
17:30
D MULTICINES
Eskutza kalea,13 (94-4310310).Ikuslearen eguna: astelehena.
Winx Club 3D
Another year
Maktub
J.Edgar
D VILLABONA. Gurea aretoa.
ANGELU
D GETXO ZINEMAK
Arriluze z/g (94-4310310).Ikuslearen eguna: asteazkena.
16:00 18:15 20:30 22:45
16:00 18:15 20:30 22:45
15:45 18:00 20:00 22:00
22:45
16:00 18:15 20:30
16:00 18:00 20:00 22:00
22:00
16:00 18:00 20:00
16:00
19:00 22:00
20:00 22:00
16:00 18:00
BAIONA
17:30 19:45
Fuga de cerebros 2 22:00
GETXO
D GOLEM LA MOREA
(948-222333).Ikuslearen eguna: astelehena.
USURBIL
D CINEBOX URBIL
Underworld 4 3D
Los descendientes
Underworld 4
Sherlock Holmes 2
Los Muppets
Promoción fantasma
Millennium
Jack y su gemela
J.Edgar
Bajo amenaza
Alvin y las ardillas 3
16:30 18:30 20:30
17:15 20:00 22:30
17:30 20:10 22:45
17:30 20:10 22:30
22:30
(948-245400).Ikuslearen eguna: astelehena.
18:30 20:30 22:30
16:00 18:10 20:20 22:30
16:30
19:15 22:15
D ANDOAIN. Bastero. Ez dago emanaldirik.
LEIOA
Bizkaia
Promoción fantasma
Los Muppets
Los descendientes
Moneyball: Rompiendo las reglas
Drive
Katmandú,un espejo en el cielo
Underworld 4 3D
Sherlock Holmes 2
Millennium
Bajo amenaza
El gato con botas 3D
Una boda de muerte
Immortals
Alvin y las ardillas 3
El monje
D LA BRETXA
Underworld 4 3D
El gato con botas
Underworld 4
Albert Nobbs
Sherlock Holmes 2
Los descendientes
Promoción fantasma
Jack y su gemela
Millennium
Los Muppets
Misión imposible 4
Alvin y las ardillas 3
Bajo ameneza
Katmandú,un espejo en el cielo
J.Edgar
Los descendientes (JBA)
17:00
J.Edgar (JBA)
19:15 22:00
Moneyball: Rompiendo las reglas (JBA) 17:00 19:30 22:00
D GALDAKAO. Torrezabal.
D CINESA ARTEA
Albert Nobbs
Katmandú,un espejo en el cielo
Chico y Rita
La dama de hierro
The yellow sea
Silencio en la nieve
Sombras del tiempo
Arrugas
La fuente de las mujeres
The Artist
El monje
17:00 19:00 21:00 23:00
17:15 19:45 22:15
17:00 19:45 22:30
17:00
20:00 22:30
16:45 18:45
20:45 22:45
16:45 18:45
20:45 22:45
17:15
20:00 22:30
16:45 18:45 20:45 22:45
D COLISEO
Alvin y las ardillas 3 17:30
Un lugar para soñar 19:30
D COLISEO CINESA ZUBIARTE
Kadmandú,un espejo en el cielo
Jack y su gemela
Bajo amenaza
J.Edgar
Una boda de muerte
Alvin y las ardillas 3
Los Muppets
Los descendientes
Promoción fantasma
La dama de hierro
Underworld 4
Underworld 4 3D
Promoción fantasma
Los descendientes
J.Edgar
Criadas y señoras
Drive
Jack y su gemela
Bajo amenaza
Los Muppets
La chispa de la vida
Sherlock Holmes 2
La dama de hierro
Katmandú (JBA)
S.Esnaola,10 (943-271391).Ikuslearen eguna: asteartea.
Sherlock Holmes 2 19:30 Juan de los muertos 22:00
D GERNIKA. Lizeo Antzokia.
D TOLOSA.Leidor. Kika superbruja 2 17:00
La dama de hierro 19:30 22:00
(943-219120).Ikuslearen eguna: astelehena.
D TRUEBA
D ERMUA. Antzokia. Alvin y las ardillas 3
D YELMO GORBEIA 3D
La fuente de las mujeres 19:30 22:15
D ANTIGUO BERRI
D ORDIZIA. Herri Antzokia.
La dama de hierro
El topo
The Artist
Katmandú,un espejo en el cielo
Nader y Simin,una separación
El monje
Chico y Rita
El havre
J.Edgar
Los descendientes
Arrugas
Silencio en la nieve
Moneyball
Albert Nobbs
Alvin y las ardillas 3 16:30
Criadas y señoras 18:30 21:15
Alvin y las ardillas 3 17:00
Atraco por duplicado 19:30
DONOSTIA
San Joan,10 (943-421247).Ikuslearen eguna: asteazkena.
D BERMEO. Nestor Basterretxea.
22:30
Sherlock Holmes 2 19:30 22:30
D PRINCIPE
D SOCIAL ANTZOKIA
Ez dago emanaldirik.
D DERIO. Gurea.
22:30
22:30
18:00 20:00 22:00
18:15
21:00
17:45 20:05
18:00 20:20 22:40
18:45
21:30
18:30 20:30 22:30
17:30 19:30 21:30
20:20 22:20
20:35 22:45
19:45 22:15
17:35 19:40
17:55
17:45
18:35
22:25
21:45
BASAURI
22:30
Gorbeia merkataritza gunea (94-5460623).Ikuslearen eguna: asteazkena.
Kadmandú,un espejo en el cielo
Los Mupptes
Promoción fantasma
J.Edgar
Underworld: El despertar
Underworld: El despertar 3D
Bajo amenaza
Los descendientes
Jack y su gemela
El monje
La dama de hierro
Millennium
Sherlock Holmes 2
Misión imposible 4
Drive
No habrá paz para los malvados
Criadas y señoras
Silencio en la nieve
Arthur Christmas
Alvin y las ardillas 3
El gato con botas
Happy Feet 2
Promoción fantasma
Moneyball: Rompiendo las reglas
Los Muppets
Los descendientes
J.Edgar
Underworld 4 3D
Underworld 4 2D
Bajo amenaza
Drive
Sherlock Holmes 2
Jack y su gemela
Acero puro
Alvin y las ardillas 3
El gato con botas
El topo
Millennium
Los muppets
J.Edgar
Albert Nobbs
Los descendientes
Sherlock Holmes 2
17:00
Gipuzkoa
D MAULE. Baitha.
17:15 20:00 22:30
17:30 20:10 22:45
Alvin et les chipmunks 3 15:00 Flamenco flamenco 15:00
Le havre 18:00 La couleur des sentiments 18:00
28 berria 2012ko otsailaren 5a, igandea
Agenda ›
Komunikazioa D
Euskal irratiaren historiaurrea
Uhinetatik tiraka
Xabier Lasa
Ua ua, emendik, otsa.
Euskarazko irratigintzaren hasierak kontatzen ari zaigu Koldo
Ordozgoiti atalez atal, pilulen tamainan, astelehen eta ostegun
eguerdietan EIn. 30 eskaini zaizkigu orain arte (postcat-en bidez
entzungarri). Nondik gatozen jakin nahi duenarentzat, ezin argigarriagoak. Ua ua, emendik,
otsa, abill azkar, pizkor habotsa
deiadar eginez Joseba Zubimendi
eta Ander Arzelus aitzindariek
(aitormen gutxi jasotakoak) egin
ohi zituzten emisioekin hasten
dira. Hortik aurrera, hainbat pasarte gogoratzen dira, besteak
beste, Mitterrand betidaniko demokratak Iparraldean 1954an
itxi zuen irratia, erresistentziako
gudariek egindakoa.
Nork bere baldintzak.
Egun ezagutzen dugun EIren au-
rrekaria izan zen irrati hark zein
baldintzatan (altruismo hutsa,
bitarteko tekniko kaskarrak,
agintarien erasoak…) aireratu
behar izan zuen nabarmentzen
da zenbait ataletan, aipaturiko
irratsaioan. Ordozgoitiren lan
txukunak jarraipen polita eduki
zezakeen, akaso, beste hainbat
ataletan aztertuko balira hiru
euskal administrazioetan, egun,
bizi diren euskal irrati txikiak.
Alegia, horietako bakoitza zein
baldintza kaskarretan aireratzen
den. Eta, nahi izanez gero, horienak alderatu egungo EIk dituen
baldintzekin.
Manuel De la Hoz. 42 urteko donostiarra urtarrilaren 16an
hil zen, Pico de Crabére eskalatzen ari zela bertatik erorita, Pirinioetan. Musika eta mendizaleen
giroan aski ezaguna izateaz gain
Donostian, irratigile amorratua
zen. Elmostradorderob.com bloga
sortua zuen musikaz gogora zetorkion guztia (pop anglosaxoia
batez ere) argitaratzeko asmoz.
Bertan La hora de Rob saioa egin
ohi zuen ahotsez, postcad-ak sarean jarriz. Azkenaldian Altzako
Casares irratian (107,4 FM) aditu
zitekeen, asteazkenetan gaueko
22:00etan. Goi uhinetan bego.
Umorezko saioa. Almudena Cachok Hitzetik Hortzera
ETB1eko bertso saioa El parlamento de las ondas-era eraman
zuen atzo. Harentzat programa
arrotza izaten jarrai zezakeen
(euskara eta euskal kulturatik
datorren beste edozer bezainbat),
non eta bertan Jesus Egiguren
atera izan ez balitz adierazpen
karrankariak eginez. Vicente Reyes PSE-EEko ordezkariak umorezko saiotzat jo zuen eztabaidan.
Euskal klase politiko eta kazetaritzaren sektore bat eskutik doa
ezjakintasunean, euskaraz egiten den guztiarekiko.
Jon Ordoñez q
‘Berriketan.info’-ko arduraduna
Euskal komunikazioa eta sare sozialak
(eta XVI) q ‘Berriketan.info’dinamizatzeaz
arduratzen da Ordoñez sarea sortu zenetik.
«Erabilgarriagoa
izango da aurki
‘Berriketan.info’
sakelakoetarako»
JON URBE / ARGAZKI PRESS
Urtzi Urkizu Andoain
1998tik 2003ko otsailera, Euskaldunon Egunkaria-n lan egin zuen
Jon Ordoñez kazetariak (Beasain,
Gipuzkoa, 1977). Eta BERRIA sortu
zenetik, bertan ari da.
Urtebete baino gehiago joan da Berriketan.info martxan jarri zela. Zer
balantze egingo zenuke?
Balantzea ona da. Zerbait berria
jarri zen martxan, eta, gaur egun,
800 kidetik gora dauzka. Une jakin batzuetan, oso emaitza ona
eman du. Orain, Berria.info-ko
eta Hitza.info-ko iruzkin sistema
berria Berriketan.info-n oinarritu dugu, eta hortik indartuta atera da.
Erabiltzaile kopururen bat jarri duzue helburu moduan?
Mila lagunetara iritsiko gara, eta
beste kopuru batzuetara ere bai.
Pausoak emango ditugu, eta jendeak erantzungo duela espero
dugu. Baina kopuruari baino
gehiago, iruzkinari berari ematen diot nik garrantzia. Bizirik dagoen zerbait da, eta bizirik mantendu behar dute erabiltzaileek.
Gertaera jakin batzuetan emanko-
rra izan da Berriketan.info: hauteskundeak,Frantziako Tourra,Aieteko
Adierazpena... Une horietan parte
hartze handiagoa lortu duzue.
Berriketan.info dinamizatu egin
behar da. Eztabaida guneak guk
proposa ditzakegu, baina erabiltzaileek ere bai. Guk proposamenak egin behar ditugu. Txirrindularitzarena oso kuriosoa izan zen,
etapetan jendeak asko parte hartu baitzuen. Kataluniako hauteskundeetan hasi ziren guk eskatuta lagun batzuk kanpaina nola jarraitzen zuten kontatzen.
Iruzkin sistema berriarekin zer lortu
nahi da?
Elkarrizketa eta eztabaida. Orain
arte, Berria.info-n eta Hitza egunkarien webguneetan ez zegoen
erregistratu beharrik iruzkinak
egiteko, baina horrek iruzkinen
gainean egotera behartzen gintuen. Lehen, albiste gutxik ematen zuten iruzkinak emateko aukera, baina, orain, guztiek.
Iruzkinei egindako erantzun gutxi
egoten dira oro har.Zer diozu alor horretaz?
Horrek badauka egiteko bide bat.
Gu gauzak hobetzen joango gara,
eta eztabaida eta elkarrizketak
egotea nahiko genuke. Alde horretatik, hori indartzeko hartu
behar diren erabakiak hartuko
ditugu. Gure erronka hori indartzea da. Euskal Herrian badago
masa kritiko bat horretarako;
beste webgune eta sare sozial batzuetan ikusten dugu.
Laster, gailu eramangarrietarako
Berriketan.info-ko aplikazioa iritsiko da. Zer abantaila ekarriko dizkie
kazetariei?
Abantaila nagusia izango da Berriketan.info erabilgarriagoa
izango dela sakelako telefonoetan. Hainbat ekitaldiren berri
izan daiteke gure sarean telefonoarekin, esate baterako, manifestazio baten berri. Eta demagun Athletic Kopako finalera iristen dela.
Zabaldu dezakegu talde bat, eta finala jokatzen den hirian zaleek
euskaraz kontatu ahalko dute zer
bizi duten. Horrelako gauzetara
iristeko beste pauso bat izango da
sakelakoetara egokitzea.
Berriketan.info Twitter eta Facebookekin lot daiteke.
Bai, niri iruditzen zait gero eta
gehiago erabiliko dela hori. You-
Tube eta Vimeo ere hor daude.
Guk ez diegu bizkarra ematen
beste sare sozialei. Aukera ematen dugu mezu bat aldi berean
hiru saretan zabaltzeko. Horrek
jende gehiagorengana iristeko
aukera emango dio mezua idazten duenari.
Sare sozialetako zentsura gaia pilpilean dago.Facebookek Sexual Herria liburuaren azala zentsuratu du.
Twitterren, berriz, estatuek euren
herrietan mezuak zentsuratzeko aukera izango dute. Zer diozu zentsuraz?
Twitterrek berak aitortu du lehen zentsuratzen zituela mezu
batzuk. Orain, galbahea herrialdeka pasako da. Herrialde bakoitzaren kultura eta ohiturak errespetatuko direla diote, baina hori
oso nahasia izan daiteke. Edonola
ere, argi dago Europan bertan ez
dagoela erabateko adierazpen askatasuna. Askatasun erabatekoa
oso gutxitan gertatzen da.
Komunikabideek nola jokatu behar
dute Twitterreko kontuarekin?
Ados nago Juan Kruz Lakastarekin, ezin dutela izan RSS jario hutsa. Sare sozialak ez daude horre-
tarako. Hausnartu behar dugu
zertarako egon behar dugun Twitterren, albisteez gain. Batetik,
beharko genituzke langileak sare
sozialetaz arduratzeko. Bestetik,
komunikabide baten profiletik
ezin dira norberaren sentsazioak
agertu. Promozioak, irakurleentzako abantailak, lehiaketak eta
horrelakoak eman daitezke Twitterren jendearengana iristeko.
Baina erabiltzaileak guregana
iristeko bidea egin behar dugu.
Berrikuntza teknologikoen alorrean,
nola ikusten duzu beste komunikabideekiko elkarlana?
Beharrezkoa. Argi dut Berriketan.info guk sortu dugun arren
euskarazko beste komunikabide
eta kazetariek erabil dezaketela.
Beste batzuena ere guretzat interesgarria izan daitekeen bezala.
Garaiak, gainera, elkarlanera eta
dauzkagun baliabideak ahalik
eta gehien aprobetxatzera behartuko gaitu.
Sare sozialen inguruko
elkarrizketa sorta osorik
helbide honetan irakurgai:
berria.info/guregaiak/150
@
2012ko otsailaren 5a, igandea berria 29
‹ Agenda
E
Gaurko filmak
Estallido
Euskal literaturaren
‘tropela’ aztergai
Loreto Mauleon
eta Maitena Salinas
‘Harian’ erreportaje
saio berria
Idazle arrakastatsuen atzean
geratutako euskal idazleen
talde handiari tropela deitu
zion Jon Alonsok 2003an. Batik
bat 60ko hamarkadaren hasieran jaiotako idazleak biltzen
dira talde horretan.
Gaurko gonbidatuak Maitena
Salinas eta Loreto Mauleon
Goenkale-ko aktoreak izango
dira. Axier Muniain surflariak
bere kuadrillarekin egindako
txiribueltak erakutsiko ditu. Eriz
magoa ere platoan izango da.
Iban Bengoetxea kazetariak
aurkeztuko du,gaurtik aurrera,
Harian saio berria.Gaurko gaiak
landuko dituzte programan,eta,
hasteko,Mirandes-Athletic Kopako finalerdiaren nondik norakoak azalduko dituzte.
‘Sautrela’. ETB1, 15:30.
‘Finlandia’. ETB1, 20:55.
‘Harian’. ETB1, 22:10.
11
El honor del capitán Lex
11
p LaSexta, 15:30. Zuz.: Wolfgang Pe-
p ETB2, 19:20. Zuz.: Andre De Toth.
tersen. Akt.: Dustin Hoffman, Morgan
Freeman, Rene Russo. AEB. 1995.
Akt.: Gary Cooper, Phyllis Thaxter, David Brian. AEB. 1952.
60 segundos
Burn After Reading
11
1111
p Cuatro, 15:45. Zuz.: Dominic Sena.
p France 2, 20:35. Zuz.: Joel eta Et-
Akt.: Nicolas Cage, Giovanni Ribisi, Angelina Jolie. AEB. 2000.
han Coen. Akt.: Geore Clooney, Brad
Pitt, John Malkovich. AEB. 2008.
En el estanque dorado
La guerre des mondes
111
111
p ETB2, 15:55. Zuz.: Mark Rydell. Akt.:
p TF1, 20:50. Zuz.: Steven Spielberg.
Herny Fonda, Katharine Hepburn,
Jane Fonda. AEB. 1981.
Akt.: Tom Cruise. AEB. 2005.
Todos están bien
Forrest Gump
111
p La1, 16:00. Zuz.: Robert Zemeckis.
Akt.: Tom Hanks. AEB. 1994.
El corazón de Clara
11
11
p Antena3, 22:00. Zuz.: Kirk Jones.
Akt.: Robert De Niro, Drew Barrymore,
Kate Beckinsale. AEB. 2009.
El día de mañana
1
p ETB2, 17:50. Zuz.: Robert Mulligan.
p La1, 22:15. Zuz.: Roland Emmerich.
Akt.: Spalding Gray, Kathleen Quinlan,
Beverly Todd. AEB. 1988.
Akt.: Dennis Quaid, Jake Gyllenhaal,
Emmy Rossum. AEB. 2003.
D
D
Telebista
ETB 1
ETB 2
Hamaika
Antena 3
Cuatro
TF1
06:05: Marrazki bizidunak.
Nafarroarako deskonexioan,
09:50 arte. 08:45: Marokon
barrena. 09:10: Jatearen
egiak. 09:50: Egi bidean.
10:00: Meza Santua. 10:55:
Iparraldearen orena igandea.
11:25: Kerman mintzalagun
bila. 11:40: Zu kirolari. 12:15:
Saskibaloia: Endesa liga.
Caja Laboral - Kanaria Handia. 14:30: Gaur egun. 15:00:
Teknopolis. 15:30: Sautrela.
16:00: Herri kirolak. 17:00: ETB
kantxa. Olaizola - Larrinaga /
Tainta - Argote. Xala - Laskurain / Bengoetxea VI.a Apraiz. 19:30: Gol festa. 20:28:
Gaur Egun. 20:55: Finlandia.
Gonbidatuak: Maitane Salinas eta Loreto Mauleon.
22:10: Harian. Erreportaia.
‘Athletic - Mirandes’. 22:40:
Euskal Herria: Lau Haizeetara. 23:30: Hitzetik hortzera.
08:00: EITB kultura. 08:30:
Nueva vida. 08:40: Hora GMT.
09:35: Palabra de ley. 10:05:
Teknopolis. 10:35: Sustraia.
11:10: Nick dut nik. 11:40: Kresala. 12:30: Rex. 14:58: Teleberri.
15:50: Eguraldia. 15:55: Zinema. ‘En el estanque dorado’.
Zuz.: Mark Rydell. Akt.: Henry
Fonda, Katharine Hepburn.
1981. 17:50: Zinema. ‘El corazón de Clara’. Zuz.: Robert
Mulligan, Akt.: Spalding Gray.
1988. 19:20: Zinema. ‘El honor
del capitán Lex’. Zuz.: Andre
De Toth. Akt.: Gary Cooper.
1952. 20:58: Teleberri. 21:55:
Eguraldia. 22:00: El conquistador del fin del mundo.
00:40: Euskadi bajo cero.
01:05: Nip Tuck: A golpe de
bisturi. 02:35: Zinema. ‘¿Quieres casarte conmigo?’. Zuz.:
Nisha Ganatra. Akt.: Wendie
Malick. 2008.
09:00: Txirrita. Marrazki bizidunak. 10:00: Berbetan. 10:30:
Ikusmira. Alkoholismoa. Alkoholiko Anonimoak Elkartea 10:55: Walker. 11:30: Bat
eta bat. Magazinea. 12:45: Nafarroako sagardotegien irekiera. 13:20: Onein. 13:45: Bat
eta bat. 15:00: Gipuzkoa kultura. 15:40: Kantari. 16:10: Erritmoz bizi. 18:20: Hamaika.bit.
18:50: Kafe terdi. 19:20: Harrobia. 20:20: Bat eta bat. Magazina. 21:20: Berbaz. Nagore
Uriartek gidadtutako mahaiingurua. 22:50: Emisioaren
amaiera.
07:30: Megatrix. 14:00: Los
Simpson. 15:00: Antena3 noticias. 16:00: Zinema. ‘El juego
del asesino’. Zuz.: Bobby
Roth. Akt.: Laura Prepon.
2001. 17:45: Zinema. ‘Aroma y
sensibilidad’. Zuz.: Brian
Brough. Akt.: Marla Sokoloff.
19:30: Zinema. ‘El amor dura
eternamente’. Zuz.: Michel
Landon. Akt.: Erin Cottrell.
2006. 21:00: Antena 3 Noticias. 21:30: Deportes. 22:00:
Zinema. ‘Todos están bien’.
Zuz.: Kirk Jones. 2009. 00:00:
Zinema. ‘Jugando con la
muerte’. 2010.
08:15: Las playas más sexys
del mundo. 11:00: Al final de
mi correa. 12:00: El encantador de perros. 14:00: Noticias
Cuatro. 14:40: Deportes Cuatro. 15:45: Zinema. ‘60 segundos’. Zuz.: Dominic Sena.
2000. 18:00: Zinema. ‘Exit
Speed’. Zuz.: Scott Ziehl. Akt.:
Desmond Harrington. 2009.
20:00: Noticias Cuatro. 20:45:
Deportes Cuatro. 21:30: La
Selva en Casa. Frank Cuestak
aurkeztutako saioa. 22:30:
Callejeros viajeros. ‘Tokio tiene un precio’. ‘Danubio’.
00:45: Cuarto milenio.
06:30: TFou. 10:15: Auto moto.
10:55: Téléfoot. 12:00: Les 12
coups de midi!. 13:00: Journal.
13:35: Walker, Texas ranger.
Telesaila. 14:25: Monk. Telesaila. 16:10: Les Experts. Telesaila. 18:05: Sept à huit. 20:00:
Journal. 20:50: Zinema. ‘La
guerre des mondes’. Zuz.:
Steven Spielberg. Akt.: Tom
Cruise, Dakota Fanning.
2005. 23:00: Les Experts:
Manhattan. Telesaila. 01:25:
L’empreinte du crime. Telesaila. 02:25: L’actaulité du cinéma. 03:00: Les mots politiques.
La 1
Tele 5
Arte
France 2
‘Teknopolis’ saioa. 15:00
‘En el estanque dorado’. 15:55
10:00: Comando actualidad.
11:00: Zinema. ‘De vuelta a
casa II’. 12:25: Zinema. ‘El enemigo público nº1 ... mi padre’.
14:00: Lo que hay que ver.
14:30: Corazón. 15:00: Telediario 1. 16:00: Zinema. ‘Forrest
Gump’. Zuz.: Robert Zemeckis. 1994. 18:10: Zinema. ‘Obsesión por un crimen’. Zuz.:
David Wellington. 2008.
19:35: + Gente. 21:00: Telediario 2. 22:15: Zinema. ‘El día de
mañana’. Zuz.: Roland Emmerich. 2003. 00:15: Zinema.
‘Wasabi: El trato sucio de la
mafia. Zuz.: L. Besson. 2001.
06:30: I love TV. 08:15: El coche fantástico. Telesaila.
12:00: Más que coches GT.
Carolina Alcazarrek aurkezten duen saioa. 13:00: I love
TV. 15:00: Albistegia. 16:00:
¡Qué tiempo tan feliz!. Maria
Teresa Camposek aurkeztutako saioa. 20:55: Informativos Telecinco. 22:00: Aida.
‘Pasaladroga’. ‘El silencio de
los toreros’. 00:15: Gran Hermano 12+1. El debate. Jordi
Gonzalezen eskutik. 02:30:
Locos por ganar. 04:00: Nosolomusica. 04:30: Infocomerciales.
12:05: La folle journée 2012.
13:15: Leçon de musique: La
tradition russe. 13:40: La folle
Journee 2012. 14:00: Petite
Leçon de musique. 14:35: Six
romances, opus 38, de Rachmaninov. 14:55: La Folle Journée 2012. 15:25: Tchaïkovski:
Concerto pour violon. 17:45:
Personne ne bouge!. 18:55:
Concert de clôture. 20:15: Arte
journal. 20:35: Juliette Greco,
l’insoumise. Dokumentala.
21:50: Juliete Greco. Kontzertua. 23:35: Relecture pour
tous. Dokumentala. 00:35:
Sylvie Guillem, sur le fil.
08:30: Les chemins de la foi.
12:05: Tout le monde veut
prendre sa place. 13:00: Journal. 13:20: 13h15, le dimanche... 14:15: Vivement dimanche. 16:00: Errugbia. Irlanda Gales. 17:55: Stade 2. 18:50: Vivent dimanche prochain.
20:00: Journal. 20:35: Zinema.
‘Burn After Reading’. Zuz.:
Joel eta Ethan Coen. Akt.: George Clooney. 2008. 22:10:
Faites entrer l’accusé. ‘Caspar et Beille, crime en haute
mer’. 23:20: Journal. 23:35:
Histoires courtes. 00:15: Vivement dimanche prochain.
ETB 3
ETB Sat
La 2
La Sexta
Teledeporte
France 3
09:55: Pingu. 10:15: Doraemon. 11:20: Harriketarrak.
12:05: Tom eta Jerry mutikotan. 12:45: Super maltzurren
liga. 13:20: Burdin aho. 14:00:
Trikitraka Trikitron. 15:00:
Shaun arditxoa. 15:30: Lapurren printzea. 17:05: Shaggy
eta Scooby Doo usnan. 17:25:
Tom eta Jerry. 17:50: Nick eta
Perry. 18:35: Etxekaltetxoak.
19:20: George oihanekoa.
20:00: Doraemon. 22:05:
Abeltxoroak. 22:30: BBK Live
2011. Russian Red + The Twilight Singers + Beady Eye.
23:00: KTX. 23:25: Gaztea live.
12:00: Tribuna gol. 13:00: Zu kirolari. 13:35: Zona zapping.
14:00: Futbol laburpenak.
14:30: Pirena 2012. 14:45: Zona
zapping. 15:00: Gaur egun.
15:30: Saskibaloia. Endesa
Liga. Caja Laboral - Kanaria
Handia. 17:00: Txirrindularitza: Mallorkako Saria. 17:30:
Erreportai bereziak. Euskaltel
denboraldiaurrea. 18:00: Futbola. Eibar - Alaves. 19:30:
ETB kantxa. Olazabal - Larrinaga / Tainta - Argote. Xala Laskurain / Bengoetxea VI. a
- Apraiz. 21:30: Teleberri.
22:20: Tribuna gol.
12:00: Babel en TVE. 12:30: Los
oficios de la cultura. 13:00: E +
I empendedores innovadores. 13:30: Jose Made in Spain.
14:00: El escarabajo verde.
14:30: Arqueomania. 15:00:
Ruta Quetzal. 15:35: Saber y
ganar. 16:15: Grandes documentales. 17:10: Documentales culturales. 18:05: Miradas2. 18:15: En movimiento.
18:50: Grandes documentales. 20:30: Tres 14. 21:00: Pagina 2. 21:30: Redes 2.0. 22:00:
Documentos TV. ‘Tetas un
valor en alza’. 23:00: Imprescindibles. Juan Muñoz.
07:15: LaSexta en concierto.
08:30: Real NBA. 08:50:
Mighty ship. 09:55: Las reparaciones más dificiles del
mundo. 10:55: Grandes mudanzas. 12:00: Los cazadores
del pantano. 13:00: La casa de
empeños. 13:55: LaSexta Noticias. 14:55: LaSexta Deportes. 15:30: Zinema. ‘Estallido’.
Zuz.: Wolfgang Petersen.
1995. 18:00: Minuto y resultado Liga 2011/2012. 20:00: LaSexta/Noticias. 20:55: La
Sexta/Deportes. 21:30: Salvados. 22:25: Bones. Telesaila.
01:55: ¿Quién vive ahí?.
06:00: Tenisa. ATP 250 Montpellier. Finalerdiak. 09:30: Eskubaloia. Txapeldunen Liga.
Emakumezkoak. Itxako Gyori Audi Eto. 11:00: Tenisa.
Federazio Kopa. Errusia - Espainia. 13:30: Txirrindularitza.
Tour Down Under. Laburpena. 14:30: Tenisa. ATP 250
Montpellier. Finalak. 16:30:
Objetivo 2012. 17:00: Pirena
2012. 17:15: Saskibaloia. ACB
Liga. Real Madril - Gescrap
Bizkaia. 20:00: Eskubaloia.
Asobal Liga. Errioxa - Bartzelona. 22:00: Zaldi lasterketak.
23:00: Estudio estadio.
06:35: Ludo. 08:35: Bunny tonic. 10:50: C’est pas sorcier.
11:30: Dimanche avec vous.
12:00: Le 12/13. 12:10: 12/13 dimanche. 13:25: Eskia. 14:55:
Keno. 15:00: En course sur
France3. 15:25: Le tuteur. Telesaila. 17:00: Chabada. 17:55:
Questions pour un super
champion. 19:00: Le 19/20.
20:10: Zorro. 20:35: Inspecteur
Barnaby. Telesaila. 22:15: Soir
3. 22:45: Inspecteur Barnaby.
00:15: Zinema. ‘Crime et chatiment’. Zuz.: Pierre Chenal.
Akt.: Pierre Blanchar, Harry
Baur. 1935. 02:10: Soir 3.
30 berria 2012ko otsailaren 5a, igandea
Plaza›Kultura
Pau Guillen q Zinegoak jaialdiko zuzendari berria
Roberto Castonen lekukoa hartu du Guillenek jaialdiko zuzendaritzan; hurrengo ekitaldietan bere
aurrekoaren lana jarraituko duela argitu du, eta, oro har, ez du aldaketa handirik egiteko asmorik.
«Europan erreferente ez bagara
ere, kontuan hartzen gaituzte»
Nagore Ares Amaya Bilbo
Zinegoak Bilboko gay-lesbo-trans
zinema eta arte eszenikoen jaialdiko ekoizpenean urteetan ibili
eta gero, Pau Guillenek (Alacant,
1976) jaialdiaren IX. ekitaldiko zuzendaritza hartu zuen Roberto
Castonen eskutik. Caston aurreko zortzi ekitaldien zuzendaria
izan da. Guillenen eskutik aldaketaren bat egongo bada ere, Castonek markatutako ibilbideari jarraituko diola jakinarazi du. Zinema eta telebistako ekoizpenean
esperientzia handia du Guillenek.
Horrez gain, Kinema Bilboko zinema eskolako irakasle da, eta
Berlinaleko Teddy sariko epaimahaikidea izan zen 2010ean. Bihar
hasi eta astebete iraungo du jaialdiak Bilboko aretoetan; gero, inguruko zenbait hiri eta herritara
eramango dute.
Zer aldaketa ekarriko ditu zuzendari
aldaketak?
Jaialdia oso ondo dago Robertok
antolatu duen erara, baina jendeari gehiago hurbildu nahi diogu,
Bilgune atalaren bidez. Pelikulak
aurkeztera datozenek kontatu
ahal diguten guztiaz baliatu nahi
dugu. Aurten, Gulia Sultanova
San Petersburgoko gay-lesbotrans Bok to Bok jaialdiko zuzendariak bertako gay-lesbo-trans
kolektiboaren eskubideen egoerari buruzko hitzaldi bat emango
du, eta Juanma Carrillo zuzendariarekin ere izango gara, beren
erreferentzien eta filmen inguruan galdetzeko.
Goiburuko film laburren lehiaketa
bidez aukeratu duzue aurten...
Egun bi gutxiago ditugunez, Txistuaren Showrik ez da egongo, jendeari asko gustatzen zaio eta, dudarik gabe, berreskuratuko dugu,
interakziorako gunea baita. Goiburuen lehiaketa egitea erabaki
genuen, publikoarekin harremana izaten jarraitzeko. Aurreko
ekitaldietako goiburuen bidea jarrai zezaten nahi genuen, umorea
baliatzea eta kartelarekin harremana izan zezaten, kalitatezkoak
izan daitezen eta hainbat balio biltzea nahi genuen.
Aurrekontu murrizketa dela eta,
beste murrizketarik egon al da?
JON HERNAEZ / ARGAZKI PRESS
Berez, ez digu murrizketarik ekarri, aurreko ekitaldia amaitzean,
plantamendua aldatu genuen.
Argi geneukan babesle eta diru laguntza publikoekin lan egin behar genuela eta, koiuntura txarra
dagoenez, aurreikusten genuen
aurrekontuarekin bat egingo lukeen ekitaldi bat planteatu behar
genuela. Saiatu gara egokitzen,
kalitate eta gonbidatu kopuru bera mantenduta, azken finean,
egun bi horiek diru gehiago esan
nahi dute, baina babesle handiek,
oro har, antzera mantendu dizkigute laguntzak.
Kalitateaz aritu zara,Zinegoak erreferentziazko jaialdia da Espainiako
estatuan...
Bai, nire ustez, bada, bai proiekta-
tutako lanen kalitateagatik, bai
antolakuntzagatik, aretoengatik,
ekintzengatik... Europan erreferente izatea oso zaila da, ordea,
haien aurrekontuak gureak baino askoz handiagoak direlako.
Baina urtero Berlinalen, LGTB
gaiko programatzaile eta zuzendari batzarra izaten da, eta gu han
izaten gara, Europan erreferente
ez bagara ere, kontuan hartzen
gaituzte. Badakite nortzuk garen,
eta maite gaituztela esan dezaket,
dudarik gabe. Teddy sariaren
epaimahaira gonbidatu gintuzten, jaialdiak harrera ona duenaren seinale.
Jasotako filmen artean aukeratzeko
zer irizpide duzue?
Zinegoak LGTB gaia duen jaialdia da, baina, batez ere, zinema
jaialdia da; zinema fantastikoko
jaialdiak dauden era berean. Hori
dela eta, oinarrizko irizpidea kalitatea da. Funtsean, zinematografia oneko filmak hautatzen ditugu. Aurtengo filmek nazioarteko
sari garrantzitsuak irabazi dituzte. Horrekin batera, zabalkunde
zaila duten zinematografiak erakutsi nahi ditugu. Saiatzen gara
jendeari beste sentsibilitate batzuk erakustea, LGTB edukiarekin, beste errealitate batzuk.
Homosexualitateari buruz zer irudi
ematen du zinema komertzialak?
