berria - datu

Igandea
Apirilaren 29a
2012. X. urtea
2.746. zenbakia
1,60 €
www.berria.info
Sanprudentzioak
Egun osoan euripean,
baina festa giroa nagusi
Gasteizen q 38-39
Donazioak
Organoak eta zuntzak
emateko bideak
aztergai q GEHIGARRIA
«Espainiako Gobernuaren eta
ETAren arteko solaskidetza
behar da, gai teknikoetarako»
Elkarrizketa
Iñigo Urkullu
JON HERNAEZ / ARGAZKI PRESS
JON URBE / ARGAZKI PRESS
EAJren EBBko lehendakaria
«PPri esaten diot: alderdi sozialistari lagundu genion bezala PPri ere
laguntzeko prest gaude; PPk eta Espainiako Gobernuak urratsak egin
behar dituzte» q 8-9
DNazioa ardatz.
Euskal Herriaren eraikuntza nazionala eta eraldaketa soziala bultzatzeko eta nazio
estrategia bat garatzeko konpromisoa sinatu zuten atzo ezker abertzaleak, EAk, Aralarrek, ABk eta Alternatibak.
Bost indar politikoetako berrehun lagun inguruk babestu zuten agiria izenpetzeko ekitaldia. q 2-3
ITXAKO
ELDA
36
17
RACING
Itxakok
laugarrenez
jarraian
irabazi du liga
Realak ligako
lehen mailan
segitzea
ziurtatu du
Jokalariak, pozik
garaipenarekin, baina
etorkizuna, airean q 24
Griezmannen eta
Agirretxeren golak bigarren
zatian iritsi dira q 19
p GAUR 40 ORRIALDE
q HARIAN 2
Etxe kaleratzeak Tahar Ben Jellun
legez saihesteko, Idazlea
milioi erdi
«Suminak eta
sinadura bildu
bidegabekeriak
nahi dituzte
eramaten
Gipuzkoako Stop
naute
Desahucios plataformak
idaztera»
Kongresuan herri ekimen
3
0
REALA
IRITZIA 4
Antoine Griezmann. J.C. RUIZ / ARP
EUSKAL HERRIA 8
legegile bat aurkezteko
kanpaina hasi du q 13
MUNDUA 15
q KIROLA 18
Elkarrizketaq 34-35
q AGENDA 25
q PLAZA 30
2 berria 2012ko apirilaren 29a, igandea
Harian›
Elkarlanerako akordioa D
Bi erritmo izango ditu
akordioak
Euskal Herri osoa hartzen dute akordioa
sinatu duten alderdiek. Nolanahi ere,
aurretik jakinarazi zuten Ipar Euskal
Herrian erritmo bat izango duela eta
Hegoaldean beste bat. Ezker abertzaleak, EAk, Aralarrek, Alternatibak eta EAk
sinatutako engaiamendua bi denboratan gauzatuko da: ondoko asteetan
Hego Euskal Herrian eta udazkenean
Ipar Euskal Herrian. Gauzatze horren
berri emateko orduan, lan ardatz konkretuak eta ibilmoldeak zehaztuko
dituzte. Akordioa iragarri zutenean jakinarazi zuten «kultura politiko ezberdinak» direla eta bakoitzari «egokitzea»
nahi dutela, beraz, «Hego nahiz Ipar
Euskal Herriari egokituriko erritmo,
molde eta eduki zehatzak izango ditu».
Ezkerretik Bilduz-ek
txalotu egin du akordioa
Ezkerretik Bilduz-ek txalotu egin du
ezkerreko bost alderdi abertzaleek atzo
sinatutako engaiamendua. Prentsaren
bidez jakin duela azaldu du, baina ez dio
garrantzirik kendu. «Beste urrats bat
egin da, gehiago eginen dira eta gehiago
behar dira». Elkarlanerako konpromisoa
azaldu du berak ere.
‘‘
Espainiako eta Frantziako
gobernuek ezin dute
gehiago iraun Aieteko
ondorioei erantzun gabe»
ANITA LOPEPE
Ezker abertzalea
Ekitaldi jendetsua egin zuten Irunen, Ficoba erakustazokan. JON URBE / ARGAZKI PRESS
Ezker abertzalea, EA, Aralar, AB eta
Alternatiba, nazio estrategiarantz
«Eraikuntza nazionala eta eraldaketa
soziala» bultzatzeko, akordio bat sinatu
dute ezkerreko alderdi abertzaleek
Ekitaldi jendetsua egin dute Ficoban, Irunen,
eta elkarlanerako konpromisoa agertu
Oihana Elduaien Irun
Euskal Herriaren «eraikuntza nazionala eta eraldaketa soziala»
bultzatzeko, elkar hartuta arituko dira aurrerantzean ezker abertzalea, EA, Aralar, Alternatiba
eta AB. Orain arte egin dituzten
eginahalak sendotu eta eraginkor bihurtu nahi dituzte, eta, horretarako, estrategia bateratu bat
adostu dute, bost helburu zehatz
eskuratzen saiatzeko, eta beste
horrenbeste printzipiotan oinarrituko dira. Elkarlan iraunkorra
izateko konpromisoa hartu dute:
«Gure borondate politikoaren
erakusle, gure engaiamendua
adierazi nahi diogu euskal gizarteari, nazio estrategia baterantz,
elkarlana eta elkarrizketa bidelagun eta zutabe izanik».
Ekitaldi solemnea egin zuten
bost alderdietako kideek atzo Irunen, Ficoba erakustazokan. Euskaraz, gazteleraz eta frantsesez
irakurri zuten akordioaren edukiak jasotzen dituen testua, eta
gero, bi dantzarik gidatuta,
banan-banan sinatu zuten ituna
alderdi bakoitzeko bi ordezkarik:
ezker abertzaleko Rufi Etxeberriak eta Anita Lopepek, Aralarreko Patxi Zabaletak eta Rebeka
Uberak, EAko Pello Urizarrek eta
Miren Urrestietak, Alternatibako Oskar Matutek eta Amaia Agirresarobek eta ABko Peio Etxebarri-Aintziartek eta Mertxe
Colinak.
Horiez gain, beste berrehun bat
lagun ere bildu ziren. Han ziren,
esate baterako, ezker abertzaleko
Joseba Permach, Jone Goirizelaia, Karmelo Landa, Pernando
Barrena, Tasio Erkizia, Eugenio
Etxebeste eta Itziar Aizpurua,
EAko Ikerne Badiola, Unai Ziarreta eta Maiorga Ramirez, Aralarre-
ko Dani Maeztu, Julen Madariaga
eta Txentxo Jimenez, ABko Jakes
Borthairu eta Gipuzkoako ahaldun nagusi Martin Garitano.
Bost alderdiek ontzat jo dituzte
«Euskal Herrian gertatu diren aldaketa sakonak eta zabaltzen ari
den fase politiko berria». Horri gisa berean erantzuteko asmoz metatuko dituzte indarrak, «gatazka
politikoa konpontzeko eta eraikuntza nazionala zein eraldaketa
soziala bultzatzeko unea» dela uste baitute. «Herritar eta langileriaren eskubide sozial eta laboralak amaitu nahi dituen krisia»
iraultzeko garaia ere iritsi dela uste dute bost alderdiek, eta konbentzituta daude ekarpen egokia egin
dezaketela bide horretan.
Hori guztia lortzeko, orain arteko zatiketak gainditu, eta elkarrekin jotzea erabaki dute. Bide ho-
rretan, lortu beharreko bost helburu zehaztu dituzte: Euskal Herria Europan nazio burujabea izatea, bakea eta eskubide zibil eta
politikoak lortzea, eredu ekonomiko burujabe, bidezko eta ekologikoa lortzea, Euskal Herria eraikitzea eta euskararen ofizialtasuna eta normalizazioa.
Lan horretan ahaztu ezinezko
eta jarraitu beharreko bost printzipio ere jarri dituzte: giza eskubideen errespetua eta erabakitzeko eskubidearena, aniztasun demokratikoa, parekidetasuna,
demokrazia printzipioaren defentsa eta internazionalismoa.
Akordioaren testua
osorik irakurtzeko, eta
aurkezpenaren bideoa
ikusteko, bisitatu webgune hau:
www.berria.info
@
2012ko apirilaren 29a, igandea berria 3
15››
Siriako matxinoentzat armak zeramatzan
ontzi bat atxiki du Libanok
Elkarlanerako akordioa D
‘‘
Burujabetza ekonomikoaren
alde egiten dugu, eredu
bidezko eta ekologiko bat
helburu dugula»
OSKAR MATUTE
Alternatiba
Ekitaldiko une bat. JON URBE / ARGAZKI PRESS
G Akordioa
Bost helburu eta bost printzipio
Bost helburu eta beste horrenbeste printzipio zehaztu dituzte
akordioaren sinatzaileek. Hona
hemen itunaren zati batzuk, hitzez hitz:
Helburuak
pEuskal Herria nazio burujabea Europan. [...] Herrien eskubideak eta herrien burujabetza
aldarrikatu eta bideratuko duen
Europa sozialaren aldeko hautua egiten dugu. [...] Herrien Europaren alde jardunez, gaur
egungo Europa neoliberal eta
zentralistaren aurrean, herrien
burujabetza, eta erabakitze eskubidea lehenetsiko duen
proiektu alternatiboa lehenetsiz eta eraikiz.
Euskal Herria, munduan eta
Europan kokatzen den nazioa
dela izenez eta izatez aldarrikatzen dugu. [...]
pBakea eta eskubide zibil eta
politikoen lorpena. Gatazka
politikoa eta indarkeria gaindituak ikusi nahi ditugu Euskal
Herrian, eta horretarako Gernikako Akordioa eta Aieteko Bake
Konferentziako ondorioak ditugu oinarri eta ibilbide orri. Elkarrizketa eta akordioa izan behar
dira prozesu guztiaren funtsa,
baina salbuespenik gabeko elkarrizketa [...]. Erakundeetatik
haratago, Euskal Herriko lurralde guziak kontutan izanez, gaur
egungo marko juridikoa gaindituz. [...]
Estatu espainiarreko eta
frantziarreko gobernuek ezin
dute denbora gehiago iraun
Aieteko ondorioei erantzun
gabe. Ezin duten bezala jarraitu
pertsonen eskubide guztiak,
eskubide zibil eta politikoak
urratzen dituzten salbuespeneko legedi zein jokabideekin.
Premiazkoa da gobernu Frantziar eta Espainiarrak espetxe
politika erro errotik aldatzea
[...].
Beharrezkoa den bezala biktima guztiak aitortzea eta erreparatzea. [...] Baita normaliza-
zio politikoan ere, indar politiko
eta eragile politiko guztien
legalizazioa bermatuz. Indarkeria mota guztiak desagertuak
izan daitezen.
Bide horretan lehendabiziko
bultzapena indar politikoek
eman beharko genioke elkarrizketari, lehentasunez, euskal
erakunde eta muga administratibo politikoen gainetik, euskal herritar guztiei begira eta
irekia.
pEredu ekonomiko burujabea, bidezkoa eta ekologikoa.
[...] Sistemaren baitan aldaketak bideratzea baino haratago,
sistema beraren gainditzearen
helburuz lan egingo dugu, bideragarriak diren alternatiben
eraikuntzan oinarrituz. Ekonomia, eskubideak ahalbidetu eta
betetzeko tresna gisa ulertuz
eta ez alderantziz [...].
Burujabetza ekonomikoa defendatzen dugu eredu bidezko
eta ekologiko bat helburu.
pEuskal Herriaren eraikuntza.
Gure herria zatitua duen marko
juridikoa gainditu eta garai berrietara egokitutako estrategia
definitzera behartuak gaude
[...]. Gaurko errealitatetik abiatuta, Zazpiak Bat gure proiektu
estrategikoa urratsez urrats
gauzatzen hasteko engaiamendua hartzen dugu; gure
iparrorratza Euskal Herriaren
naziotasuna eta lurraldetasunaren defentsa izanik.
pEuskararen ofizialtasuna
eta normalkuntza. Euskara eta
euskal kultura Euskal Herriaren
identitate ikur nagusiak dira, eta
giza eskubidea den aldetik eta
hizkuntza eskubideak defendatzen ditugunez, legalki eta sozialki euskara hizkuntza gutxituen esparruan zokoratua dagoela salatzen dugu. Eta
egoera hori konpondu beharra
dagoela adierazten dugu. Beraz, Euskal Herriko eremu guztietan euskararen aitortza, ofizialtasuna eta normalkuntza
aldarrikatzen dugu. Bizitzako
esparru guztietan askatasunez
eta normaltasunez erabiltzeko,
behar diren legedi eta araudiak
sustatuz eta garatuz. [...].
Printzipioak
pGiza eskubideak. Erabakitze
eskubidea. [...] Eskubide guztiak, guztiontzat defendatzen
ditugu, eta haiek errespetatzeko aldarria egiten dugu. Pertsona, kolektibo, herri guztientzat
eskubide guztiak.[...]. Alde batetik, herri bezala, ukatua izan
zaigun erabakitze eskubidea;
bestetik, urteetan sufritutako
gatazka politikoaren ondorioz
jasandako eskubideen urraketa
guziak [...]. Herritar askez osaturiko Euskal Herria eraikitzeko,
salbuespenik gabeko elkarrizketa bideratzen ahaleginduko
gara, gainerako eragile politiko,
sozial eta sindikalekin, autodeterminazio bidean urratsak
emateko.
pAniztasun demokratikoa.
[...] Errespetuan eta elkartasun
baloreetan oinarritutako jendartearen aldeko apustua egiten dugu. Genero, etnia, sinesmen, sexu joera, jatorri, kultura
eta hizkuntzen gainetik.
pParekidetasuna. [...] Euskal
herri normalizatua lortze aldera,
berau osatzen eta gauzatzen
duten emakume eta gizonen
arteko parekidetasun erreala lehenesten dugu.
pDemokrazia printzipioaren
defentsa. [...] Bultzatuko ditugun ekimenetan, edo eskuratu
ditzakegun botere / erabaki-guneetan, herritarren parte hartzea eta erabakietan demokrazia zuzena gauzatzea ahalbidetu dituzten neurriak eta tresnak
indarrean ezartzeko engaiamendua hartzen dugu.
pInternazionalismoa. [...] Nazioarte mailako elkartasun ekimen eraginkorrak eta mundu
mailako esparru alternatiboak
garatzeko engaiamendua hartzen dugu, Europatik hasiz eta
gainerako nazioarteko eremuetara zabalduz.
4 berria 2012ko apirilaren 29a, igandea
Harian › Iritzia
Nola bizi
men, hezurrak, ahaztutako historia hori,
etorkizuna irekitzen hasteko palanka
bat, akaso horixe da hemen, berriro izaten hasteko abiapuntua, egunen batean hiltzeko aukeratuko duzun tokia,
ola bizi hemen eta orain,hemen eta
akaso horixe da hemen, eta hemen da
orain zer den jakin gabe,hemen eta
orain, zure orain hemen da, ez dago besorain zein garen jakin gabe,nola bizi hete orainik, ez dago beste hemenik, bakamen eta orain.Zer da hemen,zer da
rra da, hemen eta orain asko biltzen diorain,zenbat hemen batzen dira hemen
tuen arren, ez dago besterik, ezin bizi hebatean,zenbat orain.Non gurutzatzen
men eta orain honetan ez bada, eta
dira zure hemen eta nire hemen,zer parhala ere, nola bizi hemen eta
tekatzen dute,esaidazu,zer partekaorain, nola egin hemen hau eta
tzen dugu,hemen zer da,euskarazko
orain hau mundua sentitzeko leegunkari bakarraren paper mutur
kua eta garaia izan daitezen,
hau,hemen zer da,hau irakurtzen
munduaren zentzua sentiari zaren lekua,zer da hemen,
tzeko eta munduari zenEuskal Herria da hemen,
tzua emateko.
mundua da hemen,zer da.
Nola egin hemen eta
Hildakoak ehortzita
Jira
orain bizitzeko,ez egiteko
dauzkan lekukoa omen da
Xabier
Gantzarain
ihes?
bat, akaso horixe da he-
N
Zuzendaria:
Martxelo Otamendi
Zuzendariordea:
Iñaki Petxarroman
Edizio arduraduna:
Andoni Alvarez
Argitaratzailea:
Euskal Editorea SM
Publizitatea: Bidera
publizitatea
Lege gordailua:
SS-0662/03
Batzorde parekidea:
0712I84059
Egoitza nagusia:
Martin Ugalde kultur parkea.
Gudarien Etorbidea, z/g.
20140 Andoain.
Telefonoa:
(0034) 943-30 40 30
Faxa: (0034) 943-30 09 43
Webgunea:
www.berria.info
Posta elektronikoa:
[email protected]
Publizitatea:
[email protected]
Harpidetza saila:
(0034) 943 - 30 43 45
Date: 29/04/2012
Exemplaire: 2.746
Editeur: Euskal Editorea s.l.
Directeur de publication:
Martxelo Otamendi
Comission paritaire:
0712I84059
Delegation Labourd:
Lisses 3, 64100-Baiona.
Tel.: (0033) 559256220.
Fax: (0033) 559254303.
E-mail: [email protected]
ORDEZKARITZAK
Araba: Bizenta Mogel, 6.
Posta kodea: 01008
Gasteiz. Telefonoa:
945-15 04 52. Erredakzioko
faxa: 945-14 83 07.
Posta elektronikoa:
araba @berria.info.
Bizkaia: Uribitarte kalea, 18,
3. C. Posta kodea: 48001
Bilbo. Telefonoa:
94-435 26 00. Erredakzioko
faxa: 94-423 49 75.
Posta elektronikoa:
[email protected].
Lapurdi: Lisses, 3. Posta
kodea: 64100 Baiona.
Telefonoa: 559-25 62 20.
Faxa: 559-25 43 03.
Posta elektronikoa:
lapurdi @berria.info.
Nafarroa: Iratxeko Monasterioa, 45, 13. Posta kodea:
31011 Iruñea. Telefonoa:
948-36 66 22.
Publizitatea: 948-36 66 23.
Posta elektronikoa:
[email protected].
berria
Desberdinak
lesbiana talde batek Bilboko Santiago
plazan elkarri muxu ematea erabakitzen badu,herritarrak asaldatu egiten
dira.Ez direlako neskak,aizue,lesbiana
zerriak omen direlako; baina Santiago
z dakit zergatik den normala neskak
mutilekin elkartzea.Esan nahi dut ez plaza haiena ere bada,santuak berak
hala nahi ez lukeen arren.Ni ez naiz lesdudala oso ondo ulertzen zergatik den
biana,edo bai,edo ez dakit zer pentsatu
arraroa mutilak mutilekin eta neskak
ere honezkero,baina animatzen ditut
neskekin elkartzea.Dena klasifikatu beezberdintzat ditugun guztiak kaleak
har dugu,gauza guztiei izena jarri behar
hartzera,eta Bilbon lesbianei oldiegu,bestela urduri jartzen gara: zu
dartu zitzaien gizon haren moduheterosexuala zara,zu bisexuala,zu
koak gera daitezela etxean,euhomosexuala,zu gorria,zu horia…
ren anbientean; hobeak baitira
ezin dut jasan.Azkenean,kolektibakarrik egoteko elkarbizitzaraboetan banatuta daukagu gizarte
ko baino.Ken ditzagun etiketak;
osoa: zaharrak zahar etxean,gazsenti dezala bakoitzak
teak gaztetxean,homosenahi duena nahi duenaxualak anbientean,heterengatik,eta egin dezala
rosexualak nahi duten leBira
bakoitzak ahal duena
kuan,amak parkean eta
Onintza
Enbeita
ahal duen lekuan.
aitak futbola ikusten.Eta
E
Etnografiatik
euskararen jatorrirantz
Aitor Zugasti
Euskararen Jatorria elkartea
D
atorren maiatzaren
12an, Euskararen
Jatorriaren 7. Biltzarra egingo dugu
Diman, oraingoan
etnografia ardatz hartuz eta alor
honetatik hizkuntzalaritzarako
egin diren ekarpenei buruzko gogoeta eginez. Helburua hizkuntzaren historia ahalik eta puntu
gehienetik ikustea da, eta, horretarako, iaz landutako genetikatik
aurten ikusiko den etnografiara
pasatuko gara, eta etorkizunean
historia eta arkeologia ere lantzeko itxaropena dugu.
Eta etnografiaren argazki on bat
izateko, nola ez, pasa den abenduan haren heriotzaren 20. urteurrena bete zenez, Joxemiel Barandiaran gogoratu nahi dugu ezinbestean. Izan ere, penagarria izan
da horrelako pertsona garrantzitsu baten urteurrenean inork ere
ez aipatzea gure historiarako, hizkuntzalaritzarako eta beste hainbat alorretarako hain garrantzitsua izan den eta Joxemielen bizitza osoko lana laburtzen duen bere
teoria berretsita geratu dela orain
zazpi urte: euskal populuak hemen daramatzagula 8.500 urte, lurralde honetan. Gainera, berak,
epe hori «gutxienez» esan bazuen
ere, genetikak momentuz 15.000
urtetara luzatu du iraupen hori.
Joxemielen urteurrenean gai
hau inork ere aipatu ez izana harriduraz hartu genuen. Garesen egin
genuen aurreko biltzarrean Marian Martinez de Pancorbo, Sergio
Cardoso eta Stephen Oppenhai-
mer genetistek ezin argiago azaldu
zutelako eta hedabideetan horren
berri zabaldu zelako. Barandiaranen teoria berresteaz gain eta hemen daramagun denbora 8.500 urtetik 15.000 luzatzeaz gain, gauza
garrantzitsu bat esan dute genetistek: Mendebaldeko Europa KEAL
aterpetik populatu zela; alegia,
Kantabria, Euskal Herria eta Akitania lurraldeetatik. Esaterako,
britainiarrak genetikoki %70ean
hemendik datozela edo irlandarrak %90ean… gauza gehiegi ongi
bereganatzeko, antza. Egunen batean kontu hauek guztiak eskoletako liburuetan agertuko omen
dira, baina, zoritxarrez, Joxemielen abenduko urteurrenean azaldu
ere ez ziren egin.
Horregatik, 7. biltzar honetan
Barandiaranen lanari ohore eginez, hizkuntzalaritza arloan aitz
erroari buruz esan zuena sakonki
aztertuko dugu. Haren ustean,
erro hau duten mozteko tresnak
paleolito garaikoak izan daitezke,
hala nola aizkora, aitzurra, aizturra, azkona eta zulakaitza. Hau zuzena izan daitekeen ikusteko, proposamen hau zortzi alderditatik
aztertuko da: Europako beste zazpi
hizkuntzatan aizkora izendatzeko
hitzak, aitz erroarekin lotutako toponimia, aitz eta harri kontzeptuen arteko loturak, hizkuntzalaritzaren antzekotasunaren printzipioa, hitz familia honek latinean
dituen baliokideak, etab.
Ondoren, Julio Caro Baroja etnologo, antropologo, historialari
eta hizkuntzalariaren zenbait lan
ekarriko ditugu gogora. Nahiz eta
Caroren iritziz ezin zen iberiera eta
euskararen arteko loturarik ezarri, gauza modu irekian ikusteko
zuen gaitasuna azpimarratuko da.
Horretarako argitaratu zituen 30
liburuetako batean, Sobre la lengua vasca y el vasco-iberismoa gogoratu, senidetasun izendapenei
buruz proposatutako etimologiak
aztertu eta, amaitzeko, Nafarroan
aurkitu ziren Barscunes txanponak izango ditugu hizpide, Julio
Caro Barojaren eta Joaquin Gorrochateguiren ikuspuntuak aurrez
aurre jarriz.
Etnografiaren gaiarekin jarraituz, Felix Zubiaga hizkuntzalariak
errituen atzean dauden izendapen
zein kontzeptuei buruz hitz egingo
digu. Errituak, eta horien barruan
jaiak adibidez, antzinako gertakizunen oroigarri izaten dira. Horrela, urtero gure oroitza astintzen
eta antzinatearekin bat egiten
dugu. Etnografian oinarrizko elementuen esanahiari buruz hitz
egingo digu Felixek, hala nola
Mari, Miel Otxin, Subilaro, Olentzaro, Trikuarri eta abarrei buruz.
Felixek errituak hizkuntzaren
sorrerarekin bat datozela dio eta,
«oroitzaren ariketa honi esker, euskarak gorde ahal izan du gaurdaino bere hitza argi eta esanguratsu». Errituaren funtsa argitzeko,
izena eta mintzoa bateratu behar
dira eta, horregatik, hizkuntza gi-
Orografiari esker
salbatu ote zen
euskara? Latina eta
beste hizkuntzak
bezainbeste aldatu da?
Ez al du ahaiderik gure
hizkuntzak?
zakia bere historia kontatzen hasi
zenetik hasten dela dio.
Javier Goitia geografo eta ingeniariak laster argitaratuko duen liburuaren edukia aurreratuko
digu. Haren iritziz, gaztelerazko
ehunka hitzen etimologia argitzeko hurbilen eta argien azaltzen
duen hizkuntza euskara da. Horrela, gazteleraz egunero erabili ohi
ditugun hainbat hitzen proposamen etimologikoak egingo ditu
euskaratik abiatuta.
Arratsaldean Baltzolako koben
bisita mitologiko eta historiko bat
egiteko aukera izango dugu, gure
arbasoen bizilekuak hobeto ezagutuz. Ondoren, euskararen jatorriari buruz dauden aurreiritzi nagusiei buruz hitz egingo da eta, horretarako, Euskararen Jatorria:
enigma europar bat dokumentala
oinarri hartuko da, bertan horietako asko ondo ikusten direlako eta
honelako galderei erantzunak bilatuz: Orografiari esker salbatu ote
zen euskara? Latina eta beste hizkuntzak bezainbeste aldatu da? Ez
al du ahaiderik gure hizkuntzak?
Horretarako, Arnaiz, Naberan eta
Zubiagak jardungo dute hizlari
gisa.
Azken hitzaldia, nola ez, Euskal
Filologiaren historian dagoeneko
mugarri bihurtu den Arabako Iruñako grafitoei buruz izango da. Valentziako Luis Silgo arkeologo eta
epigrafistak Aldundiko Batzordeko txosten arkeologikoan izan diren hutsuneak azalduko ditu. Ondoren, Hispanian kristautasunak
II. mendean bertako hizkuntzetan
izan zuen hedadurari buruzko testu garrantzitsu bat aurkeztuko du.
Eta gero izen akitaniarrei dagozkien euskara garaikidearen baliokideak azalduz, Silgok grafitoetako zenbait izen erraz itzultzen ditu
Batzordeko hizkuntzalarien mesfidantzak eta ezintasunak gaindituz.
Eta, Biltzarrari amaiera emateko, azken bi urte hauetan joan zaizkigun Sarkisian, Kapanaga eta
Txillardegiri omenaldia egingo
zaie, euskararen jatorriari eta Iruñako grafitoei egindako ekarpenengatik.
2012ko apirilaren 29a, igandea berria 5
Iritzia ‹ Harian
b
Identitatea
Hizpideak
Bostak bat
Pello Urzelai
[email protected]
ost helburu, bost printzipio. Bost
alderdi. Akordio estrategikoaren
bidean, oinarrizko konpromisoa sinatu
dute ezker abertzaleak, Eusko Alkartasunak, Alternatibak, Aralarrek eta
Abertzaleen Batasunak Irunen, Bidasoaren ertzean, Santiagoko zubiaren
aldamenean, nazio estrategia baterantz ibiltzeko engaiamendua agerian
utzita. Gatazka konponbidean jarri izanak eta borroka armatuaren zikloa itxi
izanak erraztu ditu aipatutako bost al-
B
r
derdi edo indar politikoen arteko harremanak. Euskal Herri osoan, etorkizuneko tresna eta egitura juridiko-politikoak ari dira egosten. Biharko burujabetza gaurko ahaleginaren emaitza
izango delakoan, estrategia nazionala
garatu nahi duten bost alderdiek badute zer landu. Bidea argitu eta indarrak biltzeko garaiak dira. Hitz beltzak
paperaren edo pantailaren zuriaren
kontra jartzean, agiriak baliagarriak
izaten dira ideiak eta norabideak argitzeko. Jardunarekin osatu behar dira,
emankor izatekotan. Nazio estrategiak, bederen, badu izana. Izena ere
izatea ongi letorkioke.
rwellek esaten du Stalinek errusiarrak mobilizatu
behar zituenean, ez zuela sekula hiritarren langileizaera azpimarratzen, Ama Errusiaren defentsa baizik.
Nikolas Sarkozy egiten ari den kanpainak eskema bera
darabil: Frantzia bere identitatea galtzeko arriskuan
dago, Frantziaren baloreak desegiten ari dira, emigrazioak Frantzia desintegratuko du.
Bigarren Mundu Gerran Hungariatik Frantziara ihes
egindako aristokrata bat zuen aita, Sarkozy emigrante
baten semea da. Baina ez du horretaz hitz egiten, uko
egin dio Hungariarekin lotzen duen orori, haren ahotik ez
omen da sekula ateratzen txikitan ikasitako hungarierazko txintarik, gorroto omen du inork zalantzan jartzea
haren frantsestasuna. Eskuin muturreko bozak irabaziko
baditu, areagotu beharra dauka beti praktikatu duena,
horixe du auzi: frantses garbi ikus dezagun nahi du, xenofobo txit aratz bat ikusten ari gara.
O
Hitz beste
Anjel Lertxundi
Zaldieroa
Komunikazioa
H
onela funtzionatzen du:
zuk X antolatzen duzu Y
helburuarekin. Eta garrantzitsua da Y lortzeko X-ek ahalik
eta jende gehien erakartzea. Hor
hasten da komunikazioa. Esaten
dizute Y lortzeko ezinbestekoa
dela komunikabideetan azaltzea
eta arduratuko direla eurak. Hartzen dute komunikabideen zerrenda eta bidaltzen dute mezu
elektroniko bat X-en berri emanez
(batzuk oso era zainduan; beste
batzuk edozein eratan). Komunikabideetako kazetariek begiratzen dituzte iritsitako mezuak, eta
interesaren, komenientziaren edo
beharren arabera aukeratuko dute
zure X. Edo ez.
Aukeratzen badute eta tarte bat
eskaini, komunikazio enpresa
jarriko da komunikabidearekin
hartu-emanetan eta eskatuko du
bidaltzeko X-i buruz argitaratutako informazioa. Eta informazio
hori bidaliko dizute zuri, esanez
non, noiz eta beharbada nola
aipatu duten zure X egunkari
honetan, irrati hartan, sareko
agerkari horretan eta, zorte handi-
Larrepetit
Arantxa Iturbe
Medioetan
azaldu izanaren
poza,
arrakastaren
lehendabiziko
urratsa gainditu
izanarena, ez dizu
inork kenduko.
u
ko bazara, baita telebistaren
batean ere!
Pozaren pozez kontatuko diozu
entzun nahi dizunari ze arrakasta
izan duen zure X-ek.Izugarria!
Azaldu da,zara,zarete,lau egunkaritan (bitan,argazki eta guzti),
sei irratitan (lautan,elkarrizketa
eta guzti),hiru agerkari digitaletan,
eta aipatu hiru herri-telebistatan.
Gero, X eguna iristen denean eta
espero, behar edo desio zenuen
erantzunik jaso ezean eta ondorioz Y helburuak helburu izaten jarraitzen duela konturatutakoan,
arrazoi bila hasiko zara beharbada. Eta botako diozu jende eskasiaren arrazoia eguraldi txarrari,
pasibitateari, egun desegokia aukeratu izanari edo beste edozein
faktore misteriotsuri. Baina medioetan azaldu izanaren poza,
arrakastaren lehendabiziko urratsa gainditu izanarena, ez dizu
inork kenduko.
«Harrituta gaude ekimenak
izan duen arrakastarekin. Medio
pila batean azaldu gara!». Lehengoan entzuna. Komunikazioaren
magia zer den.
Zuzendariari
BERRIAk irakurleen eskutitzak plazaratzen ditu. Ez dituzte 1.400
karaktere baino gehiago izan behar, tarteak barne, eta BERRIAk mozteko
eskubidea du. Helbide honetara bidali behar dira, izen-abizenak eta herria
adierazita: Berria, Martin Ugalde kultur parkea, 20140 Andoain. Eskutitzak
Internet bidez bidaltzeko: [email protected].
Gutun zuria 2012
Amaitu da Gutun Zuria 2012
eta, irakurritako prentsa artikuluen arabera, arrakastatsua
izan dugu. Benetan, eskertzekoa da antolatzaileek nahiz babesleek egindako lan eskerga
eta itzulpenetan zein aurkezpenetan euskarak izandako
presentzia.
Rosa Maria Calaf kazetariaren eta Inocencio Arias diplomatiko ohiaren arteko elkarrizketara joan nintzen ostiralean
–zoritxarrez, Gourevitch jaunak
ezin izan zuen parte hartu— eta
Tahar Ben Jelloun idazlearen
eta Lina Ben Mhenni blogariaren artekora igande eguerdian.
Oso interesgarriak izan ziren
bietan entzundako gogoetak.
Baina, batez ere, Tahar eta Linaren adierazpenek bereganatu zuten nire arreta. Arabiar
udaberriari buruz hitz egin zuten, oraingo egoera sutsu gai-
tzetsi eta islamiarren botere
berria deblauki arbuiatu zuten.
Dirudienez, errebolten ondoren, islamiarrek harrapatu dute
protagonismoa, eta estatu erlijioso-poliziala inposatzen eta
kontrako aldarrikapenak bortizki amatatzen ari dira, erregimen zinez latz eta salagarria
eraiki nahian. Hortaz, abagune
aparta izan genuen hedabideetan hain eskasak diren egungo gatazken gertuko lubakietatik testigantzak jasotzeko.
Iban Laka. Bilbo.
Ni realzalea naiz
Ezagutzen nautenek badakite
ez naizela futbolzale amorratua, baina interes gehien pizten
didan ekipoa reala da. Nik ez
dakit seguru primerakoa den,
baina primeran ere badu erakustea ahal duela eta liga irabaztekotan ere egon izan da.
Roman Garmendia. Donostia.
6 berria 2012ko apirilaren 29a, igandea
Harian › Iritzia
Herri
guztia su
umoko kanpaien errepika entzun zutenean Forura pasean zihoazen
Kepa, 8 urte, eta Iñaki,
10 urte, ama Joxeparekin. Bi hilabete eta erdi zeramaten Gernikan.
Zarauzko agintari berriek autobus batean sarrarazi zituzten
otsaileko egun batean, aurrera
joan ziren gudari guztien emazte
eta seme-alabekin batera. Getaria, Zumaia, Deba, Mutriku... Lubakiak Ondarroa eta Lekeitio artean zeuden. «Alto el fuego!», eta
oinez pasa ziren zakuz osatutako
hesien gainetik. Lekeition, harrera udaletxean, salda bero eta
guzti. Jarraian, banaketa. Zarauzko familia gehienak Gernikara, Loiola batailoia ere han zen
eta. Gauerako, Gernikan ziren.
Handik bi hilabete eta erdira
Lumoko kanpaien errepika entzun zutenerako, hots hori ezaguna zuten, gerra hegazkinak
sarri ikusiak zituzten Gernikako zeruan eta bonba hotsa ere
entzuna zuten, lau aste lehenago adibidez, Durangon lehertu
zirenak erraz entzuten baitziren
Gernikatik. Ez zuten denborarik
galdu udaletxe azpiko bi aterpeetako batean sartzeko. Lehenengo Heinkel 111 iritsi eta Rudolf
L
von Moreau pilotuak tren geltokiaren gainean lehenengo sei
bonbak jaurti zituenerako, aterpean zeuden.
10 urteko haurrak nola bizi du
bonbardaketa lur azpiko gordelekutik? 85 urteko gizonak nola
gogoratzen du 10 urteko haurrak bizitakoa? «[Aterpean] sartu eta handik pixka batera hasi
ziren bonbak. Bum! Bum! Urruti, hasieran. Gero eta hurreago.
‘Hau hurre huan!’. Gero, bertan.
‘Hau bertan huan!’. Halako batean, Braa!, gainean. Ordura arte jendea sartzen, baina aurreneko leherketa harekin, atea
blokeatu zen. Gizasemeak hasi
ziren esaten: ‘Umeak bizkarretan hartu!’. Zertarako? Atea itxi
zenean, gero eta estuago, eta arnasa hartzeko edo jendea lasaiago egoteko, umeak bizkarretan.
Jendea errezatzen hasi zen
eta… Bum! Bigarrengoa. Bigarrena izan zen handiena. Uste
genuen erortzera zihoala dena,
baina horrelaxe gelditu zen.
Jendea negarrez, errezatzen…
Hura erortzen bazen beste mundura gindoazela, alegia. Bigarrena erori zenean, paretak eta
harri koskor batzuk erori ziren,
eta Kepari arrastaren bat egin
zion buruan jotako harri kosko-
Handik eta
hemendik
Imanol Murua Uria
10 urteko haurrak
nola bizi du
bonbardaketa
lur azpiko
gordelekutik?
85 urteko gizonak
nola gogoratzen du
10 urteko haurrak
bizitakoa?
rren batek. Odola. ‘Kepa zer dezu?’ Hantxe denak, hirugarrena
eroriko zelakoan. Asko aditzen
ziren bonbak. Eta halako batean, Da!, berriz ere bertan, baina
zera handirik ez. Aguantatu
egin zuen».
Aterpe guztiek ez zioten eutsi.
Xabier Irujo historialariak bonbardaketari buruzko liburu berria argitaratze bidean du. 11
aterpe zeuden Gernikan, eta hamarrek eutsi zioten. Andra Mari
Plazakoa, handienetakoa, hondoratu egin zen. Aterpe hartatik
bizirik ateratako bakarraren
testigantza dago, Irujoren arabera, eta hondakinetan lanean
aritutakoek diote inor ez zutela
bizirik atera. 300 lagun inguruk
galdu zuen bizia Andra Mariko
babeslekuan, Irujoren kalkuluen arabera.
Baina udaletxe azpikoak eutsi
egin zion. 10 urteko mutikoa, berriro: «Sarrera hondakinekin tapatuta gelditu zen. Hirugarren
bonba hori pasa, bonbardeoak
pixka bat segitu zuen, gero isiltzen hasi, gero eta isilago eta, gero, puskatean, isil-isilik. Gu danok, behean, negarrez eta errezatzen. Joan ziren [hegazkinak],
baina berriz etorriko zirenik…
Handik pixka batera hasi ginen
goian soinuak aditzen: pikatxoiak, bozak eta zerak. Behean
hasi ziren: ‘Ari dira! Ari dira!’,
‘Laster aterako gaituzte!’, ‘Animo!’, ‘Alde egin dute!’. Batzuk
euskaraz, besteak erdaraz. Milizianoak, eta gudariak, eta denak. Halako batean, zuloa ireki-
Tokiko karbono eta
energia iraunkorren alde
Xabier Arana Eiguren
Ingurumen eragilea
K
arbonoaren aurkako gurutzada jada bada gurean.
Klima aldaketari
aurre egiteko zurrunbiloan, karbonoa, bereizketarik gabe, etsai bihurtu da. Era
berean, karbono bonuen bidez,
merkantilizazio eta espekulazio
bitarteko, ezusteko protagonista
da. Etsai eta protagonista, alegia. Diskurtsoa erraztu nahian,
CO2-a (ezabatzea) ipini da gure
erronken erdian, berotegi efektua eragiten duten beste gas guztiak ezkutatu direlarik. Jada ez
da bereizten iturri ez-berriztagarrietatik eratorriak diren erregaiak (gasa, ikatza eta petrolioa),
edo era sostengagarrian gurean
sortuak izan daitezkeenen artean. Eta gure jardueren eta eko-
nomiaren erabateko deskarbonizazioa eskatzen da, bolanta sareak erabiltzen ari baikinen.
Baina karbonoa ez da etsaia,
biziaren adreilua baino. Izadi bizian, urarekin batera, funtsezko
osagaia da. Hala ere, publikoari
helarazten zaizkion mezuetan
karbonoa istorio honen gaizkile
epaitua eta kondenatua da. Testuinguru honetan, energia nuklearraren interesek uranioaren
aldeko bozgorailuak erabiltzen
dituzte.
Gure mahaietan, zein da elikagaien alternatiba? Filmetan
ikusten ditugun pilula sintetikoak, bitaminaz gainezka eta osagai nutrizionalak erruz eskaintzen dituztenak? Hori bai,
batere karbonori ez dutenak.
Bestalde, naturari kalte egiteari
edo tokiko gizarteak pobretzeari
loturiko elikadura eredua ere ez
da desiragarria. Aukera zentzuduna eta ederrena, ordea, tokiko
elikaduraren alde apustu argia
eta zabala egitea da. Baina ez
estetikoa, estrategikoa baino.
Landa munduak, ingurumenak,
tokiko ekonomiak eta gure osasunak eta planetarenak eskertuko dute. Aukera hau lantzen ari
diren alternatibak badira Euskal Herrian: agroekologia, salmenta zuzena eta tokiko merkatu eta kontsumo taldeak dira,
besteak beste, horien oinarria.
Gurean ekoizten ez diren elikagaiak, merkataritza solidarioan
aritzen diren eragile eta sareen
bidez eskuratzen dira, jatorrizko jendartea eta ingurumena
zaintzen direla bermatuta baitago.
Basogintzan naturaren kontserbazioa nagusituko da. Ustiapenetan baso sistemen zerbitzu
guztiak eta ekoizpen iraunkorra
gailenduko dira. Gure esparru
geografikoan sortu eta ase behar
dira, ahal den neurrian, gizarte-
ak dituen beharrizanak. Karbonoari bizitza-ziklo luzea emango
diogu basoan bertan eta materialetan. Hortara, basoaren izaera berria Ekosistemen Zerbitzuen paradigmaren barnean
definitu genezake, baso autoktonoen ohiko kudeaketa profesional bideragarria, Bertoko Basoa
eta Lurralde Zaintza gisako
planteamenduei so eginez.
Energiara bueltatuta, kanpoko baliabideekiko mendekotasuna ia osoa da. Horregatik, hiru ideia oso barneratuta izan beharko ditugu. Lehendabizi, aurreztu egin behar dugu, halabeharrez, planteamendu oso
sakon eta serioa eginez. Alferrik
galtzea, xahutzea eta luxua bukatutzat eman behar ditugu.
Eta oraindik krisi energetiko larria argi sumatzen ez badugu
ere, hekatonbe finantzarioa etorri den bezalaxe, energiaren
“tragedia grekoa” gurean izan-
tzea lortu zutenean, ‘Primero los
niños!’, ‘Umeak aurrena!’. ‘Arriba!’. Hartu eta gora, ateratzen.
Atera ahala, ‘Lumora!’. Herri
guztia sutan zegoen. Herria guztia su! Jendea saltaka, batzuk alde batera, besteak bestera, batzuk esku-oheekin, besteak zerarekin… Suarena bukatzen zen
lekuan zain, gero. Errepidea hasten zen lekuan, ama noiz agertuko zain. Ama agertu zenean, heldu, eta gu aurrera. ‘Aita non ote
dago?’. Aita eta aita. Aita bagenekien Gernikan zela, baina non
zen, ez. Hantxe, gora eta behera,
elkarri galdezka denak: ‘Ikusi al
den Hilario?’, ‘Ikusi al den Leandro?’, ‘Ikusi al den Patxi?’. Denak horrela. ‘Hilario ikusi dinat,
hor zebilen Hilario!’, esan zion
batek amari. Orduantxe emakumeak lasaitzen».
Bilbon hilabete eskas egin zuten. Maiatzaren 21ean Habana
ontzian sartu zituzten bi anaiak,
kartoizko erronbo bana lepotik
zintzilik, norbere izenarekin,
beste lau mila haurrekin. Southampton, Southall eta Scarborough, hamabost hilabete etxetik kanpo, gurasoen berririk gabe ia: aita kartzelan zegoela, baina ondo zegoela. Ama, Getarian
(Lapurdi); 5 urteko arreba, Garbiñe, Donostian izebarekin; bi
urteko anaia, Imanol, Zarautzen
amonarekin. 1938ko uztailean
bildu ahal izan zuen berriro Murua Arregi familia osoak jaioterrian.
Ez zuten Gernikan egokitu ziren guztiek zorte bera izan.
go da uste baino lehen. Karbonoaren aztarna ekologiko zabala, petrolioaren gailurra edo baliabide energetikoen eskuratze
militarra dira horren seinale
ekologikoak eta geopolitikoak;
gurean, patriketan nabaritzen
dugun gas eta gasolinaren prezio altua, hots, erregai ez-berriztagarrien garestitzea. Bigarren
ideiari helduta, argi izan behar
dugu ez garena zentral nuklearren planteamenduetara itzuliko (jatorri nuklearreko elektrizitatea inportatzen dugun heinean, zeharka loturik gauden
arren). Azkenik, tokiko baliabide berriztagarriak modu sostengagarrian erabiltzea adostu beharko da. Energia-iturri guztiek
eragina dute ingurumenean.
Hala ere, naturari ahalik eta gutxien kalte egiten diotenen eta
ekonomian eta enpleguan ondorio onak izango dituztenen aldeko hautua da bidea.
Euskal Ekosistemaren eszenatokian, bio- eta geo-gaitasuna
landu behar dira, auto-askitasuneranzko bidean. Etorkizuna,
iraunkorra baldin bada, naturari eta karbonoari loturik izango
da, uraren, lurraren, elikaduraren eta energiaren subiranotasunari atxikita eta gizartearen
zerbitzura.
2012ko apirilaren 29a, igandea berria 7
‹ Publizitatea
8 berria 2012ko apirilaren 29a, igandea
Harian › Euskal Herria
JON HERNAEZ / ARGAZKI PRESS
Iñigo Urkullu q EAJren EBBko lehendakaria
Alderdi sozialistari lagundu zion bezala, EAJk laguntza eskaini dio PPri bakegintzan. Iñigo Urkullu EAJren
EBBko lehendakariak uste du PPk eta Espainiako Gobernuak urratsak egin behar dituztela.
«EAJ laguntzeko prest dago;
PPk urratsak egin behar ditu»
Pello Urzelai Bilbo
Alderdia garai berrietara egokitzeko ahaleginetan ari da Iñigo
Urkullu (Alonsotegi, 1961) EAJren buruzagitza hartu zuenetik.
Norabide horretan kokatu du alderdiaren ikurra egokitzea. «Ikurra garbitu eta freskatu egin
dugu; lauburuaren irudia gehiago nabaritzen da». Alderdikideen
artean harrera ona izan duela dio.
Ostegun goiza da, apirilak 26. Urkullu Sabin Etxean dago; ez da
joan Gernikara bonbardaketa gogoratzeko ekitaldietara, ez dutelako gonbidatu.
Sei hilabete igaro dira Aieteko Konferentzia egin zenetik eta ETAk armak
uzteko erabakia jakinarazi zuenetik.
Espainiako eta Frantziako gobernuek zergatik ez diote erantzun han
egindako elkarrizketarako deiari?
Horretan lan egiten ari naiz eta
etorkizunean ere landu egin nahi
dut. Nire ustez, gauza bat azpimarratu beharra dago (eta badakit
ezker abertzaleak eta, jakina,
ETAk hau ez dutela bat ere gustuko): badago etika aldetik arrazoirik erakunde terrorista bat gaur
egun izateko? Ez etika aldetik, ez
demokrazia aldetik. Beraz, ze arazo dago etikoki eta demokratikoki
erakunde terrorista bat desagertu egin behar dela planteatzeko?
EAJk argi dauka erakunde terrorista batek ez daukala izaterik.
Hortik aurrera, esaten dugu beharrezkoa dela Espainiako Gobernuaren eta erakunde terrorista baten artean solaskidetza bat
izatea. Ez dakit zuzenekoa ala zeharkakoa izan behar duen, baina
solaskidetza bat izan behar da.
Zertarako? Ezker abertzaleak be-
rak duela zortzi urte proposatzen
zuenerako: gauza teknikoez hitz
egiteko, gai teknikoetarako. Horrela dago jasota Aieteko Adierazpenean. Espainiako Gobernua,
gaur egun, PPk urteetan elikatu
duen diskurtsoaren gatibu da. Baditu alderdi barruan gainditu beharreko baldintza batzuk. PPri
esaten diot: alderdi sozialistari lagundu egin genion bezala, PPri laguntzeko prest gaude. PPk eta Espainiako Gobernuak urratsak
egin behar dituzte.
Elkarrizketa, desarmea eta desegitea lotuta daude, edo sasian diren
militanteen egoera...
Lotuta baino gehiago, korapilatuta esango nuke. Korapilo hori
askatu egin behar da. Ezin da baldintzatu ETA erakunde terrorista bezala izaten jarraitzearena
baldin eta Espainiako Gober-
nuak ez dakit zein urrats egiten
duen. Printzipio moduan, erakunde terrorista batek ez dauka
izateko arrazoirik. Hori argi utzita, goazen korapilora. Gauza
nabarmena dago: badira kartzeletan hainbat preso odol ekintzarik gabeko presoak direla. Erakunde armatu edo terrorista
batekoak izateagatik dira preso.
Zergatik ez da planteatzen preso
horien egoera? Nola ez dute egoera hori osotasunean planteatzen
ezker abertzaleak edo ETAk
berak? ‘Preso batzuk erakunde
armatuko kide izateagatik
daude; ni desagertzen banaiz erakunde gisa, preso horiek ez dira
izango erakunde terrorista bateko kide’. Adibidez. Eta legeria
beste modu batera ezarri ahal
izango da. ETAk urriaren 20ko
agirian bertan behera utzi zuen
ekintza armatua, behin betiko,
alde bakarrez... beste batzuen
eskuetan utzi beharko luke presoei dagokiena. Eta diot beste
batzuen eskuetan utzi beharko
lukeela. Eta oso zorrotz diot.
Azken batean, ematen du presoen eta espetxe politikaren aldarrikapena ETAk zuzentzen
duela, eta nik uste dut beste
batzuek zuzendu behar dutela.
Ez al dituzte presoek beraiek horretarako aukeratu euren solaskideak?
Bai, baina nik ez dakit hori oso
argi dagoen. Ez dakit argi gelditu
ote den presoen solaskidetza horrek nor ordezkatzen duen. Argitzeko dago.
Aipatu duzun korapiloa alde batera
utzita, espetxe politikan aldaketak
eskatzen ari da EAJ,ezta?
Aspalditik.
Gaixo dauden presoei egoerari irten-
2012ko apirilaren 29a, igandea berria 9
Euskal Herria ‹ Harian
bide bat ematea edo presoak hurbiltzea...Hori ez al da premiazkoa?
Bai. Gainera, 1997an Eusko Legebiltzarrak hartutako akordio batean oinarritzen dugu guztia.
Gaur egun, Espainiako Gobernuari esan diot: zuek publikoki
esaten duzue legeria zorrotz bete
behar dela. Bat nator, legeria zorrotz betetze horrek bide batzuk
eskaintzen dituelako, espetxe politika malgua izan dadin. PPri eta
Espainiako Gobernuari esaten
diet sakabanaketa eta urrunketa
ezberdinak direla. Posible da
hainbat kartzelatan sakabanatzea baina gerturatuta. Guk aldarrikatzen dugu gerturatzea. Espainiako Gobernuak egin dezake,
bai presoak gerturatu, bai gaixorik dauden presoen egoera konpondu, bai zigorraren hiru laurdenak beteta dauzkatenen egoera planteatu, bai badaezpadako
neurriak dituztenena, bai kartzelan dauden presoek graduan
«ETAk beste batzuen
eskuetan utzi beharko
luke presoei
dagokiena»
«2015erako izan
beharko genukeen
estatus berri hori landu
egin behar dugu»
«Hiru urtean Patxi
Lopezek ez du
autogobernuaren alde
apusturik egin»
«Alderdiak bata
besteari begira egongo
bagina bezalako
egoera batean gaude»
urratsak egin ahal izatea, jakinik
horretarako preso bakoitzak ere
urratsa egin behar duela.
Currinek aurreko egunean zioen bezala, egia al da alderdien artean
orain elkarrizketa gutxiago dagoela
ETAren erabakia jakinarazi aurretik
baino?
Arrazoia eman behar diot, zoritxarrez. Ez dakit zer gertatu den.
Nire eskarmentuaren arabera,
2009a, 2010a eta 2011 emankorragoak izan ziren. Denekin dauzkagu ateak irekita solaskidetzarako.
Saiatu egiten ari gara batzuekin
eta besteekin, baina egia da bata
besteari begira egongo bagina bezalako egoera batean gaudela.
Hauteskundeen eraginagatik? Horrek blokeatzen du zuen jarduna?
Ez nuke esango kasu guztietan
hauteskunde muga horrek baldintzatu egiten duenik. Baliteke
PPren kasuan hala izatea, edo
neurriren batean alderdi sozialistaren kasuan. Ezker abertzalearen kasuan, beste arrazoi bat izan
daiteke: PPrekin harreman zuzena nahiago izatea. Baliteke. Baina
badakite beraiek hori ezinezkoa
dela.
Zer espero duzu Eusko Legebiltzarrean sortutako lantaldetik?
Kontua gaizki hasi zela eta ez zela
horrela sortu behar uste dut. Ez
dut esaten Aralarren duten egoeragatik. Aintzane Ezenarrok,
Aralarren izenean, borondaterik
hoberenaz Lopez lehendakariari
planteatu egin zion ea zein zen
gai honetan bere aitzindaritza.
Hortik aurrera proposamen bat
egin zuten Aralarrek eta Aintzane Ezenarrok. Baina proposamen hori Lopez lehendakariak
bere eskuetan hartu nahi izan
zuen, berea balitz bezala, eta asteetan hala jokatu zuten. Joko maltzurra izan zen, nire ustez.
Horrek guztiak zapuztu egin
zuen PP bide batean sartzea.
Orain arazoa da Aralarren
barruan gertatzen ari dena. Ez da
bakarrik ezker abertzalea ez dela
lantalde horren partaide. Gerta
daiteke Aralar ere ez dela lantalde horren partaide. Eta UPD ez da
lantalde horren partaide. Hau
gaizki hasi zen. Eta ezker abertzaleak ez du malgutasunik erakutsi.
Desblokeatzeko giltza non ikusten
duzu? Egiaztatzeko Batzordeko
kideak laster etortzekoak dira berriro Euskal Herrira.Haien lanak lagundu dezake desblokeatzen?
Behin lantaldea sortuz gero,
Legebiltzarreko lantalde honek
eska diezaieke iritzia ez bakarrik
alderdi politikoei, ez bakarrik
ordezkari instituzionalei, baita
bakegintzan ari diren mugimenduei ere. Beraz, baita nazioartean
ari direnei ere. Egiaztatze Batzordearen eta Nazioarteko Harreman Taldearen gogoetak izan
daitezke paralisi une batean gaudelakoak. Baina hori normaltzat
hartu behar da. Kontua da nola
gainditzen dugun. Garrantzitsua
izango litzateke PPk horrelako
taldeekin harreman zuzenik izatea ez bada, bai posible izan daiteke foro batean, Legebiltzarrean
hain zuzen ere, ekarpenak eskatu
ahal izateko eta denok ezagutu
ahal izateko.
Adiskidetzearen gaian aurreratzen
ari ote da? Gernikako bonbardaketaren 75. urteurrena da eta barkamenaren gaia atera da berriro. Nola
ikusten duzu gai hori?
EAJren Batzar Nagusian bozkatutako txosten politikoan, bizikidetza hitza hautatu dugu. Ez
dugu planteatzen adiskidetzea,
aipamentxo bat kenduta. Adiskidantza gauza pertsonal baten
moduan ikusten dugu. Bizikidetza, aldiz, bada helburu bat. Oroitzapena eta egia ere landu beharko dira. Batzuek ere barkamena
eskatu beharko dute. ETAren
indarkeriaren eta beste indarkeria batzuen aurrean, badaude
bizikidetzarako urratsak egin
behar dituztenak. Isilean lan bat
egiten ari da. Isilean egiten ari
den lan horri hauspoa ematen dio
EAJk; animatu egiten du aurrera
egiten jarraitzera. Bide nekeza
da. Etorkizunari begira itxaropena daukat, belaunaldi berriekin
beste modu batera lan egin daitekeen kontua izango delakoan.
JON HERNAEZ / ARGAZKI PRESS
«Hobe litzateke
hauteskundeak
lehenbailehen egitea»
P.Urzelai Bilbo
Iñigo Urkulluk uste du Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeek
politika egiteko beste modu bat
ekarriko dutela. EAJk lehendakarigaia aukeratzeko prozesuaz
nahiago du ez hitz egin.
Zer pentsatu zenuen Patxi Lopez lehendakariak Euskadi eredua aldarrikatu zuenean?
Azpimarratu nahi nuke Patxi Lopez PPren botoei esker dela lehendakaria eta Legebiltzarra ez dagoela ordezkatuta osotasunean.
Pentsaera ideologiko-politiko
guztiak ez daude. Autogobernua
aldarrikatzea, berak PPren botoei esker lehendakari izanik, kontraesan ikaragarria iruditzen
zait, jakinik, gainera, autogobernuaren aurkako erasoak agintean dagoen PPtik etor daitezkeela
edo datozela. Beraz, hitz hutsak
iruditzen zaizkit. Hiru urtean, Patxi Lopezek lehendakari gisa ez
du autogobernuaren aldeko apusturik egin.
Autogobernuaren aldeko proposamen bat aurkeztu duzue Eusko Legebiltzarrean.Noren sostengua espero
duzue?
Alderdi sozialistak ere bere ekimena aurkeztu du. Alderdi sozialistak, ez lehendakariak. Lehendakariak ez du planteatu halako
adierazpen instituzionalik. Beraz, alderdi sozialistaren babesa
izatea espero dut, orain arteko
erasoen aurrean eta baita autogobernuaren garapenaren aurrean
ere. Espero dut beste legebiltzar
talde batzuen babesa izatea, Aralarrena, EArena eta Ezker Anitzarena. Ez dut espero UPDren aldetik, eta ez dakit zer egingo duen
PPk. Batetik, kongresu bati begira ari da; baina, bestetik, esan du
Espainiako Gobernuaren neurriak —Hezkuntza edo Osasungintza arloak— bete beharrekoak
direla. Ez dakit zein joko izango
duen PPk.
Patxi Lopezek krisiari aurre egiteko
iragarri duen ekimena egingarri ikusten duzu?
Bere bazkideak esaten badio ea
nondik aterako duen dirua eta salatu egiten badu neurri batzuk
dagoeneko hartuta daudela... ez
dago ezer berririk.
PSEren eta PPren artean ia egunero
dago eztabaida. Beharrezkoak al
dira lehenbailehen hauteskundeak
egitea?
Orain arte esan dut Lopez lehendakariak PPren konfiantzazko
mozio bat jasan beharko zuela
Eusko Legebiltzarrean. Ez zentsura mozioa, baizik eta konfiantza mozioa, ea Patxi Lopezek
PPren babesa duen edo ez jakiteko. Baina oraingo honetan bai
esan dut hauteskundeak aurreratzeko. Zergatik? Patxi Lopezek
bere burua aurkeztu egin duelako
hautagai gisa. Orduan ematen du
orain batzuk eta besteak hauteskunde kanpainan daudela edo
gaudela. Testuinguru hau oso
desberdina da 2009koarekin alderatuz. Egoera politikoa guztiz ezberdina da. Bakegintzaren alorrean, egin beharreko urratsek beste
argazki bat eskatzen dute. Egoera
ekonomikoak bestelako indar
metaketa bat ekarri beharko
luke. Herri honek ez du merezi
hurrengo hamaika hilabeteetan
kanpainan egotea. Hobe izango litzateke lehenbailehen hauteskundeak egitea.
Zure alderdian lehendakarigaia aukeratzeko prozesua abiatu duzue.
Zure alderdikideek zure izena proposatzen badute...
Ez. Nik gai honetaz ez dut hitz egiten. Horrexegatik, espresuki
EBBn planteatu nuen horretarako batzorde bat izan behar duela,
eta ni batzorde horretatik kanpo
egon beharko nintzatekeela. Ka-
sua balitz, batzorde horrek eskatu egiten badit, nire gogoeta
emango dut, eta EBBk eskatzen
badit, emango dut. Baina bestela
isilik egongo naiz. Batzorde horrek eta EBBk bere ahalmenetan
du lehendakarigai bat proposatzea. Gogoeta sakona egiten ari
dira, eta bere bidea izan behar du.
Aukeraketa ekainaren bukaerarako
egongo da?
Bai, hori da gure planteamendua,
ekainaren amaierarako EAJk
erabakita izatea nor izango den
lehendakarigaia.
Zer du jokoan EAJk datozen hauteskundeetan?
Autonomia erkidegoaren gizartearen egoera gainditzea du jokoan.
Hori da gure kezka nagusia. Herri
honen egituratzea ere badu EAJk
jokoan. Eta herri hau aipatzen dudanean Euskal Herria aipatzen
dut. Beraz, Nafarroarekin izan beharko genituzkeen harremanak,
Iparraldearekin izan beharko genituzkeen harremanak, hori guztia nola lantzen dugun Europari
begira.
Lau indar nagusiei begiratuta, ematen du erabat bateraezinak zaretela
elkarrekin gobernatzeko,baina baliteke hauteskundeen ondoren elkarlanean aritu beharra izatea.
Orain arte eskarmentu hori izan
du EAJk. Eusko Jaurlaritzan
agintean egon garenean, batzuetan bakarrean egon gara, inorekin itunik izan gabe; beste batzuetane koaliziozko gobernu formuletan (batzuetan PSErekin, batzuetan EA eta EBrekin), eta beste batzuetan, bakarrik egon gara
baina ezker abertzalearekiko legebiltzar itun batekin. Etorkizunari begira? Argazkiaren arabera, egitasmoen arabera. Ikusiko
dugu nola planteatzen diren hauteskundeetako emaitzak eta hortik aurrera jorratu beharrekoa.
«Inork ezin du gure ordez erabaki.
Horrek esan nahi du Euskadirako
marko konstituiente bat behar dugula», esana duzu duela gutxi. Zehazki,zer esan nahi duzu?
Hau da ni aspalditik planteatzen
ari naizena, 2015erako izan
beharko genukeen estatus politiko berria. Estatus berri hori
landu egin behar dugu. EAJren
barruan lantzeke daukagu.
Orain arte urrats batzuk egin
ditugu: gizartearen diagnosi bat,
bai politikoki, bai ekonomikoki.
Hortik aurrera zehaztu nahi
dugu nola ulertzen dugun estatus politiko berria, horren muina
izan beharko litzatekeelarik
autonomia erkidegoko gizarteak
ahots bat izatea, non estatus politiko berri hori bermatu egiten
duen bere bozarekin. Beraz, erabakitzeko eskubidea gauzatu
ahal izatea. Beste kontua da nola
planteatzen dugun Espainiarekiko aldebikotasuna. Hori guztia
lantzeke daukagu EAJren
barruan. Gure abiadurarekin
egin nahi dugu, pentsatuz
hemendik eta 2015era gauza asko
alda daitezkeela politikagintzan.
