Euskal Herriko errepideetan 113 lagun hil ziren iaz - datu
Transcription
Igandea Urtarrilaren 2a 2011. IX. urtea 2.337. zenbakia 1,60 € www.berria.info Zaldi bat Zaldibiarat Bidaia eta mendi kroniken lehiaketako irabazlea q 38-39 Liburutegi berriak Teknologiak aldatu egin du liburutegien izaera q GEHIGARRIA Euskal Herriko errepideetan 113 lagun hil ziren iaz, 2009an baino lau gehiago Hego Euskal Herrian ez da aldatu hildakoen kopurua: Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan 67 lagun hil dira berriro, eta Nafarroan ere 2009an adina lagun hil dira, 38 q 2-3 MARCELO SAYAO / EFE Eten egin da azken urteetako jaitsiera etengabea, eta Ipar Euskal Herrian izan da aldaketarik handiena: zortzi lagun hil dira 2010ean, 2009an baino lau gehiago DRousseffek hartu du Lularen lekukoa. Dilma Rousseff da atzodanik Brasilgo presidentea. Kargu horretan ariko den lehen emakumezkoa da Brasilen, eta herrialde horretako emakumezkoak izan ditu horregatik gogoan presidente gisa emandako lehen hitzaldian. «Guztientzat» gobernatuko duela agindu du. Argazkian, Lula presidente ohia, Roussef presidentea besarkatzen, aginte xingola jarri berritan. q 14 Bakea landu egin behar dela ohartarazi diote Lopezi EAJ,EA eta EB alderdiek Urtezahar eguneko mezuan hitz hutsaletan geratzea leporatu diote ia alderdi gehienek Eusko Jaurlaritzako lehendakariari q 8 p GAUR 40 ORRIALDE q HARIAN 2 «Aro berri bat» irekitzeko asmoz ekin dio Etxerat elkarteak hasi den urteari 21 lagun hil dira Alexandrian, eliza baten kontra egindako eraso batean Milaka kandelak argiztatu zituzten kaleak urteko azken ostiralean,‘Etxean nahi ditugu’lelopean euskal presoen alde egin ziren elkarretaratzeetan q 9 Istiluak izan dira ondoren kristau eta musulmanen artean. Hosni Mubarak Egiptoko presidenteak atentatua gaitzetsi du eta lasaitasunera deitu q 16 IRITZIA 4 EUSKAL HERRIA 8 MUNDUA 14 q KIROLA 17 q AGENDA 25 q PLAZA 30 2 berria 2011ko urtarrilaren 2a, igandea Harian› Errepide istripuak D 2010eko balantzea 113 22.338 8.031 p2010ean errepideetan hildakoak. Zirkulazio istripuetan 113 lagun hil ziren 2010ean Euskal Herrian. 67 Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan hil ziren, 38 Nafarroan eta zortzi Lapurdin, Nafarroa Beherean eta Zuberoan. Ipar Euskal Herrikoak ez dira datu ofizialak. pForuzaingoak gidariei jarritako salaketak. 2010ean, 22.338 salaketa jarri zizkien Foruzaingoak gidariei, 2009an baino 4.700 gutxiago. Gehienak, 12.132 segurtasunari lotutako arau-hausteei lotuta zeuden. 7.992 gehiegizko abiaduran gidatzeagatik. pBideko segurtasunari buruzko ikastaroetan parte hartu duten haurrak. Haurrengan bideko segurtasunari buruzko kontzientzia zabaltzeko, ikastaro ugari antolatu ditu Nafarroako Gobernuak aurten. Lehen eta Bigarren Hezkuntzako 8.031 ikaslek hartu dute parte. Hiru adingabe atxilotuta, ardurarik gabe gidatzeagatik Donostiako Udaltzaingoak hiru adingabe atxilotu zituen herenegun ardurarik gabe gidatzeagatik,eta agintearen aurkako atentatua leporatu zien.04:00 aldera,gurpila zulatuta zeukan auto batean omen zihoazen,eta udaltzainek gelditzeko agindua eman zieten; haiek kasurik egin ez,eta kontrako bidean abiatu ziren. Hildako gehiago errepidean Abenduaren 13an, garraiolari bat hil zen Beran (Nafarroa); gidatzen zuen kamioia errepidetik atera zen. NAFARROAKO GOBERNUA 113 lagun hil dira Euskal Herrian errepide istripuetan, 2009an baino lau gehiago, eta azken urteotako joera irauli egin da Ipar Euskal Herrian zortzi pertsona hil dira, aurreko urteko kopuruaren bikoitza Mikel Lizarralde Donostia 113 pertsona hil dira 2010ean Euskal Herriko errepide sarean izandako istripuetan. Aurreko urtean baino lau gehiago. Azken urteetan, jaitsi eta jaitsi ari zen hildako kopurua, baina jaitsiera eten egin da. Hego Euskal Herrian berdindu egin dira 2009ko datuak. Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan, 67 pertsona hil dira aurten, Jaurlaritzako Herrizaingo Sailak emandako datuen arabera; aurreko urteko kopuru bera. Nafarroan ere 38 hil dira, 2009an bezalaxe. Ipar Euskal Herrian, ordea, bikoiztu egin da kopurua. Gutxienez zortzi lagun hil dira Lapurdiko, Nafarroa Behereko eta Zuberoako errepideetan; 2009an lau izan ziren. Nolanahi ere, hildakoen kopurua urtez urte gutxitu da Hego Euskal Herrian azken hamarkadan. 2000. urtean 305 lagun hil ziren errepideetan; beraz, hamar urtean, %60 jaitsi da hildako kopurua. Azken bi urteotako istripu eta hildako kopurua oso antzekoak izan arren, alderik izan da Hego Euskal Herrian. Izan ere, istripu gutxiagotan hil da jendea aurten, baina bi ezbeharretan zortzi lagun hil ziren apirilean. Elgoibarren eta Orio parean (Gipuzkoa) izan ziren bi istripuak, apirilaren 8an eta 17an hurrenez hurren, eta horietako bakoitzean lau pertsona hil ziren. 2010ean hildakoak eragin dituzten istripuak 55 izan dira Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako errepideetan —2009an, 64 erregistratu zituzten. Istripu gutxiago izaten dira orain herri arteko errepideetan. Hildakoak eragin zituzten 52 istripu erregistratu zituen Ertzaintzak Bi ezbeharretan zortzi lagun hil ziren apirilean, Elgoibarren eta Orio parean 2009an, eta azken urtean 40 izan dira. Aurten lehen aldiz, batera eman ditu Eusko Jaurlaritzak herri arteko errepideetan jazotako istripuen datuak eta herri barruan jazotako istripuenak. 52 pertsona hil dira hiri arteko errepideetan —2009an baino bi gutxiago—, eta udaltzainek, hamabost hildako erregistratu dituzte —2009an baino bi gehiago—. Nafarroan, hildakoetatik 30 gerri arteko errepideetan zendu dira, eta gainerako zortziak herri barruan izandako ezbeharretan. Nafarroan ez da izan hildako ugari eragin duen istripurik, baina abuztuan zazpi pertsona hil ziren errepidean, eta, urtarrilean eta azaroan, bost. Hilabeterik beltzenak izan dira foru erkidegoan. Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan hil diren 67 pertsonatik 44 istripua izan zuten ibilgailuen gidariak ziren. Bederatzi lagun autoko bidaiariak ziren, eta gainerako hamalauak kolpeagatik hil ziren. Nafarroan hildakoei dagokienez, auto errepidetik aterata hil ziren 21; bi ibilgailuren arteko talketan bederatzi; auto batek harrapatutako oinezkoak ziren zazpi; eta istripuetako bat stop bat ez errespetatzeagatik gertatu zen. Istripuetan larri zauritutakoen datuak ere eman ditu Eusko Jaurlaritzako Trafiko Zuzendaritzak. 2010ean, 328 pertsona larri zauritu ziren errepide istripuetan, 2009 baino 72 gutxiago. Gizonezkoak gehiengo Hego Euskal Herrian gertatutako istripuetan hildako pertsona gehienak gizonak ziren. Jaurlaritzako Herrizaingo Sailak ez du datu zehatza eman, baina jakinarazi du hildako 44 gidarietatik 40 gizonak zirela. Nafarroan hildakoetatik 30 gizonak eta zortzi emakumeak ziren. Hildakoen adinari buruzko datuak ere eman ditu Nafarroako Gobernuak. Horrela, hildako pertsonetatik lau adingabeak ziren (%10,5), hamabost 18 eta 34 urte artekoak ziren (%39,5), sei 35 eta 44 urte artekoak (%15,7) eta gainerako hamahiruak 45 urtetik gorakoak ziren. 