Estereotipoz josita dago, gay jendeari zuzendua, eta hori ondo dago, baina horiek ez ditugu jaialdirako nahi. Noizean behin, halako
bat programa dezakegu, ondo
dauden beste elementu batzuk dituelako, baina ideia ez da zinema
mota hori ematea. Zinema komertzialak klixez beteriko irudia ematen du gay, lesbiana, bisexual edota transexuali buruz ari denean,
ez dago tratamendu errealistarik.
Eta zer leku dute LGTB gaiko filmek
zinema aretoetan?
Kalitatezko filma izanez gero, beti
daude proiektatuko dituzten aretoak. Arazoa zera da, komertziala
ez den zinema eskaintzen dizuten
aretoak desagertzen ari direla.
Filma ondo dagoenean ez du axola zer gai jorratzen duen, adibidez,
Albert Nobbs arrakasta handia
izaten ari da.
Funtsean zinema jaialdia bada,
arte eszenikoek ere bere lekutxoa
dute...
Bai, funtsean zinema jaialdi bat
da, baina arteari lotutako bestelako errepresentazioetara zabaldu
nahi genuen. Ez dugu aretoekin
lehiatu nahi izan, baizik eta funtsezkoa den elementu bat sartu dugu: umeentzako antzerkia. Niri asko gustatzen zait, aurreko urtean
oso jende gutxi etorri zen, baina ez
dio axola, berriro programatuko
dugu, garestia bada ere. Umeentzako antzezlanen bidez helarazten diren balioak oso garrantzitsuak dira. Beste eredu posible batzuk daudela kontatzeko era bat
da, inolako asmo txarrik gabe.
Agusti Villarongak jasoko du aurtengo ohorezko saria.
Villaronga beti izan da ohorezko
sarirako hautagai, aurten haren
izena berriro oso gogor irten da,
Pa negre dela eta; homosexualitatea tratatzeko oso era pertsonala
du, oso arriskatua. Ez du homosexualitatearen inguruko istorio
bat eraikitzen, baizik eta homosexualitatea pertsonaiaren parte
dela, bere jarrera aldatzen du; beste ezaugarri bat da. Pa negre-k saria emateko egoera perfektua
eman digu, baina ez da horregatik
bakarrik izan, Tras el cristaleta El
mar ere hor dira.
Zer nabarmenduko zenuke aurtengo
ekitaldiaz?
Publiko guztiarentzako filmak
ekarri ditugu, Zinegoak jaialdiko
publikoak ez du zertan homosexuala edo transexuala izan. Dokumentalei dagokienez, Rosa von
Prauheimen Berlingo xaperoien
inguruko dokumentala izugarria
da, baita Marylin Solayarena, Kuban legalki operatutako lehen
emakume transexualaren ingurukoa. Amaiera jaialdiko Antonio
Naharroren zuzendaritzapeko
flamenko ikuskizuna ere aipatu
behar dut. Gun HillRoad, Circumstance, Les amours imaginaires, Ausente... film luze guztiak
gustatzen zaizkit. Horretaz gain,
saio berezi bi izango ditugu, postpornoari buruzko saio dokumental bat eta Hot Gay Night, non filmen sekuentzien artean sexu harreman esplizituak agertzen diren, nahiz eta porno ez izan.
2012ko otsailaren 5a, igandea berria 31
32››
Abdelfattah Kilito idazle marokoarrak itzulpengintza
etikoaren aldeko aldarria egin du azken liburuan
Dantzagarria bai, «baina jarrera batekin»
nekin zerikusirik ez daukagu». Ez
daki nola adierazi: «Gurea... popa
baino gehiago rocka da. Azkenean, uste dut nabaritzen zaigula
nondik gatozen, zer egin dugun».
Giro ilunak «argiagoekin» uztartu dituzte, beraz: «Elektronika, sanplerrak, teklatuak eta bes-
Anai-arrebak taldeak
aurreneko diskoa
kaleratu du, eta
horretan elektronika
rockarekin nahastu
Igor Susaeta
Iñaki Altolagirre Matxet-ek (Pasai Donibane, 1977) «aspalditik»
zeukan «horrelako zerbait» egiteko gogoa. Jousilouli eta Naiz Roxa
bortitz zein zaratatsuekin hamabost urtez «oihuka» ibili ondoren,
musika «suabeagoa» egiteko asmoa zuen. Eta hark aipatutako
zerbait hori Anai-arrebak taldean
gorpuztu da: elektronika rockarekin nahastuta, «baina ausardiaz»
egindakoa. Haiena «ondo pasatzeko» musika da, eta «dantzagarria ere bai», Matxeten esanetan.
«Baina jarrera batekin». Matxet
bera, Margarita haren arreba
(ahotsa), Etxarri kapitaina (gitarra) eta Manulay Kulkin (sintetizatzaileak eta ahotsa) anaiak eta
The Commander (bateria) dira
Anai-arrebak, eta joan den udazkenean atera zuten lehen diskoa,
euren kabuz. Bost abesti dira, eta
orotara ez da hamalau minutura
iristen lanaren iraupena.
Ez diote, ordea, horri erreparatu. Matxetek eta haren arrebak
(Trigger Traviseko ahotsa) betidanik izan dute «elkarrekin» zerbait egiteko nahia. «Naiz Roxarekin bete-betean genbiltzan, eta
2
‘‘
Jousiloulirekin
transmititzen genuen
gauza bera transmititu
nahi dugu»
IÑAKI ALTOLAGIRRE ‘MATXET’
Anai-arrebak taldeko abeslaria
Anai-arrebak taldeko kideek «landutako» estetika erabiltzen dute. ANAI-ARREBAK
atseden bat hartu nahi nuen. Beraz, orain urte eta erdi-edo hasi ginen hau serioski hartzen». Lehenago, ordea, bazeuzkan egitasmo
berrirako abesti batzuk eginak.
Musika suabeagoa zeukan gogoan. «Baina Jousiloulirekin transmititzen genuen gauza bera
transmititu nahi genuen», azaldu
du. Halere, «musika gogorrarekin», beharbada, errazagoa izan
daitekeela iruditzen zaio: «Atzealdean horma baten moduko zerbait duzu, soinu bat, agian, bultza-
tu egiten zaituena». Baina transmisio hori lortzeko ahaleginean,
«aurreko jarrerari» eutsi nahi zioten. Eta Anai-arrebak taldeari forma ematen hasi zirenean, soinua
oso ezberdina izanagatik, Matxetek uste du bazuela Jousilouliren
eragina. «Musikalki igual ez, baina arrebarekin hitz egin izan dut,
eta hartzen diogu ukitu bat. Ez dakit show-agatik den, edo zergatik,
baina badu Jousiloulitik zerbait».
Jousilouliren soinua astuna
zen, pisu handikoa; Anai-arrebak-
Hilberria
Ben Gazzara
Cassavetesen aktore fetixea
inemaldiak Donostia saria
eman zion 2005ean. Urte
hartan, Willem Defoe aktorearekin partekatu zuen ohorea.
Esparru eta molde askotako aktorea izan zen Ben Gazzara. Ostiralean zendu zen, New Yorkeko ospitalea batean, 81 urte zituela, pankreaseko minbizi
baten ondorioz. The New York
Times egunkariak baieztatu eta
zabaldu zuen berria.
Jatorri italiarreko famili batean sortu zen mundura Ben Gazzara, New Yorken, 1930eko
abuztuaren 28an. Actors Studio
ospetsuko ikaslea izan zen, eta
antzerkian egin zituen aktore
moduan lehen urratsak. Broadwayn arrakasta handia izan
zuen lehen urteetan, besteak
beste Tennessee Williamsek
Z
idatzitako eta Elia Kazanek zuzenduriko Cat on a Hot Tin Roof
antzezlanean. Zinemarako,
Paul Newman hautatu zuen
gero Kazanek, eta ez Gazzara.
The Strange One filmarekin
egin zuen debuta Hollywooden,
1957an, eta, bi urte geroago,
Otto Premingerren Anatomy of
a Murder laudatuan parte hartu
zuen. Zazpi Oscar sarietarako
hautagai zian zen film hura, eta
kritikariek nabarmendu egin zuten Gazzararen lana.
Orduz geroztik, John Cassavetes zinemagile eta adiskidearen aktore fetixea bihurturik lan
egin zuen hainbat filmetan:
Husbands (1970), The Killing of
a Chinese Bookie (1976) eta
Opening Night (1977). Gehien
laudatu eta oroitu izan den rola
Steve Carverren film batean
egin zuen, Al Capone mafiako
buruzagiaren larruan sartuta.
David Mameten The Spanish
Prisoner (1997) filmean ere lan
egin zuen 1997an, eta telebistarako sailetan ere behin baino
gehiagotan agertu zen. Run for
Your Life izenekoan parte hartu
zuen 60ko hamarkadaren
amaieran, eta Emmy sarietarako bi hautagaitza eskuratu
zituen. Hiru aldiz egon zen
ezkondurik Ben Gazzara.
p GORKA EROSTARBE
ek, aldiz, gitarra zorrotzak eta
erritmo jostagarriak baliatzen ditu. Halakoak ez dira oso ohikoak
Euskal Herrian; are gutxiago euskaraz. «Dena den, ez gara joan hori bilatzera. Ez dakit, bakoitzak
bere izaera dauka, gauzak egiteko
bere modua», aitortu du Matxetek, eta erantzunean sakondu:
«Ez dakit, gaur egun modan dago
indiean edo, musika elektronikoa
lantzen duen adar bat, baina ez
dakit. Halako talde batzuk asko
gustatzen zaizkigu, baina gehie-
te, gitarra garajeroekin. Esango
nuke abestiek bietatik dutela».
Hitzak, berriz, dezenteko umorez
egindakoak, gauzei garrantzia
kentzeko ahaleginean bezala ondutakoak: «Alaiak edo... Ni naiz
taldeko zaharrena, eta tira. Urteak bete ahala metafora gehiago
erabiltzen ditut, eta hitzak irekiagoak dira. Bakoitzak egin dezala
bere interpretazioa». Eta estetika, berriz, «landutakoa», pentsatutakoa. «Esan daiteke festarako
bezala janzten garela. Horrekin
adierazi nahi dugu ondo pasatu
nahi dugula, dantzatzeko gogoa
daukagula». 45 bat minutukoak
dira kontzertuak, eta disko berrirako —udaren ondoren aterako
dute ziurrenik— prestatuta dauzkaten abestiak baliatzen dituzte
horretarako.
32 berria 2012ko otsailaren 5a, igandea
Plaza › Kultura
Literatura D
Europako hizkuntzen aldean arabiera bigarren mailako, hots,
«dialekto» moduan aurkeztu izanaren eraginez, mundu arabiarrak itzulpengintzarekiko jarrera atzerakoi samarra agertu du
azken hamarkadetan. Napoleonen garaian, pentsalari arabiar
asko beren hizkuntza literatura
frantsesaren mailako lanak
eskaintzeko gai ez zela sinistera
Sedukzioa,
Kilitoren hiztegian,
kolonialismoaren
armarik indartsuena da
Ezin hobeto
aztertzen du Kilitok
itzulpengintzaren
alderdi ilun hori
Abdelfattah Kilito idazlea (Rabat, 1945).
Abdelfattah Kilito idazle eta kritikari marokoar probokatzaileak, beste zenbaiten aldean,
itzulpengintza etikoa proposatzen du,‘Ez duzu nire hizkuntzan hitz egingo’liburuan.
Hizkuntza sedukzio
tresna bihurtzen denekoa
Estibalitz Ezkerra
A
rabiar munduko idazle eta literatur kritikari interesgarri eta probokatzaileenetako bat
dugu Abdelfattah Kilito (Rabat,
Maroko, 1945). Denetariko lanak
idatzi ditu, dela fikziozkoak dela
itzulpengintzari buruzkoak. Edozein delarik ikuspuntua, Kilitok
Mendebaldearen eta mundu arabiarraren arteko harremana aztertzen du bere liburuetan,
(neo)kolonialismoaren eragina
hobeto ulertze aldera. Haren fikziozko lanetan ohikoak dira Mendebaldeko kulturaren sedukzioaren atzaparretan erori edo hari
aurre egiten saiatzen diren pertsonaiak. Sedukzioa, Kilitoren
hiztegian, kolonialismoaren armarik indartsuena da. Sedukzioaren oinarrian dago norberaren
jarreraren gorespena, baina gorespen hori bakarrik da posible
baldin eta besteek —gu ez garen
horiek, alegia— onartzen badute.
Sedukzioa hainbat modutan ager
daiteke: «aurrerapen teknologikoa» izena darama batzuetan,
«demokrazia» bestetan. Kulturak
ere sedukzio ahalmen handia du.
Hizkuntza edota literatur tradizio
jakin baten handitasuna aipatuko zaigu, gainerakoak bigarren
mailan utzita. Azken horri buruz
dihardu Kilitoren
(Ez duzu nire hizkuntzan hitz
egingo, 2002) liburuak.
Esaten dute hizkuntza baten
eta dialekto baten arteko aldea zera dela, hizkuntza armadadun
dialektoa dela. Armada hori zehazki definitzeko eskatu, eta Kilitok berehala esango digu maila
ideologikoan funtzionatzen duela
batik bat baina haren eragina ez
dela eremu horretara mugatzen.
Aitzitik, ondorio materialak izan
baditu. Jarraian, beharbada Napoleonek Egipto okupatzerakoan
(1798-1801) martxan jarri zuen plana aipatuko digu. Frantzia eta
frantsesaren nagusitasuna arabiar mundura zabaltzeko orduan,
Egipto indarrez hartzea ez zela estrategia egokia otu zitzaion, herritarren ezinikusia eragingo zuelako horrek. Alde horretatik, askozaz eraginkorragoa iruditu zitzaion egiptoarren adimena konkistatzea. Horretarako, Frantziak
Egiptoren kultur ekoizpenari buruzko zertzelada guztiak jakin behar zituen, eta, helburu horrekin,
lurraldearen historia eta geografia zehaztasun osoz jasoko zuen
entziklopedia osatzeko agindu
zuen Napoleonek. Milaka eta milaka testu itzuli zituzten arabieratik frantsesera, Ekialdeko kontuetan adituak ziren akademiko
frantsesek (Edward Saiden orientalistak) azter zitzaten. Ondoren,
historia hori guztia bere testuinguruan kokatu beharra zegoen,
hots, bere burua Grezia eta Erro-
ma klasikoaren ondorengo zuzentzat zuen Frantziaren aldean
Egiptok zein toki betetzen zuen.
Taktika sotil horrekin frantsesa
hizkuntza bihurtu zen, arabiera
dialektoaren rolera kondenatuz
mundu kolonialean.
Itzulpengintza, batez ere literatur arlokoa, ezagutza asmo zintzo
eta osasuntsu batek gidaturik
dagoela pentsatzeko joera dugu
gaur egun, baina Napoleonen
adibideak konplikatu egiten du
uste hori. Hastapenetik, itzulpengintza eta literatura konparatzearen jarduera «garaipen» eta
«konkista» kontzeptuei lotuta
joan da, helmuga hizkuntzak
markatu duelako zer den itzuli
beharrekoa eta nola ulertu behar
den hura. Ez duzu nire hizkuntzan hitz egingo liburuan ezin
hobeto aztertzen du Kilitok itzulpengintzaren alderdi ilun hori,
baita arabiar munduan izan duen
eragina azaldu ere. Izan ere,
iritsi ziren, arabiera hizkuntza
konplexua eta zabarra —hau da,
frantsesaren ukitu poetikorik
gabea— zelako. Alabaina, independentzia osteko urteetan, arabiar harrotasunaren urteak dei
genitzakeen horietan hain zuzen,
arabiera hizkuntza sakratua zela
eta horrek itzulezin bihurtzen
zuela defendatzen zuen diskurtsoa nagusitu zen. Sakratua izatearen ideia Korana arabieraz
idatzita egoteari zor zaio, jakina.
Aldi berean, beste hizkuntzaren
batean idatzirikoa arabiarrentzat interesgarria ez zela iritzita,
atzerriko literaturaren itzulpenari bizkarra eman zioten.
Beraz, arabiar hizkuntzaren
defendatzaileek Napoleonen
orientalisten jarrera bere egin
dute, mundu arabiarrean kolonialismoa zeinen barneratua
duten agerian utziz. Kasu honetan, ez da frantsesa hizkuntza eta
arabiera dialektoa; aitzitik, arabiera hizkuntza bihurtu da gainerako hizkuntzak dialekto mailan
jarrita.
Napoleonen garaiko orientalisten zein hainbat arabiarren jarrera arbuiagarria iruditzen zaio
Kilitori, baina, aldi berean, agerian uzten dute zenbat dagoen
jokoan lan bat itzultzen den
bakoitzean. Itzuli ez baitira paper
gainean dauden hitzak bakarrik
itzultzen; prozesu horretan, kultura oso bat (berriro) interpretatzen da helmuga hizkuntzako irakurlearentzat. Interpretazio une
hori ez da batere inozentea, baina
alde handia dago hizkuntza batetik besterako itzulpen prozesua
prozesu zuzen eta gardena dela
defendatzen dutenen eta itzulpengintzaren inplikazio ideologikoez kontziente direnen artean.
Kilitoren aburuz, azken horiek
erakusten duten jarreratik abiatuta soilik irits gaitezke itzulpengintza etiko batera, eta horixe da,
hain zuzen, Ez duzu nire hizkuntzan hitz egingo lanean defendatzen duena.
2012ko otsailaren 5a, igandea berria 33
Kultura ‹ Plaza
Literatura D
,
Pasarte hautatua
Thomas
Mann
‘Herioa
Venezian’
Bakarti hitzurriaren behaketa
eta bizipenak aldi berean lausoago eta sarkorragoak dira gizakoiarenak baino, eta bere pentsamenduak, astunago, bitxiagoak eta inoiz ez halako
tristura-kutsu bat gabeak. Begirada, irribarre edo iritzi-truke
batez gainetik erraz ken daitezkeen irudi eta inpresio batzuek
behar baino gehiago kezkatzen
dute, sakonera eta garrantzia
hartzen dute bere isiltasunean
eta bizipen, abentura, sentimendu bihurtzen dira. Bakardadeak umotu egiten du orijinal,
edertasun ausart eta kezkagarria, poesia. Baina okerra, desaraua, zentzugabea eta zilegi ez
dena sortu ere sortzen ditu.
NOBELA (ZATIA)
pEgilea: Thomas Mann.
pItzulpena: Xabier
Mendiguren Bereziartu.
pJatorrizko hizkuntza:
Alemana.
pJatorrizko izenburua:
Der Tod in Venedig.
pUrtea: 1992.
pArgitaletxea: Ibaizabal (Literatura Unibertsala bilduma).
pAurkezpena: Aurten ehun
urte izango dira Thomas Mannek Der Tod in Venedig argitaratu zuenetik. XX. mendeko nobelarik aipatu eta laudatuenetako bat da, Luchino Viscontik
izenburu berarekin zinemara
eramana 1971n. Lubecken (Alemania), nobelari buruzko erakusketa bat zabaldu dute.
Hirudia
Lander Garro
Idazlea
Literaturaren gakoak
eure buruari galdetzen diot zer den literatura, zerbait ba ote
dakidan hartaz. Ez
naiz gauza anekdotikoez ari, eruditoek hainbeste maite dituzten
datuez, izen, data, jaioterri edo
afizioez. Ari naiz oinarrizkoa den
horretaz. Non dago, bada, literaturaen zentzua?
Forma eta hondoa aipatzen
dira maiz, esaten dena eta esaten den horren forma. Bi-biek
osatzen dute literatura, bata bestea gabe ez dira ezer ere. Ez dago
formarik gabeko libururik
(forma txarrekoak bai, asko).
Eta ez dago gertakaririk gabeko
libururik ere.
Gauza bitxia gertatzen da formarekin. Boladaka izaten dut
formarekiko jarrera. Batzuetan
pirotekniak liluratzen nau, eta
beste batzuetan ezin dut jasan.
Gorrotatzeraino hel ninteke.
Baina egia da literatura, zerbait
bada, forma dela. Forman egoten da askotan liburuaren
mezua bera, istorioan edo traman bainoago. Trama aitzakia
izaten da, formak dakarren
mezua eman ahal izateko.
Ari naiz gogoratzen Edorta
Jimenezen testuez. Hartu bere
testuak, berdin dio egunkarietakoak edo liburuetan argitaratutakoak, eta beti aurkituko duzue
forma bitxi bat, gramatikalki
zaila, okerra, eta, aldi berean,
ederra. Egunotan hark idatzitako liburu erreseinak irakurri
ditut: tipo horrek daukan aldre-
N
beskeria! Ez du esaldi bakarra
zuzen idazten. Obsesioa du esaldiak hankaz gora jartzeko. Ez
dio bere lumari zirrikiturik
uzten, ez du amorerik ematen.
Idatziko du lasai edo azken
orduan, idatziko du esna edo
erdi lo, etxean edo autobusean,
baina beti idatziko du bere esateko manera berezi horrekin, eta
hala jasoko du irakurleak ere.
Hasperen eginda hasiko zara irakurtzen, badakizu liburua konkista bat izango dela, eskainiko
dizula zerbait konkistatzen ari
zarelako plazer bitxi eta aberats
hori. Ez duzu denbora-pasarako
irakurriko, ez da hura asmoa;
sortu ere, ez zen horretarako
sortu. Esaldiz esaldi joango zara,
eta esaldien antolaketa bera
izango da liburuaren lehen
atmosfera, lehen lurrina. Maitalea besoetan hartzen duzunean
bezala, lehen inpresioak ezingo
du zerebrala izan, sudurrak
eskainitakoa baizik. Zer esan
du? Zertaz ari da? Ez dakigu,
hasi besterik ez gara egin, baina
ari gara lehen kutsu hori hartzen.
Orduan gertakariak han eta
hemen azaltzen hasiko dira,
maitalearen azaleko tolesdurak
eta zirrikituak bezala, eta guztiak izango dira ezusteko, ze
idazleak idatziko du pentsatuz
irakurlea bera baino azkarragoa
dela, ongi eta azkar ulertuko
duela informazioa murtxikatuta
eta xehe eginda eman ez arren.
Eta irakurleak hala ulertuko du,
informazioa deszifratzeak dakarren poz horrekin, eta bere baitako ‘ni’ narzisistak ere poza hartuko du, inork ez baitu gogoko
ergeltzat har dezaten.
Gero, noski, pertsonaiak
daude, ez baitago pertsonaiarik
gabeko libururik. Eta zer dira
pertsonaiak, idazlearen enpatiaren neurgailurik zehatzena ez
badira? Enpatiarik gabe, ez dago
Batzuetan
pirotekniak liluratzen
nau, eta beste
batzuetan ezin dut
jasan. Baina egia da
literatura, zerbait
bada, forma dela.
Forman egoten da
askotan liburuaren
mezua bera, istorioan
edo traman bainoago.
Trama aitzakia izaten
da, formak dakarren
mezua eman ahal
izateko
literaturarik, ez bada literatura
mutilatua, herrena, ezindua.
Pertsonaiak liburuaren plazan jartzeko orduan idazle trebeena, nire ustez, Ramon Saizarbitoria da. Ze pertsonaiek izan
behar dute izaera, baina izan
behar dute ahotsa, eta izan
behar dute liburuan egoteko
‘modu’ bat, ez horrenbeste ekintzaren menpe, edo diskurtsoaren menpe, ez bada pertsonaiaren beraren menpe. Pertsonaia,
liburuan badago, hor egoteko
autosufizientzia erabatekoa daukalako da, bestela ez du liburuan
egotea merezi. Zer egiten du?
Bizi, han bizi da, geu bizi garen
bezala, pittin bat deslai, zertxobait galduta, gela batean beste
hainbat lagunekin haiekin ezin
elkar ulertu, ezin haien artetik
pasatu sukaldera edo komunera
joateko, haien eztabaida txoroei
so eta entzungor aldi berean,
orain hemen orain han, orain
arretatsu eta orain burua beste
nonbait. Hori, geure izaera intimo kaotikoa, oso gutxitan islatu
da Ramon Saizarbitoriaren liburuetan bezain ongi, eta, hala
agertu bada, seguruen, Saizarbitoriak bere liburuetako pertsonaiekiko daukan maitasun erabatekoari esker izango da.
Ezingo nuke segur esan, ez dut
idazlea ezagutzen.
Hau guztia esanda, ordea,
segitzen dut neure buruari galdetuz zer ote den benetan literatura, eta ongi jakin gabe jarraituko dut, gakoa aurkitu ezin.
34 berria 2012ko otsailaren 5a, igandea
Publizitatea ›
2012ko otsailaren 5a, igandea berria 35
Kultura ‹ Plaza
Literatura D
Errelato handia
Leire Lopez Ziluaga
E
TAk behin betiko su-etena
iragarri zuenetik, hainbat
aldiz entzun dugu errelato
hitza Euskal Herriko politikarien
ahotan. Besteak beste, argi geratu da azken urteetako historiaren
kontakizun asko daudela eta norberaren kontakizuna gailentzea
dela kontua —edo norberaren
kontakizunak tokia izatea historia nagusian, bestela—. Nolanahi
ere, literaturari eta, beraz, fikzioari dagokion hitz bat hartuta, uste
baino gauza gehiago esan dituzte
errelatoa gora eta errelatoa behera ibili direnek: historia interpretazioa da, historia nagusia irabazi
egin behar da, historia fikziotik
hurbil egon daiteke. Eta esango
nuke fikzioa izan dela, eta fikzioa
dela, gure historia hurbilaren berri sakonen, ondoen eman diguna, eta, bestelako fikzio-bide batzuek gurean izan duten garapen
txikia ikusita, literatura izan dela
gure historiaren eta, esango dut,
gatazkaren aztertzaile pribilegiatua. Hainbat idazle izan dira orain
arte gatazka eta gure historia
hurbila pentsatzen lagundu digutenak, hura hobeto ulertzen, nor-
bere ideietatik urrun zeuden beste alde batzuk ikusten, norbere
ideiak sendotu edo zalantzan jarri dituztenak; literatura onarekin gozarazi digutenak ere, eta
Harkaitz Canok argitaratu berri
duena, Twist, gatazka gai dutela
egindako libururik onenen ondoan jartzekoa dela iruditzen zait.
Harkaitz Canok 80ko hamarkadako gatazkaren zati bat ekarri
du orrialdeotara; izan ere, liburuaren zati handi bat gure sasoitik hurbil kokatuta badago ere,
80ko hamarkada hasierari begira
edo hamarkada haren zamari
eusten bizi dira pertsonaia gehienak, orduantxe gertatuak berregiten eta nork bere erara sortzen.
Hiru pertsonaia dira liburu osoa
zeharkatzen dutenak: Soto eta
Zeberio bahitu, torturatu, hil eta
desagerraraziak eta Lazkano
haien adiskidea, hura gertatu zenetik haien mamuekin eta, batez
ere, bereekin bizi dena. Bikaina
benetan nola eraiki duen, zenbat
ertzekin, zein oso Lazkano pertsonaia; benetako mamu Soto eta
Zeberio ere. Baina badira beste
pertsonaia asko, bigarren mailakoak izanik ere, ezin hobeto zehaztuta ageri zaizkigunak —Var-
gas guardia zibila, Agirre Sesma
abokatua, Fontecha Gobernuaren delegatu ohia, Gloria artista,
etab.—, eta nobelaren zenbait zatitan protagonistaren tokia hartzen dutenak.
Liburua zortzi ataletan banatuta dago, eta batzuek modu independentean funtzionatuko luketela iruditu bazait ere, atal guztien baturak ematen dio maila
handia liburuari. Hain zuzen ere,
halako osotasun sentipena utzi
dit: osotasuna ikuspegietan —narratzaileak hainbat pertsonatan
fokalizatzen du kontakizuna, de-
‘TWIST’
pEgilea: Harkaitz Cano.
pArgitaletxea: Susa.
sagerpenaren erantzuleetan
ere—, tonuetan —nabarmentzekoa Cambalache, 1983 bikaina
alde horretatik—, jorratzen dituen gaietan —bizitza eta heriotza, identitatea, presentzia eta
ausentzia, desagerpena, maitasuna, adiskidetasuna, borroka armatua eta gerra zikina, damua,
gaztaroa eta helduaroa, literatura eta artea, etab.—. Osotasun
eta zehaztasun horrek zail ere
egiten du liburuak duen guztia
azaltzea, gatazkari buruzko liburu bat baino askoz gehiago baita.
Baina, hainbeste gauza hainbesteko zehaztasunez ematen dituen arren, liburuak kontatu
gabe uzten du kontakizunaren
une nagusietako bat: nola torturatu eta hil zituzten Soto eta Zeberio. Eta edozein izugarrikeria
ikustera ohitu garen sasoi honetan, hitzez konta daitekeenaz eta
konta ezin denaz hausnartzeko
bidea ematen digu horrek, izugarrikeria agian hobeto azaltzen
baita inguratzen duen guztia
kontatuta, hura hitzez hitz azalduta baino.
Azken batean, nobela osoa eta
handia egin du Canok, hainbat
irakurketa egiteko modukoa.
B
adaude teoriak bakoitzaren gogara. Batzuen ustez, sormen lan bat bere
osoan ulertzeko, ezinbertzekoa
da egilearen bizipenen ezagutza.
Bertzeen ustez, gutxi inporta du
ezagutza horrek, obrak berak azaleratu behar ditu bere erraiak gure adimenarentzat. Ni neu bigarren uste honetatik gertuago nauzue, baina egileak bere burua nola edo hala sartu baldin badu pertsonaien artean, susmoa dut
haren bizipenen ezagutzak ez ote
digun emanen giltza gehiagoren
bat, gero irakurleok irakurketa
autonomoak aberasteko.
Gure gaurko honetan, zeharka
sartu du bere burua egileak narrazioan; hirugarren planoko
Talvi pertsonaiaren bidez, alegia:
Estoniako alaba, sobietar garaietan eta giroan jaioa, Finlandiak
erakarria eta hartara ezkondua,
baina Estonian gelditu amarekiko eta horrek sortzen dizkion kezkekiko loturak hautsi ez dituena.
Sofi Oksanen nobelagile finlandiarraren ama, izan ere, Talvi bezalatsukoa da.
Irakurle anitzen ustez, batik
bat finlandiar eta estoniarren ar-
tean, epopeia halako bat omen da
narrazio hau, Estoniako independentziaren aldeko borrokarena.
Eta horri esker lortu bide zuen
arrakasta itzela Finlandian bertan nobelaren aurreko bertsioak,
antzerki obra gisa burutua
2007an (gero etorri zen, 2010ean,
gure esku arteko eleberria, bertzeak bertze bi sari handi lortu zituena urte berean: Danimarkak,
Finlandiak, Islandiak, Norvegiak
eta Suediak bat eginik fundatu
Iparraldeko Kontseiluaren Literatur Saria lehenik eta Urteko
Nobelarik Onenaren Europako
Saria gero). Estoniar mundutik
urrunago bizi garen irakurleok
ez gaitu, ene kasuan behintzat,
harrapatzen ildo horrek, bertze
batek baizik, hagitz literario hutsagoa berau: historia baten kontaketa, non pertsonaia nagusietan benetako hezur haragizko bi
dauden. Aliide Truu bata, alarguntsa zaharra, bereak eta bortz
sufritu eta egin dituena bere burua —barka, bere burua baino
gehiago Hans Pekk gudari abertzalea— Stalinen garbiketetatik
gordetze aldera. Zara neska gaztea da bertzea, Vladivostoketik
Aliideren Estoniako etxean
1992an agerturikoa nobelaren ha-
sieran, Sobietar Batasunaren osteko giroan Berlinera joan eta
eme-haragi trafikante mafioso
baten atzaparretatik ihes egin
ondoren. Bien arteko solasak, elkarrekiko mesfidantza eta beldurra nola higituko diren pixkanaka Aliiren xamurtasun aldera eta
ezustean bihurtu Zararentzako
babes, bien bizipenen kontakizunen gurutzaketa tentu handiz
egina bakoitzaren aldetik… horren guztiaren bilakaeraren sigisagak maisuki diseinatu eta kolo-
‘GARBIKETA’
pEgilea: Sofi Oksanen.
pItzultzaileak: Mia Rissanen
eta Joseba Ossa.
pArgitaletxea: Alberdania eta
Erein (Batera saila).
Duela lau urte Euskaltzaindiak
Testu-antolatzaileak. Erabilera
estrategikoa liburua kaleratu
zuen. Orduan, testu-antolatzaileak zehaztu eta sailkatu ziren;
liburu honetan, berriz, hitz ordena lantzen da, aurreko lan haren
osagarri. Irakurleak bere bidea
egin dezan eta apurka-apurka
gaitasun komunikatiboa eskura
dezan atera dute liburua.
‘SENEZ’, 42. ZENBAKIA
pArgitaratzailea: EIZIE.
Familia baten sigi-sagak
Bixente Serrano Izko
‘HITZ ORDENA. ERABILERA
ESTRATEGIKOA’
pEgilea: Pello Esnal.
pArgitaldaria: Euskaltzaindia.
reztatu, haragitu ditu egile orojakileak. Badituzte biek odol-loturak elkarrekin, baina Aliidek ez
jakin eta Zarak loturarena baizik
ez. Adimen fin-finaz ibili beharko
du irakurleak antzemanen badio
nola joaten diren kokatuz lotura
horien itzalak kontakizunaren
garapenean barna, sotiltasun
handiz ereinda daudenez, klima
narratibo berezia lortuz bidenabar.
Lau atal du narrazioak, gehi
borzgarrena dokumentu-eranskin gisa. Aliide eta Zara daude
aurrez aurre lehen eta laugarrenean, Aliideren historia latza eta
luzea bigarrenean, Zararengandik abiatuko da argi fokua gaztearen istorioak eta Aliideren bertze alde batzuk azaleratze aldera
hirugarrenean. Atal bakoitzak
azpiatal labur anitz du (54 guztira), koadro eszeniko halakoak
izanen bailiran (nobelaren antzerki-jatorriaren zama, nonbait), bakoitzeko buruan egoerari
dagokion urtea jarririk, jauzi
kronologikoak atzera-aurrera
eginik noizbehinka. Azpimarra
gorri gisa, etenka joate hori
gehiegizkoa egin zait niri, ezer
berezirik ez dakarkiolakoan narrazioaren funtsari.
Arantxa Iturbe eta Agurtzane
Intxaurragaren Aitarekin bidaian antzerki lanaren jatorrizko
bertsioaz gain, haren lau itzulpen jasotzen ditu Senez-en 42.
zenbakiak: polonierazkoa, ingelesezkoa, alemanezkoa, katalanezkoa eta gaztelaniazkoa. Iazko udazkenean egin ziren itzulpenok, Idazleak itzultzaileekin
mintegian, Itziar Otegi koordinatzaile zela.
‘EUSKAL HERRIA:
ERREALITATEA ETA
UTOPIA’
pEgileak: Asko.
pKoordinatzailea:
Xabier Insausti.
pArgitaletxea: Elkar.
Pako Aristi, Joxe Azurmendi,
Brian Currin, Joseba Zulaika eta
Juan Jose Ibarretxeren ekarpenak biltzen ditu liburuak. Currinen testua Iñaki Mendigurenek
euskaratu du.
36 berria 2012ko otsailaren 5a, igandea
Publizitatea ›
2012ko otsailaren 5a, igandea berria 37
Bizia ‹ Plaza
Oteiza museoko kideak hiru hilabetez egon dira Iruñeko San Francisco Javier buruko errehabilitazio klinikako
gaixoentzako sorkuntza tailerrak eskaintzen, eta erakusketa bat antolatu dute sortutako lanekin.
Artearen aurpegirik sozialena
Iñigo Astiz Iruñea
Soinu poemak ere egin dituzte.