10 berria 2012ko apirilaren 29a, igandea
Harian › Euskal Herria
Gipuzkoa, bakegintzaren laborategia
Lantalde bat osatuko
dute Batzar Nagusietan;
bertako edukiak
eta metodologia adostu
nahi dituzte taldeek
Jokin Sagarzazu Donostia
Bakegintzari buruzko lantalde
bat osatzeko proposamena mamitzen ari dira Gipuzkoako Batzar
Nagusietan. Lantaldea osatzeko
ardura izango duen batzordea
oraindik ez da bildu, baina alderdiak jada hasi dira beren jarrera
zehazten. Eusko Legebiltzarrean
ez bezala, ezker abertzaleak lekua izango luke lantalde horretan, EArekin eta Alternatibarekin batera Bildu koalizioko kide
delako. Oraingoz, EAJk, PSEEEk eta Aralarrek ziurtatu dute
parte hartuko dutela. Bilduk ere
parte hartzeko asmoa agertu du,
eta PPk ez du erabakirik hartu.
Eguna zehaztua ez duten
arren, datozen asteetan Berdintasun Politiken, Giza Eskubideen
eta Oroimen Historikoaren Batzordera deitzea da alderdi horien
asmoa. Han zehaztuko dituzte
lantaldearen metodologia eta ponentziako edukiak.
Bilera hori egin arte itxaron
nahi dute Bilduko batzarkideek
euren jarrera zehazteko, koalizioko iturriek egunkari honi adierazi diotenez. Nabarmendu dute,
halere, «printzipioz» lantaldean
parte hartzeko asmoa dutela.
Aurreko astean Gipuzkoako
egunkari bati eskainitako elkarrizketa batean, lantaldean parte
hartzearen alde azaldu zen Martin Garitano Gipuzkoako diputatu nagusia. Garitanok nabarmendu zuen talde «guztiek» parte hartuz gero ez berak eta ezta Bilduk
ere ez luketela arazorik izango
han parte hartzeko.
Berdintasun Politiken, Giza Eskubideen eta Oroimen Historikoaren Batzordearen bilera bat. J. C. RUIZ / ARGAZKI PRESS
Uzkurrago azaldu da PP. Alderdi horrek oraindik ez du ziurtatu
lantaldean parte hartuko duen
edo ez. Gipuzkoako PPko presidente Borja Semperrek adierazi
duenez, aztertu ere ez dute egin
gaia. PPko buruzagiak uste du
«aski» dela Eusko Legebiltzarrean osatutako lantaldearekin, han
«Euskadi osoa» ordezkatuta dagoelako. Horren harira, adierazi
du Gipuzkoako kasuan Bilduren
parte hartzeak ez duela eraginik
izango euren erabakian, baina
nabarmendu du ez duela «gustuko» koalizioak parte hartzea.
Lantaldearen bultzatzaileen «benetako asmoekin» kezkatuta
agertu dira PPkoak.
Eusko Legebiltzarrean ez bezala, Aralarren zuzendaritzak Gipuzkoako lantaldean parte hartzea erabaki du, indar politiko
«guztiek» parte hartu ahal izango
dutelako. «Atzera bueltarik izango ez duen bakea eraikitzeko
urratsak guztion artean egin behar dira, inongo bazterketarik
gabe», adierazi du Rebeka Ubera
batzarkideak. Uberak azaldu due-
nez, Gernikako Akordioak eta
Aieteko Adierazpenak marraztutako bidearen alde egingo du Aralarrek Gipuzkoako lantaldean.
EAJk ere zehaztuta dauzka
landu nahi dituen edukiak. Alderdi jeltzaleak azaldu duenez,
hiru puntutan laburbiltzen dira:
gertatutakoari buruzko kontakizuna marraztea, alde bateko zein
besteko biktimen aitortzarako bidean urratsak egitea eta bizikidetzarako oinarriak zehaztea. EAJk
nabarmendu duenez, akordioak
iristeko, ezinbestekoa izango da
«malgutasunez» jokatzea.
PSE-EEk, berriz, nahiago dun
nork bere edukiak zehaztu baino
gehiago, «sukalde lana» egitea,
talde guztien artean edukiak eta
metodologia zehaztu ahal izateko, eta batzuen eta besteen artean
sor daitezkeen usteak saihesteko.
Lan horretan ari da Rafaela Romero PSE-EEko bozeramaile eta
Berdintasun Politiken, Giza Eskubideen eta Oroimen Historikoaren Batzordeko presidentea. BERRIAri eginiko adierazpenetan,
Romerok nabarmendu du Euskal
Herria «une historiko batean» dagoela eta indar politiko guztiek
«erantzukizunez» jokatu behar
dutela. «Oso gai garrantzitsua
dugu esku artean: honekin ezin
dugu jokatu hauteskundeei begira», nabarmendu du.
Urratsez urrats eginiko bidea
Aspalditik dator Gipuzkoako Batzar Nagusietan bakegintzari buruzko lantalde bat osatzeko
nahia. EAJk egin zuen proposamena, Bildu Foru Aldundira iritsi
eta Batzar Nagusietan eginiko lehenengo osoko bilkuran, iazko
irailaren 21ean. Bilkura horretan, halaber, elkarrizketa prozesu
baten alde agertu ziren Batzar
Nagusiak, EAJren eta PSE-EEren babesarekin eta gainontzeko
taldeen abstentzioarekin.
Udazkenean, hainbat bilera
egin zituzten, eta urriaren 10ean,
talde guztien babesarekin, oniritzia eman zioten bakegintzari buruzko lantalde bat abiatzeari.
Hala ere, urtea amaitu arte itxarotea erabaki zuten, une horretan
ez zegoelako lantaldea osatzeko
«baldintza egokirik». Batzar Nagusietako alderdiek erabaki hori
hartu zuten Aieteko nazioarteko
bake konferentzia eta ETAk bere
jardun armatuaren amaiera iragarri baino hamar egun lehenago. Gertakari horiek eta ondoren
etorri direnek berpiztu dute proposamena.
Hala, aurtengo martxoaren
31n Batzar Nagusietan eginiko
bilkuran, gaiari berriz heltzeko
eskatu zuen EAJk. Egun horretan, bakegintzari buruzko lantalde bat osatzeko erabakia hartu
zuten Eusko Legebiltzarrean, baina EAk, Aralarrek eta ezker abertzaleak salatu zuten lantaldea
«baztertzailea» zela —Aralarren
lau legebiltzarkideetatik hiruk ez
zuten zuzendaritzaren agindua
bete eta lantaldearen alde bozkatu zuten—.
Egun horretan bertan, baina
Gipuzkoan, Batzar Nagusiek bazterketarik gabeko elkarrizketen
alde egin zuten, PPren ez beste
taldeen babesarekin. Aurreneko
aldia zen Bilduk eta alderdi sozialistak bat egiten zutena bakegintzari buruzko ekimen batean. Bi
talde horiez gain, EAJk eta Aralarrek sinatu zuten adierazpena.
Aieteko Adierazpenaren garrantzia nabarmendu zuten; biktima
guztien erreparaziorako eta eragindako mina aitortzeko urratsak eskatu zituzten; espetxe politika aldatzea eta presoen eskubide guztiak errespetatzea galdegin
zuten; ezker abertzalea legeztatzeko beharra azpimarratu zuten;
eta eragile politiko guztien arteko
elkarrizketen alde azaldu ziren.
Erabaki horrek hauspotu egin
du lantaldea osatzeko nahia.
Hala, Eusko Legebiltzarreko lantaldeak lehen bilera egin zuen
egun berean, astelehen honetan,
EAJk lantaldea osatzeko proposamena aurkeztu zuen Batzar Nagusietan.
2012ko apirilaren 29a, igandea berria 11
Euskal Herria ‹ Harian
Bakoitzaren lan txikiarekin
harresi sendoa osatzeko deia
Eleak-ek salatu du
berriz ere ‘dena da ETA’
leloa erabiliko dutela
Askatasunaren eta
D3Mren epaiketan
Miren Garate Donostia
Ostegunean hasiko da DM3 eta
Askatasunaren aurkako epaiketa, Espainiako Auzitegi Nazionalaean. Eleak mugimenduak deituta, 1.200 lagunek eramandako
piezekin, Novecento filmaren koadroa osatu zuten atzo Donostiako
Bulebarrean, auzipetuei babesa
erakusteko. «Pieza txikiekin koadro handi bat osatu dugu. Gutako
bakoitzaren lan txikia beharrezkoa da herriz herri harresi sendoak osatzeko», adierazi zuten antolatzaileek. «Oraindik zatiak sakabanatuta
dauzkan
baina
eskubide zibil eta politiko guztiak
aitortuko dituen esparru demokratikoaren puzzlea osatu behar
dugu guztion artean».
Ia bi orduko ekitaldia izan zen.
Bertsolariek, abeslariek eta dantzariek girotuta, pixkanaka joan
ziren piezak itsasten. Besteak
beste, ezker abertzaleko, EAko,
Alternatibako, Aralarreko, EILASeko eta EHNEko ordezkariak
bertaratu ziren. Fiskalak 7 eta 9
urteko espetxe zigor eskaerak
egin ditu hamahiru auzipetuentzat, talde armatuko kide izatea
egotzita. «Berriro ere dena da
ETA leloa erabiliko dute haien
aurka». Eleak-eko kideen esanetan, ordea, «euren eskubideak
erabiltzeagatik soilik» epaituko
dituzte. Gogoratu dute D3M-k eta
Askatasunak ezkerreko ikuspegitik esparru independentista
bultzatzea, alderdien debekuek
sortutako hutsunea beteko zuen
proiektua defendatzea eta herritarrei botoa emateko aukera eskaintzea nahi zutela.
Gizartearen gehiengoak garai
zaharrak gainditu eta aurrera begiratzeko apustua egin arren, estatuek, botere judizialek eta polizialek lehengoan jarraitzen dutela salatu zuten. «Dena da ETA
leloaren ondorio lazgarriek indarrean segitzen dute. Oraindik
hainbat euskal herritar daude
kartzelan militantzia politiko hutsagatik, eta beste hainbat daude
Auzitegi Nazionalean epaitzeko
zain».
Larunbatean, manifestazioa
«Estatuek entzungor egiten jarraitzen badute ere», orain arteko
bidetik jarraitzeko deia egin zuen
Eleak-ek, eta hiru eskaera plazaratu zituen: dagozkien eskubide
zibil eta politikoak praktikatzeagatik auzipetu dituzten guztiak
askatzeko; azken hamar urteetan
legez kanpo utzitako erakunde
sozial eta politiko guztiak legeztatzeko; eta, azkenik, eskubide zibil
eta politikoak urratzen dituzten
salbuespenezko legeak baliogabetzeko.
Datorren larunbaterako ere
manifestazioa antolatu du mugimenduak, eta parte hartzeko deia
egin du. Bilbon izango da, Eskubide guztiak proiektu guztientzat lelopean. «Novecento-ko gizon-emakumeen erabakitasun berarekin,
beste pauso bat eman behar dugu
aurrera. Eskubideak eskuratu
egiten dira, berreskura ditzagun
gureak». Epaiketaren harira, protesta gehiago ere izango dira datozen egunetan.
megako
10
DUOa
+
DEIAK
Eleak-ek atzo Donostian egindako ekitaldia. JUAN CARLOS RUIZ / ARGAZKI PRESS
N kable-modema
+ WIFI
DOAN
Zuntzak soilik eskaintzen dizkizu abantaila hauek:
Konektatu aldi berean eta abiadurarik galdu gabe zure ordenagailua, tableta, kontsola eta liburu elektronikoa.
Esperientzia bizkorra nabigazioan. Irabazi denbora edukiak deskargatzean eta fitxategiak bidaltzean.
Kontratatutako abiaduran ari zarelako bermea. Hemen, ez dago "...rainoko"rik.
Ahaztu Interneteko zirkulazioaz. Gure zuntz-sarea esklusiboa da, gure bezeroentzat.
10 M-ko DUOa 2012ko maiatzaren 09a baino lehen kontratatzen dutenentzat. 12 hilabetez irauteko konpromisoa. Herriko, probintziako eta probintziarteko
deiak. Linea ez dago sartuta. BEZa ez dago sartuta. Sustapen honetako xehetasun guztiak www.euskaltel.com/DUO10M webgunean dituzue.
12 berria 2012ko apirilaren 29a, igandea
Harian › Euskal Herria
Mario Rodriguez Vargas q
Espainiako Greenpeaceko burua
Ingurumena du buruan: eredu energetikoa,
klima aldaketa, hondakinen bilketa, basoak,
itsasoak... Hori eta gehiago da ingurumena.
«Atez atekoa da
gaikako bilketa
eraginkorra egiteko
sistema bakarra»
Arnaitz Lasarte Donostia
Otsailaz geroztik, Espainiako
Greenpeaceko zuzendaria da Mario Rodriguez Vargas (Madril,
1965). Bileraz bilera, hitzaldiz hitzaldi dabil azkenaldian, «oso lanpetuta, baina ilusioz». Krisialdia
eredu alternatiboak badaudela
erakusteko une «erakargarria»
dela uste baitu Rodriguezek. Naturaldia jardunaldien barruan,
Tolosan (Gipuzkoa) antolatu zuten zineforum batean parte hartu
zuen asteazkenean.
Zein egoeratan dago gure planeta?
Aro berri baten aurrean dagoela
esaten dut: gizakiak dena kontrolatzen duen aroan, onerako zein
txarrerako. Eta, sarritan, oso inozo ari da jokatzen gizakia, bizi den
lekua suntsitzen ari baita. Ikusi
aldaketa klimatikoa edo espezie
batzuk nola ari diren desagertzen. Ezarri nahi dugun ereduak
suntsitzera garamatza.
Zein dira suntzitze horren erantzule? Herritarrak edo erakundeak?
Maila desberdinean, baina denona da erantzukizuna. Agintariek,
noski, zeresan handia dute ingurumenaren zaintzan, neurri orokorrak haiek hartzen dituztelako.
Baina egia da, halaber, sistema
demokratiko batean agintariak
herritarrek aukeratuak direla.
Bestalde, pertsona bakoitzaren
jarrera ere oso garrantzitsua da.
Batek esango du «ingurumenaren kontzientzia dut»; gero, ordea, haren bizitzeko moduak ez
du hori erakutsiko: gai toxikoak
sortuko ditu edo kontsumo eredu
okerra segituko du. Argi izan behar dugu egungo sistemaren
erantzule denok garela.
Nabaritu al duzue krisi garaian herritarrek interes gutxiago dutela ingurumenaren aldeko borrokan?
Gauden egoeran normala da jendearen lehentasuna jatekoa izatea. Garai zailak dira. Hala ere,
inork ez du ikusi nahi ibai kutsaturik edo marea beltzik, inork ez
du nahi enpresa toxikorik inguruan. Tamalez, ordea, bada joera
txar bat ere: herritarrek zein agintariek pentsatzen dute ingurumena oztopoa dela krisitik ateratzeko. Okerra da hori. Ekonomia berdeak aterako gaitu krisitik, energia berriztagarriek, nekazaritza
ekologikoak, mugikortasun eta
turismo politika iraunkorrek...
Krisiaren ondorioz azpiegitura handi
batzuen lanak gelditu dira...
JON URBE / ARGAZKI PRESS
Krisiak eragin on bat utzi du,
behintzat. Urte askoan eraiki dira
azpiegitura zentzugabeak: hegazkinik gabeko aireportuak, autorik gabeko autobideak. Orain, azpiegitura horietako batzuen lanak gelditu behar izan dituzte.
Agintariek ez dituzte lanak gelditu erabaki okerrak hartu zituztela ohartu direlako, dirurik ez dutelako baizik. Une hau baliatu behar dugu sistema honen alternatibak badaudela erakusteko.
Energia eredua aldatzea da Greenpeacen proposamenetako bat.
Bai, sinesten dugulako eredu
energetikoa aldatuta eredu ekonomikoa ere aldatuko dela. Egungo eredu energetikoa da planetaren arazo nagusia den klima aldaketa eragiten duena. Klima
aldaketak ez du esan nahi, soilik,
bero apur bat gehiago pasatuko
dugula. Arazo horrek ekonomiari
eragiten dio, ekologiari, herritarren bizitzari. Horregatik, ez du
zentzurik Espainiako Gobernuak
energia berriztagarrientzat ematen zituen diru laguntzak bertan
behera uzteak, eta, aldi berean,
ikatzari edo petrolioari lotutako
energia ekoizpena indartzeak.
Garoñako zentral nuklearraren bizi-
tza luzatu nahi du Espainiako Gobernuak,adibidez.Zer iruditzen zaizu?
Inork ez du ulertzen nola luzatu
nahi duten «kafegailu atomiko»
baten bizitza. Oso sistema arriskutsua da nuklearrena. Garoñan,
gainera, martxan jarrita zegoen
birmoldatze ekonomiko bat; ingurua suspertzeko konpromisoa
zegoen. Garoña ixteko, amaiera
arte borrokatuko dugu. Konfiantza dugu Euskal Herrian eta Gaztela Leonen dagoen oposizioan.
Euskal Herrian puri-purian dagoen
beste gai bat hondakinena da. Zuek
zein sistema defendatzen duzue?
Gure jarrera argia da hondakinen
gaian. Errauste plantak eraikitzearen aurka gaude. Hondakinei
dagokionez, bi eredu planteatzen
dira: hondakinak erretzea lehengaiak galduz eta gai toxikoak igorriz, edo hondakinen gaikako bilketa bat egitea. Guk gaikako bilketaren alde egiten dugu; eta
bilketa eraginkorra izateko, atez
atekoa da modu bakarra. Gero, eztabaidatu daiteke leku bakoitzaren ezaugarrien arabera zer nolako atez ateko sistema ezarri behar
den. Baina bide bakarra hori da
behar den bezalako hondakinen
gaikako bilketa bat egiteko.
Pasaiako Portua handitzearen aurka ere agertu zarete behin baino
gehiagotan.Nola dago kontua?
Politikoki, zoritxarrez, oso zaila
izango da proiektua gelditzea.
EAJren apustu nagusietako bat
da; PPk eta PSOEk ere ez dute
oposiziorik egiten. Borroka soziala ezinbestekoa izango da portua
handitzea gelditzeko. Gure borrokaren ikurretako bat da Pasaiako
Portuko proiektua. Zertarako
handitu nahi dute itsas trafikorik
izango ez duen portu bat? Jaizkibelgo itsaslabarra suntsitzea erokeria bat da.
Zein da abiadura handiko trenaren
inguruan duzuen ikuspuntua?
Herritarren beharrei erantzuten
dieten trenbideen alde dago Greenpeace. Trenbideak egitekotan,
hala ere, iraunkortasun irizpideak erabili behar dira. Trenaren lanek ingurumenean eragingo dituzten kalteak aztertu eta neurtu
behar dira. Agian, lurralde batzuetarako tren lasterra beharrezkoa izango da, urruti dauden
tokiak komunikatzeko. Ez dut
uste, ordea, zentzurik duenik elkarrengandik 80-100 kilometrora
dauden hiriburuak AHTaren bidez elkartzeak.
2012ko apirilaren 29a, igandea berria 13
Euskal Herria ‹ Harian
Etxe kaleratzeak
legez saihesteko,
500.000 sinadura
bildu nahi dituzte
Gipuzkoako 402 sendik
jaso zuten iaz etxea
uzteko agindua, Stop
Desahucios elkarteak
ohartarazi duenez
Jon Olano Donostia
Gipuzkoako Stop Desahucios plataformak kanpaina bat hasi du,
Espainiako Kongresuan herri
ekimen legegile bat aurkeztu eta
etxebizitza kaleratzeak legez
saihesteko. Maileguen Espainiako Legea moldatzea eta etxebizitza bat izateko eskubidea bermatzea nahi dute, elkarteak azaldu
duenez. Sei hilabetean, urriaren
30a baino lehen, 500.000 sinadura
jaso behar dituzte, herri ekimena
Kongresuan aurkeztu ahal izateko; langa hori ezartzen du, hain
zuzen ere, Espainiako Konstituzioak.
Kanpaina atzo aurkeztu zuen
Stop Desahucios taldeak, Donostiako Konstituzio plazan. Xabier
Soto eta Mikel Sanchez plataformako kideek eman zituen azalpenak, etxetik bota dituzten edo botatzekotan dauden hainbat herritar atzean zituztela. Hiru helburu
ezarri dituzte: kaleratze guztiak
geldiaraztea, etxebizitzak ohikoak diren kasuetan eta ez ordaintzearen arrazoia kaltetuaren borondatearen aurka gertatzen denean; banketxearekin zorra
kitatu ahal izateko, etxebizitza ordainean emateko aukera kaltetuen eskubide bat izatea; eta
etxea galtzekotan daudenek etxebizitza berean bizitzen jarraitzeko eskubidea izatea, gehienez irabazien %30eko errenta ordaintzearen truke.
Kaleratzeek eragindako egoera
«larriaz» ohartarazi zuen Sotok;
adibide gisara aipatu zuen iaz 402
familiak jaso zutela etxetik joateko agindua Gipuzkoan. Areago,
esan zuen egunean sei familia kalera ditzaketela, batez beste, Araba, Bizkai eta Gipuzkoan; urtebetean, beraz, 2190 sendi bidali ditzakete etxetik.
Bozeramaileen arabera, aferak
hainbat erreakzio eta proposamen eragin ditu erakundeen aldetik, eta horietako hainbat aipatu
zituzten; besteak beste, Eusko
Jaurlaritzak aztertutako bitartekaritza zerbitzua —«banketxeen
borondatearen eskuetan» uzten
du arazoa, Stop Desahucios-en ustez— eta Mario Fernandez Kutxa-
bankeko presidentearen «ideia
burugabea». Kutxako, BBK-ko
eta Vital Kutxako gizarte ekintzen diruarekin kaleratzeei aurre
egiteko funts bat sortzea proposatu zuen Fernandezek.
Erakundeen ekimen horiek,
ordea, eskas geratu direla uste du
Sotok: «Ideia horiek guztiek ez
dute legerian aldaketa handirik
ekartzen, eta, beraz, kaltetuei ez
die inolako segurtasunik ziurtatzen». Edonola ere, Sotok goraipatu egin zuen hainbat udalek banketxeen eta kaltetuen artean egiten ari diren bitartekaritza lana;
Zumarragako, Tolosako eta
Errenteriako udalen jokabidea
txalotu zuen.
Ekimena aurkeztu eta berehala hasi ziren herritar ugariren babesa jasotzen; kaleratzeek kaltetutakoak, kazetariak eta plazako
arkupeetatik igarotzen ziren herritarrak izan ziren eskaera izenpetzen lehenak. Sinadurak biltzen jarraitzeko hainbat bide
ahalbidetuko ditu plataformak.
Asteazkenero, Donostiako Bulebarrean izango dira 19:00etatik
21:00etara; Gipuzkoan zehar mahai ugari jarriko dituzte, eta stopdesahucios.plazan.net webgunean jakinaraziko dituzte lekuak.
Gainera, Internet bidez ere eki-
Stop Desahucios plataformako ordezkariak, atzo Donostian eginiko agerraldian. JUAN CARLOS RUIZ / ARGAZKI PRESS
menari babesa agertzeko aukera
emango du elkarteak, egitekoak
diren webgune batean izena emanaz.
Banketxea mehatxuka
Ane Martin beasaindarraren egoera ezagutarazi zuen Stop Desahucios elkarteak atzoko prentsaurrean. Martinek berak azaldu zituen xehetasunak. 6 urteko
semea du, gaitasun urrikoa, eta
arreta berezia behar du. Santander banketxeari ari zaio hipoteka
ordaintzen; orain dela hiru urte,
ordea, diru sarrerekin andrearen
beste gastu batzuk pagatzen hasi
zen banketxea, hipoteka ordaindu beharrean. 190.000 euroko hi-
poteka du ordaintzeko Martinek,
eta banketxearekiko zorra ordaindu ezinik dabil. «Hilabeteak»
daramatza mailegua ordaindu
‘‘
Etxebizitza duin bat nahi
dut, eskubidea delako;
ez dut beste munduko
ezer eskatzen»
ANE MARTIN
Etxetik botatzeko arriskuan dagoen andrea
gabe, eta espero du «laster» iritsiko zaiola etxetik joateko agindua.
Etxea trukean emateak ere ez lioke zorra kitatuko; horretarako,
bere etxeaz gain, amarena ere
eman beharko lioke banketxeari.
Hark eman zion abala, eta orain
biak gera daitezke etxebizitzarik
gabe.
Alde egiteko eperik jarri ez badiote ere, Martinek adierazi du
mehatxuak jaso dituela banketxearen aldetik; eskutitz bidez sarritan, baina baita kaletik ibilita
ere. Azaldu duenez, hainbat langilek jazarri dute kaletik, mailegua noiz ordainduko duen galdezka. Gainera, doako justizia birritan ukatu diotela salatu du.
Etxebizitza «duina» aldarrikatu
du Martinek, eskubide bat dela
defendatuta: «Ez dut beste munduko ezer eskatzen».
14 berria 2012ko apirilaren 29a, igandea
Harian › Euskal Herria
21.964
Gonzalez Ezker Anitzaren
Gipuzkoako koordinatzaile
pNafarroako gaixoen arretarako
zerbitzuan jasotako eskariak.
21.964 kexa eta dokumentazio eskari
jaso zituen iaz Nafarroako gaixoen
arretarako zerbitzuak, 2010ean baino
1.529 gutxiago. 9.916 kexa itxaron zerrendegatik izan ziren.
DONOSTIA › Ezker Anitzaren Gipuzkoako
batzordeak aho batez onartu du herrialdeko
koordinatzaile berria: Arantxa Gonzalez izango
da. Alderdiak haren «ibilbide politiko oparoa»
eta errauste plantaren eta Pasaiako portuaren
aurkako mugimendu sozialetan erakutsitako
inplikazioa nabarmendu ditu. Atzo arte Antton
Karrera zen Gipuzkoako koordinatzailea. Ezker
Anitzak eskertu egin dio egindako lana.
120
pAuto batean atzeman dituzten
speed kiloak. Guardia Zibilak bi gizon
atxilotu ditu, autoan 120 kilo speed
eramatea egotzita. Bizkaiko A-68
errepidean egindako kontrol batean
atxilotu zituzten, atzo. Droga Valentzia (Herrialde Katalanak) ingurutik
zerkarten, Guardia Zibilaren arabera.
Goi tentsioko linearen aurkako
martxa egiten ari dira Lizarrara
IRUÑEA › Autopista Elektrikorik Ez plataformak
antolatuta, Iruñetik Lizarrarako ibilaldia egiten
ari dira hainbat herritar, goi tentsioko linearen
aurka. Atzo abiatu ziren Nafarroako hiriburutik,
eta Undion amaitu zuten atzoko ibilia. Gaur
jarraituko dute, Ziraukiraino. Bihar dira Lizarrara
ailegatzekoak, eta manifestazioa egingo dute
bertan.
Barrios eta Beaumont
presoen lagun eta senide
batzuek istripua izan dute
Erredakzioa Donostia
Txetxu Barrios Atarrabiako presoaren lagun batek eta Iñaki
Beaumont Iruñeko presoaren osabak auto istripua izan zuten
atzo, Granadako Albolote espetxean bisita egin eta etxera
abiatu zirenean. Espetxetik gertu, bidegurutze batean, eguraldiaren eraginez, autoaren kontrola galdu, buelta bat eman,
eta olibondo bat jo zuten. Ez ziren zauritu, baina autoak kalte
handiak izan zituen. Kilometro asko egin zituzten Naia Lacroix
presoaren Senpereko lagunek ere. Herrira mugimenduak deituta, 50 bat lagun Gradignango espetxera joan ziren. Beste
euskal preso batzuk ere badaude han, baina Lacroix bakartuta dago. Paul Asensio presoa, berriz, Zaballako espetxera
eraman dute, alaba jaio berria ezagutzera.
Irudia qGernika
N-1 errepidea moztu dute
luizi baten ondorioz
Mozketen aurka protesta
egingo dute UGTk eta CCOOk
IRUÑEA › UGT eta CCOO sindikatuek mobilizazioak iragarri dituzte gaurko, Espainiako Gobernuak osasun eta hezkuntza arloetan iragarri
dituen murrizketen aurka protesta egiteko.
Nafarroan, Iruñean eta Tuteran manifestazio
bat egingo dute, Hezkuntzarekin eta osasunarekin ez da jolasten lelopean. Eguerdian hasiko
dira bi manifestaldiak.
2
j
zuen atzo arratsaldeko lauretan Andoainen
(Gipuzkoa), luizi baten ondorioz. Bazkardoko
bidegurutzetik gertu jausi ziren lurra eta harriak,
eta Gasteizerako nahiz Donostiarako norabideak itxi behar izan zituzten. Ibilgailuak A-15 errepidetik desbideratu zituzten poliziek. Gainera,
euriaren eraginez, hainbat istripu izan ziren
errepideetan.
Laburrean
ANDOAIN › Ertzaintzak N-1 errepidea moztu
FRANKISMOAREN AURKAKO EPAIKETA
Ahaztuak 1936-1977 elkarteak antolatuta,frankismoaren aurkako herri epaiketa bat irudikatu
zuten atzo Gernikan (Bizkaia).Bertan hainbat biktimaren eta adituren testigantzak entzun ahal
izan ziren,tartean irudian ageri den Anna Maria
Minarrorena.Horren bidez,Espainiak frankismoko
krimenak epaitu ez izana salatu zuten,eta «justizia,egia eta erreparazioa» eskatu zuten biktimentzat eta haien senideentzat. Beste hainbat herritan ere egingo dituzte halakoak. MONIKA DEL VALLE / ARP
Hilberriak
JESUS
ELGEZABAL
GARAI
†
Maruri-Jataben hil zan, 2012ko apirilaren 27an,
75 urte ebazala, Eleizakoak eta Aita Santuaren
bedeinkapena hartuta.
- Goian bego Emaztea: Milagros Larrazabal; semeak: Isidro eta Luis;
neba-arrebak: Trini, Jose(†), Juan(†), Isidro(†), Antonio(†),
Edurne, Mari, Luis(†) eta Dimas; koinatu-koinatak, lobak,
lehengusu-lehengusinak eta gainontzeko senideak.
GORPUA AURREAN DALA, HILETA ELEIZKIZUNA ETA
MEZA: GAUR domeka, hilak 29, arratsaldeko ZAZPIETAN,
Maruri-Jatabeko San Lorentzo parrokian.
JESUS ELGEZABAL GARAI
ESKELAK
Isidro gure lagunaren aita
Zenbat Gara elkartea
Gabriel Aresti euskaltegia
(0034)943 30 40 30
[email protected]
2012ko apirilaren 29a, igandea berria 15
Mundua ‹ Harian
Libanok Siriako matxinoei armak
zeramazkien ontzi bat atxiki du
Beirutek dio ontziak arma astunak zituela
eta Libiatik atera dela; Damaskok salatu du
matxinoek itsasotik eraso bat egin dutela
NBEren misioko 300 behatzaileetatik
30 bihar dira ailegatzekoak Siriara
Mikel Rodriguez
Hilaren 12tik teorian su-etena indarrean dago Sirian, baina bi aldeek egunero salatzen dituzte
bertze aldeak erasoak egiten dituela. NBE Nazio Batuen Erakundeak berak egiaztatutzat jo
du menia ez dela betetzen ari. Azken egunetako salaketek, gainera, erasoak gogortu egin direla
diote. Atzo, adibidez, matxinoek
armadari itsasoz eraso ziotela salatu zuen Siriako Gobernuak.
Gainera, Libanok jakinarazi du
Siriara armak garraiatzen zituen
itsasontzi bat atxiki duela. Arma
horiek matxinoentzat zirela adierazi du Beirutek. Siriako Gobernuak behin baino gehiagotan salatu du inguruko hainbat herrialde oposizioari armak saltzen ari
zaizkiola eta horrek bake plana
urratzen duela. Oposizioaren arabera, baina, su-etena indarrean
paratu zenetik ia 500 lagun hil dituzte estatuko indarrek. Egoera
horren erdian ailegatzekoak dira
bihar NBEren 300 kasko urdinen
misioko lehen 30 behatzaileak.
Oraingoz, hamabortz kasko urdin daude Sirian.
Horien artean dago Robert
Mood Norvegiako armadako jenerala. Hura hautatu du Unsmis
Nazio Batuen Siriarako Gainbegiratze Misioko buruzagi Ban Kimoon NBEko idazkari nagusiak.
Al-Assaden eta oposizioko taldeen arteko konfiantza eza «muturrekoa» dela erran du Moodek.
Unsmisen helburua da Kofi Annan NBEren eta Arabiar Ligaren
Siriarako mandatari bereziaren
sei puntuko planaren ezarpena
bideratzea. Plan horretan biltzen
dira bi aldeen arteko su-etena, armada hirietatik erretiratzea eta
gobernuaren eta oposizioaren arteko elkarrizketa hastea.
Siriatik datozen berriek, ordea,
bakea urruti kokatzen dute. Libanoko armadak jakinarazi duenez,
herenegun Egiptoko Alexandria
hiritik ateratako itsasontzi bat
atxiki zuten Libanoko itsasoan.
Al-Manar telebista katearen arabera, berriz, itsasontziak hiru
edukiontzi zituen, eta horietan
arma astunak ere garraiatzen zituen. Merkantzia hori Siriako Armada Askea oposizioko taldea-
rentzat zela diote Libanoko iturri
ofizialek. Herrialde horretako
NBN TV telebistaren arabera, armadak ez ezik, Unifil Libanoko
Nazio Batuen misioko indarrek
ere parte hartu dute operazioan.
Libano iparraldeko Tripoli hirira
joatekoa zen itsasontzia, baina
atzo Selaatako portura eraman
zuen armadak, Beirutetik 50 kilometro iparraldera.
Libia SNCren aliatu fidelena
Zeresana eman duena, ordea, ontziaren jatorria da. Libanoko iturrien arabera, ontziaren jabea Siriakoa da, eta Sierra Leonako
bandera du. Jatorriko portua, ordea, Libian zuen itsasontziak, ez
Egipton. Horrek Muammar Gaddafiren ondorengo erregimenera
begira paratu du Damasko. Izan
ere, Libia da SNC Siriako Kontseilu Nazionala Siriako aginte legitimo bakartzat onartzen duen
munduko herrialde bakarra.
Hain zuzen, Siriaren aliatu nagusiak, Iranek, matxinoei armak
helarazten dizkieten herrialdeak
kritikatu ditu. Atzerri Ministerioko aholkulari Hussein Amir Abdullahianek «siriar errugabeen»
heriotzen «konplize» direla erran
du, herrialde zehatzik aipatu ez
badu ere. Armak bidaliz eta «terroristak lagunduz», «etekin bereziak» lortu nahi dituztela sala-
Libanoko militarrek atxikitako Lutfallah II.a ontzia itsas armadaren portuan, atzo, Beiruten. WAEL HAMZEH / EFE
tu du Abdullahianek. Persiako
golkoko herrialdeak agertu izan
dira Siriako Armada Askeari armak ematearen alde, bereziki Qatar eta Saudi Arabia, eta Damaskok ere haiei egozten die matxinoei laguntza ematea.
Sirian bertan, berriz, iturri ofizial batek Sana estatuko agentziari jakinarazi dionez, «terrorista» talde bat itsasoz Mediterraneoko kostako Latakia probintzian
sartzen saiatu da, Turkiako mugatik 30 kilometro hegoaldera.
Ustezko erasotzaileak txalupa
puzgarrietan hurbildu dira, eta
soldaduekin tiroka aritu dira. Sa-
naren arabera, hainbat ekintzaile
eta militar hil dira tiroketan, baina ez du zehaztu zenbat. Ustezko
erasotzaileak zenbat ziren ere ez
du adierazi, baina tiroketaren ondoren ihes egin dutela erran du.
Matxinoek itsasoz eginiko erasoen lehen berria izan da atzokoa.
Errusiak kritikak oposizioari
Hungariako Gobernuak jakinarazi duenez, herrialde horretako
bi lagun bahitu dituzte Sirian.
Hungariako hedabideek diotenez, «pertsona armatuek» egin
dute bahiketa, baina ez dute zehaztu Siriako zein partetan izan
den. Hungariako bi herritar horiek lanean ari ziren Sirian.
Errusia, hain zuzen, gogor mintzatu da oposizioko talde armatuen aurka. Herenegun egindako
atentatuak gaitzetsi ditu, bereziki Damaskoko eraso suizida. Erasoen helburua «argia» dela erran
du Moskuk: «Jada aplikatzen
hasi den Annanen planean oinarritutako irtenbidea zapuztea».
EB Europako Batasuneko diplomazia buru Catherine Ashtonek,
ordea, Siriako Gobernuari egotzi
dio Annanen plana urratzea.
Oposizioaren arabera, herenegun 21 lagun hil zituen armadak.
16 berria 2012ko apirilaren 29a, igandea
Harian › Mundua
Amagoia Mujika
Amado Boudou,
kirchnerismoaren
izar berria
I
kusten duzuen hoditxo hau
Comodoro
Rivadavian
1907ko abenduaren 13an
aurkitu zuten hobikoa da.
Argentinako lehen petrolioa da».
Cristina Fernandezek hori esan
bezain laster aztoratu ziren denak Casa Rosadako auditoriumean. Funtzionarioz, militante peronistaz, enpresariz eta kazetariz
inguratuta zegoen Argentinako
presidentea, YPFn Repsoleko akzioen %51eko desjabetzea iragarri zuenean. Herritar ia gehienentzat subiranotasuna irabazi du
Argentinak, petrolioaren ustiaketa kanpokoen eskuetatik etxekoetara ekarrita; iraultzaren ikur
ere izan da hainbat peronistarentzat nazionalizazioa. Herenegun
gauean, berriz, mundu batek eskertu zion egindakoa, Buenos Airesko Velez Sarsfield estadioan,
populismoaren estilo tradizionalenean —ehun mila lagun bildu
ziren antolatzaileen arabera—.
Horren beharra bazuen Fernandezek, arnasa pixka bat, azkenaldian gauzak ez zaizkio-eta nahi
bezala atera.
Herritarren miresmenak hazita, oholtzaren gainean handi, nazioaren bihotzetara jo zuen zuzen-zuzenean. Nestor Kirchner
senarra eta presidente izandakoa
gogoratu zuenean lehertu zen estadioa, 2003tik Argentinako egoera «errotik aldatu zuena» aipatzean. Egun sinbolikoan egin zuten
ekitaldia, Kirchnerrek hauteskundeak irabazi zituela bederatzi
urte bete baitziren herenegun.
2010ean hil zen, baina hark utzitako lorratzaz jarduten da ekitaldi
publiko guztietan.
«Cristina maitea, hemen dituzu askatasunerako pibe-ak», kantatu zuten La Camporako gazteek, gobernuan den peronismoaren harrobiak. Izan ere, ekitaldia
batez ere gazteek antolatuta eta
gazteei bideratuta egon zen.
1970eko hamarkadako doinu
iraultzailearen bertsioa abestuz
gogoz berotu zen estadioa. Kirchnerren aroan biziberritu zuten
abestia, eta La Camporak ekitaldi
ofizialei kolorea emateko baliatzen du. Hain zuzen, Kirchnerren
eta Fernandezen seme Maximok
zuzentzen du taldea. «Hunkituta
gaude [IPFren] iragarpenarekin,
eta une historiko honetan gure
babesa erakusteko beharra sentitu dugu», esan zuen Maximo
Kirchner Fernandezek ekitaldiaren atarian.
Ostiralekoa handiena izanda
ere, agenda publikoa bete-betea
izan du Fernandezek bi asteotan.
Inoiz ez ditu hainbeste agerraldi
publiko egin horren denbora gutxian. Beti nahiago izan du gutxi
baina ikusgarri agertu, Eva Peron Evita-k egin ohi zuen bezala,
baina azkenaldian kontra jarri
zaizkio gertaerak: Boudou-Ciccone eskandaluak —presidenteordearen afera—, Buenos Airesko
tren istripuak —50 hil ziren— eta
Gaztea, itxura onekoa
eta jatorra. Horregatik
aukeratu zuen Cristina Fernandezek Amado Boudou presidenteorde izateko, eta berehala klase ertaina eta belaunaldi
berriak erakartzeko gakoa bilakatu zen. Epaileek, baina, haren
aurkako ikerketa hasi dute, ustezko influentzia trafikoagatik.
2010ean, Ekonomia ministro
zela, Banku Zentralarentzat billeteak inprimatzen zituen Ciccione enpresaren ustelkeria kasuan nahasita egon daitekeela
uste dute.
Gitarra elektrikoa jo eta BMW
motorra gidatzen duen Boudouk txundituta zituen kirchnerista gazteak. Ciccione auzia,
baina, kolpe gogorra izan da
Fernandezentzat, Boudouren
ospea nabarmen ilundu baita.
D
Cristina Fernandez Argentinako ereserkia abesten, herenegun, Velez Sarsfield estadioan. LEO LA VALLE / EFE
Cristina Fernandez Argentinako presidenteari gauzak okertu
zaizkio; horri erremedioa jartzeko, YPFren nazionalizazioa
erabili, eta ekitaldi populista batean jendetza izugarria bildu du.
Masaren babesa
eta erakustaldia
ekonomiaren datu kezkagarriek
ez dute leku onean jarri: inoiz baino babes gutxigo daukala ageri
da.
YPFren bandera altxatu duenetik, baina, Fernandez maizago
atera da Rosadatik; egunero joan
da ekitaldiren batera, eta zuzenean eman dituzte diskurtso guztiak, kate ofizialistetan. Fernandezek berreskuratu nahi du hegemonia politikoa, Once estazioan
gertatutakoa, prezioen igoera
—matearena ere igo zuten— eta
Boudouren kasua benetan gaizki
hartu baitzituzten herritarrek.
YPFren gaineko erabakiari oposizioak ere ezin izan dio kontra
egin. Ezinbestean, denek babesten dute neurria. Ez ordea kritikarik gabe, hainbat senatarik gogoratu baitute Kirchner eta Fernandez pribatizazioaren bultzatzaile
sutsuenetakoak izan zirela Carlos Menem presidente zenean.
Kirchnerismoa
Baina urrun geratu dira Menemen garaiak. Orain, kirchnerismoaren unerik indartsuenean
—Kirchner hil ondoren are indar
handiagoa hartu du— oinarria
nazionalista da, inperialismoaren kontrako eta iraultzaren aldeko mezu populistez zipriztindutako nazionalismoa. Erreforma politikoak,
sozialak
eta
ekonomikoak egiterakoan, Juan
Domingo Peronek joan den mendean erabilitako estilo karismatikoa gogorarazten du, eta hori
dena Estatuaren boterearen aldeko apustua egiten duten Latinoamerikako ezkertiarren sintonian.
Kontsumitzaileei zerbitzu publikoetarako, elikagaietarako eta
energiarako emandako diru-laguntzei, Futbola denontzat plana-
ri, edota oinarrizko hezkuntzako
ikasleentzat netbookak emateari
esker txiroenak bereganatu ditu,
eta erabateko kontrola dauka
produkzioaren katean eta baita
estatistika ofizialetan ere.
Peronismoaren beste modu bat
da mugimendu hori askorentzat,
baina beste askorentzat peronismoa bera gainditu du. Cristinismoak, peronismo historikoaren
aldean, sindikatuen arlo zabala
kontra dauka. Kirchnerrek aukeratu zuen CGTko buruzagi Hugo
Moyano, besteak beste, Fernandezen kontra jarri da, eta kirchnerismoaren aurretiko aroko peronistarik ez da ia gobernuan. Nekazarien afera bizi berri du,
protesta izugarriak, soja ekoizleei
besteko zergak jarri nahi izan baitizkie txikiei eta ertainei.
Kritikak
Kritikak pertsonaia ezagunetatik ere etorri zaizkio. Adolfo Perez
Esquivel Bakearen Nobel saridunak, besteak beste, ez du hitz onik
izan presidentearentzat. Herritarren giza eskubideak «zapaltzen»
ari da, haren ustez: «Giza eskubideak ez dira diktaduraren biktimei dagozkienak bakarrik. Egunean 23 ume hiltzen dira gosez Argentinan, eta indigenei eta
nekazariei lurrak kentzen ari
zaizkie, politika neoliberala egiteko. Pobrezia eta bazterketa soziala handituz doa», eta horri erremedioa jartzeko modu bakarra
«kolpe mediatikoen bidez» egiten
duela uste du, Velez Sarsfielden
egindakoa horren adibide.
Perez Esquivelen arabera,
kirchnerismoak ez du dena gaizki
egin. 2001 eta 2002ko krisiari aurre egiteko neurriak hartu zituen,
diktadurako hiltzaileak zigorgabe uzten zituen legeak bertan behera utzi ditu, «baina kritikoak
izan behar dugu politika mediatikoekin. Herrialdeak sakoneko aldaketak behar ditu».
2012ko apirilaren 29a, igandea berria 17
Mundua ‹ Harian
DLaburrak
Gaddafirekiko
lotura egotzi
diote berriz ere
Sarkozyri bozen
kanpainan
Leku-lekutan
Urtzi Urrutikoetxea
Batzar Konstituziogilea
hitzartu dute Egipton
KAIRO › Egiptoko Junta Militarrak eta alderdi politiko nagusiek Batzar Konstituziogile berri
bat eratzea hitzartu dute.Auzitegi batek bertan behera utzi
zuen batzarra,alderdi laikoek
boikota egin ondoren,batzarrean islamistek gehiegizko eragina zutelakoan.Orain,alderdi
politikoen adostasuna beharrezkoa izanen da batzarreko kideen kuotak ezartzeko.Bestalde,Mohamed El-Baradei Bakearen Nobel saridunak alderdi
politiko bat sortu du,«iraultzaren helburuak salbatzeko».
IAEA Iranekin bilduko da
maiatzaren 14 eta 15ean
VIENA › IAEA Energia Atomikoaren Nazioarteko Agentziak
maiatzaren 14ean eta 15ean
berrekinen die Iranekiko negoziazioei, Vienan. IAEAren helburuetako bat da Teheranek Parchingo instalazioak bisitatzeko
baimena ematea, urte hasieran
egindako bistetan begiraleei ez
baitzien han sartzen utzi.
Hamar paramilitar
hil dituzte Afganistanen
KABUL › Gobernuaren aldeko
hamar paramilitar hil dira Afganistanen, haien ibilgailuak mina
bat zanpatuta. Erdialdeko Wardak probintzian gertatu da
leherketa. Zabiula Muyahid talibanen bozeramaileak erran du
mina beraiek paratu dutela,
baina hildako paramilitarrak
zortzi izan direla azaldu du.
Egiptoko 40 presok gose
greba hasi dute Israelen
JERUSALEM › Israelgo espetxe-
etan dauden Egiptoko 40 presok gose greba hasi dute, bi
herrialdeek gatibuak trukatzeko
hasitako negoziazioek porrot
egin dutelako. Musa Alatrax
presoaren arabera, iragan asteazkenean egitekoa zen trukea,
baina Kairok gasaren inguruko
akordio bat bertan behera utzi
duenez, tratua ez dute itxi.
Bi bonba-auto topatu
dituzte Irlanda iparraldean
LONDRES › Ipar Irlandako Poliziak bi bonba-auto jartzea egotzi die 1998ko bake akordioaren
aurkako talde errepublikanoei.
Autoetako bat Newry hirian
topatu zuten, ortzegunean,
Irlandako Errepublikako mugatik gertu, eta bertzea, ortziralean, Belfasten. Biak indargabetu
zituzten. Gainera, Belfasten
arma biltegi bat aurkitu duela
dio Poliziak.
Adierazpen askatasunaz
atorren ostegunean
prentsa-askatasunaren eguna daukagu.
Euskal Herrian egunotan egin diogu gorazarre Gernika munduratu zigun George Steer Times-eko berriemaileari. Bestelako mezurik ere jaso dugu,
Elgetan. Iraina eta umilazioaren
mezua, zenbaiten iritzian, horren gainetik terrorea hedatzeko
asmoa irakurri dut nik, «egin genuen eta formal ez bazabiltzate
nahi dugunean egingo dugu berriz ere». Baina terrorea lehendik ere bazegoen seinale, mundu
guztiak mugikorrean argazki kamera daroan sasoiotan militarren irudirik ia ez izatea da: Europa demokratikoan poliziak
inongo ardurarik gabe jartzen
dira kamerak dantzan, Berlingo
manifestazioetan kameralariaren atzetik arineketan ibilia naiz,
hura polizia baten aldamenera
zihoala, mutil bat atxilotzen zebilenean. Eta poliziak berak ostentzen zuen bere burua, kamera
aurrean ez agertzeko. Burutik
pasa ere ez kazetariari agindurik
ematea. Gurean, istripuz sutea
egon den etxe baten atarian grabatu eta udaltzaina etorria zitzaidan irudi eske, duela ez hainbeste urte. Udaltzainak lizentzia horiek hartzen dituen
demokrazian, nork grabatu militarrak.
George Steer omendu da, eta
prentsa-askatasunaren egunotan oroitu beharko dira Steer eta
besteen lanerako ezinbesteko ziren bertako laguntzaileak ere.
Luxuzko fixer, Lauaxeta. Pren-
D
tsa-askatasunaren lehen biktimetarik gurean. Eta Gernikaren
ondoren, Eguna, euskarazko lehen egunkaria jaio eta hil zutela
ere 75 urte dira.
Horiez gutxi entzungo dugu
datorren astean, eta asko Iranez
eta Kubaz eta Siriaz. Baina asteon bertan Hondurasen beste kazetari bat hil dutela, eta estatukolpearen ondoren azken urte
biotan 18 hil dituztela, inork gutxik nabarmenduko du. Afrikako azal beltza eta Antilletako indigenen garinagu hizkuntza duten garifunen irratia isilarazi
zuten iaz, baina kazetari-elkarte
ezagunek oihartzun gutxi horiei,
Egin-eko kazetari eta langileez
ahazten diren legez. Jabier Salutregi, Teresa Toda eta gainontzekoek lau urte eta erdi bete dituzte preso dagoeneko.
Bahrain, Siria, Etiopia, Tunisia, Nepal, Israel, Azerbaijan aipatuko dira maiatzaren 3an. Ez
dira konparatzekoak agian, bizia
arriskatu eta galtzen duten berriemaileak (bertakoak gehienak, Siriako sunita zein Bahraingo xiita, eta gutxienak mendebaldetik bertara doazenak), eta
prentsak dituen bestelako arriskuak. Baina korporatibismoaz
eta elkartasunaz harago, gogorarazi beharko dugu prentsarik txiki eta ahulenak larriago bizi dituela krisi sasoiak. Bizpahiru
langileko kazetak behargin bat
edo bi galtzeak itxiera dakarkio.
Hizkuntza Gutxituetako Telebistei buruzko jardunaldiak egin ziren Bilbon abenduan, eta galeserazko BBCko eta Irlandako tele-
bista gaelikoko arduradunek
hausnartzeko datuak bildu zituzten. «Nola esango diot erreskatea
jasan duen gure herriko biztanleari, Nazioarteko Diru Funtsak
agindu bezala hogei ospitale itxi
behar direla, baina telebista estrategikoa dela?», eta herritarrei
emandako zerbitzuez, eta zuhurtziaz egin zigun berba. Telebistak bizi dira, ez ordea gaelikozko
Lá egunkaria (hark ere «eguna»
esanahi), eta galeserazkoa sortzeko egitasmoa ere ez zuten
inoiz burutu.
Gurean, antzeko aitzakiez Nafarroako irratiak eta telebistak
desagerrarazi dizkigute, ito-larrian daude hainbat hedabide,
eta ez da inoiz berandu kazeta
honek berak behar duen ziztada
aldarrikatzeko. Armez ixterik
izan ez zutenak oihartzun eta elkartasun olatua ekarri zuen, baina horien neurriko arriskuei aurre egiteko unea ere bada.
Une zailetan, ikusten ari gara
diskurtso xenofobo eta aldarrikapen miserableenak irteten
dira, Hendaiatik Estrasburgora
Fronte Nazionaleko bozen ehizan. Hiltzaile islamista bat ibili
da Tolosan, baina arrazismoa
hauspotzeak dakarrena ere badakigu: Anders Breiviken epaiketa adibide. Eta horren esaldi
gorrotagarrien aurrean, Norvegiako herriaz oroitu naiz. Hiltzaileak kultur aniztasunagatik salatutako Ostadarren umeak kantatzera irten dira Oslora. Ahotsa
hartu dute, berba eta doinua.
Kanta dezagun guk ere, Elgetatik Gernikara.
Libiako buruzagi ohiak
2007ko kanpainarako
50 milioi euro eman
zizkion, webgune batek
argitaratu duenez
Erredakzioa
Muammar Gaddafi Libiako buruzagi ohiaren itzala gainetik kendu
ezinik dabil Nicolas Sarkozy
Frantziarako presidentetzarako
bozen kanpainan. Oraingoan,
Mediapart webguneak zerbitzu
sekretuen agiri bat argitaratu du,
2007an Gaddafik Sarkozyren presidentetzarako kanpaina finantzatu zuela frogatu lezakeena.
Agiri horretan ageri denez, 50 milioi euro eman zizkion Gaddafik.
Horrek legedia urratuko luke,
gehienezko aurrekontua 22 milioi
eurotan ezarri baitzuten orduan.
Agiri horren arabera, Brice
Hortefeux Sarkozyren 2007ko
kanpainaren arduradunak eta
Moussa Koussa Gaddafiren zerbitzu sekretuen buruak 2006ko
urriaren 6an «akordiorako oinarri» bat hitzartu zuten. Sarkozyren kanpainako bozeramaile Nathalie Kosciusko-Morizetek akusazioa gezurtatu du, eta PSko
kanpainaren arduradunei egotzi
die gaia hauspotzea, Dominique
Strauss-Kahnen elkarrizketaren
oihartzuna «tapatzeko».
Strauss-Kahn ere kanpainan
Strauss-Kahnek Sarkozyren hurbileko laguntzaileei egotzi die
bere ibilbide politikoa hondoratu
zuen sexu eskandalua «prestatu»
izana. «Azalpenak» Justiziari
emateko erantzun zion Sarkozyk
atzoko mitinean.
18 berria 2012ko apirilaren 29a, igandea
Kirola›
G Sailkapena
LEHEN MAILA
36. jardunaldia
Atzo
Emaitza
Reala-Racing
3-0
Getafe-Mallorca
1-3
Espanyol-Sporting
0-3
Levante-Granada
3-1
Vila-real-Osasuna
Bihar
Ordua
TB
12:00
C+L / GolT
Zaragoza-Athletic
16:00
C+L / GolT
Malaga-Valentzia
18:00
C+L / GolT
Betis-At.Madril
19:45
C+L / GolT
Rayo-Bartzelona
21:30
C+
Puntuak
J I B G
Real Madril-Sevilla
Sailkapena
p 1.Real Madril
Marc Bertran Osasunakoa baloia babesten, Bruno Soriano Vila-realekoaren presioaren aurrean. DOMENECH CASTELLO
Mokadutxo on bat
Osasuna eta Vila-real konforme gelditu
dira lorturiko puntuarekin, bietako inor
ez baita izan aurkaria baino askoz gehiago
Gorritxoak Europa Ligako postuetara
gerturatu dira, eta egutegi ona dute
Imanol Magro
Europako mugak Iruñetik distantzia berdinera jarraitzen du. Osasunazaleek bazekiten atzo mapetan pixka bat urrunago agertzeko
arriskua zegoela. Bitxikeri topografikoa da, are gehiago gaurko
emaitzak aldekoak ez badira. Iragan astean Europa Ligarako postuetatik irten ondoren Osasuna
berriz ere gora egiteko aukera
zuen atzo, eta mokadutxo bat hartu zuen Vila-realen Raul Garciaren gol bikainari esker. Ez zuen gosea kendu, baina puntu ona da
etxean irabaziz gero, eta egutegia
itxaropentsu izateko modukoa da.
Liga bukaera aldapa gora egiten ari zaio Osasunari, freskotasu-
na eta eraginkortasuna galdu baitu. El Madrigalen sumatu zen,
baina Osasunak aurkariaren premiaren bizkar hartu zuen arnas.
Erasoko argia itzaltzen ari zenean
zaleen kutuna agertu zen, ligako
hamargarren gola sartuz. Osasunak Valentzian jokatuko du asteazkenean, eta Reala eta Racingen
aurka bukatuko du liga. Sei puntu
izango dira. Gero ere litekeena da
zazpigarren sailkatua ere Europan sartzea. Baikorra izatea zilegi
da, eta atzoko puntuak urre gorrizkoa izan dezake.
Osasunak ondo ekin zion lehen
zatiari. Baloia bi taldeen artean
banatu zuten, baina nafarrek zentzu eta sakontasun gehiagorekin
ibili zuten. Lehen zatian joko bai-
1
1
VILA-REAL
OSASUNA
13 Diego Lopez
111
14 Mario
11
4 Musacchio
11
12 Zapata
11
42 J.Costa
11
21 Bruno
11
19 Senna
111
10 Cani
1
18DWakaso (69.min.) 11
20 B.Valero
111
11 H.Perez
11
7DNilmar (82.min.) 11
9 M.Ruben
1
E. M.A.Lotina
11
25 A.Fernandez
111
2 Bertran
11
5 Lolo
11
15 Roversio
11
24 Damia
11
10 Puñal
1
9DLekic (66.min.) 111
6 Nekunam
11
14 Raul Garcia
111
21 Lamah
1
16DCejudo (80.min.) 11
14 Nino
11
19 Ibra
1
22 DTimor (66.min.) 11
E. J.L.Mendilibar 11
Golak: 1-0: Brunok (44. min.); 1-1: Raul
Garciak (71. min). Epailea: Turienzo Alvarez. Txartel horia Osasunako Ibrari eta
Nekunami eta Vila-Realeko Wakasori.
Bestelakoak: 22.000 ikusle El Madrigaleko estadioan.
no erritmo askoz gehiago egon
zen. Vila-realek premia larria
zuen. Sporting hiru puntura hurreratu baitzitzaion, eta presaka
hasi zen. Osasuna, aldiz, lasaiago,
baina kosta egin zitzaion jokaldi
landuak osatzea. Dena den, gorritxoek izan zuten lehen aukera
ona, Diego Lopezek urrundu zuen
Ninoren jaurtiketan (20. min).
Minutuek aurrera egin ahala
jokoaren norabidea aldatu egin
zen, eta Vila-real hasi zen erasoan. Etxekoek gola laztandu zuten
Rubenek jokaldi landu batean
Costaren erdiraketa zutoinera bi-
dali zuenean (33. min) . Minutu erdi geroago, baina, Nekunam izan
zen areaz kanpoko jaurtiketa zutoinera bidali zuena. Jokoa bizitzen ari zen, eta Vila-realek erosoago zirudien. Lotinak defentsa lana lehenetsi arren, baloia ondo
tratatzea Vila-realen erraietan
dago, eta joera hori azaleratu zen.
Gola ere jokaldi landu batean iritsi zen. Sennak bukatu zuen, areaz kanpotik, Andres Fernandezek, baina, ez zuen gelditu eta aldaratzea Brunori iritsi zitzaion.
Punta-erdi trebeak jaurtiketa dotore batekin bidali zuen sareetara
(44. min). Osasunako atzeko lerroa oso gaizki egon zen, Bertran
eta Lolo begira baitzeuden.
Bigarren zatiaren hasieran Vila-Real gehiago izan zen, eta Valerok aukera bikaina izan zuen (49.
min), baina Fernandezek ondo
gelditu zuen. Apurka Osasuna hazi egin zen. Ligako azken bi partidetan Vila-real aurretik hasi
arren, ez zuen garaipenik lortu
eta beldur hori azaleratu egin zen.
Osasuna erosoago jokatzen hasi
zenean azaleratu zen Raul Garciaren talentua. Gol bikaina sartu
zuen, ligako hamargarrena (71.
min). Eskuinez jo zuen, areaz kanpotik eta oinaren kanpo aldearekin. Kurpilak ezerezean utzi zuen
Diego Lopezen jauzia. Azken minutuetan partida ez zen itxi, baina
bazirudien bi teknikariek ontzat
eman zutela puntua.
88 34 28 4 2
p 2.Bartzelona
81 34 25 6 3
p 3.Valentzia
55 34 15 10 9
p 4.Levante
52 35 15 7 13
p 5.Malaga
52 34 15 7 12
p 6.Athletic
48 34 12 12 10
7.Atletico Madril
48 34 13 9 12
8.Osasuna
48 35 11 15 9
9. Sevilla
46 34 12 10 12
10.Mallorca
46 35 12 10 13
11.Espanyol
45 35 12 9 14
11.Getafe
45 35 12 9 14
13.Reala
43 35 11 10 14
14.Betis
42 34 12 6 16
15.Rayo Vallecano
40 34 12 4 18
16.Granada
39 35 11 6 18
17.Vila-real
38 35 8 14 13
p 18.Sporting
34 35 9 7 19
p 19.Zaragoza
31 34 8 7 19
p 20.Racing
26 35 4 14 17
p Txapeldunen Ligara p Europako Ligara
p Bigarren Mailara
20. jardunaldia (maiatzak 2-3)
Asteartea
Ordua
Getafe-Racing
TB
12:00 C+L2 / GolT
Granada-Espanyol
18:00
C+L2 / O.I.
Sporting-Vila-real
20:00
C+L2 / O.I.
Asteazkena
Ordua
TB
18:00
C+L2 / O.I.
Bartzelona-Malaga 20:00
C+L / GolT
Mallorca-Rayo
20:00
C+L2 / O.I.
Zaragoza-Levante
20:00
C+L2 / O.I.
Sevilla-Betis
20:00
C+L / GolT
Valentzia-Osasuna 22:00
La Sexta
At.Madril-Reala
Athletic-R.Madril
22:00
C+
37. jardunaldia (maiatzak 5-6)
Osasuna-Reala
Athletic-Getafe
Zaragoza-Racing
Mallorca-Levante
Granada-Real Madril
Sevilla-Rayo Vallecano
Bartzelona-Espanyol
Sporting-Betis
Atletico Madril-Malaga
Valentzia-Vila-real
2012ko apirilaren 29a, igandea berria 19
20››
Ibarrolak eta Arizmendik irabazi dute trinketeko
binakako txapelketako finala (40-37)
24››
Itxakok 36-17 irabazi dio Eldari, eta laugarren
urtez jarraian eskuratu du ligako titulua
Txapeldunen
Ligari begira
G Zaragoza
Entrenatzailea: Manolo Jimenez
s
Roberto
s
Alvarez
s
s
Lanzaro
s
s
Pinter
s
s
Paredes Abraham
Dujmovic
s
s
Lafita
Apoño
Micael
s
Postiga
Espainiako Liga
GolT/C+L2
Romareda
16:00
(34.596 ikusle)
Antoine Griezmann, atzean Imanol Agirretxe duela, atzo sartutako bigarren gola ospatzen. JUAN CARLOS RUIZ / ARP
Iglesias
Villanueva
G Athletic
Entrenatzailea: Marcelo Bielsa
Griezmannen estilora
s
Iraizoz
s
s
J. Martinez Amorebieta
s
Iraola
s
De Marcos
s
Iturraspe
3
0
REALA
RACING
1 Bravo
111
22 Estrada
111
3 Mikel Gonzalez 111
15 Ansotegi
111
24 De la Bella
111
4 Elustondo
111
20 Illarramendi
111
17 DZurutuza (64.m.) 111
11 Aranburu
111
10 Xabi Prieto
111
21 DIfran (82.min.) 111
7 Griezmann
1111
23 Vela
111
9 DAgirretxe (68.m.) 111
E. P.Montanier 111
1 Mario
111
14 Alvaro
11
19 Torrejon
11
15 Francis
11
6 Cisma
1
23 DAdrian (60.min.) 1
5 Diop
11
21DGullon (75.min.)