2011ko urtarrilaren 2a, igandea berria 3 10›› Elizak bereganatutako ondarea herriari itzultzeko eskatu diote Iruñeko artzapezpikuari 12›› Pedro Anitua: «Larrialdiei hobeto erantzuteko da Autobabeserako Legea» Errepide istripuak D 2010eko balantzea Neska gazte bat hil da Bidarrain,auto istripu batean 8 p Bi istriputan hildakoak. Apirila hilabete beltza izan zen Gipuzkoan. Apirilaren 8an, istripua izan zuten bi ibilgailuk Elgoibarren, eta autoetako batean zihoazen lau lagunak hil ziren. 17an, Zarauzko lau bizilagun hil ziren Orio parean, A-8 errepidean Goizaldeko hiruretan gertatu zen ezbeharra, atzo, Bidarrai eta Baigorri herrien arteko bide nagusian (Nafarroa Beherea). Autoa, oraindik ez dakite zergatik, bidetik atera zen eta ondoko zelaira sartu. Itzulika aritu zen, pare bat aldiz, eta, azkenean, bere baitarik gelditu zen. Autoa gidatzen zuen 20 urteko neska hil da. Auto barnean bi neska gazte ere bazeuden gidariaz gain, eta biak Baionako erietxera eraman zituzten segidan. Baina bien horien egoeraren berri ez dute eman nahi izan polizia etxean. Inkesta bat abian jarri dute, istripuaren nondik norakoak jakiteko eta zehazki gidariak autoaren kontrola zergatik galdu zuen argitzeko. 48.000 pNafarroan egindako alkohol probak. Foruzaingoak 48.000 alkohol proba inguru egin ditu amaitu berri den urtean, aurreko urtean adina. Drogen proba, berriz, 301 laguni egin diete. Bestalde, foru poliziak 9.700 kontrol ezarri ditu eta 1,3 milioi auto ikuskatu ditu. Amparo Lopez q Eusko Jaurlaritzako Trafiko zuzendaria Herri barruko istripuak murrizteko lan egin beharra nabarmendu du Lopezek. Eta informazioaren aldeko apustua egin du. «Isuna ez da istripuak eragozteko neurri erabakigarriena» MONIKA DEL VALLE / ARGAZKI PRESS Mikel Lizarralde Donostia Eguberrietan alkoholaren eta autoaren arteko nahasketak arazo ugari sortzen dituela eta, «kezkatuta» erantzun die galderei Amparo Lopez Eusko Jaurlaritzako Trafiko zuzendariak. Kezkatuta, baina «bide onean» dauden sentipenarekin. Zer-nolako urtea izan da zirkulazio istripuei dagokienez? Istripu gutxiago gertatu dira, baina hil, berriz, gehiago hil dira. Eta horretan, zerikusi handia izan dute Gipuzkoan izandako istripu batzuek, hildako ugari eragin zituztenek. Zerbaiten ondorio dira hildako ugari eragiten dituzten istripu horiek? Hori jakiteko, denbora tarte luze samar bat aztertu beharko genuke —hamarkada bat, esaterako—, zerbaiten adierazgarri den ala ez jakiteko. Baina izan daiteke momentu jakin bateko gertaera ere, eta hor zorte txarra ere sartzen da. Azken agerraldian arrisku taldeak aipatu zenituen. Zein dira arrisku talde horiek? Arrisku taldeak oso ondo detektatuak ditugu: oinezkoak, moto gidariak, errepideko abiadurara egokitzen ez diren gidariak, arretarik jartzen ez dutenak, kamikazeak edota arduragabekeria azaltzen dutenak, zorte txarra duten gidariak eta, azkenik, haurrak. Talde horiei begira zerbait egiteko asmorik badaukazue? Arrisku talde horiek definitu ahal izateko, hamarkada bateko azterketa egin behar izan dugu, arrisku handiena zein taldek duten zehazteko. Eta horrek balio digu zein lan egin behar dugun jakiteko: kanpainak eta istripuen kopurua murrizteko beharrezkoa den prestakuntza lana zehazteko, hain zuzen. Gizonak emakumeak baino gidari arriskutsuagoak al dira? Ez nuke orokortu nahi epai bat emanez, baina datuek diote gizonezkoek emakumezkoek baino istripu gehiago