Grupo Texto Poetico sortzaile taldearen proposamenei fidel. Poema sonoro izeneko poema bat hartu dute oinarritzat: «Nahi duzuna
idatzi boligrafoak edo arkatzak
papera harramazkatzean egiten
duen soinuan arreta jarriz». Eta,
hain zuzen, hori da Oteiza museoko Didaktika Sailekoek tailerretan proposatutako jolasa: idazkeraren hotsari arreta jartzea. Poema idazteak zer soinu sortzen
duen aztertzea. «Lasaitu egin zituen ariketak», azaldu du Oteiza
museoko arduradunak, eta elkarrizketak ere piztu zituen. «Egia
da hots ezberdina dutela», esan
zion taldeko kide batek tailerren
arduradunetako bati, eta hark
erantzun: «Noski, gure pentsamenduak oso ezberdinak dira».
Ikusi egiten da soinua testuetan.
Adibide bat: «Diru gutxi daukat/
Diru gutxi daukat». Arkatzez
dago lehen kexa idatzita eta errotulagailu urdinez bigarrena. Berdinak dira hitzak, baina entzun
egiten da bien arteko hots ezberdintasuna.
A
rte lanak ez du inor
hezten; arte lana esperimentaziorako tresna bat da». Oteizaren
hitz horiek dira Aitziber Urtasunen iparra. «Gizartearen parte da
artea, eta erabili egin behar da»,
dio. Oteiza museoko Didaktika
Saileko arduraduna da, eta, dioenez, Oteizaren esaldiek laburbil
dezakete bere lan ildoa. Esaldi
horiek oso presente izan dituzte
Jokoz kanpo izeneko erakusketa
osatzeko ere. Artearen alderik
sozialena landu dute. Oteiza
museoan iaz ikusgai egondako
Homo ludens izeneko erakusketatik abiatuta, hiru hilabeteko sorkuntza tailerra egin dute Iruñeko
San Francisco Javier buruko
errehabilitazioko klinikako gaixoekin. Esperientzia horren
emaitza jarri dute orain ikusgai
Iturrama auzoan, Civiboxen,
otsailaren 25era arte.
Jolasa izan da tailerren bizkarrezurra. Bisita bat egin zuten lehenik museoko erakusketara, eta
han ikusitako lanekin abiatu zituzten gero tailerrak. Jadanik
sortutako pieza haiekin jolastea
zen helburua. Urtasunek azaldu
du zergatia: «Artearen alderik ludikoenak lagun dezake lasaitasun uneak eta algara uneak sor-
Jolasa izan da Oteiza
museoko kideen
heldulekua buruko
gaixoekin lan egiteko
Bi iruindar, San Francisco Javier buruko errehabilitazio klinikako gaixoen lanei so. JAGOBA MANTEROLA / ARGAZKI PRESS
miresgarrikoa, herri xeheak ulertzen ez zaituen arren».
Sistema horren bidez sortutako poemak daude erakusketan.
«Nahiko bakartuta bizi dira buruko gaixook, apenas hitz egiten duten inorekin eta apenas duten harremanik inguruarekin. Ariketa
horren bidez, egunkaria irakurtzeko beharra azpimarratu genien, klinikatik kanpo ere gauza
garrantzitsuak gertatzen direla
ikus zezaten», dio Urtasunek.
Tzara, Duchamp eta
Rayren lanen
bariazioak bildu
dituzte erakusketan
tzen eta beldurrei aurre egin ahal
izateko adorea biltzen». Hori zen
xedea: artearen bidez gaixoen arteko komunikazioa piztea eta bizi
diren bakartze egoeratik ateratzeko helduleku bat eskaintzea.
Izen handiko artisten lanak erabili dituzte horretarako: Tristan
Tzara, Marcel Duchamp eta Man
Ray, besteak beste.
Zortzi multzotan antolatu dute
Civiboxeko erakusketa. Paperez
egindako txoriak dira ikus daitezkeen lehen lanak. Ramon Acin artistaren lan baten bariazioak
dira. Mugimenduan jartzen ditu
Acinek paperezko irudiak bideo
batean, eta horman jarri dituzte
San Francisco Javier klinikakoek
eurenak, bata bestearen ondoan.
Tristan Tzara poetak proposatutako jolasa onartuta osatu di-
Iruñeko Iturrama auzon dago erakusketa, Civiboxen. J. MANTEROLA / ARP
tuzte beren poemak bigarren atalean. Tzararen Poema dadaista
bat egitekoizeneko testuan proposatutako argibideei zintzo jarraituta. «Hartu egunkari bat./ Hartu
guraize batzuk./ Aukeratu egunkarian poemari eman nahi diozun luzeraren araberako artikulu
bat./ Moztu artikulua./ Moztu
kontu handiz artikulua osatzen
duten hitzetariko bakoitza eta sar
itzazu poltsa batean./ Eragin
goxo./ Orain atera itzazu zatiak
bata bestearen atzean/. Kopiatu
arreta osoz poltsatik atera diren
ordena berean./ Zure antza izango du poemak./ Eta idazle infinituki originala zara/ sentsibilitate
Hiriaren konkista
Buruko gaixoentzat hiria mehatxu bat da maiz. Hala sentitzen
dute San Francisco klinikakoek
ere. «Tabernara joatea, parkean
paseatzea edo supermerkatura
joatea oso zaila da haientzat», dio
Urtasunek. «Jendeak begiratu
egiten diela uste dute, eta, azkenean, etxean gelditzea erabakitzen
dute». Horri buruz eztabaidatu
zuten tailerrean. Izua sortzen zieten hiriko guneei buruz aritu ziren hizketan lehenik, eta gune horiek artearen bidez konkistatu zituzten gero. Aipaturiko lekuei
argazkia atera eta klik panpinen
bidez berenganatu zituzten.
«Gune horiei izua galtzeko balio
izan zuen».
Klinikako gaixoekin lanean jarraituko dute aurrerantzean,
Oteizaren lanak abiapuntutzat
hartuz.
38 berria 2012ko otsailaren 5a, igandea
Plaza › Bizia
Ezarian D Elurra Euskal Herrian
pAndoain. Beti dago neguari eusten dion lore bat
udaberria heltzen denerako bidea zabaltzen. G. BERASALUZE
pBainurik ez. Ataungo Agauntza ibaia, izoztear.
Bainua hartzeko giro gutxi egunotan.
pPisua. Zuhaitzetako adarrek pisu berezia hartzen
dute neguan. OLATZ ALBERDI
pKolore zuria. Nafarroako Jaurrieta herriak
Adrian Garcia
E
pBidea irekiz. Altzo herriko inguruetan erruz bota zuen elurra, eta Otsabio mendira igotzea balentria bilakatu zen. TXOMIN REZOLA
Neguaren lehen zartadak argazki bitxiak utzi ditu Euskal Herrian. Mendi tontorrak
zuritu ez ezik, herri eta hirietako paisaiak ere erabat eraldatu ditu egunotan elurrak.
Neguaren zuritasuna
irakurleen begietatik
uskal Herria elurpean
bizi da egunotan.
Hotzak eragozpen ugari
sortu ditu toki askotan,
batez ere mugikortasunari dagokionez. Baina, eragozpenak eragozpen, zalantzarik ez da neguaren zuritasunak xarma berezia
eman diela bazter eta txoko askori, irudiek erakusten duten
legez. Herri eta hirietako paisaiak aldatu ditu elurrak, eraikinak, autoak eta beste estalki zuri
batez estaliz. Dena da zuria egunotan. Belardiek izan ohi duten
berdetasuna galdu dute zuriaren
mesedetan. Elur malutak, euren
bidea egin, eta nonahi erori dira:
teilatuetan, zuhaitzen adaxketan, lore orrietan, autoen beiretan... Neguak bere aurpegi oldarkorrena erakutsi du, eta
aspaldian ikusi gabeko zeropeko
tenperaturak izan dituzte termometroek. BERRIAren irakurleak
neguaren lehen zartadaren lekuko zuzenak izan dira. Denboralearen haien ikuspegia da ondoko
bilduma. Elurrak eta izotzak
utzitako arrastoa harrapatu
dute kamerekin.
2012ko otsailaren 5a, igandea berria 39
Bizia ‹ Plaza
Ezarian D Elurra Euskal Herrian
pAnimaliak. Txoriak eta beste animaliak leku
goxoen bila ibili dira, hotzetik babesten. JON MARTINEZ
pLehenak zuritzen. Berastegi eta inguruak izango ziren, ziurrenik, neguaren oldarraldiak zuritu dituen
lehenengoetariko bazterrak. OLATZ ALBERDI
ohiko kolorea galdu du, eta guztiz zuritu du neguak. AMAIA AIARRA
pGasteiz. Elur malutek Florida parkea hartu zutenekoa. IÑAKI LARRAÑAGA
pErrepideak. Tentuz ibili behar Urbasako inguruetatik gidatzean. IMANOL ZUBIAURRE
pElurra nonahi. Berdin zitzaien elur malutei non erori. TXOMIN REZOLA
r
Zakilixut
Gamere-Zihiga, Aljeria, Paris, Atharratze. Munduan ibili da, eta kanpoan ikusi
duenak gogoeta anitz eragin dizkio, bereziki Aljeriako gerla garaiko krudeltasunak.
Errana duzu ez zarela betiko abertzalea.
Han kolonialismoaz gogoetatu zenuen?
Ez da hola jin ene abertzaletasuna.
Eskola ematen ari nintzenean entzun
nuen ETAk ekintza bat egin zuela.
Tren baten kontra izan zen, gudari
frankista ohiak eramaten zituena...
hor piztu zitzaidan zera.
Gerora, Parisera joan zinen, kurajez beterik,kantuak dioen bezala?
Ez, ez. Banuen osaba bat han, anaia bat
ere; haien etxera joan eta trankil nintzen. Metroan lan egiten hasi nintzen,
lehenik txartel zulatzen, des petits
trous, des petits trous, encore des petits
trous, eta, gero, metro gidari gisa.
Eta gidari zinela, Burgosko auziaren garaian,metroa blokeatu zenuen!
Hori anitz erratea da! Ene linean kaka
ezarri nuen, baina besteetan ez hainbeste. Ez da uste ukan behar sare osoa
blokeatu nuela. Burgosko kondenak
eman zirelako egin nuen. Baina sindikatuek babesten gintuzten greba guztietan. Gero, gose greba ere egin nuen.
Orduan, Parisen bazenuen jadanik kontzientzia abertzalea?
Erran dizut eskolan hasi zela. Aljerian
ikusi nuen deus gabe hasi zirela eta gu
ere menturaz deus gabe partitzen ahal
ginela. Baina egiazki kontzientzia piztu didana ETAren ekintza izan da. Hor-
Jüje Etxebarne
Atharratzen bizi da, sorterritik kilometro gutira. Jüje Etxebarne (1936,
Gamere-Zihiga, Zuberoa) Aljerian
izan zen, soldadu lehenik eta irakasle
gisa gero. Kontzientzia abertzalea han
pizten hasi zitzaion, eta Parisen iragan
hamahiru urteetan konfirmatu zen,
militantzian.
Zer oroitzapen duzu sorterriaz?
Ene etxekoak laborari txikiak ziren,
prefosta. Haien fortuna kabaletan
zen, erran nahi baita dozena bat behi
eta berrogei bat ardi. Familian saldoa
ginen. Bederatzi sorturik, zazpi bizirik
baratu ginen; bi gazterik hil ziren.
Gerla denbora nolakoa izan zen?
Txikia nintzen... Halere, ikusi ditut
alemanak handik kurri, baina ez dut
oroitzapen handirik horietaz.
Baina herriko giroa aldatu zuen segur
aski.
Bai, besta oro isildu ziren, ez zen gehiago bestarik, ez maskaradarik inon ere.
Alde horretatik, herriak hilik ziren.
Gerla batetik bestera,Aljeriara joan zinen,
soldadu gisa lehenik.
Banekien Aljeriara joan beharko
nuela, denak joaten baitziren. 1957an
joan nintzen, eta 27 hilabete eta 27
egun pasa nituen han. Blindatu batean tiratzaile izan nintzen.
Aljeria oso gogorra izan zela entzun da
usu. Han ikusia kontatuko zenuke?
Han gogoetatzen duzu zintzoa bazara.
Kontatzen ahal dizut nola baziren presoak —fellagak [aljeriar gudariak] edo
ustezkoak— hiltzen genituenak,
batzuetan ogenik ere ez zutenean.
Iluntzean, oihan batera eramaten
genituen; guk eskortatzen genituen,
eta deus salatu nahi ez zutenak, susmagarriak, han hiltzen zituzten, tiroka. Hori enetako momentu gogorra
izan da; besteak ere izan ziren...
Holako gauzak ikusirik, zer gogoeta egin
zenuen?
Ikusten duzu zertara heltzen ahal den
gerla batean; biolentzia batek beste
biolentzia bat ekartzen duela eta nola
pertsona bat beste gisakoa bilakatzen
ahal den. Lagun soldadu bat banuen,
eta baimena ukan zuen ondoko herrira
joateko. Granada bat bota zioten, eta
horren ondorioz hil zen gaixoa. Ni segur naiz orduan zernahi eginen nuela,
kexu. Mendekua bada gerla batean, ez
zara zure buruaren jabe... baina horrek
ez zaitu orotaz barkatzen.
Bi urtez, soldadu izan zinen. Gerora, Aljeriara itzuli zinen, baina irakasle gisa. Zergatik,armekin egin mina konpontzeko?
Nonbait bai. Ni oraino Aljeria frantsesekoa nintzen, baina moteldurik, ikusi
nituenak ikusirik, dudatzen hasi nintzen. Han nintzelarik sinesten nuen
hobeki izan zitekeela frantziarrekin
izanik ere. Anitzek hola ikusten zuten.
D
Joanes Etxebarria
Igandea
2012ko otsailaren 5a
«Banekien Aljeriara joan beharko
nuela, denak joaten baitziren»
IDOIA BERATARBIDE
«Ni oraino Aljeria
frantsesekoa nintzen,
baina moteldurik,
ikusi nituenak ikusirik»
tik aitzina, Parisen, beti politikan
erauntsi dut. Han ezagutu nituen anitz
errefusiatu.
Eta hainbeste urte kanpoan iraganik, ez
zenuen herrira itzultzeko gogorik?
Adin batean ofizioz aldatzea ez da aisa.
Gogoa banuen; gainera, bazen mugimendu bat Itzul izenekoa, hango abertzaleena. Hargatik beti dolu ukan dut
ez faktore sartzea. Faktore, mutazio
batekin, itzuliko nintzen aldiz metroarekin... Bilbon ez zen oraino egina!
Zuberotar gramatika ere landu duzu; itzuli zinenean edo lehenagotik?
Parisen, batua kurtsoak hartu nituen,
eta nihaurek ematen nituen. Hemen
ere segitu nuen, eta material guti
genuen zuberera irakasteko. Denborarekin egin ditut ene taulak. Baina
homologatuak bezala dira; ikusi ditut
ikasleen zailtasunak, eta iruditu zait
zerbait hobea egiten ahal zela. Menturaz, ez dut helburua erdietsi.
Internazionalista sentitzen zara?
Bai, eta ez da kontraesanik. Egun
batez independente bagara, ni berdin
internazionalista izanen naiz.
Igandea
berria
2012ko otsailaren 5a
08 LaRouche Iragan beltzeko erakundea
10 Elkarrizketa Gregorio Durruti
21 Spanair Kataluniaren apustuaren porrota
Internet eta kontrola
Haizeari sarea bota nahian
Polonian eta Txekian protestak egin dituzte kalean, Batasuneko gobernuek ACTA akordioa sinatzearen aurka. Irudian, Pragako kaleak, joan den ostegunean. FILIP / SINGER
Igandea • 2012ko otsailaren 5a
02 Internet
Polonian mobilizazio jendetsuak izan dira ACTAren sinaduraren aurka. PAWEL SUPERNAK / EFE
Arraste sareak
sarearentzat
Legediak berritzen eta ugaritzen ari dira Interneten jabetza intelektualari
babesa eman nahian eta pirateriari mugak jarri nahian; baina zenbateraino
galduko dira arraste sare horietan oinarrizko askatasun eta eskubideak?
Irune Lasa
raingoan zuzenean
ikusi du jendeak. Milaka, milioika lagunen ohiturak aldarazi ditu FBIren operazioak. Edonork ezagutzen zuen
webgune bat itxi egin dute; kito,
harenak egin du. Orain arte eztabaida eta asmo baino ez zena eta
herritar arruntaren kezketatik
urrun gelditzen zena egin egin
O
dute, eta Megauploadekin, gainera; mundu guztiak lezioa ondo
ikas dezan, eskarmentua tresna
bikaina baita, gizakiaren historian ondo frogatu izan den bezala.
Jabetza intelektuala babesteko
neurrien eta hainbat oinarrizko
eskubideren arteko talka puri-purian jarri da asteotan. Zenbateraino ez dira ari, delituen aitzakian,
oinarrizko eskubideak mugatzen? Arrantza selektiboa baino
hobea al da arrasteko arrantza sa-
reko ekosistemarentzat? Sareko
negozio bideak eta berrikuntza bideak arriskuan daudela ere salatu dute hainbatek. Batzuen batzuek diote orain ezarri nahi diren
legeak duela 20 urte existitu izan
balira gau egun Internet ez zela
ezta existituko ere.
Egia da erabiltzaile arrunt
gehienek ez dituztela mehatxuak
presente, baina Internet kontrolatzeko mugimenduak zertuz doaz,
eta urte hasiera hau horretan mu-
garri izan dela esan daiteke, ikusitakoak ikusita: abenduaren 31n
onartu zuen dekretuz Sinde legea
Espainiako Gobernuak; AEBetan, SOPA eta PIPA legeak onartu
behar ziren, baina atzeratu egin
da erabakia, hilaren 18an legeon
kontra egindako mobilizazioek
sustengu ikusgarria izan ostean.
Mobilizazioek, baina, ez dute
eragotzi Europako Batasunak
ACTA sinatu izana, urtarrilaren
26an. Eta azken hitzarmen horrek
sortzen du munduan kezka handien, inolako zilegitasun demokratikorik ez lukeen erakunde bati nazioartean sareko edukiak
kontrolatzeko eta erabiltzaileak
zigortzeko eskumena aitortzen
zaiolako. Eta hitzarmenaren inguruko ezkutukeriak ezer onik ez
duelako iragartzen.
ACTAren sinaduraren egunean bertan utzi zuen bere kargua
Kader Arifek, ACTA hitzarmenerako Europako Parlamentuko or-
2012ko otsailaren 5a • Igandea
Internet03
dezkari bereziak, ez zegoelako,
inondik ere, hitzarmenaren sinadurarekin ados, eta hura negoziatzeko prozesuan izandako gardentasun falta salatu nahi zuelako. «Ez dut fartsa honetan parte
hartuko». Dimisioa emanez, Arifek «iritzi publikoa erne jarri»
nahi zuen, ACTA akordioak «herritarren bizitzan ondorio garrantzitsuak izan ditzakeelako».
Oihartzun gutxirekin —apropos— eta Tokion sinatu zuten ACTA hitzarmena (Anti-Counterfeiting Trade Agreement) Europako
Batzordeak eta Europako Batasuneko 22 herrialdek, bat eginez AEBekin, Australiarekin, Kanadarekin, Hego Korearekin, Japoniarekin, Marokorekin, Mexikorekin,
Singapurrekin, Suitzarekin eta
Zeelanda Berriarekin. Batasuneko beste bost herrialdeek ere
—Alemania, Eslovakia, Estonia,
Herbehereak eta Zipre— sinatuko dute, tramite batzuk bete ostean. Europako Parlamentuaren
oniritzia behar du akordioak, lege
baten indarra izan dezan Europako Batasunean; ekainean eztabaidatuko dute gaia.
Zer da ACTA?
Jabetza intelektualeko eskubideak sendotzeko asmoz, nazioarteko estandarrak ezartzeko hitzarmen aldeaniztuna da ACTA. Faltsututako ondasunak, sendagai
generikoak eta Interneteko copyright urratzeak ditu jomugan. Haren aldekoek diote jabetza intelektualari buruzko egungo legedia indartzea besterik ez duela
egiten ACTAk, eskala handiko
urratzeei eta nazioartean aritzen
diren «erakunde kriminalen» jardunari jazartzeko.
Salaketak jaso, kudeatu eta zer
zigor jarri erabakiko lukeen erakunde bat sortzea ere jasotzen du
akordioak. Eta hori kezka iturri
handia da, «ACTA batzorde» horretako kideen aukeraketa eta
haien jardunaren kontrola ez delako egongo parlamentu, politikari edota herritarren ordezkarien
esku. Erakunde horrek, beraz, ez
luke inolako obligaziorik izango
bere prozeduren gardentasuna
bermatzeko. Eta horrek asaldatuta dauzka Interneten oinarrizko
eskubideen defentsan dabiltzan
erakundeak, hala nola Electronic
Frontier Foundation. Izan ere,
ACTAren orain arteko ibilbideak
ez du konfiantza handirik ematen. Hitzarmenaren negoziazioen
berri lehen aldiz 2008. urtean jakin zen, non eta Wikileaksen paperetan, negoziazioak hasi eta bi
urtera! 2010. urtean baieztatu ziren negoziazioen xehetasunak.
Bitxia izan da, halaber, Europako
Kontseiluak nola erabaki zuen
ACTA sinatzea: abenduan egindako kontseilu batean, Nekazaritza eta Arrantza bilkuran!
Aurreneko zirriborroetan agertutako asmoetariko asko azken zirriborrotik desagertzea lortu du-
Urtarrilaren 18an hainbat webgune ezagunek itzalaldia egin zuten SOPA legearen aurka.
te kritikek, eta horrela, oraingoz
behintzat, ACTAk Internet zerbitzariak ez ditu behartuko erabiltzaileen jarduna monitorizatzera.
Edota ez du, copyright urratzeen
bila, mugetan sakelakoak edo ordenagailuak arakatzea baimenduko. Gaur egun Frantzian eta
Ipar Euskal Herrian indarrean
dagoen hiru abisuen prozedura
ere baztertu egin dute oraingoz.
Baina, hori bai, mundu osoan
ezar dezake herrialde aberats taldetxo batek adostutako jabetza
intelektualari buruzko ikuspegia
eta legedia, AEBetako Special 301
zerrendaren bitartez. Brasil,
Errusia, India eta Txina ACTAren
kontra agertu dira.
SOPA eta PIPA
Behin betiko onartzeko, ACTAri
Europako Parlamentuaren eta
beste zenbait parlamenturen oniritzia falta zaizkio, eta hori bihurtu da orain hitzarmenaren aurka-
ko borrokaren fronte. Are gehiago AEBetan SOPA (Stop Online
Piracy Act) eta PIPA (Protect Intellectual Property Act) legeak
onartzeko prozesua etenda gelditu denean.
Ikusgarria izan zen bi lege horien kontra urtarrilaren 18an
egindako mobilizazioa. Mundu
osoan ezagun diren 30 webgune
erraldoik euren ingelesezko bertsioetan itzalaldia egin zuten protesta gisa. Eta, adibidez, itzalitako
Wikipediak 162 milioi babes bisita
jaso zituen. Googlek lau milioi sinadura bildu zituen, Kongresuko
kideei bidaltzeko, eta Anti-SOPA,
No SOPA, SOPA eta PIPA hitzak
trending topic izan ziren Twitterren.
Beste neurri batzuen artean,
copyright eskubideak urratzen
dituzten webguneei publizitate
horniketa oztopatzea eta ordainketa moduak eragoztea proposatzen du SOPAk, baita webguneon
berri kentzea bilatzaileetatik,
edota zerbitzu operadoreek haiei
sarrera eragoztea. Kartzela zigorrak, isunak, kalte-ordainak ere
aipatzen ziren.
HADOPI legea
Dena den, erabiltzaile arruntengana irits daitezke zigorrak? Adibidez, copyright eskubideak urratuz film bat deskargatzeagatik?
Bai, Frantzian 2009ko urritik indarrean dagoen HADOPI legea lekuko. Hiru abisuen legea ere deitzen diote.
HADOPI (Haute Autorité pour
la Diffusion des Ouvres et la Protection des Droits sur Internet) gobernu agentziak jasotzen ditu
copyright jabeen edo haien ordezkarien salaketak. Eta agentziak
hiru abisuren prozedura jartzen
du abian. Lehen pausoan posta
elektronikoaren bidez, eta bigarrenean gutun zertifikatu baten
bidez, legearen aurka aritu den In-
ternet erabiltzailea ohartarazten
da. Erabiltzaileak berdin jokatuz
jarraituz gero, hornitzailea konexio horri zerbitzua etetera behartuko dute, bi hilabetetik urtebete
arteko tartean. Araua hautsi duena, gainera, zerrenda beltz batean
sartzen dute, beste hornitzaileen
zerbitzurik izan ez dezan. Auzitara orduan jo dezake zigortuak, eta
ez lehenago.
Erakundeak esandakoaren
arabera, 14 hilabetean (joan den
iraila bitarte) Frantziako 18 milioi
bat IP arakatu zituen. 650.000 mezu elektroniko bidali zituen oharpen gisa, 44.000 erabiltzailek jaso
zuten gutun zertifikatua bigarren
abisuarekin eta 159 bat lagun daude bi abisuei jaramonik ez egin eta
erakundera azalpenak ematera
deituta. Horretaz gain, salaketa
baten ondorioz, Google, Yahoo
eta Bing bilatzaileek jada ez diete
erreferentziarik egiten lau streaming webguneri, nahiz eta epaitegien erabakia martxora arte ez
den espero. Baina bisita trafikoan
sekulako beherakada ikusita, horietako bat jada itxi dute kudeatzaileek.
Antzeko neurriak jasotzen ditu
abenduaren 31n dekretuz Espainian onartutako Sinde legeak.
Kultura Ministerioari lotutako
erakunde batek, Bigarren Atalak,
jasoko ditu jabetza intelektuala
urratu delako salaketak, eta urratzea izan dela erabakitzen badu,
eduki horiek 48 orduan ezabatzera behartuko du webgunea. Agindua betetzen ez bada, orduan Bigarren Atalak auzitara joko du,
baina epaileek ezin dute ixteko
agindua ezereztu, ez badago oinarrizko eskubiderik auzitan.
2012a, ekaitzaren urtea
Megaupload itxita hasi da urtea, eta
orain artxiboak elkarrekin trukatzeko
gune The Pirate Bayren auzia ere
ebatzi da, haren sortzaileen aurka.
BREINek berdin egiteko eskatu
zien T-Mobile eta KPN konpainiei. Biek uko egin diote sarrera
ixteari, eta gutxienez epaileen
agindu bat behar dela erantzun.
Megaupload
Irune Lasa
«2012a ekaitzaren urtea da», dio
The Pirate Bay webguneak aste
honetan plazaratutako mezuak.
Bederatzi urte beteko dituen webgune horren sortzaileen aurkako
kartzela zigorrak eta isunak bete
egin behar direla ebatzi du aste
honetan Suediako Auzitegi Gorenak, auzipetuen azken helegitea
ez baitu onartu. Hala, egile eskubideen hainbat urratze egiteagatik, Peter Sunde, Fredrik Neij,
Gottfrid Svcartholm eta Carl
Lundstromek hilabeteetako kartzela zigorrak bete beharko dituzte, eta bost milioi euroko isuna or-
daindu beharko. Dena den, ez dira
joango kartzelara, jada ez direlako Suedian bizi. Eta, bitartean,
webguneak, zeina oraingoz auzipetuta ez dagoen, .org domeinua
uztea erabaki du, AEBetatik,
oraingoan bai, itxiera etorriko
den beldurrez, .org domeinua Virginian, AEBetan, kudeatzen baita. Suedia .se domeinuan babestuago sentitzen dira.
Duela bi aste pirateriaren aurkako BREIN taldearen eskaera
onartuta, Herbehereetako epaitegi batek Ziggo eta XS4ALL operadoreak The Pirate Bayrako sarrera blokeatzera behartu zituen.
Erabaki horretan oinarrituta,
Megaupload deskargako munduko webgune ezagunenetakoa
zen, 50 milioi bisitarirekin,
eta negozio ederra ere
bazen jende askorentza; Kim Schmitz
Dotcom-en gorabeherak ikusi besterik ez. The Pirate
Bay, ordea, artxiboak
elkarrekin trukatzeko
plataforma handienetako
bat da. Eta han aritzen direnentzat, zaletasun bat da
ezer baino gehiago. «Egiten duguna ona den uste
sendoa dugu, eta horrek lotzen gaitu elkarri », dio-
te, «gure bilobei harro kontatzeko
zerbait». Eta harro kontatu dituzte Siriatik jasotako eskertzak eta
egunero Ipar Koreatik dituzten
ehun bisitak.
Haien ustez, «mundu honetara
bakea ekarriko duen zerbait bada,
hurkoaren ezagutza eta hura aintzat hartzea izango da. Eta zer
hoberik kultura liburutegi
zabal bat baino?».
«Ekaitzaren urte
honetan, garaileek haize errotak
eraikiko dituzte,
eta galtzaileek, babeslekuak jasoko.
Berotu giharrak, pirata lagunok, eta
eman indarra! Eraiki
gune gehiago! Sare
gehiago! Protokolo
gehiago! Egin inoiz baino garrasi gehiago
eta igo hurrengo mailara!».
Igandea • 2012ko otsailaren 5a
04 Internet
Aukerak eta bazterrak
Megaupload itxi ondoren, sarearen bidez mota guztietako
edukiak banatzen dituzten atariak hasi dira euren burua
egoera berrian kokatzen; batzuentzat arriskua dena
aukera izan daiteke beste batzuentzat, egoki jokatuz gero.
Gotzon Hermosilla
eguru asko, sarean
gauzak ez dira berdinak izango Ameriketako Estatu Batuetako
FBI Ikerketa Bulego
Federalak Megaupload zerbitzua
itxi ondoren. Eta ez soilki filmak,
musika eta bestelako edukiak eskuratzeko jende askok erabiltzen
zuen sistema bat bertan behera
gelditu delako; askoz garrantzitsuagoa da horrek izan duen efektu biderkatzailea, Megauploadekin gertatutakoaren berri jakin
bezain pronto negozio eredu berdintsuari eusten zioten hainbat
eta hainbat enpresa hasi direlako
mugimenduak egiten, egoera berrian ondo kokatu eta antzeko
neurriak saihestu nahian.
Egoera aldatu da, baina horrek
aukera berriak ere ekarri ditu.
Eta mugarik ez duena mugatzea
ezinezkoa da, Megauploadekin
edo gabe. Sarean edukiak lortu,
trukatu edo partekatu nahi dituztenek hainbat bide dituzte horre-
S
tarako. Hala dio Joxe Rojas Topaguneko Hedabide Saileko sustatzaile eta sare sozialetan adituak
(Barakaldo, Bizkaia, 1971). Eta
hainbat bide proposatzen ditu sareak eskaintzen dituen aukerak
baliatzen jarraitu nahi dutenentzat.
«Nik uste dut Megaupload eta
antzekoen garaia pasatu dela»,
adierazi du Rojasek, «bi arrazoirengatik. Alde batetik, Megauploaden itxierak beldurra zabaldu
du. Oso esanguratsua izan da Megauploaden itxieraren ondoren
antzeko zerbitzuak eskaintzen zituzten guneak hasi direla edukiak garbitzen, erabiltzaileen sarbidea murrizten eta abar. Otsoa
badatorrela ikusi dute».
Badago beste arrazoi bat, Rojasen aburuz: erabiltzaileek ikusi
ahal izan dute nolako desabantailak dituen artxibo guztiak zentralizatuta edukitzeak, Megauploaden gertatzen zen moduan. Zerbitzua bertan behera utzi nahi
izatekotan, horretarako aukerak
biderkatzen ditu zentralizazio ho-
Mikel Elorza · Susako kidea
rrek: «Pentsatu nahi dut jendea
konturatu dela p2p artxiboak partekatzeko sistemak erabiltzea askoz onuragarriagoa dela».
Hainbat bide
Sareak oraindik eskaintzen dituen aukerak sailkatzean, hartu,
hedatu edo partekatu nahi den
edukiaren neurria irizpide egokia izan daiteke, Rojasen ustez.
Adibidez, erabiltzaile askori
pisu handiko edukiak banatzeko aukerarik onenetako
bat p2p edo artxiboak partekatzeko sistema da. Garai batean, eMule, Torrent, Ares, Galaxy eta
antzeko aplikazioak oso
ezagunak izan ziren, baina
Megaupload, Rapidshare
eta antzekoen gorakada iritsi
zenean, zaharkitu antzean gelditu
ziren. Orain, Megauploaden porrotaren ostean, badirudi berpizkunde bat izaten ari direla aplikazio horiek.
«Horrek daukan alde negatiboa
da bilaketa motor indartsua behar
Agustin Oiarzabal · Ibaimusic
«Azkar konturatu «Esan liteke euskal
ginen sarea ez zela musika ia-ia guztia
erakusleiho hutsa» eskaintzen dugula»
G.H.
Sareak eskaintzen dituen abantailak baliatzeko zeregin horretan, euskal kulturgintzan Susa
da aitzindaria. Duela hamabi bat
urte hasi ziren, argitaletxearen
webgunearekin, baina helburu
hori gainditu eta laster hasi ziren
guneari bestelako erabilpenak bilatzen.
«Azkar konturatu ginen Internet ez zela guretzat erakusleiho
hutsa, lanerako tresna oso indartsua ere bazela», adierazi du Mikel Elorza Susako kideak. Argitaletxearen webguneari eta hari lotuta eraiki dituzten bestelako
guneei begirada arin bat botatzea
baino ez dago horretaz konturatzeko.
Liburu osoak, euskal literatur
aldizkarien eta euskarazko literatur kritiken gordailuak, lan klasikoak osorik, euskarara ekarritako literatur lan unibertsalak, liburu elektronikoetarako egokitutako Susaren lanak... Denetarik
aurkituko du literaturzaleak Susaren Armiarma proiektuari esker, www.susa-literatura.com helbidean.
Susako kideek badakite «lan
estimatua» dela irakurleen eskura jarri dutena, azken finean euskal literaturaren sareko entziklopediatzat jo baitaiteke: «Erabiltzaile asko, horien artean
ikertzaileak eta hedabideak, horretaz baliatzen dira, eta askotan
goretsi egiten dute horrelako
tresna bat eskura izatea».
G.H.
Euskal iTunes bat. Beharbada ez
da izango definiziorik zehatzena,
baina ondo asko islatzen du zertan den Ibaimusic egitasmoa. Sarearen bidez musika saltzeko denda birtuala, legezkoa, kantuak
banaka edo diskoak osorik erosteko aukera ematen duena eta euskal musikari garrantzi berezia
ematen diona.
2009an sortu zen, Ibaizabal argitaletxeak bultzatuta, horren
kudeatzaile Agustin Oiarzabalek
azaldu duenez. 2011ko uztailean
aurkeztu zuten gunearen behin
betiko diseinua: «Mundu mailako
lau diskoetxe handiekin ez dugu
lan egiten», dio Oiarzabalek, «eta,
beraz, ekoizpen txiki eta indepen-
denteekin egiten dugu behar, batez ere. Musika tradizionala, klasikoa, world music izenekoa eta
antzeko estiloak jorratzen ditugu, eta, nola ez, arreta berezia eskaintzen diogu euskal musikari».
Hori da, beharbada, Ibaimusicen ezaugarri nagusia. «Esan genezake ia-ia euskal musika guztia
eskaintzen dugula gure atarian.
Beti daude egile ezezagunak eta
falta diren lanak, baina horiek ere
apurka-apurka berreskuratzen
ari gara». Gero eta potoloagoa
den multzo horretan mila disko
inguru jarri dituzte eskura, eta zerrenda handituz doa etengabe.
Kantuak mp3 eta FLAC euskarrietan eskaintzen dituzte. Azken
horrek askoz soinu kalitate handiagoa eskaintzen du. Bestalde,
LUIS JAUREGIALTZO / ARP
egile berriei edo euren lana Interneten salgai jarri nahi duten musikari eta taldeei ere horretarako
aukera eskaintzen diete atal berezi batean.