1
8 Colsa
11
30 Jairo
11
20 Edu Bedia
11
17 Julian Luque
1
10 DMunitis (45.min.) 11
9 Acosta
11
E. A.Cervera
11
Golak: 1-0: Griezmannek (47. min.).
2-0: Griezmannek (70. min.). 3-0: Agirretxek (82. min.).Epailea: Estrada Fernandez. Txartel horia Realeko Ifrani eta
Racingeko Acosta, Alvaro eta Torrejoni.
Bestelakoak: 22.000 ikusle Anoetan.
Erdilari frantziarraren
erakustaldiari esker
garaitu du Realak
Racing, eta mailari
eustea lortu du
Ander Altuna Donostia
Kito. Txuri-urdinek ez zuten kale
egin atzo Racingen kontra, eta
denboraldi hasieran jarritako helmuga arrastoa zeharkatu zuten.
43 punturekin gainditu ere. Hiru
jardunaldiren faltan. Txapelketaren atarian egindako aurreikuspenaren arabera, zaporegabea
irudituko zaie batzuei Realak
orain artean egindakoa. Baina
Lehen Mailan parte hartutako aurreko bederatzi aldietako lana az-
tertuz gero, txapeldunorde izan
zenekoa eta Amorrorturen aginduetara jokatutako lehena salbuetsita, bada zerbait. Realak
denboraldi horietan guztietan
ezin izan zuelako arnasa sakon
hartu azken unera arte.
Sailkapenak neurgailutzat erabiliz, Montanierren multzoak azterketa nagusia gainditu du, aurreko denboraldiko dardarra sentitu gabe, gainera. Hurrengo
erronka, berriz, 50 puntura ahal
bezainbeste hurreratzea. Atletico
Madril, Osasuna eta Valentziari
aurre egitea. Hasiera batean dirudien baino garrantzi handiagoa
izan dezake horrek. Montanierren sinesgarritasunean bai
behintzat. Realak etxeko lanak
egin zituen, beraz, atzo, Racingek
Lehen Mailari agur esan zion
arratsalde berean.
Zalantzarik pizten ez duena Antoine Griezmann da. Zelaian hitz
egiten duen bakoitzean, etorri
handikoa izanik, Realak gauza on
asko egin ditzake erasoan. Atzo
gertatu moduan. Racingen antolaketa sakabanatu zuen lehen gola, erabakigarriena, hark sartu
zuen. Aurreneko zutoinerantz
egindako mugimendua ederra
izan zen oso, Xabi Prietoren erdiraketari itxura hartu ostean. Bigarren gola ere, lasaitasunarena,
berea izan zen. Zurutuzaren pasea zogarria izan zen, ederki ikusi
zuelako frantziarraren agerraldia
bigarren zutoinean.
Kantabriarrei azken ukitua
Agirretxek eman zien, Griezmannek bere alderik eskuzabalena
erakutsi ostean. Bihurriena ere
erakutsi zuen moduan, bai onera-
ko, bai txarrerako. Aurreneko golaren ospakizunean barregarri
geratu baitzen. San Mamesa egindako bidaia dela eta, Anoetan bildutako hainbatek kargu hartu
zioten, eta haiei erantzute aldera
zer bururatuko eta eskua belarriaren atzera eraman zuen, «eta
orain zer diozue?», esan nahi izango balu bezala. Ergelkeria galanta, berez nahasita dauden bazterrak are eta gehiago harrotzeko
baino ez duelako balioko.
Ateraldi horiek sobran daude,
gauzak bere onetik etengabean
atera nahi dituztenen joera makurra bezalaxe. Realak bere inguruaren babesa behar duelako hazteko, eta aurrera begiratze horretan, iraganeko kontu ilunek ez
dutelako mesederik egiten. Utikan inbidia, mendeku nahia eta
sentimendu gaziak. Txuri-urdinek bereari erreparatu behar diote, etxeko hainbeste jokalarirekin
aritzeak duen merituari garrantzia aitortuta. Konparazioak eta
konplexuak albo batera utzita,
harrotasunez, bat eginik.
Aranburu nekaezina da
Realaren izateko era hobekien
irudikatzen duena taldeko kapitaina da. Mikel Aranbururen gisako gehiago behar ditu futbolak.
Ezagunak diren adjektiboak gogoratzeko beharrik gabe, lehen
golaren jatorrian azaldu zen azpeitiarren betiko igurtzia. Ikusgarriak izan ziren Colsari egindako
erregateak eta Prietori emandako
pasea. 400. neurketa zuen ligan
Realarekin. Atzokoaren gisakoak
egiten jarraitzea nahiko lukete askok eta askok.
s
s
Herrera
Muniain
s
Susaeta
s
s
Egun Malaga da postu horren
jabe, eta lau puntu gutxiago ditu
Athleticek. Berez ez da alde handia, baina hamabi puntu baino ez
dira geratzen txapelketa amaitzeko. Beraz, datorren sasoian Europako talde indartsuenen kontra
lehiatu ahal izateko aukeraren
bat izateko geratzen diren puntu
ia guztiak irabazi beharko ditu talde zuri-gorriak. Eta hala eginda
ere beste talde batzuen hutsen
zain egon beharko du.
Athleticen aurkariek dagoeneko badakite Bielsaren taldeak ez
duela etsiko. «Talde handiak
neurketa garrantzitsuetan eta horren erabakigarriak ez direnetan
dira lehiakorrak», esan zuen Bielsak Mallorca etxean hartu bezperan. Caparrosen taldeari irabazteko gai izan zen Athletic. Astebete
geroago Racing hartu zuen mendean Sardineron. Eta ikusmin gutxi sortu zuten bi norgehiagoka
horiek irabazita, Europako postuetara itzuli da taldea.
Ibai Gomez
Llorente
Marcelo Bielsak azken
unera arte itxarongo du
zer hamaikako atera
erabakitzeko, zalantza
ugari dauzkalako
Haritz Gallastegi Bilbo
Athleticek bi final jokatuko ditu
hurrengo hilabetean. Bi. Erraz
esaten da. Europako Liga eta Espainiako Kopa zain ditu. Hainbeste erronka garrantzitsu horren
gertu izanda, ez da samurra izango bestelako kontuetan buru-belarri aritzea. Baina Athleticek gogotsu lehiatzen jarraitzeko arrazoiak baditu ligan: laugarren postua nahi du, datorren sasoian
Txapeldunen Ligan aritzeko.
Zaragoza, kinka larrian
Romaredan beste urrats bat egin
gura du. Racingen moduan, Zaragoza ere behar gorrian dago, sei
puntura daukalako salbazioa. Beraz, aukera gutxi du onenen artean jarraitzeko. Baina ez da neurketa erraza izango, duintasunez
ari delako lehiatzen Manolo Jimenezek zuzentzen duen taldea. Sasoi hasieratik azken hilabete bietan eman duen maila eman izan
balu, ez zen zuloan egongo.
Zaragoza hil ala bizi zelairatuko da. Horrek bere alde onak eta
txarrak ditu. Etxeko taldearentzat alde ona da ez duela amore
emango. Baina egoera horretan
dauden taldeei ikaragarri kostatzen zaie irabaztea. Lan asko egin
behar dute gola sartzeko, eta
akats txikiena garesti ordaintzen
dute. Aurkariak izan dezakeen
antsietatea baliatu beharko du
Athleticek ametsetan jarraitzen.
Athleticeko jokalariak, Llorentek Sportingi sartutako gola ospatzen. L. J. / ARP
20 berria 2012ko apirilaren 29a, igandea
Kirola ›
Pilota D EPELen Binakako Txapelketako finala
Xala da
ekuazioko
ezezaguna
Xala-Laskurainek eta Titin-Merinok
binakako txapelketako finala jokatuko
dute gaur, Bilboko pilotalekuan
Faborito garbirik gabeko partida da,
eta apustuak parean irtengo dira
Imanol Magro Donostia
Errioxak Bilbo inbadituko du
gaur. Ia bi mila zalek Ebro ibaia
gurutzatu eta AP-68an gora egingo dute Bizkaia pilotalekuraino.
Eurek girotuko dituzte harmailak binakako txapelketako finalean (17:00, ETB1), eta eurek berotuko dute Miribilla aldeko bazkalostea. Titin eta Merino kutunak babestera joango dira, ardoaren lurrak azken urteetan izan duen
pilota egunik politenarekin gozatzeko. Ahal badute, parean Laskurain azken bost urteetako atzelaririk erregularrena eta Xala aldizkako jenioa izango dituztelako.
Azken hori da zalantza, argitu beharreko aldagaia. Ekuazioetan Xa da argitu beharreko aldagaia,
eta gaurko finalean Xalaren X-a
da argitu beharrekoa. Haren jardunaren baitan egon daiteke txapela norentzat den, baina finaletan, normalean, hazi egiten da.
Azken urteetako final parekatuetan parekatuena espero da
gaur. Artekariak dirua parean eskainiko dute, eta apustu etxeetan
dirua Titin-Merinoren alde ageri
Finaleko gakoak
Titin III.aren marka. Irabaziz
gero, inoiz profesionaletan
txapel bat irabazi duen pilotaririk zaharrena bihurtuko da, 43
urte eta 103 egunekin.
1
Gorrien hasierak. Xalak
eta Laskurainek atzetik hasi
izan dituzte txapelketako ia
partida garrantzitsu guztiak;
tartean, finalerdietako hirurak.
2
Merinoren lehen finala.
Merinok binakako lehen finala du, eta presioari nola eusten dion ikusi beharko da.
3
da, baina oso alde
txikiarekin. Bitxia
da, elkarren aurka
txapelketan jokaturiko hiru partidetatik
bi irabazi baitituzte,
tartean azkenekoa, finalerdietakoa, bukaerako emaitzak
aditzera eman dezakeen baino nagusitasun handiagoz (22-16). Zer
da orduan apustuzaleak kolpetik
hain zuhur bilakatu dituena? Zer
bainoago, nor? Xala da.
Finalari buruz iritzia ematera
ausartu den ia orok buruz buruko
txapeldunarengan jarri du begirada. Hura da partida kolpetik
hankaz gora jartzeko ahalmena
duen gaurko finalista bakarra. Titinek eta Merinok erregulartasun eta sufritzeko gaitasun izugarriak erakutsi dituzte maratoi kutsuko txapelketa luzean, eta
Laskurainen lan serioa erabakigarria izan da bere bikoteak pasatako une latzenetan. Xala, aldiz,
tantaka agertu da. Ez du partida
bikainik jokatu, besteak beste
arazo fisikoen erruz, eta horren
zain daude zaleak zein aurkariak.
Ligaxkako azken partidan bere
magiaren lehen printzak ikusi ziren, eta Xalak, normalean, ondo
jokatzen du finaletan. Gaur agertuko al da? Irabaziz gero behintzat, laugarren binakako txapela
litzateke, bosgarren finalean.
Xalaren zain egongo da halaber, Laskurain. Binakako hirugarren finala du, eta aurreko bietatik burumakur itzuli zen. Azken
bost finaletatik hirutan egon da,
eta iaz tanto gutxi batzuengatik
gelditu zen kanpoan. Bikotearen
pisua hartu du bere gain, eta sasoi
onean iritsiko da egun handira.
Gaizki hasi zuten txapelketa eta
hobera egin dute. Partidetan ere
berdin pasa izan zaie, hasieratan
kontrako partzial oso nabarmenak jaso baitituzte. Finalerdietako partidetan 3-8, 3-9 eta 1-11 gal-
LUIS JAUREGIALTZO / ARGAZKI PRESS
Aurrelariak
Xala
Titin III.a
Aspeko pilotaria
Aspeko pilotaria
pIzen-abizenak.Yves Salaberri.
pJaioteguna. 1979ko azaroaren
14a, Lekuinen (Lapurdi).
pDebuta. 2000ko ekainaren
25ean, Eibarren (Gipuzkoa).
pLorpen zerrenda. Buruz buruko txapeldun (2011); buruz buruko txapeldunorde (2004 eta
2010); binakako txapeldun
(2002, 2007 eta 2010); binakako txapeldunorde (2001); lau
t’erdiko txapeldunorde (2005),
eta Bigarren Mailako buruz buruko txapeldunorde (2002).
pIzen-abizenak. Augusto Ibañez Sacristan.
pJaioteguna. 1969ko urtarrilaren 13a, Tricion (Errioxa, Espainia).
pDebuta. 1992ko irailaren
13an, Baños del Rio Tobian
(Errioxa, Espainia).
pLorpen zerrenda. Binakako
txapeldun (1994, 2000 eta
2004); binakako txapeldunorde (2008); lau t’erdiko txapeldun (2007) eta lau t’terdiko txapeldunorde (1997 eta 2003).
tzen hasi ziren, azken hori gaurko
aurkarien kontra.
Titinek pilotazaleak harritzeko
duen ahalmenak ez du akaberarik. Bere onenak emanda zituela
zirudienean binakako txapelketan suspertu egin da, eta gaurkoa
seigarren finala du. Aurretik hiru
txapel lortu ditu, eta gaurkoa jantziko balu txapel bat irabazi duen
pilotaririk zaharrena litzateke, 43
urte 107 egunekin. Tricioko mitoak Retegi II.ak 1997ko lau t’erdikoa irabazi zueneko adin berdina
du; Titin, baina, —urtarrilaren
13an jaiotakoa da—egun, Retegi
txapel hura irabazi zuenean baino 33 egun zaharragoa da. Txapelketa honetan, eta Joaquin Plazak
2012ko apirilaren 29a, igandea berria 21
‹ Kirola
Pilota D EPELen Binakako Txapelketako finala
hala aginduta, bere estiloa pixka
bat aldatu du, gutxiago errematatuz, eta garrantzitsuena dena,
motibazio berezia izan du.
Merino II.a izan da Titinen formula magikoa, publikoki onartu
du. 21 urte gazteagoa eta errioxarra, bi pizgarri on: bere apopiloa
eta gainera etxekoa. Gaixotasun
larri bat pasa ondoren txapelketako atzelari onena izan da. Bi esku bikainekoa, lan eskergak
egin behar izan ditu defentsan
kantxa osoa kubritzeko. Olaizola II.a-Beroiz irabazitako
partidako azken txanpan
izandako karranpa, eta hura errenka jokatzen ikustea txapelketako irudietako bat izan da. Binakako
bigarren txapelketa du eta
lehen finala. Etorkizuna
berea da, baina ikusteko
dago presiori tutsi ahal
izango dion.
Pilota aukeraketan ikusitakoaren arabera, bi estiloren arteko talka izango da.
Xalak eta Laskurainek euren kezka publiko egin zuten
aurkarien pilotak bote handiegia zutela iruditu zitzaielako. Atzelariak «erreboteak»
ikusteko arriskua zegoela
esan zuen. Horretarako, baina,
pixka bat higatzean hartzen duten norabidea ikusi beharko da.
Pilotek zeresana eman dute txapelketa osoan, eta ea ez duten finala baldintzatzen.
Enpresa berekoak izan arren,
bi bikoteek botilleroa izango dute.
Errioxarrek Joaquin Plaza prestatzaile fisiko eta teknikaria izango dute alboan. Xalak eta Laskurainek, berriz, Aitor Zubieta pilotariaren aholkuak jasoko dituzte.
Txapelketan aurrenekoz eseriko
da euren alboan, eta finalistek eskatu diote mesedea. Etxarrikoa
2007an txapeldun izan zen Xalarekin, eta bere botilleroa izan ohi
da buruz buruko lehietan. Pilotalekuari dagokionez Bizkaian jokatuko den laugarren finala da.
Duela urtebete ateak ireki zituenetik bertan jokatu dira final guztiak.
Atzelariak
Laskurain
Merino II.a
Aspe
Aspe
pIzen-abizenak. Aritz Laskurain Arrizabalaga.
pJaioteguna. 1979ko urriaren
10a, Soraluzen (Gipuzkoa).
pDebuta. 2002ko ekainaren
9an, Eibarko Astelena pilotalekuan (Agirre-Laskurain 10; Galarza V.a-Eulate 22) .
pLorpen zerrenda. Binakako
txapeldunorde (2010ean, Gonzalezekin, eta 2007an, Titin
III.arekin). BIgarren Mailako binakako txapeldun (2004, Chafeerekin).
pIzen-abizenak. David Merino
Soto.
pJaioteguna. 1990eko apirilaren 16a, Villar de Torren (Errioxa,
Espainia).
pDebuta. 2010eko uztailaren
4an, Logroñoko Adarraga pilotalekuan (Titin-Merino II.a 22;
Aritz Lasa-Pascual 5).
pLorpen zerrenda. Bigarrenez
hartu du parte binakako txapelketan, eta gaurkoa du aurreneko finala. Iaz finalerdietara iritsi
zen 2. Mailako buruz burukoan.
Xalak du
giltza
Ibarrola-Arizmendik
jantzi dute binakako
txapela trinketean
Final gogorra izan da,
eta osoago iritsi dira
azken tantoetara;
40-37 irabazi diete
Bielleri eta Ozafraini
Analisia
Peio Martinez de Eulate
2007ko eta 2008ko binakako txap.
A
zken urteetan bezala,
irrati esatari lanetan
egongo naiz gaur Bizkaia pilotalekuan. Gustura egiten dut, baina zertarako ukatu?
Gusturago nengoke kantxan.
Gustuko dut Bizkaia pilotalekua,
eta noizbait probatu nahiko
nuke, entrenamendu batean
bada ere. Final estu bat narratuko dudala uste dut, ez baitut faborito garbirik ikusten. Gakotik hasiko naiz, eta niretzat Xala da.
Xalak du giltza, berak edozein
partida dominatu dezakeelako.
Beste hirurek euren maila emango dute ziur, eta Xalak ere hala
egiten badu, gorri izango da finala. Ikusteko dago, baina, egiteko
kapaz den hori erakusten duen.
Atzelarien txapelketa dela diote, eta nik finaleko bien lana nabarmendu nahiko nuke. Merino
gaztea izan da txapelketako onena, harrigarria hark eginikoa.
Ikustekoak izan dira defentsan,
ia kantxa guztia kubritu beharrean, egin dituen ahalegin fisikoak.
Lehen Titinek laguntzen zion
atzelariari eta orain berak behar
du laguntza. Dena den, goratzekoa da Augustoren lana ere. Beti
onenak emanda dagoela dirudi,
baina berriz ere final batean
dago. Merinorekin jokatzeak mesede egin dio. Gaur ikustekoa
izango da, era berean, gazteak
presio nola kudeatzen duen. Eta
Laskurain: Xalak partida batzuetan eman duen maila ikusita, meritu handia izan du berak eginikoak. Txapelketa luzean bera
izan da erregularrena. Behetik
gora egin duen bikote bat izan da.
Ustekabeko finala da, eta hein
handi batean txapelketa luzearen
ondorio. Nik, onartzen dut, IrujoBarriolaren eta Olaizola II.a-Beroizen arteko finala espero nuen,
baina lau hilabetean sasoi on eta
txar boladak izateko arriskua dago. Beste behin ikusi da, eta topiko kutsua duen arren, izenarekin
bakarrik ez dela irabazten. Bitxia
da estatistikoki bikote onena izan
dena finaletik kanpo dagoela, bikote guztiei bi aldiz irabazi diena!
Hausnarketa eginez gero, txapelketako bikote onena ez da txapelerako lehian, baina une erabakigarrira ez ziren ondo iritsi, eta horrek utzi ditu bidean.
I.M. Donostia
Patrick Ibarrolak eta Thierry
Arizmendik 40-37 irabazi zieten
atzo Phillippe Bielle eta Patrick
Ozafraini, Baionako Modernean
jokaturiko trinketeko binakako
finalean. Partida luze eta gogorra
izan zen, eta irabazleak, bereziki
Arizmendi, azken txanpara hobeto iritsi zirelako izan ziren txapeldun. Aurrelari beteranoarentzat
binakako hirugarren txapela da.
Ezkerparetako profesional ohiarentzat, berriz, lehena.
Apustuak alde izan arren, Ibarrolak eta Ozafrainek kostata irabazi zuten finala. Partida erdialdera alde politak lortu zituzten
arren (21-15), Biellek eta Ozafrainek lehia orekatzea lortu zuten
(30-30). Aurrelariak lan eskerga
egin zuen defentsan, Ibarrola ernegatuz, eta Ozafrainek ahal izan
zuen bitartean ondo eutsi zion
Arizmendiri. Partida berdindu
bakarrik ez, aurretik jartzera iritsi ziren (30-34). Ozafrainek, baina, garesti ordaindu zuen ahalegina azken txanpan. Arizmendi,
txapelketako pilotaririk onena,
agintzen eta tantoa egiteko ardura hartzen hasi zen, eta txapeldunek zortzi egin zituzten jarraian
(38-34). Galtzaileak tanto batera
hurreratu ziren (38-37), baina Ibarrolak eta Arizmendirik ez zieten
utzi gehiago hurreratzen.
Patrick Ibarrola eta Thierry Arizmendi, atzoko finala irabazi berritan. B. EDME
DLaburrak
G Jaialdiak
OSTIRALEKO EMAITZAK
Jaunarena eta Cecilio
2. mailako txapeldun
pAltsasu. L. Galarza 11; Zabaleta 22. Zubieta 4; A. Lasa 22.
ESKU-HUSKA › Jaunarenak eta
ATZOKO EMAITZAK
Ceciliok 22-14 irabazi zieten
atzo Olazabal eta Larrinagari,
Iruñean. Txapeldunak gehiago
izan ziren, eta lehen zati orekatuaren ondoren tartea ireki
zuten (8-18). Jon Jaunarena
aukera hobeak eskatzen ari da.
Lasa Arretxe II.aren aurka
ostegunean, Legazpin
ESKU-HUSKA › Aritz Lasaren
eta Arretxe II.aren arteko partidarekin hasiko da buruz buruko
txapelketa, ostegunean, Legazpin. Lasak 22-4 irabazi zion
herenegun Zubietari. Zehazteke
zegoen beste partida, Barriolaren eta Beginoren artekoa, gaur
zortzi jokatuko da, Eibarren.
pIruñea.Olaizola II.a-Zabala 22;
Irujo-Merino 14. Olazabal-Larrinaga 14; Jaunarena-Cecilio 22.
pBaiona. Ibarrola-Arizmendi
40; Bielle-Ozafrain 37.
pBaiona. Juanmartiñena-Agirrezabala 29; Urrutia-Zubiri 35.
Zeberio II.a-Barrenetxea IV.a
39; Etxeberria IV.a-Etxeberria
III.a 40. Urriza-Olazar 36; Uterga-Ion 40. Agirresarobe-Saldias 40; Matxin IV.a-Urko 16.
GAURKO PARTIDAK
pBilbo (17:00, ETB1). Berasaluze VIII.a-Apraiz / Idoate-Pascual. Xala-laskurain / Titin III.aMerino II.a.
22 berria 2012ko apirilaren 29a, igandea
Kirola ›
MONIKA DEL VALLE / ARGAZKI PRESS
Kostas Vasileiadis q Gescrap Bizkaia taldeko jokalaria
Lagun Arorena baino talde hobea duten arren, aitortu du Illunben irabaztea ez dela
erraza izango. Laugarren edo zazpigarren, ezin omen dute horretan pentsatu.
Datorrenari aurre egiteko daudela dio. Nekatu samar dabil, baina prest onena emateko.
«Talde handiak menderatzeko
gai gara; denetarako prest gaude»
A.Urbistondo Bilbo
Ohiko liturgiarekin bukatu da ostiral goizeko lan saioa Miribillan.
Jokalariak kantxa erdian elkartu
dira taldea egiteko, eta zenbait hirukoak jaurtitzen geratu dira,
kantxa erditik. Mavroeidis bat
saskiratzear egon da, eta adarra jo
dio Vasileiadis herrikideari. Ez da
bakarra izan. Janis Blums taldekideak ere «smile, Kostas, smile»
oihu egin dio kantxako beste puntatik, Vasileiadis argazkilariarekin zegoela (Tesalonika, Grezia,
1984).
Nola dago taldea CAI menderatu ostean? Gainditu al duzue Valentziako
kolpea,Euroligako bukaera?
6-7 hilabete egin ditugu astero hiru partida gogor jokatuz. Azken
hilabetean atseden apur bat hartzeko aukera izan dugu, lehiaketa
erritmoari dagokionez, baina ondo etorri zaigu, lan saioetan-eta
hobetzen joateko. Gimnasioan orduak sartu ditugu, saio bikoitzak
egin… Valentzian irabaztea zen
asmoa laugarren izateko, baina
erasoan partida txarra jokatu genuen eta kito. Egia esan, azken
partidetan errepikatu den arazoa
izan da. Ez gabiltza eroso-eraso jokoan, eta horri irtenbidea bilatu
nahian gabiltza. Ahalik eta azkarren. Donostian baldin bada, hobeto.
Zein arazo dituzue eraso jokoan?
Hirukoetan eta saskiratze errazekin ditugu komeriak. Ez dugula
asmatzen da arazoa, eta kirol honetan asmatzen ez baduzu, jai dago! Defentsan, behintzat, ondo ari
gara, eta gaitzerdi. 65-66 puntutan
utzi ditugu Valentzia eta CAI, eta
horrek indarra eman digu.
Zure kasuan, oso nabaria da ez zaudela ondo,ez duzulako asmatzen.
Hala da, bai. Nekatu samar nabil.
Azken hilabetean ordu dezente
sartu ditut gimnasioan, kanporaketetan indartsu egoteko, baina
partida on bat behar dut. Konfiantza apur bat irabazi, eta denboraldiko beste une batzuetako sasoi
puntu ona berreskuratu.
Buelta asko ematen al dizkiozu buruari asmatzen ez duzunean?
Ez, saskibaloian jokalari guztioi
gertatzen zaigulako hiruzpalau
partida on egin, eta beste hainbeste hain onak ez izatea. Gauza normala da, gizakiak gara. Nire entrenatzaileak agintzen didana
egiten badut, konforme bueltatzen naiz etxera. Defentsa eskatzen dit, erreboteetan laguntzea,
ez bakarrik hirukoak sartzea, eta
alor horietan kontent nago.
Aurkariek ere gero eta zaintza zorrotzagoak egiten dizkizute.
Niri eta taldeko jokalari gehienei.
Bi blokeo on egiten baditugu,
jaurtiketa ona duten jokalari asko
ditugu, eta normala da aurkariek
asko estutzea.
Agerikoa da defentsan hobetu egin
duzula, baina oraindik baloi asko
galtzen dituzu. Katsikarisek estu
hartzen zaitu hutsak egiten dituzunean.
Zer erremedio! Oso ondo moldatzen naiz berarekin, eta berari esker hobetu dut, hobetu badut.
Zuen ama hizkuntzan hitz egiten al
duzue elkarrekin?
Bai, bai, grezieraz.
Hiru jardunaldi falta dira.Nola bukatuko da liga erregularra?
Batek daki. Gaur seigarren gara;
igande arratsaldean, agian, laugarren; hurrengo igandean zazpigarren… Ezin dugu denbora askorik galdu aurreikuspen horiekin,
alferrikakoa delako. Beste taldeen emaitzek ere zerikusi zuzena
izango dute. Beraz, gurea egiten
saiatu, hirurak irabazi, eta gero
gerokoak.
Nola ikusten duzu derbia?
Guretzat final baten parekoa da,
irabazten badugu laugarren postuaren arrastoan jarraituko dugulako, eta galduz gero, ez. Lagun
Arok baino talde hobea dugula
pentsatzen dut, eta gure lana eginez gero, garaipena lortzeko aukera dugula.
«Bizpahiru partida on
eta bizpahiru ez hain
onak; gertatzen diren
gauzak dira»
«Dena ez da hirukoak
sartzea; errebotean,
defentsan laguntzea
nahi du Katsikarisek»
Galtzen baduzue,akabo ia-ia laugarren postu hori lortzeko erronka, ezta?
Bai. Guk biak irabazi eta Lagun
Arok eta Banca Civicak bi partidak galdu beharko lituzketelako.
Pentsatu ere ez, egoera horretan.
Zein iritzi duzu Lagun Aro egiten ari
den lanaren inguruan?
Oso talde ona dute, eta jokalari
guztiek ondo dakite zein den euren lana. Balantza desoreka dezaketen jokalari sorta ona dute: Salgado, Panko, jaurtitzailea, Baron... Real Madrili eta Baskoniari
irabazi diote, beste askoren artean, eta han irabaztea ez da sanurra izango. Defentsa ona ezinbestekoa da euren eraginkortasuna
murrizteko.
Oso litekeena da Baron zaindu behar
izatea.Arduratuta?
Ez, batere ez. Badakit ehunka metro egingo ditudala bere atzetik
korrika, eta berak nire atzetik korrika ere bai, biok jaurtiketak egiten saiatuko garelako.
Boladaka jokatzen duzuen jokalariak zarete, eta bolada ona hartzen
baduzue,kontuz.
Bai, baina bolada ona hartzea oso
zaila da. Kementsu hasi nahi dut.
Katsikarisek Baron zaindu beharko dudala esan dit, eta erasoan
agian nekatu samar egongo naizela jaurtitzerakoan, baina ez nau
arduratzen. Agindutakoa betetzea da lehentasuna: defentsa,
blokeoa eta jarraipena ondo egin
eta jaurtiketa irekiak bilatu. Horiek dira nire etxeko lanak.
Papamakarios herrikidea ere parean
izango duzu ziurrenik.
Bai. Trebea da Manus zaintzan, ni
baino trebeagoa.
Harremanik ba al duzu berarekin?
Bai, bai. Ez dugu egunero hitz egiten, baina hilabetean behin-edo
bai. Greziako jokalari gutxi gaude
ACB ligan, eta polita da gaudenen
artean ondo moldatzea.
Aurreko sasoian ligako finala jokatu
zenuten. Badakizu zaleek zer eskatzen duten.Presio hori nabaritzen al
duzue zuek?
Nahi, nahi dugu. Hurrengo denboraldian Euroliga jokatzeko finala jokatu beharko dugu agian,
baina finalera iristea ez da samurra. Aintzat hartu Bartzelona, Real Madril edo Baskonia menderatu behar dituzula. Real Madril edo
Baskonia mendera ditzakegula
uste dut. Euroligan gai garela erakutsi dugu, baina Bartzelona finala baino lehen egokitzen bazaigu...
Han eta hemen entzuten denagatik,
badirudi inork ez duela zuen aurka jokatu nahi kanporaketetan, talde
gaiztoa zaretelako.Ados?
Bat nator iritzi horrekin. Miribillan kanporaketetan irabaztea ez
da erraza, CSKAk ere asko sufritu
zuen. Etxetik urrun ere partidaren bat irabazi beharko dugu, eta
hori zailagoa da.
Kontratua bukatuko zaizu txapelketa bukatzen denean.Nola dago kontua?
Orain arte albo batera utzita eduki dut kontu hori, kirol kontuetan
murgiltzeko. Nire ordezkaria datorren asteartean etorriko da Bilbora, eta klubeko arduradunekin
bilduko da. Nik Bilbon eta Gescrapen jarraitu nahi dut. Gustura nago eta bi aldeok akordioa lortzea
nahiko nuke.
2012ko apirilaren 29a, igandea berria 23
‹ Kirola
Lepo beteko da
Illunbe derbian
Hamar mila ikusleren
langa gainditzea espero
da gaur, Lagun Arok eta
Gescrapek laugarren
postua jomugan dutela
A.Urbistondo Donostia
Illunbeko zezen plaza ikuskizun
potoloak hartzen ohitzen ari da.
Halakoa izango da gaurkoa, aurreikuspenen arabera 10.000 laguneko langa gaindituko delako Donostiako kantxan. Baskoniaren
aurka ia 9.000 bertaratu ziren. Real Madrilen aurka ere bai. Gaur
bost zenbaki eta lau zeroak atzean
uztea espero dute Donostiako klubeko arduradunek. Besteak beste, Bilbotik etorriko den jende oldeari esker. Gipuzkoa Basketek
hiru txandatan bidali ditu sarrerak, egon zitekeen eskaera zenbatekoa zen ezin zelako jakin. 400 bidali zituen aurrena, eta aitaren
batean agortu ziren. 1.000 baino
gehiago bidali dituzte azkenean.
Bide ofizialaren bitartez bidalitakoak dira horiek, izango direlako Internetez edo klubeko bulegoetan sarrerak erosi dituzten Bizkaiko zaleak ere. Orotara 1.200
beltzezko zale espero dira Ilunben, eta kolore handia emango
diote derbi aski interesgarriari.
Interesgarria, dena dagoelako argitzeko. Ziurra da %99an bi euskal talde horiek kanporaketetan
egon, egongo direla. Zein postutan ezin jakin momentuz. Bizkaia
bosgarren dago orain, eta Lagun
Aro hiru koska beherago, zortzigarren. Baina derbiko emaitzak
erabat alda dezake egoera hori.
Lagun Arok irabazten badu, ba-
tez ere. Hala balitz, eta jardunaldiko beste emaitzen baitan, Sito
Alonsoren taldea bosgarren posturaino igoko litzateke.
Jakina, Bizkaiak ere asmo bera
dauka. Donostian galtzen badu, ia
ezinezko izango du laugarren postua lortzea, puntu aldea galduko
lukeelako Lagun Arorekin (gipuzkoarrek 87-93 irabazi zuten Miribillan, joanekoan). Bizkaiak galduz gero, Lagun Aroren baitan legoke. Donostiarrek azken bi jardunaldietan lortzen dutena hobetu beharko luke Katsikarisen
taldeak, bai edo bai. Parekotasunaren kontuak dira. Partida bakar batek hiru postuko hobekuntza edo atzerapena ekar dezake.
Bi taldeak, gorabeheratsu
Zaila da bietan ondoen zein talde
dagoen zehaztea. Bizkaiak azken
zazpietatik sei irabazi ditu, baina
ezin esan puntu-puntuan dagoenik. Eraso jokoan arazo dezente
izaten ari da. Freskotasunik gabe
ari da, hirukoetan asmatu ezinik.
Baina defentsan sendo ari dira,
eta horri esker ateratzen dituzte
partidak aurrera. CAI Zaragozaren aurkako garaipena, horren
erakusle. Lagun Arok ere nahiko
partida kaskarra egin zuen Fuenlabradan, baina etxean askoz hobeto ari da. Litekeena da derbia
etxekoen alde desorekatzea, puntu kopurua handia bada.
Bizkaiak prest ditu jokalari
guztiak. Ez horrela Lagun Arok,
Sergi Vidal osatuko den edo ez ez
baitago argi. Gaizki zegoela esan
zuen atzo, atarikoan, Sito Alonsok, baina klubak Korolevi baja
eman eta Ogide sartu du zerrendan.Vidalek minutuak izan ditzakeela adierazten du erabakiak.
Miarritzek eta Brivek atzo Aguileran jokatutako partidako jokaldi bat. BOB EDME
Finalean da Miarritze
Miarritze
Brive
19
0
tartzeak garbi ezin kontrolatuz.
Miarritzek, berriz, ez zuen akatsik egin, eta baloiak garbi irabazi
zituen. Dimitri Yachvilik eta Ian
Balshawek, gainera, estu hartu
zuten zangoz Brive. Presio horren
ondorioz, Briveren zelaian jokatu
zuen Agilerako taldeak. Kanpokoek gauzak nahasiago egin zituzten, eta faltak egiten hasi ziren. Hor zegoen Yachvili faltak zigortzeko, eta 9-0 ezarri zen lehen
zatian.
Oker hasitako sasoia modurik
ederrenean bukatzeko aukera
dauka Miarritzek. Sasoi guztian
jaisteko postuetatik hurbil egon
ondoren, eta Heineken kopan ha-
sieratik kalera joan ondoren, heldu den maiatzaren 18an Europako Challengeko finalean izanen
da. Europako lehen kopa irabazteko aukera izanen dute lapurtarrek. Duela hogei urte Top14ko finalean bezala, Toulon izanen da
Miarritzeren aurkaria. Kopa irabazita, Heineken kopan aritzeko
txartela eskuratuko lukete.
Miarriztarrek Top14ko beste
aurkari bat izan zuten parean
atzoko finalerdian: Brive. Hura
Miarritze bezala, sasoi osoan jaisteko postu arriskutsuetatik oso
hurbil ibili da, eta Baionarekin batera, berak du arrisku handiena
bigarren mailara jaisteko. Euriak
eta haizeak asko baldintzatu zuten partida. Arnaud Hegik partida
bukaeran aitortu bezala, argi zegoen «aitzinekoentzako partida»
zela. Eguraldi horrekin, garrantzitsua da aitzinean sendo aritzea
eta gauzak garbi egitea. Zangoz
ere zelaia betetzen jakin behar da,
eta aurkariari presioa sartzen.
Defentsa, zango jokoa, eta aitzineko borroka Brivek baino askoz
hobeki erabili zituen Miarritzek,
eta aise irabazi zuen. Brive sendoa da aitzinean, baina une anitzetan nahastuta ibili zen, gehiegizko grinagatik eskasak eta uz-
DLaburrak
Lorenzok lortu du ‘pole’-a
Espainiako Sari Nagusian
Galdu egin dute San
Antoniok eta Anaitasunak
MOTOZIKLISMOA › Jorge Lorenzo (Yamaha) abiatuko da lehen
postutik, gaur, Espainiako Sari
Nagusian, Moto GP mailan.
Kataluniarrak ehuneneko bat
eskaseko aldea atera zion Dani
Pedrosa (Honda). Moto 2 mailan Marc Marquez (Suter) izan
zen azkarrena, eta Moto 3 mailan Alex Rins (Suter Honda)
gaztea, ezustean. Efren Vazquez bilbotarra (Honda) 11.
postutik abiatuko da.
ESKUBALOIA › Itxuraz partida
samurra zeukan atzo Amaya
Sport San Antoniok Port
Sagunt azken sailkatuaren
aurka, baina huts larria egin
zuten nafarrek. Bigarren zatian
ezinean ibili ziren, eta 23-26
galdu zuten azkenerako. Anaitasunak, berriz, 33-24 galdu
zuen Valladoliden kantxan.
Mailari eutsita, liga amaiera
lasaia izango dute Iruñeko bi
taldeek.
Miarritze. Marconnet, Hegi (August, 60. min.), Van Staden; Thion,
Carizza (E. Lund, 30. min.); Guyot
(M. Lund, 66. min.), Lakafia, Gray;
Yachvili (Peyrelongue, 72. min.),
Bosch; Baby, Traille, Haylett-Petty
(Gimenez, 65. min.), Ngwenya;
eta Balshaw (Baraque, 66. min.).
Brive. Poirot, Natriashvili (Lacombe, 60. min.), Barozzi (Barnard, 56.
min.); Uys, Caisso (Ledevedec, 50.
min.); Azoulai, Claasen, Forgues; Figuerola, Belie; Galala, Noon, Swanepoel, Cooke; eta Atayi.
Markagailua. 3-0, 6-0, 13-0
(atsed.); 16-0 eta 19-0.
Epailea. George Clancy.
Euriak baldintzatu du
partida, eta xuri-gorriek
une oro izan dute
kontrolpean eta erraz
menderatu dute Brive
Eneritz Zabaleta Miarritze
Hutsak zuzendu
eta jokalariak babestu
Jokoan ezer gutxi dutela
ariko dira gaur Caja
Laboral eta Joventut;
San Emeterio eta
Prigioni ez dira ariko
A.U. Donostia
Baskoniak lotuta dauka hirugarren postua, eta Joventutek ia ezinezkoa du zortzigarren postura
iristea. Baldintza horiekin, zein
pizgarri dauka gaur arratsaldeko
norgehiagokak? Joan den ostegunean Bartzelonan gertatutakoa
errepikatzea. Alegia, presiorik
gabe, bi taldeek joko alai eta biziaren aldeko apustua egitea, eta
Buesa Arenara bertaratzen diren
zaleei ikuskizun polita eskaintzea.
Taldeak egiten dituen huts batzuk zuzentzen saiatzeko erabili
nahi du norgehiagoka Ivanovicek. Taldea findu, maiatzaren
17an edo 18an hasiko diren kanporaketei begira. Ordurako sasoi
betean egon beharko lukete Pablo
Prigionik eta Fernando San Emeteriok, eta horregatik, atseden
hartuko dute, berriro, gaur. Beste
aukera on bat Heurtelentzat.
Oso partida zailak dituzte
Realak eta Lagunak-ek
FUTBOLA › Bartzelona liderra-
ren zelaian jokatuko du gaur
Realak (12:00), eta ordu berean
ariko da Lagunak, etxean,
Espanyol hirugarrenaren aurka.
Athleticek partida samurragoa
dauka El Olivo azkenaurrekoaren zelaian (12:15).
Traille: itzuli eta entsegua
Partidako entsegu bakarra lehen
zatian sartu zuen Miarritzek.
Balshawek presioa egin zuen zangoz, eta hurrengo jokaldian, Marcelo Boschen ostikadaren azpian
azaldu zen Traille entsegu eremuan: 13-0 ezarri zen Miarritze
atsedenaldian. Bigarren zatian,
Miarritzek ondo kudeatu zuen aldea. Baloia eskuetan izan zuen,
eta Brive itzali egin zuen. Kanpokoek ez zuten asmatu Miarritze
zailtasunetan ezartzen, eta Agilerakoak patxadaz aritu ziren. Partida bukaeran Yachvilik beste bi
zigor kolpe sartu zituen, bukaerako 19-0ekoa ezarriz. Bukaera biribila, titulu batekin buka daitekeen sasoia biribiltzeko.
24 berria 2012ko apirilaren 29a, igandea
Kirola ›
Luis Leon
Sanchez jarri da
lider Romandian,
bigarren etapa
jarraian irabazita
Gaur amaituko da
itzulia, 17 kilometroko
erlojupekoarekin;
Wiggins eta Rogers dira
irabazteko faboritoak
Erredakzioa Donostia
Maila harrigarria ematen ari da
Luis Leon Sanchez (Rabobank)
Romandiako Tourrean. Harrigarria, onetik asko ari delako ematen. Eta harrigarria, berez beretzat egokiegia ez den diziplinan
ari delako aurkariak atzean uzten: esprintean. Halaxe irabazi
zuen herenegun eta atzo. Bi egunetan hogei segundoko gainsaria
pilatuta, lider jarri da. Crans
Montanan jokatuko da gaurko
saioa, azkena, 16,5 kilometroko
erlojupekoa.
Lehen mailako hiru mendate
igo behar izan zituzten atzo, eta
Skyri kostatu zitzaion azken kilometroetako zalaparta kontrolatzea. Behin eguneko ihesaldia
bertan behera utzita, eraso saiakera asko izan zen Saint Martingo
lehen mailako azken mendatean
gora eta behera —Mikel Landa
eta Mikel Astarlozarenak, tartean—. Baina indartsuena bera
dela erakutsi zuen, beste behin,
Rabobankekoak.
Asturiasko Itzulian, berriz, Ion
Izagirrek (Euskaltel-Euskadi)
irabazi zuen arratsaldeko saioa,
Beñat Intxaustiren (Movistar) aurretik. Alejandro Marquek (Carmin Prio) jarraitzen du lider.
G Sailkapenak
LAUGARREN ETAPA
1.Luis Leon Sanchez (Rabob.) 4.56.13
2.Rinaldo Nocentini (Ag2r)
d.b.
3.Branislau Samoilau (Movistar) d.b.
4.Gorka Verdugo (Euskaltel)
d.b.
5.Paolo Tiralongo (Astana)
d.b.
6.Pierre Rolland (Europcar)
d.b.
7.Andreas Kloeden (RadioShack) d.b.
8.Cadel Evans (BMC)
d.b.
9.Roman Kreuziger (Astana)
d.b.
18.Bradley Wiggins (Sky)
d.b.
30.Mikel Landa (Euskaltel)
d.b.
NAGUSIA
1.Luis Leon Sanchez (Rabob.) 17.36.35
2.Bradley Wiggins (Sky)
9ra
3.Michael Rogers (Sky)
16ra
4.Bauke Mollema (Rabobank)
18ra
5.Stef Clement (Rabobank)
d.b.
6.Andrew Talansky (Garmin)
20ra
7.Wilco Kelderman (Rabobank) d.b.
8.Simon Spilak (Katuxa)
21era
16.Mikel Astarloza (Euskaltel) 27ra
28.Gorka Verdugo (Euskaltel) 34ra
35.Mikel Landa (Euskaltel)
41era
Itxakoko jokalariak, partida amaitu berritan, pozez zoratzen, ABF ligako titulua ospatzen. LANDER FDZ. ARROIABE / ARGAZKI PRESS
Txapeldun, eta kobratu gabe
Itxako
Elda
36
17
Itxako. Milenkovic(1), Pinedo(4),
Aguilar (1), Tervel (2), Agirre (4),
Alonso (1), Barbosa (6) —hasierako
zazpikoa—; Egozkue (2), Barno,
Martin (4, 3p), Sopronyi (3,1p), Fernandez (6) eta Fachinello (2).
Elda. Trigueros, Said (1), Garcia (1),
Faria, Cembranos (1), Gabaldon (2),
Frances (2) —hasierako zazpiko—;
Sanchez, Rodriguez (5, 3p), Espinola (2), Morales (2), Segura, Requena
eta Lopez (1).
Markagailua. 3-0, 4-2, 10-2, 13-3,
15-7, 17-10 (atsedenaldia); 20-12,
23-13, 28-23, 30-14, 32-16 eta 36-17.
Epaileak. Ausas eta Florenza. Bi minutuz kanporatuak: Itxakoko Barno
eta Tervel; eta Eldako Garcia (bi aldiz), Cembranos eta Lopez (bi).
ABF liga irabazi du
Itxakok, laugarrenez;
garaipena ospatu, eta
soldata jaso gabe direla
salatu dute jokalariek
Edurne Elizondo Lizarra
Bestak eta aldarrikapenak bat
egin zuten atzo Lizarrako kiroldegian. Itxakok ABF liga irabazi
zuen laugarrenez jarraian, Elda
mendean hartu eta gero (36-17).
Baina garaipenaren pozak ezin
izan zuen uxatu, erabat, taldeak
bizi duen egoera ekonomikoak jokalariengan eragin duen tristura,
kezka eta ezinegona. Jokalariok
euren lana egin zuten. Pistan irabazi zuten atzo jokoan zuten txa-
pela. Zuzendaritzako kideei, halaber, haiek ere beren lana egin dezatela eskatu zieten.
Partida hasi baino lehen, irabazi berri duten Espainiako Kopa
jaso zuten Itxakoko jokalariek.
Une hori probestu zuten kiroldegian bat egin zuten zaleei bi pankartaren bidez sentitzen dutena
azaltzeko. Espainiako Kopako
txapeldun, eta kobratu gabe jarraitzen dugu leloa idatzita zuten.
Txalo zaparrada jaso zuten. Norgehiagoka amaituta, eta liga poltsikoan zutela, hasierako bi horiekin eta hirugarren pankarta batekin agertu ziren jokalariak eta
entrenatzaileak pistan. Espainiako Kopako eta Ligako txapeldun,
eta kobratu gabe jarraitzen dugu.
Mezua argia zen. Jarraitzaileek
txalotu zituzten jokalariak, berriz
ere, eta txistu eginez agertu zieten zuzendaritzako kideei haserrea. Zuzendaritzako kideek,
hain zuzen ere, partida amaitu
eta berehala alde egin zuten palkotik.
Taldearen egoera ekonomikoak gazi-gozo bilakatu zuen atzoko
garaipenaren unea. Itxakoko entrenatzaile Ambros Martinek,
hala ere, jokalariek egindako lana
azpimarratu nahi izan zuen.
«Gure helburua liga irabaztea
zen, eta lortu dugu. Partida hagitz ona jokatu dugu, eta merezitako saria jaso dugu. Pena da nahi
bezala ezin ospatzea».
Zer ospatu bazuen Itxakok
atzo, baina Lizarrako jokalarien
aurpegietan, poza baino gehiago,
samina sumatzen zen. Haietako
zenbaitek ezin izan zieten malkoei eutsi. Martinek azpimarratu
zuen ziklo bat itxi dela Itxakorentzat, eta jokalarien aurpegiek horixe islatzen zuten. Garaipena ospatzen baino gehiago, datorren
denboraldian Lizarran izanen ez
direnak agurtzen ariko balira bezala. Martinek berak Itxako utziko du sasoiaren amaieran. Carmen Martin eta Sandy Barbosa jo-
‘‘
Partida hagitz ona jokatu
dugu, merezitako saria
jaso dugu; pena da nahi
bezala ezin ospatzea»
AMBROS MARTIN
Itxakoko entrenatzailea
«Pena da horrela
ibili behar izatea, baina
bertze erremediorik
ez genuen»
ANDREA BARNO
Itxakoko kapitaina
«Pistan dena eman
dugu; hagitz kontent
nago lortu dugunarekin,
egin dugunaz harro»
NAIARA EGOZKUE
Itxakoko jokalaria
kalariek ere bai. Eta ziurrenik ez
dira alde egiten bakarrak izanen.
Martinen tokia, Eldako egungo
entrenatzaile Jose Ignacio Pradesek beteko du.
«Kontent gaude, liga zaleekin
ospatu nahi genuelako. Baina gogorra da bizi dugun egoera. Pena
da horrela ibili behar izatea, bai-
na ez genuen bertze erremediorik». Hitz horiekin azaldu zuen
Itxakoko kapitain Andrea Barnok jokalariek atzo pankartak
ateratzeko hartutako erabakia.
Etxeko jokalaria da Barno, eta
ezin izan zuen ukatu gogorra dela
oraingo unea. Naiara Egozkuek
ere ez. Jokalariak, hala ere, argi
utzi zuen azken unera arte izan direla profesional. «Pistan dena
eman dugu. Hagitz kontent nago
lortu dugunarekin, eta egin dugunaz hagitz harro», azpimarratu zuen.
Elda, aukerarik gabe
Lortutako txapelak eta pistara
eramandako aldarrikapenak bigarren maila batean utzi zuten
atzo partidan gertatutakoa. Itxako jaun eta jabe izan zen hasieratik, eta aurkaria aukerarik gabe
utzi zuen. Defentsan hagitz sendo
aritu zen Itxako, eta erasoan eroso. Atsedenaldira zazpi goleko aldearekin ailegatu ziren nafarrak
(17-10), eta bigarren zatian bide
beretik egin zuten aurrera. Itxakoren lan serioaren aurrean amore eman behar izan zuen Eldak.
Liga irabazita amaitu du Itxakok
sasoia. Soldata noiz jasoko duten
argitzea bertzerik ez zaie falta
orain. Lana ongi egin dutela ezin
izanen du inork ukatu.
Bertzalde, euskal taldeen gainerako partidei dagokienez, Bera
Berak 30-27 hartu zuen mendean
Ro’Casa atzo, Bidebietan. Kukullagak, berriz, 23-24 galdu zuen
Murtziaren aurka. Castrok berdindu egin zuen gainera.
2012ko apirilaren 29a, igandea berria 25
D
‹Agenda
Ekitaldiak
Zure ekitaldia BERRIAn agertzea nahi baduzu: www.berria.info/zerbitzuak/agenda/bidali/
Lisbeth Gruwez q Dantzaria eta koreografoa
Musika
pAzkaine. Atsulai. Gaur,
18:00etan, elizan.
pDonapaleu. Kantuka, Tximitxama eta Ekintza abesbatzak.
Gaur, 15:30ean, elizan.
pAndoain. Inoren Ero Ni,
Kraussk, Cant Explain eta Muturbeltz. Gaur, 22:00etan, txosnetan.
pArrasate. Arrasateko Udaberriko Musikaldia 2012: Alberto
Urretxo eta Marion DesjacquesHuguel. Gaur, 20:00etan, Kulturaten.
pArrasate. Arrasateko Udaberriko Musikaldia 2012: Urval Ensemble. Bihar, 20:00etan, Kulturaten.
pAzpeitia. Santiago Latorre eta
Rauelsson. Gaur, 20:00etan,
Sanagustin kulturgunean.
pBarakaldo. Foskor, Drakness
By Oath eta The Descent.
Bihar, 20:30ean, Edaska Rock
Club.
pBasauri. Sidonie eta Dinero.
Asteartean, 21:00etan, Social
antzokian.
pBilbo. Sergio Dalma. Asteazkenean, 20:30ean, Euskalduna
jauregian.
pDonostia. Siniestro Total.
Gaur, 20:30ean, Dokan.
pDonostia. Layo Raser eta Napoka Band. Bihar, 20:30ean,
Dokan.
pGasteiz. The Jokers eta Cainibales. Gaur, 20:30ean, Ibu Hots
aretoan.
pGernika-Lumo. Andres de
Egiguren Orkestra. Gaur,
19:30ean, Lizeo antzokian.
pIrun. Real Duo:
Luciano Damiani (mandolina)
eta Michele Libraro (gitarra).
Gaur, 12:00etan, Amaia kultur
etxean.
pIruñea. Saskarrak eta Ultimatum. Gaur, 23:00etan, Txantrean.
pLaudio. Erizo eta Nublia. Bihar,
23:00etan, Drumgorri aretoan.
pZarautz. Sociedad Alkoholika,
The Brutal eta Ihes Naiz. Bihar,
22:30ean, kiroldegian.
Antzerkia
pBasauri. Baltasar Jaunaren
animaliak. Gaur, 17:30ean, Social antzokian.
pDurango. Rojo al agua. Gaur,
20:00etan, San Agustin kulturgunean.
pIruñea. De la pérdida del apetito, Pablo del Mundillorekin.
Bihar, 20:00etan, Gaiarre antzokian.
Dantza
pArrasate. Otto. Gaur,
17:00etan, Amaia Antzokia.
Otalora Litzentziatua, 4.
pBilbo. It’s going to get worse
and worse and worse, my
friend, Lisbeth Gruwezekin.
Gaur, 19:00etan, La Fundicion
aretoan.
pDonostia. Dantzaren Nazioarteko Egunaren XVI. Gala. Gaur,
19:30ean, Viktoria Eugenia antzokian.
pIrun. Dantzaren nazioarteko
eguneko ekitaldia. Gaur,
10:00etan, Zabaltza plazan.
Hitzaldiak
pUharte. Iñaki Urrizelki: Margolaritza gaur egun: lengoaien elkarbizitza eta aniztasuna. Asteazkenean, 19:00etan, Uharte
Buldain fundazioan.
Ikus-entzun
pAramaio. Phineas y Ferb - A
través de la segunda
dimensión. Gaur, 17:00etan, zineman.
pBilbo. Komite internazionalistak antolatutako zinema eta eztabaida zikloan, Ken Loachen
The navigators filma. Gaur,
19:00etan, Gatazka liburu dendan.
pDonostia. Lourdes, Jessica
Hausnerren filma (2009). Kresala zinekluba. Bihar, 19:30ean,
Arrasate 12.eko aretoan.
pDonostia. Harry el sucio.
Bihar, 19:15ean, Ernest Lluch
kultur etxean.
pDonostia. Il Casanova di Federico Fellini. Asteazkenean,
20:15ean, Antzoki Zaharrean.
pElorrio. ¿Y ahora a dónde vamos? Gaurtik asteartera,
20:00etan, Arriola antzokian.
pGernika-Lumo. Itxaropena
ikuskizuna, Inneventorekin.
Gaur, 22:00etan, Foru plazan.
pIrun. Dokumentalak eta eztabaida. Alternatiba ekonomikoa:
Guztion Onura. Gaur,
19:00etan, Kabigorrin.
pIrun. Kakahuete taldea eta
Wet&Dry kontzertu-ikuskizuna.
Gaur, 20:00etan, Lakaxita gaztetxean.
pLasarte-Oria. Nader y Simin,
una separación, Asghar Farhadiren filma. Gaur, 19:30ean, Manuel Lekuona kultur etxean.
pLeioa. El astillero, disculpen
las molestias, Alejandro Zapicoren dokumentala (2007). Asteazkenean, 19:30ean, Langabeen tokian.
pZarautz. Zinemapean: Paris
by night of the living dead filma.
Gaur, 18:30ean, Sanz Enean.
Bestelakoak
pBaigorri. Nafarroaren Eguna
2012. Gaur, egun osoan.
pGernika-Lumo. Gudarien eta
Milizianoen zina. Herri bazkaria
Salvador Amor eta Gabriel Ortega kantariekin. Gaur,
12:00etan, Juntetxean.
pGetxo. Txirulari magikoa.
Gaur, 18:00etan, Andres Isasi
Musika Eskolan.
Eskuin muturreko telepredikatzaile baten hitzaldiari mugimendua
jarri dio sortzaile flandestarrak, entzuleak liluratzen dituztenen
gorputz hizkuntza aztertzeko. Bilbon aurkezten ari da lana.
«Politikari batzuei
gorputzarekin gezurra
esaten irakasten diete orain»
Edu Lartzanguren
Lisbeth Gruwez (Kortrijk, Flandes, 1977) dantzari eta koreografoa da. Voetvolk taldea sortu zuen
2007. urtean, Maarten Van Cauwenberghe musika konposatzailearekin. It’s going to get worse
and worse and worse, my friend
lana aurkezten ari da Bilbon.
Gaur, La Fundicion aretoan taularatuko du, 19:00etan.
Benetan dantza egin daiteke telepredikatzaile baten hitzekin?
Hitzekin egin nahi nuen dantza
oraingo honetan. Jimmy Swaggart telepredikatzailearen Bibliak drogen inguruan dioena hitzaldia topatu genuen. Sermoi sutsua da, estasira heltzen da
hitzaldian, eta bere burua galtzen
du. Europan izan ditugun diktadoreekin horrela gertatzen zen.
Hitlerren hitzaldietan, esaterako,
edukia penagarria bazen ere, jendetzak liluratu zitzakeen. Swaggartekin berdin gertatzen da: hitzaldia guztiz erlijiosoa da, eta
guztiz txatxua, baina jendea liluratzen du. Halako hitzaldi batekin egin nahi nuen dantza.
Baina hitzalditik aipamen erlijiosoak edo drogen inguruko oro kendu dituzue.Zergatik?
Behin eta berriz esaten du izenburuan jaso duguna [Gero eta okerrago eta okerrago eta okerrago
jarriko da, ene lagun]. Garai latz
hauetan esaldi profetiko interesgarria da. Beste bat botatzen du:
Ez dugu ezer aurreratu. Hitz unibertsalak dira. Baina lanaren
abiapuntua ez da politikoa; ez dut
dantza pieza politiko bat egin
nahi izan, baizik eta sermoi sutsua botatzen duenaren egoera fisikoa aztertu.
Europan indartzen ari den eskuin
muturraren edo populisten gorputz
hizkuntza aztertu al duzu?
AEBetako hauteskundeetako
hautagaien telebistako eztabaidetan ikusten ditugu mugimendu hauek, baita Sarkozy eta Marine Le Penekin ere. Izugarri ondo
trebatzen dituzte, eta primeran
kontrolatzen dute euren gorputzak esaten duena. Lehen, gorputzak ezin zuen gezurrik esan, baina orain politikari batzuei gorpu-
LUC DEPREITERE
tzarekin gezurra esaten irakasten diete. Beldurgarria da, hitz
eta mugimendu gozoekin sekulako mezu bortitzak ematen dituztelako.
Adituak ez garenok ikusten ez dugun
mugimenduren bat nabarmenduko
al diguzu?
Garai batekoak askoz sutsuago
aritzen ziren, askoz bortitzago.
«Hitlerrek Wagnerren
musikak bezala hitz
egiten zuen. Obama,
berriz, Bach da»
Oraingoak askoz kontrolatuagoak dira. Alde horretatik, nahiago
dut ikusi Mussolini edo Hitler
hitz egiten; askoz dibertigarriagoak dira. Esaterako, Barack Obamak begiekin hirukia baino ez du
erabiltzen. Hitlerrek Wagnerren
musikak bezala hitz egiten zuen.
Obama, berriz, Bach da: moderatua eta kontrolatua.
Begiekin hirukia egiten duela Obamak? Nola egiten da hori?
Eskuinetik ezkerrera begiratzen
du beti, eta gero behera, eta berriz
hasten da, etengabe. Errepikatzearekin egiten du lan: Yes we can
mantrarekin bezala. Bachek ere
horrela egiten zuen musika: akorde bat hartzen du eta errepikatzen du, bikoizten du...
Emakume bat gizonezko baten ahotsarekin dantzan ikusiko dugu. Halako hizlariak benetako boterea duten sabelhiztunen panpinak izaten
direla esan nahi duzu?
Ez dut erabakitzen nor ari den
nor manipulatzen, eta generoak
ez du zerikusirik lan honetan. Horregatik janzten naiz era unisex
batean. Maarten Van Cauwenberghek zuzenean botatzen ditu
sermoilariaren hitz grabatuak.
Horien arabera mugitzen naiz,
baina neure mugimenduek ere
hitzak eragiten dituzte. Panpina
izan ninteke, edo, agian, neu naiz
manipulatzailea.
26 berria 2012ko apirilaren 29a, igandea
Agenda ›
b
Eguraldia
JON ALBISU
Joera
Bihar
t°
Itsasoa
pItsasoko egoera. Lehen 20
milietan, haize aldakorra ibiliko
da, 3ko indarrekoa, eta itsaskia
sortuko du. Gaizki ikusiko da.
pOlatuak. Ipar-mendebaldeko
hondoko itsasoak metro bateko
olatuak altxatuko ditu.
t°
t°
Asteartea, 1
t°
Asteazkena, 2
Osteguna, 3
p
Baiona 15/8
p
Bakio 8/12
p
Donostia 8/12
p
p
Bilbo 8/13
p
p
p
Balmaseda 7/12
p
p
p
Leitza 2/12
Arrasate 4/15
Amurrio 4/15
Maule 7/16
Donibane Garazi 7/15
Eibar 6/14
Euri gutxiago, baina petral
pZerua. Bihar ere, lanbroa eta
behe lainoa izango ditugu,
egunsentian. Gero, orduek aurrera egin ahala, zerua oso hodeitsu egongo da, eta euria
egingo du lurralde osoan. Pirinioetan, ekaitzak joko du. Eskualde gehienetan, zaparradak
botako ditu.
pHaizea. Hego-mendebaldeko
haizea.
pTenperatura. Berdin. Tenperatura beroenak, ipar partean
eta mendialdean, 13 eta 17 gradu artekoak izango dira; barnealdean, berriz, 12 eta 22 gradu
artekoak.
p
Abaurregaina 1/8
p
p
p
Gasteiz 2/12 Agurain 1/12
Gaur
t°
Euria, baina epelago
pZerua. Goizetik, zeru oso
hodeitsua, estalia eta euria
izango ditugu Euskal Herriko
eskualde guztietan. Ez da,
ez, giro izango, eta oso nahasia egongo da. Ilunabarretik
aurrera, mendikate nagusian eta Pirinioetan ekaitzak
joko du.
pHaizea. Hego-mendebaldeko haizea.
b
Iruñea 4/14
p
p
Tafalla 2/12
Guardia 0/12
pTenperatura. Gora. Eguneko tenperatura beroenak,
ipar partean eta mendi inguruetan, 13 eta 17 gradu artekoak izango dira; barnealdean, berriz, 12 eta 22 gradu artean ibiliko dira.
p
Tutera 3/14
ORDUA
METROAK
Itsasbehera
04:40
1,70
Itsasgora
11:08
3,17
Itsasbehera
16:59
1,85
Itsasgora
23:32
3,35
Isobara mapa
Eguzkia
S0RTU
07:16
Ilargia
Ilgora
Ilbete
Maiatzaren 6a, igandea
Ilbehera
Maiatzaren 12a, larunbata
Ilberri
Maiatzaren 20a, igandea
G Sudokua
4
3
3
Z
N
E
N
A
A
I
N
N
T
E
E
P
E
T
E
I
T
D
T
Z
U
T
A
K
E
N
I
T
I
E
E A,
K
E
A
Z
D
A
K
A
Z
A
K
E
N
Z
E
N
E
Z
G
K
Z
S
J
U
I
5
1
8 4
7
6
A
N
T
B
E
Z
O
K
I
K
G Goitibehera
2
9
G Atzoko erantzunak
1
2
3
P
.