dituztela. Horrek ez du esan nahi, dena dela, gizonak arriskutsuagoak direnik. Orain dela gutxi aurkeztutako datuak inkesta batetik jaso genituen, eta inkesta horretan, gizonek onartu zuten emakumeek baino arrisku jarrera handiagoak hartzen zituztela. Errepidean radarrak eta abiadura kontrolatzeko neurriak areagotu egin dira.Zer emaitza izaten ari dira? Ez da egia radar gehiago dagoela. Iaz azterketa bat egin genuen, aktibatu gabe zeuden radarrak leku egokietan zeuden jakiteko. Radar ugari baitzeuden martxan jarri gabe. Azterketa hori egin ondoren, ikusi genuen gehienak leku egokietan zeudela, istripu gehien gertatzen ziren tokietan. Baina radar kopurua ez da handitu. Eta oraindik ere jarraitzen dugu diag- nosi horrekin. Helburua ez da salaketa gehiago jartzea, salaketa egokiak egitea baizik, dagokionean egitea salaketa, araua hausten duenak lehenbailehen jakin eta jarrera alda dezan. Isunak zenbateraino dira eraginkorrak? Zirkulazioan ez dago formula magikorik heriotza tasa murrizteko. Isunak istripu kopurua murrizteko beste baliabide bat dira. Adibidez, radarrak gune arriskutsuetan martxan jartzen direnean, is- «Helburua ez da salaketa gehiago jartzea, salaketa egokiak egitea baizik» «Isunik ez dugula jarriko esango bagenu, jarrera arriskutsuak areagotuko lirateke tripu kopurua jaitsi egiten da. Denbora batera, ordea, berriro ere igo daiteke. Zirkulazio arauak aldatzen direnean ere, guztiak kezkatu egiten gara eta egokitu egiten dugu gure jarrera. Horrek istripu kopurua murrizten du, baina lasaitu ahala, berriro igo daiteke. Ondorioz, isunak, komunikazioa eta hezkuntza uztartu behar ditugu, horietako bat bera ere ahantzi gabe. Isunak lortzen du hertsagarria izatea, baina ez da istripuak eragozteko neurri erabakigarriena. Baina isunik jarriko ez dugula adieraziko bagenu, jarrera arriskutsuak areagotu egingo lirateke. Eta hori ez da onargarria. Oraintxe bertan, zigor kodea aldatu dute eta gidariei autoa kentzeko aukera dago. Zer iruditzen zaizu? Nik uste dut gidari gehienak gidari onak direla. Neurri hertsagarriak gidari txarrei jarri behar zaizkie, beren burua ez ezik besteena ere arriskuan jartzen dutenei. Zigor kodearen aldaketa ez da araua hausten duen gidariarentzat, baizik eta errepideko segurtasunaren kontrako delitua egiten duenarentzat. Eta kasu horietan autoa delitu horren arma da. Hori errepideko istripuen biktimen aspaldiko eskaera da. Alkohola hartzearen kontrako kanpainak gero eta ohikoagoak dira. Ze emaitza izaten ari dira? Gero eta onartuagoa dago gidatu behar baduzu ez duzula edan behar, eta garraio publikoaren gauerako zabaltzeak emaitza onak ekarri ditu alde horretatik. Gainera, gazteek oso ondo hartu dute informazio hori, eta gutxiago hartzen dute autoa. Uste dugu lan horretan segitu behar dugula, oraindik ere gertatzen direlako alkoholemia kasuak errepidean. Azken inkestak adierazten du alkoholemiapean gidatzen dutenak pertsona helduak direla. Askotan gazteei leporatzen dizkiegu jarrera jakin batzuk, eta gero, errealitateak bestelako datuak ematen dizkigu. Eta, beharbada, adin batetik aurrera, zailtasun handiagoekin iristen zaigu mezua. 