Horrelako egitasmoak gero eta
arrakasta handiagoa lortzen ari
dira atzerrian, eta pentsatzekoa
da arrakasta hori areagotuko
dela Megauploaden itxieraren ostean. Euskal Herrian, berriz, lehenengo urratsak egiten ari dira
oraindik: «Webgunera sartzen diren gehienak, noski, Euskal Herrikoak dira, baina Madriletik
(Espainia) eta Bartzelonatik (Katalunia) bisitari nahikotxo ditugu, eta bitxia bada ere, Argentinatik eta Mexikotik ere bai. Baina
badakigu Interneteko kultura
hori oraindik sortzen ari garela».
2012ko otsailaren 5a • Igandea
Internet05
dela», dio Rojasek, «eta Megaupload eta antzekoen aldean duen
abantaila da edukiak ez daudela
ordenagailu bakar batean, sarean barreiatuta baizik. Horrela
jokatuta, oso zaila da horren kontra egitea. Zerbitzari bat ixtea
erraza da; milioika ordenagailuren kontra egitea, berriz, ez hainbeste».
Artxibo txikietarako
Lehen aipatutako p2p aplikazioak egokiak dira pisu handiko artxiboak jende askori helarazteko:
esaterako, filmak sarearen bidez
deskargatu ahal izateko. Baina
artxibo txikiagoetarako, informazioa Interneteko hodeian gordetzen duten aplikazioak gomendatzen ditu Rojasek: Dropbox, Googlebox eta abar.
«Sarean pendrive bat edukitzea bezalakoa da», azaldu du Rojasek. «Karpeta horretan, artxiboak sar ditzakegu; artxibo horiek zuzenean doaz Interneteko
lainora, eta eskuragarri daude
edozein erabiltzailerentzat». Pasahitza ezagutuz gero, noski.
Sistema honek daukan abantaila da smartphone eta antzekoekin oso erabilgarria dela. «Horrelakoak gero eta ohikoagoak dira
gure artean ere. Horiek erabiltzen ditugunean, arazo bati aurre
egin behar izaten diogu, alegia,
nola egin zenbait artxibo gure
smartphonean modu erraz batean eskuragarri izateko. Aplikazio
horiek irtenbide ona izan daitezke arazo hori konpontzeko».
Sareko plataformak
Beste aukera bat ere aipatzen du
Rojasek, Megaupload desagertu
ondoren indarra har dezakeena:
ikus-entzunezko edukiak sarean
banatzeko legezko plataformak.
«Ameriketako Estatu Batuetan oso ondo funtzionatzen dute»,
dio Rojasek. «Hitz gutxitan esanda, Internet bidezko bideoklub
moduko bat dela esan genezake.
Kopuru txiki bat ordainduta, aukera daukazu film bat ikusteko
denbora mugatu batean, edo katalogoan agertzen diren filmen
artean aukeratzeko».
Esan bezala, arrakasta handia
lortu du sistema horrek AEBetan.
Euskal Herrian, oraingoz, ez
hainbeste: «Eskaintza ez da oso
ugaria izan, eta konexioek motel
samarrak izaten jarraitzen dutenez, sistema hori ez da behar bezala garatu». Baina Megauploaden
porrotak gauzak alda ditzake:
«Espainian, esaterako, badago
Filmin izeneko atari bat, hiru bat
euroren truke filmak eta telesailak —horietako asko ekoizpen independenteak— ikusteko aukera
ematen duena. Nik uste dut Megaupload eta horrelakoekin jendea ohitu dela, esaterako, filmak
on line ikustera. Aukera baliatuz
gero, eta publizitate kanpaina erasokor batekin, atari horiek tartetxo bat izan dezakete».
EFE
Victor Domingo · Espainiako Internauten Elkartea
«Oinarrizko eskubideak
urratzen dituzte egile
eskubideen aitzakiaz»
Espainiako Internauten Elkarteko presidentearen ustez, sarean
azken bolada honetan gertatutakoak erakusten du «borroka
bat» dagoela Interneten: batzuek «eskubideak» defendatu
nahi dituzte, eta bestetzuek «sarea kontrolatzea» dute xede.
Gotzon Hermosilla
Vaya Semanita saioaren izenburuarekin gogoratu da Victor
Domingo Espainiako Internauten Elkarteko presidentea
(Madril, 1956), azken bolada honetan sarean gertatu direnak ikusita. SOPA legearen kontra Wikipedia, Google, Mozilla eta beste
gune batzuek egindako protestaldiak, Megauploaden itxierak eta
Twitterrek tokian tokiko legeak
errespetatuko dituela eta, behar
izanez gero, mezuak ezabatuko
dituela iragarri izanak hautsak
harrotu dituzte.
G Zer irizten dio zure elkarteak
Megauploadekin gertatutakoari?
E Oso kezkagarria iruditu zaigu.
Alde batetik, mundu osoko milaka herritarren pribatutasun
eskubidearen urraketa izan delako, eta, beste aldetik, FBIk egindakoak argi asko adierazten duelako SOPA, PIPA eta horrelako
arauekin zer lortu eta nola jokatu
nahi duten. Egile eskubideak
garrantzitsuak dira, ondo iruditzen zaizkigu, baina horien aitzakian pribatutasuna, adierazpen
askatasuna eta bestelako eskubide oinarrizkoak zanpatzen ari
«FBIk egindakoak
erakusten du SOPA,
PIPA eta antzeko
arauekin nola
jokatu nahi duten»
«[Jose Ignacio
Wert] Espainiako
Kultura ministroa
aurrekoen akatsen
bidetik doa»
dira, eta ez dugu uste hala izan
behar duenik.
G Megauploaden itxiera gertatu
da Interneten SOPA,PIPA eta antzeko arauen kontrako protestaldia
antolatu eta gutxira. Zerbait esan
nahi al du horrek?
E Protestaldi hori arrakastatsua
izan zen, eta, batez ere, komunikabideetan garrantzia hartu
zuen, ospe handiko gune batzuek
horrekin bat egin zutelako. Nik
ez dakit FBIk Megauploaden kontra egindako operazioan mezurik
ba ote zegoen, baina askok horrela ulertu dugu, SOPA legearekin
lortu nahi denaren irudi zehatza
eskaini dutelako: zerbitzariak
ixtea atzerrian badaude ere, jendea munduko edozein bazterretan atxilotzea eta abar. Beharbada, horrelako jokabideak
ulergarriagoak lirateke helburua
oinarrizko eskubideak bermatzea balitz, baina harrigarriena
da hori guztia egiten dutela egile
eskubideen aitzakiaz.
G Kim Schmitz Megauploadeko
sortzaile eta jabearen inguruko
informazio ugari plazaratu da egunotan, haren bizimoduaren alderdi
ilunak edo polemikoak nabarmenduz.
E Ez dut uste haren bizimodua
eta Silicon Valleyko enpresaburu
edo SGAEko kudeatzaile batzuena hain desberdinak direnik.
Baina hori ez da gakoa. Gure
ustez, jaun hori ez da inongo
heroia, aisialdiaren industriak
egin nahi baina ezin izan duena
besterik ez du egin, eta argi dago
orain txorimalo apetatsu baten
antzera aurkezteak helburu bat
daukala. Arazoa ez da hori: arazoa da nola itxi den hau, nork, zer
gertatzen den, kuota ordaindu
ostean, han informazio pribatua
zeukaten milaka lagun horiekin,
hori ezabatuko ote duten, nora jo
behar den artxibo horiek guztiak
berreskuratzeko eta abar.
G Zertan aldatuko du egoera gertaera horrek?
E Dagoeneko aldatu du, eta lehenengo aldaketa izan da beldurra
zabaldu dela. Interneten borroka
bat dago abian: askok pentsatzen
dugu bataila hori oinarrizko
eskubideen aldeko defentsan
dela, eta beste batzuek sarea kontrolatzea dute xede, deskargen
kriminalizatzea baliatuta. Eta
arazoa deskargetatik harago doa.
G Zein arrisku ikusten dizkiezue
sarea arautzeko ahaleginei?
E SOPA legearen arriskuak argi
gelditu dira Megauploadekin gertatutakoa ikusita, lege horrek
ateak irekiko lituzkeelako horren
moduko ixte gehiagori. Espainian, Sinde Legearen arrisku
nagusia da batzorde baten eskuetan jarri nahi dutela epaileek erabaki beharko luketena, eta
horrek segurtasun falta izugarria sortuko du.
G Tokian tokiko legeak galarazten
dituen mezuak ezabatu egingo
dituela iragarri du Twitterrek. Zer
balorazio egiten duzue horren iguruan?
E Pernandoren egia da hori. Argi
dago epaile batek, herrialde batekoa edo bestekoa izanik ere, eduki
bat ezabatzeko agintzen badio,
agindu hori bete egin behar duela
Twitterrek. Hori inork ez du zalantzan jartzen, eta hori iragartzeko ez zen agiririk behar, berritasuna ere ez da eta. Nire zalantza
beste bat da: zer gertatuko da herrialde autoritarioetan aritzen diren blogari eta Interneteko erabiltzaileekin? Susmagarria bada.
G Jose Ignacio Wert Espainiako
Kultura Ministerioko arduradun berriari zer eskatzen diozue?
E Beharbada, Kulturakoari baino gehiago, [Jose Manuel Soria]
Industria ministroari eskatu beharko genioke, ez baita normala
Espainiako konexioa Europako
garestien eta motelenetako bat
izatea. Kultura ministroarengandik, egia esateko, ez dut askorik
espero. Kanona kendu du, baina
orain estatuaren aurrekontu nagusietan sartzeko asmoa omen
du, eta ardura hartu eta lehenengo erabakia izan da Sinde Legea
suspertzea. Aurrekoen akatsen
bidetik doa.
Igandea • 2012ko otsailaren 5a
06 Iritzia
Hemeroteka
Epaile bat akusatuen aulkian
Garzon
auzitegian
Dan Kaufman
The New York Times
P
olizia britainiarrek
1998ko urrian Augusto Pinochet jeneral txiletarra
atxilotu zuten, Londresko ospitale batean egin zioten ebakuntza
batetik osatzen ari zenean. Nazioarteko agindua Baltasar Garzon epaile espainiarrarena zen,
Pinochet estraditatzea nahi baitzuen, tortura eta hilketa karguengatik epaitzeko. Hamazazpi
hilabeteko lege borrokaren ostean, Pinochet jenerala aske utzi
zuten, arrazoi medikoetan oinarrituta, baina Garzonen aginduak zabaldu egin zuen Txilen
diktadore ohiari immunitatea
kendu eta auzipetzeko bidea.
Pinochet atxilotu zutenetik,
mundu zabaleko giza eskubideen
bortxatzaileak salatu ditu Garzon epaileak. Haren ekintzek posible egin dute Ruandako erbesteratuak auzipetzea 1994ko genozidioan egindakoengatik, edota
Txadeko diktadore ohi Hissene
Habre prozesatzea, Senegalgo
epaile batek gizateriaren aurkako krimenengatik akusatutakoa.
Orain, Garzon epailea bera
dago lege eraso batean, Espainiaren historia ilun propioari aurre
egiteagatik. Aste honetan epaiketa batean da Auzitegi Gorenean,
Espainiako Gerra Zibilean eta ondorengo 40 urteetan Francisco
Franco jeneralaren diktadurapean egin ziren krimenak ikertzera
ausartu delako. Haren aurkako
auzia gehiago oinarritzen da etxeko vendetta politikoetan, lege argudio esanguratsuetan baino, eta
modu larrian oztopatu ditzake
giza eskubideen bortxatzaileak
euren krimenengatik auzipetzeko ahaleginak.
2008ko urrian, Francoren indarrek torturatu edo hildako biktimen eta haien senideen eskaerari
erantzunez, Garzon epaileak
agindu bat eman zuen hemeretzi
hobi komun zabaltzeko, eta Franco eta haren konplizeak 144.000 lagunen hilketa eta desagerpenarengatik akusatu hil ondoan.
Handik gutxira, Espainiako fiskal nagusi Javier Zaragozak auzitan jarri zuen Garzonen agindua,
1977ko amnistia legearen aurka
zihoalako. Nazio Batuetako Giza
Eskubideen Batzordeak baliogabetzeko eskatu duen lege hori
Franco hil ostean onartu zen, eta
debekatu egiten du militarren
sostenguarekin Francok urteetan egindako krimen «politiko»
guztiak epaitzea.
2008 amaieran helegite auzite-
giak Garzonen aurka egin zuen,
eta kasua hor geldituko zela zirudien. Baina hilabete batzuk geroago, eskuin muturreko bi talde ñimiñok auzia jarri zioten Garzoni,
amnistia legea bortxatu eta, beraz, prebarikazioa egitegatik —jakinaren gainean bere autoritatea
gehiegikeriaz erabiltzeagatik—.
Nazioarteko kritikak handitu
ahala, Auzitegi Gorenak haren
aurkako beste bi sasi auzi onartu
zituen, nahiz eta Estatuko fiskala
haiekin jarraitzearen aurka izan.
Garzonen ekintzak beti eztabaidagarriak izan diren arren, baliozkoak izan dira inpunitatearen
aurkako borroka globalean. Hark
Pinocheti eginiko jazarpena jurisdikzio unibertsalean oinarritzen
da, tortura, genozidioa eta antzeko krimen lazgarriak edozein herrialdetan auzipetu behar direla
dioen oinarrizko lege printzipioan; berdin du biktimak edo krimen egileak non dauden. Izan ere,
Garzonen aurkako kasu honek
erakusten du zenbateraino den
beharrezkoa jurisdikzio unibertsala euren iraganari aurre egiteko gai ez diren herrialdeetan.
Epaileak prebarikazioagatik
auzipetzea oso arraroa da Espainian, eta zigorrak hogei urtean
bazter dezake Garzon epailea,
eta, praktikan, haren ibilbidea
amaitu. Auzitegi Gorenaren irrikak lege oinarri eskasa du; agerian utzi du Espainiako eliteak
deseroso sentitzen direla Espainiako historia gatazkatsuari nazioarteko printzipio legalak ezartzen zaizkionean, eta Garzonen
aurkako herra pertsonala bezain
politikoa dela.
Eskuineko Alderdi Popularrak
(Francoren ministro ohi batek
sortua) izendatutako epaile asko
ditu Auzitegi Gorenak, baina
Garzon epaileak ezkerrean ere
etsai boteretsuak ditu, 80ko hamarkadaren amaieran ETA euskal talde separatista borrokatzeko gobernuak bultzatutako heriotza
eskuadroiak
ikertu
baitzituen.
Garzon epailearen auzipetzeak
jada izan ditu zenbait ondorio izugarri giza eskubideen bortxatzaileen kontrako ahaleginetan, eta,
zigortuz gero, are alerta abisu indartsuagoa izango litzateke. Human Rights Watcheko Reed
Brodyren arabera, Carves Jean
epaile haitiarra Garzon epailearen lanarekin jarraitzen ari da,
Jean-Claude Duvalier gizateriaren aurkako krimenengatik akusatzea aztertzen ari denean.
Are kezkagarriagoa dena: Garzon epailearen gorabeherekin,
Francoren biktimek eta euren familiek azaleratutako auzia ahultzen ari da. Salbuespen bakarra
Argentinan dago: giza eskubideetako abokatu ezagun batek, jurisdikzio unibertsala erabiliz, Franco akusatu du gizateriaren aurkako krimenengatik.
2005eko bere memorietan, Garzon epaileak idatzi zuen: «Bidegabea da oraindik justiziaren zain
atsedenik hartu ezin dutenen hilotzen gainean eraikitako sistema, eta kondenatuta dago aldiro
patu bera sufritzera».
Biktima horiei mezu tragikoa
bidaliko litzaieke —baita munduko halako beste askori ere— Francoren krimenengatik zigortutako
pertsona bakarra haiek ikertzera
ausartu den epailea balitz.
pioa betearazi nahi duen epaile
bat! Biktimen senitartekoen artean haren ospea handituz zihoan
neurri berean, haziz joan zen haren fama horrek iraindu egiten zituela sentitzen zutenen ezinikusia ere.
Niri, bigarren auzibidetik, frankismoko krimenak ikertzeko
epaileak irekia duen auzitik, honek eman dit atentzioa batez ere:
diktaduraren oinordeko jotzen diren horien erreakzioak, harengandik zuzenean onurak atera zi-
tuztenetatik apenas geratzen baitira batzuk. Memoria Historikoaren Legearen tramitazioa hastean gertatu zen modu berean, eztabaidak eta kazeta batzuen
orrialdeak oihuz eta informazioz
betetzen dira atzeragoardia errepublikanoan egin ziren krimenen
inguruan. Eta izan ziren, egia da.
Baina ba al dakizue zer? Ez dut
horien inguruko azalpenik behar,
nahikoa lan hartu baitzuten hori
egiten 40 urtean. Agian memoria
galdu dugula usteko dute.
Baltasar Garzon, joan den asteartean, Auzitegi Gorenean deklaratzen. EFE
Kausa
Garzon zigortuta,
Dan Kaufmanek
arriskuan ikusten
du giza eskubideen
bortxaketen
aurkako borroka.
Lluis Martinezek,
berriz, Garzon
auzipetu dutenen
erreakzioan ipini
ditu begiak.
Lluis Martinez
El Punt – Avui
D
agoeneko berripaper
honetan irakurri
duzuenez, Baltasar
Garzon epaileari aspalditik ari
zaizkio pikoka, bakean ez uzteagatik bakean utzi behar zituenak. Gauza bat baita independentista katalan batzuk
atxilotzeko agintzea —zeintzuen
alde Madrilen ez da inor mugitu-
ko, ez bada jorraldi on bat emateko—, eta beste kontu bat da betikoak gogaitaraztea.
Modu soil batean esanda, Garzon epaileari ezinikusia dion jende asko dago. Epaitegien arloko
hainbat kide gaitzitu zituen bere
protagonismo nahiekin, baina,
batez ere, Espainiako agintariak
samindu zituen Pinochet odolzalea epaitu nahian liskar diplomatikoak eragin zituenean, adibide
bat jartzearren. Non ikusi da, ba,
justizia unibertsalaren printzi-
2012ko otsailaren 5a • Igandea
Iritzia 07
Malgutu gaitezen
L
Bihar jai
Mikel Elorza
Ez dagoela
amnistiarik, indultu
orokorrik
Espainian. Egoteko
lasai. 10.000
kontzientzia
eragozle bananbanan indultatu
gintuztenekoaz
akordatu naiz:
erreserbara,
automatikoki,
denak. Hori bai,
modu guztiz
indibidualizatuan.
Akordatu naiz,
Siberiako hotzak
joanda ere
hormatzen utzi
beharko ez
genukeen prozesu
politikoaren harira.
an merkatuaren
erreforma iragarri
du Espainiako Gobernuak, Europako
diru-agintaritzak estatuei gomendatzen dien neurrietako bat dena. Munduko Diru
Funtsaren eta halakoen errezeta
ospetsu horien zati. Ba egin dezala lehenbailehen, zeren eta Siberiako hotzak eta bestelako trabak
medio amiñi bat atzeratzen bazaio, erreforma egiterako lan merkaturik gabe geldituko da. Mendiko gorila baino desagertze arrisku handiagoan dago langilea,
fabrikak eta tailerrak ondare bilakatu zaizkigu, eta mugi dadila,
erreforma desertuko aldarrikapen bihurtu aurretik.
Orain brometan hitz eginda, aurrekoa guztiz serioa baitzen, marka da gaur egun erreforma egitea
lan merkatua malgutzeko (goazen hiztegira. malgutu: ad. Langileak arinago eta merkeago bota
ahal izateko baliatzen den eufemismoa. Euskalki guztietan erabiltzen da, lurralde guztietan erabilgarri denez gero. Adibidea: Corrugados Azpeitiak datorren urtean 150 langile malgutuko ditu.
Oraindik ez da horrela erabiltzen,
egia da, baina horrek ez ditu langileok Lanbideko ilaratik kenduko.
Eta berriro hiztegira joan behar.
Lanbide: iz. Laneko bidetik kendu
dituztenak ilaran artatzeko, eta
botikak amaitu direla esateko, bulegoa). Espainian 5.000.000 langabetu daudela, enpresak itxiz, enplegu erregulazioak barra-barra
—beste eufemismo bat, baina
nahiko hiztegigintza egin dugu
gaurkoz—, Hego Euskal Herrian
ere aspaldiko langabezi tasaren
igoerarik handiena dugula, broma gaiztoa dirudi despidoa arindu, erraztu eta merkatzeak. Zer
lortzeko, langabetu gehiago? Horretarako ez daukazu ezer egin beharrik. Baina ezetz esango dizute,
noski, lanpostuak sortze aldera
direla neurriok. Esklabutzaren
aroan ere ez zen langabeziarik.
kozko ilunez eta serio ekin behar
zaiola mundu aldaketari, ondo
pasatzea gizarte liberal egonkorren kontua dela, begiratu Ekialdeko Europa komunista zahar
hartaz dagoen irudiari, grisa eta
iluna eta irribarrerik gabekoa…
Hausnarketa sakonagoa merezi
duen gaia da, egia ukaezina baita, eta hemen errepikatu izan
dugu, ondasunen banaketa eta
edukitzaren gainetik, buru osasunaren gaia dugula, eta hori zuzenean lotuta dago barre kopuruarekin. Donostian zabaldu berri duten zentro baten karietara
emandako datuek diote buruko
gaitzak dituztenen kopurua langabezia baino azkarrago doala
gora, eta horrek asko pentsarazi
beharko liguke eraikitzen ari garen gizarteaz).
Nafarroako kaleratzeen aurkako manifestazioa. LANDER FDZ. ARROIABE / ARP
Finantza merkatuaren erreformari ere ekingo dio. Eta hara, hor
ez dakit malgutzea edo zer arraio
egingo duten eta beraz aurrejuzguz eta ezjakintasunetik datorkeen harrokeriaz jardungo dut, baina nago ondorioak ez direla izango Tobin tasa ezartzea edo
antzeko neurriak, finantza erakundeen irentsi-beharra geratzeko sortuak. Bezatu nahiko dituzte pixka bat, kate motzagoan lotu
ezen agerikoa da harraparia gizendu dutela eta azkenean honek, diskriminazio batere gabe
ongi gizendutako harrapariari
dagokion legez, espero ez zuten
sailetan ere eraso egin diela. Finantza merkatuaren erreforma
teknikoa izango da, seguru, dirua
ez dadin espekulazioaren estoldetan gal. Estolda horiek barik, badaude patrikak mozkin horiek
hartzeko.
Eta okerrena da azkenean, gainera, gehienak konbentzitu egingo gaituztela erreformak beharrezkoa direla eta ildo honetako
erreformak behar dutela, ñabardura gora edo behera, eta besterik ez dagoela, gainerakoa utopia
eta ameskeria dela, oso polita baina ez erreala. Botoa betikoari.
Eta konbentzituko gaituzte edo
ez, baina konbentzitzen ez bagaituzte ere egokituko da futbol partida historiko edo klasikoren bat,
finalen bat, eta epaiketa batzuk
eta bestelako entretenimenduak,
Oscar sariak eta hondamendi naturalak eta elurra neguan —albistea ikaragarriya!— edo nik
dakit zer gehiago, gu herritar esklerotizatuoi soma errazioa emateko, odola erabat mehetu ez,
esna ez gaitezen neurriko lodieran mantentzeko baizik.
Eta gainera, zer arraio, dena ez
da protesta eta borroka, dena serioa eta transzendentea, bizi beharra dago, dibertitu… (eta egia
da ez dugula asmatu, ez dakit asmatzerik dagoen, borroka eta
irribarrea uztartzen: badirudi borroka, protesta, kritiko izatea barrearekin bateraezina dela, be-
Latza,benetan. Esan dugu
akaso futbol partida batekin estali nahiko dituztela arazoak, edo
ez, baina ederra etor dakiguke
gainera gure taldeetako batek balentriaren bat egiteko aukera baldin badauka, lehen ere nozitu
dugu —onartuta norbaitek eska
lezakeela «utzidazu poztasun
hau bederen, badaukat nahikoa
miseria inguruan!»—, baina edonola Egiptokoa nekez harrapatuko du. Azterketa soziologiko sakon eta mamitsuak etorriko dira
eta zuzenak izango dira esanez
azpian beste zerbait dagoela, futbola Egipton izan dela gerra sozialaren jarraipena baina beste
bitarteko batzuekin eta antzekoak; alegia, partida horretan piztu
ez balitz beste nonbaiten piztuko
zela pindarra eta sutea berehala
zabalduko, herria bolbora hutsa
zelako une horretan. Ez zela futbola kontua. Ados, ni analisi horien alde. Baina ukaezina da partidan piztu zela, talde batek irabazi zuelarik eta besteak beraz
galdu. Eta futbol taldeen zaleen
arteko borrokan hirurogeitaka
hildako… Matxura oso handia
dugu, lan handia dugu.
Hurrengo
egunetan
Ainhoa Sarasola
Zinema eta arte eszenikoak
Bederatzigarren Zinegoak
Futbola
Athletic-Mirandes Kopan
Murrizketak
Lanuztea sektore publikoan
Bilera Moncloan
Raxoik Basagoiti hartuko du
Bihar hasiko da Zinegoak Bilboko
gay-lesbo-trans zinema eta arte
eszenikoen jaialdia. Agusti Villaronga zinemagileari emango diote aurtengo ohorezko saria.
Espainiako Kopako finalerdietako
itzuliko partida jokatuko dute Athleticek eta Mirandesek etzi, San
Mamesen, 22:00etan. Joanekoan
1-2 nagusitu ziren zuri-gorriak.
Ostegunerako, sindikatuek lau orduko lanuztea egitera deitu dituzte Araba, Bizkai eta Gipuzkoako
sektore publikoko langileak, murrizketen aurka protesta egiteko.
Eguna zehaztu ez badute ere, datorren astean bilduko dira Mariano Raxoi eta Antonio Basagoiti,
Madrilen, Moncloa jauregian. Egoera politikoa aztertuko dute.
Igandea • 2012ko otsailaren 5a
08 Gerra zikina
Jose Barrionuevo Espainiako Barne ministro izandakoa eta Rafael Vera Segurtasunerako estatu idazkari izandakoa, auzitegitik irteten, 1998an. J. J. GUILLEN / EFE
Ilunpeko aliantzak
Urteetan informazio zerbitzu pribatu
onena eskaintzen zuen taldea izan da
LaRouche. Besteak beste, GALen
sorreran lagundu zion Espainiari.
Arantxa Elizegi
auza jakina da Espainiako
agintariek
Frantziako segurtasun indarren laguntza behar izan zutela
Ipar Euskal Herrian bizi ziren
errefuxiatuen gaineko informazioa eskuratzeko. Baita GALen
nazioarteko mertzenarioak aritu
zirela ere. Gerra zikinean, ordea,
bestelako ate batzuk ere jo zituen
Madrilek. Horietako bat izan zen
Lyndon LaRouchek zuzentzen
duen izen bereko erakundearena.
«Alemaniatik ihes egindako buruzagi nazi baten bila zebiltzan
LaRouchekoak, eta jakin bazekiten hura Espainian ezkutatu zela,
Francoren laguntzarekin. Hori
zela eta, hari buruzko informazioaren truke, GALen sorreran eta
Frantziako segurtasun indarrekin harremanetan jartzen lagundu zieten Espainiako agintariei»,
azaldu dio Igandea-ri Darrin Woodek, Francoren torturatzaileak
gogoan artikuluaren egileak.
AEBetako eskuin muturreko
erakunde bat da LaRoucherena,
G
urteetan harreman estuak izan
dituena mundu osoko agintari
eta informazio zerbitzuekin. Besteak beste, Alemania, Guatemala
eta Frantziako gobernuentzat
egin izan du lan, baina beti ezkutuan. Espainian, berriz, zeregin
garrantzitsua bete zuen GALen
sorreran. Aipagarria da, esaterako, erakundeko hiru kidek, haietako bat LaRoucheren informazio zerbitzuetako arduraduna,
Espainiako garai hartako Barne
ministro Jose Barrionuevorekin
egindako bilera. Han hitz egin
zena inoiz argitara atera ez den
arren, ziurra da ETAren aurkako
borrokaz aritu zirela. Ez zen, dena
den, hura izan AEBetako erakundearen eta Espainiako segurtasun indarren arteko lehen aurrez
aurrekoa. Aurretik, dozena erdi
bat aldiz elkartu ziren Herbert
Quinderekin, Illinoisko Kartzeletako Instituzioetarako egungo komunikazio arduradunarekin.
Hark, Frantziako Jendarmeriarekin zituen harremanei esker, iparraldean bizi ziren euskal errefuxiatuen argazki eta datuak eskuratzeaz gain, nazioarteko
Batxoki tabernaren aurkako atentatua egin zuen GALek 1986an, Baionan.
mertzenarioen kontaktuak ere
eman zizkien. Harekin bildu zirenetako bat izan zen Mariano Baniandres poliziaburua. «Baina ez
dago argi zenbateraino erabili zituzten datuok Espainiako agintariek. Hala ere, uste dut hori dena
jakitea garrantzitsua dela orain,
borroka armatua amaitu denean,
jendeak azken 50 urteotan zer gertatu den jakin nahiko duelako»,
azaldu du Woodek.
Erakunde estatubatuarraren
eta Espainiaren arteko harremanak, hala ere, lehenagotik zetozen. «Barrionuevoren aurrekoa-
rekin, Juan Jose Roson Barne ministroarekin, harreman ona zuten LaRouchekoek, eta sozialistak boterera heldu zirenean, Rosonek berak proposatu zuen
Barrionuevo postu horretarako.
Izan ere, frankismo garaiko ikasleen sindikatuetan ezagutu zuten
biek elkar». Dena den, estatubatuarrek bitartekari lana soilik
egin zuten, Wooden esanetan:
«LaRouchekoek harremana zuten Frantziako Jendarmeriako
arduradun batekin, eta hark
eman zien gero Madrili saldutako
informazioaren berri. Trukean
Frantziak Bretainiako hainbat
talderi buruzko informazioa eskatu zuen». Izan ere, LaRouchekoek Alemaniako Wiesbaden hirian zuten bulego nagusia, eta
handik Europa osora mugitzen ziren. «Ez dakigu, ordea, noraino
heltzen ziren kontaktu horiek».
Gerra zikinaren
jarraipena
LaRoucheren aldekoek interes
berezia zuten Espainiako gerra zikinean. Izan ere, hark irauten
zuen bitartean euren zerbitzuak
eskaini ahal zizkieten. Hori dela
2012ko otsailaren 5a • Igandea
Gerra zikina 09
eta, gertuko jarraipena egin zioten 80ko hamarkadako gobernu
sozialistari. Horren erakusgarri
dira Wooden artikuluan jasotako
Quinderen idatziak. Bertan LaRoucheren ordezkariak txalotu
egiten du Manuel Ballesteros,
frankismoko torturatzaile nagusietako bat, terrorismoaren aurkako politikarako aholkulari
izendatu izana, eta nabarmentzen du horrek are gehiago gogortuko duela gerra zikina.
Ordurako nazioarteko harreman ugari zituen Quindek, Wooden arabera. Izan ere, 70eko hamarkadaren amaieran eta 80koaren hasieran Europan eta
Latinoamerikan ibilia zen, eskuin muturreko taldeekin harremanak sendotzen. «Quinde Panaman jaio zen, eta espainolez hitz
egiten zuen. GAL sortu aurreko
urteetan Guatemalara joan zen
eta hango armadarekin aritu zen
matxinoen kontrako operazio ba-
‘‘
Ihes egindako nazi bati
buruzko informazioaren
truke lagundu zuten
GALen sorreran»
«80ko hamarkadan
oso harreman ona zuen
erakundeak Reaganen
administrazioarekin»
«Kontaktuak zituzten
ez bakarrik Europan,
baita AEBetako zerbitzu
sekretuetan ere»
DARRIN WOOD
Kazetaria
tean. Erakundearen arabera, ordea, giza eskubideen gaineko
proiektu batekin lotuta joan ziren
herrialde hartara».
Ballesteros hil eta bi urtera, Illinoisko Kartzeletarako Instituzioetarako komunikazio arduradun
izendatu zuten Quinde, zeinak ordurako erakundea utzia zuen,
nahiz eta harremanak erabat
eten ez. Wooden arabera, CIAko
buruzagi ohi baten laguntzaz eskuratu zuen kargua LaRoucheren jarraitzaile izandakoak. «Izan
ere, 80ko hamarkadan oso harreman ona zuen erakundeak Ronald Reaganen administrazioarekin, nahiz eta haren zenbait gobernukide aliantza horren aurka
egon. Informazioa partekatzen
zuten, eta LaRoucheren taldeak
lantxoak egiten zituen Reaganen
gobernuarentzat. Askok zioten
orduan erakunde hark eskaintzen zituela munduko informazio
zerbitzu pribatu hoberenak, kontaktuak zituelako ez bakarrik Europan, baita AEBetako zerbitzu
sekretuetan ere».
CIAk berak ere ondo erreparatzen zien LaRoucheren mugimenduei. Erakundeko burua Espainiako hiriburuan izan zen
83an, eta Palace hotelean hartu
zuen ostatu, bere bizkartzainekin
batera eta, Wooden esanetan, Madrilgo gobernuaren onespenarekin. «Itzuli zenean CIArekin bildu zen. Artxiboetatik jasotako dokumentuaren arabera, galdeketa
egin zion agenteak ez zion hitz bakar bat ere sinetsi; erotuta zegoela uste zuen. Baina haren gainetik zegoen norbaitek agindu zion
galdeketa egiteko, hark zituen harremanen jakinaren gainean baitzeuden».
Nazioarteko sarea
oraindik indarrean
Eskuin muturreko erakunde estatubatuarrak nazioarteko hainbat herrialderentzat egin izan du
lan urteetan, baina inoiz ez dute
ez ikertu ez auzipetu. Gaur egun
oraindik lanean jarraitzen du.
«Mundu osoan dituzte bulegoak.
Eta erabilgarri izan daitekeen
zerbait lortzen dutenean hura
partekatzen edo saltzen saiatzen
dira. Dena den, ikerketak saiheste aldera, haiek ez dute inoiz zuzenean parte hartzen ekimenetan.
Nazioarteko kanpainetan egon
ohi dira, baina zeharka. Adibidez,
Petra Kelly Alemaniako Alderdi
Berdeko buru izandakoaren aurkako kanpaina bultzatu zuten.
Mehatxuak bidaltzen zizkioten,
eta hil zenean garaipentzat jo zuten». Eskuin muturrekoak izan
arren, negozioa izan dute beti helburu, Wooden arabera: «Zail da
haien pentsatzeko modua ulertzea; edonorekin negozioak egiteko prest egon izan dira beti. Iraganean, esaterako, Hegoafrikako
apartheid-aren erregimenari lagundu zioten, AEBetan haren
aurka zeuden taldeen jarraipena
eginez».
Azken urteotan Irakeko gerraren eta Barack Obama AEBetako
presidentearen kontrako protestengatik egin dira ezagun. Haiek
egin zuten Obama Hitlerren bibotearekin agertzen den eta denbora batez alde guztietan agertzen
zen irudia. Izan da, hala ere, taldearekin lotutako polemikarik Europan, Jeremiah Duggan gaztearen heriotza dela eta. Ingalaterran jaioa, Irakeko gerraren
aurkako mugimenduetan sartuta zegoen gazte judu hori. 2003an
Alemaniara joatea erabaki zuen,
LaRoucheren taldearekin. Martxoaren 27an aurkitu zuten haren
gorpua, erakundearen bulegoetatik gertuko errepide batean. Poliziaren esanetan, bere buruaz beste egin zuen gazteak, auto baten
aurrera botata. Familiak, ordea,
bestelakorik uste du. «Hil aurretik familiari deitu zion, arriskuan
zegoela esateko. Ihes egitea lortu
zuen, baina jarraitu egin zioten.