A
O
R
A
E
O
T
T
Z
M A
A
B
I
Z
S
K.
A
7
O
8
D
K
N
2
3
K
A
E
8
6
D
A
A
9x9-ko laukian hutsik
dauden gelaxkak bete
behar dituzu, 1etik 9ra
bitarteko zenbakiak
idatziz, eta kontuan izanik
zenbaki bakar bat ere ez
dela bi aldiz azaltzen
errenkada eta zutabe
berean, ezta dagokion
3x3-ko laukian ere.
3
4
E
T
4
5
P
J
2
9
J
,
E
9
4
D
N
9
7
3
T
6 4
2
Burrhus Frederic Skinner
(Susquehanna, 1904 - Cambridge 1990)
T
21:08
Apirilaren 29a, igandea
BAGABIGA
Joko honetan beheko taulara eraman behar dituzu puzzlea
osatzen duten pieza guztiak, zein bere tokira. Piezak egokitu eta
gero, Frederic Burrhus Skinner psikologo estatubatuarraren
gogoeta bat irakurriko duzu. Lana erraztearren, hainbat letra
jarri ditugu zure lagungarri.
D
GORDE
EGUNA
Hitz-jokoak
G Puzzlea
E
Itsasaldiak
K
9
Goiti eta beheiti letra bat gutxiago edo
gehiago du asmatu beharreko hitzak.
1. Emakumearen hileroko odolaldia,
emalegea. 2. Oihaneko erregea. 3. Borroka.
4. Izotza, horma, jela. 5. Bilo. 6. Gizon izena.
7. Bizkaiko udalerria, Uribe Kostan. 8. Fruitu
handiak ematen dituen landare etzana.
9. Doinua.
6
1
7
3
8
5
2
9
4
9
8
2
4
6
1
7
5
3
5
3
4
7
2
9
1
8
6
3
6
5
1
7
8
9
4
2
4
2
1
5
9
3
6
7
8
8
7
9
2
4
6
3
1
5
7
4
3
8
1
2
5
6
9
2
9
8
6
5
7
4
3
1
1
5
6
9
3
4
8
2
7
Goitibehera: 1. Ahantzi. 2. Haitza.
3. Hitza. 4. Zati. 5. Iaz. 6. Zail. 7. Lizar.
8. Laritz. 9. Altzari.
2012ko apirilaren 29a, igandea berria 27
‹ Agenda
1
Los juegos del hambre
La pesca del salmon en Yemen
Intocable
Aretoak
17:00 19:45 22:30
17:15 20:00 22:45
17:15 20:00 22:30
D GOLEM LA MOREA
(948-222333).Ikuslearen eguna: astelehena.
Intocable
Battleship
Araba
16:35
Los vengadores
Los vengadores 3D
The Pelayos
La maldición de Rookford
Los juegos del hambre
17:45 20:00 22:20
19:15 21:50
BASAURI
GASTEIZ
D YELMO BOULEVARD
D IBAIGANE
Los vengadores
Boulevard merkataritza gunea (902-221622).Ikuslearen eguna: osteguna.
D SOCIAL ANTZOKIA
Los vengadores
The Pelayos
Los juegos del hambre
Los idus de marzo
Intocable
La pesca de salmón en Yemen
El exótico hotel Marigold
Todos los días de mi vida
Blancanieves (Mirror,Mirror)
Ira de titanes
Lorax
Battleship
Grupo 7
15:30 17:00 18:30 20:00 21:30
15:40 17:55 20:10 22:25
16:00 17:00 18:45 19:45 21:30
22:30
17:50 20:10 22:30
15:35 17:50 20:05 22:20
15:30
20:00
18:00
22:20
15:45
19:45
17:45
21:45
15:40 17:40
19:30 22:20
15:55
Los idus de marzo 19:00
20:00
D DERIO. Gurea Aretoa.
Viaje al centro de la Tierra 2 17:00 Esto es la guerra 19:30
D ELORRIO. Arriola Antzokia.
¿Y ahora adónde vamos? 22:30
Extraterrestre 19:30
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
D GURIDI
San Prudentzio,6 (94-5231940).Ikuslearen eguna: asteazkena.
Los vengadores 3D
Los vengadores
The wish fish (Euskaraz)
Todos los días de mi vida
Grupo 7
Blancanieves (Mirror,Mirror)
Los idus de marzo
Battleship
Los juegos del hambre
17:00 19:45
18:00 20:45
17:00 18:30
20:15
17:30 20:00
17:30
20:00
17:30 20:00
17:00 19:45
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
Los idus de marzo 22:00
D GALDAKAO. Torrezabal.
Los vengadores 3D 17:00 19:30 22:30
GETXO
Arriluze z/g (94-4310310).Ikuslearen eguna: asteazkena.
16:30
16:00
19:15 22:00
18:30 20:30 22:30
16:30
19:15 22:00
16:00 18:10 20:20
22:20
17:00 19:10 22:00
17:00 19:30 22:10
D IGORRE. Lasarte Aretoa.
15:30
15:45
16:00
16:15
15:30
17:00
16:20
15:45
15:50
17:00 20:00
18:30
21:30
18:00 20:15 22:30
18:10 20:20 22:30
17:45 19:15 20:45 22:15
17:35 19:40
20:20 22:20
19:30 22:00
21:45
18:00 20:10 22:20
18:20
Artea merkataritza gunea (902-333 231).Ikuslearen eguna: asteazkena.
The Pelayos
Los vengadores
Los vengadores 3D
La pesca del salmón en Yemen
Los juegos del hambre
Soul Surfer
Lorax
Battleship
Blancanieves (Mirror,Mirror)
Grupo 7
Intocable
16:00 18:15 20:30 22:45
16:20 18:00 19:10 21:00 22:00
17:00 20:00
16:00
20:20 22:30
16:10
19:00 22:00
16:00 18:10 20:20
18:10
16:45
19:30 22:00
16:00
22:30
16:00 18:15 20:30 22:45
17:30
20:00
MUNGIA
D OLALDE
Los vengadores
D COLISEO CINESA ZUBIARTE
La maldición de Rookford
The Pelayos
Intocable
Todos los días de mi vida
Los vengadores
Los vengadores 3D
Los juegos del hambre
La pesca del salmón en Yemen
Lorax
Battleship
16:00 18:10 20:30 22:30
16:00 18:15 20:30 22:45
16:00 18:15 20:30 22:45
16:00
16:20
19:10 22:00
17:00 20:00
16:10 19:00
22:00
20:20 22:30
16:00 18:00
19:45 22:15
D GOLEM ALHONDIGA
Las nieves del Kilimanjaro
The Pelayos
Los vengadores
La pesca del salmón en Yemen
Kiseki (JBA)
Los juegos del hambre
Lorax
El exótico hotel Marigold
Intocable
17:15 20:30
17:30 20:10
17:00 19:45
17:30 20:00
17:15 20:00
17:00 19:45
16:30 18:30
20:00
17:15 20:00
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
D MULTICINES
Eskutza kalea,13 (94-4310310).Ikuslearen eguna: astelehena.
Intocable
Si quiero silbar,silbo
The wish fish (Euskaraz)
Marta Marcy May Marlene
El exótico hotel Marigold
La pesca del salmón en Yemen
Cairo Time
Las mala hierbas
17:30 19:45
17:30 20:00
17:30
17:30 20:00
17:15 19:45
17:30 20:00
17:30 19:45
20:00
22:15
22:15
22:15
22:15
22:15
22:15
22:15
D MUSKIZ. Meatzari Aretoa. Los muppets 17:00
Los idus de marzo 19:30
La invención du Hugo 3D 16:30
Los juegos del hambre 2D 19:00
D OROZKO. Donibane aretoa.
Luke and Lucy 16:30
The artist 19:00
PORTUGALETE
16:30
16:45
16:30
16:20
17:00 19:45 22:30
19:15 22:00
19:30 22:20
20:00 22:15
18:20
20:00 22:10
18:10
17:00 19:30 22:15
SANTURTZI
D SERANTES
Los vengadores 3D
The Pelayos
Tan fuerte,tan cerca
D YELMO MEGAPARK
Erribera etorbidea z/g (94-4181672).Ikuslearen eguna: astelehena.
Los vengadores 2D
Los vengadores 3D
The Pelayos
La maldición de Rookford
Soul Surfer
Los juegos del hambre
Lorax 2D
Lorax 3D
Ira de Titanes 2D
Grupo 7
Blancanieves (Mirror,Mirror)
15:30
16:30
15:30
15:45
16:00
16:15
16:50
15:50
18:30
21:30
17:30 19:30 20:30 22:30
17:45 20:00 22:15
18:00 20:15 22:30
18:10 20:25
17:45 19:15 20:45 22:15
18:45
22:35
20:40 22:40
15:30
16:30
Los idus de marzo 19:00
La invención de Hugo 17:00
19:30
22:15
D CGR CENTRE
11:00 13:45 16:30
19:45
11:15 13:45 15:50 17:55 20:00
11:15 14:00 16:00 18:00 20:00
14:00
18:00
11:15
16:30
19:45
D MONCINE
Los vengadores 3D
16:00
19:00 22:00
Los vengadores
16:45
19:45 22:35
Los juegos del hambre
16:00
19:00 22:00
The wish fish
17:15
Año de gracia
17:00
22:45
Nader y Simin,una separación (JBA)
20:00
La pesca del salmón en Yemen
19:45 22:30
Battleship
22:30
Lorax
17:30
Intocable
19:45
Avengers 3D
Avengers 2D
Les vacances de Ducobu
Le prénom
Nouveau départ
Marsupilami
Blanche Neige
Les pirates! Bons à rien ...
Le Roi Lion 3D
Radiostars
Plan de table
Mince alors
Battleship
Lock out
Hunger Games
IRUN
D CINEBOX MENDIBIL
16:00
19:00 22:00
15:45 18:00
20:05 22:00
22:00
16:00
19:00 22:00
18:00 20:05
19:15 22:00
16:15
19:15 22:00
17:00 19:45 22:30
16:15
20:00 22:15
22:15
11:15 13:45 16:00
11:15 14:00
18:00
11:15 13:45 16:00 18:00 20:00 22:15
20:00
16:00
20:00
15:15
19:00
17:00 20:45
16:45
16:10
16:30
16:00
18:15 20:30 22:45
19:30 22:15
18:00
20:00 22:30
19:15 22:00
18:15 20:30 22:45
19:30
17:00
17:00
22:30
20:00
The Artist 19:30 22:15
D TOLOSA.Leidor. Lorax 17:00
El exótico hotel Marigold 19:30
Tenemos que hablar de Kevin 22:00
USURBIL
DONOSTIA
16:45
19:30
16:45
19:30
16:45 18:45 20:45
16:45 18:45 20:45
17:00 19:00
17:00 19:45
17:15
20:00
22:15
22:15
22:45
22:45
21:00 23:00
22:15
22:15
21:00 23:00
D LA BRETXA
17:00
16:00
16:00
16:00
16:00
16:30
16:00
19:00 22:00
18:10 20:30 22:45
18:15 20:30 22:45
18:45 19:45
19:30
18:10 20:20
17:15
19:30
16:00 18:15 20:30
21:45 22:30
22:30
22:30
22:15
22:45
D PRINCIPE
16:45
19:30 22:15
17:15 19:45
D CINEBOX URBIL
Los vengadores
Todos los días de mi vida
The Pelayos
Grupo 7
Blancanieves (Mirror,Mirror)
Lorax
Ira de Titanes
Los juegos del hambre
Battleship
Los vengadores 3D
D VILLABONA. Gurea.
Los idus de marzo 19:30
15:45
19:00 22:00
16:00 18:15 20:30 22:45
16:00 18:15 20:30 22:45
20:30 22:45
16:00 18:15
16:00 18:00 20:00
22:00
15:45 16:00 19:00 22:00
19:00 22:00
16:00
19:30 22:30
14:00
19:30
11:00
16:30
22:00
11:00 14:00 16:00 18:00 20:00
11:00 14:00 16:00 18:00 20:00 22:00
16:30
19:30 22:00
11:00 14:00 16:00 18:00 20:00
11:00 14:00 16:00
11:00 14:00
16:00
20:00 22:00
18:00
18:00
11:00 14:00
22:00
20:00 22:00
22:00
17:00 19:45
17:30 20:00
17:00 19:45
20:00
17:30 20:00
17:30
D SAIDE OLITE
Mercado de futuros
Battleship
El exótico hotel Marigold
Grupo 7
The Wish Fish
Blancanieves (Mirror,Mirror)
Los idus de marzo
La invención de Hugo
22:30
22:30
22:30
22:30
22:30
20:00
17:30 20:00 22:30
20:00 22:30
22:30
17:30
17:30
20:00 22:30
17:15
D ALTSASU. Iortia. Viaje al centro de la tierra 2
17:00
LIZARRA
D GOLEM LOS LLANOS
Los juegos del hambre
Grupo 7
Blancanieves (Mirror,Mirror)
¿Y ahora adónde vamos?
17:50 20:30
18:00 20:30
18:00
20:30
D LE SELECT
Les vacances de Ducobu
15:00
17:30
Le prénom
17:30
20:30
Avangers 3D
14:30
Avangers 2D
20:30
Sur la piste de Marsupilami
15:00
Nouveau départ
14:45
Radiostars
17:30
Titanic 3D
20:00
L’enfant d’en haut
20:30
L’amour et rien d’autre (JBA)
17:30
Mince alors 21:00
D HENDAIA. Les Varietes.
Les pirates! Bons à...3D 15:00
Hunger games 17:00
16:30 18:00 19:30 22:30
16:00 18:10 20:20 22:30
16:00
19:00 22:00
22:30
16:00 18:10 20:20
22:30
16:00 18:10 20:20 22:30
16:30 18:30
22:00
16:00 18:00
20:00 22:30
16:30
19:30 22:30
UHARTE
D ITAROA
Los vengadores 3D
Los vengadores 2D
The Pelayos
La maldición de Rookford
Los juegos del hambre
La pesca del salmón en ...
La invención de Hugo
Battleship
Grupo 7
La fría luz del día
Ira de Titanes 2D
Lorax 2D
Todos los días de mi vida
Blancanieves (Mirror,Mirror)
El exótico hotel Marigold
Intocable
16:30
16:00
12:10
12:00 16:20
16:45
12:15 16:10
16:00
12:00 16:30
12:15
12:15
12:15
12:00 16:15
12:10 16:15
12:10 16:00
19:30 22:10
19:00 22:00
16:20 18:20 20:20 22:20
18:20 20:20 22:20
19:30 22:10
18:10 20:10 22:10
18:15
19:00 22:15
20:15 22:15
20:30 22:20
20:15 22:15
18:15
18:15
18:10
20:20 22:30
12:10 16:00 18:10 20:20 22:30
VIANA
D LAS CAÑAS
Los vengadores 3D
Los vengadores
Los juegos del hambre
Battleship
Ira de Titanes
(REC) 3 Génesis
Blancanieves (Mirror,Mirror)
Todos los días de mi vida
Lorax
Intocable
La pesca de salmón en Yemen
D KANBO. L’Aiglon.
Les nouvelles aventures de Capelito 15:00
Battleship 17:30
D ROYAL
Hasta la vista (JBA)
Indignados (JBA)
L’enfant d’en haut
Le fils de l’autre (JBA)
Les adieux à la reine
My week with Marilyn (JBA)
Oslo,31 août (JBA)
Querelles (JBA)
Trilogie Welcome in Viena
Twixt (JBA)
Two days in New York (JBA)
Une séparation
Les nouvelles aventures ...
Les pirates! Bons à rien,mauvais...
D OCINE
Los juegos del hambre
The Pelayos
Los vengadores
Grupo 7
La pesca del salmón en Yemen
La fría luz del día
Intocable
Todos los días de mi vida
Titanic 3D
Lorax
Battleship
Los vengadores 3D
(902-463269).Ikuslearen eguna: osteguna.
DONIBANE LOHIZUNE
14:00
21:35
20:00
21:45
16:30
17:45
19:35
18:15
16:10
16:30
16:45
16:45
19:30
19:45
19:45
17:00 19:45
20:00
22:15
22:30
22:30
22:30
22:45
22:30
16:00
16:10
16:15
16:00
16:15
18:10
18:10 20:15 22:30
18:15 20:15
18:10 20:20 22:45
18:15 20:30 22:45
Nafarroa Beherea
20:00
17:45
21:30
14:00
14:00
15:40
16:05
D DONIBANE GARAZI. Vauban.
Sur la piste du Marsupilami 15:30
Hasta la vista (JBA) 21:00
D DONAPALEU. St.Louis.
Les pirates! Bons à rien,mauvais en tout! 16:00
Nouveau départ 21:00
Nafarroa
Zuberoa
IRUÑEA
D GOLEM BAIONA
Las nieves del Kilimanjaro
Los vengadores
The Pelayos
Los vengadores
Los vengadores 3D
The Pelayos
Los juegos del hambre
La pesca del salmón en Yemen
Intocable
Lorax
TUTERA
MIARRITZE
D OÑATI. Zinema. Jack y su gemela
22:45
Caballo de batalla 20:00
D HAZPARNE. Haritz Barne.
16:00
D LASARTE. Okendo. Nader y Simin
El exótico hotel Marigold 19:30
22:15
22:15
22:15
22:15
I wish,nos voeux secrets
20:45
Ave
16:15
19:15
L’amour et rien d’autre
14:45
19:00
El gusto
17:15
Bullhead
21:00
La vida útil
18:00
Les pirates,bons á rien...
14:30
Les nouvelles aventures de Capelito
16:30
ANGELU
22:30
22:30
22:45
22:30
(948-245400).Ikuslearen eguna: astelehena.
BAIONA
Avengers 3D
Le prénom
Les vacances de Ducobu
Lock out
Nouveau départ
Battleship
Blanche neige
Le roi Lion 3D
Sur la piste du Marsupilami
Titanic 3D
Mince alors!
16:30 18:30 20:30
17:15 20:00
16:30
20:30
20:00
18:30 20:30
17:15
16:30 18:30
D SAIDE CARLOS III
Lapurdi
D NIESSEN ZINEMAK
D OCINE TXINGUDI
Los vengadores
Titanic 3D
Intocable
Grupo 7
La pesca del salmón en Yemen
Los juegos del hambre
Lorax
Battleship
Los vengadores
The Pelayos
19:30
D ZUMARRAGA. Zelai Arizti Aretoa.
ERRENTERIA
Viaje al centro de la tierra 2 16:45
Gipuzkoa
Los juegos del hambre
El exótico hotel Marigold
17:00 20:00
17:00 20:00
D ELGOIBAR. Herriko Antzokia. Kerity
D ORDIZIA. Herri Antzokia.
17:00 20:00
D ZORNOTZA. Zornotza Aretoa. Inotcable
Lorax
Los vengadores 3D
Soul Surfer
The Pelayos
Titanic 3D
Los juegos del hambre
Los vengadores
La maldición de Rookford
Blancanieves (Mirror,Mirror)
Battleship
Intocable
Los vengadores 17:00
Jane Eyre 19:30
17:15 20:00 22:30
17:30 20:00 22:30
17:15 19:45 22:15
D ZALLA. Zalla zinema. Vengadores
D ANTIGUO BERRI
Los vengadores 2D
Los juegos del hambre
La pesca del salmón en Yemen
The Pelayos
Soul Surfer
Intocable
Lorax 2D
El exótico hotel Marigold
Cairo Time
D COLISEO
El exótico hotel Marigold
Al borde del abismo
D LEGAZPI. Latxartegi. Aita zonbia naiz
Kareaga kalea z/g (94-4310310).Ikuslearen eguna: astelehena.
16:00 18:00
16:20 18:00 19:10 21:00 22:00
16:00
19:00 20:00 22:00
17:00 20:00 23:00
16:00 18:15 20:30 22:45
16:00
16:00 18:10 20:30 22:45
16:00 18:15 20:30 22:45
16:45
19:00
21:30
16:45
19:15 22:15
16:45
16:00 18:15
20:30 22:45
16:45
19:30 22:15
16:00 18:15 20:30 22:45
16:00 18:15 20:30
22:45
16:00 18:15 20:30 22:45
D GOLEM YAMAGUCHI
D L’AUTRE CINEMA
EIBAR
Los juegos del hambre
Blancanieves (Mirroir,Mirroir)
Ira de Titnes
La fría luz del día
Los vengadores
Lorax
Battleship
El exótico hotel Marigold
D ONDARROA. Bine Onera.
D BALLONTI
Los vengadores
Los vengadores 3D
Los juegos del hambre
Intocable
(REC) 3 Génesis
Todos los días de mi vida
Lorax
Battleship
22:30
22:30
17:00 19:45
20:30 22:45
16:30 18:30 20:30 22:45
16:30 18:30
16:30 18:30
22:30
20:30
17:15 20:00 22:30
Martha Marcy May Marlene
Kiseki (JBA)
Si quirero silbar,silbo
Cairo Time
Los idus de marzo
El exótico hotel Marigold
Tres veces 20 años
D ZUMAIA. Aita Mari Aretoa.
D L’ATALANTE
Les vieux chats
L’enfant d’en haut
19:30 22:15
El éxotico hotel Marigold 19:30
19:30
La Bella y la Bestia 3D 17:00 Esto es la guerra 19:30
D COLISEO CINESA MAX OCIO
22:00
D HERNANI. Biteri Aretoa.
19:30
D TORREBILLELA
El exótico hotel Marigold
D SONDIKA. Kultur Etxea.
BARAKALDO
19:30
D AZPEITIA. Soreasu Antzokia.
D BEASAIN. Usurbe.
Todos los días de mi vida 18:00 20:00
BILBO
17:15
D CINESA ARTEA
D LEKEITIO. Ikusgarri.
Bizkaia
Aita,zonbia naiz 17:00
D AZKOITIA. Baztartxo. Intocable
Fucsia la minibruja 16:30
Luces rojas 19:30
Malutaxo
The Artist
La invención de Hugo 17:30 19:30
17:15 19:30 22:00
17:00 19:30 22:00
D ARRASATE. Amaia. Ez dago emanaldirik.
LEIOA
D KULTUR LEIOA
D AMURRIO. Antzokia.
22:15
17:15 20:00 22:15
16:45 18:30
20:15 22:30
17:30 19:45 22:00
17:00 19:00 21:00 23:00
17:00 19:30 22:00
17:30
20:00 22:30
17:15 19:45 22:15
16:45
19:00 21:00 23:00
Luces rojas 19:30
El exótico hotel Marigold 17:00
Gorbeia merkataritza gunea (94-5460623).Ikuslearen eguna: asteazkena.
Lorax
Los vengadores
Los juegos del hambre
Los vengadores 3D
The Pelayos
Viaje al centro de la Tierra 2
La pesca del salmón en Yemen
Ira de Titanes
Lorax 3D
El exótico hotel Marigold
Titanic 3D
La invención de Hugo
Todos los días de mi vida
Contraband
Blancanieves (Mirror,Mirror)
La fría luz del día
Battleship
Intocable
Soul Surfer
Grupo 7
La maldición de Rookford
D ARETXABALETA. Zaraia.
Viaje al centro de la tierra 2 17:00 Los idus de marzo 19:30
D YELMO GORBEIA 3D
Los vengadores
Los vengadores 3D
The Pelayos
La maldición de Rookford
Los juegos del hambre
Soul Surfer
La pesca de salmón en Yemen
Battleship
Titanic 3D
Intocable
Lorax
Lorax 3D
Blancanieves
Grupo 7
Las nieves del Kilimanjaro
The wish fish (Euskaraz)
Si quiero silbar, silbo
Martha Marcy May Marlene
The Pelayos
La pesca del salmón en Yemen
Tres veces 20 años
De Nicolas a Sarkozy
Intocable
Los idus de marzo
D TRUEBA
Las nieves del Kilimanjaro (JBA)
Kiseki (JBA)
D GETXO ZINEMAK
Los vengadores
Battleship
The Pelayos
Los juegos del hambre
Soul Surfer 2D
Los vengadores 3D
Intocable
La pesca del salmón en Yemen
22:30
21:45
22:45
22:45
19:45 21:45
(948-222333).Ikuslearen eguna: asteazkena.
Los vengadores 3D 17:00 20:30
D ERMUA. Ermua Antzokia. Lotte 2 17:00
22:30
The wish fish, euskarazko animaziozko filma. BERRIA
D DURANGO. Zugaza.
D FLORIDA
17:30 20:00
17:00
18:40 20:30
17:30 20:00
17:00 19:45
18:00 20:15
18:00 20:15
18:00 20:15
16:30
21:30
San Prudentzio,22 (94-5231940).Ikuslearen eguna: asteazkena.
Intocable
Lorax
Si quiero silbar silbo
El exótico hotel Marigold
La pesca del salmon de Yemen
Cairo Time
Martha Marcy May Marlene
Las nieves del Kilimanjaro
Souf Surfer
La pesca del salmón en Yemen
Battleship
Grupo 7
La fría luz del día
Lorax
(REC) 3 Génesis
El éxotico hotel Marigold
Todos los días de mi vida
Intocable
17:00 20:00
D BERMEO. Nestor Basterretxea. Lorax
17:00 19:45
19:00
17:15 20:00
16:30 18:30 20:30
16:30 17:00 19:00
22:30
16:30 18:30 20:30
16:15
17:15 20:00 22:45
17:00 19:45 22:30
17:15 20:00 22:45
D MAULE. Baitha. Gros-pois & Petit-point 15:00
Blanche neige 15:00
Plan de table 18:00
2 days in New York 18:00
28 berria 2012ko apirilaren 29a, igandea
Agenda ›
Komunikazioa D
Kontraste mingarriak
Uhinetatik tiraka
Xabier Lasa
Tabuak hausten. Joseba
Nafarrate, greba egunean zauritutako gaztearen aita elkarrizketatu zuen Dani Alvarezek asteazkenean, 08:30ean, Radio Euskadin. Bertsio ofiziala eta Rodolfo
Ares Herrizaingo sailburuaren
esanak gezurtatzeko aukera
eman zioten Nafarrateri 10 minutuz. Inork sinesten al du elkarrizketa hori eman zitekeenik orain
hilabete asko ez dela? Izan ere, terroristei eta haien lagunei haizea
emateko eta demokraziaren eta
Jaurlaritzaren ospea zikintzeko
bestetarako ez baitzen izango.
REn aurrerantzean informazio
politika irekiago bat iragarri diezagukeen keinu hori egin, eta
handik ordu betera, monarkiari
buruzko oso debate kritikoa antolatu ziguten Boulebard-en bertan. Horretan, kazetariek erregearekin epel jokatu izan dutela
adierazi zigun Alvarezek. «Ertzaintzarekin bezala» eranstea,
horixe egitea falta izan zitzaion,
eguna zintzotasunean biribildu
zezan.
Enpatxu eragile? Mugarritzat jo daiteke EITBk Gernikako
bonbardaketaren 75. urteurrenari eskaini dion arreta. Erreportajeak, solasaldiak, dramatizazioak, zuzeneko emanaldiak… Bonbardaketaren metafora erabiltzeko tentazioa eduki zezakeen batek, ez balitz kontuan hartzekoa
gertatu zen giza tragedia. Kontua
da harrigarria gertatu zaigula
guztia, ikusita hedabide publikoek beren historian faxismoaren
aurkako oroimen historikoaren
alorrean eduki duten konpromiso zabarra. Kolpe batean, ia ezerezetik horrenbesterainoko jauzia
egiteak arriskua ekar dezake berarekin: enpatxua eragitea, eta
lortu nahi den horren kontrako
erreakzio eragitea, alegia.
Kontraste mingarriak.
Apirilaren 24an 75 urte bete ziren
Intxortako defentsa lerroak ere
hautsi zirenetik. Horretarako,
makina bat bonbardaketa hilkor
jasan behar izan zuten, zazpi hila-
betez, Loyola, Sacco y Vanzetti,
Larrañaga, Amuategi, Dragoiak
eta beste zenbait batailoitako gudari eta milizianoek, posizio
haiek defendatzen aritu ziren heroi anonimoek, horren ahaztuak
daudenek egun ere. Haiek txikitu
zituztenen oinordeko militarrek
eta bazterreko bizpahiru talde
memorialistek baino ez dituzte
omentzen. Haiekin gogoratzeak
haien ideologia eta asmoak gogoratzea baitakar, eta ariketa hori
larre malkartsu eta lohitsuetan
sartzea da. Erosoago senti daiteke bat bakea era abstraktu batean bakarrik aldarrikatuz gero.
Edurne Garmendia
eta Joseina Etxeberria q
‘Finlandia’ saioko aurkezleak
Goizero,‘Di-Da’saioa gidatzen dute Gaztean.
Orain, igande gauetan, ETB1en ere aritzen
dira,‘Finlandia’-ko aktoreekin kontu kontari.
«Fikziozko
gonbidatuekin
denok dakigu nora
eraman gurdia»
Urtzi Urkizu Donostia
EDURNE GARMENDIA. Haiekin ere
Irrati esatari gisa dira ezagunak,
baina telebistan badute eskarmentua Joseina Etxeberriak
(Ataun, Gipuzkoa, 1968) eta Edurne Garmendiak (Ordizia, Gipuzkoa, 1972).
Nola izan zen Finlandia-n hasteko
proposamena?
JOSEINA ETXEBERRIA. Programarekiko harremana lehenagotik datorkigu. Anjel Alkain eta konpainia Miramonen lanean ari direnez, gure artean gertutasun eta
adiskidetasun bat sortu da. Kurtso honetan lipdub lehiaketaren
tartea egin genuen Finlandia-n.
Irratia, telebista eta webgunea lotzen genituen horrela. Aldaketa
batzuk egin behar zituzten saioan, eta Alkainek proposamena
egin zigun. Ezustekoa izan zen
guretzat eta kristoren ohorea. Zuzendaritzaren baiezkoa behar zuten, eta, azkenean, baiezkoa etorri zen. Taldearekin oso kimika
ona dugu.
Zer gertatu da Ainere Tolosa eta Aitziber Garmendiarekin?
oso harreman ona dugu. Irratira
ekarri izan ditugu. Lan asko dituzte. Garmendiak antzezlan bat
egin behar du Madrilen. Programari beste buelta bat eman nahi
zioten, eta ezagunak zituzten bi
ero behar zituzten. Baina ez dut
uste Tolosak eta Garmendiak
gaizki funtzionatzen zutenik.
J.E. Pena hartu genuen haiengatik. Alkaini esan diot guk hobeto
ez dugula egingo.
Gidoi onak beharrezkoak al dira
umore saio bat aurkezteko?
J.E. Bai, gidoilari talde bat dago.
Eta guk hori errespetatzen dugu.
Dena den, Anjel Alkainek eta
Joxe Felipe Auzmendik esaten digute gidoia eskaleta bat dela.
Txistera hurbildu behar dugu,
baina ondo pasatuz. Inprobisaziorako tartea badago.
Di-Da saioko osagaiak sartuko al dituzue? Lehiaketak,adibidez?
J.E. Bai. Loturan sakondu nahi
dugu, etxearen filosofiari jarraituz. Badugu Gaztean lehiaketa
bat Thriller bideokliparen bertsioekin. Hori telebistara eraman
EITB
nahiko genuke. Horrez gain, Finlandia-ko fikziozko pertsonaien
hiru esketx jartzen ditugu gure
atarian, jendeak botoak ematen
ditu eta irabazleak netbook bat
eramaten du.
Di-Da-ko entzule batzuk Finlandiara irits daitezkeela uste duzue?
E. G. Bai. Gainera, ezaugarri berekoak izan daitezke. Gaztetxoak
eta gure adineko jendea, kar-kar.
Gure irrati programak ondo funtzionatzen du entzule aldetik, eta,
agian, norbaitek hori kontuan
hartuko zuen.
Finlandia-n, orain, gonbidatuak fikziozko pertsonaiak dira.Zer abantaila eta desabantaila ditu horrek?
J. E. Abantaila da denok gaudela
gurdi eta norabide beretik tiratzen. Denok dakigu nora eraman
behar dugun gurdia. Benetako
gonbidatu bat ekartzen duzunean, agian, ikaragarri emango dizu
edo, agian, ezertxo ere ez. Kanpotik datorrenak eman dezakeen
freskotasuna falta daiteke, baina
hori lortu nahi dugu gidoira erabat ez lotze horrekin, inprobisazioarekin.
Finlandia-k kritika batzuk jaso ditu
zenbait esketx gaztelaniaz direlako.
Nola justifikatzen da hori?
E. G. Guardia zibilen esketxetan
gertatzen da bereziki hori. Taldekoek esaten zuten oso arraroa
dela guardia zibil bat euskaraz
entzutea. Pertsonaiari sinesgarritasun bat eman behar zaio.
Agian, min handiagoa egin diezaiokegu jendeari guardia zibil
bat euskaraz hitz egiten jarrita.
Zer presentzia du musikak
Finlandia-n?
J. E. Presentzia testimoniala da.
Batetik, girotze lana dago, eta,
bestetik, fikziozko gonbidatuak
karaoke batean jartzen ditugu.
Umore gehiago beharko al genuke
ETBn euskaraz?
E. G. Ai, ama! saioan ere badago
umorea; txantxak egiten dituzte
gonbidatuarekin. Norbaiti irribarre bat ateratzen badiogu, guretzat primeran.
J.E. Guri umore ingelesa asko gustatzen zaigu. Baita Woody Allenena ere.
Zuen aurkezle lanean zer izango lizateke inpresionaaaaaaaaaaantea?
J. E. Bizitzen ari garen unea da inpresionantea. Ilusio handia dugu.
Oso finkatuta dago Finlandia-ko
taldea, eta gu aintzat hartzea ohore handia da.
E. G. Ekarpenen bat egin nahi genioke, behintzat, saioari.
Di-Da saioaren entzule datuak oso
onak dira.Zer esan dezakezue?
J. E. Goizean goiz jaikitzen gara,
baina jendea hor dagoen bitartean benetako arrazoi bat dugu goiz
jaiki eta egiten dugun lan hau
gustura egiteko. EGMk azken
neurketan emandako datuekin
txundituta gaude. Ez dut uste
euskarazko irratigintzak inoiz
halako daturik eman duenik.
2012ko apirilaren 29a, igandea berria 29
‹ Agenda
E
Gaurko filmak
Algo pasa con Mary
111
Farrelly. Akt.: Ben Stiller, Cameron
Diaz, Matt Dillon. AEB. 1998.
Louise Borgoin, Gilles Lellouche. Frantzia. 2010.
11
p La1, 16:00. Zuz.: Anthony & Joe Russo. Akt.: Owen Wilson, Kate Hudson,
Michael Douglas. AEB. 2006.
Gernikako
bonbardaketa gogoan
Xavier Sardaren saio
berriaren estreinaldia
Xala-Laskurain eta Titin III.aMerino II.a bikoteak ariko dira
gaurko finalean, Bilboko Bizkaia
pilotalekuan. Xabier Euzkitzek
eta Joxean Tolosak egingo dute
kontaketa. ETBK Sat kateak
berriro emango du, 19:30ean.
Iban Bengoetxea kazetariak
Gernikako bonbardaketaren
inguruan hitz egingo du lekukoekin, historialariekin eta adituekin. Gernikako herritarrek duela
75 urte izan zuten erasoaren irudiez ere ariko dira.
Joan Manuel Serrat kantaria
izango da Xavier Sardaren elkarrizketa saio berriko aurreneko
gonbidatua. Bartzelonan ibiliko
dira Sarda eta Serrat, eta kantariak eskolako urteak gogoratuko ditu.
Pilota. ETB1, 18:00.
‘Harian’. ETB1, 21:00.
‘Usted perdone’. Antena3, 23:45.
111
p TF1, 20:50. Zuz.: Luc Besson. Akt.:
Tú, yo y ahora... Dupreé
Eskuz binakako
txapelketako finala
Les aventures d’Adèle...
p LaSexta, 15:55. Zuz.: Peter & Bobby
El rey Leon
111
p Cuatro, 21:30. Zuz.: Rob Minkoff,
Roger Allers. AEB. 1994.
El club de los poetas...
1111
Descubriendo a los Robinson 111
p LaSexta3, 22:00. Zuz.: Peter Weir.
p Cuatro, 17:15. Zuz.: Stephen J. Anderson. Animaziozko filma. AEB. 2007.
Akt.: Robin Williams, Robert Sean Leonard, Ethan Hawke. AEB. 1989.
Mogambo
Cuando eramos soldados
1111
11
p Arte, 20:40. Zuz.: John Ford. Akt.:
p Paramount Channel, 22:00. Zuz.:
Ava Gardner, Grace Kelly, Clark Gable.
AEB. 1953.
Randall Wallace. Akt.: Mel Gibson,
Madeleine Stowe. AEB. 2002.
Lucky Luke
Corrupción en Miami
11
11
p France2, 20:45. Zuz.: James Huth.
p La1, 22:15. Zuz.: Michael Mann. Akt.:
Akt.: Jean Dujardin, Michael Youn, Alexandra Lamy. Frantzia. 2009.
Robert Taylor, Peter Ustinov, Leo
Genn. AEB. 2006.
D
D
Telebista
ETB 1
ETB 2
Hamaika
Antena 3
Cuatro
TF1
07:00: EITB kultura. 07:30:
Sustraia. 08:00: Bizi berria.
08:15: Ibil2d. 08:55: Mare Vasconum. 09:20: (H) Eltzean.
09:50: Egi bidean. 10:00: Meza
santua. 10:55: Iparraldearen
orena igandea. 11:40: Zu kirolari. 12:15: Saskibaloia. Endesa
Liga. Lagun Aro - Gescrap
Bizkaia. 14:30: Gaur egun.
14:55: Eguraldia. 15:00: Teknopolis. 15:25: Chiloe. 16:00: Herri
kirolak. Aizkolariak. Olasagasti - Zaldua. 17:00: ETB kantxa. Berasaluze VIII.a-Apraiz/
Idoate-Pascual.
Xala-Laskurain / Titin III.aMerino II.a. 19:30: Gol festa.
20:28: Gaur Egun. 20:50: Eguraldia. 20:55: Harian. Gernikako bonbardaketa. 21:35: Finlandia. 22:45: ETB Kantxa.
Xala-Laskurain / Titin III.aMerino. 23:45: Kultura gaua.
00:40: Chiloe.
07:20: Del país de los vascos.
07:45: Simios geniales. 08:40:
Nueva vida. 08:50: EITB Kultura. 09:20: Hora GMT. 09:50:
Palabra de ley. 10:25: Teknopolis. Caf-Elhuyar sarien berri
emango dute. 10:55: Sustraia.
11:35: ¡Cuidate!. 12:20: El payaso. Telesaila. 13:20: Rex. Telesaila. 14:58: Teleberri. 16:00:
Eguraldia. 16:10: Zinema. Indomable corazón. Zuz.: Karl
Kases. Akt.: Bettina Zimmermann, Stefan Juürgens.
2004. 19:20: Zinema. Intenta
recordar. Zuz: Jeff Beesley.
Akt.: Gabrielle Anwar, Max
Martini, Gary Chalk. 2004.
20:58: Teleberri. 22:05: Eguraldia. 22:20: El conquistador del
fin del mundo. Julian Iantzik
aurkezten duen saioa. 00:40:
La liga de Atotxa. Dokumentala. 01:25: 60 minutos. ‘Gernika, 75 años des pués’.
09:00: Pernando Amezketarra. Marrazki bizidunak. 09:50:
Txirrita. Marrazki bizidunak.
10:55: Bat eta bat. 12:30: Garaietako Oiartzuna. Patxiku
Apezetxea. 13:05: Berbetan.
13:35: Ikusmira. ‘Gartxot’ filmaren aurkezpena. 13:55:
Onein. Sukaldaritza saioa.
14:25: Ur eta Lur. 14:40: Walker.
15:20: Erritmoz bizi. 17:20: Bat
eta bat. Magazinea. 18:35: Altxor joko. 19:00: Ekogunea.
19:30: Nere herria. Goizueta.
20:00: Bat eta bat. 21:15: Berbaz. 22:30: Hurbilean. Elkarrizketa saioa.
07:30: Megatrix. 14:00: Los
Simpson. Marrazki bizidunak.
15:00: Antena3 noticias. 15:30:
Kirolak. 15:45: Eguraldia.
16:00: Zinema. La elección de
una madre. 2012. 17:30: Zinema. Huida a Marrakech. 2011.
19:30: Zinema. Jane Doe: hasta que la muerte nos separe.
2005. 21:00: Antena 3 Noticias. 22:00: Buenas noches y
Buenafuente. Magazinea.
23:45: Usted perdone. Xavier
Sardaren saio berria. Gonbidatua: Joan Manuel Serrat.
00:45: Zinema. Por el honor
de mi hija. 1996.
07:30: El zapping de surferos.
07:45: Top Gear. 09:45: Zinema. Camp Rock. Zuz.: Matthew Diamond. 2008. 11:45:
Callejeros viajeros. 14:00: Noticias Cuatro. 14:50: Deportes
Cuatro. 15:45: Zinema. El rey
Leon 3. 2004. 17:15: Zinema.
Descubriendo a los Robinsons. 19:00: Especial Callejeros Viajeros. 20:00: Noticias
Cuatro. 20:45: Deportes Cuatro. 21:30: Zinema. El rey Leon.
Zuz.: Rob Minkoff, Roger
Allers. 1994. 23:30: Callejeros
viajeros. Safaris en Botsuana.
00:30: Cuarto milenio.
06:30: FTou. Marrazki bizidunak. 10:20: Automoto. 11:05:
Téléfoot. 12:00: Les 12 coups
de midi!. 13:00: Journal. 13:35:
Walker, Texas Ranger. Telesaila. 14:25: Monk. 16:10: Les
Experts. 18:05: Sept à huit.
20:00: Journal. 20:50: Zinema.
Les aventures extraordinaires
d’Adele Blanc-Sec. Zuz.: Luc
Besson. Akt.: Louise Bourgoin, Gilles Lelloyche. 2010.
22:50: Les Experts: Manhattan. Telesaila. 01:15: L’empreinte du crime. 02:15: L’actualité du cinéma. 02:20: Reportages.
La 1
Tele 5
Arte
France 2
Lagun Aro-Gescrap. 12:15
‘Teknopolis’ saioa. 10:25
06:00: Noticias 24 horas.
09:50: Destino España. 10:45:
Comando actualidad. 11:50:
El cuerpo humano: forzando
los límites. 12:35: Lo que hay
que ver. 13:05: Zinema. Mi perro adoptivo. Zuz.: Chris
Baugh. 2000. 14:30: Corazón.
15:00: Telediario 1. 15:50: El
tiempo. 16:00: Zinema. Tú, yo
y ahora...Dupree. 2006. 17:45:
Zinema. Nacida salvaje.
1995. 19:45: + Gente. 21:00:
Telediario 2. 22:15: Zinema.
Corrupción en Miami. 2006.
00:15: Zinema. El guerrero
rojo. 1985.
06:15: I love TV. 09:30: Motoziklismoa. 11:00: Motoziklismoa. Espainiako Sari Nagusia, Jereztik. 15:00: Informativos Telecinco. Albistegia Jose
Ribagorda eta Jesus Maria
Pascualen eskutik. 16:00: Revenge. Telesaila. 16:45: Ringer.
Telesaila. 17:30: ¡Qué tiempo
tan feliz!. Maria Teresa Camposen eskutik. 20:55: Informativos Telecinco. 22:00:
Aida. Telesaila. 02:00: I Love
TV noche. 02:30: Locos por
ganar. 04:00: Nosolomusica.
04:30: Infocomerciales.
05:30: Fusión sonora.
11:45: Square. 12:30: Philosophie. 12:55: Les musiciens de
Brême. 13:15: 360º, géo. 14:05:
Leptis Magna. 15:55: L’impressionisme au feminin. 16:25:
Palestina. 17:15: Les Écuyers
du Cadre Noir. 17:45: Personne
ne bouge!. 18:30: Cuisines des
terroirs. 19:00: Concert au
Carnegie Hall. 19:45: Arte
journal. 20:00: Karambolage.
20:10: Le blogueur. 20:40: Zinema. Mogambo. Zuz.: John
Ford. Akt.: Ava Gardner, Grace Kelly. 1953. 22:35: Le long
voyage de Jane Goodall. Dokumentala.
08:05: Rencontres à XV.
08:30: Les chemins de la foi.
12:05: Tout le monde veut
prendre sa place. 13:00: Journal. 13:20: 13h15, le dimanche... 14:15: Vivement dimanche. 16:00: Errugbia. Clermont-Auvergne-Leinster.
17:15: Frantziako Presidentziarako Hauteskundeak. 17:30:
Stade 2. 18:50: Vivement dimanche prochain. 20:00:
Journal. 20:45: Zinema. Lucky
Luke. 2009. 22:25: Faites entrer l’accusé. Antonio Ferrara,
la grande évasion. 23:45: Journal. 00:00: Histoires courtes.
ETB 3
ETBK Sat
La 2
La Sexta
Teledeporte
France 3
07:45: Hartz txiki. 08:25: Doraemon. 09:05: Hirukiak. 09:55:
Doraemon. 10:40: Hello Kitty.
11:45: Abeltxoroak. 12:05: Doraemon. 12:30: George oihanekoa. 13:15: Doraemon. 13:35:
Pipi Kaltzaluze. 14:20: Trikitraka Trikitron. 16:30: Zinema.
Rudi Mutur, txerri korrikalaria
2. Zuz.: Peter Timm. 2007.
18:00: Doraemon. 18:25: Clang
inbasioa. 18:50: Doraemon.
19:35: Shaggy eta Scoby Doo.
20:15: Doraemon. 21:00: Behi
eta oilasko. 21:40: Doraemon.
22:30: Brinkola. 23:05: Heineken Jazzaldia Donostia 2011.
08:30: Zu kirolari. 09:00: ETB
Kantxa. 10:00: Zona zapping.
10:25: Robin Food. 12:15: Zona
zapping. 12:45: Athletic, Bucaresterako sarreren zozketa.
13:35: Tribuna gol. 14:35: Zona
zapping. 15:00: Gaur egun.
15:30: Txirrindularitza. Romandiako Tourra. 17:00: Zu kirolari. 17:30: Futbola. 2. B maila. Athletic B - Zornotza. 18:55:
Magazine Champions. 19:25:
ETB kantxa. Xala-Laskurain /
Titin III.a-Merino. 21:30: Teleberri. 22:30: Tribuna gol.
00:00: Zona zapping. 00:25:
Robin food.
12:00: Babel en TVE. 12:30: Los
oficios de la cultura. 13:30: El
escarabajo verde. 14:05: La
dieta mediterránea. 15:05:
Saca la lengua. 15:35: Saber y
ganar. 16:15: Grandes documentales. 17:15: Docufilia.
18:45: Miradas 2. 19:00: Destinos. 19:30: Más que perros y
gatos. 20:00: ¡Convive!. 20:30:
Tres 14. 21:00: Pagina 2. 21:30:
Redes 2.0. 22:00: Documentos TV. 23:05: Imprescindibles. Nuria Espert. 00:05: El
documental de La2. Caravana. Zuz.: Gerardo Olivares.
01:25: Mi reino por un caballo.
07:00: Teletienda. 07:30: LaSexta Noticias. 08:30: Real
NBA. 08:50: Fronteras de la
construcción. 09:50: Oro negro. 10:50: Big. El tamaño si
que importa. 11:50: Los cazadores del pantano. 12:50:
Ciencia al desnudo. 13:55: LaSexta Noticias. 15:55: Zinema.
Algo pasa con Mary. 1998.
18:20: Minuto y resultado Liga
2011/2012. 20:00:
LaSexta/Noticias. 20:55: La
Sexta/Deportes. 21:30: Salvados. ¿Como se financian los
partidos?. 22:20: Bones. Telesaila. 02:00: Astro TV.
06:00: Tenis ATP. 10:30: Automobilismoa. GT Open. 12:00:
Automobilismoa. F3 Open. 1.
Lasterketa. 12:40: Futbola.
13:10: Automobilismoa. 13:40:
Automobilismoa. DTM 2012,
lehen lasterketa Hockenheimetik zuzenean. 15:30: Zaldi
lasterketak. 16:30: Automobilismoa. 17:15: Automobilismoa. 18:15: Saskibaloia. Lucentum Alicante-FC Barcelona Regal. 21:00: Mountain
Bike. Titan Desert. 21:15: Tenisa. Conde Godo txapelketako finala. 23:00: Estudio Estadio. 00:15: Automobilismoa.
06:35: Ludo. 08:40: Bunny Tonic. 10:50: C’est pas sorcier.
11:30: Dimanche avec vous.
12:00: Le 12/13. 12:10: 12/13 dimanche. 12:50: 30 millions
d’amis. 13:20: Louis la brocante. 14:55: Keno. 15:00: En course sur France3. 15:20: Le tuteur. 17:00: Chabada. 17:55:
Questions pour un super
champion. 19:00: Le 19/20.
20:10: Zorro. 20:35: Inspecteur
Lewis. 22:15: Soir 3. 22:45: Inspecteur Lewis. 00:20: Zinema. La proie du mort. Zuz.: W.
S. Van Dyke. 1941. JBA. 01:50:
Thalassa.
30 berria 2012ko apirilaren 29a, igandea
Plaza›Kultura
debekatuta egon zen samien musika tradizionala, yoik deiturikoa. Belaunaldiz belaunaldi ahoz
aho transmititutako kantatzeko
modua da. Naturako elementuei
abesten diete, eta kantek ez dute
ez hasierarik, ez bukaerarik. «Aztien musika da. Espirituala. Ahotsa eta perkusioa erabiltzen ditugu, trantzean sartzeko. Musika
egiteko, oso modu berezia da, eta
yoik-a entzunda argi asko dauka-
‘‘
Ez dugu gure kultura
museo batean mantendu
nahi. Borrokan ari gara
bizirik irauteko»
«Aitak esaten zidan
samieraz hitz eginez gero
irakasleak jo
egiten zuela»
ANDERS SOMBY
Sami Komponisttateko kidea
Sami Komponisttat elkarteko kideak, herenegun, Hernaniko Andre Mari Mirarietako kaperan. Ezkerretik hasita hirugarrena Anders Somby da. JON URBE / ARP
Arazoak erronkak dira
Sami herriko kultur elkarte batek egonaldia
egin du Euskal Herrian, «herri guxitu gisa
desafioak partekatu ahal izateko»
Aztarna eta Musikeneko kideekin bildu
dira, adibidez, eta informazioa trukatu dute
Igor Susaeta Hernani
Akordeoia hauspotzen ari da Joxan Goikoetxea, eta ondoan dauka Alan Griffin, albokari putz egiten. Hernaniko Andre Maria Mirarietakoaren kaperak dezenteko
akustika dauka. Eta han barruan, eserlekuen aurreneko lerroan, haiei adi-adi eta pozik begira, bost pertsona. Sami herri indigenako Sami Komponisttat
kultur elkarteko kideak dira;
joan den asteazkenetik gaur arte
Euskal Herrian egonaldia egin
dutenak. Musikariek, ekoizleek
eta musikagileek osatzen dute,
besteak beste. «Euskal Herria bezala» samiena ere «herri gutxitua» denez, egunotan «erronkak»
partekatu dituzte eta elkarrekin
informazioa trukatu dute Aztarna zigiluko, Herri Musikaren Txokoko, Musikeneko, Musikagileak
elkarteko eta Eresbileko kideekin
(Euskal Musikaren Artxiboa).
«Arazoak baditugu, baina horiek
erronka bihurtzen ditugu».
Anders Somby Sami Komponisttat elkarteko kidearen hitzak
dira. Sami herria Eskandinaviako iparraldean barreiatuta dago,
haien hizkuntzan Saapmi deituriko lurraldean, Norvegian, Suedian, Finlandian eta Kolako penintsulan (Errusia). Ez dago argi
zenbat diren. Iturri batzuen arabera, 80 bat mila; beste batzuek
diote 135.000ra iristen direla.
Zenbakiak gorabehera, sami
bat izatea «harro sentitzeko moduko arrazoia» da, Sombyren ustez. Baina haien kezkak, motibazioak eta erronka bihurturiko
arazoak partekatu nahi dituzte.
Horregatik etorri dira, adibidez,
Euskal Herrira. «Bagenuen Euskal Herriari buruzko ezagutza.
Bagenekien, gurea bezala, Europako kultura gutxituetako bat
zela. Hortaz, guretzat erraza da
herrialde handi baten barruan
herri indigena batek izan ditzakeen erronkak geure egitea». Internetek eman zien Euskal Herria
hobeto ezagutzeko aukera. «Or-
Txalaparta jotzen trebatu ziren. JON URBE / ARGAZKI PRESS
duan, gehiago sakontzen hasi ginen. Blog bat zabaldu nuen, eta
Euskal Herriari buruzko albisteak sartzen hasi nintzen. Elkarteko kideei esan nien guretzat inportantea izango zela Euskal Herrira etortzea». Jakin nahi dute
hemen nola lan egiten den tradizioari eusteko, musikagintzan,
sorkuntzan, diskogintzan, ekoizpenean, banaketan... «Ez dugu
gure kultura museo batean mantendu nahi. Borrokan ari gara bizirik irauteko. Garatzen jarraitu
nahi dugu, eta eskura dauzkagun
erreminta guztiak erabiliko ditugu». Musika da horietako bat.
«Esperientzia daukagu munduko
musika izeneko fenomenoan, zeinak gora egin duen azkeneko hogei urteotan. Sami musikariek
Turkiako, Pakistango edo Afrikako zenbait herrialdetako musikariekin kolaboratu dute», nabarmendu du Sombyk.
Irauten ari dira, garatzeko ahaleginean, baina samien egoera
orain dela mende erdi baino hobea da. «1970etik aurrera samiez
arduratzen hasi zen Norvegiako
Gobernua. Lehen desagerrarazi
egin nahi zuten». Hala, ezin zuten
beren hizkuntzan hitz egin: «Aitak esaten zidan samieraz hitz
eginez gero irakasleak jo egiten
zuela». Aldi berean, 30 bat urtez
zu sami bakoitza nondik datorren, nongoa den. Komunikatzeko bide bat da».
Baina garai batean, beren herrialdean ere ezin zuten yoik-a
egin samiek. «Beldurtuta bezala
bizi ginen. 1970eko hamarkadaren ondoren, ordea, erabat aldatu
zen Norvegiako Gobernuaren jarrera. Ikusi zuten indigenek ezin
zutela beldurtuta jarraitu beren
herrialdean». Halere, Sombyk uste du nazioartean «irudia garbitzearren» erabaki zuela Norvegiako Gobernuak samiekiko politika
iraultzea. Haren iritziz, jarrera aldaketa horretan garrantzi handia
eduki zuen 1970eko hamarkadaren amaieran gertatutako kontu
batek: «Gobernua urtegi handi
bat egitekoa zen Alta eta Kautokeino herrien artean. Horrek arazo ekologiko handia sortuko zukeen, eta horregatik matxinatu zen
herria». Arazo ekologikoa zena,
ordea, samien eskubideen aldeko
aldarrikapen bihurtu zen.
Eta matxinada hura gertatu eta
30 urtera «bizirik» jarraitzen dute.
«Erronka bat da, baina, noski, diru publikoa ere behar dugu horri
eusteko. Diskoak egiteko, zuzenean aritzeko... Baina kontua ez da
soilik samien musika egitea, beste kultura batzuetako musikariekin nahastea baizik». Halere, samiak ez dira musika tradizionalera edo Sombyk world music deiturikora mugatzen. «Ez, ez, batetik
tradizionala dago, baina badauzkagu rocka edo jazza jo eta samieraz abesten duten taldeak.». Mari
Boine sami musikari ezagunenak, adibidez, jazza eta rocka nahasten ditu yoik-arekin. Betiere
harrotasunez, betiere aurretik
lan egin zutenei esker ona azalduz. «Haiek gabe ez ginateke hemen egongo». Eta, betiere, erronkei aurre egiteko prest. Hernanin,
esaterako, txalapartarekin ere
ausartu ziren.
2012ko apirilaren 29a, igandea berria 31
33››
Alberto Alborrek ‘Spoiler’ erakusketako lanekin
egindako autoerretratua ikusgai Rekalden
34››
Tahar Ben Jellun: «Arteak indarra duenean,
poesiak eragindako sentipen bera sortzen du»
Elkarrizketaren aldeko mezuarekin bat
egin dute ‘L’ordre et la morale’eta ‘Gazta
zati bat’-ek, Donostiako Giza Eskubideen
Zinemaldiak emandako bi filmek.
Hitzaren
ahalmena
aldarri
Beñat Eizagirre Indo Donostia
G
iza Eskubideen X. Zinemaldian, era guztietako injustiziez jabetzeaz gain, zinemaz
gozatzeko aukera ere eduki dute
herritarrek. Zinema konprometitu eta sozialak thriller onenek bezainbeste sentipen eragiten ditu
jendearengan, eta, amorru eta
ezintasunarekin alaitasuna eta
itxaropena nahastu ohi dira. Aurrekontuaren murrizketaren ondorioz film gutxiago proiektatu
dira aurten, baina mezua beti bezain eraginkorra da oraindik.
Egoera lazgarriak egunero ikus
daitezke albistegietan, baina argi
dago film bikain batek arrastoa
utz dezakeela.
Aurtengo lanik borobilena
Mathieu Kassovitzen L’ordre et la
morale izan da. Bortitza, ikusgarria eta zirraragarria da, eta ikusle bat baino gehiago txundituta
atera zen zinematik. Kassovitzen
azken filmak zinema sozialaren
inguruan egon daitezkeen aurreiritzi guztiak uxatzen ditu. Sekulako indarra du, eta flashforwardaren bidez hasieratik nola
amaituko den dakigun arren,
harri eta zur uzten duten horietakoa da. Duela hiru urte, Kassovitzek berak ekoitzitako Johnny
Mad Dog zirraragarri eta kitzikagarria eman zuten. Orduan, haur
soldaduen istorio gogorra ekarri
zuen Donostiara. La haine ospetsuaren egileak elkarrizketaren
beharra aldarrikatu du gatazka
testuinguruetan. Kaledonia
Berriko independentistek 1988an
bahitutako polizien kasua du hizpide, eta Philippe Legorjus kapitainaren ikuspegitik kontatzen
du. Frantziako presidentetzarako hauteskundeen atarian bahitu dituzte poliziak, eta horrek,
ezinbestean, gauzak konplikatuko ditu, irmotasuna erakusteak
botoak irabazten lagundu baitezake. Boterean daudenek emaitzak lehenbailehen lortu nahi
dituzte, eta jakina da ekintzaileak hiltzeak ez diola inori lorik
kentzen, diskurtso gehienek pertsona izaera ukatzen diete eta.
Protagonistaren eginbeharra
negoziatzea da, baina argi dago
gauzak ez direla behar bezala
atera. Gobernuek ez dute ekintzaileekin hitz egin nahi izaten,
baina Legorjusen lana haiekin
akordioa iristea da.
Erabakitzeko eskubidea
Bestalde, Jon Maiak zuzendutako Gazta zati bat-ek eduki duen
arrakasta ere aipatu beharrekoa
da, eta, Kassovitzenak bezala,
hitzaren aldeko apustua egiten
du Nazioen Munduak ekoitzitako
film atsegin eta hunkigarri
horrek. Euskal Herriko oraingo
aro berriari itxaropenez begiratzen dio dokumentalak, eta herritarrek elkartuz gero edozer lortzeko gauza direla azpimarratu
Mathieu Kassovitzen L’ordre et la morale filma. BERRIA
nahi du. Angel Oiarbidek dioen
moduan, autodeterminazioaren
gaia garrantzitsuegia da politikarien esku uzteko, eta horregatik
herritarren parte hartzea beharrezkoa dela argi du. Idiazabalen
hasitako bidaia horrek Eskoziara
eta New Yorkera eramango
gaitu. Autodeterminazio eskubidearen alde agertzen den lana
izanik, aspergarria eta nekagarria izango dela pentsa dezake
baten batek, baina emozio handiak eragiten ditu. Duela urte
batzuk utopia zirudiena errealitate bilakatu dela ikustea harrigarria gertatzen da. Aieteko bake
konferentzia, borroka armatuaren amaiera… etorri diren bezala
autodeterminazioa erdiestea
posible dela azaldu nahi dute.
Ildo beretik Ziztadak filmak desobedientzia zibilaren aldeko borroka du hizpide, eta helburuak
lortzeko ekintza zuzenaren eraginkortasuna mahai gainean ipini nahi du. Intsumisioaren aldeko
oihua da. Irudimena errealitatea
eraldatzeko arma ikaragarria dela argi dute dokumentalean ageri
direnek, eta, indarkeria erabili ordez, Polizia eta iritzi publikoa
txundituko dituen ekintzak egitea defendatzen dute. Ekintza ba-
tzuen aurrean Poliziak ez daki zer
egin, eta jendea abantaila horren
garrantziaz ohar dadin nahi dute
egileek.
Bestalde, Robert Guediguian
ezagunak gaur egun langileriaren borrokak dituen kontraesanei buruz dihardu Les neiges du
Kilimandjaro original eta dibertigarrian: sindikalista eredugarri
batek bere amesgaiztorik handienari aurre egin beharko dio burges bat bilakatu dela ohartzen denean, eta urteetan eraikitako
ziurtasun guztiak zaborretara bota beharrean aurkituko da bat-batean.
This Is Not a Film originala bezain surrealista da, eta Jafar Panahi zuzendari irandarraren
egungo egoera salatzen du. Iaz estreinatu zen, Cannesen; filma herrialdetik ezkutuan atera zuten.
Panahi etxean giltzapean dago,
epaiaren zain, eta leporatzen dioten delitu bakarra zinema egitea
da. Sei urteko kartzela zigorrari
eta hogei urtez zinema egiteko debekuari aurre egin beharko dio
errudun jotzen badute. Filmik
egin ezin duenez, film hori egitea
otu zaio. Irango gobernuari oldartu zaio film sinple, minimalista
eta batzuentzat aspergarri horrekin, eta zinemak duen boterearen
inguruko hausnarketa plazaratu
du.
Panahiren kasua ez da ezer 30
años de oscuridad (Manuel H.
Martin, 2011) filmeko Miguel Cortesenarekin alderatuz gero. Malagako Mijas herriko alkate izandakoaren istorioak sekulako indarra du. Istorioa ikaragarria da, eta
sinetsezina badirudi ere, benetan
izandako gertaera batean oinarrituta dago. 30 urte luzetan bere aitaren etxean ezkutatuta bizi behar izan zuen, guardia zibilek edota bizilagunek aurkituko zuten
beldurrez.