25 eta 44 urte arteko adin tartean segitu behar dugu kontzientziazio mezua zabaltzen. Datuek esaten dute, hildakoen kopuruari dagokionez, iazkoa baino pixka bat txarragoa izan dela 2010. urtea. Esan daiteke azken urteetako beherakada eten egin dela? Bereizketa bat egin behar da. Herri arteko errepide sarean bi lagun gutxiago hil dira, eta herri barrukoan, berriz, bi gehiago hil dira. Ikusten dugu herri arteko bidaietan hildakoen kopuruak jaisten segitzen duela baina herri barruan oraindik lana dugula egiteko. Trafiko zuzendaritzak hor jarri nahi ditu indarrak, ematen duelako herri barruan ez dugula horrenbesteko arreta jartzen. Zein dituzue asmo nagusiak 2011.urteari begira? Beheranzko joerarekin segitu nahiko genuke, eta helburu utopiko gisa, nahiko genuke errepidean hildakorik ez egotea. Horretarako, arrisku taldeetan sakondu behar dugu kanpaina batzuen bitartez, eta herri barruko zirkulazioan dauden hutsuneak ere aztertu nahi ditugu. Kontrol kanpainak mantendu egingo ditugu, eta autoen egoeran jarriko dugu kontrola. Auto gutxiago saltzen dira, baina auto zaharrak ondo izan behar ditugu. 4 berria 2011ko urtarrilaren 2a, igandea Harian › Iritzia Berriro Urte bero L M da berriro urte berria, aurten ere diferente izanen da. Aurten ere diferente izanen da,eta txoriek libre egingo dute hegan.Bihotz oneko jendea ez da egongo eguberrien asai, bukatu da, akabo oturuntzak, zain,ez dizute zoriona opako ez bada mozkorraldiak eta bihotzerreak, benetan,ez dute kezkarik agertuko bahemen da berriro batere normala ez tere axola ez zaienean.Eguneroko boden normalidadea, fini da edozeinek rroka txikietan itota ibiliko da behartsua, edozeini zoriona opa behar zikina, halaxe behar baitu boteretsuak.Gerra amaitu da funtzioa, egin txalo, jantzi piztuko dute munduko bazterren berokia, kanpoan hotz egiten du, eta batean,gutxi batzuek asko irabahemen dira berriro eguneroko zi eta beste guztiek dena galtzeantzerki topaketak, aspaldi eman ko.Albistez beteko zaizkigu meza zizuten papera, hauxe daukazu, medioak eta garunak egunero, hemen da berriro bakoitza bere eta egunero libratuko gara. baitara bildu eta bere zorionaMaite ditugunen alboan ren xerka hastea, zaputzak egoten saiatuko gara.Galahaztea, hemen da berriro du egingo dugu akaso, asteroko futbol jardunaldi Jira baina azkeneraino borrohil ala bizikoa, bihar laneXabier Gantzarain katuko gara.Berriro. ra, etzi asteartea, hemen Zuzendaria: Martxelo Otamendi Zuzendariordea: Enekoitz Telleria Edizio arduraduna: Lurdes Huizi Argitaratzailea: Euskal Editorea SM Publizitatea: Iragarri SM Lege gordailua: SS-0662/03 Batzorde parekidea: 0712I84059 Egoitza nagusia: Martin Ugalde kultur parkea. Gudarien Etorbidea, z/g. 20140 Andoain. Telefonoa: (0034) 943-30 40 30 Faxa: (0034) 943-30 09 43 Webgunea: www.berria.info Posta elektronikoa: [email protected] Publizitatea: [email protected] Harpidetza saila: (0034) 943 - 30 43 45 Date: 02/01/2011 Exemplaire: 2.337 Editeur: Euskal Editorea s.l. Directeur de publication: Martxelo Otamendi Comission paritaire: 0712I84059 Delegation Labourd: Lisses 3, 64100-Baiona. Tel.: (0033) 559256220. Fax: (0033) 559254303. E-mail: [email protected] ORDEZKARITZAK Araba: Bizenta Mogel, 6. Posta kodea: 01008 Gasteiz. Telefonoa: 945-15 04 52. Erredakzioko faxa: 945-14 83 07. Posta elektronikoa: araba @berria.info. Bizkaia: Uribitarte kalea, 18, 3. C. Posta kodea: 48001 Bilbo. Telefonoa: 94-435 26 00. Erredakzioko faxa: 94-423 49 75. Posta elektronikoa: [email protected]. Lapurdi: Lisses, 3. Posta kodea: 64100 Baiona. Telefonoa: 559-25 62 20. Faxa: 559-25 43 03. Posta elektronikoa: lapurdi @berria.info. Nafarroa: Iratxeko Monasterioa, 45, 13. Posta kodea: 31011 Iruñea. Telefonoa: 948-36 66 22. Publizitatea: 948-36 66 23. Posta elektronikoa: [email protected]. berria