Poliziak erre egin zuen haren
arropa, baita bestelako froga batzuk desagerrarazi ere. Haren familiak ikerketzeko eskatzen jarraitzen du, baina oraingoz ez
dute erantzunik jaso».
Lyndon LaRouche, izen bereko eskuin muturreko erakundeko buruzagia.
Betiereko hautagaia
Lyndon LaRouche zortzitan izan da
AEBetako presidentetzarako hautagai,
baina zerbaitengatik ezagun bada,
muturreko bere ideologiagatik da.
Arantxa Elizegi
«Amerikako historiako talde politiko arraroena». Halaxe deskribatzen du Lyndon LaRouchek (Rochester, AEB, 1922) zuzentzen
duen mugimendua Ondarearen
Fundazioak, Estatu Batuetako
aholkularitza talde kontserbadoreak. The New York Times-ek, berriz, konspirazioaren teorizatzailetzat, faxistatzat eta juduen
etsaitzat jotzen du 80 urteko politikaria eta sektatzat haren mugimendua. Hala ere, horrek guztiak
ez ditu haren ametsak ilundu.
1976tik 2004ra zortzitan aurkeztu
da AEBetako presidentetzara, horietatik zazpitan Alderdi Demokratarekin —bitxia, batez ere Barack Obama presidentea komunistatzat jo izan duelako behin
baino gehiagotan—. Hori dela
eta, betiereko hautagai ezizena
jaso izan du maiz.
Ezker muturreko mugimenduetan sartu zen LaRouche unibertsitatean zela. 68an, Langile
Batzordeen Nazio Erakundea
sortu zuen. Urte batzuk geroago
eta horrekin lotuta jaio ziren informazio zerbitzuak. Laster,
mundu osora zabaldu ziren ho-
riek, baita goi mailako armadako
nahiz Poliziako buruzagiekin harremanetan jarri ere. 70eko eta
80ko hamarkadan ezagun egin ziren informazio zerbitzuok, konspirazioaren teoriarekin lotuta.
Horietako baten arabera, Erresuma Batuko Elizabeth II.a erregina nazioarteko droga kartel bate-
Zenbaitek faxistatzat
eta juduen etsaitzat
jotzen dute
80 urteko buruzagia
Ezker muturreko
mugimenduetan
sartu zen LaRouche
unibertsitatean zela
ko burua zen, eta 1995eko Oklahomako
atentatua
AEBak
okupatzeko britainiarren ahaleginen ondorio izan zen.
Histeria
Askok jotzen dute LaRouche sekta bateko buruzagi erotzat. Beste
askok, ordea, haren benetako izaeraren estalkitzat daukate jarrera hori. Era batera edo bestera,
konspirazioaren teorizatzaile izateagatik da ezagun LaRouche.
Behin baino gehiagotan salatu
izan du, esaterako, bera hiltzen
ahalegindu direla mundu osoko
erakunde eta buruzagiak; tartean, Henry Kissinger AEBetako
segurtasun aholkularia eta SESBeko presidente Iuri Andropov.
Mehatxu horiek, ordea, ez dira
inoiz egiaztatu.
1976an aurkeztu zen lehenengoz AEBetako presidentetzara,
baita 40.043 boto lortu ere. Haren
alderdiak iragarri zuen finantza
krisia lehertuko zela 1980an eta
harekin batera gosetea zabalduko zela munduan eta horren ondorioz giza arraza galduko hamabost urte baino lehen. 2004an aurkeztu
zen
azkenengoz
presidentetzara, baina Alderdi
Demokratak berak itxi zizkion orduan ateak, eta ez zion utzi aurrera egiten.
LaRoucheren erakundeak ez
du inoiz politikagintzan zuzeneko eraginik izan; bai, ordea, informazioaren nondik norakoen kontrolean. 70eko hamarkadaren erditik aurrera harremanak izan
dituzte mundu osoko agintari eta
goi mailako erakundeekin, baina
harreman horiek ezkutukoak
izan dira gehienetan. Gaur egun
LaRouchek berak baditu 80 urte,
eta haren jarraitzaileak beldur
dira mugimendua ez ote den desagertuko buruzagiaren heriotzarekin batera. Hori dela eta, haren
ordezkoaren bila hasiak dira.
Igandea • 2012ko otsailaren 5a
10 Elkarrizketa
Gregorio Durruti
«Orain pentsatzen dut: ‘Zer
egiten genuen guk Aljerian?’»
Aljerian izan zen, gerra zitalean. Hazpandarra zuen aita, eta
harengandik jaso zuen frantses nazionalitatea, Gregorio
Durruti bera Erratzun 1938an sortuagatik ere. Parakaidasetan
zen Aljerian, hegazkinetik jauzi, kolpatu eta ezindu zenean…
Miel A.Elustondo Arizkun
Aljerian bazen gurekin batean
gazte bat, frantsesa, hogeita lau,
hogeita bost urtetarik, soldadu.
Eskribitzen zuen egunero, eta geroztik han izan ditu oharrak, xokoan. Orain, gazte hura gotzain
dago Oranen, eta norbaitek zirikaturik, edo bere baitarik, atera
ditu kanpora orduan eskribituak,
liburu batean: Journal d’un seminariste en Algerie. Xipri Arbelbidek eman du haren berria Herria
aldizkarian, liburu interesgarria
izanen dela erranez. Leitu dut, eta
liburu hark erakutsia dit non ibilia naizen Aljerian guti goiti-beheiti. Han nintzelarik ez dut deus
jakin zer pasatu den. Mutil gaztea
nintzen aunitzen artean.
Hogei urte nituen… Hamalau
hilabete pasatu ditut Pauen lehenik, bertze aunitz bezala. Armamentuak, pauso eta martxa…
Han ofizioa hartu genuen, batzuk
kozinan, bertzeak bertze egitekoetan... Ni aritzen nintzen parakaidak plegatzen. Guk ez genekien
deus, zer zen Aljeria. Entzuten genuen han bazela gerla. Lagunen
istorioak. Pauen baziren euskaldunak, andana, eta erraten genuen: «Hi, oroitzen haiz holako?
Bi begiak atera zizkiotek!» Edo:
«Barrabilak moztu zizkiotek!».
Gerra. Pauen entzuten genituen
horiek. Zer egin behar zenuen? Aljeriara ez joan?
Nire historia ez da erraz konprenitzen… Aita nuen Ximun Etiene,
Hazparnen sortua. Aiherrakoa aitatxi. 14ko gerlatik eskapatua da
aita. 1912ko soldadua zen. Urte eta
erdi, bi urte soldadu, eta 14an, gerra! Bi anaia ziren, biak gerran elkarrekin. Laborantza baimenak
izaten zituzten noizbehinka, ogia
biltzeko, edo belarra… Ez baitzen
jenderik! Xaharrak eta emaztekiak bertzerik ez baitzegoen etxean. Xutik egoten ahal zen guzia
frontean zen, gizon azkarra ge-
rran zen doike ere!... Halako batean, permisione batean, aitak erraten dio arrebari ez zihoala gehiago
gerrara: «Ni banoa Espainiarat,
garbituko gaituzte!» «Ez ezak halako astakeriarik egin, ixtantean
gerla fini duk!» Konbentzitzen du
arrebak, joaten da aita berriz ere
gerrara, eta tiro eta pum!, eta
anaia lurrera. «Mort pour la France!»… Orduan, aita etxera etorri
zelarik lehenbiziko permisionean, arrebari fitsik erran gabe, hartu zuen atzapar bat sos, eta joan
zen Itsasura. Aitak bazekien lekuan-lekuan badela jendea pasatzen duen artzain bat! Eta Itsasun, artzainarekin solastatu da,
eta pasatu du aita Aritzakunera,
Berekotxeko bordara. Gero, Erra-
«Ez genuen usaiarik
tiroka aritzeko.
Aritzen ginen,
bai, hemen,
baina usoer!»
«Deustaz ez ginen
enteratzen gu.
Ez da konprenitzen
ahal ere.
Gerra zikina da»
tzun ezkondu zen, eta han sortua
naiz ni.
Aita bainuen hazpandarra,
frantsesa, baina ni Erratzun sortua, hamasei urtetan behar nuen
nazionalitate bata ala bertzea
hautatu. Nahiz eta ni Erratzun
inskribatua izan, frantsesa nintzen aita frantses zelako. Denbora
hartan ez zen bi nazionalitaterik.
Horrela, hamasei urtetan kontsulatura deitu gintuzten, eta erran
ziguten momentua zela hautatzeko. Behar nuen bietarik bat. Etxean baginen haurride gehiago, no-
rabait joan behar zen: anaia zaharrena apez, bigarrena Argentinara, hirugarrena etxean geldituko
zela, laugarrena moja, bosgarrena karabineroarekin esposatua,
eta ni, seigarrena, kontrabandoan. Bederatzi ere baginen, hiru
gehiago, gazterik hil zirenak, horietako bi amaren lehenbiziko ezkontzatik... Zer egin behar nuen
nik?... Txilera joan zen nire adineko jendea. Nik ez nuen eskolarik,
seminarioan egona nintzen Iruñean, hamabi urtetarik hamalaura bitartean, bertzerik gabe. Eta
ni Txilera animatu! Baina, gero,
ama. «Bai, eta Frantziako etxe hura? Zer egin behar dugu?» Hazparneko etxea, eta lurrak. Hori ere
hor zen, eta gelditu nintzen, frantses nazionalitatean, baina Erratzun, etxean. Ilusioan. Gero, adina etorri zen soldadu joateko, eta
Aljerian gerra. «Eta orain? Orain
komeria! Ez nauk espainola, frantsesa nauk, baina Frantzian pastela!». Erabaki eta joan nintzen
soldadu. Hogei urteko nintzen,
1958a zen.
Pauera deitu gintuzten, joateko
«sin excusa ni pretexto de ninguna
clase». Baginen Erratzutik hiru
mutiko. «Ze paratzen dik hor, petresto eta… zer erran nahi dik horrek!» Kar, kar, kar… Hirurotan,
batak bazuen estakurua: epileptiko zen! Bertzeak, ez zuen nahi:
«Ez diat joan behar!» Eta lehenbizi hartan ez zen joan. Baina alimaleko familia baitzuen etxean,
Ameriketarat joanen zela pentsatu zuen! Baina, nondik? Nehondik ez zuen biderik, ni bezala zen,
Espainian. Izan zuen xantza, hala
ere: atxeman zuten harako aldian
norbait militarra, eta hark xuxendu zituen aferak: «Hator trankil,
ez zaik deus pasatuko!». Bertzek
bezala egin zuen soldadukoa, Aljerian. Hantxe denbora guzia, baina tiroka! Handik onik etorri zen.
Gero, Kaliforniara joan zen, artzain, eta han hil zen. Destinoa! Bi-
zi gogorra zen hura, ez ginen ohartzen… Ez genuen usaiarik tiroka
aritzeko. Aritzen ginen, bai, hemen, baina usoer!
Hamalau hilabete egin genuen
Pauen, eta, ondotik, bertze hamalau Aljerian. Joan aitzinetik ez genekien sobera kontu. Baina
«hainbertze hilak» beti. Lagunen
artean, familiaren bidetik jakiten
genituen kontu batzuk: «Holako
ainhoarra halako hazpandar, ortzaiztar… hura hil ditek!» «Hari
begia, bertzeari…» Horrela zen.
Enbuskadak, tranpak eta bertze.
Ordua ailegatu zen eta joan ginen Aljeriara, gerra zertako zen
batere ez genekiela. Petrolioa zela, gasa zela… Han izan ginenean
ikusi genuen, bai, han bazela ondasuna. Alimaleko finkak eta mahastiak baziren! Aberatsa da hura, aberatsa zen! Orai ari naiz jakiten, mantso-mantso, leituz. Badut
bertze liburu bat, pollita, Etienne
Edem-Zamorak egina da, Donibane Lohizunekoak: Ma guerre d’Algerie. Horren ideiak nireak dira…
Orain pentsatzen dut, «Guk zer
pintatzen genuen han? Zertara joan ginen harat? Zer ikusteko genuen guk aljeriarrekin?».
Blidan izan nintzen lehenbizi,
eta Philipevillen gero. Hiru hilabete egin nituen han, ez bertzerik,
kolpatu bainintzen. Oroitzen
naiz, Pauen, formatuak partitzeko, eta kapitain zahar bat, erdi negarrez, kontatzen: «Niri pasatzen
baldin bada zerbait… ni hortik bizi nauk, baina zuek… Bakar zenbait ez zarete etxera joanen
igual!» Eta negarra etortzen zitzaion gizonari!
Barkuan sartu ginen, eta aitzindaria, espedizioko burua zela, eta
hasi da: «Garde-a-vous!» eta xutik
gu. Eskualdunik badea? Altxa dezala eskua!». Aitzindari hura beti
ongi portatu zen nirekin. Ni kolpatu ondotik nire xerka ibili zen
eta noizbait Izpegin harrapatu ginen eta adixkide izan ginen. Baigorrin kokatu zen azkenik.
Edme-Zamorak errana du, edo
arestian ibili dudan gotzainak.
Kasu bat Aljerian: gu, soldaduak,
mendian behera, eta, han, alimaleko etxe bat. Eta, berehala, sekulako garrasiak… «Zer duk komeria hori?» «Hori ez dakik zer den?»
Tortura zen. Eta nik orain jakin
ZALDI ERO
2012ko otsailaren 5a • Igandea
Elkarrizketa 11
dut hortik hurbil egona naizela,
onddo-onddoan. Deustaz ez ginen
enteratzen gu. Ez da konprenitzen ahal ere. Gerra zikina da…
Ni, kolpatu nintzen egunean, banuen fusil bat garbi-garbia, kartutxo gabe!... Banituen, baina ebatsiak handik edo hemendik, badaezpada ere! Ez da konprenitzen
ahal gerra! Basakeriak, ezin kontatukoak dira!
Ni parakaidas plegatzen egiten
nuen. Abionetik jauzi egiteko tenorean aitzindariak ziren lehenbizikoak. Gu baino zaharxeagoak
ziren… Hogeita hamar urte, batzuk esposatuak, haurren aitak…
«Salto!», monitoreak, baina ez saltatu nahi. Azkenean, monitoreak
bulkatu behar, abioiak ez baizuen
esperatzen! Parakaidak lurrean
utzi eta maniobretan ibiltzen ziren. Gu, plegatzaileak, izaten ginen azkenak. Soldadua hogei urtetan tontoago, eta errex saltatzen genuen. Bagenekien zenbat
«Hogei urtetan
aunitz dezakezu.
Parakaidasen salto
egin nuen, eta
kolpatu nintzen»
«Aljeriako berriak
izaten genituen
ospitalean, baina
beti alde batekoak,
patriotek emanak»
mutikok egiten zuten jauzi –hogeita hamar, normalean–, eta hogeita hamar parakaida bildu artio, hantxe xerka, bila, ezker eta
eskuin ibiltzen ginen. Tapa-tapa,
parakaidas guziak bilduz...
Egun batean, salto egin behar
izan nuen. Kastigatuta nintzen.
Gau batean, guardia nuen. Baginen Aljerian hilabete batzuk, eta
hasi ginen trankiltzen, ez ginen
arras errekluta, hasiberriak…
Goizik hasten ginen lanean, goizeko lauretan, bero egiten baitzuen. Hamabietan gelditu, eta
arratsaldean trankil zen. Behar
nuen presentatu halako lekuan,
baina «Zer presentatu eta zer kontu! Goazen! Lehenik gosaldu eta
joanen gaituk gero lanera!» Bizpahiru ginen horretan. Eta justu
egun hartan zerrenda, eta Durruti falta, eta bertze bat ere falta, eta
bertze bat… Ailegatu ginelarik,
kastigua, guardia zigorra. Han ez
zen diskusiorik eta deus ere. Eta
bigarren gaua guardia. Eta biharamunean, «Durruti, saltatzera!»
Ez nintzen kondizio onean, bistan
da: bi gau, guardian, eta egunez
lana. Erraten zuten zortzi orduko
lanaren estresa dela jauzia, han
bazen nerbio… Baina hogei urtetan aunitz dezakezu. Salto egin
nuen, eta kolpatu nintzen. Ez ziren aunitz kolpatzen zirenak jau-
zi egiten. Kamioietan bai, enboskadak baitziren. Mutiko batek
saltatzen zuen kamionetik, bertzea kolpatzen zen… Horrela baditut nik lagunak. Hazparnerat
joaten bazara, hilarrietara, Aljeriakoan ikusiko duzu: Jean Bidart. Ene lagun handia izan zen.
Parisen egin ginen lagun, ospitalean izan baikinen bata bertzearen ondoan.
Kolpatu eta berehala Philipevilleko ospitale zibilean izan nintzen. Biharamunean, edo bigarren egunean, Constantine ospitale militarrean. Doike, ez
nintzen hain grabe! Guti egon
nintzen han, xantza izan nuen:
hamahiru egun. Parisera ekarri
gintuzten abioian, eta, gero, Valle
de Grace ospitale militarrean
izan nintzen. Ornoak zirtzilatu
nituen. Nire bizkarrezurra... Larralde kantaria ere hala min hartua da. Ez ginen aunitz horrela
min hartuak... Pariseko ospitalean bertzeetarik zen aunitz gehiago: besamotz, hankamotz… denak nahaste. Fite, ezinduen ospitalean nintzen, paraplegiko
–baginen ehunetik goiti, mutikoak–… Bertze hainbertze eta
gehiago anputatu, itsu, aurpegi
hautsiek, erreak… Etxea kaskezurreraino betea zen orduan, Napoleon barne kur, kur, kur… Institution Nationale des Invalides
zen hura. Biziki handia da
etxea… Erratzutik bisitan behin
etorri ziren bakarrik. Orduan ez
ziren oraiko moduak. Etorri ziren
barride bat eta bi anaia, bata apeza, bertzea etxean zena. Eraman
zituzten sardina latak, arnoa, gasna zaharrak… Zer zen hura!
Aljeriako berriak izaten genituen ospitalean, bai, baina beti
alde batekoak, patriotek eman
nahi zuten informazioa zen. Errealitatea, deus ez. Militarra zen
han jendea, honenbertze kondekorazione eta kontu! 14ko gerlako
ere bazen aunitz, biboteduna, polainak jantziak, domina mordoa… Les poilues ziren. Iletsuak.
1959an, irailaren 24an kolpatu
nintzen. Urte eta erdi Parisen
egin eta itzuli nintzen etxera,
Erratzura, Mendibilera berriz.
1600 hondarretik bada etxe hori
hor… Ez nintzen gauza laneko. Ez
naiz gauza. Frantsesa naiz oraino, pentsionea ere hor baita beti!
Pentsionearekin ere, gerran ibili
naiz beti. Ospitalean, belauneko
minez nintzelarik, «Seinale ona
duzu, ongi da, ongi da! Badator»
Zera etorri! Hondatua zen belauna… Pentsione mixerable bat banuen. «Mutikoak Pirinio zoko
hartan… aski badik horrekin!»,
pentsatuko zuen Gobernuak. Bagenuen ofizioko abokatua, baina
interes sobera ez zuen doike, sekula fitsik ez zuen egin. Azkenean, hatxeman nuen abokatu bat
judua, emaztekia, Parisen. Borrokan hamar urtez, eta, hiru aldiz
multiplikatu zuen nire pentsionea. Eta horrela.
Aita-semeak
«Gure aita,Hazparnetik heldu eta Erratzun
gelditu zen.Baina nahi zuen
frantses nazionalitatea bildu,ez galdu,zerendako aitatxik partimena egina baitzuen,eta ondasunen jabe
zen aita.Bazituzten abokatuak han,eta erran zioten:
‘Baldin baduzue ondasunik,
kontuak atera itzazue,hango ontasunak frantses gobernuak konfiskatuko ditik
denak! Bada lege bat,orain
ateratzeko puntuan dena,
eta ateratzen balin bada,
zuen ondasunak fini!’.Zer
egin? Aitak bazituen lurrak
Hazparnen eta Larresoron.
Larresorokoak tarrapataka,
gaizki saldu zituen.Ondasun
bat ederra.Hazparnekoa,
arriskatu zuen: ‘Kentzen badidate,kendua! Bizia Erratzun diat,eta bizi nauk!’.
Denbora joan zen,lege hura
ez zen atera,eta gero,abokatuak,noizbait ere: ‘Mutikoak,
orain entregatzen baldin bazarete,kartzelara eramanen
zaituztete,baina kondena
handia ez duzue izanen.Bizpahiru hilabete!’.Eta entregatu ziren,andana handi bat,
denak Baionara,kartzelara…
Libratu zutelarik,mendiz
mendi heldu zelarik etxera,
Elortan,artzain batek erran
zion: ‘Zorionak,Etiene,seme
bat gehiago baituzu!’…
Ez zen pasorik fronteran,
mendiz ibiltzen zen orduan,
eta oinez ibiltzen ginen gu
ere Baigorrira, Aldudera…
Gazte ginelarik, kontrabandoan ibili ginen. Ilunabarrean ateratzen ginen Erratzutik, pasatu bertze aldera, eta
goiz aldera berriz etxera, lo
egitera. Behorrekin joaten
ginen. Kobrea zen orduko
kontrabandoa, eta edaria,
artilea, kamionen piezak...
Ibiltzen genuen pakete ttal
ttipi bat, baina hartan zer
ibiltzen genuen sekula ez
dugu jakin. Astakeriak egiten
genituen. Goizetik arrats aritzen ginen, belarra ebakitzen, gaztaina husten…, eta
hogei pezeta biltzen genuen! Gauean egiten zenuen
ehun pezeta! Hamar biaje
egin eta mila pezeta ziren!
Sosa sakelan eta aberastuak! Hartu bizikleta eta Iruritara joaten ginen tripaki jatera igandeetan!».
D
Igandea • 2012ko otsailaren 5a
12 Armak
Suarekin
jolasean
Armek 56 ume eta gazte zauritzen
dituzte egunero AEBetan, eta
haietako asko hil. Legeak baimendu
duen armen kulturaren biktima dira.
Ander Perez
meriketako Estatu
Batuetan gauza ohikoa izaten da su armen erabileraren
ondorioz zauritutako —sarri, hildako— umeen albisteak irakurtzea. Ohikoegia akaso,
batez beste halako 56 izaten baitira egunean. Amerikako Pediatren Elkarteak (AAP) ohartarazi
du horretaz, iazko urrian aurkeztutako txosten baten bidez. Datuak eskandalagarriak dira: elkarteak aztertutako epean,
1999tik 2007ra bitartean, su armen eraginez zauritutako 19 urtetik beherako 186.000 haur eta nerabe artatu zituzten AEB Ameriketako Estatu Batuetako larrialdi
zerbitzuek; 20.000tik gora urtean,
batez beste. Horietako %63 nahita
eginiko erasoen ondorio izan ziren; gainerako %37, istripuak.
Txosten horren arabera, zortzi urteko epe horretan ia 8.400 izan ziren su armen ondorioz hildako
haur eta gazteak.
Euskal Herrian irudikaezina
dena errealitatea da AEBetan.
Izan ere, haurrak bizi diren etxeen %35etan su armak daude.
Hala, 18 urtetik beherako 22
milioi haur eta gazte inguruk
etxean bertan dauzkate armak.
Kaliforniako Unibertsitatearen
menpeko UCLA/RAND ikerketa
zentroak azalarazi ditu datuak,
A
eta bat nabarmendu: etxe horien
%39tan baino ez da betetzen AAP
pediatren elkartearen aholkua,
hau da, armak giltzapean, kargatu gabe eta muniziotik urrun gordetzeko gomendioa.
Kultura baten isla
Istripu eta heriotza tasa handia,
ordea, ez da gomendio hori ez
betetzearen ondorio bakarrik.
Aitzitik, armen erabileraren eta
jabetzaren inguruan AEBetan
errotutako kultura ageri da
horren atzean: armen jabetza,
zilegi ez ezik, beharrezkoa ere
badela dioen kultura, alegia.
Autodefentsaren premisatik
abiatuta su armen jabetza ia
balio kategoriara goratu duen
kultura. Armarik gabeko estatu
baturik uler ezin dezakeen iritzi
publikoa sortzeraino. Indarkeriaren monopolioa estatuaren esku
uzteko prest ez dauden populazio
sektoreek eta presio eragileek —
alderdi errepublikanoaren inguruan kokatuak gehienbat— bultzatzen dute gizarte eredu hori.
Eta haurrak, nahi eta nahi ez,
gizarte eredu horrek inguratuta
bizi dira. Horregatik ez da hain
arraroa haurrentzat eginiko
www.kidshealth.org webguneak
eta gisa bereko beste hainbatek
azalpenak ematea haurrei, jakin
dezaten zer egin behar duten
inguruan armak izanez gero.
Armak eguneroko errealitatea
Umeentzako arma ikastaroak,
Erriflearen Nazio Elkarteak emanak
«Egon geldi,ez ukitu,urrundu lekutik eta eman abisua
heldu bati».Erriflearen Nazio Elkartearen aholkuak dira,
arma bat aurkitzen duten umeei ematen dizkietenak.Hori,gurasoek uste badute umea ez dagoela prest «armen erabilerari
buruzko entrenamendua jasotzeko».Bestela,bestelakoak dira
aholkuak: First Steps programan (Lehen Urratsak) izena ematea,adibidez,«armen gaineko orientazio saioa» jaso dezaten.
Elkartearen helburuekin bat dator eskaintza hori.1871n sortu
zen,eta,bere lau milioi bazkideekin,armen legezkotasunaren
aldeko erreferentzia nagusia da,indar politikoak estu hartzeko
talde indartsu bat. The Washington Post-en arabera,azken hogei urteotan 100 miloi dolarretik gora gastatu ditu politikariak
presionatzeko,legedia bere hartan utz dezaten.
D
Armaz zauritutako 20.000 haur eta nerabe artatzen dituzten urtero AEBetako osasun zerbitzuek.
baitira AEBetan. 190 milioi su
arma inguru daude esku pribatuetan, 310 milioi biztanle dituen
herrialde batean. Urtero 11.000
hilketatan eta 17.000 suizidiotan
erabilitako tresna diren su
armak.
Arma horien jabeek zintzoen
eta gaiztoen arteko binomioa
dute euren jokabidearen oinarri.
Eta beraiek herritar zintzoak
dira, armen erabilera okerra egiten dutenengandik defendatzeko
armak dituztenak. Pentsaera
horrek armen jabetzaren zilegitasuna ardatz duen kultura egituratu du AEBetan, eta hain da sendoa ezen, Pap Ndiaye Frantziako
Gizarte Zientzietako Goi Ikasketen Eskolako historialariaren
ustez, zaila baita aurre egitea:
«Armen kontrolaren aldekoek ez
dute debekatzearen alde egiten,
salmenta mugatzearen alde baizik». Hala, armek, «zentzu bate-
an, amerikar ideologiaren zati»
dira, aditu horren ustez.
Ideologia horren erakusgarri
dira arma azokak, AEBetako
leku askotan egiten direnak. Sek-
AEBetan 22 milioi
adingabek hurbilegi
dituzte su armak,
etxean bertan
Armen kultura baimendu
du legeak, eta, nahi eta
nahi ez, horrek inguratuta
bizi dira haurrak
toreko enpresen erakusleiho
horien inguruan, armen kulturarekin lotutako era guztietako jarduerak antolatzen dira. Eta, tartean,
umeek
—gurasoek
baimenduta— era askotako pistolak eta metrailadoreak proba-
tzeko aukera izaten dute, edo
safari berezi batzuetan, basoan
sartu eta Vietcong-eko militanteen irudiak tirokatzekoa, benetako suarekin. Horrek, zeharkako
biktima baino gehiago, armen
kulturako protagonistak bihurtu
ditu ume estatubatuarrak, txikitxikitatik.
Legearen babesa
Kultura horren oinarrian, AEBetako Konstituzioaren bigarren zuzenketa dago, armen legezkotasunaren aldekoek ahoz aho darabiltena, eta «herriak armak eduki
eta eramateko eskubidea» urratu
ezinen dela dioena. Horren gainean egituratu da armak baimendu
dituen legedia. Sektore indartsuen presioa dela-eta moldatzen
ez den legedia, eta, azken finean,
horrenbeste pertsona —eta tartean, horrenbeste ume— hiltzeko
bidea ekarri duena.
2012ko otsailaren 5a • Igandea
Osasuna 13
Ainhoa Sarasola Donostia
orberak seme-alabarik izan nahi duen
ala ez, zenbat, noiz
eta nola erabakitzeko eskubidea duela
agerikoa dirudi. Baina gogorarazteko beharra ikusi du Gipuzkoako
Medicus Mundik, eskubide hori
ez baita betetzen munduko bazter
askotan. Egunero, milioika emakumeren sexu eta ugalketa eskubideak urratzen dira, eta horrek
ondorio larriak ditu haien osasun
fisiko eta mentalean. Elkarteak
uste du pertsona orok sexualitatearen inguruan erabakiak libreki
hartzeko eskubidea aldarrikatzea, gizon eta emakumeen arteko berdintasunaren alde ez ezik,
herrien garapenaren alde egitea
dela. Horregatik, gizartea auziaren inguruan sentsibilizatzeko
erakusketa bat jarri du ikusgai
egunotan Donostiako Ospitaleko
sarreran, Sexu eta ugalketa eskubideak, eskubiderik gizatiarrenak
izenburupean. Eskubide horien
alde lan egiten duen Peruko elkarte batekin elkarlanean prestatu
dute proiektua, Manuela Ramos
elkartearekin, Gipuzkoako Foru
Aldundiak lagunduta. Herrialdeko hainbat herritan ikusi ahal
izango da aurrerago, urte bukaera bitarte.
Dozena bat panelek osatzen
dute erakusketa, eta modu argian
jaso dute eskubide bakoitzari buruzko informazioa horietako bakoitzean: osotasun fisiko eta mentalerako eskubidea; indarkeriarik gabe bizitzekoa; sexualitate
oso eta arriskurik gabeko bat izatekoa; amatasun libre, borondatezko eta osasuntsu baterako eskubidea eta beste aipatzen dira.
«Sexu eta ugalketa eskubideen
inguruan dauden arazoak agenda publikoan jarri nahi genituen;
hainbatetan genero indarkeriari
mugatutako auzia dela uste izaten da, baina arazoa askoz ere harago doa», azaldu dio Igandea-ri
Monica Miguez Gipuzkoako Medicus Mundiko ordezkariak.
Baina eskubide bakoitzaren alboan, zenbateraino betetzen diren erakusteko, datu batzuk ere
agertzen dira. Datu harrigarri bezain kezkagarriak, baina errealak, «eskubideen gaia mahai gainean jarri behar dela erakusten
dutenak», Miguezen ustez. Esaterako, minuturo emakume bat hiltzen dela haurdunaldiari edo erditzeari lotutako arazoak direla medio —urtero, 530.000 emakume inguru—. Edo heriotza horien %13
—68.000 inguru— baldintza txarretan egindako abortuen ondorioz gertatzen direla. Elkartearen
datuen arabera, halaber, gaixotasunen munduko karga globalaren
%18 sexu eta ugalketa osasunari
lotutako arazoen ondorio dira.
Kezka berezia sortzen duten
beste zenbait datu ere badira: tartean, urtero 130 milioi neskatok
datu bakar bat nahikoa da arazoaren tamaina irudikatzeko: eskubide urraketa horien ondorioz azken 50 urteotan hildako emakumeen kopuruak gainditu egiten
du XX. mende osoko gerrateetan
hil diren gizonezko guztiena.
N
Erabakitzeko eskubidea
Herrialde bakoitzak bere problematika zehatza duen neurri berean urratzen dira eskubideok.
Arrazoi ekonomikoak, politikoak, sozialak, erlijiosoak zein kulturalak egon daitezke emakumeei eskubide horiek ukatzearen
atzean. Baina bada munduko herrialde guztiek partekatzen duten
ezaugarri bat: gizon eta emakumeen arteko berdintasunik eza.
‘‘
«Funtsezkoa da behin
eta berriz nabarmentzea
andrazkoek erabakitzeko
eskubidea dutela»
«Sexu eta ugalketa
osasunean inbertitzeak
eragin zuzena du
herrialdeen garapenean»
MONICA MIGUEZ
Gipuzkoako Medicus Mundi
Milioika emakumeri urratzen dizkiete sexu eta ugalketa eskubideak mundu osoan. SANJEEV GUPTA / EFE
Osasuntsuago,
burujabeago
Urtero milioi erdi emakume hiltzen dira haurdunaldiari
edo erditzeari lotutako arazoengatik, %99 herri txiroetan.
Sexu eta ugalketa eskubideak urratu egiten dira oraindik.
genitalen mutilazioa pairatzea,
eta hiru milioi lagun (%80 emakumeak) sexu esplotazioaren biktima izatea urtero —munduko isilpeko negozio handienen artean
hirugarrena da, droga eta arma
trafikoaren atzetik—. Azken ha-
markadetan GIBaren feminizazioa antzeman dutela ere nabarmentzen du erakusketak, Saharaz hegoaldeko Afrikan bereziki,
eta gaitza dutenen artetik erdiak
baino gehiago direla emakumeak.
Oro har, esan daiteke urtero mi-
lioika neskatila eta emakumezko
hiltzen direla sexu eta ugaltze eskubideak urratzearen ondorioz:
genero indarkeriagatik, baldintza kaskarretan egindako erditzeengatik edota abortuengatik, osasun arretarik ezagatik... Agian,
Horixe da urraketen oinarria, Miguezek gogorarazi duenez: «Horregatik, funtsezkoa da behin eta
berriro nabarmentzea emakumeek beren gorputzen gainean erabakitzeko eskubidea dutela, adibidez, sexu harremanetan antisorgailuak erabiltzeko». Urtero 80
milioi emakumek nahi gabeko
haurdunaldiak izaten dituztela
uste da —informaziorik ezagatik
edo antisorgailuak lortzeko ezintasunagatik, besteak beste—.
Abortuaren inguruko eztabaida aipatu du Medicus Mundiko kideak. «Sarri elkarteoi abortuak
egin zaleak izatea leporatzen zaigu, baina ez da hala; emakumeak
erabakitzeko gaitasuna izatea eskatzen dugu guk». Halako auzietan elizak duen eragina nabarmendu du; adibidez, Hegoamerikan. Baina ohartarazi du herrialde garatuetan ere egoera ez dela
egokia. «Espainiako Gobernua
1985eko legera itzultzearen alde
agertu da, adibidez, eta badirudi
urteotan aurreratu den horretan
atzera egingo dela».
Sexu eta ugalketa eskubideak
herrien garapenarekin estu loturik doazela adierazi du Miguezek.
«Erabakitzeko eskubidea ez izateak hauxe dakar herrialde askotan: emakumeek biziaren erdia
haurrak hazten pasatzea, eta, ondorioz, eskolak uztea, lan mundura sarbiderik ez izatea... Mendekotasun horrek eta urraketa horietatik eratorritako gaitzek herrien
garapenean ere eragiten dute».
Ondorioa argia da, beraz: «Osasunean inbertitzeak eragin zuzena
du herrialdeen garapenean».
Igandea • 2012ko otsailaren 5a
14 Historia
Kondairaren
mugetan
Frantziako
Iraultza
Frantziako Iraultzak monarkia amaitu zuen.
Iraultza,
zertarako?
Iñaki Egaña
ehin baino gehiagotan aritu naiz bueltaka gai beraren inguruan. Jakina denez,
herria matxinatu zen
Parisen 1789an, eta ondoren iraultza gidatu zuen; Frantziako Iraultza, hain zuzen. Nahiz eta euskaldunekin hartutako erabakiak gogorrak izan —euskararekin, esaterako—, beste arlo batzuetan oso
aurrerakoia izan zen matxinada.
Egun, nonahi irakur daitezke
Frantziako Iraultzaren ondorioei
buruzkoak. Giza Eskubideen zutabeak, Errepublikaren oinarriak, Eliza katolikoaren eta gobernuaren arteko harreman
mota berriak... Batzuetan badirudi Europako Historia Frantziako
Iraultzarekin hasi zela.