32 berria 2012ko apirilaren 29a, igandea
Publizitatea ›
2012ko apirilaren 29a, igandea berria 33
Kultura ‹ Plaza
Horma, norberaren burua
Alberto Alborrek
‘Spoiler’erakusketako
lanekin egindako
autoerretratua ikus
daiteke Rekalde aretoan
Nagore Ares Amaya Bilbo
Spoiler hitzak jakinarazi behar ez
denari baina agerian utzi izan denari egiten dio erreferentzia, baita behar baino lehenago agerian
utzitakoari ere. Berba eta ideia horiek bereganatu ditu Alberto Alborrek (Burgos, Espainia, 1977)
Bilboko Rekalde aretoan duen
erakusketa egituratu eta izendatzeko. Bere izaera eta kezkak utzi
ditu agerian, formatu handiko
bost margolanen bidez. Erakusketa maiatzaren 27ra bitartean
egongo da ikusgai.
Lanetan irudikatutako horma
koloretsuen gainean eskegi ditu
kezka horiek guztiak, eta bere buruaren nolabaiteko autoerretra-
tua egin du. «Hormaren ideiak
neure buruari egiten dio aipamena. Horretan, bildu ditudan erreferentziak eskegiz noa», azaldu du.
Hormetan, literaturatik, zinematik, telebistatik eta, oro har,
herri kulturatik ekarritako aipamenak sartu ditu, zenbait erreferentzia pertsonalekin batera. Horien bidez, narrazio bat sortu eta
artifiziozko leku batera eraman
nahi izan ditu ikusleak, errealitatea eta fikzioa nahasten dituen tokira. «Edozein artelanetan agertzen diren objektuek autorearentzat nolabaiteko esanahia dute.
Batzuetan, ez ditugu erreferentzia horiek ezagutzen, baina edozein artelanetako objektu eta irudien harremanen bidez, istorio
bat kontatzen da beti».
Erakutsitako lanetan suntsipenaren, naturaren eta artifizioaren ideiak iradoki nahi izan ditu.
Metaforen eta umorearen erabileraren bidez egin du hori. Egungo
gizarte egoera islatzen saiatu da,
eta, horretarako, diruaren iku-
rrak, mapa geopolitiko bat, Bambi Disneyko oreinaren irudia eta
gaurkotasunari aipamen egiten
dioten beste zenbait irudi, hitz eta
esaldi margotu ditu oihaletan.
«Estudioan lanean ari naizela,
irratia piztuta edukitzen dut; gauza asko esaten dituzte krisiaren
inguruan, diruaren izaeraz… eta
horrek guztiak eragina du nigan,
baita neure lanean ere».
Bere aurreko erakusketako lanen kolore ilunak atzean utzi nahi
izan ditu eta kolorearen erabilera
oparoa egin du oraingoan. Kolore
aniztasunak artifizioaren ideia
nolabait indartu du, nahiz eta,
azaldu duenez, ez du horretarako
asmorik izan. «Kolorearen hautaketak nire aurreko erakusketarekin du zerikusia. Horretan kolore
beltz eta urdin asko zeuden, lausodura askorekin, eta aldatzeko beharra sentitu nuen. Koloreak sartu nahi nituen, eta asko saturatu
nahi nituen. Baina kolorea ez dago planteamendu jakin baten barruan, baizik eta kolorea satura-
Alberto Albor, Rekalde aretoko bere lan baten ondoan. MONIKA DEL VALLE / ARP
tuz joan nintzela, koloreak nora
eramango ninduen jakin gabe».
Nora doan jakin gabe
Albor ideia orokor batetik abiatzen da lanak sortzeko, baina horiek pintatzen ari dela ez daki
nora eramango duten, ez daki
konposizioan zer beste elementu
sartuko dituen. Margotu bitartean itxuratzen ditu koadroak, pixkanaka-pixkanaka, ingurutik
hartutako erreferentziak gehituz. Rekalde aretoan ikusgai dauden lanen sorkuntza prozesua lu-
zea izan dela dio artistak; aldi berean pintatu ditu. «Gorputzak eskatzen zidan pintatzen ari nintzen hori behin-behinean uztea
eta beste margolan bat hartzea,
eta objektuak pixkanaka-pixkanaka sartuz joan naiz». Hori dela
eta, lan gehienak orain gutxi
amaitu ditu, erakusketarako.
Bizkaiko Foru Aldundiaren Barriek programaren barneko erakusketa da Spoiler. Artistak aldundiaren sorkuntza bekari esker garatutako lanak dira berton
bildutakoak.
34 berria 2012ko apirilaren 29a, igandea
Plaza › Kultura
Literatura D
Tahar Ben Jellun q Idazlea
Bilboko Gutun Zuria jaialdian izan zen
joan den astean egile marokoarra.
Literaturaz, arteaz eta gizarte garaikideez
mintza daiteke, besteak beste, harekin.
«Suminak eta
bidegabekeriak
eramaten
naute idaztera»
Nagore Ares Amaya Bilbo
Marokon jaio eta hazi zen Tahar
Ben Jellun idazle eta filosofoa
(Fez, Maroko, 1944), baina urte
asko eman ditu Parisen. Frantsesa hartu zuen gaztetik idazteko
hizkuntzatzat, baina sorterria
izaten du mintzagai gehienetan;
sorterria eta Magreb. Arrazakeriaz eta gizarte garaikideetako
beste zenbait gaitzez ere aritu da
saiakera, eleberri eta poemetan.
Bilboko Gutun Zuria literatur
jaialdian izan zen joan den astean, Arabiar Udaberriaz eztabaidatzeko.
Zure ama hizkuntza arabiera izanik,
zerk eraman zaitu frantsesez idaztera?
Ikastetxe elebidun batean ikasi
nuen, eta elebiduna naiz, frantsesa eta arabiera dakizkit. Idazten
hasi nintzenean, natural irten zitzaidan frantsesez egitea. Arabieraz ondo idaztea oso zaila zela
ikusi nuen, agian ondo menderatzen ez nuelako; eta arabieraz idatzi beharrean frantsesez ondo
idazten saiatuko nintzela erabaki
nuen.
Zure literaturan Marokoren inguruko
gaiak jorratzen dituzu. Koherentzia
falta irizten diote askok horretaz hizkuntza atzerritar batean idazteari.
Hizkuntzak pentsamendua itxuratzen duen heinean,posible al da sentsibilitate horietara modu errealean
gerturatzea? Edo horiek nolabait aldatzen dira?
Oso grabea da esaten duzun hori;
hala balitz, arabieraz idazten dutenek baino ez lukete arabiar
munduaz hitz egingo. Sentsibilitatea edozein hizkuntzatara itzul
daiteke; Shakespearek, adibidez,
hizkuntza poetiko liluragarrian
idatzi zuen, eta, hala ere, gai unibertsalez ari zen. Ondo ezagutzen
duzun hizkuntzan idatzi behar
duzu, idazlea ez dago derrigorturik bere gizarte hurbilari dagoz-
kion gauzak bakarrik azaltzera.
Adierazpen eta pentsamendu askatasuna ditu ezaugarri nagusien artean egungo literaturak,
baita hizkuntzaren hautaketaren
askatasuna ere.
Literatura arabiarra ez dago oso zabalduta Mendebaldeko herrialdeetan, oso aberatsa izan arren. Zergatik dela uste duzu?
Horren oinarria ez dago literaturan beran, baizik eta literatura
horretan interesik ez duten herrialdeetan. AEBen kasua hartuta, herrialde handia da, eta bere literatura munduko herrialde
gehienetan itzultzen da, nahiz eta
beraiek mundu osoko literaturaren %3 baino ez duten itzultzen.
Ez dute interesik besteen inguruan, beraienarekin nahikoa
dute. Jakin-mina falta dute. Baina Europan kontrako egoera
ikusten dut; horregatik itzultzen
dituzte nire lanak Europako herrialde gehienetan. Gauza bera
gertatzen da idazle arabiar askorekin.
Arrazakeriaren eta bestelako fundamentalismoez aritu zara asko. Nondik datozkie beldur horiek guztiak
gizarte garaikideei?
Arrazakeriaren oinarriak beldurra eta ezjakintasuna dira, eta zurrumurruak. Espainiarrek eta
italiarrek, adibidez, arrazakeria
ezagutu zuten Frantzian 30, 40 eta
50eko hamarkadetan. Portugaldarrek ere ezagutu izan dute.
Esan nahi dut arrazakeria beti
egon dela, eta horren oinarria gezurra dela. Jendea nondik datorren ez jakiteak pertsona horien
beldur izatera garamatza. Atzerritar batek etxea, emaztea, semealabak eta lana kenduko dizkizu…
Intelektualek idazteko eta konprometitzeko beharra dutela aldarrikatu duzu inoiz. Zerk bultzatzen zaitu
idaztera?
Arrazoi ugari ditut; batzuetan,
JON HERNAEZ/ ARGAZKI PRESS
suminak eramaten nau idaztera,
besteetan, bidegabekeriak, baita
mundua ulertzeko ezintasunak
ere. Orduan, idazteari ekiten diot,
idazkuntzak bizitzako misterioak
argitzen laguntzen du.
Poesia asko idatzi duzu,eta zure prosa ere oso poetikoa da. Asko neurtu
behar al dira hitzak ideia garrantzitsuak azaltzeko?
Poesia idaztea da zailena, poesiak
ezin die eutsi kaskarkeriari eta
ahultasunari; poeta zara edo ez
zara. Matematikekin bezala, txarto idatzitako koma batek formula
galtzera eramaten zaitu, hitz bat
bere lekutik kanpo badago, poemak ez du eraginik. Etengabe landu beharreko gauza da; poesia geratzen zaiguna da. Poetek gizarteko aroak eta gizarteak markatzen
dituzte. Gizarte bat markatzeko,
Cervantes izan behar duzu; berak
jakin ez arren, poeta bat zen.
Nolakoa da poesiaren egungo egoera? Gizartea aldatzeko balio al du?
Poesia ez da inoiz aintzakotzat
hartu, gizarteak oso gutxi estimatzen du. Gutxi irakurri da, eta
txarto editatu da; beti izan da horrela. Aldi berean, ez dago poesia-
rik gabeko gizarterik. Poetarik
gabeko herrialderik imajina dezakezu? Ez dago horrelakorik. Poesia da oinarrizko adierazpidea.
Guggenheim museoa ikusi berri
dut; hor gauza liluragarriak ikusi
ditut, eta esan dut: errealitatetik
hain aldenduta dago, ezen poesia
«Arteak indar handia
duenean, poesiak
eragindako sentipen
berak sortzen ditu»
«Bikote baten
harremanaren
hondamendiaz ari naiz
nire azken eleberrian»
forma bat den. Arteak indar handia duenean, benetakoa denean,
poesiak hitzekin sortuko dituen
sentipen berak sortzen ditu.
Poesiaren eta artearen munduan
sarkin asko al dago?
Artearen mundua misterio bat
da, nik neure ikuspegi kritikoa
mantentzen dut. Guggenheim
museoan Julian Schnabelen hiru
margolan liluragarri ikusi ditut.
Beti esan dut Schnabel oso margolari txarra dela, berarekin izan
naizenean berari esan diot, eta
esan diot hobe duela zinema egin;
eta berak erantzun: «Pinturarekin zinemarekin baino askoz hobeto bizi naiz, diru gehiago irabazten dut».
Inoiz esan duzu garai batean zinematografia ikastea pentsatu zenuela.Nola eragin dio zinemak zure idazle egitekoari?
Eragin itzela izan du, asko lagundu dit idazten. Adibidez, asko gustatzen zaizkit Luis Buñuelen filma mexikarrak. Pertsonen eguneroko bizitza kontatzen zuen,
gehienetan poesia surrealistaren
bidez. Haren pelikulak ikusita,
Fritz Langenak, Yasujiro Ozurenak…, horrela ikasi nuen idazten, istorioak oso ondo kontatzen
dituztelako. Istorio bat kontatzen
hasten zarenean, zeure buruari
galdetzen diozu: «Nondik hasiko
naiz?» Eta nik esaten dut: «Buñuelek gai hau jorratu behar izan
balu, nola egingo zuen…». Haren
pelikulak ikusi, haren lanean
pentsatzen dut orduan.
2012ko apirilaren 29a, igandea berria 35
Kultura ‹ Plaza
Literatura D
Nobela, poesia, saiakera eta artikuluak idazten dituzu. Zein generotan
sentitzen zara erosoago? Zer ekartzen dizu horietako bakoitzak?
Istorioak kontatzea gustatzen
zait, egunkari batean Arabiar
Udaberriaren inguruan hitz egiteko esku hartu behar ez izatea
gustatuko litzaidake, arrazakeriaren inguruan hitz egin behar
ez izatea, baina, batzuetan, idazle
kapela kendu behar duzu iritziagerle bihurtzeko.
Nolakoak dira zure sorkuntza prozesuak? Nondik hartzen dituzu ideiak
eta nola garatzen dituzu?
Autobusa hartzen dute eta nire
aurrean gelditzen dira [barre egin
du]. Eguneroko lana da, ez dut soseguzko tarterik, gauza berriak
bilatzen ari naiz etengabe, hurrengo egunean zertaz idatziko
dudan galdetzen diot neure buruari. Ideiak lanetik datoz, sabaian leihotxo bat zabaldu dut,
baina ez zait ideiarik jausten.Irailean argitaratuko den eleberriak,
adibidez, lau urteko lana du atzetik. Noski, ez da eguneroko lana,
idatzi egiten dut, uzten dut eta
gero berriro hartzen, ahalik eta
ondoen geratzeko.
Nobela horretaz zerbait kontatuko?
Oraindik ezin dezaket askorik
esan, baina artista baten eta haren emaztearen arteko bikote harremanaren hondamendiaren inguruko lana da. Parte bi ditu, lehenengoan gizonak kontatzen du
istorioa; bigarrenean emakumeak, bere ikuspegitik. Aurreko astean, zuzentzailearekin lanean
ibili nintzen, eta esan zidan gizonarena ez zaiola asko gustatzen
baina emakumearena ezin hobeto dagoela.
Hirudia
Lander Garro
Idazlea
Arnas, jolas, erraz...
durre Alonsok zuzen zioen
moduan, gerran hobiratzen
den lehen gauza egia da. Nolabait, egia hori lur azalera
itzultzearren behar izan ditu historikoki literaturak idazle konprometituak. Konpromisoak eskatzen du ezezaguna dena, isilarazita dagoena esatea,
sekretupeko kontuak aireratzea,
ahotsik ez duen guztiak ahotsa
izan dezan. Gutxi dira literaturaren historian zeregin horri lotu
zaizkion idazleak, eta ez da harritzekoa, botereak aski ongi jakin
baitu idazleekiko harremana behar bezala kudeatzen. Idazleak
erosten alegia. Edo idazleak akabatzen, Garcia Lorca edota Lauaxetarekin egin zuten bezala. Edo
erosi edo hil.
Bitxia da idazle engage-aren figura hau. Zaila da obra eta jarrera pertsonalak bereiztea. Idazleak bi zentzutan lagundu dezake,
idazten, hau da, egiak (botereak
bahitutakoak) hilobietatik plazara ekartzen, edo kausa baten alde
aurpegia ematen. Walter Benjaminen heroikotasuna datorkit
gogora, nola eman zuen bizitza
gerran, edota Joseba Sarrionandiarena, zeinaren bizitza soberan
den ezaguna. Niretzat ereduak
I
dira biak. Bereziki Sarrionandia,
egia aitor dezadan, geure historia
ezagun dadin egin duen ahalegin
monumentalagatik. Sarrionandia irakurrita, behin eta berriz
aurkituko dugu borrokaraeroritako euskaldun gerlari bokazio
gabearen paradoxaren mina, borrokalari zalantzatiaren nahigabea, odolaren deskubrimendu terriblea, edota bere herriarekiko
nostalgia. Sarrionandia irakurrita, nire burua irakurtzen dut, eta
bereziki boterearekiko obsesioan, boterea biluzteko tema nekaezinean. Zer esaten dute espainiarrek gutaz? Nola lotzen da
esaten duten hori garai batean
beste koloniei buruz esaten zutenarekin? «Salvajes sin romanizar», eta abar. Nola saiatzen dira
gu nahasten, gu zatitzen, gu are
eta menpekoago bilakatzen?,
Hori dena argitzea da idazle konprometituaren erronka.
Ez, idazle konprometituaren figura ez da oso maiztua geurean.
Egiten ditugu plantak, baina
arriskutsuegia da. Beti izan da.
Espainiarrak ez dira edonor. Rafael Albertiri izena kendu berri
diote liburutegi batetik, pentsa,
atzoko kontua da. Zergatik egiten dute hori? Istripu garrantzi
gabeko bat ote da? Ez horixe. Hemen, Nikaraguan edo Kuban ez
bezala, herriak galdu egin zuen.
Galtzaileak gara, gu guztiok, boterea zuritzen tematzen direnak
barne. Franco ohean hil zen, askotan esan dugun bezala. Eta de-
50 urteren ostean,
lortu dute, azkenik,
ETA garaitzea. Euskal
intelektual zenbaitek
goratu dute
garaipena,
espainiarrena ez,
guztiona balitz
bezala. Ez diezadatela
niri zaku horretan
sartu, arren.
Ez dut egon nahi.
taile horrek, detaile txiki horrek
azaltzen du hemengo idazleen
tradizio koldarraren logika.
Trantsizio bat eman zen, iruzur
bat, pantomina bat, eta akabo.
Berdinek jarraitu zuten agintean, zaldi gainean polizia berberak, eta, soberan da esatea, Espainiako Armada guztion batasunaren zaindari (egunotan
Elgetan ibili diren horiexek).
Zer gertatu zen trantsizioan?
Imajina ditzagun botere faktikoak, trikornioak, korbatak eta sotanak, denak palaziotan gora eta
behera. Konspirazio hutsa. Saltsa hartan izan zen euskal politikaririk, galde egin geniezaiekeen
hartaz idazteko, hura salatzeko,
baina ez dugu egin. Ez ote dugu
interesik izan? Ez da, ez, interes
kontua: ausardia kontua da. Hatza zauriraino sartzeko nagikeria
betierekoa, Francoren garaian
hain ongi ikasi genuena.
50 urteren ostean, lortu dute,
azkenik, ETA garaitzea. Euskal
intelektual zenbaitek goratu
dute garaipena, espaniarrena ez,
guztiona balitz bezala. Ez diezadatela niri zaku horretan sartu,
arren. Ez dut egon nahi. Eta testuinguru honetan, noski, euskal
literaturan, garaipen loriatsu horri letrak jarri nahi lizkiokeen
idazle konprometiturik bada.
Cassinello general frankistaren
ZEN planaren aplikazio poetikoa, nahi baduzue. Bertso bat
okupatzaileari. Manzanas hitzarekin errima egiten duten hitzen
zerrenda pasako dizuet: Arnas,
jolas, erraz... Euskal literatura espainiar inperialisten konpartsa
bilakatuta. Barka iezadazue horretan parte hartu nahi ez badut.
36 berria 2012ko apirilaren 29a, igandea
Plaza › Kultura
Literatura D
Labirintoa kartzela izaki
Mikel Asurmendi
G
artzelako poemak (1992)
Kartzelako poemak
(2011) bilakatu da hogei
urteren ostean. Euskaraz amesten dugunon berbak arauen galbahetik pasatuak diren seinale.
Denbora ez da alferrik iragaten.
Edo bai?
Joseba Sarrionandiak 1981etik
1985era izkiriatu zituen kartzelako poema hauek —sei poema, kartzelatik ihes egin ostean idatzi zituen—, alta bada, 2001etik
2005era bitartean izkiriaturik baleude legez jaso ditugu. Gabriel
Celayaren «Poesia etorkizunez
kargatutako arma da» aipuaz
akordatu naiz. Aipua topikoa ote
den, ahalketurik, autore beraren
beste zenbait gehitu diot gogoari:
«Kanta dezagun arnasten duenak antzo. Mintza gaitezen egunero arduratzen gaituenaz. Gizatiar den ezer ezin da gure obratik
kanpo geratu. Poeman lokatzak
egon behar du, superpoeten barkamenarekin. Poesia ez da, berez,
xedea. Poesia, besteak beste,
mundua eraldatzeko lanabesa
da».
Ez alferrik, Sarrionandiak ar-
nasten duenak antzo izkiriatu zituen poemok, horietako asko musikatuak daude. Oroimeneko portua, berbarako. «Imanoli, eskerrekin» berridatzi du autoreak.
Badago kantatutako poema
gehiago, poema hau ordea, berebizikoa zait eskaintzarengatik
—daukan karga politikoarengatik— eta edukiarengatik: «Itsasoak abiatu ginen puntura ekarriko
gaitu, baina noski, inor ez gara
izango hasi gineneko hartan ginenak» (Jose Luis Otamendiren
aitzinsolas bikainetik hartua).
Sarrionandiaren poesiaren
ezaugarri behinena, autoreak
eguneroko hizkuntzaz izkiriatzeko daukan talentua da. Poemok
eguneroko berba arruntez irundako oihalak dira. Ez dira ezeren
bandera, bizitzarena baizen. Humanoak dira oso, ziegako zoldaz
—eta kaleko lohiaz— izkiriatuak.
Bere poesia ez da xedea, mundua
eraldatzeko modua baizik.
Ez gaitezen engaina baina, Sarrionandia ez zen poeta izateagatik preso egon, poesia ez zen etorkizunez kargatutako bere arma
bakarra. Borroka armatuan engaiatu zen. Iraultzan sinetsi zuen.
Minotauroaz eta Labirintoaz
akordatu naiz oraingoan ere. Labirintoa —bere kasuan— kartzela da alabaina. Eta Sarrionandiak
bazuen Ulisesen berri, bazekien
Itakara itzultzeko bide luzearen
nekeaz; bazuen Etiopiaren edota
Utopiaren berri. Alta, igual euskaldun sortzean ekibokatu zen
bezala, ekibokatu zen iraultzaren
bidean sartzean. Igual. Alta, engaiatu zen.
Ez dira pasa hogei urte, hogeita
hamar baizik. Eta itzulerako bidea joaneko bide luzearen arau
izanen da. Alta —poesiarena ez
bezala, iraultzaren bidea «baina»
eta «alta»-z beteta dago—, Kartzelako poemak atzoko gaurko eta
‘KARTZELAKO POEMAK’
pEgilea: Joseba Sarrionandia.
pArgitaletxea: Susa.
betiereko egunerokoa da.
Egun Sarrionandia preso izatera eraman zuen «zioa», borroka
armatua, gelditu da gurean. «Preso egon denaren gogoa kartzelara
itzultzen da beti». Preso dagoenaren gogoa kalera itzultzen da beti.
Gaur —duela 30 urte bezala—
itxarotea, egunik egun, esperantza besterik ez da. Sekula hil behar ez balitz bezala bizi ziren, baina, «iragana», «oraina», «geroa»
eta «dena» zauri zornatsua bilakatu zaie presoei.
Hogei urte joan dira poetak
XI. Gutuna (ulertu dezagun «hamaika» legez) igorri zigula, kartzelatik kanpo izkiriatua, baina
kartzelatik izkiriatua legez ulertu behar dena: «Gauza bakoitzak
bere zailtasuna, batzuetan musu
bat ematea etsaiaren kuartel jeneralean lehergailua jartzea baino zailagoa da. Zuen askatasuna
behar dugu, gauza zailak elkarrekin egiten jarraitzeko. Gure herriaren gorputz galdua bilatzea,
esate baterako. Zuen askatasuna
behar dugu, libre gaudenok libreak izateko, giza jendeak berez haragian itsatsiak dituen kate luze
eta ilunekin libre izan gaitezkeen
neurrian, behintzat».
E
uskal irakurleok bertze
hizkuntza bateko literaturara heltzeko aukera dugu
gaurko honekin, Hasier Agirreren itzulpenari esker: kroazierazko literaturara alegia. Poeta, antzerki-, saiakera-, nobela-egile, bere hizkuntzazko letren bultzatzaile nekaezina hainbat eta hainbat
aldizkari eta proiektutan. Hedadura nazioartekorik handiena
lortu duen Kroaziako idazlea. Bere nobela ospetsuenaren harira
(euskaraz ez dugun Filip Latinoviczen itzulera), honela erran
zuen Saturday Review aldizkariak: «Parisek baditu bere Balzac
eta Zola, Dublinek bere Joyce eta
Kroaziak, berriz, bere Krleza […],
egilerik fin eta sakonenetakoa
Europako literaturan».
Idazle zorrotza, kritiko, ez ditu
gai politikoak alboratzen. Baina
berak sorturiko munduak zabalagoak dira, giza izaera bera aztergai hartzen duen ikusmolde filosofiko bat dago atzetik. Ezkorra,
eraturiko gizarte-molde konbentzionalen absurdoaren jorratzailea —«Mundua ukatzea mundua
ulertzeko modua da» erran
zuen—, estilo trinko baina aldi
berean jariakor batekin. Gaurko
hau, Adimenaren mugetan (gaztelerazko bertsioak En el borde
del cerebro du titulu, baina, nobela irakurrita, erranen nuke egokiagoa dela euskarazkoa), adibide paregabea da irakurlea jabetzeko nola gauza dezakeen Krlezak munduaren ukazioa mundua
ulertzeko.
Pertsonaia bera da narratzaile
eta protagonista. Bere esperientzia, irakurlea adimenaren mugetara eramaten duena, kontatzen
digu jada inozo ez den abokatu
batek. 52 urtetan gizarte konbentzionalean barna mugitu da eroso, bere buruari ezer berezirik
galdetu gabe, familia eredugarri
bat sortu duelakoan, ingurukoen
begiramen adeitsua irabazi duelakoan, enpresari handi baten
zerbitzuan bizitza osoa pasatu
du. Bat batean, «ez dut gogoan
eginarazi zidan motibo zehatza»,
bere Damaskoko bidean izanen
du erorikoa, eta munduaren inozokeriaz jabetuko. «Inozokeria indar zerutiarra da, grabitateak
[…] bezala eragiten duena», dio
Giza inozokeriaz tituludun lehen
atalean. Homo cylindriacus beza-
la definituko ditu bere ordu arteko burua eta inguruko gizakiak,
hau da, cilindar izeneko kapela
luzea eraman ohi duten gizarte
oneko jendeak, inozokeriaren buru-jantzia sinbolo adierazkortzat
hartuz. Inozokeria orokor horren
bertze sinbolo indartsu bat: bere
enpresariak zer eta pixontziak ditu diru iturri jariakorrena.
Damasko bideko erorikoa, enpresariaren etxean gonbidatu dagoela gertatu da: bere ustez, bere
buruak bakarrik entzuteko moduan egin zion kritika bat anfitrioiari, hau bere balentria koldar
‘ADIMENAREN MUGETAN’
pEgilea: Miroslav Krleza.
pItzultzailea: Hasier Agirre.
pArgitaletxea: Erroteta.
Albert Einstein, Niels Bohr eta
beste zenbaiten nortasunen
berri ematen du liburuak, drama, tragedia, irrika, ustekabeko
gertaerak, ekintza heroikoak eta
abar uztartuz. Ez da eduki zientifikoko edo dibulgazio zientifiko hutseko liburua, publiko zabal batentzako modukoa baizik, mekanika kuantikoari buruz
informazio asko eman arren.
‘KLASE ZAPALDUAK
IRLANDAREN HISTORIAN’
pEgilea: James Connolly.
pArgitaratzaileak: Euskal
Herri Sozialista eta Engels
Fundazioa.
Inozokeria, gizarte lege
Bixente Serrano Izko
‘QUANTUM’
pEgilea: Manjit Kumar.
pItzultzailea: Iñaki Iñurrieta.
pArgitaletxea: Elhuyar.
eta hiltzaile bat harroputz kontatzen ari zela. Bertze gonbidatuek
eta gonbidatzaileak, ordea, marmarreko kritika entzun, eta hor
hasten zaio kalbarioa protagonistari, hor hasten zaio egoera berria
guztiz aldapa beheran, hor hasten da jarrera irmo batean gizarte
cylindriacus-aren kontra, bere
burua defendatu beharrean dendenek hedabideetan, auzoan, familia giroan eta auzitegietan leporatuko dizkioten kalumnia eta
laidoen aurrean: guztiz hondoratuko diote bizimodua, baina duin
mantenduko bere burua, berau
egotzi duen inozokeriazko mundu horretatik behin ateraz gero.
Mundu kafkatar baten biktima
izanen da, eta berak onartu. Ez
da, halaz ere, heroi bat. Gehiago
ekartzen dit burura anti-heroiaren irudia. Zinismoak, are sarkasmo dosi ederrek ere, mozorrotuko dute haren duintasuna: onartu egiten du gizarte horretatik bere egozpena, eta sarkastikoki goraipatuko du homo horien
pixontzi-zaletasuna.
Edizioak azken orrazkera falta
izan arren grafia aldetik, ongi ere
ongi harrapatuko du irakurlea
nobelaren adierazkortasunak.
Irlandaren askapen nazionala
eta langileen borroka uztartu zituen bere bizitza militante osoan James Connollyk (Edinburgo, 1868-Dublin, 1916). Bata
bestetik ezin bereiziak zirela zioen, eta praktikan ere biak lotuta
garatuta behar direla.
‘HIRUREHUN ETA HAMAR
SEGUNDO HAIEK’
pEgilea: Joseba Mikel Ugalde.
pArgitaletxea: Erroteta.
Egileak collagekera gisa aurkezten du liburu hau, eite ezberdin askotako testu laburrez
osatua denez. Akatz aldizkarian
Bermeoko esaerak eta kontuak
jaso eta Ai gure Bermio webgunean denen eskura sarean eskegitakoa da egilea. Markos Zapiainek idatzitako hitzaurrea du.
2012ko apirilaren 29a, igandea berria 37
Bizia‹Plaza
Munduko
50 jatetxe
onenen zerrenda
kaleratuko
dute bihar
‘Restaurant’aldizkariak
urtero argitaratzen du
San Pellegrino zerrenda.
Hirugarren postua lortu
zuen iaz Mugaritzek
Adrian Garcia
Baigorriko plaza jendez gainezka izaten da goizeko ekitaldian. GAIZKA IROZ
Nafarroaren konkista
gogoraraziko dute gaur Baigorrin
Egun guziko egitaraua
antolatu du Basaizea
elkarteak gaurko,
Nafarroaren Eguna
ospatzeko
Iduzki Soubelet Fagoaga Baigorri
Nafarroaren Eguna ospatuko da
gaur Baigorrin (Nafarroa Behera), 33. aldikoz. Goizeko zortzietan hasita, gaueko ordu txikiak
arte, besta giro apartaz gozatzeko
aukera izanen da, Basaizea elkarteak antolatu ospakizunean. «Nafarroa Garaiaren eta Beherearen
arteko harremana sortzeko egiten dugun besta da Nafarroaren
Eguna, mugak desagertzen diren
eguna. Euskal kultura eta izatearen ospakizuna da», azaldu du
Maialen Gallerasek, Basaizea elkarteko kide eta Nafarroaren
Egunaren antolatzaileak.
Gaur egun, gero eta arrakasta
handiagoa du Nafarroaren Egunak, gero eta jende gehiago biltzen baita Baigorrira. «Egun,
jada, Euskal Herri osotik dator
jendea, ez soilik Nafarroatik»,
erran du Gallerasek, Nafarroaren
Egunak duen harreraz pozik.
10.000 lagun inguru bertaratzea
espero dute.
Eguna, goizean goiz hasiko
dute, 08:00etan Baigorriko ikastolak eskainiko duen gosarian.
11:00etarako, kabalkada antolatu
dute, plazan desfilea eta ikusgarria izanen da. Ordu eta leku berean, txalapartari eta bertsolariei
eginen zaie lekua. Amikuze eta
Irurtzuneko ziganteak ere han
izanen dira, gaitero, trikitilari,
Baigorriko dantzari eta Tuterako
paloteadoekin batera.
Ikuskizuna bukatu ondotik,
Basaizea elkarteko kideek hitza
hartuko dute. «Nafarroaren eguna antolatu dugun hilabete kultural oso baten barnean kokatzen
dugu. Hilabete kulturaleko ildo
nagusia Nafarroaren konkista
izan da eta hitzaldian ere dagokion lekua eman diogu», azaldu
du Gallerasek. Duela 500 urte Nafarroak jasan zuen konkista jorratuko dute hitza hartzean eta,
nahiz eta oraindik egitekorik
izan, euskaldunek hemen segitzen duten mezua helaraziko dutela adierazi du Gallerasek.
Amikuzeko eta Donibane Garaziko ikastolek antolaturik,
14:00etan, herri bazkaria izanen
da, Erramun Martikorena, Maitena Monaco eta bertsolariek alaiturik.
Bazkalondotik, bi guneetara
iraganen dira ospakizunak. Bata,
plazara, Zuberoako Amaren Alabak eta Iruñeko Hortzadar taldeak izanen dira, besteen artean.
Xokoa deitu gunean, berriz, kontzertuz josiko da arratsalde osoa,
hala nola Skatu eta Egurra eta
Kitto taldeak izanen dira.
Egunaren sortzea
1979an iragan zen lehen Nafarroaren Eguna. Graxi Etxebehere
1979an egin zuten
lehen aldiz
Nafarroaren Eguna;
200 lagun bildu ziren
izan zen sorrera bultzatu zutenetako bat. «Nafarroaren Eguna
nondik datorren ulertzeko, garai
hartako testuinguruan kokatu
behar dugu. Egoera bizki larria
zen eskualdean, gazte guziak
Baionara joaten ziren lan egitera
eta eskualdea husten ari zen».
Egoera horretatik abiatuz,
herriko jende abertzaleek gogoetatzeari ekin ziotela azaldu du
Etxebeherek, ikuspegi politiko
batetik ekitaldi kultural bat
sortu nahi izan zuten. «Kultura
ez genuen eta ez dugu folklore
bezala ikusten, baizik eta herrialde baten bere eguneroko beharrei ihardokitzeko berezitasun
bezala. Eta kultura euskalduna
dugunez, gure bizi beharrei
modu horretan erantzuteko
beharra dugu», azaldu du Etxebeherek, Nafarroaren Eguna
nondik abiatu zen azaldu
nahian.
Garaian, Nafarroaren Eguna,
aste bateko ekitaldi kulturalaren
baitan kokatzen zen egun bat
zen, eta lehen aldian 200 lagun
bildu ziren. «Lau lagunen artean,
etxeko sukaldean egin genuen
bilera batetik abiatu zen dena.
Ondotik berehala, eskualdeko
jendea lotu zen egitasmoari»,
adierazi du Etxebeherek.
Munduko sukaldari onenek aurki utziko diote urduri egoteari;
egun bat besterik ez da geratzen
Restaurant gastronomia aldizkariak munduko 50 jatetxe onenen
San Pellegrino zerrenda kaleratzeko. Nazioarteko 800 kritikari
gastronomikok urtero egiten duten sailkapena argitara emango
dute bihar iluntzean, 20:00etan,
Londresen egingo duten ekitaldian.
Euskal sukaldariak ere Londresera begira egongo dira bihar.
Iazko sailkapenean bost euskal
sukaldariren jatetxeei egin zieten
erreferentzia. Andoni Luis Adurizen Errenteriako (Gipuzkoa) Mugaritz jatetxeak hirugarren postua eskuratu zuen. Juan Mari Arzaken
jatetxeak,
berriz,
zortzigarrena. Hogeigarrenera
igo zen Martin Berasategirena,
eta Axpeko (Atxondo, Bizkaia)
Etxebarri jatetxeak itxi zuen sailkapena, 50. postuan. Bestalde,
Bruno Oteiza eta Mikel Alonso gipuzkoarrek Mexikon duten Biko
jatetxea 31. postuan geratu zen.
Rene Redzepi sukaldariaren Kopenhageko Noma jatetxeak eskuratu zuen lehen postua.
Sailkapenak sailkapen, Arzak
sendiak baditu kontent egoteko
arrazoiak, Elena Arzak izendatu
baitu berriki Restaurant-ek munduko emakumezko sukaldaririk
onena. Juan Mari Arzakek berak
jaso zuen iaz sukaldari ibilbideari
aitortza egiten zion Lifetime
Achievement saria.
Kaliforniako The French
Laundry jatetxeko Thomas Keller estatubatuarrarentzat izango
da aurtengo Lifetime Achievement saria.
38 berria 2012ko apirilaren 29a, igandea
Plaza › Bizia
Ezarian D Sanprudentzioak
Eguraldi goibela egin zuen egun osoan Armentian, eta ekitaldi asko, herri kirolen erakustaldia adibidez, euripean ikusi behar izan zuten bertaratutakoek.
RAUL BOGAJO / ARGAZKI PRESS
Tradizioa eta euria, gogotik
Euriari aurre egin diote milaka lagunek
Gasteizen, San Prudentzio Arabako
zaindariaren egunaren ospakizunetan
Festa giroa izan da nagusi Armentiako
erromerian, baina jende gutxiago bildu da
Edurne Begiristain Gasteiz
Santu pixontzia goitizena zergatik jarri dioten ederki asko erakutsi zuen atzo San Prudentziok
Gasteizen. Euria erruz ekarri
zuen Arabako zaindariak, eta, horrek, neurri handi batean, ilundu
egin zuen festa giroa. Euria egin
zuen egun osoan. Hotz egin zuen,
eta goibel antzean igaro zen festa.
Izan ere, eguraldi petralak bizitasuna kendu zien San Prudentzio-
ren omenezko ospakizunei. Hala,
aurreko urteetan bezainbesteko
jendetza ez zen bildu Armentiako
erromerian —azken bizpahiru urteotan eguraldiak lagundu egin
du, eta marka guztiak hautsi ditu
jaiak—, baina, hala ere, festarako
gogoari eutsi zioten milaka lagunek goiz eta arratsaldez. Euriari
aurre egin zioten askok, eta ez zioten huts egin nahi izan tradizioari. Hori bai, euritakoa ez zuen
inork utzi etxean.
Bezperako erretreta ere aterkipean ikusi behar izan zuten gasteiztar ugarik. Euria gogotik egin
zuen ostiral gauean Gasteizen,
baina, hala eta guztiz ere, San
Prudentzioren omenezko festari
hasiera emateko ikuskizuna ez
zuen inork galdu nahi izan, eta
lepo bete zen Probintzia plaza,
Arabako Aldundiko txistulari eta
tronpeta jotzaileen emanaldia
ikusteko.
Zelaietan, blai
Atzoko ospakizunei goiz heldu
zieten gasteiztar askok, guztien
gustua egiteko moduko egitaraua izan baitzen egun osoan. Armentiako zelaietan ez ezik, Gasteizko hirigunean ere nabaritu
zen festa eguna. Probintzia plazan, Aldundiko txistulari eta
tronpeta jotzaileen eskutik, eta
hiriko kale nagusietan, danborradarekin.
Goiz-goiz hasi ziren, halaber,
Armentiako zelaietako ospakizunak. Goizean goiz prest zeuden
perretxiko, barraskilo, erroskilla,
opil, txorizo, sagardo eta ardo saltokiak. Eguraldi kaskarrari
aurre egiteko modurik onena
bilatu zuten askok jan eta edate-
Txosna eta saltoki
askotako estalkietatik
ura kentzen aritu ziren
saltzaileak goizean
ko: txosnen estalkien babespean.
Hor bildu zen jendetza gehien.
Zelaiak, ordea, ia hutsik egon
ziren egun osoan, apenas egon
baitzen aterrunerik. Abilagoak
izan ziren batzuk, eta etxetik ongi
prestatuta joan ziren Armentiara, euritik babesteko kanpadenda eta guzti.
Usain eta zapore goxoak erakarrita, jende dezente izan zen jan
eta edari postuetan, baina gutxi
batzuk baino ez ziren gelditu euskal pastela, gazta edota txorizoak
erostera. «Gutxi saltzen ari gara,
eguraldi honekin ez baita inor
animatzen postuetan gelditzera»,
adierazi zuen Urduñako opil saltzaile batek goizean.
Euria, gainera, enbarazua izan
zen txosna eta postu askoren jabeentzat, denbora gutxian ur
asko bildu baitzen estalkien gainean, eta, tartean, ura ateratzen
ibili behar izan zutelako askok.
«Urteak dira ez duela hainbeste
euri bota San Prudentzio egunean. Aurten marka guztiak hautsi
ditu. Nik, behintzat, ez dut gogo-
2012ko apirilaren 29a, igandea berria 39
Bizia ‹ Plaza
Ezarian D Sanprudentzioak
Eugenia Garcia 1Bizitza Berria elkarteko kidea
«Festa giroan ere
konpromisoa
hartu behar dugu»
E.Begiristain Gasteiz
Aterkiak nagusi izan ziren atzo Armentiako zelaietan. RAUL BOGAJO/ ARGAZKI PRESS
an halakorik», zioen txosna bateko tabernariak.
Euriaz babesteko, kanpadenda irtenbide onena . RAUL BOGAJO / ARGAZKI PRESS
Agintariak, elizkizunetara
San Prudentzio eguna zerbaitengatik bada ezaguna, elizkizun
ohiturengatik da. Tradizio handiko ospakizuna da, eta, ohiturak,
beste behin ere, zintzo bete ziren
atzo. Goizean, Arabako agintari
eta ordezkari politikoek prozesioa egin zuten, eta Mikel Asurmendi Gasteizko apezpikuak
egindako mezara joan ziren ondoren. Elizkizunetan izan ziren, besteren artean, Arabako ahaldun
nagusi Javier de Andres, Gasteizko alkate Javier Maroto, Batzar
Nagusietako presidente Juan Antonio Zarate eta Espainiako Gobernuak EAEn duen ordezkari
Carlos Urkijo. Meza amaitutakoan, ohorezko aurreskua dantzatu
zieten Amagoia Elosegi eta Josu
Sanchez dantzariek. Gero, mokadu bat hartzeko aukera ere izan
zuten politikariek, Armentiako
Batzar Etxean.
Ordu berean hasi zen Arabako
Dantzarien Biltzarraren ikustal-
Elizkizunak ez zituzten huts egin agintariek. RAUL BOGAJO / ARGAZKI PRESS
dia. Basilikaren aurrean paratutako oholtzara igotako dantzariek jai giroa alaitzeari ekin zioten, eta apurka-apurka jendea batuz joan zen ingurura. Herri
kirolen erakustaldia handik gutxira hasi zen, Jon Atxa harri-jasotzailearekin, besteak beste.
Arratsaldean musikari tartea
egin zitzaion Armentian, Sukar
taldearen kontzertuarekin. Ordutik aurrera, ordea, jai giroak
Gasteizko erdigunean izan zuen
jarraipena, umeen danborradarekin. Iluntzera arte, baina, euriak
ez zuen atsedenik eman.
San Prudentzio eguneko jendearen joan-etorria baliatu du Bizitza
Berria elkarteak dirua biltzeko.
Elkarte horrek etxerik gabekoei
gizarteratzen laguntzen die. Gasteizko Udalaren eta Eusko Jaurlaritzaren aurrekontuen murrizketek bete-betean eragin diete, eta
egoera zailari aurre egiteko, euro
baten truke txoripintxo solidarioa saldu duteArmentiako zelaietan. Guztira, lau mila mokadu
prestatu dituzte, eta goiz osoa
eman dute horiek saltzen. Bildutako diru guztia elkartearentzat
izango dela azaldu du Eugenia
Garcia arduradunak.
Zer dela-eta jarri dituzue pintxoak
salgai?
Murrizketak kalte handia egiten
ari dira elkartean. Behar asko ditugu, are gehiago orain, diru laguntzen murrizketen eraginez.
Jende baztertu ugari dago gure
herrialdean, ez soilik drogarekin
edo alkoholarekin arazoak dituztena, baizik eta janaria erosi edota hipoteka ordaindu ezinik daudenak. Azkenaldian krisiak eraginda herritar asko etortzen
zaigu ate joka elkartera, eta horiei denei laguntza eman nahi diegu.
Pintxo bakoitzaren truke euro bat
eta borondatea emateko eskatzen
diezue bertaratzen direnei. Nolakoa
izaten ari da erantzuna?
Ekinbide honetan parte hartu
duen jendearen inplikazioa izugarria izan da, bai programa batean dauden kideen aldetik, baita
boluntarioen aldetik ere. Hamasei lagun etorri gara gaur lanera.
Gainera, okindegi baten laguntza
izan dugu pintxoak prestatzeko.
Jendearen harrera ere ona izan
da. Gure asmoa da ahalik eta diru
EDURNE BEGIRISTAIN
gehien biltzea elkarterako. Euro
bat ez da ezer. Herritar bakoitzak
euro bat jartzen badu, gauza asko
egin ditzakegu. Lau mila pintxorekin lau mila euro lortzen baditugu, primeran.
Mokaduak saltzearekin batera,kontzientziazio lana egitea da zuen asmoa.
Bai, pintxoak saltzearekin batera, Bizitza Berria elkarteari buruzko informazioa ematen diogu
jendeari. Elkarteak etxerik gabekoak gizarteratzen laguntzeko
martxan dituen programak azaltzeko aukera ematen digu ekinbide honek. Gauza biak uztartzeko
modu bat da.
San Prudentzio eguna beste modu
batez bizitzen ari zarete gaur. Nolakoa izaten ari da esperientzia?
Uste dut festa eguna beste modu
batean bizitzea badagoela. Gaur
hemen boluntario modura gaudenok ilusioz ari gara lan egiten.
Arabar guztiak arazo hauekin inplikatzea nahi dugu, gaur egun
konpromisoa izatea ere garrantzitsua baita. Garai larriak dira,
eta garrantzitsua da denok konpromisoa hartzea. Festa giroan
ere premia gehien dituztenak gogoan izan behar dira.
r
Zakilixut
Ezagutzen ez duena harritu ohi du bere txistuarekin. Kursaalean edo Gotaineko
kiroldegian, mikrofono aitzinean, berdin imitatzen ditu txoriak. Gainera, musikaria da.
Xiruk nolako bidea egin du?
Hasieran tradizio munduko txirulariak biltzen zituen, euskaldunak eta
kanpokoak. Gero, ohartu ginen txirula horren gibelean oihan bat bazela eta
oihan hori tradizioa deitzen dela.
Urtez urte ohartu gara tradizioa mugimendua dela. Bernard Lubatek erraten du, probokazioz, tradizioa dela
asmatzen ez denean geratzen dena.
Transhumantzia diskoak sari bat kausitu
du berriki. Ezagupen horrek zer ekartzen
dizue François Rosseri eta zuri?
Egiten genuena, berez, zuzeneko emanaldia zen. Azkenean, grabatu genuen. Ez dira kantu hutsak, baina bai
zintzarrada, txistua, harrabotsa, inprobisatzea... Hori publikoki nola asumitu? Ez dut sekula ukatu, baina holako akademia batek ikusten duelarik
hor badela zerbait, haien erranetan,
tradizioa tratatzeko manera garaikidea, plazer egiten du, bai.
Xede guztiek ez dute holako ezagupena
kausitzen. Hebentik kolektiboarekin ere
badira urteak ari zaretela, nola erantzuten dute instituzioek?
Bitxia da, zeren iduri du onartuak garela, eta estimatzen dugu. Xirun, adibidez, laguntzak baditugu, ikusten badute ere gureak ez direla koadroetan
sartzen. Onartuak gara espazio atipi-
Mixel Etxekopar
Gotaine-Irabarneko seme, Mixel Etxekopar (1963) etiketarik gabekoa da; edo
bestela, anitzekoa. Euskara irakaslea
eskola publikoetan, txirularia, bertsolaria, kultur eragilea... Tradizioa eta
garaikidea ezkontzen ditu egunez
egun, umore onez.
Txoriei mintzo zaien gizona zaitugu, kantuan bezala?
Gertatzen zait txoriekin mintzatzea,
baina nahi nukeen baino bakanago.
Txorien mundua, azkenean, bakarrik
poetikoki ezagutzen dut, beti haur
denborari loturik, ez zientifikoki.
Orain musikalki egiten dut lotura
hori, eta asumitzen dut egiten dudan
txorien musika musika dela. Musikak
komunikatzen duen bezala, ni txoriekin komunikatzen naiz. Ihizian ere
hasi nintzen, baina ez nuen karrerarik
egin, sobera ekologista bainintzen.
Eta txirulari gisa, txoriez gain, EtxahunIruri ere erreferentzia da?
Pertsona gisa ene erreferentzia handienetarik bat izan da Etxahun. Xantza ukan dut, zeren hiru-lau urtez ezagutu dut hurbiletik, elkarrekin ari
baikinen. Ikusten nuen txirulari gisa,
baina plazagizon gisa ere; kobla bat
igorri behar bazen, hark igortzen
zuen, inprobisaturik, eta nik hori ez
nuen ezagutzen... Baina txirula, haatik, beste norbaitekin ikasi nuen.
Baina zureak, gainera, badu alde garaikidea...
Etxahun nonbait iraultzailea zen...
Lehen pastorala Etxahun Barkoxeri
buruz egin zuelarik, oraingo begietatik ikusirik, iraultza izan zen, euskal
gai bat hartu baitzuen. Gainera,
Etxahun Barkoxe! Haren memoria
minbera zen Barkoxen, halere behar
zen ausartu. Ez dut uste gehiago naizenik. Berak dantza jauzi bat asmatu
zuen; nik sekula ez nuen pentsatuko,
hark egin izan ez balu.
Hego Euskal Herrian askok Zuberoaz ikuspegi berezi bat badute. Nola ikusten duzu
hori?
Gaztetan, Hegoaldera joaten ginenean, erregeak bezala hartzen gintuzten,
eta hori ez nuen jasaten ahal. Erraten
ziguten: «O, Xiberoa, gure baratzea,
gure Edena». Beti erraiten nien hemen
badela besteetan bezainbeste astapito,
ez gehiago, ez gutiago. Mito horrek ez
dakit eragina ukan duen gu ere garaikide gisa bizitzeko, eta ez fosil gisa.
Badira urteak Xiru festibala antolatzen
duzula Gotainen. Zergatik ez du biltzen
pastoral baten publikoaren heina?
Beharrik ez dugun hein hori biltzen!
Itoko ginateke! Xiruren programa
banatzen dudalarik jende talde batean, erraten diet: zuek ezkerrekoak jin
zaitezte, baina zuek eskuinekoak ez, ez
baitugu denentzat lekurik.
D
Joanes Etxebarria
Igandea
2012ko apirilaren 29a
«Urtez urte ohartu gara
tradizioa mugimendua dela»
IDOIA BERATARBIDE
«Hasieratik ukan dut
parada euskara
irakasteko, molde
homeopatiko arinean»
ko gisa. Hebentik-ekin partaidetzak
ukan ditugu, lau bat urtez Udalbiderekin, iragan urtean Xora filmarentzat
Akitaniarekin... Baina xedeen arabera
ari gara, ematen dizkigun muga eta askatasunekin. Egiten dugu nahi duguna, nahi dugunekin.
Horren ordaina da kulturatik ez bizitzea.
Zu irakaslea ere bazara...
Frantses eskola publikoetan naiz, nonbait armadako koadro batean bezala.
Baina koadro horretan kasik hasieratik ukan dut parada euskara irakasteko, molde homeopatiko arin-arinean.
Badakit astean oren batekin ez dudala
inor ere euskaldunduko, eta hori gaitz
da asumitzea. Baina saiatu musikarekin, kantuarekin, kontzientzia zerbait
piztea, eta ikusten dut batzuek maitasun hori badutela.
Arranguratzen zaitu euskararen egoerak?
Ikusi behar zein zulotik so egiten den;
ikusten bada estatistiken aldetik, zeure buruaz beste egiteko gogoa duzu.
Ikusten bada dinamika aldetik, harritzekoa da nolako liliak sortzen diren.
Ni dinamikan paratzen naiz usu.
Igandea
berria
2012ko apirilaren 29a
08 Alan Turing Jenioa aldarrikatzen
10 Elkarrizketa Elena Albizuri
21 Finantza Bankuen krisi amaigabea
Donazioak
Helburu bera,bide ezberdinak
Zelula amak, mikroskopiotik ikusita.
Igandea • 2012ko apirilaren 29a
02 Hezur-muin ematea
Hezur-muin transplante baten zain dauden gaixoek beste pertsona baten hezur-muineko edo zilbor hesteko ama zelulak behar dituzte. Zaila da emaile bateragarri bat topatzea. R. YONGRIT / EFE
Eman eta jaso,
biak musu truk
Hezur-muin emaileak lortu eta sistema kudeatzeko bi modu ez ezik,eredu
bakoitzaren abantailak eta desabantailak ere jarri ditu mahai gainean
ONT eta DKMSren arteko gatazkak.Legea moldatu du Espainiak.
2012ko apirilaren 29a • Igandea
Hezur-muin ematea03
guruko hainbat eztabaida jarri dituzte mahaiaren gainean.
Joan den urtarrilean piztu zen
gatazka. Hugo Perez Santos gazte
asturiarrak Alemaniara jotzea
erabaki zuen, Espainiako osasun
sistema publikoan leuzemia sendatzeko aukerarik ikusten ez zutela eta. Eskaintzen ez zioten aukera bat probatzeko prest zeuden
han: anaiaren hezur-muina transplantatzea, bateragarri izateko
aukerak erdiak baino ez zirela jakinda ere. DKMS harekin harremanetan jarri zen, eta esan zioten
arrakastarik izan ezean bateragarri izan zitezkeen emaile gehiago
lortzeko ahalegina egin zezaketela. Hartarako, kanpaina bat egin
zuten haren udalerrian —gaixoaren ingurunean aukera handiagoa baitago bateragarria den norbait topatzeko—. Gaztearen kasua aurkeztu zieten herritarrei,
eta egun bakarrean 1.231 emaile
lortu zituzten. Haien artean inor
ez zen bateragarria izan, baina Pe-
ONTk kudeatzen duen
Espainiako erregistroan
93.000 emaile daude;
DKMSrenean, 2,5 milioi
Irabazi asmoak izatea
leporatzen dio ONTk
DKMSri, baina hark
erabat ukatu du hori
Ainhoa Sarasola
lkartasuna du oinarri
organo eta zuntz emateak. Elkartasun keinurik behinena da, askoren ustez. Beste norbaiti mesede egiteko asmoa du
emaileak, jasotzailea ezagutu ez
arren. Besteari bizitza errazteko
egingo du; salbatzeko, agian. Hala
ulertzen da mundu zabalean. Herrialde bakoitzak, ordea, bere sistema, irizpide, arau eta ereduak
ditu donazioak jaso eta banatzeko. Eta, maiz, ez datoz bat. Bi ereduren arteko talka azaleratu du
berriki arlo horretan diharduten
bi erakunderen artean piztutako
polemikak: publikoa bata, Transplanteen Espainiako Erakundea
(ONT); eta irabazi asmorik gabeko elkarte pribatua bestea, DKMS
Alemaniako fundazioa. Bien arteko ezberdintasunek ereduaren in-
E
rez oso eskertuta dago DKMSri.
«ONTk traba gehiegi jartzen ditu;
garrantzitsuena biziak salbatzea
da», adierazi zuen orduan.
Espainian ONTk kudeatzen du
transplante sistema. Haren ardurapean, hezur-muinaren kasuan,
Josep Carreras fundazioak kudeatzen du Redmo emaileen erregistroa; 93.000 lagun biltzen ditu,
eta lotura du munduko beste erregistroekin. Han eriarekin bateragarria den emailerik topatu ezean, mundu osoko sare horretara
jotzen da. Sare horretan, herrialde askotako erregistroak daude,
DKMSrena tartean. 2,5 milioi
emaile biltzen ditu fundazioarenak. Baina bi erakundeen moldeak arras ezberdinak dira.
Emaileak lortzeko kanpainak
egiteko moduan datza ezberdintasunetako bat. Emaileak lortzeko, pertsona jakin baten kasua
aurkeztu ohi du DKMSk kanpaina horietan, jende gehiago sentsibilizatuko duelakoan. Ohikoa da
hori hainbat herrialdetan; Espainian, ordea, organo eta zuntzen
emate eta transplantea arautzen
duen dekretuak debekatu egiten
du donazioaren publizitatea egitea «pertsona edo erakunde jakin
baten mesedetan».
Legez kanpo aritzea egotzi zion
ONTk Alemaniako fundazioari;
kanpainak egiteko moduagatik
ez ezik, lagin biologikoak eskuratu eta tratatzeko beharrezko baimenak ez eskatzeagatik ere bai,
besteak beste. ONTko koordinatzaile Rafael Matesanzek «transplanteak pribatizatu» nahi izatea
egotzi zion Alemaniako fundazioari, eta horretarako «Espainiako
transplante sistemaren oinarriari eraso egitea». Haren jarduerarekin irabazi ekonomikoak lortu
nahi izatea ere leporatu zion, haren erregistroko emaile bateragarriengatik beste erregistroei
14.500 euro kobratzen zizkiela
esanda. Auzi hori Estatuaren
Abokatuaren esku jarri zuen, lege
urraketarik ote zegoen azter zezan.
DKMSk, berriz, akusazio horiek guztiak ukatu zituen, eta
ziurtatu zuen goitik behera betetzen dituela Espainiako zein nazioarteko legeak. «Irabazi asmorik gabeko elkarte bat gara, eta
eriarentzat onena baino ez dugu
nahi». Gogorarazi zuen 28.000
transplante egiten lagundu duela
lanean daramatzan hogei urteotan. Halaber, esan zuen beste erregistroak kudeatzen dituzten entitate gehienek ere antzera kobratzen dituztela gaiak jaso, aztertu,
garraiatu eta gordetzeagatik. Argitu zuen herritarren ekarpenei
esker finantzatzen dela.
Herrialde berean bi erregistro
egoteak emaile kopurua emendatzea baino ez duela ekarriko uste
du DKMSk, eta nabarmendu zuen
Espainian horren beharra dagoela. Datuen bidez indartu nahi izan
zuen ideia hori: 2010ean Espainian egindako 262 transplanteetatik 124tan, DKMSren erregistrokoa izan zen emailea.
Dekretu berria,egungo
eredua «blindatzeko»
Polemikaren ostean, isiltasunaren aldeko apustua egin zuten bi
aldeek, eta berriro ez da askorik
jakin gaiaren inguruan. Hala ere,
asteon izan da berririk hezurmuin transplanteei dagokienez.
Batetik, ONTk jakinarazi du plan
bat lantzen ari dela, lau urtean hezur-muin emaileak bikoizteko.
Zilbor-heste emaileentzat jarritako xedeak bete dituztela eta, hezur-muinari dagokionez ere «herrialdea bere burua hornitzeko
gai izatea» nahi dutela esan du.
Bestetik, osasun arloko murrizketen berri emateko dekretu bat
argitaratu eta transplanteen
araudiari aldaketak egin berri
dizkio Espainiako Gobernuak,
«ereduaren funtzionamendu egokia bermatzeko». Artikulu bat
gehitu dio, finkatzeko «emaileak
bilatzeko edozein sustapen ekintza egin nahi duen orok» osasun
arduradunen aldez aurretiko baimena beharko duela. Halaber,
«erregistro bakarra» zehazten du
erkidegoetako guztiak kudeatzeko, ONT kudeatzaile dela, egun
praktikan den bezala.
Ikusteko dago aldaketek auzia
ixtea ekarriko duten, baina baita
eredu bakoitzak zein bide hartuko duen ere datozen urteetan.
Plasma
donazioak
krisiaren aurka
Odola ematearen truke ordaintzea
proposatu dio Espainiako Gobernuari
Grifols botika etxeko presidenteak;
egun, ematea borondatezkoa da.
Arantxa Elizegi
«Langabezia sariari gehituta, bizitzeko modu bat litzateke». Hitz
horiekin defendatu du Grifols botika etxeko presidente Vicente
Grifolsek Espainiako Gobernuari
egindako proposamena; alegia,
odola ematearen truke —hortik
ateratzen dute plasma— ordaintzea: «Astean 60 edo 70 euro ordaindu ahalko litzaieke». Grifolsen iritziz, hala amaituko litzateke eskasia. Izan ere, egun
Espainiak AEBei erosten die gerora isuraldatzeetan erabiltzen
den plasmaren zati handi bat, estatuan ez baitago nahikoa emaile.
Espainian, debekatua dago
odola saltzea 1985etik. Ez, ordea,
AEBetan eta Latinoamerikako
zenbait estatutan. Grifolsen esanetan, «erromantikoa» da pentsatzea doakotasunari eutsiko zaiola. Haren hitzetan, 36ko gerran
eta antzeko gatazketan oinarritzen da doako izate hori. «Orduan, semeak gerran zituzten
amek odola ematen zuten, pentsatuta era horretan semea salbatzen ari zirela. Baina, egun, Alemanian, Austrian eta Txekian,
baita AEBetan ere, ordaindu egiten dira donazioak. Espainiak esnatu egin beharko luke».
Grifols konpainiak odola emateko 147 leku ditu Estatu Batuetan, eta, botika etxe horretako
arduradunaren esanetan, beste
hainbeste ireki ahalko lirateke
Espainian, eta, bide batez, baita
5.000 lanpostu sortu ere, modua
jarriz gero odola emateagatik
ordaintzeko. Ohar bat ere zabaldu du Grifolsek: «Noizbait amaitu beharko du. Egunen batean,
AEBek erabakitzen badute plasma gehiago ez esportatzea, Europak ez du plasmarik izango».
Segurtasun neurriak
Transplanteen Espainiako Erakundeak (ONT) eta Odol Emaileen Federazioak gogor kritikatu
dute Grifolsen proposamena.
ONTko presidente Rafael Matesanzek astakeriatzat jo du: «Halako zerbait esatea da memoria his-
torikorik ez edukitzea. 1985ean,
odola emateagatik ordaintzea debekatu zutenean Espainian eta
beste herrialde zibilizatuetan,
eragotzi zen hiesaren izurria askoz ere larriagoa izatea». Alde horretatik, ONTko arduradunak
nabarmendu du norbaiten organoak erabiltzeko baimena eskatzen denean haren familiarekin
hitz egitea modu bakarra dela jokamolde arriskutsuen berri jakiteko, etikoki oinarrizkoa izateaz
gain.
‘‘
Ez da ez etikoa,
ez legezkoa,
giza gorputzarekin
salerosian aritzea»
MARTIN MACEÑIDO
Odol Emaileen Espainiako Federazioko burua
Odol Emaileen Federazioak ere
izugarrikeriatzat jo du plasma
saltzeko proposamena. Erakunde horretako buru Martin Maceñidok salatu duenez, enpresak
estu hartzen ari dira Europako
Batasuna eta gobernuak odol salerosketa baimendu dezaten, uste
dutelako plasma gero eta gehiago
erabiliko dela patologiak sendatzeko. «Ez da ez etikoa, ez legezkoa, giza gorputzarekin salerosian aritzea, ezin besterenduzkoa
delako. Odol salmenta berriz indarrean jarriko balitz, osasun sistema nazionala desorekatuko litzateke automatikoki, eta, aldi berean,
donazio
altruistak
gutxituko lirateke».
Emaileen elkarteek gutun bat
bidaliko diote ekainean Europako Kontseiluari, eskatzeko erraz
ditzala plasma lortzeko baliabideak, AEBei erosi beharrik ez izateko. Maceñidoren iritziz, orain arte
ez dira baliabide horiek bultzatu
«erosoagoa» delako kanpotik inportatzea. «Arazoa konpondu
egingo litzateke osasun sistema
nazionalek irabazi asmorik gabeko donazioak erraztuko balituzte;
esaterako, emaileei arreta handiagoa eskainiz».
Igandea • 2012ko apirilaren 29a
04 Hezur-muin ematea
Lastategian
orratz
baten bila
Jakitun dira oso zaila dela emaile bategarri bat topatzea.