Gasteizko estresatuei, urte ona Ezterenzubiko gasna-ontzaileei, urte ona Miarritzeko ostatu desordenatuei, urte ona goizetan Errobi eta Aturri hegietan lasterka gurutzatzen ditudan aterbegaitrofano txikiaren antzera herria beei, urte ona laidostatzen gaituztenei, kudeatzen duen lehendakariaren urte ona lanean euskaraz mintzo zaizkimende, mila iragarpen hitsen artean, danei, urte ona bandera zuria altxatzen hazkunde ekonomikoa mardo datekeedutenei, urte ona Euskal Herriko surfala mailukatzen diguten arren, irakurle lariei, idazleei eta bertsolariei, urte guztiei, bihotzaren zolatik, gainean ona Amikuzeko laborariei, urte dugun urterako zorionak desiratzeaz ona belarriak musikaz mukurubeste erremediorik ez dut: urte tzen dizkigutenei, urte ona ona Bardeetako errautsez hordi Marie Christine eta Mylèni, dabiltzanei, urte ona Eskiula eta urte ona etxekoei eta kanpokoIlarreko asketan nagitzen direnei, ei, urte ona AHT linearen aurkaurte ona Enkarterrietako riei, urte ona alferrei bizidun bakoitzari, urte bezain langileei, horrelaona Goierriko talo egileei, korik baldin bada orainurte ona Ondarroako sare Bira dik. konpontzaleei, urte ona Itxaro Borda Urte berri on... Bilbo, Donostia, Irunea ala Euroaren paradisua: zein irtengo da lehena? Joseba Felix Tobar-Arbulu Ingeniaria E uroa eta Eurolandia berriz dabiltza espekulatzaileen zurrunbiloan. Warren Mosler-ek dioenez (http://moslereconomics.com/2010/11/29/euro-endgame/), euroak bukaera zoriontsu bat beharko luke, baina ezin da lortu. Jolas bukaerak esan nahi du autoritate fiskalak defizitean jartzea, baina eurogunean EBZ da nagusi, eta horrek dena baldintzatzen du. Mosler-en ustez, herrialde bakoitzaren zor/BPGa frakzioak %20 baino gutxiago izan behar du. Eta hemen dago beste arazo bat, zeren EBn, nonahi bezala, agintean daudenek ez baitute ulertzen ezen aurrezki monetarioak inbertsioaren kontabilitatezko erregistroa besterik ez direla: inbertsioek aurrezkiak sortzen dituzte (http://moslereconomics.com/2010/11/26/europeandebtgdp-ratios-the-core-issue/). Ez direla behar aurrezkiak inbertsioak finantzatzeko (http://moslereconomics.com/2009/12/10/7-deadly-innocent-frauds/). Euroa martxan jarri zenean, EBZk ez zituen bere gain hartu kide ziren herrialdeen zorrak, herrialde bakoitza zorpetik libre hasteko bide berria. Orain, aspaldiko zama horrekin aurrera jo behar du herrialde bakoitzak, zeinek bere zorrarekin. Greziako krisiaren ondoren, Irlandakoa etorri da. Laster Portugalekoa eta Espainiakoa etorriko dira. Izan ere, bonoen merkatuek jadanik argi gorriak piztu dituzte (http://www.washingtonpost.com/w p-dyn/content/article/2010/11/26/ AR2010112605032.html): Espainia eta Portugal, biak, Irlanda eta Greziaren parean jarri behar direla nazioarteko diru laguntza jasotzeko. Hitz lauan esateko, euroa ezegonkortuko da, eta hori ekiditeko, (a) EBk diru laguntza behar izango du kanpotik, ala, (b) EB barrutik Espainiari eta Portugali diru laguntza eman behar zaie, Greziari eta Irlandari egin zitzaien moduan. Hortaz, Grezia eta Irlandaren ondoren, Espainia eta euroa bera salbatu behar ditu EBZk. Guztiak salbatuak izan behar dira. Europako Batasuneko (EB) herrialdeek ez dute euroa hondatzen utziko. Alemania ezin daiteke bilaka EBko periferiako herrialdeen funts iturria. EBZ izan behar da iturri hori. Halaber, EBZ izan behar da gordailu asegurua, gordailua sinesgarri eta egingarria izateko. EBn nolabait funtsak emateko, erdiguneko autoritate batek (erakunde batek) egon behar du. Jadanik EBZ hainbat herrialdetako gobernu bonuak ari da erosten bigarren merkatuetan. EBZk hori egiten segituko duen bitartean, herrialde-kideek solbenteak izaten jarraituko dute. Baina noiz arte horrela? Hori dela eta, Mosler-ek zenbait proposamen egin zituen EBrako. Bi hitzetan, EBZk urtero per capita-ko banaketa bat gobernuei ematea kide diren estatuek beren zorrak zuritzeko, hasieran berehalako BPGaren %10eko banaketarekin. Hori egiteko, noski, aldez aurretik ulertu behar dute banaketa hori ez dela inflaziogilea, alegia, ulertu behar da eskariaren aldeko inflazioa gastuaren funtzioa dela, eta proposaturiko banaketak ez duela gobernu-gastua gehitzen —ekonomia da gobernu-funtsak behar dituena, bere zergak ordaintzeko. Gobernariek eta ekonomialariek alderantziz uste dute: gobernuak ekonomiaren funtsak behar dituela gastatu ahal izateko. Funtsean diru-teoria ez ulertzean dago gakoa—. Zoritxarrez, EBn egin den guztia deflaziogilea izan da eta da, langabezia barreiatuz: gobernuek ezin dute eurorik gastatu, alderantziz, austeritatea da hitz magikoa eta EBZ gero eta autoritate nagusiago bilakatu da terminoak eta kondizioak ezartzeko (http://moslereconomics.com/2010/11/30/euro-updateand-why-no-one-is-leaving-yet/). Are okerragoa dena: hazkunde negatiboa ere jasangarria izan daitekeela, insolbentziarik gabe, baldin eta EBZk segitzen badu fondoak barreiatzen. Hortaz, zergatik ez dute uzten herrialde horiek eurogunea? Noiz arte egongo dira herritarrak jasaten egoera tamalgarri eta trauma- Alemania ezin daiteke bilaka EBko periferiako herrialdeen funts iturria. EBZ izan behar da iturri hori. Halaber, EBZ izan behar da gordailu asegurua, gordailua sinesgarria eta egingarria izateko tiko hori? Ezina ote da EB beste era batera antolatzea? Arazorik garrantzitsuena teorikoa da: diru-teorian dago giltza. Eta agintariek eta ekonomialariek ez daukatela garbi arazoa non datzan. Izan ere, EBn inflazioa txiki samarra izanik eta interestasak baxuak, zer dela-eta da arazoa egoera hori? Esan bezala, diruteoria ez ulertzean dago kontua. Gehienen ustez, gobernuek gehiegi gastatu dute eta orain herrialdeek prezioa ordaintzen dute. Ondorioz, austeritatea nonahi. Bapo. Bapo? Zaborra! Lehendabizi zabor intelektuala maila teorikoan. Gero, zabor soziala, EBn gero eta abiadura handiagoz zabaltzen ari dena, EB aparteko eskuindarren eta neoliberalen paradisu bilakatuz, bankari handien probetxurako. Tartean, euroaren zaindariak, EBZk, segitzen du bere estrategiarekin, bonuak erosiz (http://moslereconomics.com/2010/12/01/ecb-theeuros-monetary-guardian-confirms -bond-purchase-strategy/); orain Portugalekoak, baldintzak eta betebeharrak ezarriz. Etorkizuna? Mintza bedi Paul Krugman Nobel sariduna: Espainia euroaren presoa da (http://www.nytimes.com/2010/11/29 /opinion/29krugman.html?_r=2&re f=columnists). Eta harritzekoa dena: «Spain would be better off now if it had never adopted the euro». Horrelakoak entzun behar ziren orain dela urte asko. Baina denbora hartan, EB erabat onuragarria zen, EBtik kanpo ezereza besterik ez zegoen. Hamaika entzuteko jaioak gara. Gogorragoak entzungo eta irakurriko ditugu hemendik aurrera! 