Wikipedian, esaterako, hauxe
irakur daiteke: «Iraultzaren
ondorioak asko eta ugariak izan
ziren, eta garrantzi itzela izan
B
Ipar Euskal Herriko
ehunka biztanle
hil ziren Frantziako
Iraultzaren urteetan
eta ondorengoetan.
Euskal Herriak
ez du tamainako
hondamendirik
beste inoiz ezagutu.
zuten eta dute oraindik, horietako asko gure gizartearen oinarria
dira eta». Egia da, baina irakurketa beti hankamotz geratzen da.
Iraultzak Inperio berri bat sortu zuen, Napoleonek zuzendua,
zeinek Europa konkistatu nahi
izan zuen. Euskal gazte gehienek
Frantziako armadatik ihes egin
zuten, Foruak galdu eta gero lehenengo aldiz joan behar zutela eta.
1799an, Napoleon Bonapartek
estatu kolpea eman zuen, eta okerrera egin zuen egoerak. 1808an,
Iberiar penintsula konkistatu
zuen Frantziak. Bost urte geroago, Bonaparteren armada suntsituta geratu ondoren, Espainiaren
aliatuak —ingelesak eta portugaldarrak— Lapurdin sartu ziren, eta bertako biztanleen kontra jo zuten. Herri horrek, geureak hain zuzen ere, ez du garai
hartako hondamendia beste inoiz
ezagutu. Gosez, izurriteen ondorioz nahiz borrokaldietan milaka
euskaldun hil ziren.
Euskal Herriko kostaldea militarren esku egon ondotik, arrantzak izugarrizko beherakada jasan zuen. Soldaduska egitera behartu zituzten euskaldunak;
heriotzara kondenatzen zituzten.
Europan zehar galdu zuten bizitza Napoleonen soldaduek: Prusian, Italian, Espainian, Portugalen, Errusian...
Populazioaren beherakada azkartu egin zen. XIX. mendeko lehenengo urtetik Ameriketara bideratu zen emigrazio jendetsua,
eta Ipar Euskal Herriko lurrak lehen baino hutsago gelditu ziren.
Itsasoko merkataritza murrizturik, lurrak jota Inperioko gerren
ondorioz, industriarik nahiz lurralde komunalik gabe, bizimoduaren itxaropena oso apala izaten jarraitu zuten.
Abian, esan bezala, iraultza.
Parisko 1789. urteko iraultzak,
Frantzian pobrezian bizi zen
gehiengoarentzat askatzaile kutsua izan arren, Lapurdiko erakundearekiko behin betiko kolpea izan zen. Lehenengo aldiz,
aberatsek, apaizek eta herritar
arruntek ordezkariak aukeratu
zituzten Parisko Gorteetarako.
Iraultzaileetariko bat, Joseph Garat nabarmendu zen euskaldunon eskubideen defentsan. Baina
alferrik, justu kontrakoa gertatu
baitzen. Parisko agintariek euskaldunon askatasuna amaitu zuten.
1789ko azaroaren 18an azken aldiz bildu zen Uztaritzeko Biltzarra. Bildutakoek, Euskal Herriarentzat egoera makurra zetorrela
ikusita, subiranotasunetik zer
edo zer gordetzeko asmoz, eskaera zehatza egin zioten itxura berria zuen Frantziako Estatuari:
Ipar Euskal Herriko hiru lurraldeetarako erakunde bateratua
sortzea. Baina ez zuten arrakastarik izan.
Segidan, biztanleen artean beldurra zabaldu zen bi gillotina jarri
zituztenean; bata, Donibane Lohizunen eta bestea, Baionan. Gillotina horietan dozenaka lagun hil
zituzten, horietako batzuk gutunak euskaraz idazteagatik.
Frantziako Iraultzak bertako
monarkia amaitu zuen, eta, horregatik, errege-erreginak zituzten Europako hainbat estatuk
—Espainiak, Alemaniak, Herbehereek eta Ingalaterrak— gerrara jo zuten. Espainiaren eta Frantziaren arteko gerran ehunka
gazte euskaldunek ihes egin zuten bi armadetatik, anaien arteko
borroka batean parte ez hartzeagatik.
Frantziako armadari intsumisioa egiteko aitzakia erabiliz, baita Pirinioetako bi aldeetako euskaldunen arteko laguntza ere, Parisko gobernatzaileen aginduz
Sara, Itsasu, Ezpeleta, Ainhoa,
Zuraide eta Azkaineko herriak
arpilatu egin zituzten, eta bertako biztanle guztiak, agureak eta
haurrak barne, Landetara kanpo-
Sarako ihesliarren
kantua
Les Paroisses du Pays
Basque pendant la
période révolutionnaire
1895ean Pauen argitaratutako liburuan azaltzen dira
honako bertso hauek:
«Nora zoazte hor gaindi,
[ardi nahasiak?»
«Espainiara goazi, doi-doia
[biziak.
launa, ahantz bekitzu guk
[egin gaizkiak,
gosez hil ez gaitezen
[mendian guziak.»
Emazteak ikaran sen arra
[bilatzen,
gizonak emaztea orori
[galdatzen.
«Zer egin zare, ama? Non
[da ene aita?»
Horra urragarri den haur
[gaixoen pleinta.
Etxelarren heldu-ta, oi, gure
[lastima!
Lurrean sartu zuken nork
[be re arima.
Nihork ez du leihorrik, ez
[norat arrima,
zenbat baikira bizi,
[hainbertze bitima!
Koko beltzak ez gaitu segur
[urrikari,
xixpaz eskaintzen dio
[frantses gizonari.
Eskualdunak bakarrik
[demagu janari,
ongi eginaz, launa, zuk
[emozu sari.
Gure galgarri haizen, Martin
[Dulunia,
bizirik jan darokuk
[bular-haragia!
Ator eta ikusak gure agonia,
hire baitara launak sar
[dezan argia.
Zeruetako Jauna, barka,
[barka guri,
eta guri bezala egizu orori.
Barka diozute zure etsaieri,
halaber nahi dugu guk egin
[gureri.
Bainan bihur gaitzatzu gure
[elizara,
ikus dezagun orok, ikus gure
[Sara;
begiz ikus detzagun batzuk
[haurrideak,
zenbaitek burasoak et'orok
[etxeak.
Ez bazaitzu komeni
[mirakulu hori,
indar emozu, otoi, gure
[bihotzari,
zure nahi saindura dadien
[sumeti,
zure manamenduak iduk
[detzan beti
D
ratu. 1794ko martxoaren 3an lau
mila lapurtarrek baino gehiagok
erbesterako bidea hartu zuten, janik eta urik gabe. Urte erdi geroago, horien erdiak hilak ziren.
2012ko otsailaren 5a • Igandea
Iritzia 15
Beroaldi siberiarra
Fenomeno paranormala
Eusko Jaurlaritzan
Siberiako hotzaldiaren erdian, Gasteizen tenperatura -7 gradukoa zelarik, lehendakariak eta sailburuek Eusko Jaurlaritzako lorategian egin zuten bilera, soinean mauka motzeko
kamisetak eta bermudak besterik ez zeramatela. Are gehiago, denek aurpegia gorriturik zuten, bero latza pasatzen ariko balira bezala, eta gehienak izerditan ari ziren. Serio Demoniok jakin ahal izan duenez, bilkuran PSE-EEko presidente Jesus Egigurenen aste honetako adierazpenak
aztertzen ari ziren: Euskal Herriko konstituzioaren aldeko
aldarria eta euskara hutsezko EITBren defentsa. Zertaz ari
ginen jabeturik, Txikiteroa, beti bezala, labur baina sakon,
oso sakon mintzatu zitzaigun: «Otegik ere kontuz ibili beharko luke. Martxa honetan, espetxetik ateratzen denerako, Egiguren izanen da ezker abertzaleko lider nagusia, eta berak
bigarren planoan geratu beharko du».
Lokuzio berria
Serio demonio
Juan Kruz Lakasta eta Zaldieroa
[email protected]
Bengoa Osasun sailburuak dio ETAren bonba batek desagerrarazi zituela haur lapurtuen inguruko zenbait dokumentu, 1975ean. ETAk, baina, 1982an jarri zuen lehendabizikoz
bonba bat auzitegi baten aurka. Balorazio asko egin daitezke
Bengoaren adierazpenon inguruan. Horietako bat, akaso lokuzio berri bat asmatu duela, erabilera anitz eduki dezakeena, eta denborarekin ETAren bonbak tribializatuz indarkeriak herri honetan eragin duen samina ahantzarazten ahal
duena. Ikasleak irakasleari: «Ezin izan ditut etxeko lanak
egin ETAren bonba batek desagerrarazi dituelako». Nerabeak gurasoei: «Ezin izan dut zuek agindu bezala etxera hamaiketarako iritsi, autobusa hartu behar nuelarik ETAren bonba batek desagerrarazi duelako». Lan bila dabilen pertsonak
lan elkarrizketa egiten ari zaionari: «Ezinen dugu argitu eskatzen duzuen lizentziatura dudan ala ez, bonba batek unibertsitateko artxiboa desagerrarazi duelako».
Kontzeptua
Gipuzkoako Diputazioak Lodosa-Sartagudako Ibaialde ikastolari 24.000 euro ematea «injerentzia hutsa da», Yolanda Barcina diputazio-buruaren arabera. Injerentziaren kontzeptua
ez zaigu argi geratu. Hainbat galdera sortu zaizkigu: Erriberan uholde handiak gertatzen badira eta Gipuzkoako suhiltzaileak laguntzera joaten badira, hori ere injerentzia izanen
da? Erriberan lurrikara handia gertatzen bada eta Nazio Batuen Erakundeak kasko urdinak bidaltzen baditu, hori ere injerentzia izanen da? Espainiako Gobernuak Itoizko urtegia,
Nafarroako ubidea edo abiadura handiko trena ordaintzea injerentzia al da? Nafarroako Opus Deiren Unibertsitateak eta
bere ikerketa zentroak Nafarroatik kanpoko hainbat diru laguntza jasotzen ditu: hori ere injerentzia al da? Edo injerentzia bakarrik da kanpoko norbaitek Nafarroako Gobernuak
hondoratu nahi duen hori salbatzen laguntzea?
Eskola zaharreko motibazioa
Azkenaldian, askok euskal kulturarekin loturiko diskurtso
zaharrak kritikatzen dituzte: azkenmoikainismoa, azken euskaldunak izatean bilatzea euskaldun izatearen balioa, euskara Europako hizkuntzarik zaharrena delako maitatzea eta
abar. Guk geuk egin izan dugu, eta berritzearen premia nabarmendu izan dugu. Alta, zenbaitetan diskurtso zaharrak
dira hobekien funtzionatzen dutenak. Adibide paradigmatikoa: Siberiako hotzaldia pairatzen ari garen honetan, zein da
jendea Euskal Herriko Estepara, hau da, Erriberara, LodosaSartagudara, hango ikastola salbatzeko antolatu duten festara joatera animatzeko modurik eraginkorrena? Zalantza izpirik gabe, eskola zaharrekoa: ba al dakizu hizkuntza bat ez dela
galtzen ez dakitenek ez dutelako hitz egiten baizik eta dakitenak hotz pixka batengatik kikildu egiten direlako? Hotz pixka
bat egiten duelako abandonaturik utziko al ditugu Erriberako azken euskaldunak? Zer da fuerteagoa, Siberiako hotza ala
gure euskaltzaletasuna? Bagara ala ez gara? Ez al dugu aski
gonadarik? Ez al dugu odolik zainetan?
Igandea • 2012ko otsailaren 5a
16 Begia
2012ko otsailaren 5a • Igandea
Begia 17
Parabolak
Amagoia Iban
Hotza egiten du eta tipula mozorroa aukeratu du eskaleak eliza atarian ezartzeko. Ailegatu da eta aurkitu du ume
jaioberria paperezko poltsa batean. Eliza barruan inork ez dio lagundu nahi eta,
azkenean, segurtasun enpresa pribatu
bateko uniformedunak luzatu dio eskua. XXI. mendeko pulpituetatik entzun
ohi diren parabola horietako bat, heroi
deusgabea, segurata aingerua eta lau
erruki hitz nahastuta beste albiste batera pasatzeko gaitasuna duen entzuleriarena.
Krisialdiaren mozorroa geruzaz geruza eranzten hasia den lapurreta kanpaina erraldoiaren albistera, esate baterako. Eskubideak, beharrak, airea bera ere
pribatizatu nahi dutenak malgutasuna,
mugikortasuna, erraztasuna… goitik behera zurrun agintzen, beti berean egoten zailduta, greben kontura txisteak
egiten. Eta kontra dagoena ilargian bizi
da, bai, non bestela. Beste parabola garaikide bat horixe: deusgabe alferra,
orojabe aingerua eta tipulaz beteriko
kale hotzetan humanitate zantzu bakar
izan nahi duen Neil Armstrongen bota
markarena.
Marka da.
Emakume bat, Madrilen, iragarki baten parean pasatzen. 2012-02-01. JUAN
CARLOS HIDALGO/EFE.
[email protected]
Igandea • 2012ko otsailaren 5a
18 Denbora-pasa
BagaBiga
Hitz gurutzatuak
1
2
3
4
7
5
6
8
Goitik behera
1. Zerga biltzeaz eta finantza arazoez arduratzen den
administrazio sail.
2. Leun, bigun.
3. Eguzkia irteten den alde.
4. Luzetara edo zeharretara
biribildua den sabaia.
5. Saihestuak.
6. Pilota handia.
12. Ipar Euskal Herrian, distiratsuak.
14. Algara, irri karkaila.
16. Gizakiaren odola xurgatuz bizi den intsektu
bizkarroia.
18. Gaizto, zital.
19. Pilotaren punpa.
21. Heldu, umotu.
Ezker-eskuin
7. Inuiten etxeak.
8. Libreak, loturarik gabeak.
9. Nahikoa.
10. Zerbait egiaztatzeko edo gezurtatzeko erabiltzen
den arrazoibide.
11. Ontzi talde.
13. ... uneko, garaian garaiko.
15. Zuhaitz eta zuhaixken enbor
eta adarren kanpoko estalkia.
17. Lantegiko kide.
20. Etsaiak, aurkariak.
21. Ibai putzu.
22. Ontzi batean, urpean gelditzen den alderdia.
23. Metal oso erradioaktiboa.
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
Zazpi aldeak
Sudoku gaitza
Robert Delaunay (Erritmoa, 1. zenbakia)
Sudokuzale porrokatuen gustuko jokoa dakarkizuegu ostera. Klasiko bat da, badakizue, 9 x 9 laukiko bederatzi karratu
dituzten taula horietakoa, baina molde honetako jokoen merkatuan, munduko azoka zabalean, inoiz prestatu direnetan
zailenetakoa, horrelakoxeak nahi baitituzte gure sudokuzale aseezinek. Ezetz ordu erdian asmatu. Eta ordubetean? Tira, ba...
4
4
8
7
5
8
9
2
3
5
1
2
2
5
9
4
9
1
2
2
1
6
3
5
7
6
2012ko otsailaren 5a • Igandea
Denbora-pasa 19
BagaBiga
pLurreko animalia handienetako batzuk
Hitz gezidunak
ABARKAK ▼
EGITEN DITU
1
▼
USAINAK
KONPOSITOREAK
GUZTIA AR
ARAUEKIN
ANTOLATUA
▼
EZ ZAHAR
▼
IKUSKIZUN
MOTA
PL.,ARRAIN
MOTA
SATURNOREN
SATELITEA
▼
▼
▼
ERAIL,HIL
▼
2
1.ETA 4.
BOKALAK
▼
▼
▼
▼
1.
▼
MODU
ATZIZKIA
BOROA
KUTSATZEN
DU
3.
GARBI
▼
▼
EGILE
ATZIZKIA
EZEZTA
▼
HAUTATZEKO
ALDI
▼
2.
500
▼
▼
▼
*
IRTEN,
JALGI
NI NAIZ,
HI ...
OXIGENOA
▼
▼
▼
▼
▼
TOKI,
LEKU
ZUGAITZ
MOTA
▼
BIZKAIERAZ, ▼
ILOBA
▼
GIZON
IZENA
▼
PILOTAK
EGITEN DITU
▼
GURASO
ARRAK
▼
▼
POZIK
▼
KONTSONANTEA
ERAIKIN
MOTA
ARAGOI,
BOKALIK
GABE
▼
▼
▼
ARDI,HITZ
ELKARTZEETAN
KONSTELAZIO
BAT
NIITROGENOA
▼
▼
▼
▼
SARRERA
NAHIZ
IRTEERA
KONTSONANTEA
▼
▼
JARDUN
METAL
ASTUN
HARRAPA
EZAK!
▼
TREBE,ABIL
▼
KAXOIA
▼
▼
▼
3
TURKIA,
INTERNETEN
▼
NASA
▼
BOKALIK
GABEKO GASA
HILDAKOAK
GARRAIATZEKO
▼
▼
▼
▼
▼
▼
KONTSONANTEA
▼
NONBAIT
p
BURDINA
ZURI
▼
▼
ARTOAREN
ERDIAN
▼
▼
▼
▼
▼
HIZKI BATEN
IZENA
▼
▼
▼
USO AR
AITORPENA
EGIN
▼
▼
▼
▼
BOKALA
▼
URETAN
IBILI
ZORATU
BOKALA
▼
INTSEKTU
MOTA
BOKAL
ERREPIKATUA
49
Hitz kateatuak
Erantzunak
3hizki
Bar
Har
Kai
Non
J
I
R
A
F
A
7 hizki
Altxatu
Inperio
Karkamu
Mugalde
D
G
E T A
N O Z
A I T
L E
O A
K E
A
S
A R T
R T U
K
A
I
4 hizki
Area
Kana
Mutu
Nagi
Orba
Ozar
Usna
Zaia
A
T
E
8 hizki
Arrazoia
Automata
Eraikina
Gapoinak
Guardiar
Ikazkina
Kutsakor
Maizenik
Nabarniz
Tanzania
Züharrar
Zurgihar
5 hizki
Amets
Aznar
Goait
Gutun
Noble
Xirio
A
A K
O A
B
A
E
T A L D
U T E
E F E
R R A
A N D
I
T O
A D E R
I
A R
O N
E
9hizki
Akrobazia
Aldudarra
Bigantxak
Kakalarri
Katatxori
Nizkiokek
K
U
T
S
A
G
A
R
R
I
11 hizki
Danbatekoak
Zirkunzisio
Karkamu
Mugalde
Nahimen
Oxidatu
Rosario
Saiatua
Uzkerra
Zaizkie
Zorriak
Zurubia
Z
R I
E R
A K
U
H A
A
I T
Z U
R
K
T I
A
O R
Diagraman koka itzazu ondoko hitz hauek:
U
S
A
R
13 hizki
Intsektizidak
Pasmo-belarrak
A
U
A B A R K
E R R I
A L A I
L
G U N E
P O P O T A M
I B U R U K I
N A R R A
L
U
U I
O I
E
A I T O
R I
G S
O N T E A
T O R R I
U N
I L
MUSIKA
NOTA
OIARTZUNGOA
▼
RÖNTGEN
TURKIAKO
P
H I
L
S O
T
F A
G
B I
L
B E
▼
2.HILABETE
BIKE
▼
▼
MUSIKA
NOTA
BIGUN
KARTA JOKO
SUITZAKO
IBAIA
DETEKTAGAILU
MOTA
TXISTU,LISTU
▼
▼
SUARI
DARIONA
▼
▼
MEHAR
LIBURU,TOMO
Igandea • 2012ko otsailaren 5a
20 Publizitatea
Egitura
berria 2012ko otsailaren 5a [email protected]
Larrialdiko
lurreratzea
Joan den urtarrilaren 27an aireko guztiak lurreratu zituen Spanairrek, finantza arazoek itota. Irudian, El Prat aireportuko pistak. ALBERTO ESTEVEZ / EFE
Finantza arazoek itota,Spanairrek bertan
behera utzi ditu hegaldiak,eta Katalunian
bandera airelinea bat lortzeko apustu
publiko eta pribatua zapuztu du.
Ivan Santamaria
panairreko airekoak
zerutik desagertu
dira. Arazo ekonomikoek behartuta, lurreratu egin ziren urtarrilaren 27ko iluntzean, eta ez
dira berriro aireratuko. Premiazko lurreratzea izan da konpainiarena, traumatikoa: lurrean utzi
ditu milaka bidaiari, eta kalean
zuzeneko nahiz zeharkako 4.600
langile. Haien haserre eta samin
ulergarriarekin batera, Spanairren erorketak beste amets bat
S
ere zapuztu du: Bartzelonako aireportua Europa mailako igarobide bihurtzeko asmoz Kataluniak
bultzatutako estrategiaren porrota izan da.
Irakurketa politikoa duelako
Spanairren krisiak, ondorio sozialen inguruko kezkak nagusi
izatea logikoa bada ere. Abiapuntua 2006. urtean koka liteke. Urte
horretan El Prat aireportutik
alde egitea erabaki zuen Iberiak,
haren tokia Clickair low cost filialari utzita. Madrilgo Barajas lehenetsi eta Bartzelona baztertuta
utzi zuen aireportu kudeaketa ba-
ten azken mailukada zen. Kataluniako alderdi ia guztiek eta enpresaburu askok iraintzat hartu zuten erabakia. Funtsean, El Prat
low cost konpainientzako azpiegitura bihurtzeko arriskua ikusten
zuten, Europako aire garraioan
garrantzirik gabekoa.
Eztabaidaren erdian AENAren
lana dago. Sozietate publiko horrek kudeatzen ditu Espainiako
Gobernuaren eskuetan dauden
aireportu guztiak, horien barnean Hego Euskal Herrikoak ere
bai. Eredu erabat zentralizatua
da. Tokian tokiko elkarteek eta
erakunde publikoek posible dute
aireportua bultzatzea, baina estrategia orokorra, inbertsioak eta
baimenak AENAren eskuetan
daude. Katalunia gogaiturik du
sistema horrek, eta aspaldi ari dira kudeaketa autonomoa eskatzen Bartzelonako aireportuarentzat, Barajasekin benetako lehia
bat suspertzeko helburuarekin.
Espainian kolore ezberdineko
gobernuek kudeaketa zentralizatu hori aldatzeko borondate gutxi
zutela ikusita, zeharbide bat hartzea erabaki zuten. Spanair airelinearen %80 erosteko ados jarri ziren Generalitatea, Bartzelonako
Udala, partzuergo publiko-pribatu batzuk eta zenbait enpresaburu. Orain dela hiru urte izan zen.
Hasieratik airelinea huts bat baino gehiago izan nahi zuen. Bartzelona kontinente arteko hegaldietarako hub bihurtzea zen helburua, Londres, Amsterdam, Frankfurt edo Barajasen pareko igaro-
bidea. Irabaziak izan arte baztertu zuen Spanairrek bidaia luze horiek egitea, baina, Star Allianceko
bazkide gisa, elkarteko airelinea
nagusien osagarri izaera indartzen ahaleginduko zen, tokian tokiko loturak eskainita. Horien artean zeuden Alemaniako Lufthansa, Asiako Singapur Airlines
eta AEBetako United. Ez zuten
lortu proiektua benetan gorpuztea, ordea.
Spanair ezin zen hutsetik hasi.
Konpainia eraberritua zen, bai,
baina egitura zabal bat indarrean
zuen, Eskandinaviako SAS konpainiaren eskuetan zegoena.
2007. eta 2008. urteetan 150 eta 215
milioi arteko galera esanguratsuak izan zituen. Irudi publikoan
ere arazoak zituen, Spanairrekoa
baitzen 2008ko abuztuan Barajasen istripua izan zuen JK 5022 airekoa.
(Hurrengo orrialdean jarraitzen du)
Egitura • 2012ko otsailaren 5a
22 Spanairren porrota
Zorrak itota
Azken bi urteotan, irauteko borrokan zeharo murgilduta aritu
da Spanair. Kataluniako erakunde publikoen hainbat kreditu jaso
izan ditu airean jarraitzeko, baina
egoerak eztanda egin du. «Ahal
genuena eta gehiago egin dugu
proiektuari laguntzeko, baina
ohartarazi genuen ezin zela izan
amaierarik gabeko zulo bat, muga
batzuk bazituela», adierazi zuen
Artur Mas Generalitateko presidenteak Spanairren hegaldiak
bertan behera geratu ondoren.
Bazkide indartsu bat bilatzen
saiatu dira azken hilabeteotan.
Qatar Airways izan da azkena,
baina negoziazioek ez dute fruiturik eman. Europak, berriz, ebaz-
‘‘
Spanair saiatu da
hazkunde organikoa
izaten, eta krisian
ezinezkoa izan zaio»
GERMA BEL
Bartzelonako Unibertsitateko doktorea
Spanair aire konpainiaren ibilbidea
2011
I-11ren ondoren utzi
zituen hegaldi
interkontinentalak
JK 5022
hegaldiaren
istripua Madrilen
RAMON TREMOSA
Ekonomialaria eta CiUko europarlamentaria
pen ia erabakigarri bat atera du:
Hungariako Malev airelineak
jaso zituen laguntza publikoak legez kanpokotzat jo, eta itzultzera
behartuko du. Spanairrekin egoera errepikatzeko arriskuak—Generalitateak 140 milioi inguru
eman dizkiola baieztatu du— balizko inbertsoreak uxatu ditu.
Kataluniako
partzuergo
batek
kontrola
hartu zuen
martxoan
Star Alliance
elkartean
sartu zen
20
18
t
je
sy
Ea
10,0
7,0
16
12,6
14
4,4
opa
Air Eur
12
13,18
10
20,23
12,56
4,2
8
Iberi
a
3,8
Lu
fth
an
sa
6
22,5
4
2
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
2011
Euskal Herriko aireportu eta bidaiariak
2011
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
1,0
Vueling
Air France
Air Nostrum*
Spanair
Iberia
0,6 milioi
bidaiari
GUZTIRA
5,5 milioi
17,4
bidaiari
Loiu
Lufthansa
4,5
Air Europa
4,3
0,5
Ryanair
Air Berlin
Regional**
* Iberiaren filiala
** Air Francen filiala
itze
Miarr
73,2
Easyjet
Spanair konpainiak
lan egin izan zuen aireportua
Ho
nd
arr
ibia
No
Fo ain
ro
nd
a
ITURRIA: AENA, MIARRITZEKO AIREPORTUA
Spanairrek 607 milioi euroko
fakturazioa izan zuen 2010ean; eskura dagoen azken datua da,
2007an zuenaren erdia. 2009an,
185 milioi euro galdu zituen, eta
2010ean, 115. Hartzekodun Lehiaketarako aurkeztu zuen informazioaren arabera, ia 450 milioi euroko zorra pilatua du. Zaila izango
dute guztiek kobratzea, aktibotan
100 milioi inguru baino ez dituelako. Esaterako, ez du hegazkinik jabetzan.
Bidaiari trafikoan Spanairrek
toki esanguratsua zuen. El Prat
aireportuko bigarren airelinea
nagusia zen, eta joan den urtean
4,3 milioi lagun eraman zituen, bidaiari guztietatik %12 inguru.
Euskal Herrian ere hutsune nabarmena utziko du. Trafiko guztiaren ia %11 kontrolatzen zuen
—600.000 bidaiari —, Bilbotik egiten zituen hegaldiei esker.
Joko zikina?
Borondate politiko argia
egon da Bartzelonako
aireportuak Madrilgoa
aurreratzea eragozteko»
El Prat aireportuko bidaiarien banaketa
Milioi bidaiari
Ryanair
Airelinean gertatu dena ulertzeko sorrera aintzat hartzea
ezinbestekoa dela uste du Germa
Bel Bartzelonako Unibertsitateko Ekonomia doktoreak. «Beste
batzuk erakartzeko aukera ahuldu zenean, Spanairren hazkunde
organikoa bultzatu zen. Prezio
apaleko konpainiek egiten duten
gisara kostuak murriztea ezinezkoa zitzaion, zuen egituragatik,
eta, krisi giroan haztea oso zaila
zenez, ezin izan du aurrera egin
azkenean».
Spanairren porrota
Vue
ling
(Aurreko orrialdetik dator)
PSCk, ERCk eta ICVk osatutako
hiruko gobernua zegoen Generalitatean Spanairren asmoa martxan jarri zenean. Beste batzuen
babesa bazuen, tartean CiUrena,
orain gobernuan bakarrik ari den
taldearena. Ramon Tremosa ekonomialaria CiUko diputatua da
Europako parlamentuan. Haren
irudiko, bestelako interes batzuk
sartu dira jokoan Spanair hondoratzeko. «Borondate garbia dago
Bartzelonak Madril aurreratzea
eragozteko», salatu du.
Joko garbirik egon ez dela agerian uzteko, zenbait datu aipatu
ditu Tremosak. Kontuan hartu
Zeruko beste porrotak
Air Madrid
pKaosa Gabonetan. 2006.
urteko abenduaren 15ean utzi
zituen hegaldiak bertan behera Air Madridek. Gabonen atarian, 120.000 bidaiari baino
gehiago lurrean utzi zituen.
Horietatik asko, bidaia luzeak
zituztenak. Bederatzi hegazkin
zituen, eta, batez ere, Hego
Amerikako hiriburu batzuk
Madrilekin lotzen zituen.
Konpainia hiru urte lehenago
jarri zen martxan. Lehenbiziko
akziodunen artean Eroski zegoen, jabetzaren %10arekin.
Hori bai, 2004ko abenduan
Optursa eraikuntza taldea akziodun bakarra bihurtu zen.
Sustapen Ministerioak behin
baino gehiagotan ohartarazi
zion atzerapen eta matxuren
ondorioez. Eskatzen zitzaizkion zuzenketak egin ordez,
jarduerak eten zituen enpresak. 1.200 langile inguru zituen
porrot egin zuenean.
Air Comet
pIngalaterrak salatuta. Marsans turismo taldearen airelinea zen Air Comet. 1996. urtean sortu zen, Air Plus Comet
izenarekin. Arazoak 2009. urtean biderkatu ziren. Abuztuan, astebeteko greba antolatu zuten airelineako pilotoek,
bi soldata eta aparteko ordaina zor zitzaielako.
Azaroan, IATAko konpentsazio
batzordetik egotzi zuten, eta
hilabete geroago Londresko
epaitegi baten epaiak hegaldiak bertan behera uztera behartu zuen, Alemaniako Nordbank bankuaren salaketari jarraituz. Abenduaren 21eko
ebazpen horrekin txartel
gehiago saltzea eta hegaldiak
egitea debekatu zitzaion.
Debekuaren ondoren, 650
langile kalean uzteko erregulazio eskaera egin zuen Air Cometek. 7.000 bidaiari inguru
utzi zituen lurrean, eta 17,2 milioi euroko zorra ordaindu
gabe utzi zuen.
Euskal Air
pJaurlaritzaren abentura. Airelinea bat sustatzeko grinak
jo zuen Eusko Jaurlaritza bera
ere.Forondako aireportutik
charter hegaldiak bultzatzea
zen helburua,eta horretarako
sortu zen Euskal Air.Hori bai,
ez zuen sekula izan izen ofizial
hori,Nortjet baizik,eta egoitza
Mallorcan eduki zuen,Araban
izan ordez.1989an abiatu zen,
BBK-k,Kutxak eta Vital Kutxak
jarritako kapitalari esker.Urte
horretako otsailaren 12an egin
zuen lehen hegaldia.Azkena
1992ko apirilaren 14an izan
zen,errentagarritasun faltagatik eta Jaurlaritzak diru gehiago jartzeari uko egin ziolako.
beharreko gertakari nagusietako
bat Ryanair El Prat aireportuan
aritzeko baimena lortzea izan
zen. «Sinestezina da; ez duzu aurkituko Europako beste aireportu
handi batean ere. Ez Parisko
Charles De Gaullen, ez Londresko
Heathrown, ez inon. Spanair akabatzeko helburuarekin iritsi zen
Ryanair Bartzelonara». Hiruko
gobernua osatzen duten alderdien ardura eta errua izan zela uste du Tremosak, eta horrekin batera Gironako eta Reusko aireportuek zuten trafikoa suntsitu zela
gogorarazi du.
Beste fronte batean, Iberia legoke. «Spanairrek eskaintzen zituen ibilbideei ekin zien Vuelingek, prezio ezin lehiakorragoekin. Esaterako, Bilbo eta Valentzia artekoa. Prezio merke horiek
sostengatu zituen Iberia taldeak».
Iberiak eta AENAk, Ryanair erabilita, El Praten hazkundea mugatzeko «gerra» egin dutela ziurtatu du Tremosak.
Spanair Kataluniako bandera
airelinea bihurtzeko ahalegina
zapuztu izanak ondorioak izan ditzake aireportua indartzeko asmoan. Oraingoz, argi dago kostu
apaleko konpainiak saiatuko direla utzitako leku zabala eta negozioa bereganatzen. Porrotaren
aurretik, Bartzelonako aire trafikoaren %40 kontrolatzen zuten
Vueling, Ryanair eta Easyjeten
artean. Aurrera begira, ordea, giltzarria azpiegituraren kontrola
dela uste du Belek. «Banakako
kudeaketa autonomo batekin,
kudeatzaileak eskaintza erakargarriagoak egin ahalko lituzke.
Aireportua kontrolatzea da tresnarik indartsuena, bandera airelinea izatea baino gehiago».
Bartzelona hazteko gai izan da.
2010 eta 2011 bitartean zazpi milioi
bidaiari gehitu ditu, eta iaz 34 milioi mugitu zituen, sekula baino
gehiago. «Kudeaketa propiorik
gabe, geuk zer esanik izan gabe,
eta politika publiko guztiak kontra izanik, miraria da Bartzelonak
nola erakarri dituen hainbeste bidaiari», esan du Tremosak. Azpiegitura dinamikoa izanik Spanairren hutsunea gainditzeko bitartekoak badituela uste du, gainera.
Eskaintza indartzeko bideak
lortzea da gakoa. Atzera begiratuta, 2004an egunero hegaldi bakarra zuen Bartzelonak AEBetara.
Gaur egun, zortzi eta hamar bitartean dira. Dubairekin ere lotura izango du udatik aurrera, eta
Singapurrera ere badu honezkero. Beste kontinente batzuetarako hegaldiak erakartzea posible
ikusten du oraindik Belek. «Europatik kanpoko konpainien bideari jarraitu beharko dio, lotura hegaldien dependentzia handia ez
dutenak. Bolada baterako hor legoke Bartzelona, El Prat nazioarteko lotura zentro garrantzitsu
gisa erabiliko duen airelinea bat
etortzea oso zaila litzatekeelako
orain».
2012ko otsailaren 5a • Egitura
Spanairren porrota23
Aireportuentzat sistema berri bat martxan jarri nahi du PPk. Irudian, bidaiari bat Barajasko aireportuan. JUANJO MARTIN / EFE
Zatikatua baino, nahiago pribatua
PPko gobernuak atzera egingo du
El Prat eta Barajas AENAtik atera
eta kudeaketa propioa izateko
PSOEk prestatu zuen bide orrian.
I.S.
Bitarteko hutsa zen Spanair. Benetako helburua, beti, El Prat
kontrolatzea izan da. Aireportuaren geroari buruz erabakitzeko
eskubidea izatea «estatu auzia»
da aspalditik Katalunian. Herrialdeko ekonomia bultzatzeko
palanka ezinbestekotzat jotzen
da, munduarekin lotura zuzena
izatea ekarriko dion bidea. Grina
horrek beti egin du talka Espainiako txandako gobernuarekin.
Oraingoan, berriro ere, PPk bide
hori itxiko duela iradoki du. Zatikatua baino, nahiago du AENA
esku pribatuetan utzi, antza.
Aireportuak kudeatzeko ereduan aldaketa sakonak egiteko
bide orria prestatu zuen PSOEko
gobernuak. Haatik, hauteskundeak aurreratu zirenez, azken
urratsak egin gabe geratu dira.