Horregatik, emaile gehiago lortzeko kanpainak eskatzen
dituzte Euskal Herriko hainbat erik eta elkartek.
A.Sarasola
uela bost urte diagnostikatu zioten gaitza: muineko aplasia.
Hezur-muineko zelula amak desagertzearen ondorioz, haiek sortzen dituzten globulu gorriak, globulu zuriak eta plaketak falta ditu. Ezin
du lehengo bizimodurik egin: aise
nekatzen da, infekzioak jasateko
arrisku handiagoa du, eta, zauri
bat eginez gero, odol isuri handiagoak izateko aukera du. Hiru astetik behin ospitalera joan behar du
Janire Riverak (Bilbo, 1979), odola
aldatzera. Hirutan jaso du tratamendua, arrakastarik gabe.
Emaile bateragarri baten zain dago; aurkitzea oso zaila dela jakin
arren, ez du galdu itxaropena. Gero eta emaile gehiago egotea du esperantza. «Espero dut gauzak hobetuko direla; fede hori badut».
Zain dauden hamar eritatik
zazpik ez dute senideen artean bateragarria den emailerik, eta, Rivera bezala, Redmoren erregistrora bideratzen dituzte, mundu
osoko erregistro guztietan bateragarria den norbait aurkitzeko asmoz. «Horri esker topa dezakegu
emaile bateragarri bat, oso zaila
baita; 40.000tik aukera bakar bat
dagoela uste dut: lastategian
orratz bat bilatzea bezala da. Eta
halako erregistrorik gabe, ezinezkoa izango zen».
DKMSren erregistroa Alemaniako erregistro publikoaren parte da, eta, hortaz, mundu osoko sareari lotuta dagoela azaldu du Riverak. «Espainian jasotzen diren
emaile senidetu gabeen erdiak
Alemaniatik datoz, eta haietako
asko, DKMStik. Hemen hain
emaile gutxi izanik, 93.000 inguru,
hezur-muin emaile gehiago jasotzen ditugu eman ditzakegunak
baino». Riverak uste du bi erakundeen artean liskarra piztu zenean
D
jendeak agian ez zuela datu horien berri. «Galdera zen ea nondik
sortu ote zen DKMS, zertara zetorren… Bada, lanean hogei urte
daramatzan erregistro bat da,
Redmo bezala. Egia da Alemanian beste sistema bat dutela, gurearekin bateragarria izan daitekeena edo ez, baina guztiz errespetagarria den erregistro bat da,
munduan emaile gehien duena,
eta Espainian jende asko ateratzen da onik hari esker».
Datu bera nabarmendu du Iturrigorri Elkarlan elkarteko kide
eta EHUko irakasle Ekaitz Zuluetak. Elkarteko kide baten 4 urteko
alabak leuzemia linboblastiko
akutua zuela-eta sortu zuten elkartea, orain bost urte, Arrasaten
(Gipuzkoa), eta jendea hezur-muinaren emaile egiteko sentsibilizatzea dute xede. «Egun, 2,5 milioi
emaile ditu DKMSren erregistroak; zelula amen munduko erregistrorik handiena da, eta, zalantzarik gabe, goraipatzeko moduko
lan baten emaitza da hori». Polemika piztu zenean gertutik kasu
egin ziotela dio Zuluetak ere.
Kanpaina masiboak
DKMSk kanpainak egiteko duen
modua izan daiteke polemika sortu izanaren gakoetako bat, Riveraren ustez. «Nik ez diot ezer txarrik ikusten pertsona jakin baten
alde kanpaina masibo bat egiteari. Hezur-muina behar duen pertsona baten irudia jartzen da, baina mezuarekin batera emaileei
informazio argia ematen bazaie
erregistro batean sartuko dutela
eta munduko edozeinentzat izan
daitekeela baliagarria...». Zuluetaren hitzetan, emaile asko lortu
izan dira beste herrialde batzuetan kanpaina masiboen bidez.
«Neuri ez zait txarto iruditzen;
ikusi besterik ez dago erregistro
bakoitzaren emaile kopuruak eta
politika bakoitzak zein ondorio
dakartzan. Baliteke ONTren irizpideak ez izatea egokienak honen
inguruan, behar beste emaile ez
dagoelako». Riverak argi utzi du
ez dietela erakunde publikoei halako kanpainak egiteko eskatzen.
«Informazio jarraitua egingo balitz, jendea hezi eta kontzientziatuko balute, ez litzateke kanpaina
masiborik beharko».
Anonimotasuna da legediaren
beste oinarrietako bat, eta halako
kanpainekin hori hausteko arriskurik ba ote den galdetuta, garbi
du Riverak: «Anonimotasuna, norena? Eriarena? Baina eriak berak urratu nahi badu? Ni neu
hainbat hedabidetan agertu naiz;
nire anonimotasuna hautsi nahi
izan dut jendea kontzientziatzeko, ez didalako inork lagundu.
Nahiago nuke informazio kanpaina zabal baten bidez lagunduta
sentitu izan banintz, baina ez dit
inork lagundu, neure kasa egin
‘‘
Jendea informatu, hezi
eta kontzientziatuko
balute, ez zen kanpaina
masiborik beharko»
JANIRE RIVERA
Hezur-muin baten zain dagoen eria
«Askotan, kasu jakinak
ikusita jabetzen gara
pertsona jakin batzuek
dutela beharra»
EKAITZ ZULUETA
Iturrigorri Elkarlan elkarteko kidea
behar izan dut». Anonimotasuna
urratzearen parean, «beste arrisku bat» aipatu du Zuluetak: «Guk
emaileak lortzen ez baditugu, jendea hil egiten da. Azken batean,
erregistroak bermatu beharko du
anonimotasuna, baina inork beharra badu eta jendaurrean atera
nahi badu jendea animatzeko, zer
arazo dago?».
Emaile bateragarri baten zain dago Janire Rivera. MARISOL RAMIREZ / ARP
Riverak dio kasu jakin baten aldeko kanpainek ez dutela helburu
berekoirik, pertsona jakin horrentzat ez ezik beste edozeinentzat ere emaileak lortzen baitira.
«Guk ongi dakigu zein zaila den
emaile bateragarria lortzea, eta
inor ez bada mugitzen, geuk jo beharko dugu jendearengana. Zergatik ukatzen zait hezur-muin bat
bilatzea, niretzat ez ezik beste edozeinentzat ere izan badaiteke?».
Zuluetaren irudiko, herritarrak
kasu batek bultzatuta emaile egiten direnean, badakite edozein
pertsonarentzat izango dela. «Kasu jakinak ikusita jabetzen gara
askotan ez dela kontu etereo bat,
horren beharrean pertsona jakin
batzuk daudela ikusita».
Premia larrian diren pertsonen
kasuak badirela ohartarazi du Riverak. «Oraintxe bada haur txiki
bat Aretxabaletan, eta haren egoera oso premiazkoa da, leuzemia
mota arraro bat baitu eta, lehenlehenik, bere tratamendurako hezur-muina aldatu behar baitu».
Bederatzi hilabete ditu haur horrek; Fernando izena du, eta haren gurasoek kasua zabaltzeari
ekin diote egunotan, herritarrei
emaile egiteko eskatuz.
Informazio falta
Riverak eta gaixorik dauden hainbat lagunek Pelones Peleones ko-
lektiboa osatu zuten duela zenbait urte, elkarri babesa eman eta
informazio hau guztia zabaltzeko.
«Asko dugu esateko. Kanpainarik
ez bada, geuk egin beharko ditugu». Sare sozialen bidez egiten dute hori, eta dagoeneko jarraitzaile
ugari dituzte. Sinadurak biltzen
ari dira orain, erakunde publikoei
kanpainak egin ditzatela eskatzeko. Besterik ez du galdegiten Riverak. «Kanpainetan, jendeak erantzun egiten du. Emateak ez dio
inori kalte egiten; guztiontzat
onuragarria da: gaur emailea dena bihar hartzaile izan daiteke».
Kolektiboaren webgunean galdera plazaratu berri dute, eztabaida sortze aldera: «Hezur-muin
emaileen gabezia; elkartasunik
eza edo sistemaren gaitasunik
eza?» da galdera. Riverak garbi du
erantzuna. «Herritarren artean
ez da elkartasunik falta; arazoa da
jendeak ez duela batere informaziorik hezur-muina emateaz, batere ez!». Iritzi bera du Zuluetak
ere. «Jendeak ez daki hezur-muina ematea zertan datzan. Odola
emateko jendeak ez du arazorik».
Ezjakintasun horren ondorioz
hainbat uste oker zabalduta daudela dio. «Jendeari zirrara moduko bat eragiten dio lehen inpresioan, eta ulertzen dut, gauza bera
sentitu nuen transplante bat behar nuela esan zidatenean; eba-
2012ko apirilaren 29a • Igandea
Hezur-muin ematea05
David Rodriguez Arias ·
Filosofia eta Etika Medikoko doktorea
«Etikaren logika, kasu jakin
honetan, ez dator bat
zuzenbidearen logikarekin»
A.S.
Iturrigorri Elkarlaneko Ekaitz Zulueta eta Maribel Pacheco. A.CANELLADA / ARP
kuntza izugarri korapilatsua zela
uste nuen, bizkarretik ireki beharko nindutela, hezur puska bat
atera eta beste bat jarri, zer edo zer
oso korapilatsua… Uste dut jendeak hezur-muina bizkar-muinarekin nahasten duela. Niri jende
askok esan dit: ‘Nola emango dut,
ba, hezur-muina, agian paraplegiko geratuko naiz-eta!’… Pentsa!».
Beldur horiek informaziorik
ezaren ondorio direla dio; horregatik eskatzen ditu kanpaina
gehiago. «Ziur nago jendeak zer
egin behar den jakingo balu emaile olatu bat egongo litzatekeela.
Odol emaileentzat, adibidez, beste pauso bat baino ez litzateke
izango; izan ere, egun, hezur-muina ematea odola ematearen oso
antzekoa da». Baina inork ez diela
azaldu dio, eta uste du horretarako arrazoia ekonomikoa dela.
«Hogei urteotan 93.000 emaile
egotea hain da zenbaki irrigarria,
horrek bakarrik argi uzten du ez
dutela ezertxo ere egin».
Sistema hobetze aldera
Riverak uste du egungo sistema
hobetzeko, «hasteko, informazio
kanpaina zabalak» behar direla,
«baita estatu osoko plan bat ere».
Gainera, iruditzen zaio informazioa falta dela zilbor hestea ematearen inguruan ere. «Haurdunei
ez zaie esaten eman dezaketela,
eta haietan ere badira ama zelulak; garrantzitsua da». Egun,
eman ahal izateko, lehenik informazioa behar dute gurasoek, baina baita ospitale hori jasolea izatea ere. «Hobe litzateke, organoekin bezala, baimena emateko
beharrean paperak ukatzeko
egin behar izatea, eta ospitaleak
zilbor hestea besterik gabe jasotzea. Bestela, zaborretara doaz».
Grifolsek emaileei ordaintzearen inguruan egindako proposamenen modukoak ez ditu ontzat.
«Astakeria hutsa da. Elkartasunagatik eman behar da odola edo
beste edozer. Nik fedea badut jendeagan». Iritzi bera du Zuluetak.
«Badira balio batzuk gaur egun;
esaterako, emateak unibertsala
eta ezeren truke izan behar duela.
Nire ustez, horiei eutsi egin behar
zaie. Gizarte bakoitzak jakin behar du zein baliorengatik nabarmentzen den». Galdera plazaratu
du: «Basamortuan ur eskean dabilenari kobratuko al zenioke?
Zenbat? Hori bezain sinplea da».
Biek mezu bera dute herritarrentzat: emaile egiteko. Biek nabarmendu dute erraza dela, eta ez
duela minik ematen. Bestearen
lekuan jartzen lagun dezakeen
esaldi baten bidez laburbildu du
Zuluetak herritarrei igorri nahi
dien mezua: «Gaur nigatik izan
daiteke, eta bihar zugatik».
Emaileen sistema kudeatzeko bi
ereduren arteko talka erakutsi
du, neurri handi batean, ONTren
eta DKMSren arteko gatazkak.
Baina horrekin batera, bioetikaren ikuspegitik aztertzeko modukoak diren elementu interesgarriak mahai gainean jartzen dituela uste du David Rodriguez
Ariasek (Salamanca, Espainia,
1979). Filosofian eta Etika Medikoan doktorea da, eta CSIC Zientzia
Ikerkuntzen Espainiako Kontseilu Goreneko Filosofia Institutuan
ari da lanean, ikerlari kontratatu
gisa. Transplanteen eta emaitzen
inguruan egin zuen tesia, organoen inguruan bereziki, eta, hortaz,
sakon aztertua du gaia.
Organo eta zuntz ematea arautzeko Espainiak duen legea nazioarteko herrialde gehienek dutenaren oso antzekoa dela azaldu
du. «Legeak dio doakotasuna bermatu behar dela, alegia, inork ez
duela eskubiderik bere gorputz
atal bategatik kobratzeko, eta
inork ez duela horregatik ordaindu behar». Ordainsariak emateko
zein jasotzea debetua egotea eta
anonimotasuna gordetzea da legearen oinarri nagusietako bat,
eta emaileak lortzeko kanpainak
egiteko eredua ere horiei lotuta
ulertzen du adituak. «AEBetan,
adibidez, egunkarian iragarki bat
jar dezakezu esanez zure alabak
halako ezaugarriak dituen hezurmuin bat behar duela, haren argazki eta guzti. Organoekin ere
gertatu izan da. Europan, ordea,
arrisku bat ikusten zaie halako legeei; emaileak nolabaiteko ordainsari ekonomiko bat lortu
nahi izatea. Emaileak eta jasotzaileak azkenean elkar ezagutzen
badute, aukera hori hor dago. Espainian hori debekatuta dago, ez
soilik ordaintzea, anonimotasuna ez gordetzea ere bai». Hala, informazio guztia ONTk kudeatzen
du, eta haren ardura da konfidentzialtasuna bermatzea. Legeak
dio ezin dela kasu jakin baten aldeko publizitate edo kanpainarik
egin, eta arrisku hori saihesteko
nahia ikusten du horren atzean
Rodriguez Ariasek.
Bestetik, ONT beti sistema publikoa eta sarbide unibertsalekoa
izan dela adierazi du, eta horri «interes soziala» bilatu izan zaiola.
«Herritarrak badaki osasun siste-
BERRIA
ma publikoan organoak eta hezur-muina bezain urriak diren
baliabideak irizpide inpartzialen
arabera izendatzen direla, eta ez
pertsona bakoitzaren baliabide
ekonomikoen edo egoera sozialaren arabera, adibidez». Premia,
gertutasuna, bateragarritasuna,
itxaron zerrendako epea... medi-
«Kasu honek asko du
jendeak sisteman duen
konfiantza galtzeko
beldurretik»
ku irizpideak dira guztiak. Baina,
adituaren ustez, ONT beldur da
hori guztia ez ote den bertan behera geratuko anonimotasuna galtzen bada edo etekin ekonomikoa
bilatzen bada. «Uste dut beldur direla eskuetatik joango ote zaien».
Arazo bera,eta bi logika
Eri askok urratu nahi izan dute
anonimotasuna, eta hedabideen
aurrean agertu dira herritarrak
sentsibilizatzeko. Horregatik, Rodriguez Ariasen esanetan, «funtsezkoa da bi logika mota bereiztea». Batetik, gaixoarena. «Hark
bere bizia salbatu nahi du, eta jende askok lagundu nahi dio. Logika
hori norbere kontzientziari lotua
dago, norbere etikari, nork bere
iritzian dituen eskubide eta betebeharrei. Adibidez, batek pentsa
dezake betebehar morala duela elkartasuna agertzeko, baina hori
ez da betebehar juridiko bat izango». Hala, hiltzeko arriskuan den
pertsona batek eskubide hori duela sentitzea, logika horren arabera, «guztiz ulergarria ez ezik, ziurrenik justifikagarria ere» badela
uste du. Berdin bere herritarrek
laguntzeko betebehar morala
sentitzea ere.
«Etikaren logika hori, ordea,
kasu jakin honetan, ez dator bat
beste logika batekin», adituaren
ustez: zuzenbidearen logikarekin. «Eta logika horrek ez du beti
lortzen pertsona bakoitzaren etikarekin bat egitea». Zuzenbideak
gizartean bizitza bermatu nahi
du, baina maiz «zapaldu» egiten
ditu interes partikularrak. «Kasu
honetan, zuzenbideak gainetik
jartzen du anonimotasunaren balioa, esaterako, behar hori duen
gaixoarenaren gainetik».
Azaldu du Espainian, hala ere,
emaileen funtzionamendua ez dela «%100 koherentea» eta, behar
denean, «salbuespen gisa hainbat
kontzesio» egiten direla . Esaterako, jende askok ez daki hildako
etorkin baten gorpua jaioterrira
eramateko gastuak ordaintzen
zaizkiela senideei, organo emaile
eginez gero. «Kontu handiz kudeatzen da iritzi publikoak halakoen
berri izatea, eta ONT oso inteligentea izan da kontzesio horiek
noraino iristen diren kalkulatzeko». Erakundeak bere irudia zaintzeko duen nahia ere ikusten du.
«ONTren arrakasta sisteman jendeak duen konfiantzan oinarritzen da, eta kasu honek asko du
horretatik, sisteman konfiantza
galtzeko beldurretik». Horrek galdera bat planteatzen duela uste
du adituak: «Zergatik kasu batzuetan kontzesioak bai, eta beste
batzuetan ez?».
Jarduteko moduen ondorio zuzena izanik erregistro batek 2,5
milioi emaile eta besteak 93.000
izatea, beste galdera bat azaleratzen da: etikaren ikuspegitik, zer
da onargarria? Helburuak bitartekoak justifikatzen al ditu kasu
honetan? «ONTren helburua zein
da? Biziak salbatzea. Edozein preziotan? Ez, edozein preziotan ez.
Beraz, kontua da: zein prezio egon
gaitezke prest ordaintzeko bizi
gehiago salbatzeko? ONTk hor
bere erabakiak hartu ditu».
ONTren ardatza bereziki organo emaileak lortzea izan da urteotan, eta orain arteko irizpideekin
arrakasta lortu du arlo horretan,
baina agian irizpide horiek ez dute arrakasta bera ekartzen hezurmuinaren auzian, adituaren ustez. Sistema hobetze aldera, eztabaida sustatzea izan daiteke bide
horretan lehen urratsa.
Igandea • 2012ko apirilaren 29a
06 Iritzia
Hemeroteka
Gernikako
erasoaren
urteurrena
75 urteren ondoren,
ez dute inor engainatzen
Gara
Editoriala
G
aurko egunez, duela 75
urte, Euskal Herriaren
historiako pasarterik
izugarrienetako bat idatzi zuen
alemaniarren aire armadak.
1937ko apirilaren 26an, Kondor
Legioak, Wolfram von Ricthofen
baroia buru zutela eta italiarren
aireontziek lagunduta, munduari erakutsi zion zertarako gai zen
faxisten ankerkeria. Ez zen
hegazkin militarrek herritar zibi-
lak bonbardatzen zituzten
lehenbiziko aldia; erasoaren
larriarengatik eta hiribilduaren
balio sinbolikoarengatik, baina,
bidegabekeria hark oinaze ezinago mingarria eragin zion
herri honi. Gaur, gerraren eta
faxismoaren izugarrikerien sinbolo da Gernika mundu osoan.
Hein batean, Pablo Picassori
esker, zeinaren maisulana
Madrilen baitago oraindik. Baita
egiarekin konprometitutako
hainbat kazetarik tokian-tokian
egindako lanari esker ere —
horra hor Georg L. Steer kazeta-
ria, zeina atzo omendu baitzuten—; haiek desegin zuten frankisten asmakeria hura, hondamendi haren eragileak
euskaldunak eurak izan zirelako
gezurra.
Hala ere, 75 urteren ondoren,
Espainiako Estatuan horixe da
oraindik ere bertsio ofiziala; izan
ere, denbora horretan guztian,
Espainiako gobernariak ez dira
gai izan mundu guztiak jakin
dakiena onartzeko. Haien jarrera
errespetu falta izugarria da bonbardaketa sufritu zuten pertsonentzat eta orduko biktimen
senitartekoentzat, baita euskal
gizarte osoarentzat ere, zeinak
oraindik oraindik Espainiako
Gobernuaren EAEko ordezkariak esandakoa entzun behar
izan baitu, Espainiako Armadaren Elgetako probokazioa aldezteko. Espainiako agintariengandik nekez espero daiteke haien
kide alemaniarrek erakutsia
duten maila; haiek ez bezala,
sekula ez baitute ontzeko asmorik agertu. PPko parlamentari
Anton Damborenearen adierazpen gaitzesgarria da horren adibiderik onena.
Gernikan, den-denean agertu
zen faxismoa, hala nola Espainiako Estatua eta haren jarrera ere
urte hauetan guztietan. Ez dezatela inor engaina, eta, are gutxiago, iragana ahazteke bere etorkizuna eraiki nahian dabilen herri
bat.
Duela 75 urteko bonbardaketa oroitzeko, Gernika sutan antzezlana egin zuten ostegunean berrehun bat gernikarrek. MARISOL RAMIREZ / ARGAZKI PRESS
Isiltasuna: beste gezur bat
Gernikari buruz
Editoriala
Deia
D
Espainiako
Gobernuak ez du
onartu oraindik
Gernikan
gertatutakoaren egia
osoa. Haren jarrera
eta isiltasuna salatu
dute ‘Gara’eta ‘Deia’
egunkarietako
editorialetan.
uela 75 urte, Mola jeneral kolpistaren sarraskitze estrategia izugarriari men egiteko, Alemaniako Kondor Legioko hegazkinek
Gernikaren aurka jo zuten
1937ko apirilaren 26an, Euskal
Herriko beste 30 herriren aurka
ere lehenago egina eta geroago
egingo zuten bezalaxe; 75 igaro
dira, eta Espainiako Estatuak
oraindik ez du onartu egia osoosorik eraso haren inguruan —
hau da, gerrako abiazio batek herritar zibilen aurka Europan bereizi gabe eginiko lehen erasoa
izan zen haren inguruan—. Gezurra esan zuen 40 urtean baino
gehiagoan —diktadura frankista
boterean egon zen bitartean—,
defendatu eta bultzatu egin baitzuen bertsio ofizial faltsua, eraso anker hura gertatu eta hurrengo orduetan matxinatuen informazio aparatuak zabaldutakoa,
ezkutatzeko George L. Steer kazetari militanteak The Times
egunkariaren bidez mundura zabaldu zuen egia. Diktadorea hil
eta Trantsizioa hasi zenetik 30
urte luze pasatu dira, eta denbora
horretan ere saihestu egin du
egia onartzea, baita gaur egun
ere, tragedia hura gertatu zeneko
75. urteurrenean, isiltasunaren
bidez saihestu ere; hain zuzen,
Miguel Unamunok zioen moduan, askotan gezurrik okerrena
izaten den isiltasun horren bidez.
Izan ere, hiru mende laurden igarota, Espainiako Estatuak oraindik ez du barkamenik eskatu
nahi izugarrikeria harengatik —
Alemaniako eta Italiako estatuek
ez bezala, horiek atsekabea azaldu baitute beren indar armatuek
gatazka haietan parte hartu zutelako—, nahiz eta agintariek izugarrikeria horien erantzukizuna
jaso duten, frankismoak utzitako
estatuarekin batera. Izan ere,
biktimek eta euskal gizarteak berak errua onartzeko eskatu
arren, agintariek behin eta berriz
uko egin diote horri, eta horrek,
gertatutakoa arbuiatzen ez dutela aditzera eman ez ezik, argi uzten du frankisten bertsioa onartzen dutela, bertsio hori izaki Espainiako Estatuak eta horren
armadak denbora honetan guztian lotsagarrikeria haren inguruan ofizialki onartu duten bakarra. Horrez gain, jarrera horrek
indartu egiten du bertsio faltsu
horren funtsa, ezjakintasunean
eta urruntasunean oinarritua;
izan ere, horrela, erabat jakina-
ren gainean utzi zuten zirrikitu
bat zabalik, gaur egun oraindik
ere faxismoaren ondare ideologiko interesatuek zalantza ñimiñoren bat sartzeko aukera izan dezaten historiaren zientziak egiaztatua eta ziurtatua duen egia
horren inguruan; hots, 1999an
parlamentuaren ebazpen batean
gaingiroki jaso zuten egiaren inguruan. Sekula ez da izan arrazoi
bakar bat ere —eta are gutxiago
orain, gerran eta gerraostean
Euskadi suntsitu zuen ankerkeria haren indarkeriazko hondarrik txikiena ere bukatua dela—
isiltasun formako gezur horri
gehiago eusteko. Isitasun horrek,
37ko apirilaren 26tik igarotako 40
milioi minutu baino gehiago horietan, Gernika bonbardatzen segitu du, eta, Gernika ez ezik, biktima guztiak ere bonbardatu
ditu, zuzenekoak eta zeharkakoak, baita gatazka hartako tragedia ikaragarriak geroztik eragindakoak ere. Baina Espainiako Estatuak ez du oraindik hutsa
onartu. Horrexegatik, ezinbestekoa da gaur, 75 urteren ondoren,
egiaren zati hori gogoraraztea
eta exijitzea.
2012ko apirilaren 29a • Igandea
Iritzia 07
Gogoratzen ez ditugunak
I
Bihar jai
Mikel Elorza
Terrorismoaren
aurkako biktimen
elkarteak haserretu
egin dira Espainiako
Gobernuarekin eta
hori, bere horretan,
notizia ona da.
Impasse astun
honetatik
ateratzeko zerbait
egin den seinale.
Hutsa dela? Bai,
hala ematen du.
Okerra? Baliteke.
Baina kale itxitik
atera eta berriro
martxan jartzeko
balio baldin badu....
rudia erraz eskaintzen
digu errealitateak: norbait futbol partidari begira zegoela nagusia
bere despidoa tramitatzen ari zen (nagusiaren langileren bat, nagusia bera futbol zelaian egotea ere oso litekeena baitzen, tribunan). Gerta zitekeen,
Espainian 5,6 milioi langabetu direla jakin baita baloiak informazio minutu eta orrialdeak okupatu dituen astean.
Aspaldian holako asteak asko
izan ditugu —txarrerako eta onerako, onerakotik ere bai baitu
gaiak— eta ez ditut berriro errepikatu kontuok. Zein kontu?
Biak, futbolekoak eta datu ekonomiko txarren kontuak. Baina
bereziki langabetuena, datu ekonomiko txarretan oro har bai baina langabezi datuetan zenbaki
horietako bakoitzaren atzean
pertsona bat dagoelako: jendea
dago, arazoak daude. Etzi Maiatzaren 1a da, gure herri soilik izenez laiko honetan dugun festa ez
erlijiozko bakarretakoa (besteak
lege «handiei» dagozkie, marka
da!), eta ondo pentsatu eta birkonkistatu beharko genukeena.
Aste honetan euskal posta zerrenda batean Internazionala-z
jardun dute, letraz eta euskarazko itzulpenaz, eta hori dela-eta
testua irakurrita, berritu egin
zait ideia ideiak berritu behar ditugula, baina erne begiratuz garai batekoei, garaiak joan izanak
ez baitu esan nahi ideiak txarrak
zirenik. Esango nuke, gainera,
batzuek gaurkotasun oso handia
dutela, izan beharko luketela.
Gernikako eta Durangoko eta
Otxandioko eta Elgetako eta Eibarko bonbei aurre egiten zietenek, bonba horiek azpian harrapatu zituztenek ideiak zituzten
—hola esanda huts geratzen da,
ezta?—: balioak, adiskideak, senideak, bizimodua, bizimoduak
aldatzeko grina... eta horregatik
oldartu zitzaizkien faxistak. Eta
horregatik hasi zuten gerra eta
Biktimak eraman nahi dituzte
eskoletara? Batzuekin lehenbailehen has daitezela, hiltzen ari
dira-eta… Ez, hala ere: erakuts
diezaietela etxean dituztela biktimak, aldamenean, askotan isiltasunean bada ere. Erakuts diezaiegun haurrei,
norberarengandik hasten da
lana, gogoratzen ditugunak eta
gogoratu ezin ditugunak daudela, eta zergatik gogoratu behar
diren eta zergatik batzuk ez ditugun gogoratzen.
Kanpainan dabilen Sarkozyk Poliziarentzat bidezko defentsarako
presuntzioa eskatu du. CHRISTOPHE KARABA / EFE
gerra horrek ekarri zituen ekintza eta krimen guztiak. Hau ere
errepikatu nahi baitut: ekintzez
gain, gerran krimenak izaten
dira, eta horiek egiten dituztenak
kriminalak, eta ez dira denak berdinak, eta batzuek arrazoi izan
dezakete eta beste batzuek ez.
Aste honetan gure Gernikaz
eta munduko gernikez jardun
dute hedabideek, atzokoez eta
egungoez —eta ez Gernika eta ez
bonbardaketak ez diren baina
nola edo hala beti sartu behar diren bestelako batzuez— eta jakina, gauza interesante askoak ikusi eta entzun ahal izan ditugu.
Entzun, besteak beste, herritarren testigantzak, oroitzapenak,
bizipenak, eta horiek bereziki
aberatsak dira —ahotsak.com
bezalakoen ekimenak txalotu eta
hauspotu behar dira, bai horixe—. Gogoratu ditugu Gernika
eta ordukoak. Biharamunean,
gogoratzen ez ditugun gernikez
kezkatzen hasteko ordua da,
ahaztu zaizkigunez, ahantzarazi
dizkigutenez, ezkutatu dituztenez. Lorea Agirrek ostiralean Antxoni Telleriaz eta munduko zenbat holakoez gogoeta eskaini zigun —bikain, ohi bezala— Hiru
bele beltz artikuluan.
Bidezko defentsa. Bere kaskarkeria eta maiz arrunkeria
handia baldin bada ere, Nicolas
Sarkozyk badu oraindik ere kolpea. Ares, Basagoiti eta enparauek ikas ditzakete bere taktikak. Izan da Frantzian polemika
Poliziak tiroz gaizkile bat hil duelako. Afera dela-eta, agenteei
bere sostengu eta babes osoa eskaintzeaz bat, pauso bat aurrerago joan da Sarkozy eta Poliziarentzat bidezko defentsarako presuntzioa eskatu du. Alegia,
Poliziaren egintzak bidezkoak direla kontrakoa frogatzen ez den
bitartean.
Hemengoek ikas dezaketela argudioei eta proposamenei dagokienez diot, auzia mediatikoki defenditzeaz. Zeren eta hori, Poliziaren aldeko presuntzioa,
hemen praktikan badago. Hemen, kontrakoa frogatzen ez den
bitartean, Poliziak zuzen dihardu. Are, zuzen dihardu kontrakoa frogatzen denean ere! Eta,
kontrakoa frogatuta agenteren
bati zigorra badatorkio —luze
bizi behar da hori ezagutzeko,
hori ere egia da—, ba lasai, ondoren saritu eta babesteko mekanismoak ere badira.
Susmoa dut, ordea, urrutirago
doala Sarkozy: funtzionamendua
hori izan dadin aparte, gure buruetan, gizarte kontzientzian ere
hala izan dadin nahi du.
Horiek ere bonbak dira, gure
balio sistemetara jaurtiak.
Hurrengo
egunetan
Arantxa Elizegi
Goi tentsioko linea
Manifestazioa Lizarran
Langileen eguna
Ospatzeko arrazoirik gabe
Martin Ugalde foroa
Hondakinen kudeaketa
D3M-Batasuna
Epaiketa Madrilen
Autopista Elektrikorik Ez taldeak
deitutako martxa amaitzeko, manifestazio bat egingo dute bihar
Lizarran. Goi tentsioko linea bertan behera uzteko eskatzen dute.
Krisiak eta lan erreformak markatuta egongo da aurtengo Maiatzaren Lehena. Iaz ez bezala, gainera, sindikatu bakoitzak bere aldetik egingo ditu ekitaldiak.
Gipuzkoako Ingurumen diputatu
Juan Karlos Alduntzin, EAJko kide
Maria Eugenia Agirrezabalaga eta
Denis Itxaso sozialista izango dira
aurrez aurre.
Ostegunean hasiko dute Madrilen
D3Mko eta Batasuneko kideen
aurkako epaiketa. Auzia salatzeko, manifestazio bat egingo dute
larunbatean Bilbon.
Igandea • 2012ko apirilaren 29a
08 Historia
Ordain pozoitua
XX. mendeko zientzialari garrantzitsuenetakoa izan zen Alan Turing.
Informatikaren eta adimen artifizialaren oinarrizko ideiak ezarri zituen,
nazien komunikazio kode sekretuak argitu... Baina... homosexuala zen.
Irune Lasa
anchesterko
Sackville Parken,
parkeko aulkian
eseritako gizon
bat irudikatzen
du eskultura batek; figurak sagar
bat du eskuineko eskuan. Zenbat
gauza sinbolizatu ohi dituen sagarrak! Maitasun debekatua, bekatua, emankortasuna... Zientziarekin berarekin ere betiko lotuta dago sagarra, Isaac Newtoni esker.
Parkeko berdea soslai beltzarekin
ebakitzen duen figuraren eskuetan, ordea, beste edozer baino
gehiago, sagarra heriotzaren sinboloa da.
«Alan Mathison Turing 19121954», dio bizkarrean aulkian idatzia duen idazkunak, «IEKYF
ROMSI ADXUO KVKZC GUBJ»
(«informatikaren sortzailea»,
Enigma makinaren kodean). Figuraren oinetan dagoen idulkia
argiagoa da: eskulturak Alan Turing omentzen du, «informatikaren aita, matematikaria, logikaria, gerra garaiko kode haustailea»; zenbat epiteto 41 urterekin
hildako norbaitentzat... «Aurreiritzien biktima»...
Bada esamolde bat ingelesez,
from hero to zero, heroi izatearen
eta hutsaren hurrengo izatearen
artean dagoen tarte txikiaren
adierazle. Alan Turingek gordintasun osoz sumatu zuen hori. Sekretupean bada ere, II. Mundu Gerrako heroi izan zena —1945ean
jasotako Britainiar Inperioko Ordena horren erakusle— hutsaren
hurrengo edo zerbait okerrago
bihurtu zen 50eko hamarkadaren
hasierako Erresuma Batuan.
Bere azken maitalea salatu
zuen Polizian, lapur bati
atea zabaldu ziola eta.
Baina auzipetua Turing bera izan zen, ez
M
Manchesterko eskultura, eta figuraren eskuan, sagarra.
Alan Turing.
zuelako ezkutatu beste gizon batekin harremanak izan zituela.
Bere sexu joerak ukatzeko zirkinik ez zuen egin epaiketan eta ez
zuen inolako barkamenik eskatu
nahi izan. Defenditu gabe epaia
onartu zuen 1952ko martxoan.
Aukera eman zioten: urtebeteko
kartzela zigorra, edo estrogeno injekzioak hartzea, libidoa neutralizatzeko, hots, irentze kimikoa.
Azken hori aukeratu zuen matematikariak. Urtebetez hartu zituen injekzioak, eta hormonek al-
daketa fisiko handiak eragin zizkioten. Gizendu egin zen, bularrak atera zitzaizkion eta inpotente gelditu zen. Lagunekin bere bularrei buruzko txantxak egiteko
gai izan zen aldi batean, baita bere
ikerketa lanekin jarraitzeko ere,
baina denbora gutxira depresioan erori zen.
Justiziaren izenean jasotako zigorraz gain, beste zigor bat ere
izan zuen Turingek: komunikazioak zelatatzeko informazio zerbitzu britainiarretatik kanporatu
zuten; gerra garaitik ordura arte
lagundu zituen zerbitzu horiek,
emaitza bikainekin. Gerra Hotzaren hasierako urteak ziren, eta segurtasun neurri gisa, zerbitzuotan ezin zuten lankide homosexualik izan. Umiliazio horren ondoren, gainera, inor gutxirekin
kontsola zitekeen Alan Turing,
bere parte hartzea sekretua baitzen.
1954ko ekainaren 8an topatu
zuen etxe garbitzaileak haren gorpua. Bezperan hil zen Turing, zianuroz pozoitutako sagar baten erdia janda. Ohe ondoan zegoen sagarraren beste erdia. Turingen
amak ez zuen sinetsi nahi semeak
bere buruaz beste egin zuenik; gai
kimikoekin esperimenturen bat
egin eta nahi gabe pozoitu zela
pentsatzen zuen. Turingen biografo Andrew Hodgesen ustez,
nahita aukeratu zuen heriotza hori zientzialariak, gertatutakoari
buruz zalantza geldi zedin. David
Leavittek, berriz, uste du Turingek bereziki gustuko zuen Edurnezuri-ren filmeko pasartea errepikatu nahi izan zuela.
Desenkusak
Urteak pasatuta, 2009an, milaka
lagunek eskatutakoa betez, Gordon Brown lehen ministroa desenkusatu egin zen Turingek
bere garaian jasotako «tratu erabat bidegabe» eta «izugarriarengatik». Aurten, 23.000 lagunen sinadurekin Turingi ofizialki barkamena eskatzeko egindako
eskaera, aldiz, atzera bota du gobernu britainiarrak. «Hil ondorengo barkamena ez zen egokitzat jo, Alan Turing zuzen zigortu
baitzuten, garai hartan delitu kriminala zenarengatik», azaldu
zuen otsail honetan Tom McNally
Justizia ministroak.
Zertara halako barkamen eskeak eta desenkusak? Turingek bere sexu joerengatik agintarien
erruz nozitutako zorigaitza, tamalez, ez zen bakarra izan urte
haietan Erresuma Batuan. Andrew Hodgesek Nature aldizkarian idatzi du galdera:
«Gay izateagatik ‘barkamena’ irabazteko, figura garrantzitsua izan behar al
Turingen beste eskultura bat. Bletchley Parken dago. II. Mundu Gerran han jardun ziren lanean britainiarrak nazien kodeak argitzen.
2012ko apirilaren 29a • Igandea
Historia 09
duzu? Eta hori hala bada, zenbaterainokoa izan behar da handitasun hori?». Tom McNally Justizia
ministroa, barkamen ofiziala
ukatzerakoan egindako adierazpenean, agian, horri erantzuten
ari zitzaion: «Tragikoa da Alan
Turing gaur egun krudela eta absurdoa dirudien delitu batengatik zigortua izana, bereziki... kontuan izanik hark gerra ahaleginera egindako ekarpena». Hodgesek
ere badu beste erantzun bat galderarentzat: «Auzia ez da gobernuak Turing barkatu behar duen
ala ez. Kontua da Turingek nola
demontre barkatuko ziokeen sekula gobernuari egin ziona».
Barkamen bat izateko merezimenduen beharrari edo haien
mailari buruzko eztabaida alde
batera utzita, 70eko hamarkadatik aurrera Alan Turingen hutsaren hurrengo figura heroi bilakatzeko bidean hasi zen, from zero to
hero. Eta orain, zientzialariaren
jaiotzaren mendeurrena aitzakia
da haren ekarpenen maila ezagutarazteko.
Sekretuak argitara
II. Mundu gerran armada naziaren komunikazioak zelatatzen zituen agentziaren ondorengoak
garai hartako lehen sekretuak argitara atera zituenean hasi zen
Turingen figuraren aldarrikapena. Paperek agerian utzi zuten nazien Enigma makinen mezuak
deszifratzeko Bombe makina sortu zutela Bletchley Parken eta
hura Turingen lorpena izan zela
batik bat.
Garai berean, 70eko hamarkadan hasi zitzaion Turingi aitortzen informatikaren, konputazio
zientzien abiapuntu izan ziren
ideia nagusien formulazioen aitzindaritza, 1936an argitaratu
zuen artikulu bat atzera aintzat
hartuta. Geroago, 40ko hamarkadaren amaieran, lehen konputagailuen sorkuntzan ere parte hartu zuen Turingek. Baina, beharbada, urte batzuk pasatu arte, ez
zen egokitzat jo informatikaren
aitatzat homosexual bat hartzea.
Adimen artifizialaren lehen teorizatzailea ere izan zen Turing.
Gaitz batek hildako gaztetako haren maitearen heriotza goiztiarra
izan zen, dirudienez, adimenaren
inguruko haren gogoeten eragilea. Eta, horiez gain, zientziako
beste alorretan ere egin zituen
ekarpenak Turingek, hala nola
neurologian, fisika kuantikoan
eta biologian. Haren lan eta
ideiek izandako ondorio eta emaitzak ikusita, saihestezina da esker txarrak, etsipenak eta heriotzak 41 urtera laburtutako bizitza
hark luzeagoa izan balitz zer
gehiago emango zuen pentsatzea.
Adimen argi hark beste gauza
bat ere aurreikusi zuen. Atxilotu
zutenean, Poliziari esan zion errege batzorde batek legeztatu egingo zuela homosexualitatea, hala
espero zuela.
‘Enigma’ makina garaitu zuena
Armada naziak bere komunikazioak
zifratzeko erabili zituen ‘Enigma’
makinak. Mezu haiek deskodetzeko,
beste makina bat egin zuen Turingek.
I.Lasa
Zerbitzu sekretu britainiarrak
gai izan ziren Enigma makinek zifratutako armada naziaren mezuak irakurtzeko, eta horrek, zenbait adituren arabera, bi urte laburtu zuen II. Mundu Gerra.
Nazien ustez seguruak ziren komunikazioak ulertu nahian burua nekatu zuten hainbat eta
hainbat lagunen ekarpenaren aitortza dago pisu handiko baieztapen horren atzean, tartean Alan
Turingen lan baliotsuarena ere.
1920an sortutako zifratze makinak ziren Enigma-k, eta alemaniar armadak haren bertsio militarrak erabili zituen 1930etik aurrera. Idazmakina zaharren
itxura zuten beren teklatuarekin,
eta elementu mekaniko eta elektronikoen konbinazio bat erabiltzen zuten teklatutik sartutako
mezua zifratzeko. Hizki bat zapaldu eta makinak beste hizki bat
ematen zuen, eta ondoren aurreko hizki bera zapalduta beste hizki desberdin bat ematen zuen, oinarrian errotoreak zituen meka-
nismo bati esker. Azken emaitza
inolako zentzurik ez zuen mezu
bat izaten zen. Mezu hori deszifratzeko, printzipioz, derrigorrezkoa
zen beste Enigma makina bat. Teklatutik zifratutako mezuko hizkia sartzen bazen, jatorrizko hizkia eman behar zuen bigarren
makinak. Jakina, bi Enigma makinek konfigurazio bera izan behar zuten horretarako. Alemaniar armadak hilabete hasieran
operadore guztiei helarazten zien
konfigurazio berria.
II. Mundu Gerraren hastapenetan kriptoanalisian ehunka lagun jarri zituzten lanean zerbitzu sekretu britainiarrek
Bletchley Parkeko jauregian. Erreklutatuen artean zegoen Alan Turing. Ordura arte
askatu ezina gertatu zena, Enigma-ren korapiloa,
zientziak askatuko ote zuen?
Abiapuntutzat, gerra aurretik alemaniarrei lapurtutako
Enigma makina batetik matema-
tikari poloniar batzuek egindako
lana zuten. Haiek Bomba izeneko
beste makina elektromagnetiko
bat diseinatu zuten, Enigma-ren
errotoreen konfigurazioa aztertzeko. Baina armada naziak konfigurazio hori pixka bat moldatu
eta poloniarren lana zapuztu
zuen.
Hala ere, haien ekarpena baliagarria izan zitzaion Alan Turingek zuzentzen zuen taldeari Bombe makina osatzeko. Turingek eta
beste matematikariek atzeman
Enigma makina bat.
zuten alemaniarren testu zifratuetan batzuetan igar zitezkeela
jatorrizko mezuko hitz edo esaldi
arrunt batzuk, jeneralen baten
izena edo askotan errepikatu ohi
ziren eguraldi parteen zatiren
bat, esaterako. Bestalde, bazekiten Enigma makinak ez zuela
inoiz hizki bat hizki berean zifratzen, eta hori ere lagungarri zen
testua deszifratzerakoan, arrasto
bat ematen zuelako jatorrizko
testuari buruz eta egun horretan
Enigma makinak zuen konfigurazio posibleen kopurua murrizten zuelako.
Azkenean, Bletchley Parkeko
informazioa kudeatzen zuten
200dik gora Bombe makina sortu
ziren, eta haiek askatu zuten
Enigma-ren korapiloa, ez alemaniarren makinen errotoreen konfigurazioa asmatuz, konfigurazio
oker bakoitza baztertuz baizik.
Lutwafeko komunikazioak eta
batez ere urpeko alemaniarren
mezuak irakurri ahal izan zituzten aliatuek horrela. Eta horrek
garrantzi berezia hartu zuen estatubatuarrak gerran sartu zirenean.
60ko hamarkadaren bukaerara
arte aliatuek ez zuten aitortu
Enigma-k irakur zitzaketela. Gerra ostean, erosleentzat ustez seguruak ziren makinak saldu eta
guzti egin zizkieten hainbat gobernuri.
Ordenagailuak pentsatzen
Argibideak emanda problemak
ebazteko gai ziren makinak imajinatu
zituen Alan Turingek, eta makina
adimendunen bila ere abiatu zen.
I.L.
Egungo gazte bati zaila egiten
zaio Internetik gabeko mundu
bat bazenik imajinatzea. Ia edozeini ere zaila gertatuko litzaioke
ordenagailurik gabeko mundu
bat imajinatzea. Mundu horretan, garai horretan bizi izan zen
Turing, eta haren adimen matematikoan sortu zen lehen aldiz
gerora ordenagailua izango zen
makina baten ideia. Algoritmo
moduan aurkeztuz gero konputazio matematiko bat ebazteko gai
zen makina hipotetiko bat jasotzen zuen Turingek bere Turingen Makinaren ideian. Gero, algoritmo bakoitza modu estandar batean idatz zitekeen agindu
zerrenda gisa ikusteko gai izan
zen Turing, eta hortik makina ba-
koitzak egin zezakeena makina
bakarrak egin zezakeela ondorioztatu zuen: Turingen Makina
Unibertsala.
Turingen makinak egungo ordenagailu programekin lotzea
saihestezina egiten zaigu gaur
egun. Eta zer da, bada, ordenagailu bat, behar bezalako programa
bat izanik ongi zehaztutako egitekoak betetzen dituen makina bat
baino?
1936ko artikuluan landutako
makina unibertsalaren ideia eta
gero eta eraginkorragoa zen teknologia elektronikoaren garapena batuta, makina unibertsal hipotetiko hura egiazko makina batean sartzeko lanetan hasi zen
Alan Turing. Jakina, ez zen bakarra izan horretan, beste toki batzuetan ere antzeko ideiak lan-
tzen hasiak baitziren. Fisika Laborategi Nazionalean, 1945-1947
urteetan, lehen ordenagailu programa biltzailearen diseinuan
aritu zen, Automatic Computing
Engine (ACE) delakoa osatu
nahian, baina ordenagailu hura
ez zen sekula sortu, eta, atzerapenekin etsita, matematikariak
utzi egin zuen lana. Gerora eta
Turing gabe sortu zuten Pilot
ACE ordenagailua. 1950eko maiatzean bete zuen Pilot ACEk bere
lehen programa. Baina haren diseinuaren oinarriak oso baliagarri izan ziren munduko beste tokietan eraikitzen hasi ziren ordenagailuentzat.
Adimen artifiziala
Turingek, ordea, beste jauzi bat
egin zuen. 1947ko haren hitzaldi
batek eman zion hasiera adimen
artifizialaren arloari, makina batek pentsa al dezake? galdera eginda. Haren ustez, makina bat adimenduna zen baldin eta gizaki behatzaile bat gai ez bazen
bereizteko makina edo pertsona
batekin ari zen.
Test bat ere proposatu zuen,
Turingen Testa esaten zaiona.
1990. urtetik test hori urtero egiten da Loebner Saria emateko. Gizakia den epaile batek bi ordenagailu pantaila izaten ditu aurrean. Haietako bat ordenagailu batek kontrolatzen du eta bestea gizaki batek. Epaileak bi pantailei
galderak egiten dizkie, eta egiazkoak edo gezurrezkoak izan daitezkeen erantzunak jasotzen ditu.
Epaileak gizakia zein den eta makina zein den bereizi behar ditu.
Hori lortzen ez badu, makina «adimenduna» da, Turingen arabera.
Oraindik ere inongo programak ez du lortu epailea engainatu eta 100.000 dolarreko Loebner
saria eskuratzea.
Turing testa, dena den, baliagarria da dagoeneko eguneroko bizitzan. Adibidez, gure posta elektronikoa inbaditzen saiatzen diren spam ezagunak gehienetan
makina batek automatikoki bidaliak izaten dira, eta, ondorioz, Turingen proban oinarritzen dira
spam automatikoak saihesteko
hainbat programa.
Igandea • 2012ko apirilaren 29a
10 Elkarrizketa
JON URBE / ARGAZKI PRESS
Elena Albizuri
«Kontrastea izugarria da, baina
hango bizimoduak bete egiten zaitu»
Erizaina, emagina, indigenen eskubideen aldeko ekintzailea,
misiolaria... hori guztia eta gehiago da Elena Albizuri.
Egunotan oporretan da Donostian; izan ere, berak dioen
moduan, 50 urteren ostean, etxea Indian baitauka.
Arantxa Elizegi
Beste adineko bat dirudi Elena
Albizurik (Azpeitia, 1933) lehen
begiratuan, bere azal zimurtuarekin eta ile urdinduarekin, baina
harekin hitz egiten hasitakoan
barruan daraman indarra nabari
da, bizia besteei laguntzen eman
duen emakume baten nahia eta
gogoa.
G Noiz erabaki zenuen misiolari
izan nahi zenuela?
E Badira 50 urte moja sartu nintzela. Gure taldeak misioetara
joatea ziurtatzen zuen, eta horregatik aukeratu nuen. Besteek
hemen ere lanak izaten zituzten,
eta ez zizuten kanpora joatea bermatzen. Hala, jakin nuenean
talde hartako guztiak misioetara
joaten zirela, han sartu nintzen.
G Zer esan zizuten etxean?
E Ondo hartu zuten. Esan zidaten: «Zure gogoa hori bada, joan».
Ez zidaten aurka egin.
G Nora joan zinen lehenengo?
E Xabierrera, hango heziketa
etxera. Gero handik Ingalaterrara, ingelesa ikastera, eta han bizitza oso garestia zenez, erizain
ikasketak berretsi genituen.
Horri esker, bazkariak debalde
izaten genituen. Gero, astean
bitan edo, iluntzean ingeleseko
eskolara joaten ginen. Han hiru
urte egin genituen, eta handik
Indiara.
G Beste mundu bat izango da hura.
E Bai. Ni tribuekin bizi naiz,
oihanaren erdian. Hara heldu
nintzenean, inguru hura eremu
sentibera zen. Herrialde askorekin egiten du muga Meghalaya
estatuak: Txina du goian, Bangladesh beste aldean —orduan
Pakistan zen oraindik—, Birmania —orain Myanmar—. Hori
dela eta, bi baimen behar genituen, bata Indiara sartzeko eta
bestea bertan geratzeko, eta baimen horiek urtero berritu behar
genituen. Handik urte batzueta-
ra, gainera, Txinak inbaditu egin
zuen eskualdea —uste dut 65ean
izan zela—, eta jende askok ihes
egin zuen.
Gu bizi garen inguru hori desberdina da Indiako beste estatuetatik, eta hasieran, Txina lurraldean sartzen hasi zenean,
Indiako Gobernuak ere ez zion
garrantzirik eman, baztertuta
eduki zituelako urte askoan
hango herritarrak. Pentsa, txinatarrak etorri zirenean, ez zieten
inola gogor egin; erraz sartu
ziren. Orduan esnatu zen India
ere, eta tropak bidali zituen, txinatarrak Himalaya gurutzatuta
sartu zirelako. Soldadu asko bidali zituzten, eta baita atzerritarrak
han egoteko baldintzak zorroztu
2012ko apirilaren 29a • Igandea
Elkarrizketa 11
ere. Denborarekin, ordea, lasaitasuna itzuli zen, eta orain bost
urtetik behin berritu behar den
baimen bakar batekin nahikoa
da han egoteko. Ordura arte
turistek-eta oso zaila zuten han
sartzea. Hori huts handia izan
zen, herriak atzeratuta geratu
zirelako. Azkenean, baina,
mugak ireki zituzten.
G Ez zen erraza izango soldaduz
inguratutako eremuan mugitzea.
E Jendea beldurtu egin zen
hasieran, baina gu geunden tokiraino ez ziren etorri, nahiz eta
geografikoki estatu berean egon.
Gogoratzen naiz lege moduko bat
onartu zutela eta esan zigutela
«Zerbait egiteko
modua banuen
lagundu egingo
niela erabaki nuen;
hura zen nire lekua»
«Han pozik bizi
naiz; tribuko kide
ere egin naute:
haientzako jada
ez naiz kanpotarra»
Motzean
1 Etxea. Nik familia asko
maite dut, eta nire anaia dagoen tokian gustura nago.
Baina aukeratu behar izanez
gero, nire etxea han dagoela
esango nuke.
2 Misioa. Asko aberastu
naiz bai pertsona moduan,
bai espirituz. Jende asko ezagutu dut, eta Shillong hiriburura joaten naizenean ere lagun askorekin egoten naiz,
kristauak eta ez-kristauak.
Nik badut irrati txiki bat, eta
egunero-egunero BBC entzuten dut; beraz, mundu
osoarekin harremanetan
nago.
3 Meghalaya. Aberatsa da.
Hemen geratu izan banintz,
ez nintzen naizena izango,
eta han izugarri ikasi dut. Jendeak hartu nauen moduak
ere nire bizitza aldatu du,
bete egin du. Horregatik diot
merezi duela han egoteak,
eta bizitza haiekin partekatzeak.
maleta txiki bat prest edukitzeko
—neurri eta guzti zehaztu zizkiguten—, etortzen baziren lehenbailehen alde egiteko. Baina ez
zen halakorik gertatu, eta han
jarraitu genuen.
G Zu hara erizain lanetan aritzera
joan zinen. Baina hango jendeari ere
kosta egingo zitzaion atzerritar
batengana joatea,ezta?
E Noski. Bueno, ni lehenengo
zentroan egon nintzen, han ospitalea ireki genuelako. Aurretik
beste bi moja joanak ziren, medikuak biak, eta haien atzetik ni,
erizain. Hara iritsitakoan, ordea,
ikusi nuen emaginen beharra
zegoela, eta ikasketak egitea erabaki nuen. Eta handik oihanera
joan nintzen, orain nagoen tokira. Han dauden tribuak animistak dira; haien sinesmenen arabera, espirituek kontrolatzen
dute dena. Adibidez, norbaitek
buruko mina badu, espiritu bat
haserretu duelako du, eta horrela. Halakoetan, aztiarengana joaten ziren arrautzekin, eta hark
gorringoa irakurriz jakiten zuen
zergatik haserretu zen jainkoa,
eta esaten zien haiekin bakeak
egiteko oilaskoa edo beste animaliaren bat sakrifikatu behar zutela. Horregatik, jende hura beldurrez bizi zen, espirituak
haserretzeko beldurrez.
Iritsi ginenean eta artategia
ireki, jendea hasi zen pixkanakapixkanaka etortzen, eta harrituta geratzen ziren aspirina bat edo
parazetamol bat eman eta sendatu egiten zirela konturatzen zirenean —han malaria ere asko
dago—. Hala, ongietorria eman
ziguten. Esaten ziguten dagoeneko ez zutela beldurrik, bazekitelako hara joanez gero botikak
hartu eta minak sendatuko
zitzaizkiela.
G Ordutik gauzak asko aldatuko
ziren,ezta?
E Orain gauden toki horretara
bi moja joan ginen, eta nik dagoeneko hogei urte daramatzat.
Hasieran, etxetxo batean egiten
genituen lan guztiak, eta inguruko herrietara joaten ginen jendearekin hitz egitera. Orain, berriz,
eskola bat dugu 600 haurrekin,
misioa dagoen tokian, eta misioaren menpe daude beste 60 bat
herrixka. Horietara ere maiz joan
behar izaten dugu; ni dagoeneko
ezin izaten naiz joan, jende asko
etortzen zaidalako artategira;
beste moja bat arduratzen da etorri ezin diren gaizoak artatzeaz,
eta haurrak eskolara joaten direla bermatzeaz. Hala, taldean lan
egiten dugu. Pentsa, lehengo
urtean, 90 ume jaio ziren nire
artategian. Hala ere, ez naiz bakarrik egoten: hango neska batek
laguntzen dit. Dena den, gaixoak
konfiantza handiarekin etortzen
dira, eta hori eskertzekoa da.
G Zer pentsatu zenuen lehen aldiz
hara iritsi zinenean?
E Hura ikusitakoan, «gaixoak»
pentsatu nuen, eta zerbait egiteko
modua banuen lagundu egingo
niela erabaki nuen. Barruak esan
zidan hura zela nire lekua. Eta gero, haiek ere oso samurrak dira.
G Zertan da desberdina hango eta
hemengo gizartea?
E Hemen ezin dugu pasa hura
eta bestea eduki gabe. Iragarki
batean zerbait ikusten badugu,
hura eduki beharra sentitzen
dugu. Beharrak sortzen ditugu.
Han, aldiz, oso gutxirekin moldatzen dira. Nik ez dut erosiko jantzi bat niretzat, horrenbeste botatzen badira. Burua han daukat
beti, eta dagoen kontrastea izugarria da, baina hango bizimoduak
bete egiten zaitu, eta, beraz, ez
dut hemengoaren falta sumatzen. Hala ere, familia urrun edukitzeak asko eragiten du. Baina
hona etortzen zarenean berritzen
dituzu harekiko loturak, eta hori
ere gauza ederra da. Bestela han
pozik bizi naiz; tribuko kide ere
egin naute: haientzako jada ez
naiz kanpotarra. Harreman handia dugu.
G Etorkinak eta iheslariak ere maiz
ikusiko dituzue,ezta?
E Normalean horiek ez dira
gure aldera etortzen, han ez dagoelako dirua irabazterik, oihana
bakarrik baitago. Hiri handietara
joaten dira, baina horietan ere
kontrol neurriak gogortzen ari
dira, Bangladeshtik jende asko
joaten delako. Bangladeshko
lurrak hondoratzen ari dira euriteen ondorioz, estatua itsasoaren
maila baino beherago baitago.
Bestetik, Pakistan ekialdearen
eta mendebaldearen arteko
banaketa ere bizi izan nuen.
Orduan, errefuxiatuak artatzea
egokitu zitzaidan. Indiarekin
lurrak banatu zituztenean,
Pakistan bi zatitan banatuta
geratu zen, ekialdea eta mendebaldea, baina banaketak ez zuen
iraun, lurralde bakoitza mutur
batean zegoelako, eta gu tartean.
Bien arteko gerra hasi zenean,
batzuek independentzia nahi
zutelako, errefuxiatuek gure
aldera egiten zuten ihes, eta guk
anbulantzia bat jarri genuen
muga aldera gerturatu eta zaurituak gurera ekartzeko. Bangladeshko gerra deitu zioten hari.
Oso gogorra izan zen jendea hala
sufritzen ikustea.
G Nolakoa da zure egun bat?
E Normalean, goizean goiz, bostak aldera jaikitzen naiz, eta gero
otoitzak egiten ditugu. Horren
ondoren, gosaldu eta lanera, artategira, eta han pasatzen dut
eguna. Gauez ere etortzen dira
gaixoak, eta orduan, beti prest
egon behar dugu. Gainera, badakite nire gela non den, eta askotan hara etortzen dira ate-joka;
beraz, 24 ordu haien esku nago.
Iluntze aldera biltzen gara, eta
orduan berriketan ibiltzen gara,
eta hor barre batzuk egin eta erlaxatzen gara.
G Munduko txoko guztietako jendea bilduko zarete han,ezta?
E Bai, ni hango mojekin nago
han. Hemendik joandako bakarra naiz. Orain bost moja gaude,
eta beste guztiak bertako tribuetakoak dira. Komunitatean ingelesez aritzen gara, eta hango jendearekin,
berriz,
haien
hizkuntzan.
G Hori ere ikasi behar izango
zenuen?
E Bai, hori behar-beharrezkoa
da. Ezin zara beti beste baten
menpe egon.
G Erizain lanetan ibilita, botikak
eskuratu beharrean ere izango zara,
ala?
E Bai; orain arte, Alemaniarekin hitzartutako akordio baten
bidez jasotzen genituen botika
asko. Oso botika onak ziren,
batez ere malariaren aurkakoak,
kinina oso garbia baitzen. Baina
handik urte batzuetara, aduanetan arazoak sortzen hasi ziren;
gero eta dokumentu gehiago
eskatzen zituzten, eta, ondorioz,
botikak denbora luzez mugan
geratzen ziren, eta hara iristen
zirenerako pasata, hondatuta
zeuden. Traba handia da hori
gure lanerako. Orain ere botikak
eskatzen ditugu kanpora, baina
ez lehen bezainbeste. Hala, hangoekin moldatzen saiatzen gara.
Zentroan, hiriburuan, badaude
tokiak horiek eskuratzeko, baina
kalitatea ez da bera. Han ustelkeria handia dago. Askotan, kaxan
gauza bat jartzen du, baina
barruan begiratuta beste gauza
bat topatzen duzu. Beraz, erne
egon behar duzu zein laborategik
egin duen botika, hura fidagarria
ote den jakiteko.
G Inoiz arazorik izan duzu hangoekin?
E Hango aztiak apur bat aztoratu egin ziren heldu ginenean, eta
hango agintariekin hitz egin
zuten, kexa agertzeko. Hori dela
eta, buruzagia ni handik bidaltzen saiatu zen. Horretarako, jendearen babesa bereganatzen ahalegindu zen, esanez ni kanpokoa
nintzela eta atzerriko botikak
erabiltzen nituela, baina laster
alde egingo nuela denak han utzita. Hasieran, jendea beldurtu
egin zen, baina berehala ikusi
zuten ez zela hori nire kontra egiteko arrazoia, inbidia zutela.
Jendea ez baita txepela, ikusi egi-
«Bangladeshko
gerra pasatu nuen.
Oso gogorra izan
zen jendea hala
sufritzen ikustea»
«Gauez ere etortzen
dira gaixoak,
eta beti prest
egon behar dugu:
24 ordu haien esku»
ten dute beraiei laguntzeko gaudela han, eta haien etxeetara ere
sartzen gara, eta haiek jaten
duten gauza bera jaten dugu guk
ere. Tribuko kide gara, beste kide
bat.
Hala ere, Indiara iritsi berritan
gertatu zitzaidan hots egin zidatela gaixo bat ikusteko. Ni heldu
nintzenerako aztia han zen, eta
gaixoa zegoen tokira sartu nintzenean, hark keinuak egin zizkidan; nik pentsatu nuen ez zitzaiola gustatu ni han egotea, baina
hots egin zidaten eta nire lana
egin behar nuen. Gaixoak malaria zuen, eta txertoa jarri nion,
baita pilulak eman ere bost egunerako. Ordurako jende multzo
bat zegoen etxolan bilduta, eta
denek ikusi zuten aztiak egindako keinua. Nik ez nekien zer ziren
imintzio haiek, baina, antza,
begizkoa bota zidan, eta, haien
ustetan, ordu gutxiren buruan
hil behar nuen. Jendea atzetik
jarraitzen hasi zitzaidan, noiz
hilko nintzen zain, baina ez zen
ezer gertatu.
G Zein izan da urte hauetan guztietan izandako momenturik onena?
E Batzuetan gerturatzen dira
pertsonak oso gaixo daudenak,
eta bat eman eta bestea eman eta,
hala ere, okerrera egiten dute, eta
baita konorterik gabe igaro ere bi
edo hiru egun, baina bat-batean,
piztu egiten dira. Horiek benetako esperientziak izaten dira. Edo
aurretik hiru edo lau abortu
eduki dituen ama bati erditzen
lagundu eta haurra ematen diozunean. Halakoetan pentsatzen
duzu merezi izan duela.
Igandea • 2012ko apirilaren 29a
12 Ingurumena
Lorerik gabeko mundua
Azkenaldiko ikerketek iradokitzen
dute zenbait pestizida erabiltzearen
ondorioz urritzen ari direla
erleak azkeneko urteotan.
Gotzon Hermosilla
spaldikoa da erleen
inguruko kezka.
Mundu osoan, erleen kopurua jaisten
ari da etengabe,
%30etik %60ra jaitsi ere, 2006 inguruan Ameriketako Estatu Batuetan (AEB) gertaera horren inguruko lehenengo zantzuak detektatu zituztenetik. Orain arte,
adituek eragile asko aipatzen zituzten erleak desagertzeko arrazoitzat, eta horietako zenbaitek
zerikusia dute gizakiaren esku
hartzearekin: sakelako telefonoen uhinen eragina, transgenikoak, monolaborantza, pestizidak,
akaroak, klima aldaketa eta abar.
Baina ez zuten topatzen erleak desagertzeko bidean jar ditzakeen
gaitzaren iturburua.
Ziur asko, erleen galbidea ez da
faktore bakar baten ondorioa, eta
lehen aipatutako arrazoi guztiek
badute zerikusirik intsektu hori
murriztearekin. Baina, apurkaapurka, ikerlariak ari dira azterketen emaitzak plazaratzen, eta
badirudi adostasuna nahiko handia dela. Italian eta Frantzian argitaraturiko azken txostenetan,
laborantzan erabilitako pestizidak jotzen dituzte erleak akabatzearen errudun nagusitzat. Eta
horrek ondorioak izan ditzake;
izan ere, txosten horien emaitzak
baieztatuko balira, Europako Batasunak pestiziden inguruko Europako legeria alda lezake.
Goian aipaturiko ikerketa horien arabera, neonikotoideak dituzten pestizidak dira erleak urritzearen erantzule nagusiak. Pestizida horiek dira arruntenak,
eta, batez ere, industria nekazaritzan erabili ohi dira; hots, gizaki
zein abereak elikatzeko industria
ekoizpenean: esaterako, garia eta
soja ekoizten dutenetan.
Antza denez, pestizidetako
neonikotoideek orientazio sena
galarazten diete erleei. Ondorioz,
erleak galdu egiten dira, eta ez
dira gauza erlauntzerako bidea
topatzeko. Tesi hori egiaztatuko
balitz, horrek azalduko luke adituek Mary Celesteren sindromea
deiturikoa, erlauntz ugari galbidera eraman dituena azken urteetan.
Itsas historiaren misteriorik
handienetako bat da Mary Celeste itsasontziarena: 1872ko aben-
A
duan aurkitu zuten Ozeano
Atlantikoan, jitoan zebilela. Itsasontzia topatu zuten marinelak
hara sartu zirenean, ez zuten aurkitu eskifaiaren arrastorik, baina
han bidaiatzen ari zirenen ondasunak ukitu gabe zeuden. Itsasontzi horren kasua oso ezagun
bilakatu zen Arthur Conan Doyle
idazleak horretan oinarritutako
narrazio bat argitaratu ostean,
eta, geroztik, Mary Celeste erabiltzen da azaldu ezinezko desagertzeak izendatzeko.
Horixe gertatu da, hain zuzen
ere, erlauntzetan. Arrazoi argirik
gabe, erlauntzak hustu egiten ziren, erleak desagertu egiten ziren
eta haien hondarrak ez ziren inon
ageri. Pestiziden teoriak azalpen
bat emango lioke gertaera harrigarri horri: erleak, pestiziden neonikotoideen eraginez orientazio
sena galduta, ez ziren gauza erlauntzera itzultzeko, eta handik
urrun hiltzen ziren.
Europako Batzordea
Ikerketak argitaratzeak izan du
bestelako ondoriorik. EFSA Elikadura Segurtasunerako Europako Aginteari horren inguruko
txosten bat egiteko eskatu dio Europako Batzordeak, eta emaitzen
zain gelditu da, txosten horretan
pestiziden eragina baieztatuko
balitz Europako legeria aldatzeko
bidea zabalduko bailitzateke, Europako Batzordeko Osasun eta
Kontsumo saileko eledun Frederic Vincentek adierazi duenez.
Batzuek pentsatzen dute Europako Batasuna behar baino motelago ari dela mugitzen afera horretan. Austriako Arartekoen bulegoan, esaterako, iritzi horretakoak dira. Beste herrialde batzuetan ez bezala, hiru pertsonak
osatzen dute Austrian Herriaren
Defendatzaileen erakundea, bakar batek ardura izan beharrean,
eta instituzio horrek nabarmendu du Europako Batzordeak,
haien ustez, ez dituela aintzat hartu pestiziden inguruan plazaraturiko azken ikerketak.
Austriako herriaren defentsarako instituzioaren kritikek akuilatuta, Europako Ararteko Nikiforos Diamandourosek iragarri
du ikerketa bat abiaraziko duela,
jakiteko ea Europako Batzordeak
beharrezkoak diren neurriak hartu ote dituen gai horretan. Ekainaren 30a baino lehen erantzun
Erle multzo bat erlauntza batean. JON URBE / ARGAZKI PRESS
beharko dio Europako Batzordeak Arartekoaren eskariari.
Garrantzi handikoa
Erleena ez da munta txikiko afera. Erlezain eta eztigintzan dihardutenek kezka biziz ikusi dute nola eztiaren ekoizpena asko jaitsi
den azken urteetan, eta, zenbait
lekutan —AEBetan, esaterako—,
eztiaren industria bera kolokan
jartzeraino murriztu da. Baina
hori, larria izanagatik, ez da jokoan dagoen bakarra, ez eta garrantzitsuena ere.
Erleak polinizazio prozesuaren
baitezpadako eragileak dira. Landare loredunak ugaldu ahal izateko, beharrezkoa da loreetako
polenak karpeloetan dauden
obuluak ernaltzea. Hortik sortuko dira espeziearen iraupena bermatuko duten fruitu eta haziak.
Polen edo lore hautsa biltzen
dute erleek nektarra egin ahal
izateko, eta, polena jasotzeko prozesu horretan, polinizazioari
—polenak obuluak ernaltzeari—
Ikerketek iradokitzen
dute pestizidek
orientazio sena
galarazten dietela erleei
Erleak desagertuko
balira, polinizazioa
ezinezkoa litzateke
neurri handi batean
laguntzen diote.
Erleak desagertuko balira, polinizazioa ezinezko bilakatuko litzateke neurri handi batean. Horrek, hasteko eta behin, ondorio
ekonomiko ikaragarriak izango
lituzke. Kalkulatzen da gizakiak
elikatzeko nekazaritza produktuen %70 erleek polinizatzen dituztela.
Ondorio ekonomikoak gorabehera, erleak desagertzeak ekosistema osoaren oreka apur lezake,
eta galbidera eraman. Lore eta
landarerik gabeko ekosistema batek nekez iraungo luke, eta berekin ekar lezake animalien espezie
asko desagertzea, gizakiak barne.
Erleak galdu eta lau urtegarrenean, gizakiak ere desagertuko lirateke. Esaldi biribil hori Albert
Einstein zientzialariaren ahotan
jarri dute behin baino gehiagotan. Ez dago argi Einsteinek benetan hitz horiek inoiz esan ote zituen, baina horrek ez du esan nahi
egiazkoak ez direnik. Horregatik
da hain garrantzitsua erleak galbidera eramaten ari diren arrazoiak detektatzea eta dagozkien
neurriak hartzea.
2012ko apirilaren 29a • Igandea
Historia 13
1925erako, 400.000tik gora izango
ziren. Etorkinak arraza eta jatorri guztietakoak ziren: italiarrak,
espainiarrak, jugoslaviarrak...
Modu onean eskura zitezkeenez,
landa lurretan bizitzera zetozen,
eta, haiekin batera, egurra eta
beste nekazaritza produktu batzuk salerosten zituzten enpresa
handiak iritsi ziren. Eta, guztiei
bidea zabaltzen, trenbidea. Probintziako administrazioa erabat
gainditua zegoen, ezaugarri nagusi ustelkeria zuten Polizia eta
agintarien esku».
Herritarren miresmena
Eusebio Zamakola El Vasco, 1931n, Poliziak atxilotu zuenean. CHACOKO POLIZIA ARTXIBOA
Bidelapur zintzoa
Eusebio Zamakola, Basaurin jaioa,
Argentinako Chacon aritu zen
bidelapur. Fabio Echarrik nobela bat
osatu du haren bizitzarekin.
Irune Lasa
amakolak ez du hiltzen», zioen Chacoko
El Territorio egunkariko tituluak, 1936ko uztailaren 7an. «Metanera zihoan treneko jatetxe bagoian
egindako lapurretaren ezaugarriak aintzat hartuta —18.000 peso
eraman zituzten—, badirudi Zamakola ezaguna dela lapurretaren egilea. Zamakola izan bada,
aukera gutxi izango dira hura harrapatzeko, erasotzaile sui generis
horrek bere ibilien lurretan bizi
den jende txiroaren esker ona baitu. Chacon lan egiten duten firma
handien ordaintzaileei eta sukurtsalei harrapatutakoaren parte
bat banatuta lortu du haiek lotzea. Eta ez du hiltzen!».
El Vasco goitizena zuen bidelapurrak jokamolde berezia zuen
bere ekintzetan, osten jardun zen
zortzi urteetan. Horren adierazgarri, adibidez, lehen aipatutako lapurreta, egunkariak kontatuko
zuena: jatetxe bagoian zegoen batek lapurren buruari eskatu zion
aitaren oroitzapen bakar zuen ordularia ez eramateko. Haren erantzuna: gelditzeko erlojuarekin.
Beste behin, konpainia handi
bateko diruak lapurtzen ari zirela, langileek leporatu zieten euren
soldata ere bazeramatela. Zamakolak, ez zuela nahi halakorik
Z
egin, eta ea zenbateko soldata zuten galdetu zien langileei. Dirua
hantxe utzi zien, bere taldearekin
zaldiz mendirako bidea hartu aurretik.
«Printzipio batzuk, ideia batzuk zituen Zamakolak. Horregatik ez zuen inor hiltzen eta zauritzen. Nik hainbat lekukotzatan
jaso dudanaren arabera, taldekoei agindu argiak ematen zizkien
horri buruz: tiroak soilik defenditzeko egingo ziren; bestela, ez.
Eta, pentsaera horren atzean, Espainiako Legioan behartuta egin-
Mende hasieran, Chaco
Far West moduko bat
zen; Polizia ustel baten
esku zegoen
Bidelapurrek
nolabaiteko justizia
egiten zuten Poliziaren
eta aberatsen kontra
dako urteak zeuden, berbereen
kontrako gerran pasatutakoak».
Fabio Javier Echarri historialariak jaso ditu El Vascoren gorabeherak, fikzio pixka batez jantziak,
Zamacola. Un Bandolero vasco en
el Chaco liburuan.
Eusebio Zamakola (Basauri,
1904) mugimendu anarkistan ibilia zen, eta, Primo de Rivera bote-
Fabio Javier Echarri historialaria.
rera iritsi zenean, orduan ere ia
behartuta, Argentinara abiatu
zen. Ziurrenez, haren asmoa, beste hainbat etorkinena bezala, hiriren bateko lantegietan aritzea
zen, edota landara joatea, etxalde
bat osatzera. Zergatik bilakatu
zen orduan bidelapur? «Poliziarekin arazoak izan zituelako», dio
Echarrik, garbi. «Rosarioko taberna batean borroka bat izan
zuen, eta kito. Poliziarekin gaizki
hasten bazinen, ia ez zenuen delinkuentzian aritzea beste irtenbiderik; Poliziak ez zion beste biderik uzten jende horri».
Far West Argentinan
XX. mende hasierako Chaco (Argentinako probintzia bat) Far
West moduko bat zen, eta liburu
honetako protagonistetako bat
ere bada. «Egia da», dio egileak.
«Far West bezalakoa zen. Mende
hasiera horretan, erroldatu gabeko indioez gain, 14.000 biztanle zuri izango zituen Chacok, eta,
Fitxa
pIzenburua. Zamacola. Un
bandolero vasco en el Chaco.
pArgitaletxea. Txalaparta.
pOrrialde kopurua. 224.
pSalneurria. 17 euro.
pEgilea. Fabio Javier Echarri.
Argentinako historialaria,
Chacoko Kotoiaren Lurra
euskal etxearen sortzailea.
Poliziaren ustelkeria eta gehiegikerien ondorio zen, Echarriren
ustez, garai hartan ikur bihurtu
zen landa aldeko bidelapurren figura. Gaizkile huts izan beharrean, tokiko txiroenen miresmena
zuen bidelapurrak, nolabaiteko
justizia egiten zuelako Poliziaren
eta aberatsen aurka.
Irudi hori kontuan izanda ulertzen dira hainbat bidelapurri eskainitako kantu eta ipuinak. Horietan, ordea, El Vascoren oihartzuna ezkutatuta gelditu da haren gaizkide batenaren atzean.
Kartzelan ezagutu zuen Mate Cosido, eta hainbat ekintza egin zituzten talde berean. Kondairak
dio Mate Cosido zela taldearen
burua, baina garai hartako egunkariek kontrakoa diote, Echarrik
azaldu duenez. «Kontua da Zamakola harrapatu eta epaitu egin zutela, eta gero, zigorra bete zuenean, gizarteratu egin zela. Mate Cosidok, berriz, gaizkiletzan jarraitu zuen, halako batean desagertu
zen arte, arrastorik utzi gabe, eta
hori izan zen gerora Mate Cosidoren itzala Zamakolarenari gailentzeko arrazoia». Kontraesanez betetako bi lapurren arteko harremana da Echarriren liburuaren
ildo nagusietako bat, elkarrekin
jardunda ere, bi kideen jokamoldeak ezberdinak baitziren. «Zamakola harrapatu ostean Mate
Cosidok bere kabuz egindakoek
erakusten dute oso ezberdinak zirela, haurrak bahitzen eta gauza
itsusiagoetan ibili baitzen Mate
Cosido».
Nobela hori saiakera batetik
dator, eta, ondorioz, fikzioa dokumentu eta testigantza ugariz jantzia dago. Gainera, historialariaren lanari motibazio berezi bat
gehitzen zaio: aitonak ezagutu
egin zuela Zamakola, haren etxaldera joaten baitzen bisitan. Garai
zailagoetan ezagutu zuten elkar,
babes bila, abegitasun bila, han
euskaldunak zeudela jakin eta
Zamakolak Echarriren etxalderako bidea hartu zuenean. Euskaldunek elkar babesten zuten
Argentinan: «Ez dut zalantzarik
horretan», baieztatu du Echarrik. «Ez dakit nik Eusebio ezagutu nuen ala ez», dio. «Egia da txikia nintzela beti nenbilela aitonaamonen etxean, eta Zamakola hara agertzen zela...».
Igandea • 2012ko apirilaren 29a
14 Historia
Kondairaren
mugetan
Nuklearren
kutsadura
Euskal kostaldeko
Palomares
Manuel Fraga eta AEBetako enbaxadorea, Palomaresen bainatzen. EFE
Iñaki Egaña
spainiako Palomares
herrian (Almeria) gertatutakoak argazki
bat utzi zigun: Manuel
Fraga ministroa bainujantzian, azal zuri eta lodia erakutsiz, 1966ko urtarrilean. XX.
mendeko pasarte batzuk aukeratu behar izanez gero, Almeriakoa
horietako bat izango litzateke.
Madrilen eta Washingtonen Gerra Hotzaren hasieran sinatutako
hitzarmenaren ondorioa (1953).
Hitzarmenak hiru protokolo zituen: bata militarra, bestea azpiegiturakoa eta bestea kredituena,
zeinak Argentina ordezkatu zuen
Espainian indarrean zegoen iraupen ekonomia babesteko. Madrilen FOA Foreing Operations Administrationen bulegoa ireki zuten, gerra ostean Europaren
berreraikuntzarako eskemaren
edo Marshall Plan delakoaren
arabera AEBek jarritako bulegoak ordezkatzeko. Ondorengo hamarkadan hitzarmena berritu zuten, eta Franco hil aurretik Adiskidetasun
eta
Lankidetza
Hitzarmena izena jarri zioten,
funtsean aldaketarik egin gabe.
Base militar berrien artean, Torrejongoa eta Rotakoa ziren estatubatuarrentzat Europako garrantzitsuenak. Esan bezala,
1966ko urtarrilaren 16an, lau bonba nuklear zeramatzan B-52 hegazkin batek hegazkin inudea jo
E
1971ko udan,
bandera britainiarra
zuen itsasontzi
batek,‘Topaze’-k,
4.000 tona
hondakin nuklear
bota zituen Bizkaiko
Golkoan. Gehienak,
Belgikako Mol
zentraletik eta
Erresuma Batuko
eta Herbehereetako
beste batzuetatik
hartuak.
zuen, airean erregaia kargatzen
ari zenean, Almeriako zeruan, eta
informazioa zentsuratuta zabaldu zuten arren, Espainiako iritzi
publikoak itunak estali zuena
susmatu zuen: Espainia arma nuklearrak batetik bestera eramateko erabiltzen zutela.
Bi lehergailuk lurra jo, eztanda
egin zuten eta erradioaktibitatea
askatu. Beste bat ibai baten ibilguan azaldu zen, osorik, eta laugarrena itsasora erori zen. Frankismo garaiko ikuskizun ezagunenetako bat ekarri zuen horrek:
Manuel Fraga Iribarne Informazio ministroa Palomaresko Quintapellejosko hondartzan bainatzen, Angier B. Duke AEBek Madrilen zuen enbaxadorearekin batera.
Zentsurak 50 urte iraun zuen.
2008ko martxoan, CIEMAT Energia, Ingurumena eta Teknologia
Ikertzeko Espainiako Zentroak
esan zuen faltsua zela 1966an
AEBetako agintariek plutonioak
kutsatutako lur guztia eraman
zutela esanez egindako baieztapena. CIEMATek jakinarazi zuen
mila metro kubo material erradiaktibo zuten bi lubaki topatu
zituela berriki, AEBek Palomaresko istripuaren ostean ezkutatutakoak.
Gure inguruan, bost urte geroago, ia oharkabean pasatu zen
AEBekin loturarik ez zuen baina
Palomareskoaren antza zuen gertaera bat. 1971ko udan, bandera
britainiarra zuen itsasontzi
batek, Topaze-k, 4.000 tona hon-
AEBekiko akordioen ondorioak
Donostiako Egia auzoan
Espainiak AEBekin zituen akordioekin zerikusia zuen
beste gertaera bat suertatu zen 1955ean: hegazkin batek
bonba handi bat bota zuen Donostian.Bertsio ofizialaren arabera,«itsasora erori behar zuen»,baina Egia auzoko parkerik
handienean erori zen,Kristinaenean.Philip Frower AEBek Bilbon zuten kontsulak berehala eman zuen bere bertsioa,Tomas
Garikano Goñi gobernadore zibilarekin batera,eta,esan zuenez,
AEBetako hegazkina «ikerketa meteorologikorako» talde batekoa zen.Beste gertaera bat: 1961eko urtarrilean,Madrildik Parisera zihoan AEBetako hegazkin bat Gamiz eta Fruiz arteko
azal zelai batean erori zen.Pilotua zauritu egin zen.
D
dakin nuklear bota zituen Bizkaiko Golkoan, gehienak Belgikako
Mol zentraletik eta Erresuma
Batuko eta Herbehereetako beste
batzuetatik hartuak.
Albistea ia oharkabean pasatu
zen, eta Miarritzeko alkate Guy
Petiten protestak baino ez zuen
oihartzuna izan, hein batean.
Jacques Cousteau zabalkunde
zientifikoan lan egindakoak ere
salatu zuen gertatutakoa, eta gaineratu zuen material erradiaktiboa zuten kontainerrek ez zutela
nahikoa segurtasun bermerik.
Guy Petit Miarritzeko alkatea
izan zen denbora luzez: 1945etik
1977ra. Belaunaldi oso bat. 1988ko
urtarrilean hil zen, 82 urte zituelarik. Diputatua, senataria, Estatu
idazkaria, kontseilari orokorra...
bizitza emankorra izan zuen. Demokrata omen zen, baina euskara
eta euskaldunak ez zituen gogoko. Bereziki, Hegoaldeko errefuxiatuak. Hala eta guztiz ere, bakarrik aritu zen protestan.
Ingurumenaren aldeko Frantziako elkarte batek baieztatu
zuen gertaera «geure buruaren
eta ondorengo belaunaldien aurkako krimena» zela. Ez zitzaion
arrazoirik falta. Salatu zuten hondakin horien bizitza 600 urtekoa
zela.
Beraz, gaur egun ondorioak nabarmenak izan daitezke.
Euskal iritzi publikoak, Espainiakoak bezala, bazekien zerbait
AEBen jarduera militarrari buruz. 1964an, AEBetako hiru txalupa azkarrek Sierra Aranzazu ontzia tirokatu zuten, eta Getxoko
Pedro Ibargurengoitia kapitaina
eta Javier Ceballos eta Jose Vaquero Iglesias hil. Itsasontzia
atoian eraman zuten Kubako portu batera.
Esan zuten erasoa AEBek Kuba
uhartearen aurka antolatua zuten blokeoarengatik izan zela, eta,
lehenengo aldiz, AEBen aurkako
manifestazioak izan ziren Madrilgo enbaxada parean. Ez zuten argitu gertatutakoa, eta zigorgabetasuna erabatekoa izan zen.
Erasoa gertatu eta lau egunera,
«Hispanoamerikan nonbait» basea zuen erakunde batek, Movimiento de Liberacion Revolucionariok, Fidel Castroren aurkako
erakundeak, bere gain hartu
zuen erasoa. Palomaresko istripuak eta 1964an Sierra Aranzazuri Karibean egindako erasoak
argi utzi zuten, arazoak arazo,
Francoren eta Washingtonen arteko harremanak ezin hobeak zirela.
2012ko apirilaren 29a • Igandea
Iritzia 15
Porrusalda errazioa
Gernikako bonbardaketaren egiletzari
buruzko zalantzak Madrilgo prentsan
Serio Demoniok El Mundo egunkari madrildarraren
biharko azala eskuratu du. Horren goiburu nagusia,
«ETAk bonbardatu zuen Gernika 1937an». Horri atxikitako testuan irakur daitekeenez, Guardia Zibileko perituek
Goma2-ECO aurkitu dute Picassoren Gernika koadroaren margoen osagarrien artean. Bestalde, Jose Emilio
Suarez Trashorrasek aitortu du bere aitonak ETAren
fundatzaile baten aitarekin zigarreta bat erre zuela behin
gerra garaian. Eta Jose Luis Rodriguez Zapateroren aitona errepublikazaleak behin Gernikara txangoa egin
zuen, gerra hasi aurretik. Pedro J Ramirezen kazetaren
idurikoz, horrek guztiak argi uzten du ETA orain arte
uste zen baino askoz lehenago sortu zela, haren lehen
ekintza Gernika bonbardatzea izan zela eta orduan jada
lotura zuzena zegoela ETAren eta Zapateroren inguruaren artean. Informazioari atxikita, Cesar Vidal kazetariaren analisia dator. Vidalek dio honetaz guztiaz ari zela
aurrekoan Gernikako bonbardaketaren egiletzari buruzko zalantzak aipatu zituelarik. Egunkari madrildarrak
editorialean dio Euskal Herriko espetxeetara hurbilduak
izan aurretik euskal preso guztiek, banan-banan, Gernikako bonbardaketan parte hartu zutela aitortu beharko
luketela eta horregatik barkamena eskatu beharko luketela.
Superheroi berri bat azaldu da
Nafarroan: Super Jimenez
Gaztaren metafora plagiatu diolakoan
salatu du Miguel Sanzek Jon Maia
Serio demonio
Juan Kruz Lakasta eta Zaldieroa
[email protected]
Jon Maiaren aurkako salaketa aurkeztu du Miguel Sanzek. Nafarroako presidente ohiak plagioa egozten dio bertsolari zinemagileari. Gazta zati bat autodeterminazioari
buruzko dokumentala aurkeztu berri du Maiak. Eta Sanzek dio tituluaren kontura egile eskubideak ordaindu behar dizkiola, bera izan zelako gazta metafora politiko moduan erabiltzen lehena. Duela bi urte, Sanzek Gaztatxoaren Teoria ezagutarazi zuen. Horren arabera, Nafarroa
hiru gazta zatitan dago banatuta: UPNren boto-emaileena, PSNren boto-emaileena eta boto-emaile abertzaleena.
Eta UPNk eta PSNk bat egiten badute, abertzaleen gaztatxoak ezinen du sekula deus egin. «Nire metafora plagiatzeaz gain, abertzaleen alde eta, beraz, nire aurka erabili
edo prostituitu du. Plagioa egiteagatik ez ezik, ohorearen
aurkako delituagatik ere salatu dut», azaldu du foru diputazioko buru ohiak. Bestalde, Serio Demoniok jakin duenez, orain beste ekoiztetxe bat independentziaren aldeko
dokumental bat prestatzen ari da. Euskal gatazka pelota
basqua-ren bitartez irudikatu izan da. Autodeterminazioa, gazta zati batez. Independentziarekin zer metafora
erabiliko duten erabaki nahian dabiltza. Dagoeneko zenbait bururatu zaizkie: txistor zati bat, sagardo basokada
bat, porrusalda errazio bat...
Superheroi berria azaldu da Nafarroan: Super Jimenez.
PSNren iragan asteburuko kongresuan egin zuen lehen
agerraldia. «PPren erreformak geldiaraziko dituen horma izanen naiz», iragarri zuen ahots sendoz PSNko idazkari nagusi Roberto Jimenezek. Izan ere, bera da gure superheroia. Egunez, Roberto Jimenez da, UPNren erabaki
guztiei men egiten dien Nafarroako Gobernuko presidenteorde zintzoa. Gauez, baina, Super Jimenez bihurtzen
da. Zer da? Noaingo aireportu garesti eta erabili gabeko
hegazkina? Los Arcosko zirkuitu garesti eta erabili gabean autoren batek harrapaturiko txoria? Ez ba! Super Jimenez da! PPren murrizketen aurkako giza horma! Bi superbotere dauzka. Lehena, hipermalgutasuna: gomazkoa
bailitzan luza zein txiki daiteke, edozein forma hartzeko,
edozein egoeratara moldatzeko. Bigarrena, eufemismo jario atomikoa: murrizketarik gogorrena ere aurrerapausotzat aurkezteko gauza da. Bi botereoi esker, gauza sinestezinak egiten ditu: oinarrizko errenta murrizten du eta, halaber, oinarrizko errenta hobetzen ari dela dio. Azken
hauteskundeetan PPrekin koalizioa osatu zuen UPNren
gobernukide izanagatik ere, PPren erreformen aurkako
horma dela aldarrikatzen du. Gobernuko kide izanagatik
ere, gobernuaren alternatibatzat aurkezten du bere burua. Adi bazaude, Iruñeko karriketan barrena ikusiko
duzu, bere superautoan. Izan ere, Batmanek batmovil-a
duen bezala, berak ere superheroi autoa dauka: Volkswagen Phaeton autoa, Nafarroako Gobernuak bere esku uzten duen auto ofiziala.
Igandea • 2012ko apirilaren 29a
16 Begia
Memoria
Amagoia Iban
Ezkerreko hankaren trazan, Anibalekin Pirinioak eta Alpeak gerrarako prest igaro zituen arbasoaren antza har dakioke. Eskuin eskuko lotailuan, Siamgo erregeren opari bihurtuta
Ameriketako Estatu Batuetako Gerra Zibilean
Abraham Lincolnen tropekin parte hartzekotan egon zen emearen indarra sumatzen zaio.
Belarri tentetuek, berriz, beste erraldoi bat gogorarazten dute: Sheffieldeko munizio biltegi
atarian Europako Gerra urteetan zamalanetan
ari zela argazkia atera zioten hura. Inork ez dio
bakegile deituko gerlari puzzle honi, halere; eufemismo nardagarriak hankabiko uniformatuen pasadizoetarako gordetzen ditugu normalean. Asteon Elgetara duela 75 urteko bandera beraren itzalpean etorritakoek ez
zeramatzaten loreak euren fusil muturretan,
esaterako; azio humanitarioetarako prestatzera etorriak direla sinetsaraziko digute. Galtzaileen memoria ia inork babestu nahi ez duen espeziea da. Irabazleena, berriz, sumisio eta safari artean etengabean loratzekoa. Elefante
buruen artean, zanpatuen ondorengo bezatuekin ateratako argazkiek oso ondo ematen dute
errege jauregiko paretetan.
Elefanteek guk baino memoria hobea dute.
Londresko Natur Historia Museoan,
Animalia barrutik erakusketan, haurra
elefante plastinatu bati begira.
2012-04-03. ANDY RAIN / EFE
[email protected]
2012ko apirilaren 29a • Igandea
Begia 17
Igandea • 2012ko apirilaren 29a
18 Denbora-pasa
BagaBiga
Hitz gurutzatuak
1
2
3
4
7
5
6
8
Goitik behera
1. Lodi, gizen.
2. Erremolke.
3. Zuberoan, gelditu, lasaitu.
4. Hizkuntza indo-ariarra, hogeita hamahiru milioi hiztun dituena.
5. Eserlekua.
6. Hungariako herriak eta hizkuntzak hartzen duten izena.
12. Filmean hartua.
14. Ipar Euskal Herrian, arratsaldeko askaria.
16. Metal erradioaktibo.
18. Kareak.
19. Ukapenak, ukazioak.
21. Bakoitzak bi.
Ezker-eskuin
7. Loreak, laboreak eta antzeko landareak bilduz egiten
diren multzoak.
8. Saudi Arabiako hiriburuko
9. Kolore mota.
10. Patente-jabeari ordaindu beharreko dirua.
11. Azido fosforikoaren gatz edo ester.
13. Kui.
15. Iseka, trufa.
17. Akuarela.
20. Burdinagak.
21. Instalazio militar.
22. Irudia, itxura.
23. Zintzarri handiak.
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
Zazpi aldeak
Sudoku gaitza
Diagitak (Colon aurreko artes)
Sudokuzale porrokatuen gustuko jokoa dakarkizuegu ostera. Klasiko bat da, badakizue, 9 x 9 laukiko bederatzi karratu
dituzten taula horietakoa, baina molde horretako jokoen merkatuan, munduko azoka zabalean inoiz prestatu direnetan
zailenetakoa, horrelakoxeak nahi baitituzte gure sudokuzale aseezinek. Ezetz ordu erdian asmatu. Eta ordubetean? Tira, ba...
8
1
2
4
9
4
7
1
2
3
6
8
9
1
2
5
6
5
9
3
8
1
1
9
7
5
2012ko apirilaren 29a • Igandea
Denbora-pasa 19
BagaBiga
pJauzi- kirolak:
Hitz gezidunak
▼
EREDU
TXIKIAK
1
ZABALAGO
EGINAK
▼
LEKU
HARTAN
ZOKOA
EGIPTOKO
HIRIA
MARFIL
▼
▼
p
GINEBRA
▼
UKAPENAK
2
AITORTZEN
DUENA
HESOLA
▼
▼
▼
▼
▼
▼
▼
JAKINARAZPEN
▼
GAMEREKO
EMAKUMEEKIKO HITANOA
▼
▼
TELEGRAFIA
ZERBITZU
GUK GEUK
▼
ERMITAU
▼
SAIL
URRIN,
USAIN
▼
▼
▼
JAZO
▼
TELEBISTA
PIXKA
LANGILEAK
IPAR EH-N,
LEHOR,IDOR
▼
▼
▼
▼
▼
BIRAKA
DABIL
BETE
GARRA
IDIENDAKO
KORTA
IT+...,URTEGI
NAFARRA
▼
▼
▼
▼
▼
▼
GURDI
MODUKOA
ARRAIN
MOTA
▼
▼
▼
▼
▼
PEGAR
MOTA
GIRGILU
LEKUAN,
ORDEZ
LEUZKAKE
▼
ERRAZ
URTZEN DIRA
▼
INPRIMATZAILE
AHOTSAREN ▼
GARAIERA
ARDI,HITZ
ELKARTZEETAN
PL.,ZANGOAREN
ATALA
1.
▼
ARRATSALDE
BIDE
NEURRIA
PLURALEAN,
BARAZKI
HOSTOTSUA
BROMOA
2.
3
▼
▼
▼
▼
UKATZEKO
INDIOA
▼
SEDIMENTUAK
500
Hitz kateatuak
BOKALA
BOKALA
▼
▼
▼
Erantzunak
13 hizki
Determinatuak
Ukiezintasuna
Diagraman koka itzazu honako hitz hauek:
N
O
R
11 hizki
Gaurkotasun
Laurdenkatu
9 hizki
Anagramak
Azalekoak
Beratasun
Limondoak
Loditasun
Roseautar
8 hizki
Apaindua
Astakilo
Daniarra
Diakonoa
Ikergaia
Lanlekua
Larunbat
Neurgaia
Opalduak
Simaurtu
Talkaria
Ziguinak
7 hizki
Ablitas
Atsotua
Biarnes
Burgelu
Deitura
Ditinat
Ikatzak
Klikatu
Nitrato
Salatua
Txalmak
Umerria
5 hizki
Aurki
Ibisa
Itsas
Niean
Sanoa
Tropo
4 hizki
Adar
Ande
Bana
Irla
Irmo
Isil
Nini
Uiak
3 hizki
Itu
Mau
Nor
Oin
Ote
Ron
H
Z
A G O
N I K
N O
L
G
E M U
T I N
R L E
A I A
K A
▼
▼
A
T
A R L O
R R I N
T A T U
S U A
I T Z
T I K A
E
E Z
G I
A
I N A K
▼
MENDEZAKO
AUZOA
U
A K
I O
T A
O K
R
L U
E R
A K
O
R
R
A
K
BAKANAGO
BIHURTUA
▼
E
P
E
L
KONTSONANTE
BIKOITZA
L
T U
A Z
K E
E R
T A
A
G
T U
B R
P
Z I
L
J A
▼
RUTENIOA
EZ GEZA
▼
▼
KONTSONANTEA
G
A L
M U
E X
R O
E R
A
R A
S
N E
A
R
R
A
▼
▼
MEDITERRANEOKO ESTATUA
M
Z A B
K O
E L
T I
A
K O
I
A N
P A
U K
R
R
D U
▼
EZ HOTZ,
EZ BERO
T
H
H
K I M I K
G O R A
B I L U R
T O K I
X U K O
O I H
P A T T A
G A Z I
B A K A N
ARDOA DESTI- OIHU EGINEZ
LATU ONDOKO
OFIZIAL
EDARI BIZI
TURKIARRA
▼
HONEN,HORREN ETA ...
▼
▼
MAITASUN,
PASIO
▼
BIZKAIERAZ,
PORROTAK
▼
▼
AUSTRIA ETA
ITALIA ARTEAN
▼
▼
▼
JAKINTZA
MOTA
3.
▼
▼
▼
HIZKIAK
MUGITU
Igandea • 2010eko apirilaren 29a
20 Publizitatea
Egitura
berria 2012ko apirilaren 29a [email protected]
...eta,hala ere,
ez da nahikoa
Miguel Angel Fernandez Ordoñez, Espainiako Bankuko presidentea, iazko irailaren 30ean, Madrilen, banku zentralaren egoitzan. EMILIO NARANJO / EFE
2009ko ekainetik,finantza sistemaren
egoera bere onera ekartzeko zazpi lege
onartu dituzte Espainian,baina moldaketa
prozesua oraindik ez da amaitu.
Joxerra Senar
eharbada, Espainiako Bankuko gobernadoreari Espainiako
Barkuko kapitain
deitu beharko zaio hemendik aurrera. Izan ere, azken
hiru urteetan hartutako neurri
guztiak nabarmentzean, honako
B
metafora hau erabili du: «Krisiaren erdian aldaketa guztiok bultzatzea istripua izan duen itsasontzi batean egin beharreko lan bikoitzaren parekoa izan da. Bidaiariei modu ordenatuan ontzitik
ateratzera agintzen zitzaien bitartean, salbamendurako txalupak
konpondu behar ziren». Ez dira
oso hitz lasaigarriak. Are gutxia-
go, Titanic hondoratu zeneko
mendeurrena betetzeko lau egun
faltan esan zituela jakinez gero.
Miguel Angel Fernandez Ordoñezi ez zaio arrazoirik falta. Hiru
urtean finantza sistemaren gaineko zazpi lege ezarri dira. Lehenengoa 2009ko ekainean izan zen,
eta, haren bitartez, FROB finantza moldaketarako funtsa sortu
zen. Azkenekoa eta zazpigarrena,
berriz, iragan otsailean onartu
zuen PPren gobernuak.
Lege horien ondorioz finantza
mapa irauli egin da. Aurrezki kutxen arteko bateratzeak bultzatu
eta gero, ia kutxa gehienak banku
bihurtu dira. «Krisiaren aurretik
norbaitek esan izan balu aurrezki
kutxa guztiak banku bihurtuko
zirela, inork ez ziokeen seriotasunez hartuko eta usadio handieneko erakunde maitatu bat suntsitu
nahi izatea leporatuko zioketen»,
zioen Ordoñezek.
Mapa iraultzearekin batean,
iragan hamarkadan sektoreak bizitako zabaltze fase neurrigabea
erabat gelditu da. Azken hiru urteetan, 5.500 bulego inguru itxi
egin dituzte bankuek. Era berean,
19.500 enplegu desagertu dira. Enplegu galera eta bulego itxiera ez
da hor amaituko. Aurreikuspenen arabera, beste 10.000 langile
gehiago kaleratu edo erretiro aurreratua hartuko dute sektorean.
Finantza erreformak etxebizitzaren burbuilaren eztandari aurre egiteko estrategia bati erantzuten dio. Burbuilaren urteetan
banatutako kredituen arriskuari
gaineratu behar zaizkio azken urteetan bankuek euren kontu liburuetan irentsitako etxebizitza eta
zorua. Hiru urtean, hornidurak
nabarmen handitu dira, baina
otsailean PPren gobernua koska
(Hurrengo orrialdean jarraitzen du)
Igandea • 2012ko apirilaren 29a
22 Finantzak
(Aurreko orrialdetik dator)
bat harago joan zen, eta kapital
irizpideak are gehiago zorroztu
zizkien. Azken erreforma gauzatzen denerako, 54.000 milioi euro
handituko dute oinarrizko kapitala, 148.000 milioi eurora arte.
Hots, barne produktu gordinaren
%14 adinako kapitala izango dute
bankuek.
Eta, hala eta guztiz ere, ez da
nahikoa. Adreiluaren digestio
prozesua ez da amaitu, ekonomiaren eta etxebizitza merkatuaren
bilakaerari lotuta dagoelako.
Ekonomiari dagokionez, herrialdea depresio batean murgilduta
dago. Langabezia tasa %24,4ra
heldu da. Sozialki hondamendi
bat izateaz gain, egoera horrek
bankuei ere bete-betean eragiten
die, enpresen eta familien zor pribatua ekonomiaren tamaina baino hiru aldiz handiagoa baita.
Uneotan bankuek bere gain dituzten kredituen %8,2 zalantzazkoak dira: krisia hasi zenean, zalantzazko kredituak 17.000 milioi
eurokoak ziren; otsailean, berriz,
143.817 milioi eurokoak. Kreditu
horiei bankuek urteotan irentsitako zoru eta etxeak gaineratuz
gero, orotara, sektoreak aitortzen
dituen aktibo arriskutsuak
178.000 milioi eurokoak dira. Alabaina, Standard & Poor’s agentzia
ez dator bat, eta 300.000 milioi euro ingurukoak direla dio.
Konfiantza galera
Hori da beste arazoa. Egoera ekonomikoa hain larria izaki, Europako gainerako bankuak ez dira
euren egoeraz fidatzen: «Espainiak eragiten du kezka gehien, batez ere bere finantza sistema ahulagoa dela sumatzen baita. Italiak
ez bezala, Espainiak sekulako
etxebizitza burbuila izan du, eta
inbertitzaile askok uste dute bankuak euren balantzak orekatzen
hasi besterik ez direla egin», idatzi
du berriki Financial Times egunkariak. Atzerriko bankuek zer
pentsatzen duten islatzeko argigarria da iruzkin hori.
Nazioarteko finantza sektorearen susmo orokorra da Espainiako etxebizitzaren prezioen amiltzea «behea jotzetik urrun» dagoela. Azkeneko datuen arabera,
etxebizitzaren prezioak, batez
beste, %29 jaitsi dira 2007tik, eta
jaitsierak bere horretan jarraituko du. Oso aurreikuspen beltzak
dira: aurten ekonomia %1,9 atzeratzea eta enplegua %3,7 suntsitzea espero da. Horrek esan nahi
du zalantzazko kredituak handitzen jarraituko dutela eta kredituaren iturriak itxita jarraituko
duela. Testuinguru ezkor horretan, Espainiako Bankuak berak
onartu du «egoera okertuz gero»
are kapital gehiago jartzen jarraitu beharko dutela bankuek.
Nazioarteko mesfidantzak hiru
ondorio ditu. Alde batetik, aurrezkia galtzen ari dira erakundeak.
Espainiako finantza erakundeak
Mozkorraldiaren ostean... biharamuna
Kredituaren iturria... itxita
Indarrean diren kredituetatik zenbat diren zalantzazkoak, %
10
Sektore pribatuari emandako maileguen urtez urtez zenbat handitu
edo txikitu diren, %etan
25
8
20
6
15
10
4
5
2
-5
1980
1985
1990
1995
2000
2005
2010
Zor publikoan inbertsioa handitu egin dute...
1987
1999
2001
2003
2005
Espaniako erakundeek Euroguneko, batez ere Espainiako,
...Atzerriko inbertitzaileak
ihes egin duten bitartean
zor publikoan egindako inbertsioa, mila milioi euro
Espaniako zorraren jabeak
2007
2010
2011
500
200
400
150
Herrialde barrukoak
300
100
sun gehiagoren faltan, Raxoiren
erretorika joko bihurri horietako
baten antza du planak.
Antzeko zerbait gertatu da Gordailuen Berme Funtsarekin
(FGD). Teorian, gordailu bakoitzeko 100.000 euro bermatzeko
sortu zen funtsa. Hala, bezeroek
gordailuetan dituzten mila euro
bakoitzeko bi euro jarri behar dituzte bankuek urtero. Dena den,
bestelako funtzioa izan du iragan
hurbilean: erakunde ahulenen
moldaketak diruz laguntzeko eta
prozesuetan sektore publikoaz
(FROB) gain sektore pribatuak
parte hartzen zuela erakusteko,
funtsetik dirua hartu da.
Arazoa da laster diru gabe geratuko dela. Funtsa «birkapitalizatzeko asmoz» gobernua sektorearekin negoziazioetan dabil. Horretan ere xehetasunak falta dira,
baina hurrengo urteetarako dirua (23.000 milioi euro) kreditu bidez aurreratzeko eskatu die.
200
50
100
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Arazoari heldu gabe
Atzerrikoak
2011
2012
2013
ITURRIA: ESPAINIAKO BANKUA, ERREDAKZIOAN LANDUA
Iazko martxotik hona, bezeroek
56.000 milioi euro inguru atera dituzte gordailuetatik, batez ere
atzerritarrek. Bigarrenik, kapital
merkatuetan epe motzeko finantzaketa lortzeko arazo handiak dituzte, eta, horregatik, Europako
Banku Zentralaren enkanteen
erabateko menpeko bihurtu dira.
Nahiz eta Espainiako Bankuak
halakorik ukatzen duen, EBZtik
316.000 milioi euro hartu dituzte
maileguan, martxora arteko datuen arabera, eta EBZn dirua gordailuan uzteko bankuen eskaerak laukoiztu egin dira 88.000 milioi euro arte. Azkenik, burtsan
akzioak amiltzen ari dira, eta BBVA eta Santander bankuak ere ez
dira salbatzen. Batez beste, %40
inguruko jaitsierak izan dituzte
burtsan.
EBZren laguntza masiboari esker, hurrengo hilabetetarako finantzaketa arazoak saihestu egin
dituzte bankuek. Aurten 120.000
milioi euroko zorra kitatu behar
dute, eta banku zentraletik lortutako diruak arindua emango die.
Diru hori, gainera, Espainiako zor
publikoa erosteko baliatzen ari dira, eta, abendutik otsailera, 68.000
milioi euro erosi dituzte zor titulutan. Zorraren interes tasak errentagarritasun handia eman badie
ere, finantza publikoen eta bankuen arteko lotura gero eta handiago da.
Horregatik, epe luzera, bien finantza bideragarritasuna jokoan
egon daiteke. Bankuekin gertatzen den bezala, atzerriko inbertitzaileak ez dira Espainiako finantza publikoez ere fidatzen. Iragan
udatik zor publikoa saltzen dihardute, eta, desinbertsioak bere horretan jarraituz gero, etorkizune-
ra begira arazo handia eragin diezaioke Espainiari. Bi urteren buruan, 158.000 milioi euro finantzatzeari utziko diotela kalkulatzen
da. Zalantza da nork beteko du zuloa: Espainiako bankuek? EBZk?
Nazioarteko konfiantza berreskuratzeko eta krisia gainditzeko,
Espainiako Gobernuak funtsezkoa du finantza sistema onbideratzea. Abenduan, gobernura iritsi
berritan, Mariano Raxoik estatua
bankuen aktibo arriskutsuen jabe egiteko aukera aztertu zuen.
Banku txar ereduak, alabaina,
koste politiko handia luke PPrentzat, bankuen gehiegikeriak beste behin zergadunei ordainarazteak sumina eragingo lukeelako herritarren artean. Are gehiago defizit publikoa kosta ahala kosta murrizten ari badira. Itxuraz,
oraingoz aukera baztertu egin du.
Hurrengo erreforma
Otsailean ezarritako finantza
erreformak porrot egin du atzerriko inbertitzaileen konfiantza berreskuratzeko orduan. Hartara,
Kreditua
%5,6
pKreditua itxita. 1987tik
2008ra, kreditua urtero %10
eta %25 arteko erritmoan
handitu zen. 2008tik hona,
iturria itxi ez ezik, kreditu bolumena %5,6 jaitsi da. Erreformak erreforma, joera hori
areagotu egingo da.
hainbat komunikabidek kaleratutakoaren arabera, Espainiako
Bankua eta Espainiako Gobernua bankuei aktibo arriskutsuak
balantzeetatik ateratzera behartzea aztertzen ari dira orain. Higiezin sozietate gutxi batzuk sor-
Bankuek diru publikorik
jasotzen ez duten itxura
eman nahi du PPk, iritzi
publikoa ez sumintzeko
tu nahi dituzte, eta «salgarriak»
diren bankuen aktibo arriskutsuak bertan bildu nahi dituzte.
Iragarritakoaren arabera, tekniko «independenteek» aktibo bakoitzaren balorazioa egingo lukete, eta balorazio hori kontu liburuetan islatutako prezioarekin
bat etorriz gero, zoru edo etxebizitza hori sozietatera pasatuko litzateke, eta, hartara, bankuak ez
luke arrisku horren gaineko dirurik bideratu behar horniduretara. Aldiz, balorazioa kontu liburuetakoa baino apalagoa balitz,
diferentzia FROB funts publikoaren bitartez estaltzea aztertzen
ari dira. FROBen bitartez estatua
galeren erantzule egiten bada,
banku txar ereduaren antzeko
zerbait litzateke plana. Luis de
Guindos Ekonomia ministroak
ukatu egin du: «Gobernuak ez du
banku txar edo onik sortu nahi».
Horregatik, garrantzitsua da
jakitea nor den sozietateen jabe
eta erantzule: aurreratu denez,
sozietateok ez dira bankuen filialak izango, eta, horri esker, zoru
eta etxebizitzak balantzeetatik
atera ahal izango dituzte; era berean, banku askoren artean partekatuko dute jabegoa. Xeheta-
Proposamen hori gupidagabe kritikatu du Exane BNP Paribaseko
analistak, Santi Lopezek. «Txiste
bat dirudi. Barkatu, baina ez
dugu harrapatzen. Modu asko
dago plan hori izendatzeko, baina
argi eta garbi esanda, bankuak
euren buruari dirua mailegatzen
ari dira saihestezina dena atzeratzeko». Analista horren ustez,
«ematen du gobernuak eta bankuek ez diotela egiari heldu nahi:
erakunde batzuek desagertu
egin behar dute». Haren ustez,
kontabilitate trikimailuekin
jarraitzen den bitartean, finantza
sektorearen arazoari ez zaio helduko. «Maldan behera harri bati
ostikoz jotzea bezala da, ea zer
gertatzen den».
PPk ezin du bere paradoxa konpondu: bankuek diru publikorik
jasotzen ez duten itxura ematen
jarraitu nahi du, eta iritzi publikoaren sumina saihestu, baina,
era berean, nazioarteko finantza
erakundeek ez dute sinesten bankuak bere kabuz arazoak konpontzeko gai direla.
NDF Nazioarteko Diru Funtsak egin berri duen azterketa
batek ondorioztatu du hamar
banku «egoera hauskorrean»
direla. NDFren hitzetan, sektore
pribatua birkapitalizatzeko bidea
«amaitzear» dago, eta «baliabide
publiko gehiago» beharko dira.
Hartu al dezake zama hori finantza merkatuetan espekulatzaileen jomugan dagoen estatu batek?
Horregatik, gero eta indar handiagoz hitz egiten da Europako
erreskate funtsetako dirua egoera ahulean diren bankuak sendotzeko erabiltzea. Alabaina, Europako Batzordeko diru gaietarako
komisarioak, Olli Rehnek, ukatu
egin du: «Ez dago halako asmorik. Espainiak plan bat du bankuak birkapitalizatzeko, eta funtsezkoa da plana bururaino
eramatea».
2012ko apirilaren 29a • Egitura
Finantzak23
Akziodunen errieta ozena
Exekutiboei agindutako ordainen
aurka altxatu dira Citigroup eta
Barclayseko batzarrak; Ibex-35eko
enpresetan ez da antzekorik espero.
Ivan Santamaria
txe orratzetako azken
solairuetan dauden
bulegoetaraino iritsi
den ikusiko da, baina
nahiko ozena izan da
Citigroupeko eta Barclayseko akziodunen errieta. Exekutiboen
ordaina erabakitzeko prozedura
ez da tramite hutsa izango. Amaitu dira, antza, irabazi errazen eta
justifikatu gabeko aparteko ordain zorabiagarrien garaia. Enpresaren jabeak, akziodunak, begira ari dira.
Konpainia handietako buruzagi eta zuzendariek jasotzen duten
soldatari buruzko kezka nabarmen areagotu du finantza krisiaren biharamunak. Harrezkero,
exekutiboei ordaintzen zaienari
buruz akziodunei galdetu behar
izatea bultzatu dute administrazioek. Say on pay (esan ordainari
buruz) kultura horren lehen ohar
serioak azken egunetan ikusi
dira. Izan dira aurretik ere kontseilarien soldata gaizki ikusi dituzten akziodun batzarrak ere,
baina Citigroupen eta Barclaysen
gertatu denak beste neurri batera
bultzatu du afera.
Apirilaren 17an, Citigroupeko
akziodunen batzarra izan zen.
Ezustean, Vikram Pandit zuzendari nagusiaren eta kontseiluko
beste lau kideren soldataren aurka egin zuen gehiengoak. 2009.
eta 2010. urteetan, Panditek uko
egin zion soldatari, bankua amildegiaren ertzetik salbatzeko ahaleginaren barnean. 2011. urterako
11,3 milioi euro ordaintzea proposatu zuen administrazio kontseiluak, baina akziodunen %55ek
aurka bozkatu zuten.
Finantza erraldoi batean antze-
E
Sariekin ados
Exekutiboen ordainak Ibex 35eko
enpresen akziodunen batzarrean
izandako babesa.
2012
2011
Abengoa
% 95,2
-
Abertis
% 94,1
-
-
% 97,3
Amadeus
B. Popular
-
% 99,2
B. Santander
% 88,3
-
Bankinter
% 99,6
-
BBVA
% 96,3
BME
% 98,7
Caixabank
-
% 97,9
Ebro Foods
-
% 96,6
Enagas
% 93,4
-
Ferrovial
% 88,5
-
Gamesa
-
% 94,0
Gas Natural
-
% 98,7
Iberdrola
-
% 92,9
Inditex
-
% 99,5
Indra
-
% 72,4
Mapfre
% 99,9
-
Mediaset
% 90,7
-
OHL
-
% 85,6
REE
-
% 68,6
Sacyr
-
% 99,9
T. Reunidas
-
% 76,7
ITURRIA: CNMV, ENPRESAK
ko zerbait gertatu den lehen aldia
da. Herrialde gehienetan bezala,
akziodunen botoa ez da bete beharrekoa, eta soilik aholku gisa
ematen da. Hala ere, ezin da gutxietsi haren garrantzia, jabeak
haserre izatea ez baita konpainia
bat aurrera ateratzeko biderik
egokiena. Ildo horretan, Pandit
inbertitzaile guztien aurrean lo-
BBVAko akziodunen azken batzar orokorra, Bilboko Euskalduna jauregian. JON HERNAEZ / ARGAZKI PRESS
tsarazi duen zaplazteko bat izan
da bozketa.
Erreakzioak izan ditzakeen ondorioak neurtzeko, denbora beharko da. Atlantikoaren bi aldeetara, aberastasunaren banaketari eta exekutiboen gehiegizko
soldatei buruzko ardura hedatzen ari da. Orain arte ez bezala,
inbertitzaile batzuen bulegoetaraino ere iritsi da. Citigroupen kasuan, inbertitzaile instituzional
handiak — pentsio edo diru funtsak, batez ere — koordinatu dira,
eta erantzun bateratua antolatzeko gai izan dira. Ohartarazi nahi
izan dute akzioen etekina oso gutxi handitzen den bitartean konpainiako zuzendariak ez dituztela
sarituko.
AEBetan hori gertatzen ari zen
bitartean, Ingalaterran finantza
sektoreko beste erraldoi batek antzeko arazo bat zuen ate-joka.
Kasu horretan, Barclayseko zuzendariaren ordaina ez babestearekin mehatxatu zuten zenbait
akziodun garrantzitsuk, urteko
batzar nagusiaren atarian. Joan
den urtean Bob Diamond zuzendari nagusiak 30 milioi euro pol-
tsikoratu zituela jakiteak piztu
zuen haserrea, Standard Life inbertsio funtsetik hasita.
Bankuko zuzendaritzak ez dio
itxaron batzar gatazkatsu bati,
eta zenbait bilera egin ditu akziodun nagusiekin azken egunetan.
Besteak beste, 2011. urteari zego-
Citigroupen jabeek uste
dute Pundit zuzendariak
ez duela 11 milioi euroko
saririk merezi
Exekutibo bakoitzaren
soldatari buruz
informazio argia eman
behar dute kotizatuek
kion 3,3 milioi euroko aparteko
ordain batetik erdiari uko egin
dio Diamondek, akzioen errentagarritasunak gora egin arte.
Iraultzatik urrun
Hego Euskal Herrian eta Espainian burtsan kotizatzen duten enpresen artean ez da, oraingoz, antzeko ezer gertatu. Matxinadatik
urrun jarraitzen dute akziodun
batzar gehienek, eta ordainak
kasu gehienetan jasotzen duen
babesak %90 gainditzen du.
Ordainen informazioari buruzko legea 2010. urtean aldatu zuen
Espainiako Gobernuak, Ekonomia Eramangarriaren Legearen
barnean. Ordura arte administrazio kontseiluen eta goi zuzendaritzaren ordainei buruzko informazio orokorra bidaltzera behartzen
zituen kotizatuak CNMV burtsa
ikuskatzaileak. Gobernuak, egoera aldatu, eta banan-banako ordainei buruz informazio «osoa,
garbia eta ulergarria» ematera
derrigortu zituen. Bozketa egitera behartuta daude, halaber, baina emaitza ez da bete beharrekoa.
Joan den urtean hasi ziren konpainia batzuk bozketa egiten.
Aurten, hasiera batean, denek
egin beharko dute. Ibex-35ean
dauden Hegoaldeko enpresetan
— BBVA, Iberdrola eta Gamesa —
aldeko botoek %90 gainditu zuten. Atxikimendurik eskasena
Red Electrica Españolak izan
zuen, %70 baino gutxiago.
%75etik behera geratu zen Indra.
Egitura • 2012ko apirilaren 29a
24 Hitz bitan
Bakarrizketan
Ministro eta
argiketaria
Bakartuago, baina tinko
I.A.
1 Zer gertatu zaio Angel Acebesi?
Iberdrolak iragarri du bere administrazio kontseiluan sartuko duela, kontseilari independente gisa.
2 Eta zer daki Acebesek arginda-
rrari buruz? Pentsatzekoa da zeozer
entzun eta ikasiko zuela Espainiako
Ministroen Kontseiluan izan zen urteetan (1999-2004), nahiz eta bera
energiarekin zerikusi gutxi zuten arloetan aritu zen: Administrazio Publikoetako ministro izan zen, Justiziakoa
gero eta Barne ministro azkenik.
3 Horrek, behintzat, ikasketak
izango ditu... Tira; Zuzenbidea ikasi
zuen Salamancako Unibertsitatean,
baina denbora handirik ez zion eskaini
abokatu izateari. 29 urterekin zinegotzia zen Avilan eta 31rekin hiriko alkate
(1991-95). Handik Senatura igaro zen
eta gero Kongresura.
4 Entxufe politikoa, beraz? Nork
daki, agian kasualitate hutsa da PPk
Espainian agintea berreskuratu eta
hilabete gutxira alderdi horretako burukide ohi bat sartzea Madrilek araututako merkatu batean aritzen den
enpresa batean. Kasualitatea izan
zen bezala Red Electricak Cospedalen senarra fitxatu nahi izatea, edo Telefonicak Soraya Saez de Santamariarena, edo...
5 Adiskide onak dituela, alegia. Bai,
ez zaizkio falta, orain enpresa munduan dauden politikari ohien artean
bereziki: 2011ko ekainean utzi zuen
Acebesek Kongresua, eta gutxira BFA
Banco Financiero y Ahorrosen sartu
zuen haren lankide ohi batek, Rodrigo
Ratok. BFA Iberdrolako akzioen
%5en jabe denez, Acebesek bankuko
administrazio kontseilua utziko du independente itxura gordetzearren.
6 Harreman politikoez gain, zer es-
kain diezaioke Acebesek Iberdrolari? Hori Iberdrolari galdetu beharko
zaio. Aholkua nahi badute, agerraldi
publikoetarako erabili dezakete, egia
esatea komeni ez denerako; horretan
trebezia handia erakutsi zuen, Barne
ministro izan zen azken egunotan bereziki. Eta arazo bat baldin badago,
asmatuko du errua nori bota...
BALLESTEROS / EFE
Titulutik haratago
Iker Aranburu
O
raingoz hitzak besterik
ez dira, baina bada zerbait. Bi urtez diziplina
fiskalaz, murrizketez eta
doikuntzez hizketan aritu ondoren, beste hitz bat sartu da berriro
Europako Batasuneko agintarien hiztegi
laburrera: hazkundea. Ortodoxiaren
zaindari gorenak —Bundesbanken baimenarekin noski—, Mario Draghik Europako Banku Zentraleko presidenteak berak, onartu du diziplina fiskal hutsa politika hankamotza dela, eta hazkundea ere
bultzatzeko neurriak bultzatu behar direla. Ezkerrerago dauden analistek krisiaren hasieratik esandakoa, eta Nazioarteko Diru Funtsak berak azken hilabeteotan aholkatu duena.
Esanguratsua da ere nola itzuli den
hazkundearen kezka EBra. Ez da izan
Grezia, Irlanda edo Espainiaren egoera
dramatikoarengatik; manifestazioek,
grebek edo suizidioek ezer gutxi hunkitu
dituzte Europa erdialdeko edo iparraldeko agintariak. Merezi duten pilula hartzen ari dira horiek, eta kito. Ez; ekonomia bultzatzearen beharra ikusi dute
haietako batzuk atzeraldian sartu direnean, eta langabezia handiaren eskutik eskuin muturraren hatsa gertuago somatu
dutenean.
François Hollande Frantziako Alderdi
Sozialistako lehendakarigaiari egokitu
zaio salbatzaile lana egitea. Ez du beste
munduko ezer eskatu: diziplina fiskala
beharrezkoa dela dio, baina hura betikoratzen duen legeari, Itun Fiskalari, hazkundea ere sustatzeko neurriak gehitu
behar zaizkiola dio. Antzekoa egin zuen
duela hamar urte luze bere alderdikide
batek, Lionel Jospin orduko Frantziako
lehen ministroak Egonkortasun Itunarekin. Diziplina ezartzeko lehen urrats hutsal horrek ere ‘Hazkundea’ du abizenean, nahiz eta ezer gutxi antzeman zaion.
Hollanderi ezohiko aliatua atera zaio:
Mark Rutte Herbehereetako lehen ministro kontserbadorea. Geert Wildersen eskuin muturreko alderdiak ezezkoa eman
zion defizita %4,2tik %3ra jaisteko neurri
sortari, eta dimisioa ematera behartu
ditu Rutte eta haren gobernua. Azkenean
oposizioko talde txikiekin hitzartu dituzte neurriak —BEZa bi puntu igotzea,
erretiroa 67 urtera atzeratzea, bankuei
zergak bikoiztea, kaleratzeak erraztea...—, baina ikusteke dago iraileko hauteskundeetatik aterako den koalizioak
zer erabakitzen duen.
«Ez da negoziatuko». Rutte kolokan eta Sarkozy erretirotik gertu, Merkel
aliaturik gabe geratzen ari dela nabarmendu du Alemaniako prentsak. «Uneotan, ia inor ez da azaltzen kantzilerraren
alde esaten duenan arrisku handiko joko
horiek txorakeriak direla, eta adierazten
dutenean sendotasuna dela elkartasunaren prezioa. Alemaniarrek ordain dezatela, hori diote diruzaleek», kaleratu du Die
Welt egunkari kontserbadoreak, haserrea
ezkutatu gabe.
Bakarrik ala ez —hazkunde gehien behar duenak, Mariano Raxoik, sostengua
adierazi dio—, Merkelek entzungor egin
die Bruselako doinu aldaketei: ituna ez da
aldatuko. Lehenik diziplina dagoela, baina hazkundeaz ahazten ez dela dio kantzilerrak. Berez, Merkozy bikotea bera hasi
zen urtearen hasieran diziplina fiskala
eta hazkundea uztartzeko beharraz hitz
egiten. Baina hitz soilak izan ziren: itun
fiskala sinatzeko zailtasunek eraginda,
laster isilarazi zituzten diziplina zorrotzaren aldeko aldarriek.