Funtsean, AENAren monopolio
publikoaren amaiera zetorren,
aire nabigazioa eta aireportuak
banatu ondoren. Barajas eta El
Prat modu bereizi eta autonomoan kudeatuak izateko zenbait
pauso aurreikusi zituen. Era berean, kapital pribatuari esku hartzeko aukera eman nahi zion.
Hain zuzen ere, AENAren %49
arte enpresa pribatuei uztea aurreikusi zen.
Sustapen Ministerioaren iragarpena nahiko polemikoa zen.
Alde batetik, AENAren izaera
erabat publikoa defendatzeko
kanpaina bat abiatu zuten sindikatuek. Azpiegitura handiek zituzten irabaziei esker galerak dituen aireportu txikien sareari
eustea posiblea dela argudiatzen
dute. AENAren eskuetan 47 aireportu daude. 2010. urtean, soilik
hamar aireportuk izan zituzten
irabaziak, eta 275 milioi euroko
galera pilatu zuten denen artean.
AENAk, gainera, 13.000 milioi euroko zorra du kontuetan.
Aireportu nagusien arteko
lehia falta da kezka. Antzeko monopolio egoerak ez du parekorik
Europan. Kritikoek beti nabar-
mentzen dute Errumania dela antzeko sistema indarrean duen herrialde bakarra. AENAk azken hitza duenez, Madrilgo Barajasek
beti lehentasuna izan duela kritika oso hedatua da Katalunian.
Eta Bartzelonari ez zaio eskaini
azpiegitura nahierara garatzeko
biderik.
Madrilgo eta Bartzelonako aireportuen inguruan ere iritziz aldatu zuen gobernuak. Hasiera batean, bi horietan AENAk jabetzaren %51 izango zuen; erkidegoek,
%39, eta kapital pribatuak, %10.
Sindikatuek monopolio
publikoa babesten dute,
eta kritikoentzat lehiarik
eza eragiten ari da
Barajas eta El Prat
banaka pribatizatu
ordez, sistema osoaren
parte nahi ditu PPk
Ondoren, atzera egin, eta bi azpiegiturak lehiaketa baten bidez adjudikatzea onetsi zuen.
Pastorren hitzak
Mariano Raxoiren gobernu berriak dituen asmoei buruz ezer
gutxi aurreratu da. Soilik PSOEk
abiatu zuen bidea itxita dagoela.
Aireportuak kudeatzeko «eredu
berri bat» prestatzen hasi direla
azaldu du Ana Pastor Sustapen
ministroak, eta Barajas eta El
Prat pribatizatzeko prozesua bertan behera geratu da, ez delako
eredu berri horrekin bateragarria. Pastorrek defendatu du
AENA «parte bakoitzaren batuketa baino gehiago» dela, eta gizarteari «balioa emateko» eskatu
du, aurrerago kapital pribatuari
sartzen uzteko.
Barajas eta El Prat elkarren artean lehiatu ordez, eredu beraren
parte izatea defendatu du Pastorrek. Datorren otsailaren 8an agerraldia du Espainiako Kongresuan, eta egun horretan xehetasun gehiago emango dituela espero da. Oraingoz, Kataluniako alderdien artean kezka sortu dute
aurrerapen horiek.
Germa Bel Bartzelonako Unibertsitateko Ekonomia doktorearen ustez, guztia orain arte zegoen bezala uzteko itxura hartzen
hasi zaio PPren politikari.
«Aurrerapauso txikiak ziren, funtsezko elementuak —tasak,
inbertsioak eta lurreratze eskubideak— organo zentralaren
eskuetan geratzen zirelako».
Monopolio zentralizatua ez bada
aldatzen, aireportu bakoitzari
ezinezkoa izango zaio bere helburuak bilatzeko lehiatzea. «Ondoren, kapital pribatuaren parte
hartzea bilatuko dute, baina,
kudeaketa zuzenean baino gehiago, finantza ekarpenean pentsatuta legoke».
Barajas eta El Prat adjudikatzeko prozesua martxan jarri
zuen Sustapen Ministerioak. Horri esker, gutxienez 5.300 milioi
euro sakelaratzea espero zuen,
3.700 milioi Barajasekin eta beste
1.600 El Pratekin. Adjudikazioa
hogei urterako zen, eta trukean
urtero azpiegituraren fakturazioaren %20 ordaindu beharko zuten adjudikazioaren irabazleek.
PPri hasieratik ez zitzaion prozesua gustatu, eta hauteskunde
aurrerapena kontuan hartuta,
pribatizazioak bertan behera uzteko exijitu zion Zapateroren gobernuari. Joan den urteko urrirako eman zieten epea luzatzeko eskatu zuten inbertsiogileek, dirua
biltzeko zailtasunak argudiatuta.
Hurrengo epea urtarrilaren 31n
amaitu zen, baina prozesuak ez
du aurrera jarraituko. Guztira,
zazpi taldek egin zituzten eskaintzak. Eraikuntza enpresak, pentsio funtsak, aseguruak eta aireportu kudeatzaileak bildu ziren
zazpi partzuergo horietan. Bertan behera geratu da guztia.
Egitura • 2012ko otsailaren 5a
24 Hitz bitan
Bakarrizketan
Oharra
Kongresuari
Mezuetan ere monotonia
I.Aranburu
1 Zer gertatzen zaio Ben Bernankeri? Ostegunean AEBetako Kongresuaren aurrean agertu zen Erreserba
Federaleko burua, eta errieta egin
zien kongresukideei defizita eta zorra
murrizteko planik ez dutelako.
2 EBren bidea hartu nahi al du? Ez,
ekonomia bultzatzeko neurriekin
ados dago, eta horregatik iradoki du
interes tasak zerotik gertu izango direla 2014ra arte. Gainera, prest dago
hipoteka maileguak erosten jarraitzeko, etxebizitza merkatua suspertzeko.
Baina kezkatuta dago egoera ekonomikoa «normaldu» ondoren ere
AEBek «desoreka jasanezina» izango
dutelako beren aurrekontuetan. Eta
Grezia izenez aipatzera iritsi ez bazen
ere, gogorarazi zuen «herrialde talde
bat» pott egiteko zorian daudela inbertitzaileen konfiantza galdu dutenean. «Egoera zuzendu ezean, gure
ere horretara goaz».
3 Hain gaizki daude AEBak? Langabezia, esaterako, jaisten ari da: urtarrilean 243.000 lanpostu berri sortu ziren, eta langabezia tasa bi hamarren jaitsi zen, %8,3ra. 2011ko azken
hiruhilekoan %0,7 hazi zen, eta etxeen salmenta berriz abiatu da.
4 Europa baino hobeto, beraz? Ez
guztiz. Kontu publikoak egoera kaskarragoan dituzte AEBek. Fedek espero du defizita 1,1 bilioi dolarrekoa
izatea aurten (BPGaren %7), eta zorra 15 bilioira iritsi da (BPGaren
%101,8). EBk %6,6ko defizita eta
%80,2ko zorra zuen 2010ean. Datu
ofizialak falta diren arren, defizitak
beherantz egin du 2011n, eta zorra
pare bat puntu handitu da.
5 Zer erantzun zioten kongresukideek? Demokratek, oro har, Bernanke errepublikanoaren politika sostengatzen dute, besteak beste, hazkundea sendotu eta langabezia gutxitzen
bada Barack Obamak beste lau urtez
lehendakaritzari eutsiko diola espero
baitute. Errepublikanoek, berriz, estu
hartu zuten Fedeko burua, enpleguari
garrantzi handiagoa ematen ari zaiolako inflazioari baino. Batzuk Bernankeri kargu hartzera iritsi ziren kontu
publikoen orekaz eta etxegintzaz arduratzeagatik, bi horiei buruzko eskumenik ez duelakoan.
JIM LO SCALZO / EFE
Titulutik haratago
Iker Aranburu
E
derrak entzun ditu aste honetan Mario Monti Italiako
lehen ministroak, gazteei
lanpostu finkoez ahaztea gomendatu dielako, «monotonoa» omen delako. «Gazteek ohitu beharko dute bizi osorako lanpostu finkoa ez
izatera. Askoz politagoa da aldatzea eta
erronka berriak onartzea». Egia da hark
bete-betean jarraitu diola politika horri:
azaro honetan Italiako gobernuburutza
eskuratu aurretik, Turin eta Bocconi unibertsateetan aritu zen irakasle; Europako
Barne Merkatuko eta Lehiarako komisarioa ere izan da, eta astia aurkitu du Goldman Sachs, Coca Cola eta beste multinazional batzuen aholkulari izateko. Alegia,
beti zutik erortzen den horietakoa dela,
bere gaitasunarengatik, harreman onak
izateagatik edo auskalo zergatik.
Adierazpenek hautsa harrotu dute Italian. Ezin besterik izan: bizi arteko senatari batek —hori bai asperdura, Senatua!—
gazteei saldu nahi die ez dela problema
handia kaleratuak izatea... noiz eta kaleratzea erraztuko duen lan erreforma bat
aurkeztu behar duen bezperan; non eta 25
urtetik azpikoen %31 lana topatu ezinik
dabiltzan herrialde batean; noiz eta Eurostatek jakinarazi duenean langabeziaren igoerak ez duela etenik, eta EB osoan
22,8 milioi lagun lanik gabe daudenean.
Arazoa, antza, monotonia da, eta ez enplegua topatzea, edo enpleguari eustea, edo
hilero soldata etxera eramatea, edo ez jakitea datorren hilean etxearen mailegua
pagatzerik izango ote den.
Gurean ere badator erreforma, dato-
rren aste honetan ez bada hurrengoetan.
Oraingoz ministrorik ez da azaldu langabeziaren errua langabeei botatzen, asko
jota jauntxo bat Andaluziako jornalariei
lan egiteko gogorik eza egozten —eta
inoiz baino lan gehiago egin behar izan
zuen hark, bere irudia garbitu nahian—.
Hemen, datuak Italian baino okerragoak
dira: Lanbideren eta Nafarroako Enplegu Zerbitzuaren zerrendetan 206.000 lagun daude, eta 25 urtetik beherakoen %35
daude lanik gabe. Kopuru handienak dira
krisia hasi zenetik, nahiz eta bidean lan
erreforma salbatzaile horietako bat egin
den. Emaitza justu-justu kontrakoa da:
inoiz baino kontratu prekario gehiago
egiten dira, eta orduan sortutako kontratuak inor gutxik baliatzen ditu: urtarrilean sinatutakoen %0,56 baizik ez dira.
Hala ere, ildo horretan insistituko du
orain Lan Ministerioak. Horiek ere ez
dute aldatzeko gogo handirik.
Enpleguaz behingoz. Monotonoak
izan dira neurri batean Europako Batasunak azken bi urteotan egin dituen goi bilerak ere. Beti gauza berari buruz hitz egiten: kontu publikoak txukuntzeaz, defizita murrizteaz, austeritateaz... Bada,
Merkelek dagoeneko lortu du nahi zuena.
EBko 25 herrialdek —guztiak Erresuma
Batua eta Txekiar Errepublika izan
ezik— beren burua lotu dute diziplina fiskal zorrotzera. Maastrichtek sortutako
Egonkortasun Itunaren bertsio gogortua
izango da martxoan sinatuko dutena.
Hango hark ez zuen askorik funtzionatu,
eta oraingoak ere ez du itxura onik. Denborak esango du.
Orain, behin Alemaniak lortu duela
EBko beste kide guztiek bere antz handiagoa izatea —edo nahi izatea—, agian zabalduko du eskua, eta ahalegin handiagoa egingo du Europa hegoaldea zulotik
ateratzeko. Dagoeneko eman du baimena
enpleguaz ere hitz egiteko. Aspaldiko partez, hortaz ere aritu ziren astelehenean,
ikusi baitute guraizeak soilik erabilita
langabeak gehitzen eta herritarrak haserretzen direla eta nahiko gutxi lortzen dutela defizitaren aurkako borrokan. Baina
zer proposatu dute? Oraingoz, hitz onak
besterik ez. Gazteen langabezia txikitzeko eta egonkortasun funtsak enpleguaren alde erabiltzeko 1997an prestatutako
errezetak mikrouhin labean berotu dituzte, eta berriak balira bezala aurkeztu. Monotonoa hori ere.
Mario Monti, telebistan, lanpostu finkoen monotoniaz aritu zenean. MASSIMO PERCOSSI / EFE
Asteko enpresak
CAF
48 milioi euroko
kontratua
Chrysler
Deustsche Borse Bankoa
Irabaziak, 1997tik NYSErekin
Irabazi txikiagoak,
lehenengoz
bat egin ezinda
erreserbengatik
Ingalaterrako Birmingham
hiria hemeretzi trabiaz hornitzeko lehiaketa irabazi du
CAFek. Trukean 48 milioi
euro jasoko ditu talde beasaindarrak, eta sarea hedatzea erabakitzen badute
beste sei tranbia egiteko eskaria ere jaso lezake. Eraiki
behar dituen tranbiak Urbos
modelokoak dira, 30 metroko luzera dute, ezinduentzat
prestatuta daude eta orduko 70 kilometroko abiadura
har dezakete.
1997tik lehenengoz, urtea
irabaziekin bukatu du
Chrysler taldeak: 183 milioi
euroren etekinak erdietsi
ditu 2011an. Berez, irabazi
handiagoak izan ditu taldeak. Baina 551 milioi euro pagatu behar izan dizkio AEBetako Gobernuari, 2009an
porrotetik salbatzeko eman
zion laguntzaren truke.
Emaitza on horiek, neurri
handi batean, Jeep markako
autoek izan duten arraskatari esker lortu ditu.
Deutsche Borse eta NYSE
Euronext burtsako operadoreei bat egitea galarazi
die Europako Batzordeak,
Europako finantza produktu
konplexuen arloan monopolio gisa joka zezaketelako.
Izan ere, bi enpresa horiek
egiten dituzte finantza produktu horien salerosketen
%90. AEBetako lehiaren
babeserako erakundeak bat
egiteko baimena eman zien,
baina Bruselak fusioa galaraztea erabaki du.
Bankoa Credit Agricolek 6,8
milioi euro irabazi ditu 2011n,
2010ean baino %6,5 gutxiago, baina 2008an baino
zertxobait gehiago. Azaldu
du jaitsiera erreserbetara
inoiz baino diru gehiago bideratu duelako izan duela,
irabazien %15, hain zuzen.
Bankoa Credit Agricolek
%10,6tik gorako oinarrizko
kapitala daukala, Espainiako Bankuak datorren ekainetik aurrera eskatuko duen
%9tik gorakoa beraz.
2012ko otsailaren 5a • Egitura
Hitz bitan 25
Aurpegitegia
Adi datuari
%1,837 %0,3
%21,2
pEuriborra, beherantz. Urtarrilean ere behera egin du Euriborrak, hipoteka gehienak
kalkulatzeko erreferentziatzat hartzen den indizeak.
2009ko uztailetik hilabete
bakarrean izandako jaitsierarik handiena izan du. Dena
den, hori ez da aski izango hileroko kuotak merkatzeko.
Iazko urtarrilean %1,55ean
zegoen Euriborra; aurtengoan, berriz, %1,837an.
pBEZa igo nahi du Sarkozyk.
Iazko urrian egindako elkarrizketa batean, Nicolas Sarkozy
Frantziako presidenteak esan
zuen BEZ balio erantsiaren
zerga igotzeko asmorik ez
zeukala. «BEZa igo? Erraza
bezain bidegabea litzateke;
kontsumoan eragingo luke»,
adierazi zuen. Baina iritziz aldatu da. Orain dio BEZaren
gorengo maila %19,6 ez,
%21,2 izango dela.
pAtzeraldirantz. Nafarroako
barne produktu gordinak
%0,3 egin zuen behera iazko
azken hiruhilekoan. Arabako,
Bizkaiko eta Gipuzkoako datu
ofiziala datorren astean argitaratuko du Eustatek, baina
Eusko Jauraritzak dagoeneko
aurreratu du hazkunde negatiboa egon zela. Aurtengo lehen hiruhilekoan gauza bera
gertatuz gero, Hegoaldea
atzeraldian sartuko da.
206.016
pAspaldiko urtarrilik txarrena . Urtarrilean 13.676 lagun gehiagok eman dute izena Lanbiden
eta Nafarroako Enplegu Zerbitzuan. Horrenbestez, krisia hasi zenetik aurreneko aldiz, 200.000
laguneko langa gainditu du langabeen kopuruak Hego Euskal Herrian. Zehatz esateko, 206.016
langabe zenbatu ditu Espainiako Enplegu Zerbitzu Publikoak. Joan den astean, 176.000 ziren,
INEren arabera.
Aste honetan entzunak
«Zer pentsatzen dute
Gipuzkoako 44.000
langabeek metaleko
pribilegioez?»
«Gogorrena orain dator.
Lan erreforma greba
orokor batekin
ordainduko dut»
«Krisian Santanderrek
ez du erru handirik;
politikariek egin dute
gaizki»
JOSE MIGUEL AIERTZA
MARIANO RAXOI
EMILIO BOTIN
Adegiko idazkari nagusia
Espainiako Gobernuko presidentea
Santander bankuko lehendakaria
Asteari so
Joseba Barandiaran
H
ori da nagusiki
Facebook: jendeak elkar topatzeko, elkar eragiteko, elkarren
berri izateko topagune birtuala;
aurpegi bilduma. Harvard (zelan
ez) du jatorri eta mundua helmuga. Zortzi urtean ia mila milioi
erabiltzaile lortu dituen sare soziala; Errusia eta Txinan ez, ia
beste edonon, sare sozial nagusi
bihurtua (baita Brasil eta Indian
ere), 3.000 lagun soilik enplegatu
eta iaz ia 700 milioiren mozkinak
eskuratu zituena, nagusiki publizitatea saltzetik (irabazi hori
ikusteko bi modu: erabiltzaileko
euro bat da, gutxi gorabehera…
baina enplegatuko ia milioi laurdena). Gure Facebookeko wall
edo hormari 100 euroko balioa aitortuko dio laster burtsak (izan
Nasdaq, izan Wall Street); eta zergatik? Bada, bertara arretaz eta
interes handiz begiratzeko dugun ohitura berriagatik. Batik
bat, publizitate oso egokitua eskaintzeko aukera duelako.
Asko baitaki Facebookek erabiltzaile bakoitzari buruz: ohikoan, badaki gizon edo emakume
garen, geure adina, urtebetetze
eguna noiz dugun, ezkonduak garen edo ez, non bizi garen, nongotarrak garen, zein enpresatan
Betikoan
tematzeak ez du
arrakastarik
ziurtatzen, nahiz
eta betikoaren
balioak ahaztea ez
den komeni.
Guztion ziztada,
beraz, ezinbesteko
izango da
komunikazio
esparru euskaldun
zabalago baten
garatzeko, geure
kazetari eta geure
mundu ikuskerak
babebestu eta
mantentzeko.
egiten dugun lan, zein ordu eta
maiztasunez jarduten garen sare
sozialean, nolako parte hartzea
dugun (zenbat orri ikusten ditugun, argazki, bideo eta abarrak
sartzen ditugun), zein zaletasun
dugun, zein hizkuntza darabilgun…
Eta Anaia Nagusiaren gisara
baina geuk eta gure sare sozialak
(lagunek) doan emandako informazioa da. Zergatik? Denborapasa dibertigarria zaigulako, zenbait lortura lortu edo mantentzeko, zozketa baterako...
harremanengatik, finean. Herriko plazara solasera joan gaitezkeen arrazoi berberengatik. Publizitate ikuspuntutik, alta, jende
askorengana modu eraginkorrean eta helburu edo target oso zehaztuekin iristeko tresna aparta
bihurtu da.
Ikuspuntu ekonomiko batetik,
jaio, hazi, heltzen ari eta uneren
batean gain behera sartuko den
produktu edo enpresa batez baino ez gara ari. Hein batean, Fiat,
Kodak, General Motors edo Bizkaiko Labe Garaiak bezala. Baina Facebooken pagotxa horren
bila (mila milioi dolar iaz) lehiakideak abiatu(ko) dira, laster baino lehen. Berrikuntzak eta aldaketak izango dira bai teknologian, bai guregan, eta
Facebookek, ziurrenik, lehia murrizteko eta merkatu kuota babesteko bereak eta bi egingo ditu.
Lehiakideen erosketak, berbarako. Aipagarria behintzat bada
Google ahalguztidunari Google
Plusen arrakasta eragotzi diola
oraingoz.
Baina, batik bat, teknologiak
munduan eragi(te)n dituen aldaketen berri ere ematen du. Duela
urte gutxi Iruñean izan genuen
Mark Zuckengerg gaztea munduko gizon aberatsenetan kokatu
du aurpegitegi edo plaza bitxi
horrek. Bestalde, berriak, salaketak, eztabaidak, kezkak...
mundu osora berehalakoan eta
norberaren lagun eta ezagunen
bidez zabaltzeko aukera aparta
eskaintzen du. Free 8719600510
kasu.
Aldi berean, ohiko prentsa,
berbarako paperezko hau, gain
behera doa, artisautza produktu
bihurtze bidean dabil eta masa
kritikoa galtzeko arriskua du;
noizbait idazmakinei, iratzargailuei eta kaikuei gertatu zitzaien
bezalaxe, birmoldatze garaian
dago. Betikoan tematzeak ez du
arrakastarik ziurtatzen, nahiz
eta betikoaren balioak ahaztea ez
den komeni. Guztion ziztada, beraz, ezinbesteko izango da komunikazio esparru euskaldun zabalago baten garatzeko, geure kazetari eta geure mundu ikuskerak
babestu eta mantentzeko.
Egitura • 2012ko otsailaren 5a
26 Nekazaritza
Aliantzan,«eraginkorrago»
Eusko Jaurlaritzak Hazi sortu du,
Itsasmendikoi, IKT, Basque Food eta
Kalitatea fundazioa batuta. Lehen
sektore «lehiakorrago bat» du xede.
Aitziber Arzallus
usko
Jaurlaritzak
orain dela gutxi arte
parte hartzen zuen, zuzenean edo zeharka,
landa eta itsas inguruneak sustatzeko 40tik gora erakundetan. «Tamaina horretako
egitura bati eustea ez zen ez arrazoizkoa, ez zentzuzkoa, ez justifikatzeko modukoa», Pilar Unzalu
Ingurumen sailburuaren hitzetan. «Bagenekien gauzak hobeto
egin genitzakeela, baliabide publikoak modu eraginkorragoan
kudea genitzakeela. Eta hori egin
dugu». Jaurlaritzak Hazi sortu
du, landa ingurunearen eta itsasertzaren garapenerako korporazio bat.
Itsasmendikoi, IKT, Kalitatea
fundazioa eta Basque Food erakundeen arteko aliantzaren fruitua da Hazi. Indarrak eta esperientzia batu dituzte laurek, lehen
sektorearen, elikagaien sektorearen eta euskal landa eta itsas inguruneen lehiakortasuna eta iraunkortasuna bultzatzeko. Erakunde
berriaren aurkezpenean, Unzaluk esan zuen Hazik saihestu egin
duela ekintza publikoak bikoiztu-
E
ta eta sakabanatuta egotea, ezagutzak partekatu eta sinergiak
baliatzeaz gain.
Luze gabe, lehen sektorearen,
elikagaien sektorearen eta landa
eta itsas inguruneen lehiakortasuna eta iraunkortasuna handitzeko helburua izango du, eragileen elkarlana bultzatuta. Luzera
begira, erreferentziazko erakunde bihurtu nahi du nazioartean.
Jaurlaritzako Ingurumen Sailak duela bi urte hasi zuen lehen
sektoreko erakundeak berrantolatzeko prozesua. Lan zaila izan
dela aitortu zuen Unzaluk, Jaurlaritzak 40tik gora erakundetan
parte hartzen zuelako, eta, batzuetan, elkarrekin lehiatzen zirelako horietako batzuk. Horregatik, erabakiak soseguz hartu dituzte: «Gugandik bereizi nahi genituen enpresentzat traumatikoa
izan ez zedin». Horrekin batera,
adierazi zuen bultzatu egin zutela
Itsasmendikoi, IKT, Kalitatea fundazioa eta Basque Food elkartzea
erakunde bakar batean. «Erakunde horiek Hazi korporazioan elkartu genituen, lan osagarriak
egiten dituztelako teknologia berriak, esportazioak eta proiektuen garapena sustatzeko».
Lehen sektorearen lehiakortasuna eta berrikuntza sustatu nahi ditu Hazik. RAUL BOGAJO / ARGAZKI PRESS
Jakes Agirrezabal · Haziko zuzendari nagusia
«Prozesu honen ardatza ez da izan aurreztea»
Miren Garate
Jakes Agirrezabal izango da Haziko zuzendari nagusia. Haren esanetan, Itsasmendikoi, IKT, Kalitatea fundazioa eta Basque Fooden
arteko aliantzak aukera emango
du baliabideak hobeto aprobetxatzeko. Lehen sektorea «momentu
oso garrantzitsuan» dagoela adierazi du, eta elkarlanaren eta berrikuntzaren beharra nabarmendu
du.
G Zertarako sortu da Hazi?
E Haziren helburua da sektorearen lehiakortasuna hobetzea eta
landa eta itsas eremuaren garapena bultzatzea. Horretarako, Itsasmendikoik, IKTk, Kalitatea fundazioak eta Basque Foodek egiten zituzten jarduerak batu eta
korporazio bat sortu dugu; hala,
lehen egiten ziren gauzez gain,
gauza berriak egin ahal izango ditugu, eta baliabideak hobeto
aprobetxatu.
G Zer gauza berri bultzatu nahi
ditu,bada,Hazik?
E Orain arte, bakoitza bere aldetik arituta, ez diogu berrikuntzari
arreta handirik jarri. Orain, elkartuta, Innobasquekin lanean
ari gara berrikuntza unitate bat
sortzeko. Bestalde, ekintzailetzaren arloa daukagu. Orain arte, askotariko tresnekin lan egiten genuen: Gaztenek programa zegoen, Geroa programa... Orain,
denon artean, estrategia bat definitzen ari gara ekintzailetza arloan.
G Berrikuntza eta ekintzailetza
dira,orduan,zuen lehentasunak?
E Orain arte egiten genituen jar-
duerez gain, luze gabe modu bateratuan egingo ditugun bi arlo
dira. Etorkizunera begira landu
nahi dugun bidea, batez ere,
elkarlana erraztea da. Uste dugu
elkarlana bultzatu behar dela
sektoreak aurrera egin ahal izateko.
G Zein izan dira Hazi martxan jartzeko zailtasun nagusiak?
E Dezente izan dira. Alde batetik, barne zailtasunak.Hiru enpresa bateratzen ari gara, Basque
Food iaztik integratuta zegoelako
Kalitatea Fundazioan. Enpresa
horiek urte asko zituzten, eta bakoitzak bere lan kultura. Integrazioa eta elkarlana, teorian, denentzat dira onak; baina, guri eragiten digutenean, zaila izaten da.
Oso eskertuta gaude jendeak erakutsi duen jarrerarekin. Kanpo
BERRIA
zailtasunak ere izan ditugu,
proiektuak adostasun eta babes
instituzional handia eskatzen
baitzuen. Azkenean, hori ere lortu dugu.
G Zenbat langile izango ditu Hazik?
E Berrehun; lehen Itsasmendikoik, IKTk, Kalitatea fundazioak
eta Basque Foodek adina. Prozesuaren ardatza ez da izan aurreztea edo krisira egokitzea. Noski,
arrazionalizatzearen ideia ere badago: lehen lau kudeatzaile zeuden, eta orain bakarra. Dena den,
helburu nagusiak beste batzuk
izan dira.
G Nola ikusten duzue lehen sektorearen egoera?
E Ikusten dugu lehen sektoreak
babesa eta laguntza behar duela.
Egoera zaila da oso, eta erronka
handiak ditu aurrean: belaunaldi
erreleboa, profesionaltasun
beharra eta abar. Etorkizunean
ere, ematen du panorama aldatu
egingo dela. Egoera horretan,
beraz, lehen sektorea garai oso
garrantzitsuan dago, eta elkarlana eta berrikuntza bultzatu
behar ditu.
2012ko otsailaren 5a • Egitura
Elkarrizketa 27
egungo zuzentzeko irizpideetara
hobeto doitzen dira emakumeek
zuzentzen dituzten enpresak.
G 1999.urtean hasi zinen mikrokredituak eskaintzen. Zenbat emakumeri lagundu diezu bide horretatik?
E Orain jaitsiera sumatu dugu,
baina 2001 eta 2006 urte artean sortu ziren enpresen %52 emakumeek bultzatutakoak izan ziren. Mikrokreditu horien bidez, emaku-
«Amatasunagatik
lana utzita, 1.000
milioi euro galdu
dira Katalunian»
«Familia eta lana
uztartzeko,
autoenpleguaren
aldeko bidea
garrantzitsua
izango litzateke»
MARISOL RAMIREZ / ARGAZKI PRESS
Anna Mercade · Emakumeak eta lan mundua alorreko aditua
«Emakumeen negozio txikiek
gehiago irauten dute krisian»
Emakumeak euren negozioa sortzera bultzatu nahi ditu Anna
Mercadek, besteentzako lan egiten dutenek gizonezkoek
baino baldintza okerragoak dituztelako eta krisi garaian
kalean geratzeko arrisku handiagoa dutelako.
Lander Muñagorri Garmendia
Emakumeen eskubideen borrokan lan eskerga egindakoa da Anna Mercade bartzelonarra. Aste
honetan Bilbon izan da, Emakundek gonbidatuta, Berdintasun esperientziak ekonomiaren esparruan izeneko mintegia eskaintzen. «Emakumeak ekonomia aldetik burujabeak ez badira,
ez da berdintasunik lortuko»,
ziurtatu du. Ildo horretatik, hezkuntza gune bat sortu zuen, eta
1999. urtean emakume ekintzaileei laguntzeko mikrokreditu sistema bat abiarazi zuen.
G Arlo ekonomikoan,zenbateraino
dago berdintasuna?
E XX. mendean aurrerapen handiak izan ziren, eta ildo askotan
berdintasuna lortu dugu. Baina
ekonomia eta lan munduan sekulako aldeak daude. Kontuan hartu hau dela historiako lehen aldia
emakumea burujabea izan daitekeela ekonomia aldetik; ikasketak dauzka, lan munduan erabat
sartu da eta jaiotzaren kontrola
dauka. Hiltzen dituzten emakume horiek guztiek askatasun ekonomikoa balute, ez zen horrelakorik gertatuko.
G Lan esparruan, ordea, berdintasunik ba al dago?
E Ez. Emakumeek nota onenak
ateratzen dituzte unibertsitatean, lan eskaera publikoetan postu
ugari ateratzen dituzte, baina enpresa pribatuetan oraindik diskriminazio handia dago. Alde batetik, batez beste %30 gutxiago
irabazten dute, eta, bestetik, goi
karguetara iristeko kristalezko
sabai bat dago. Enpresari gehienak gizonak dira, eta emakumeak
haurdun geratuko diren aurreiritzia daukate, eta ez dute eurengan
inbertitu nahi izaten. Enpresek,
bestalde, egitura zaharkitua dau-
kate, eta askotan lanpostuan egote soila baloratzen da. Eta lan sistema horrek emakumeei eragiten
die seme-alabak izan nahi dituzten unetik. Familia eduki ondoren, lana eta haurrak partekatu
nahi dituztenean, emakumeen
herenek lana bertan behera uzten
dute, ondoren itzultzeko asmoarekin. Baina hori ez da askotan
gertatzen.
G Beraz,zein da irtenbidea?
E Berdintasuna enpresa pribatuetan behartzea. Norvegian, esaterako, kuotak ezarri aurretik, goi
karguen %8 bakarrik ziren emakumeak. Orain, berriz, %44 emakumeak dira. Gainera, estatistikek diote enpresek emakumeekin hobeto funtzionatzen dutela.
Emakume gehien zuten bankuek, esaterako, kreditu zaborren
arloan ez zuten horrenbeste arriskatu, eta orain arazo gutxiago
dauzkate.
G Amatasunagatik lana uzten duten emakumeen kasuan, beraz, talentu galera dago.Zenbatekoa?
E Bartzelonako Merkataritza
Ganberan, galtzen den diru kopurua zenbatu genuen. Katalunian
bakarrik, 1.000 milioi euro galtzen
dira.
G Haurren zaintzan kontziliaziorik
izaten al da?
E Ez. Nik beti erantzukidetasunaren alde egiten dut. Haurra aitaren eta amaren ardura da, baita
gizartearena ere. Kontziliazioari
buruz hitz egiterakoan, emakumeei buruz hitz egiten da, baina
emakumeek betitik uztartu ditugu etxeko lana eta zaintza. Gizonen kasuan, lanpostu publikoetan daudenek soilik hartzen dute
aitatasun baimena. Baina kasu
askotan gaizki ikusita dago hori,
eta ez dute hartu ere egiten. Matxismo handia dago oraindik alde
horretatik.
G Lana eta familia uztartzeko bidean autoenplegua bide ona izan daiteke?
E Bai, emakumeek sortutako enpresetan eurek egiten dute behar
dutenaren araberako egituraketa, baita ordutegiak ere. Normalean, gainera, horizontalagoak eta
me ekintzaileek 20.000 eurorainoko dirua jaso dezakete abalen beharrik gabe. Baina aurretik
proiektu on bat izan beharra daukate. Babesa ematen zaie, baina
erakundeek gehiago parte hartu
beharko lukete. Esaterako, enpresa ongi doan arte zergarik ez ordaintzea neurri ona izango litzateke.
G Krisiak zein eragin izan du emakumeengan?
E Krisi bakoitzak aukera berriak
sortzen ditu, eta nik uste dut aukera asko izango direla alde askotatik. Baina emakumeak etengabeko krisian bizi gara, eta, beraz,
badakigu egoera horietara egokitzen. Eta zer gertatzen da negozio
txikiak dituzten emakumeekin?
Orokorrean ez dutela ixten. Katalunian negozioa duten emakumeak, une txarrak igarotzen egon
arren, eusten ari dira, bai baitakite itxiz gero ez dutela beste ezer topatuko lan merkatuan. Beraz, soldatak jaitsi, gutxiago irabazi, eta
ahal duten bezala eusten diote. Alde horretatik, gizonek baino
gehiago irauten dute.
G Krisiak eraikuntza eta automozioan hasi zen sumatzen.Orain,beste sektoreetara zabaltzen joan den
heinean, emakume gehiagoko sektoreei eragin die...
E Bai, dena lotuta etorri da. Zerbitzuetako kateetan emakume
ugari daude, eta hor matxismo
kutsu handia dago. Izan ere, emakume gehiago dagoen enpresetan
gizonak lehenago kokatzen dituzte beste nonbait emakumeak baino. Beraz, aukera euren negozioa
sortzea da, edo, bestela, ezkutuko
ekonomian sartzea. Gaur egun,
gainera, ikasketak dituzten emakume ugari daude langabezian,
gizonezkoak bezainbeste. Etxeko
lanetan ari dira abokatu, ekonomialari eta beste hainbat alorretako emakumeak.
Egitura • 2012ko otsailaren 5a
28 Lan eskaintza publikoa
Araba
Idazkari kontu-hartzailea
Urizaharran
Deialdigilea: Urizaharreko
Udala.
Baldintzak:
pUnibertsitateko titulua izatea.
pEuskarako laugarren hizkuntza eskakizuna, derrigortasun
datarik gabe.
Edukia: idazkari kontu-hartzaile bat hartzeko deialdia egin du
Urizaharreko Udalak.
Epea: iragarkiaren deialdia Esatatuko Aldizkari Ofizialean argitaratu eta hogei egunera.
Informazioa: Urizaharreko
Udala. Fray Jacinto Martinez enparantza, 2. Urizaharra
Telefonoa: 945-36 70 04
Faxa: 945-36 70 04
Helbide elektronikoa: [email protected]
Webgunea: www.penacerrada-urizaharra.com
Lotura:
www.alava.net/botha/Boletines/2012/004/2012_004_073
72.pdf
Bake epaile titularra eta
ordezkoa Barrundian
Deialdigilea: Barrundiko Udala.
Baldintzak:
pBarrundiko udalerrian bizitzea.
Edukia: bake epaile titularra eta
ordezkoa hartzeko deialdia egin
du Barrundiko Udalak.
Informazioa: Barrundiko Udala. Udaletxe plaza 1- Ozaeta.
01206 Barrundia.
Telefonoa: 945-31 70 06
Faxa: 945-31 71 26
Helbide elektronikoa: [email protected]
Epea: 2012-02-09
Loturak:
http://www.alava.net/botha/Boletines/2012/008/2012_008_B.p
df
Iturria: 2012-01-20ko 8. ALHAO, 598. orria.
Bizkaia
Euskara irakasleak
Arrigorriagan
Deialdigilea: Arrigorriagako
Udal Euskaltegia.
Baldintzak:
pIrakasle-ikasketak eginda edo
bestelako unibertsitate diplomaturaren bat edo honen baliokidea izatea. Halaber, onartzekoak dira 1984ko ekainaren 8ko
aginduak araututako homologazio probak gainditu zituzten
irakaslegaiak.
pEuskarako laugarren hizkuntza eskakizuna edo haren pareko beste tituluren bat izatea.
Edukia: euskara irakasleen lan
poltsa osatzeko deialdia egin
du Arrigorriagako Udal Euskaltegiak.
Epea: 2012-02-17
Lotura:
http://www.bizkaia.net/lehendakaritza/Bao_bob/2012/01/2
0120130a020.pdf#page=50
Iturria: BAO, 20. zenbakia,
2012ko urtarrilaren 30ekoa
Zazpi administrari Getxon
Deialdigilea: Getxoko Udala.
Baldintzak:
pBatxilergoko, bigarren mailako
lanbide heziketako edo haien
pareko beste tituluren bat izatea.
pEuskarako bigarren hizkuntza
eskakizuna.
Edukia: zazpi adiministrari hartzeko deialdia egin du Getxoko
Udalak. Aukeratuei karrerako
funtzionario kontratua egingo
diete.
Epea: 2012-02-08
Loturak:
phttp://www.bizkaia.net/lehendakaritza/Bao_bob/2011/0
4/20110419a076.pdf#page=61
(deialdiaren oinarriak)
phttp://www.bizkaia.net/lehendakaritza/Bao_bob/2011/1
0/20111006a192.pdf#page=6
4 (oinarrien aldaketak)
phttp://www.boe.es/boe/dias
/2012/01/19/pdfs/BOE-A2012-838.pdf (EAOean argitalpena)
Iturria: BAO, 76. zenbakia,
2011ko apirilaren 19koa
Bake epaile titularra eta
ordezkoa Urdulizen
Deialdigilea: Urdulizko Udala.
Baldintzak:
pEspainiar herritartasuna izatea.
pAdinez nagusia izatea.
pBotere Judizialari buruzko
Lege Organikoan eta Bake Epaileei buruzko uztailaren 7ko
3/1995 Araudian (EAO,
1985eko uztailaren 13koa), ezgaitasun eta bateraezintasun
kausatan sartuta ez egotea.
Edukia: bake epaile titularra eta
ordezkoa hartzeko deialdia egin
du Urdulizko Udalak. Lau urterako izendapena izango da.
Epea: 2012-02-16
Lotura:
http://www.bizkaia.net/lehendakaritza/Bao_bob/2012/01/2
0120130a020.pdf#page=50
Iturria: BAO, 20. zenbakia,
2012ko urtarrilaren 30ekoa
Bake epaile titularra eta
ordezkoa Barrikan
Deialdigilea: Barrikako Udala.
Baldintzak:
pEspainiar naziotasuna izatea.
p18 urtetik gora izatea.
pLanpostu honetarako inolako
ezgaitasunik, bateraezintasunik
eta debekurik ez izatea.
Epea: 2012-01-30
Informazioa: Barrikako Udala.
Udaletxeko bidea, 6.
48650 Barrika.
Webgunea: www.barrika.eu
Telefonoa: 94-677 10 62
Faxa: 94-677 28 53
Helbide elektronikoa:
[email protected]
Lotura: www.bizkaia.net/lehendakaritza/Bao_bob/2012/
01/20120112a008.pdf#page=7
6
Iturria: BAO, 8. zenbakia,
2012ko urtarrilaren 12koa
Bake epailea eta ordezkoa
Bakion
Deialdigilea: Bakioko Udala.
Baldintzak:
pEspainiar nazionasuna izatea.
p18 urte beteak izatea.
pEuskaraz, gutxienez hizketarako gaitasuna izatea.
pKargu politikorik edota sindikalik ez izatea.
pFuntzionario edo Administrazio bateko langile ez izatea, ez
eta bere ardurapeko organismo
bateko langilea ere (irakaskuntzan edo ikerketan dihardutenak salbu).
pAbokatu edo Prokuradore lanetan ez aritzea.
pAholkularitza Juridikoan ez jardutea, ordainduta zein ordaindu gabe.
pBakioko udalerrian bizitzea.
pLanpostu honetarako inolako
ezgaitasunik, bateraezintasunik
eta debekurik ez izatea.
Edukia: bake epailea eta ordezkoa hartzeko deialdia egin du
Bakioko Udalak. Aukeratuari lau
urterako kontratua egingo diote.
Lotura: www.bizkaia.net/lehendakaritza/Bao_bob/2012/
01/20120113a009.pdf#page=
46
Informazioa: Bakioko Udala.
Agirre Lehendakaria plaza, 2.
48130 Bakio.
Webgunea: www.bakio.org
Telefonoa: 94- 619 40 01
Faxa: 94-619 31 18
Helbide elektronikoa:
[email protected]
Iturria: BAO, 9. zenbakia,
2012ko urtarrilaren 13koa.
EAE
Medikuak Osakidetzan
Deialdigilea: Osakidetza. Euskal Osasun Zerbitzua.
Baldintzak:
pMedikuntza eta kirurgian lizentziaren titulazioa eta lanpostu funtzionala betetzeko eskatzen den modalitateko espezialistaren titulua izatea.
Edukia: 2011ko lan eskaintza
publikoaren baitan, medikuak
(Fakultatibo Espezialista Toraxeko Kirurgiako Medikuak) hartzeko deialdia egin du Osakidetzak.
Tasak: 25 euro.
Epea: 2012-02-15
Telefonoa: 945-006150
Iturria: 2012-01-26ko 18. EHAO
Farmaziako laguntzaileak
Osakidetzan
Deialdigilea: Osakidetza. Euskal Osasun Zerbitzua.
Baldintzak:
pFarmazian Teknikari titulazioa
edo baliokidea izatea.
Edukia: 2011ko lan eskaintza
publikoaren baitan, farmaziako
laguntzaileak hartzeko deialdia
egin du Osakidetzak.
Tasak: 15 euro.
Epea: 2012-02-15
Telefonoa: 945-00 61 50
Iturria: 2012-01-26ko 18. EHAO
Emaginak Osakidetzan
Deialdigilea: Osakidetza. Euskal Osasun Zerbitzua.
Baldintzak:
pObstetrizia eta ginekologian
(emagina) erizain espezialistaren titulazioa edo baliokidea
izatea.
Edukia: 2011ko lan eskaintza
publikoaren baitan, emaginak
hartzeko deialdia egin du Osakidetzak.
Tasak: 20 euro.
Epea: 2012-02-15
Telefonoa: 945-00 61 50
Iturria: 2012-01-26ko 18. EHAO
Mantentze lanetako
ofizialak Osakidetzan
Deialdigilea: Osakidetza. Euskal Osasun Zerbitzua.
Baldintzak:
pTeknikari titulazioa izatea
(mantentze-lanetarako ofizialaren lanpostu funtzionaletan
sartzeko eskatzen den edozein
titulazio).
Edukia: 2011ko lan eskaintza
publikoaren baitan, mantentze
lanetako ofizialak hartzeko
deialdia egin du Osakidetzak.
Tasak: 15 euro.
Epea: 2012-02-15
Telefonoa: 945-00 61 50
Iturria: 2012-01-26ko 18. EHAO
Terapeuta okupazionalak
Osakidetzan
Deialdigilea: Osakidetza. Euskal Osasun Zerbitzua.
Baldintzak:
pTerapia Okupazionalean Diplomatura titulua izatea.
Edukia: 2011ko lan eskaintza
publikoaren baitan, terapeuta
okupazionalak hartzeko deialdia egin du Osakidetzak.
Tasak: 20 euro.
Epea: 2012-02-15
Telefonoa: 945-00 61 50
Iturria: 2012-01-26ko 18. EHAO
Informatikako teknikariak
Osakidetzan
Deialdigilea: Osakidetza. Euskal Osasun Zerbitzua.
Baldintzak:
pGoi mailako teknikari edo aplikazio Informatikoen garapeneko goi mailako teknikari titulazioa edo baliokidea izatea..
Edukia: 2011ko lan eskaintza
publikoaren baitan, informatikako teknikariak hartzeko deialdia egin du Osakidetzak.
Tasak: 15 euro.
Epea: 2012-02-15
Telefonoa: 945-006150
Iturria: 2012-01-26ko 18. EHAO
Lan osasuneko erizainak
Osakidetzan
Deialdigilea: Osakidetza. Euskal Osasun Zerbitzua.
Baldintzak:
pOLT edo erizaintzako unibertsitateko diplomatura titulazioa, eta laneko erizaintzako espezialista titulua izatea.
Edukia: 2011ko lan eskaintza
publikoaren baitan, lan osasuneko erizainak hartzeko deialdia egin du Osakidetzak.
Tasak: 20 euro.
Epea: 2012-02-15
Telefonoa: 945-00 61 50
Iturria: 2012-01-26ko 18. EHAO
Osasun mentaleko
erizainak Osakidetzan
Deialdigilea: Osakidetza. Euskal Osasun Zerbitzua.
Baldintzak:
pOLT edo erizaintzako unibertsitateko diplomatura titulazioa
eta osasun mentaleko espezialista titulua izatea.
Edukia: 2011ko lan eskaintza
publikoaren baitan, osasun
mentaleko erizainak hartzeko
deialdia egin du Osakidetzak.
Tasak: 20 euro
Epea: 2012-02-15
Telefonoa: 945-00 61 50
Iturria: 2012-01-26ko 18. EHAO
Fisioterapeutak
Osakidetzan
Deialdigilea: Osakidetza. Euskal Osasun Zerbitzua.
Baldintzak:
pOLTko titulazioa edo fisioterapiako unibertsitateko diplomatura izatea.
Edukia: 2011ko lan eskaintza
publikoaren baitan, fisioterapeutak hartzeko deialdia egin
du Osakidetzak.
Tasak: 20 euro
Epea: 2012-02-15
Telefonoa: 945-00 61 50
Iturria: 2012-01-26ko 18. EHAO
Gidariak Osakidetzan
Deialdigilea: Osakidetza. Euskal Osasun Zerbitzua.
Baldintzak:
pTeknikarien edozein titulazio
edo baliokidea izatea.
pB motako gidabaimena edo
baliokidea izatea. Emergentzietako ibilgailu gidarien eta osasun garraioko gidarien lanpostu
funtzionaletarako, gainera, beharrezkoa izango da BTP baimena izatea.
Edukia: 2011ko lan eskaintza
publikoaren baitan, gidariak
hartzeko deialdia egin du Osakidetzak.
Tasak: 15 euro.
2012ko otsailaren 5a • Egitura
Lan eskaintza publikoa 29
Epea: 2012-02-15
Telefonoa: 945 006150
Iturria: 2012-01-26ko 18. EHAO
Dokumentazio
sanitarioko teknikari
espezialistak
Osakidetzan
Deialdigilea: Osakidetza. Euskal Osasun Zerbitzua.
Baldintzak:
pDokumentazio sanitarioko goi
mailako teknikari titulazioa edo
baliokidea izatea.
Edukia: 2011ko lan eskaintza
publikoaren baitan, dokumentazio sanitarioko teknikari espezialistak hartzeko deialdia egin
du Osakidetzak.
Tasak: 15 euro.
Epea: 2012-02-15
Telefonoa: 945-00 61 50
Iturria: 2012-01-26ko 18. EHAO
Erradioterapiako teknikari
espezialistak
Osakidetzan
Deialdigilea: Osakidetza. Euskal Osasun Zerbitzua.
Baldintzak:
pErradioterapiako goi mailako
teknikari titulazioa edo baliokidea izatea.
Edukia: 2011ko lan eskaintza
publikoaren baitan, erradioterapiako teknikari espezialistak
hartzeko deialdia egin du Osakidetzak.
Tasak: 15 euro.
Epea: 2012-02-15
Telefonoa: 945-00 61 50
Iturria: 2012-01-26ko 18. EHAO
Erradiodiagnostikoko
teknikari espezialistak
Osakidetzan
Deialdigilea: Osakidetza. Euskal Osasun Zerbitzua.
Baldintzak:
pDiagnostikorako irudian goi
mailako teknikari titulazioa edo
baliokidea izatea.
Edukia: 2011ko lan eskaintza
publikoaren baitan, erradiodiagnostikoko teknikari espezialistak hartzeko deialdia egin
du Osakidetzak.
Tasak: 15 euro.
Epea:2012-02-15
Telefonoa: 945-00 61 50
Iturria: 2012-01-26ko 18. EHAO
Nafarroa
Bake epailea Petilla
Aragoin
Deialdigilea: Petilla Aragoiko
Udala.
Baldintzak:
pBotere Judizialari buruzko uztailaren 1eko 6/1985 Lege Organikoa Bake Epaileei buruzko
ekainaren 7ko 3/1995 Erregelamendua betetzea.
Edukia: bake epailea hartzeko
deialdia egin du Petilla Aragoiko
Udalak.
Epea: 2012-02-17
Loturra:
http://www.navarra.es/home_
eu/Actualidad/BON/Boletines/2012/21/Anuncio-80/
Iturria: NAO , 21. zenbakia,
2012ko urtarrilaren 31koa
Bekak
Euskara ikasteko
laguntzak Donemiliagan
Deialdigilea: Donemiliagako
Udala.
Baldintzak:
pDonemiliagan egotea erroldatuta ikastaroak dirauen bitartean.
pIzena ematean 16 urte baino
gehiago izatea.
pEuskara ikasteko zentroren
batean egotea matrikulatuta.
pBarnetegiren baten ikasiz
gero, aurreko betekizuna betetzea. Ikasketak baino ez dira diruz lagunduko. Ostatua eta
mantenua ikasleak ordainduko
ditu.
pHautatutako ikastaroa, gutxienez, euskalduntze edo alfabetatze urrats baten parekoa
izango da.
pGutxienez, eskola orduen %
80ra joatea.
Edukia:deialdi honen xedea
2011/2012 ikasturtean euskara
ikasteko gastuak ordaintzen laguntzea da, udako ikastaroak
eta barnetegiak barne, euskararen egoera normalizatzeko eta
hezkuntza horren ezagutza eta
erabilera handitzeko.
Eskabideak aurkezteko: norberak aurkeztu beharko ditu
Donemiliagako udaletxean.
Epea:2012-02-29
Informazioa: Donemiliagako
Udaletxea. Andia 9, b - Erdoña.
01208 Donemiliaga.
Telefonoa: 945-30 04 72
Faxa: 945-31 20 81
Helbide elektronikoa: [email protected]
Lotura:
www.alava.net/botha/Boletines/2012/006/2012_006_B.pdf
Iturria: 2012-01-16ko 6. ALHAO,
311. orria.
Euskara ikasteko
laguntzak Gasteizen
Deialdigilea: Gasteizko Udala.
Herritarrekin harremanetarako
saila. Euskara zerbitzua.
Baldintzak:
pBi programetan bete beharrekoak:
-16 urte baino gehiago izatea.
Behin 2011-2012 ikasturtea hasi
ondoren betetzen badira urteak, momentu horretatik aurrerakoari dagokion diru laguntza
baino ezingo da jaso.
-Ikasturtea hasten den eguna
baino urtebete lehenagotik eta
ikastaroak dirauen bitartean
Gasteizko udalerrian erroldatu-
ta egotea.
-Ikasturteko azterketak gainditzea.
pPrograma bakoitzari dagozkion eskakizunak:
-Programa arrunta, herritarrei,
oro har, zuzendutakoa: Laugarren oinarrian ezarritako dirusarreren muga ezingo dute
gainditu eskatzaileek.
-Alde batetik, gurasoei zuzendutako berariazko programa;
bestetik aisialdiko begirale eta
eskola kiroleko entrenatzaile
edo begirale, edo horretarako
ikasketak egiten ari direnei zuzendutakoak. Eskakizun hauetakoren bat bete beharko dute
eskatzaileek: 2004tik aurrera
(urte hori barne) jaiotako haur
baten aita, ama edo tutore izatea; 2011-2012 ikasturtean aisialdiko begirale, edo eskola kiroleko entrenatzaile edo begirale gisa lan egitea; aipatutako
titulazioetako ikasketak burutzen aritzea 2011-2012 ikasturtean.
Edukia: Gasteizko Udalak 20112012 ikasturtean euskara ikasteko laguntzak emateko deialdia egin du. 2011ko uztailetik
2012ko ekainera bitartean egiten diren ikastaroetarako
emango dira diru laguntzak.
Eskabideak aurkezteko: norberak aurkeztu beharko ditu
Olagibel kaleko herritarrei laguntzeko bulegoan edota gizarte etxeren batean.
Epea: 2012-07-31
Informazioa: Gasteizko Udala.
Herritarrekin harremanetarako
saila. Euskara zerbitzua. Santa
Maria, 11 - Etxanobetarren
Etxea. 01001 Gasteiz.
Telefonoa: 945-16 15 22
Lotura: ww.alava.net/botha/Boletines/2011/094/2011_094_B.pdf
Iturria: 2011-08-10eko 94. ALHAO, 8.565. orria.
Emakumeen eta gizonen
arteko berdintasuna
bultzatzeko ikerketak
Deialdigilea: Emakunde, Emakumearen Euskal Erakundea.
Ikerketarako gaiak:
pEmakumeen ekarpenak eta
aukerak berrikuntza-testuinguruetan, ekonomia eredu berriak
beharrezko dituen mundu aldakor honetan.
pEgoerak eta desberdintasunak aztertzea askotariko
bereizkeria jasateko arriskuan
dauden emakumeen kolektiboan, eta bereziki, baliabide
sozial eta ekonomikoez baliatzerakoan, eta segurtasunean.
pEmakumeen presentzia, eragina eta ordezkaritza informazio eta komunikazio bideetan.
Komunikabideetako edukien
azterketa, emakumeen eta gizonen berdintasunaren ikuspegitik.
Baldintzak:
pBeka eskatzen duten pertso-
nek edo taldeek beka mota
baterako baino gehiagorako
proiektuak aurkez ditzakete.
pIkerketa Araban, Bizkaian edo
Gipuzkoan egitea.
pHizkera ez sexista erabiltzea.
pAurrez beste erakunde publiko
edo pribaturen baten beka berdin edo antzekorik jaso gabeak
izatea.
Dirua: Beka bakoitza 23.333
eurokoa izango da eta hiru zatitan ordainduko da: lehenengoa, ebatzi bezain laster; bigarrena, egindako ikerlanaren hiruhileroko lehen informazioa
ontzat ematean; eta hirugarrena, bekaren helburu den azterlana jaso eta baloratutakoan.
Eskaerak aurkezteko modua:
Aurrez aurre aurkezteko helbidea: Emakunde-Emakumearen
Euskal Erakundearen egoitzan,
Gasteizko Manuel Iradier kaleko
36.ean.
Eskaera aurkezteko eredua:
http://www.emakunde.euskadi.net/u72-20030/es/contenidos/ayuda_subvencion/a
yuda_subvencion/becas_trabajos_investig/es_ayuda/ficha_procedimiento.html.
Eskaera bide elektronikoen bidez aurkezteko eredua bete eta
honako helbidearen bidez egin
behar da:
www.euskadi.net/mis gestiones
Bekaren iraupena: Hamar hilabete, deialdiaren ebazpena jakinarazten den unetik aurrera.
Epea: 2012-02-10
Informazio gehiagorako:
www.euskadi.net/cgibin_k54/bopv_41?c&201106272
Aholkularitza eta analisi
arloko praktikak
Gasteizen
Deialdigilea: Novia Salcedo
Fundazioa.
Baldintzak:
p32 urte baino gutxiago izatea.
pLangabezian egotea, ezinbestekoa.
pNekazaritzako ingeniari teknikoa izatea, nekazaritzan eta elikadura industrian espezializatua.
pIngelesa jakitea.
pEuskara jakitea.
Edukia: Gasteizen, nekazaritzako elikagaien esparruan, aholkularitza eta analisi arloko praktikak egiteko deialdia egin du
Novia Salcedo Fundazioak.
Iraupena: 40-50 orduko prestakuntza teorikoa; urtebeteko
egonaldia enpresaren batean.
Dirua: 9.000 euro.
Epea: lanpostuak bete arte.
Informazioa: Novia Salcedo
Fundazioa Iparragirre 9.
48009 Bilbo.
Telefonoa: 94-423 04 32
Helbide elektronikoa:
[email protected]
Webgunea:
www.noviasalcedo.es
Ingeniaritza arloko
praktikak Laudion
Deialdigilea: Novia Salcedo
Fundazioa.
Baldintzak:
p32 urte baino gutxiago izatea.
pLangabezian egotea.
pIngeniari teknikoa izatea, mekanikan espezializatua.
pIngelesa jakitea.
Edukia: Laudion ingenaritza arloko praktikak egiteko deialdia
egin du Novia Salcedo Fundazioak.
Iraupena: 40-50 orduko prestakuntza teorikoa eta 6 hilabeteko egonaldia enpresaren batean.
Dirua: 3.660 euro.
Epea: lanpostuak bete arte zabalik.
Informazioa: Novia Salcedo
Fundazioa Iparragirre 9, 1 (Juan
de Ajuriaguerra izkina).
48009 Bilbo
Telefonoa: 94-423 04 32
Posta elektronikoa:
[email protected]
Webgunea:
www.noviasalcedo.es
Administrazio arloko
praktikak Gasteizen
Deialdigilea: Novia Salcedo
Fundazioa.
Baldintzak:
p32 urte baino gutxiago izatea.
pLangabezian egotea.
pAdministrazioa eta finantzak,
enpresen administrazio eta zuzendaritza edota ekonomia
ikasketak izatea.
pIngelesa jakitea.
Edukia: Gasteizen administrazio arloko praktikak egiteko
deialdia egin du Novia Salcedo
Fundazioak.
Iraupena: 40-50 orduko prestakuntza teorikoa eta 6 hilabeteko egonaldia enpresaren batean.
Dirua: 4.200 euro.
Epea: lanpostuak bete arte.
Infromazioa: Novia Salcedo
Fundazioa. Iparragirre 9, 1
(Juan de Ajuriaguerra izkina).
48009 Bilbo.
Telefonoa: 94-423 04 32
Helbide elektronikoa:
[email protected]
Lotura:
www.noviasalcedo.es
Egitura • 2012ko otsailaren 5a
30Publizitatea
2012ko otsailaren 5a • Egitura
Enpresak 31
Kaleak
argitzeko,
eguzkia
Argiztapen irtenbide
pertsonalizatuak eskaintzen ditu
Ekionak, lehengai gisa eguzkia
darabilten kale-argiekin.
Aitziber Arzallus Donostia
ale-argiak egiten
ditu Ekiona Eguzki
Argiztapena enpresak. Baina ez edonolakoak. Enpresaren
izenak berak ongi adierazten
duen moduan, eguzkiaren energia baliatzen duten kale-argiak
dira, argindar sarera loturarik
behar ez dutenak, erabat autonomoak.
«Urte asko daramatzat energia
berriztagarrien arloan lanean,
eta duela pare bat urte konturatu
nintzen ez zegoela era horretako
eskaintzarik», dio Borja Iñarrairaegi Ekionako kudeatzaile eta
sustatzaileak. Proiektua aurkeztu zuen eta Bic Gipuzkoa Berrilanek hura garatzeko aukera eman
zion. «Mahai bat, ordenagailu bat
eta telefono bat utzi zizkidaten,
eta lanean hasi nintzen».
Iñarrairaegiren asmoa ez zen
eguzki energiarekin ibiltzen
ziren kale-argi soil batzuk eskaintzea bezeroari. Bezero bakoitzari
K
‘‘
Gure bezeroei ez
genizkien aurrez
diseinatutako kale-argi
soil batzuk eskaini nahi»
«Luzera begira
errentagarriagoak dira,
argindarrik ez dutelako
kontsumitzen»
BORJA IÑARRAIRAEGI
Ekionako kudeatzaile eta sustatzailea
bere beharretara egokitutako
argiztapen irtenbidea emateko
modua egin nahi zuen. «Gure
bezeroei ez genizkien aurrez
diseinatutako kale-argi soil
batzuk eskaini nahi. Ez genien A,
B eta C ereduen artean aukeratzeko eskatu nahi. Behar zutenaren araberako eskaintza oso bat
Zenbakia
47,7
pEz dute kutsatzen. Hamar
kaleargi arruntez osatutako
instalazio batek 30 urtean
47,7 tona karbono dioxido
(CO2) isurtzen ditu airera.
Ekionaren kaleargiek, aldiz,
ingurumenean ez dute inolako kalterik eragiten.
egin nahi genien». Argiztapen
irtenbide pertsonalizatuak, hain
zuzen.
«Autobus geltoki bat, bidegorri
bat edota jolas parke bat argiztatzeko instalazioak ezin dira berdinak izan. Leku bakoitzak bere
berezitasunak ditu, eta haietara
egokitutako kale-argiak jarri
ezean, energia alferrik gastatuko
dugu», dio Iñarrairaegik.
Mendialdeko herri batetik itsasertzeko beste batera ere baldintzak asko aldatzen direla dio,
eguzkiak ez duelako leku guztietan indar berarekin jotzen.
Horregatik, argiztatu beharreko
eremua sakon aztertzen dute
Ekionako kideek, eta gunearen
araberako eskaintza egiten diote
bezeroari.
Puntako teknologia
Ekionaren kale-argiek hiru osagai dituzte: eguzki panel bat,
bateria bat eta erregulatzaile bat.
Eguzki panelak eguzkitik datorren energia jasotzen du; bateriak energia hori gordetzen du,
behar denean kontsumitzeko; eta
erregulatzaileak kontsumoa
erregulatu eta bateriaren egoera
zaintzen du, gainkargak saihesteko.
Eguzkiaren energia ahalik eta
gehien aprobetxatzeko, KEN 04
Donostiako Miramongo parke teknologikoan Ekionak jarri dituen kale-argiak. BERRIA
zentralita elektronikoa garatu du
Ekionak. «Zentralita elektroniko
hori kale-argiaren parametro
guztiak gobernatzeaz arduratzen
da, eta hil edo bizikoa da argiztapen sistemak egoki funtziona
dezan. Eguzki panelen, baterien
eta argiaren balioak kudeatzen
ditu euren funtzionamendua egokitzeko eta emaitzarik onena
eskaintzeko», Iñarrairaegiren
hitzetan. Zentralita horrek, besteak beste, intentsitate handiagoko edo txikiagoko argia eskaintzeko bidea ematen du.
Ekionaren kale-argi guztiek
LED teknologia darabilte, «merkatuko teknologiarik onena».
«Lanpara fluoreszenteak edo
sodiozko lanparak ere erabil
genitzakeen, baina apur bat
zaharkituta gelditu dira, eta LED
teknologiaren aldeko apustua
egin dugu», adierazi du Iñarrairaegik.
Hilabete batzuk baino ez dira
Ekiona ofizialki martxan jarri
zutela, eta Iñarrairaegi gustura
dago izan duen harrerarekin.
«Gipuzkoan hasteko asmoa
genuen, gero Euskal Herri osora
eta handik Espainiara zabaltzeko. Baina, azkenean, webgunea
ingelesez ere jarri dugu, eta deitzen gaituen ororen zerbitzura
gaude». Inguruko udal eta erakunde publikoekin hitz egiten ari
direla azaldu du. «Guztiei gusta-
tzen zaie ideia, eta dagoeneko
proiekturen batzuk ere garatu
ditugu». Donostiako Miramongo
parke teknologikoan egin dute
instalazioetako bat, Orioko autobus geltoki batean beste bat,
Deban, Berastegin...
Eguzki indarrez dabiltzan
kale-argiak jartzeak, ordea, kaleargi arruntek baino inbertsio
handiagoak egitea eskatzen dute
hasieran. «Luzera begira errentagarriagoak dira, argindarrik ez
dutelako kontsumitzen». Eta
argindarra etenik gabe garestitzen ari da. Mantentze lanena da
duten gastu bakarra. Bateriek,
berriz, zazpi bat urteko bizitza
dute.
Egitura • 2012ko otsailaren 5a
32 Portugal
Aitziber Arzallus
ortugalek ez du diru
gehiago beharko»,
baieztatu zuen Pedro
Passos Coelho lehen
ministroak iragan astean, Mariano Raxoi Espainiako
gobernuburuari Madrilera egindako bisitan. Herrialdeak bigarren erreskatea beharko duen zurrumurruak indargabetu nahi zituen horrela. Baina kostako zaio,
inbertitzaileak konbentzitzea ez
baita ahuntzaren gauerdiko eztula.
Passos Coelhok adierazpen horiek egin zituenean, Portugalek
azken hilabeteetako enkanterik
arrakastatsuena gainditu berri
zuen. Emaitza haiek ezer ez zutela esan nahi ohartarazi zuten adituek, enkante hartan saldutako
zorra epe laburrekoa zelako eta
epe luzerako zorraren interesak
etenik gabe igotzen ari zirelako,
batez ere urtarrilaren 13tik, Standard & Poor’s rating agentziak herrialdearen zorraren kalifikazioa
zaborraren mailara jaitsi zuenetik. Baina alferrik, baikortasunak hartu baitzituen Portugalgo
agintariak. «Litekeena da gauzak
aldatzeko zorian egotea», adierazi zuen Vitor Gaspar Finantza ministroak ere.
Baikortasunak ez du luze
iraun. Dagoeneko merkatuetan
ez da gelditzen lasaitasun giro haren arrastorik ere. Azken egunotan inbertitzaileek nabarmen
handitu dute Portugalen gaineko
presioa. Eta haren zorraren gaineko interesek izan duten bilakaera
da horren froga argiena. Astelehenean, Portugalen hamar urterako zor bonuen truke %16ko interesa eskatu zuten inbertitzaileek, duela urtebete eskatu zutenaren bikoitza. Konparazio bat egiteko, Alemaniaren hamar urteko
tituluengatik %1,7ko errentagarritasuna eskatu zuten, Espainiaren tituluengatik %4,96koa eta
Italiaren tituluengatik %6koa.
Greziaren bonuengatik, berriz,
%44koa.
Eta hori ez da dena. Bi eta bost
urterako zor tituluengatik eskatutako interesak ere nabarmen
egin du gora azken egunotan:
%20ko langa gainditu du. Ondorioz, inbertitzaileek herrialdearen finantzetan duten konfiantzaren neurgailurik onenak,
arrisku sariak, oinarrizko 1.560
puntuak gainditu ditu, herrialdeak euroa darabilenetik lehendabiziko aldiz.
Baina zergatik horrenbesteko
mesfidantza herrialdea agindutako guztia egiten ari bada? Egiten
duena egiten duela ere, inbertitzaileek ez dutelako uste bere
erantzukizunei aurre egiteko gai
izango denik. Greziari gertatu
zaiona gertatuko zaiolakoan daude. Alegia, porrotetik salbatzeko
zorraren zati bat barkatu beharko diotela.
Zenbakia
P
1.500
pAuzoen bat egiteak. Gastuak murrizte aldera, udalerriek eta auzoek bat egiteko
prozesua jarri du abian Lisboak. Portugalen, guztira,
308 udalerri eta 4.259 auzo
daude, bakoitza bere aurrekontu eta aginte organoekin.
Bat egiteko prozesuaren lehen zatian, 1.500 auzo desagerraraziko ditu.
Herritarrak itota daudela salatzeko iazko urrian Lisboan egindako manifestazio bat. JOAO RELVAS / EFE
Greziaren
bide beretik
Portugali ere zorraren zati bat barkatu beharko diotela uste
dute inbertitzaileek. Azken asteetan nabarmen gogortu
dute herrialdearen gaineko presioa, finantzatzea zailduz.
Portugalek porrot egiteko beldurrak aseguruak egitera bultzatu ditu haren hartzekodunak,
CMA arriskuak neurtzen espezialista den enpresaren arabera,
%71koa baita Portugalek porrot
egiteko arriskua. Hau da, hondoa
jotzeko aukera gehiago dituela
aurrera ateratzeko baino. Eta
arrisku hori egunetik egunera
handitzen ari da.
Ez pentsa, ordea, milaka
milioiko inbertsioak aseguratzea
broma denik. Are gehiago diru
hori itzuli behar duena Portugal
bada. Une hauetan bost urtean
bueltatzeko hamar milioi euroko
kreditu baten asegurua ia lau
milioi euro kosta daitekeela dio
CMAk. Hasieran ordaindu beharreko kopuru horri, gainera, asegurua mantentzeagatik urtero
ordaindu beharreko 100.000 euro
inguruko kuota gehitu behar
zaio.
Aurreikuspenak,kontra
Duela bederatzi hilabete, Nazioarteko Diru Funtsak, Europako
Banku Zentralak eta Europako
Batasunak 78.000 milioi euroko finantza laguntza eman zioten Portugali. Diru horren truke murriz-
keta eta berregituratze gogorrak
egin ditu herrialdeak, mailegu
emaileek eskatutakoak baino gogorragoak.
Erakunde horiek uste zuten
utzitako diruarekin 2011ko eta
2012ko konpromisoei aurre egin
ahal izango ziela Portugalek, bitartean kontu publikoak txukunduko zituela eta 2013an merkatuetan finantzatzera bueltatuko
zela. Soilik epe laburrerako zorra
jaulkitzeari utzi, eta datorren urtean epe luzerako 9.000 milioi euroren tituluak saltzea zen erreskatea hitzartu zutenean jarritako
helburua. Baina inork ez du uste
horretarako gai izango denik.
Passos Coelho lehen ministroak
izan ezik, noski.
«Ez dugu eskatuko diru eta
denbora gehiago. Gure zorrari eutsi diezaiokegu, eta neurritasunaren bidetik, haztera bueltatuko
gara», berretsi zuen ostiralean,
Lisboako Sol astekariari emandako elkarrizketa batean. «Eskatuko dugun bakarra da gure finantza erakundeei kaudimen baldintza malguagoak jartzea, bestela
ezinezkoa izango zaigulako atzeraldia gainditzea».
Izan ere, Portugalgo ekonomiak 1974az gerotik atzeraldirik
gogorrena jasan zuen iaz, eta aurtengo aurreikuspenak ez dira hobeak. Portugalgo Bankuaren esanetan, herrialdeko ekonomia %3
inguru uzkurtuko da aurten. Eurostaten arabera, berriz, lanerako
sasoian dauden herritarren
%13,6k ez dute lanik. Defizitaren
mugak errespetatzeko Lisboak
hartutako murrizketa neurri gogorrek itotzeko zorian dituzte herritarrak. Soldatak izoztuta, aparteko ordainsariak kenduta eta balio erantsiaren zerga igota, apenas kontsumitzen duten.
Hala ere, herritar asko beren
gaitasunaren gainetik bizi direla
dio Passos Coelhok. «Gure finantza beharrak ekoizteko gai garen
horretara mugatu behar ditugu,
kreditu beharraren gurpil erotik
atera gaitezen. Pobreak garela
onartu behar dugu. Hala ere, badira horretaz ohartu ez direnak
eta pobreak ez balira bezala bizitzen jarraitzen dutenak».