Duela hamar urte bezalaxe oraingoan
ere hitzetatik kanpo ezertxo ere ez egitea
litekeena da. Besteak beste, errazagoa delako kentzea sortzea baino. Beste kontu
bat da zein neurri hartuko diren hazkunde hori sustatzeko. Mario Draghik eta
Bruselako buruek betiko leloa darabilte:
«egiturazko erreformak». Hau da, lan
merkatu malguagoa, liberalizazio gehiago, pribatizazioak... Horrekin konformatuko al da Hollande?
Diziplinak aurrerantzean ere lehentasuna izango duela ziurtatu du Merkelek. DANIEL
Asteko enpresak
Euskadiko K.
Bat egitea
zehazten
Michelin
Berregituratzea,
amaituta
Bilboko Portua CIE Automotive
Petronorren falta Europan ondo,
nabaritu du
Brasilen ez
Martxoaren 20an iragarri
zuten Euskadiko Kutxak eta
Ipar Kutxak bat egiteko elkarrizketak hasi zituztela.
Pixkanaka forma hartzen ari
da proiektua. Erakunde berriak hamabost kideko zuzendaritza izango duela
adostu dute, horietatik hamabi Euskadiko Kutxakoak
eta hiru Ipar Kutxakoak.
Egoitza nagusia Arrasaten
egongo da. Bi kreditu kooperatiben fusioa azarorako
prest egotea espero dute.
2007an hasitako berregituratze prozesua amaitu du
Lasarteko Michelinek. 80
milioi euro inbertitu ditu, zatirik handiena, 60 milioi, autoen pneumatikoek ekoizpenerako erabiltzen zen gunea berregokitzen. Orain,
motoentzako pneumatikoak egingo dira han. Orain lau
urte 1.100 langile aritzen ziren enpresan; egun, 500 gutxiago, baina zuzendaritzak
nabarmendu du «kaleratze
bakar bat» ez duela egin.
Bilboko Portuan 6,7 milioi
tona garraiatu dira aurtengo
lehen hiruhilekoan, iaz epe
berean baino %18 gutxiago.
Portuko Agintaritzaren arabera, batez ere faktore batek
eragin du jaitsiera: Petronorrek ekoizpena murriztu izanak. Enpresa horrek iaz baino 1,7 milioi tona gutxiago
garraiatu ditu portutik. ACB
altzairu fabrikaren jarduera
faltak ere eragina izan du,
txatarra kopurua 200.000
tonatan jaitsi baita.
Aurten %10etik gora haztea
da CIE Automotive automozio enpresaren helburua. Lehen hiruhilekoan, ordea,
urrun geratu da kopuru hori:
18 milioi irabazi ditu, joan
den urtean baino %4 gutxiago. Enpresaren arabera,
Europan emaitzak hobetu
ditu, baina Brasilen jaitsiera
handia izan da —datozen hilabeteetan errekuperatzea
espero du— . Horrez gain,
Mexicon ere eskaera bat
bertan behera geratu zaio.
2012ko apirilaren 29a • Egitura
Hitz bitan 25
Adi datuari
54
14.500
200.000
pNafarroaren doikuntza.
Nafarroako Gobernuak uste
du aurreikuspenetan oker ibili
dela. Urrian, kontuak egin zituenean, ekonomia %1,9 haziko zela esan zuen. Orain, Alvaro Mirandak dio ekonomiak
%1,2 egingo duela atzera eta
horrek 75,5 milioi gutxiago biltzea ekarriko duela. Horietatik
53,9 milioi lortu beharko ditu,
gastuak gutxituta edo diru sarrerak handituta.
pLangabezia. Biztanleria Aktiboaren Inkestaren arabera,
aurtengo lehen hiruhilekoan
14.500 langabe gehiago zeuden Hego Euskal Herrian.
%16ko gorakada izan du enplegu bila zebiltzanen kopuruak, aurreko hiruhilekoan
baino 0,8 puntu handiagoa
eta iazko lehen hiruhilekoan
baino 1,6 puntu handiagoa.
Gazteen langabezia tasa
%37,5ekoa da.
pAntxoa. Eguraldia lagun,
antxoaren lehen deskarga
handiak egin dituzte arrantzaleek aste honetan. Ostegunean, 200.000 kilo iritsi ziren Getariako, Hondarribiko
eta Ondarroako portuetara.
Arrantzaleak pozik daude,
«oso tamaina onekoa» harrapatu dutelako eta kontserbetarako ere balioko duelako.
Ekainera arte iraungo du kosterak.
100
pLan Osasuna. Hainbat protestaren bidez, Laneko Segurtasun eta Osasunaren Nazioarteko
Eguna gogoratu dute sindikatuek. Adierazi dute lan erreformak langileen osasunari ere kalte
egingo diola. Halaber, mutualitateen lana kritikatu dute. CCOOren esanetan, hainbat gaitz lanak
eragindakoak direla ezkutatzen da, eta horrek 100 milioiko kostua eragiten dio Osakidetzari.
Aste honetan entzunak
«Produktibitatea
hobetzeko, ordu
gehiagoan eta hobeto
egin behar da lan»
«Murrizketen bidetik,
gero eta hurbilago
daukagu Greziako
egoera»
«Europako Banku
Zentralak martxan
jarri behar du dirua
egiteko makina»
JOSU SANCHEZ
MIKEL NOVAL
MIGUEL ANGEL LUJUA
Elkargiko presidentea
ELAko arlo sozialeko arduraduna
Confebaskeko presidentea
Osasun
unibertsaltasuna
Asteari so
Joseba Garmendia
M
ugetan autodefinitzen
dugu geure
burua.
PPren
gobernuak aste honetan onartutako Osasun Sistemaren Iraunkortasunerako 16/2012 ErregeDekretuan, berrordainketaren
ezarpenaz gain, osasun zerbitzua jasotzeko baldintzak aldatu
ditu eta unibertsaltasuna indarrik gabe utzi. Orain arte nahikoa zen erroldan egotea; irailetik aurrera, Gizarte
Segurantzan izena emanda egotea beharrezkoa izango da.
Paperik gabeko atzerritarrak
osasun-txartelik gabe utziko
ditu. Horiei soilik adin txikiko
eta amatasun egoerak estaliko
zaizkie. Gainontzekoek larrialdietan bakarrik eskuratu ahal
izango dute zerbitzua, gaixotasun larrien eta istripuen kasuetan. Estatu mailan, 150.000 pertsona osasun estaldurarik gabe
utziko ditu, eta aurreikusten
den aurrezpena 240 miliokoa
besterik ez da. Ez da kontuan
hartu neurri horrek larrialdi
zerbitzuetan gehiegizko karga
ekarriko duela eta tuberkulosi,
hies eta halako gaixotasun
kutsakorren kontrolean atzerapausoa izango dela. Guztion kalterako izango da hori, gaixotasunak ez baititu ezberdintzen
egoiliarrak eta paperik gabekoak.
Neurri horren oinarrian dagoen elkartasun faltari normalean
etorkinek dakarten onuren
bitartez eta aurreiritzi faltsuak
gezurtatuz erantzun ohi zaio,
hala nola etorkinek gure pentsio
sistemaren iraunkortasunean
ekarpen ezinbestekoa egin dutela, jaiotza tasa igo dutela, mestizajeak gure pentsamoldea aberasten duela, etorkinak gazteak,
indartsuenak eta osasuntsuenak izanik guk baino gutxiago
erabiltzen dituztela osasun zerbitzuak, despopulazioari eta
zahartzeari buelta ematen
lagundu dutela…
Badago beste argudio ildo bat
ahaztu beharko ez genukeena:
Afrikatik, Hego Amerikatik,
Asiatik eta Europako ekialdetik
iristen den migrazioa (kopuruan
herrialde aberatsetatik datorrena baino txikiagoa) txirotasun
eta azpigarapen egoeretatik ihesean dator, eta azpigarapena
ezin daiteke ulertu planetaren
alde industrializatuak historian
zehar ezarritako menpekotasun
eta esplotazioaren ondorioz ez
bada. Munduko iparraldeko biztanleon mesedegarri edo abantailatsu izan den mendekotasun
sistema ez dezagun ahaztu.
Artikulu hau idazten ari den
ordenagailuak, erredakzioarekin komunikatzeko telefonoak
eta beste hainbat ohiko aparailuk koltan izeneko minerala
daramate ezinbestez, eta hura
Kongoko meategietatik ateratzen da aspaldiko imajinatzen
ditugun esklabotza baldintzetan. Ordenagailu merkea eskuratzen dugunean horixe dugu
arrazoia, gehi soldata ez-duinak.
Soinean daramagun arropa
gehienarekin antzekoa gertatzen da. Kontsumitzen ditugun
ondasun asko ere merkeago eros
ditzakegu milioika pertsonaren
bizi-baldintzen eta ongizatearen
truke.
Herbehereetako erakunde
independente batek, SOMO Centre for Research on Multinational Corporationsek, landa behaketa baten bitartez egindako
ikerketa berri bat argitaratu du,
Maid in India izenburupean.
Kontatzen du nola modaren
multinazionalak, Indian dituzten hornitzaileen bidez, Sumangali deituriko planaz baliatzen
diren merke ekoitzi ahal izateko.
Sumangali Plana Indiako
azpiko kastatik milaka 14-20
urteko neska biltzeko egina
dago. Amua: egunean hiru jatordu, lo egiteko lekua eta neska
ezkondu ahal izateko gurasoek
ordaindu behar duten dotea biltzeko soldata, amaieran, hiruzpabost urtera ordaintzen dena.
Errealitatea: 12-14 orduko lanaldiak, eguneko 1’61 euroko soldata, aparteko ordu mordoa, noizbehinka sexu jazarpenak,
sindikatuen debekua, lantegietatik atera ezina… Lan baldintza horietan ekoizten dira
Tommy Hilfiger, Timberland,
H&M, Marks&Spencer, Diesel,
Gap, C&A dendetan ere erosten
ditugun jantziak.
Dugun sistema bidegabe honetatik alde egitea ezinezkoa eta
hura iraultzea zaila gertatzen
bazaigu ere, ez genuke ahaztu behar sistema bidegabe honek
abantailak dakarzkigula, eta,
ondorioz, giza legez eta elkartasunez jardun beharko genukeela
gutxienez etorkinekin.
Egitura • 2012ko apirilaren 29a
26 Maiatzaren Lehena
Salatzeko asko,
ospatzeko gutxi
Euskal Herri osoan barrena, sindikatuek hamaika mobilizazio antolatu dituzte
etziko, Langileen Nazioarteko Egunerako. Gehiengo sindikalak banatuta
egingo ditu manifestazioak; aldiz, batera egingo dituzte CCOOk eta UGTk.
Aitziber Arzallus
alatzeko asko eta ospatzeko gutxi izango
dute sindikatuek etzi.
Aurtengo Maiatzaren
Lehena inoiz baino
testuinguru zailagoan baitator.
Abenduan Espainiako Gobernura iritsi zenetik, neurri gogorrak
hartu ditu Mariano Raxoiren taldeak. Lan merkatuaren erreforma egin du, kaleratzea erraztuz
eta merkatuz; negoziazio kolektiboaren erreforma egin du, Espainiako eta enpresetako lan itunei
lehentasuna emanez autonomia
erkidego eta probintziakoen gainetik; defizita mugatzearren, murrizketa gogorrak egin ditu gastu
publikoan, baita hezkuntzan eta
osasunean ere...
Azken hilabeteetan hainbat
mobilizazio egin dituzte sindikatuek politika horiek guztiak salatzeko, baita greba orokor bat ere
iragan martxoaren 29an, eta sindikatuek bide horretan beste
urrats bat egiteko erabiliko dute
Maiatzaren Lehena, neurritasun
politikak gaitzetsi eta langileen
eskubideak eta ongizate estatua
defendatzeko.
Euskal Herrian barrena, sindikatuek hamaika ekitaldi eta mobilizazio antolatu dituzte etziko.
S
Oro har, baina, bakoitzak bere aldetik. Ekitaldi bateratuak oso gutxi izango dira.
Gehiengo sindikalik ez
Iazko Maiatzaren Lehena «historikoa» izan zen, gehiengo sindikalak —ELA, LAB, ESK, Eilas,
EHNE eta Hiru— batera ospatu
zuelako, 2004tik lehen aldiz. Kontraesanak albo batera batera utzi
eta krisiari ahalik eta erantzunik
indartsuena emateko elkarlana
sendotzeko ELAk eta LABek hasia zuten bidean beste urrats bat
izan zen, urrats garrantzitsu bat.
Eta sindikatuek egindako ahaleginaren tamainako erantzuna
eman zuten herritarrek ere:
15.000 lagunetik gora elkartu zituen gehiengo sindikalak Bilbon
egin zuen manifestazioak.
Urtebete geroago, oso bestelakoa da egoera: krisiak bizi-bizi dirau, baina ELAren eta LABen arteko harremanak gaiztotuta daude, eta gehiengo sindikala
hautsita. Urtarrilean gertatu zen
haustura, ELAk Bilduren politika guztiak babestea egotzi zionean LABi. Orduz geroztik, sindikatu bakoitza bere estrategia garatzen ari da, nahiz eta esparru
batzuetako elkarlanari eusten
dioten. Martxoaren 29ko greba
orokorra, esaterako, batera anto-
latu zuten, eta sektore publikoko
murrizketen kontra ere elkarrekin egiten dituzte mobilizazioak.
Baina gehiengo sindikala hautsita dago. Horrenbestez, asteartean
bakoitzak bere aldetik ospatu du
Langileen Nazioarteko Eguna.
ELAk Bilbo aukeratu du bere
ekitaldi nagusirako. Sindikatua,
ezinbestez lelopean, Bizkaiko hiri-
ELAk ‘ezinbestez,
sindikatua’ lelopean,
antolatzeko beharra
defendatuko du
LABek, hogeitik gora
manifestazio antolatu
ditu, borroka Euskal
Herri osora zabaltzeko
Nafarroako CCOO eta
UGT, urte askoan lehen
aldiz, batera aterako
dira kalera
buruan egingo du manifestazioa.
Aukeratutako leloak ondo dioen
moduan, langileak sindikatuetan biltzearen garrantzia nabarmenduko dute ekitaldian, hori
baita erreformei eta murrizketei
aurre egiteko bide bakarra, sindikatu abertzalearen irudiko.
Aurrena, 11:30ean, ekitaldia egingo dute Kale Nagusian. Adolfo
Muñoz sindikatuko idazkari
nagusiak hitz egingo du han.
Gero, 12:00 aldera, manifestazioa
hasiko dute. Manifestazioaren
ostean, eta ohi duten moduan,
sindikatuko afiliatuak Barakaldoko BECen elkartuko dira bazkaltzeko.
LABek, berriz, beste molde bateko Maitzaren Lehena antolatu
du. Euskal Herriko sei hiriburutan aterako da kalera, baina ez da
horretan gelditu. Borroka denera
zabaldu nahi dutelako eta Euskal
Herriko osoko langileak mobilizaztu nahi dituztelako, eskualdez
eskualde ere egingo dituzte manfestazioak, Lotu borrokari! Langileon Euskal Herria helburu lelopean. Hiriburuetakoez gain, beste hogei bat manifestazio egingo
dituzte. Gastu publikoari eusteko
beharra eta langileen eskubideak
defendatu eta erreformak eta murrizketak gaitzesteko erabiliko dituzte manifestazioak. Ainhoa
Etxaide idazkari nagusiak Donostiako ekitaldian parte hartuko du.
Indarrak batuta
Gehiengo sindikalak ez bezala,
CCOOk eta UGTk elkarrekin
ospatuko dute Maiatzaren Lehe-
Iazko Maiatzaren Lehenean gehiengo sindikalak
na. Iaz ere hala egin zuten Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan; ez,
ordea, Nafarroan. Han lelo bera
erabili zuten, baina bakoitzak
bere aldetik egin zituen mobilizazioak. Hortaz, zer aldatu da aurten? Zergatik egingo dituzte
manifestazioak ere elkarrekin?
Desadostasunak alde batera
uztea erabaki dutelako, mobiliza-
Bakoitza bere aldetik
ELA
pLeloa:
Ezinbestez, sindikatua.
pEgitaraua: Bilbon ospatuko
dute Maiatzaren Lehena. Aurrena, 11:30ean, ekitaldia egingo dute Kale Nagusian. Adolfo
Muñoz sindikatuko idazkari nagusiak hitz egingo du han. Gero,
12:00 aldera, manifestazioa
hasiko dute.
LAB
pLeloa: Lotu borrokari! Langileon Euskal Herria helburu.
pEgitaraua: beste urte ba-
tzuetan egin izan duten moduan, mobilizazioak eskualdeetara eramatea erabaki dute.
Hala, Euskal Herriko sei hiruburutan ez ezik, eskualde bakoitzean ere manifestazioak antolatu dituzte. Gasteizkoa
12:30ean hasiko da, Bilbo plazatik; Bilbokoa 11:30ean, Zabalburu plazatik; Donostiakoa
12:30ean, Bulebarretik; Iruñekoa 12:00etan, Udal plazatik;
Baionakoa 10:00etan, Reduit
plazatik; eta Maulekoa
11:00etan, Gurutze Xuritik. Ainhoa Etxaide sindikatuko idaz-
kari nagusiak Donostiako manifestazioan parte hartuko du.
Eskualdeetako manifestazioen inguruko informazio gehiago, sindikatuaren webgunean.
Lotura: http://www.labsindikatua.org/eu/hasiera/94-labsindikatua/815-maiatzarenleheneko-deialdiak
EAEko CCOO eta UGT
pLeloa: Dena suntsitu nahi
dute. Lana, duintasuna, eskubideak!
pEgitaraua: aurten ere elkarrekin ospatuko dute Maiatza-
ren Lehena. Hiriburuetan egingo dituzten manifestazioak:
Gasteizen 12:00etan, Andra
Mari Zuriaren plazatik irtenda;
Donostian 12:00etan, Alderdi
Ederretik; eta Bilbon
12:00etan, Jesusen Bihotza
plazatik. Unai Sordo Euskadiko
CCOOko idazkari nagusiak eta
Damaso Casado UGT-Euskadikoak Bilboko manifestazioan
parte hartuko dute.
Nafarroako
CCOO eta UGT
pLeloa: Dena suntsitu nahi
dute. Lana, duintasuna, eskubideak!
pEgitaraua: aurtengo Maiatzaren Lehena egun «historikoa» izango da Nafarroako
CCOOrentzat eta UGTrentzat,
urte askoan lehen aldiz, batera
ospatuko baitute. Manifestazioa Iruñean egingo dute,
12:00etan autobus geltoki zaharretik abiatuta. Han izango
dira bi sindikatuetako idazkari
nagusia: Jose Maria Molinero
Nafarroako CCOOkoa eta Juan
Goien Nafarroako UGTkoa.
Adierazpenak egingo dituzte.
2012ko apirilaren 29a • Egitura
Maiatzaren Lehena 27
k Bilbon egin zuen manifestazioa. MONIKA DEL VALLE / ARGAZKI PRESS
zio indartsuagoak egiteko helburuarekin. Jose Maria Molinero
Nafarroako CCOOko idazkari
nagusiaren hitzetan, «ekitaldi
historikoa izango da, egoerak
hala eskatzen duelako». «Borrokarako eguna izango, lan erreforma eta PPren gobernuak iragarri
dituen murrizketa guztiak salatzeko eguna. Enplegu galerak
EILAS
pLeloa: Zerbitzu publikoei eutsi; lan baldintzak errespetatu.
pEgitaraua: Donostian egingo
dute ekitaldi nagusia.
12:00etan hasita, giza kate bat
egingo dute Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailaren ordezkaritzaren paretik —Alderdi
Ederren dago— han inguruan
dagoen banku baten egoitzaraino, atzera berriz Jaurlaritzaren ordezkaritzara itzultzeko.
LSB-USO
pLeloa: Murrizketarik ez! En-
etenik ez duelako eta ongizate
estatua suntsitzen ari direlako».
Molineroren ustetan, Mariano
Raxoiren gobernuarenak ez baitira erreformak, «haustekunde iruzurra dira, agindu zuen guztiaren
kontrakoa egiten ari delako».
Horretan guztian ados daudelako erabaki dute Nafarroako
CCOOk eta UGTk Langileen
Nazioarteko Eguna batera ospatzea, enplegua, duintasuna eta
eskubideak aldarrikatzeko. «Jendeak lan egin nahi du, baina
eskubideekin, ez langileak nagusiaren mende zeuden iraganeko
garai haietara itzulita. Ez dugu
horrelakorik onartuko, eta mobilizazioak egiten jarraituko dugu
gobenuak atzera egiten duen arte
horrenbeste familiari horrenbesteko kaltea egiten ari zaizkien
politiketan».
Dena suntsitu nahi dute lelopean, asteartean Nafarroako hiriburuan egingo dute manifestazioa, 12:00etan autobus geltoki zaharretik abiatuta.
Eta beste hainbeste egingo
dute Araban, Bizkaian eta Gipuz-
pleguaren eta justizia sozialaren alde.
pEgitaraua: Bilbon egingo
dute manifestazioa, 11:30ean
Kale Nagusiko 65. etik abiatuta. Albiako lorategietan bukatu
dute martxa.
10:00etan abiatuta. Iruñean,
12:30ean Errekoleten plazatik
abiatuko den manifestazioan
parte hartuko dute, beste hainbat sindikatu eta gizarte eragilerekin batera.
13:00etan. Iruñean, 12:30ean
Errekoleten plazatik abiatuko
den manifestazioan parte hartuko dute, beste hainbat sindikatu eta gizarte eragilerekin
batera.
Solidari
CNT
ESK
pEgitaraua: enpleguaren, lan
eskubideen, zerbitzu publikoen, oinarrizko errentaren eta
mendekotasuna duten pertsonen eskubideen alde, osasun
eta hezkuntza publikoaren
alde, elkarretaratzea egingo
dute Tuterako Plaza berrian,
pLeloa: Beldurra gaindituz.
pEgitaraua: Donostian egingo
dute manifestazioa, 12:30ean
Bulebarretik irtenda. Manifestazioa bukatzeko mitina egingo
du sindikatuko kide batek. Iruñean, 12:30ean Errekoleten
plazatik abiatuko den manifes-
pLeloa:
Borroka ala esklabotza.
pEgitaraua: Bilbon manifestazioa egingo dute 11:30ean Kale
Nagusiko 56. enetik abiatuta;
eta Gipuzkoan, Errenteriatik
Donostiarako martxa,
koan ere. Ahalik eta herritarrik
gehienak mobilizatzea nahi dute,
Unai Sordo Euskadiko CCOOko
idazkari nagusiaren arabera, aurtengo Maiatzaren Lehena ez delako Langileen Nazioarteko Egunaren urteurren soil bat izango, Mariano Raxoiren gobernua egiten
ari den politiken kontrako egun
bat izango delako.
tazioan parte hartuko dute,
beste hainbat sindikatu eta gizarte eragilerekin batera.
Intersindikala
pLeloa: Baturik Maiatzaren
Lehen handi bat egin dezagun.
pEgitaraua: Baionan,
11:00etan, elkarretaratzea
egingo dute Santa Ursula plazan; Hendaian, ordu berean, elkarretaratzea egingo dute herriko etxearen parean; eta Maulen, 10:30ean, elkarretaratzea
egingo dute zerbitzu anitzetarako etxearen parean.
Egitura • 2012ko apirilaren 29a
28 Lan eskaintza publikoa
Bizkaia
Peoi balioaniztuna Loiun
Deialdigilea: Loiuko Udala.
Baldintzak:
pEskolaratze ziurtagiria izatea.
pB1 motako gidabaimena izatea.
pEuskarako lehenengo hizkuntza eskakizuna izatea, nahitaezkoa.
Edukia: zerbitzu oro emango lituzkeen peoi balioaniztuna hartzeko deialdia egin du Loiuko
Udalak.
Epea: deialdiaren iragarkia Estatuko Aldizkari Ofizialean argitaratu eta hogei egunera.
Informazioa: Loiuko Udala Herriko enparantza, 1. 48180 Loiu.
Telefonoa: 94-4712310
Iturria: 2012-04-18ko 74 BAO,
8824. orria.
Armintza hondartzarako
hondartzaina
Deialdigilea: Lemoizko Udala.
Baldintzak:
pEskola-ziurtagiria edukitzea.
pEuskarako bigarren hizkuntz
eskakizuna edukitzea.
pIgeri egiten jakitea.
Edukia: Lemoizko Udalak hondartzain bat lehiaketa oposizio
sistemaren bidez kontratatzeko
oinarriak onetsi ditu. Hondartzainak Armintzako ( Lemoiz )
hondartzan egingo du lan
2012ko udan (ekainaren 1etik
urriaren 15era), lanaldi osoan
eta aldi baterako kontratuarekin.
Epea: 2012-05-07
Informazioa: Lemoizko Udala
Urizar auzoa, 56. 48620 Lemoiz.
Telefonoa: 94-6879009
Faxa: 94-6879268
Helbide elektronikoa: [email protected]
Kanalape hondartzarako
hondartzaina
Deialdigilea: Gautegiz Arteagako Udala.
Baldintzak:
pLangabezian egotea.
p18 urtetik gora izatea.
pIgeri egiten jakitea.
pEskola-ziurtagiria edukitzea.
pEuskarako bigarren hizkuntz
eskakizuna edukitzea.
Edukia: Kanalape hondartzan,
2012ko ekainaren 1etik urriaren
15arte hondartzain lanak egiteko pertsona bat hartzeko deialdia egin du Gautegiz Arteagako
Udalak.
Epea: 2012-04-30
Informazioa: Gautegiz Arteagako Udala. Herriko Enparantza, 1. 48314 Gautegiz Arteaga.
Telefonoa: 94-6252953
Bake epailea eta ordezkoa
Bakion
Deialdigilea: Bakioko Udala.
Baldintzak:
pEspainiar herritartasuna izatea.
p18 urte beteak izatea.
pEuskaraz, gutxienez hizketarako gaitasuna izatea.
pKargu politikorik edota sindikalik ez izatea.
pFuntzionario edo administrazioko langile ez izatea,ez eta horien ardurapeko organismo batekoa ere (irakaskuntzan edo
ikerketan dihardutenak salbu).
pAbokatu edo prokuradore lanetan ez aritzea.
pAholkularitza Juridikoan ez jardutea, ordainduta zein ordaindu gabe.
pBakioko udalerrian bizitzea.
pLanpostu honetarako inolako
ezgaitasunik, bateraezintasunik
eta debekurik ez izatea.
Edukia: Bake epailea eta ordezkoa hartzeko deialdia egin
du Bakioko Udalak. Aukeratuari
lau urterako kontratua egingo
diote.
Lotura: www.bizkaia.net/lehendakaritza/Bao_bob/2012/
01/20120113a009.pdf#page=
46.
Informazioa: Bakioko Udala.
Agirre Lehendakariaren plaza, 2.
48130 Bakio.
Webgunea: www.bakio.org.
Telefonoa: 94-619 40 01.
Faxa: 94-619 31 18.
Helbide elektronikoa:
[email protected].
Iturria: BAO, 9. zenbakia,
2012ko urtarrilaren 13koa.
EAE
Gipuzkoa
Udaleku irekietarako
begiraleen lan poltsa
Zestoan
Deialdigilea: Zestoako Udala.
Baldintzak:
p18 urte izatea.
pEuropako Batasuneko kide
izatea.
pEuskaraz jakitea.
Edukia: udalak antolatzen dituen udalekuetarako begiraleen lan poltsa osatzeko deialdia
egindu Zestoako Udalak.
Entregatu beharrekoak: eskabide-orria beteta, nortasun agiriaren fotokopia, eta aipatutako
merituen ziurtagiriak.
Epea: 2012-05-09
Informazioa: Zestoako Udala.
Foru plaza, 1. 20740 Zestoa.
Telefonoa: 943-147010
Helbide elektronikoa:
[email protected]
Lotura:
http://www.zestoa.net/eu/ficheros/9_6173eu.pdf
Iturria:
http://www.zestoa.net/eu/ht
ml/9/2094.shtml
Udalekuetarako
begiraleak Arrasaten
Deialdigilea: Txatxilipurdi Elkartea
Baldintzak:
p18 urte beteta izatea.
pEuskaraz jakitea.
Edukia: uztailean Arrasateko
udaleku irekietan edo udaleku
itxietan begirale moduan lan
egiteko begiraleak behar dira.
Epea: 2012-05-11
Bederatzi irakasle
agregatu EHUn
Deialdigilea: Euskal Herriko
Unibertsitatea.
Baldintzak:
pDoktore titulua izatea.
pElebidun izatea eskatzen den
lanpostuetara aurkezten diren
hautagaien irakaskuntzarako
euskara gaitasun dutela egiaztatu beharko dute.
Edukia: bederatzi irakasle agregatu hartzeko deialdia egin du
Euskal Herriko Unibertsitateak.
Jakintza arloak: ingeniaritza kimikoa, kimika orgnikoa, aroaren
historia, administrazio zuzenbidea, antropologia, farmakologia, ingeniaritza mekanikoa, genetika eta zoologia.
Tasak: 20,34 euro.
Epea: 2012-05-11
Harremanetarako:
pBizkaian: Leioako Campuseko
Errektoregokoa.
pGipuzkoan: Gipuzkoako Campuseko Errektoreordetzakoa.
Ignacio Barriola eraikina. Elhuyar plaza, 1. Donostia.
pAraban: Arabako Campuseko
Errektoreordetzakoa. Izardui
komandantea, 2. Gasteiz.
Iturria: 2012-04-23ko 79. EHAA
Lapurdi
Zerbitzu teknikoen
arduraduna Bokalen
Deialdigilea: Bokaleko Herriko
Etxea.
Edukia: Bokaleko Herriko Etxeak zerbitzu teknikoen arduraduna behar du. Lanpostua ingeniarientzat edo teknikarientzatda. Honako eginbeharrak
izango ditu:
pBokaleko zerbitzu teknikoen
zuzendaritza eta koordinaketa
(eraikuntza, berdeguneak, errepideak, aparkalekuak...).
pHerrilanen programazioa, jarraipena eta kontrola.
pUdal proiektuen kontrol teknikoa egitea.
pMerkatu publikoen lanketa
eta jarraipen teknikoa.
pHigiene eta segurtasun neurriak betearaztea.
pHirigintza sailarekin elkarlanean aritzea.
pMaterialen kudeaketa.
pHirigintza dosierren jarraipen
teknikoa.
Baldintzak:
pGoi formakuntza teknikoa
(BAC+2 gutxienez).
pGaitasun teknikoa.
pAurrekontuen eta merkatu publikoen ezagutza.
pInformatikaren ezagutza.
pEsperientzia antzeko lan batean.
pTaldeak gidatzeko gaitasuna.
pAbuztuaren 1ean bete beharreko lanpostua.
Informazioa: Bokaleko Herriko
Etxea. Lucie Aubrac karrika, 1.
64.340 Bokale.
Webgunea: www.agglo-bab.fr
Lotura: www.lagazettedescommunes.com.
dia egin du Nafarroako Unibertsitate Publikoa
Jakintza arloak: nazioarteko
zuzenbide publikoa eta nazioarteko harremanak; ingeniaritza elektrikoa; teknologia elektronikoa; seinalearen teoria eta
komunikazioak; jariakinen mekanika; materialen zientziak eta
ingeniaritza metalurgikoa; fabrikazio prozesuen ingeniaritza;
makinak eta motor termikoak.
Tasak: 40 euro.
Epea: 2012-05-02
Informazioa: Nafarroako Unibertsitate Publikoa. Arrosadia
Campusa. 31006 Iruñea.
Telefonoa: 948-425600
Iturria: 2012-04-19ko 74. NAO.
Nafarroa
Bi lorezain Zizur Nagusian
Gizarte-langile edo
hezitzailea Iruñean
Deialdigilea: Navarra Fundazioa
Baldintzak:
pGizarte langintza edo gizarte
hezkuntzako titulua izatea.
pB motako gidaibaimena izatea.
Edukia: gizarte-langile edota
hezitzaile lanpostu bat betetzeko deialdia egin du Navarra
Fundazioak. Aukeratuari lan
kontratu mugagabea egingo
diote, urten 21.826,08 euroko
soldata gordinarekin. Gainontzeko hautagaiekin lan poltsa
eratuko da.
Tasak: 25 euro.
Epea: 2012-05-10
Nora jo: Navarra Fundazioa.
San Miguel 7-9-11. 31001 Iruñea.
Iturria: 2012-04-25ko 78. NAO.
Bi saxofoi eta txistu
irakasle Iruñean
Deialdigilea: Iruñeko Udala.
Baldintzak:
pMusikako erdi mailako titulua
izatea.
Edukia: musika eskolarako bi
saxofoi eta txistu irakasle hartzeko deialdia egin du Iruñeko
Udalak. Aukeratuei aldi baterako kontratuak egingo dizkiete.
Epea: 2012-05-10
Nora jo: Iruñeko Udala. Erregistro Orokorra. Condestable Jauregia. Kale Nagusia, 2. Iruñea.
Telefonoa: 948-420 100
Iturria: 2012-04-20ko 75. NAO
Bederatzi irakasle doktore
Nafarroako
Unibertsitatean
Deialdigilea: Nafarroako Unibertsitate Publikoa.
Baldintzak:
pDoktorea izatea.
pHizkuntza gaitasuna euskaraz
duten lanpostuak eskatzen dituzten izangaiek EGA titulua
edo baliokidea titulua eduki behar dute.
Edukia: kontratupeko bederatzi
irakasle doktore hartzeko deial-
Deialdigilea: Zizur Nagusiko
Udala.
Baldintzak:
pNekazaritza jardueren arloko
erdi mailako heziketa zikloei dagokien titulua edo lehen mailako lanbide heziketako nekazaritza adarreko titulua edo bi horien baliokidea izatea.
pB motako gida baimena izatea.
Edukia: bi lorezain hartzeko
deialdia egin du Zizur Nagusiko
Udalak. Bi lanpostuak txanda
irekian esleituko dira; beste bi,
ostera, igoera txandan.
Tasak: 18 euro.
Epea: 2012-05-18
Informazioa: Zizur Nagusiko
Udala. Erreniega Parkea. 31180
Zizur Nagusia.
Telefonoa: 948-181896
Helbide elektronikoa: [email protected]
Iturria: 2012-04-18ko 73. NAO.
Lau udaltzain
Zizur Nagusian
Deialdigilea: Zizur Nagusiko
Udala
Baldintzak:
pAdinez nagusia izatea baina
36 urte bete gabe izatea.
pbatxilgoko titulua, bigarren
mailako lanbide heziketakoa
edo haien pareko beste tituluren bat izatea.
pLanpostu honetako baldintza
fisiko eta psikikoak betetzea.
pGizonezkoek gutxienez 1,65
metroko altuera izatea eta
emakumezkoek 1,60 metrokoa.
pGutxienez, A edo A2, B eta
BTP gidamainen jabe izatea.
Edukia: lau udaltzain lanpostu
betetzeko deialdia egin du Zizur
Nagusiko Udalak.
Epea: 2012-05-05
Loturak:
phttp://www.navarra.es/hom
e_es/Actualidad/BON/Boletines/2012/66/Anuncio-0/
phttp://www.navarra.es/hom
e_eu/Actualidad/BON/Boletines/2012/66/Anuncio-0/
Informazioa: Erregistro Orokorra. Nafarroako Gobernua Karlos III.aren etorbidea, 2. 31002
Iruñea.
2012ko apirilaren 29a • Egitura
Lan eskaintza publikoa 29
Iturria: 2012-04-04ko 66. NAO.
Bekak
Atzerrian master
ikasketak egiteko
Nafarroa bekak
Deialdigilea: Nafarroako Gobernua
Baldintzak:
pNafarroan jaioa izatea, Nafarroan erroldatua izatea gutxienez bost urtez —horretarako,
erroldaren ziurtagiri aurkeztu
beharko da— edo eskabidea
aurkeztu aurreko urtean egoitza
Nafarroan duen enpresa edo
erakunde batean lanean aritu
izatea inoren konturako langile
gisa.
pUnibertsitate ikasketa ofizialen lizentziatura edo diplomatura titulua edukitzea edo unibertsitate ikasketak —graduatu
ondokoak ez— gehienez azken
hamar urteetan bukatuak izatea.
pMaster programa batean
onartua izana, behin-behinean
edo behin betiko.
Edukia: atzerrian master ikasketak egin ahal izateko bekak
eskatzeko deialdia egin du Nafarroako Gobernuak.
Iraupena: gutxienez ikasturte
bat eta gehienez bi ikasturte.
Dirua: gehienez 64.000 euro.
Epea: 2012-06-01
Harremanetarako: Herritarren
arretarako bulegoa. Avenida
Roncesvalles, 11. Iruñea.
Telefonoa: 012
Helbide elektronikoa: [email protected]
Iturria: 2012-04-20ko 75. NAO
Nekazaritza eta
abeltzaintza alorrean
trebatzeko bekak
Deialdigilea: Bizkaiko Foru Aldundia.
Baldintzak:
pAzken bi urte hauetan nekazaritza ikasketak Euskal Autonomia Erkidegoan kokaturiko nekazaritza eskola batean eginak
izatea.
pNekazaritzan bi urte baino
gehiagoko lanbide-eskarmentua duela edota gutxienez 150
irakastorduko trebakuntzaikastaroak egin dituela egiaztatzea.
pEuskal Autonomia Erkidegoko
nekazaritza eskolaren batek
edo kudeaketa zentroek edota
sektoreko elkarteek emandako
abala duen proiektua, nahiz balorazio batzordeak interesekotzat jo dezan proiektu berriztatzaileren bat aurkeztea.
pProiektua garatzeko aukeratutako Bizkaiko nekazaritza-ustiategiko titularraren adostasuna izatea eta ustiategi horretan
bertan burutzea egiaztatzea.
Nekazaritza Sailak NEGE-tan
jarduteko prest daudela agertu
duten pertsona titularrekin harremanetan jartzeko bideak
erraztuko ditu.
pEz da proiekturik onartuko,
pertsona onuradunak beka garatzeko planteatzen dueneko
nekazaritza-ustiategiaren titularrekin lerro zuzeneko senidetasun-loturarik izanez gero.
Edukia: nekazaritza eta abeltzaintza alorrean trebatzeko
bekak eskatu ahal izateko
deialdia egin du Bizkaiko Foru
Aldundiak. Beken emakida norgehiagoka araubidea erabiliz
egingo da.
Epea: 2012-05-21
Informazioa: Bizkaiko Foru Aldundia. Nekazaritza Garatzeko
Zerbitzua. Lehendakari Agirre,
9-6. solairua. 48014 Bilbo.
Telefonoa: 94 -4068000
Iturria: 2012-04-19ko 75 BAO,
8855 2005-05-31ko 102 BAO,
12322.
sunaren hobekuntza. Dirulaguntzak lehiaren araubideari jarraituz emango dira.
Eskabideak: Arabako Foru Aldundiaren Erregistro Orokorrean aurkeztuko dira (Probintzia
plaza 5, 01001 Gasteiz), edo
itundutako udaletako erregistro
orokorretan, eta Ekonomia Sustapen eta Enplegu Zerbitzuari
(Arabako Foru Aldundiko Ekonomia Sustapenaren Zuzendaritza) zuzenduko zaizkio.
Epea: 2012-05-04
Harremanetarako: Arabako
Foru Aldundiaren Erregistro
Orokorra. Probintzia plaza, 5.
01001 Gasteiz.
Telefonoa: 945-181818
Lotura:
http://www.alava.net/botha/Boletines/2012/042/2012_042_B.pd
f
Iturria: 2012-04-13ko 42. ALHAO, 3.737. orria.
Araban berrikuntza
sustatzeko laguntzak
Merkataritza arloan
euskararen presentzia
sustatzeko diru laguntzak
Gasteizen
Deialdigilea: Arabako Foru Aldundia. Ekonomia Sustapenaren eta Foru Administrazioaren
Saila.
Baldintzak:
pArabako Lurralde Historikoan
helbide soziala eta fiskala duten enpresa txiki eta ertainak
(ETE), beren osaera juridikoa
edozein dela ere, edota produkzio zentro bat edo zerbitzu zentro bat lurralde historikoaren
barruan daukatenak. Eskaera
egiten duen unetik eta bere sorrerara gutxienez urtebeteko
epea igaro behar izango da.
pAraban helbide fiskala duten
autonomoak.
pAraban produkzio edo zerbitzu zentroren bat duten teknologia edota ikerketa zentroak.
pAraban irakaskuntza unitateren bat duten unibertsitate zentroak.e) Sozietate eta zerga
egoitza Araban duten fundazioak eta enpresa elkarteak.
Edukia: dirulaguntzak ematea
Araban berrikuntza sustatuko
duten proiektuak edota ekintzak burutu daitezen. Horrela
babestu egin nahi dira Arabako
ekonomiaren modernizazioa,
produktibitatearen igoera eta
produkzio ehunaren lehiakorta-
Deialdigilea: Gasteizko Udala.
Euskara Zerbitzua.
Baldintzak:
pBizilekua Gasteizko udalerrian
izatea.
pMerkataritza jardueraren batean aritzea.
pDiruz laguntzen diren lanak
2012ko apirilaren 1etik 2012ko
abuztuaren 31ra bitarteko epean egin izana.
pJarduera enpresa txikitzat jotakoa izatea.
Edukia: merkataritza arloan
euskararen presentzia sustatzeko diru laguntzak eskatzeko
deialdia egin du Gasteizko Udalak.
Eskabideak: Gasteizko Udalaren Erregistro Nagusian. Olagibel, 2.
Epea: 2012-09-03
Informazioa: Gasteizko Udala.
Euskara Zerbitzua. Santa Maria
11. Etxanobetarren Etxea. 01001
Gasteiz.
Telefonoa: 945-161522
Lotura:
http://www.alava.net/botha/Boletines/2012/041/2012_041_B.pdf
Iturria: 2012-04-11ko 41. ALHAO, 3.714. orria.
Bilboko Arte Eder
museoaren Manterola
bekak
Deialdigilea: Bilboko Arte Eder
museoa.
Baldintzak:
pUnibertsitateko tituludina izatea, 2007az geroztik lizentziatuapGehienez 30 urte izatea.
pEspainieraren ezagutza frogatzea.
Edukia: Bilboko Arte Eder museoak arlo ezberdinetan prestatzeko zortzi beka ditu laneratzen laguntzeko, nork bere burua prestatzea bultzatzeko eta
gazteak lanera hurbiltzeko. Hurrengo sailetarako plazak deitu
ditu: kontserbazio eta zaharberritze saila; kultura ekintza eta
hezkuntza saila; bilduma saila;
artxibo saila; liburutegi saila;
erakusketa saila; administrazio
eta finantza saila; eta komunikazio saila.
Iraupena: bederatzi iraupena.
Epea: 2012-05-21
Informazioa: Bilboko Arte Eder
museoa. Museo plaza, 2. 48011
Bilbo.
Telefonoa: 94-4396060
Araban ekiteko eta
enpresa berriak sortzeko
laguntzak
Deialdigilea: Arabako Foru Aldundia. Ekonomia Sustapenaren eta Foru Administrazioaren
Saila.
Baldintzak:
pEnpresa unitate berri bat egiteko proiektua duten banakako
sustatzaileak. Dirulaguntza ordaindu baino lehen, banakako
sustatzaileek sozietate eta zerga egoitza Araban eduki beharko dute, eta lurralde historikoko
udalerri batean Jarduera Ekonomikoen gaineko Zergan altan
egon.
pBeren jarduera dibertsifikatu
nahi duten Arabako enpresak,
enpresa unitate berri bat sortzeko proiektu zehatz bat aurkezten badute, eta proiektu horrek aurrekoak ez bezalako nortasun juridikoa badu.
pEgoitza Arabatik kanpoan duten eta gure lurraldean jardueragune bat ezartzen duen enpresa edo sustatzaileak.
pLehendik eraturik dauden Arabako enpresak, eskaera aurkeztean bi urte baino gutxiago izan
eta artean merkaturatze fasean
badaude.
Edukia: Araban ekintzaileentzako eta enpresa berriak sortzeko babesa ematea, ondoko
hauei arreta eta babes berezia
eskainiz: enpresa berritzaileak,
Arabako enpresa bilbadurari dibertsifikazio jarduerak eta teknologia berriak eransten dizkiotenak, balio erantsi handia eta
Egitura • 2012ko apirilaren 29a
30 Lan eskaintza publikoa
hazkunde ahalmena dituztenak.
Eskabideak: Arabako Foru Aldundiaren Erregistro Orokorrean aurkeztu behar dira (Probintzia Plaza, 5 – 01001, VitoriaGasteiz), edo itundutako
udalen erregistro orokorretan.
Ekonomia Sustapen eta Enplegu Zerbitzuari zuzendu behar
zaizkio (Arabako Foru Aldundiaren Ekonomia Sustapenaren
Zuzendaritza).
Epea: 2012-05-11
Informazioa: Arabako Foru Aldundiaren Erregistro Orokorra.
Probintzia plaza, 5. 01001 Gasteiz.
Telefonoa: 945-181818
Loturak:
http://www.alava.net/botha/Boletines/2012/042/2012_042_B.pd
f
Iturria: 2012-04-13ko 42. ALHAO, 3.748. orria.
Aholkularitza eta analisi
arloko praktikak
Gasteizen
Deialdigilea: Novia Salcedo
Fundazioa.
Baldintzak:
p32 urte baino gutxiago izatea.
pLangabezian egotea, ezinbestekoa.
pNekazaritzako ingeniari teknikoa izatea, nekazaritzan eta elikadura industrian espezializatua.
pIngelesez jakitea.
pEuskaraz jakitea.
Edukia: Gasteizen nekazaritzako elikagaien esparruan aholkularitza eta analisi arloko praktikak egiteko deialdia egin du
Novia Salcedo Fundazioak.
Iraupena: 40-50 orduko prestakuntza teorikoa; urtebeteko
egonaldia enpresaren batean.
Dirua: 9.000 euro.
Epea: Lanpostuak bete arte.
Informazioa: Novia Salcedo
Fundazioa Iparragirre 9.
48009 Bilbo.
Telefonoa: 94 423 04 32.
Helbide elektronikoa:
[email protected].
Webgunea:
www.noviasalcedo.es.
Europako arkitektura
estudioetan praktikak
egiteko hogei beka
Deialdigilea: Caja de Arquitectos Fundazioa.
Baldintzak:
Ikasleak:
pEspainiako edozein arkitektura eskolatan gutxienez arkitektura titulua lortzeko beharrezkoak diren kredituen %60 lortuta izatea.
p2011-2012 ikasturtean Espainiako edozein arkitektura eskolatan matrikulatuta egotea.
pArkitekto titulua Espainiako
edozein arkitektura eskolatan
2001eko apirilaren 30a baino
geroago lortua izatea.
Edukia: Europako zenbait arkitektura estudiotan praktikak
egiteko hogei beka emateko
deialdia egin du Caja de Arquitectos Fundazioak. Parte hartzeko, bi modalitate daude:
ikasketa espedientearena bata,
eta kasu praktiko bat ebaztea
bestea. Hamar beka izango dira
modalitate bakoitzean.
Dirua: 7.000 euro praktikak Espainiako estudio batean egiten
direnean; 9.000 euro praktikak
Europako beste herrialderen
batean egiten direnean.
Epea: 2012-04-30.
Informazioa:
Fundacion Caja de Arquitectos.
Arcs 1. 08002 Bartzelona.
Telefonoa: 99 6011115.
Helbide elektronikoa: [email protected]
Euskara ikasteko
laguntzak Gasteizen
Deialdigilea: Gasteizko Udala.
Baldintzak:
pBi programetan bete beharrekoak:
-16 urte baino gehiago izatea.
2011-2012ko ikasturtea hasi ondoren betetzen badira urteak,
hortik aurrerakoari dagokion
diru laguntza baino ezingo da
jaso.
-Ikasturtea hasten den eguna
baino urtebete lehenagotik eta
ikastaroak dirauen bitartean
Gasteizko udalerrian erroldatuta egotea.
-Ikasturteko azterketak gainditzea.
pPrograma bakoitzari dagozkion eskakizunak:
-Programa arrunta; herritarrentzat, oro har: laugarren oinarrian
ezarritako diru sarreren muga
ezingo dute gainditu eskatzaileek.
-Batetik, gurasoentzako berariazko programa; bestetik, aisialdiko begirale eta eskola kiroleko entrenatzaile edo begiraleentzakoa, edo horretarako
ikasketak egiten ari direnentzakoa. Eskakizun hauetakoren bat
bete beharko dute eskatzaileek:
2004tik aurrera –urte hori barne— jaiotako haur baten aita,
ama edo tutore izatea; 20112012ko ikasturtean aisialdiko
begirale, edo eskola kiroleko entrenatzaile edo begirale gisa lan
egitea; titulazio horietako ikasketak egiten aritzea 20112012ko ikasturtean.
Edukia: Gasteizko Udalak
deialdia egin du 2011-2012ko
ikasturtean euskara ikasteko laguntzak emateko. 2011ko
uztailetik 2012ko ekainera bitartean egiten diren ikastaroetarako emango dituzte diru laguntzak.
Eskabideak aurkezteko: Norberak aurkeztu beharko ditu,
Olagibel kaleko herritarrei laguntzeko bulegoan edota gizarte etxeren batean.
Epea: 2012-07-31.
Informazioa: Gasteizko Udala.
Herritarrekiko Harremanetarako Saila. Euskara zerbitzua.
Santa Maria, 11 - Etxanobetarren Etxea.
01001 Gasteiz.
Telefonoa: 945-16 15 22.
Lotura: ww.alava.net/botha/Boletines/2011/094/2011_094_B.pdf
Iturria: 2011-08-10eko 94. ALHAO, 8.565. orria.
Ingeniaritza arloko
praktikak Laudion
Deialdigilea: Novia Salcedo
Fundazioa.
Baldintzak:
p32 urte baino gutxiago izatea.
pLangabezian egotea.
pIngeniari teknikoa izatea, mekanikan espezializatua.
pIngelesez jakitea.
Edukia: Laudion ingenaritza arloko praktikak egiteko deialdia
egin du Novia Salcedo Fundazioak.
Iraupena: 40-50 orduko prestakuntza teorikoa eta 6 hilabeteko egonaldia enpresaren batean.
Dirua: 3.660 euro.
Epea: Lanpostuak bete arte zabalik.
Informazioa: Novia Salcedo
Fundazioa Iparragirre 9, 1 (Juan
Ajuriagerra izkina).
48009 Bilbo.
Telefonoa: 94-423 04 32.
Posta elektronikoa:
[email protected].
Webgunea:
www.noviasalcedo.es.
Administrazio arloko
praktikak Gasteizen
Deialdigilea: Novia Salcedo
Fundazioa.
Baldintzak:
p32 urte baino gutxiago izatea.
pLangabezian egotea.
pAdministrazioa eta finantzak,
enpresen administrazio eta zuzendaritza edota ekonomia
ikasketak izatea.
pIngelesez jakitea.
Edukia: Gasteizen administrazio arloko praktikak egiteko
deialdia egin du Novia Salcedo
Fundazioak.
Iraupena: 40-50 orduko prestakuntza teorikoa eta 6 hilabeteko egonaldia enpresa batean.
Dirua: 4.200 euro.
Epea: lanpostuak bete arte.
Infromazioa: Novia Salcedo
Fundazioa. Iparragirre 9, 1
(Ajuriagerra kaleko izkinan).
48009 Bilbo.
Telefonoa: 94-423 04 32.
Helbide elektronikoa:
[email protected].
Lotura:
www.noviasalcedo.es.
Haurren eta gazteen
aisialdiko hezitzaileak
prestatzeko eskolen
ikastaroetarako diru
laguntzak Araban
Deialdigilea: Arabako Foru Al-
dundia. Gazteriaren Foru Erakundea.
Baldintzak:
pHaurren eta gazteen aisialdiko
eskolak, ofizialki onartuta badaude eta Araban ematen badituzte ikastaroak.
pDiru laguntzak ematean lehentasuna izango dute Arabako
Lurralde Historikoan onartuta
dauden eskolek, ikastaroak
onartuta izan baina jatorria beste lurralde batzuetan dutenen
aldean.
Edukia: haurren eta gazteen aisialdi eskolei dirulaguntzak
ematea; hain zuzen ere, haurrekin eta gazteekin aisialdian jarduten duten pertsonak prestatzeko ikastaroak garatzen dituzten eskolei. Ibilgetuko
inbertsioak laguntzetatik kanpo
geratzen dira.
Eskabidea: Gazteriaren Foru
Erakundean. Probintzia plaza 5,
4.
Epea: 2012-05-11
Harremanetarako:
Gazteriaren Foru Erakundea
Probintzia plaza 5, 4.
01001 Gasteiz.
Telefonoa: 945-181988
Faxa: 945-181768
Helbide elektronikoa:
[email protected]
Lotura:
www.alava.net/botha/Boletines/2012/041/2012_041_B.pdf
Iturria: 2012-04-11ko 41. ALHAO, 3.684. orria.
Praktikak Londresko
Europako
Medikamentuen
Agentzian
Deialdigilea: Europako Medikamentuen Agentzia.
Baldintzak:
pUnibertsitateko titulua izatea,
ezinbestekoa.
pIngelesa eta EBko beste hizkuntza bat menderatzea, ezinbestekoa.
Edukia: Londresen ordaindutako praktikak egiteko deialdia
egin du Europako medikamenduen Agentziak.
Dirua: hilean 1.630 euro.
Epea: 2012-06-01.
Informazioa:
European Medicines Agency, 7.
Westferry Circus.
Canary Wharf.
Londres E14 4HB.
Erresuma Batua.
Telefonoa:
+44 (0)20 7418 8400.
Emakumeen eta gizonen
aukera eta tratu
berdintasunaren arloko
proiektuak diruz
laguntzeko deialdia
Deialdigilea: Gasteizko Udala.
Berdintasunerako Zerbitzua.
Baldintzak:
pIrabazi-asmorik gabeko elkarteek jaso ahal izango dute dirulaguntza, baldin eta herritar erakundeen udal erregistroan ize-
na eman eta beren jardueraeremua Gasteizko udalerrian
badute.
Informazioa: 2012-06-30.
Gasteizko Udala. Berdintasunerako Zerbitzua. Santa Maria
11- Etxanobe Etxea. 01001 Gasteiz.
Telefonoa: 945-161345
Faxa: 945-161355
Helbide elektronikoa:
[email protected]
Lotura:
http://www.alava.net/botha/Boletines/2012/038/2012_038_B.pd
f
Iturria: 2012-03-30eko 38. ALHAO, 3.496. orria.
Ordaindu gabeko
praktikak egiteko aukera
Europako Kontseiluan
Deialdigilea: Europako Kontseilua.
Baldintzak:
pEuropako Batasunekoa edo
Bielorrusiakoa izatea.
pUnibertsitateko titulazioa izatea.
pHizkuntza: ingelesa edo frantsesa.
Edukia: Estrasburgoko egoitzan ordaindu gabeko praktikak
egiteko aukera eskaintzen du
Europako Kontseiluak.
Epea: 2012-04-30.
Informazioa:
Traineeship Office Directorate
of Human Resources Council of
Europe.
67075 Strasbourg.
Cedex (Frantzia)
Helbide elektronikoa:
[email protected]
Nazioarteko
nanoteknologiako
laborategi iberiarrean
praktikak egiteko bekak
Deialdigilea: INL International
Iberian Nanotechnology Laboratory.
Baldintzak:
pEspainiako edota Portugalgo
unibertsitate ikaslea izatea,
ezinbestekoa.
pKarrera zientifikoen bigarren
zikloko ikaslea izatea.
pIngeleseko maila altua izatea,
ezinbestekoa.
Edukia: nazioarteko nanoteknologiako laborategi iberiarrean
praktikak egiteko bekak eskatzeko deialdia egin du INL International Iberian Nanotechnology Laboratory.
Tokia: INL, Bragako Campusa,
Portugal.
Noiz: 2012ko ekainetik irailera.
Dirua: 600 euro bidaia eta ostatu gastuetarako.
Epea: 2012-05-01
Informazioa:
INL. International Iberian Nanotechnology Laboratory.
Avenida Mestre Jose Veiga s/n.
4715-330 Braga.
Portugal.
Telefonoa: (351) 253 140 112
2012ko apirilaren 29a • Egitura
Publizitatea 31
Egitura • 2012ko apirilaren 29a
32 Elkarrizketa
Cristina Carrasco · Ekonomista
«Sistema kapitalistak etxeetako
lanaren beharra du iraun ahal izateko»
Krisiak munduko gizartearen zati handi bat aurrez ezagutu
gabeko pobreziara eramango duela dio. Ekonomia Kritikoa
alternatibak proposatu nahi ditu, bide tradizionaletara jo
gabe, aurrera egiteko moduak aurkitzeko.
Jon Bernat Zubiri
Ekonomista eta irakaslea da Cristina Carrasco Bengoa bartzelonarra. Ekonomia Kritikoa sarean
parte hartzen du, eta ekonomia
feminismoari buruzko ikerketan
erreferente nagusietako bat da.
Emakumeek zaintzari buruz duten esperientzia errekuperatzeko
beharra aldarrikatzen du.
G Ekonomia Kritikoa sareko kidea
zara.Zer da sare hori eta nolatan sortu zen?
E Ekonomia kritikoari buruzko
aurreneko jardunaldiak Madrilen egin ziren, 1998an, Unibertsitate Konplutentseko Ekonomia
Fakultatean. Ordutik bi urtean
behin egin dira, hainbat hiriburutan, txandakatuz. Bartzelonako
Lan eta Dokumentazio Zentroan
elkartzen ziren ekonomisten ekimenez hasi zen guztia. Hainbat
talde biltzen ziren zentro horretan; tartean, ekonomista heterodoxoak. Unibertsitate Konplutentseko ekonomista talde batek,
Euskal Herriko Unibertsitateko
beste batek, beste hainbat taldetako kideek eta sindikatuek ere
erakutsi zuten interesa. Jardunaldien jarraipenak aukera eman
du Ekonomia Kritikoa sarea sortzeko eta aldizkari elektronikoa
mantentzeko (www.revistaeconomiacritica.org).
G Zein dira sarearen helburu nagusiak?
E Ekonomia kritikoak eztabaidarako gune bat izatea da jardunaldien nahiz aldizkariaren helburua. Eta ekonomia kritikotzat
ulertzen dugu ez partekatzea edo
eztabaidan jartzea akademian
nagusitzen den ekonomia ofizialagoaren planteamenduak nahiz
indarrean jartzen ari diren politika ekonomikoak.
G Eskola bateko baino gehiagoko
ekonomistak zaudete: pentsaera
marxistakoak, ekologistak, poskeynesiarrak, feministak, instituzionalistak...Horien guztiak elkarren artean zertan datoz bat?
E Ikuspegi ezberdineko jendea
bat etortzea ez da erraza, eta ez
planteamendu ezberdinen arte-
ko akordio faltagatik. Eskola
bakoitzak indar berezia jartzen
du bere aztergaian, eta horren
atzean, noski, ideologia politiko
bat dago. Orokorrean, uste dut
eskola bakoitzak bere gaiari ematen diola lehentasuna, baina multzoak duen garrantzia ahaztu
gabe. Eta jardunaldiak nahiz
aldizkaria laguntzen ari dira alde
horretatik, joerak eta pertsonak
gerturatzen ari garelako helburu
batekin: marko analitiko komunak eraikitzen saiatu nahi dugu,
horien bidez eragin kolektiboa
izan eta politika ekonomiko
berriak proposatzeko. Hain
zuzen, azken bi jardunaldien
ondoren, manifestu bat publikatu dugu.
«Marko analitiko
komunak eraiki
nahi ditugu, politika
ekonomiko berriak
proposatzeko»
«Sistema
kapitalista ez da gai
behar duen lan
indar guztia
eraikitzeko»
G Hainbeste dimentsiotako krisi
honek —finantza krisia, zorrarena,
gizartearena— nolako kostuak eragingo dituela uste duzue?
E Itxura guztien arabera, erabat
ondorio atzerakoiak utziko ditu
krisiak, eta munduko gizartearen
zati handi bat aurrez ezagutu gabeko pobreziara eramango du.
Gainera, egoera kaotiko honetaz
baliatzen ari dira ideologiaren
atzeraldi orokor bat bultzatzeko.
Horregatik, saiatu behar dugu
aurrerabiderako balizko aukerak
topatzen, bide tradizionaletara jo
gabe.
G Ekonomia Kritikoa sareko kidea
ez ezik, ekonomia feministaren ikertzailea ere bazara. Zertan datza ekonomia pentsamenduaren eskola
hori? Nola antolatzen duzue ekonomia androzentrikoarekiko kritika?
E Hiru ideia nabarmenduko nituzke. Alde batetik, ekonomia
merkatuaren mugetatik harago
doala uste dugu, hau da, ordaindu
gabeko etxeko lanak ere ekonomiaren parte direla diogu. Analisi horri jarraituz, ikus daiteke sistema kapitalista ez dela gai sistema gisa funtzionatzeko behar
duen lan indar guztia eraikitzeko,
etxetik eraikitzen dela zati handi
bat. Soldatek parte hartzen dute
prozesu horretan, baina ez dira
aski; ordaindu gabeko lan handia
behar da. Hau da, sistema kapitalistak etxeetako lanaren beharra
du iraun ahal izateko.
G Zein da bigarren ideia?
E Etxeko lanaren azterketa.
Ekonomia feministak zaintza
lana atzeman du, edo, sinpleki,
bizitzaren zaintza. Zaintza etxeko
lanetik haratago doa; alderdi subjektiboak, emozionalak, afektiboak eta beste ditu berekin. Etxeetan jasotzen ditugu aurreneko
harreman afektiboak, balioak
ikasten ditugu, mintzaira, nortasun sexuala eraikitzen dugu...
Baina ez da bizitzako lehen urteetako kontua bakarrik. Gero ere
egunero joaten gara etxera indarrak hartzera, atseden hartzera,
eta han finkatzen ditugu sare
afektibo eta emozionalak. Zahartzaroan ere etxeak dira oraindik
zaintzaren arduradun nagusiak.
Pertsonok elkarren menpekoak
gara, eta gure menpekotasunei
erantzunak emango dizkien zaintza behar dugu. Gorputz ahuletan bizi garen isla da hori.
G Horregatik egiten duzue borroka
kapitalaren pilaketaren ordez ekonomiaren erdigunean bizitzaren bideragarritasuna jartzeko?
E Hirugarren ideia bigarrenari
lotuta dator. Ekonomia feministak, haren garrantziaz jabetuta,
ekonomiaren erdigunean kokatzen du zaintza. Beste mugimendu sozial batzuek ere planteatzen
dute bizitza kapitalaren gainetik
dagoela. Ezberdintasun bat dago,
ordea: ongi bizitze horretan, etxe-
BERRIA
etan egindako zaintza ez dute elementurik garrantzitsuena balitz
bezala ikusten. Beste alderdi
batzuk hartzen dituzte kontuan,
Amartya Senek gaitasunen garapenean sostengatutakoak, baina
ez dituzte sartzen gaur egun
etapa guztietan emakumeek egi-
ten dituzten zaintza lanak. Ideologia patriarkalak markatzen du
ezberdintasun hori. Pertsona
asko, gizonak bereziki, ez dira gai
ikusteko zein garrantzitsua den
emakumeek bizitzaren zaintzari
buruz duten esperientzia berreskuratzea.