2011ko urtarrilaren 2a, igandea berria 5 Iritzia ‹ Harian b 2011 Hizpideak Egitekoak eginda Enekoitz Telleria [email protected] alaxe joan da,eta halaxe doala esan du Lula Da Silvak,oraintsu arteko Brasilgo presidenteak.Eta ez da askotan gertatuko presidente batek agurrean esana eta presidente horren agintean egon direnek haren agurrean esana bat etortzea.Horixe gertatu da Lularekin,eta horixe brasildarren gehiengoarekin —%80tik gorako onarpen indizearekin esan dio agur karguari, eta Latinoamerikak inoiz izan duen presidenterik onena da askorentzat—. H r man diezaiogun ongi etorria urteberriari, gertatu ez diren gauzez gainezka dator-eta», dio Rilkeren poema batek. Urteberria dioen tokian Rilkek etorkizuna idatz zezakeen, baina urte berriak abantaila bat du etorkizunaren aldean: konkretua da eta mugatua. Badakigu noiz hasten den eta noiz den bukatzen. Urte berriak iraungipen muga bat du, eta, nahi eta nahi ez, oraindik gertatu ez diren gauza asko ekarriko dizkigu. Asko eta asko ez daude gure esku, ezin dira aurreikusi. Beste asko, ordea, gure borondatearen neurrikoak dira. Tartean, bakea. Dena ez da, ezta gutxiagorik ere, fortuna eta patua: guk ere badugu erantzukizunik urtearen martxan. Gertatu ez diren gauzez gainezka baitator urteberria, aukeran nahiago itxaropenez agurtzea. Eta Rilkek beste poema batean aholkatutakoa egiten saiatzea: «Hire murrua bihur ezak besteenganako eskailera-maila». Gertatu ez diren gauza ederrez betetako urteberri on, bada… E Ez da harritzekoa horregatik Dilma Rousseff presidente berriaren karguhartzea orain arteko presidentearen agurrak itzalpean harrapatu izana. Ez dauka zeregin erraza Rousseffek. Lularen karismarik gabekoa, pobreekiko haren enpatiarik gabekoa, eta haren aldean politizatuagoa da Rousseff. Lularen zortzi urteko agintaldian oposizioa txikituta egon da, bazter batean, lotuta eta etsita, presidentearen itzelezko entzute eta onarpenaren beldur. Orain iritsi da haien unea eta haiei (ere) egin beharko die aurre Rousseffek. Egitekoak eginda doala esateko lau urte zail ditu aurretik. Hitz beste Anjel Lertxundi Zaldieroa Maltzaga Zeanurin D elirium Tremensen hitzak etorri zaizkit gogora egunotan: bizitzaren txorakeriak, hasi eta bukatu negarrez. Martxoa izan nuen 2010eko une bereziena, alaba jaio zitzaigunean. Eta biharamunean, Gurutzetan oraindik, Eñaut, aita izan berri bera ere. Eta Gurutzetan itzali Sabin, bizkorbizkor. Udagoien historikoa amaituta utzi gaitu. Demokrata erradikalak munstroaren atzaparrak ikusi zituen irailean, beti bake bidez defenditutako ideiak, euskara, independentzia, zartako batez galarazi eta aldarrikatutako eskubide zibilak berari ere ukatzen zizkiotela ikusita. Unearen garrantziaz jabetu eta konplexurik gabe erronkari heltzeko apustua egin zuena, alderdikerietatik haratago bat eginik. Hamaikako platoan egin genuen berba handik laster. Hastear zen Bizkaiko txapelketa, piztiak beti bezala, torturarekin erantzun zion su-eten agiriari, eta unearen garrantzia azpimarratu zuen Sabin Intxaurragak. «Burua hotz», errepikatu zuen behin eta berriz. Larrepetit Urtzi Urrutikoetxea 2010 iragan da, eta ez da erraza jabetzea une historiko batean zaudela. Berlingo Harresia erortzen ari den unean ote gaude? Lituaniak Moskuko tropei aurre egin zienekoan? Hiru hilera, burua hotz baina ametsa urrun daukagula, Sabinek berak odola hoztu digu. Eta inork gutxik ez bezala denak, Carmelotik Karmelora, bildu gaitu bere inguruan, Gorbeiaren magalean. 2010 iragan da, eta ez da erraza jabetzea une historiko batean zaudela. Berlingo Harresia erortzen ari den unean ote gaude? Lituaniak Moskuko tropei aurre egin zienekoan? Urtebete baino gutxiago 2012rako, eta ametsak eta ametsak. Ekialdetik Gorbeiako magalera datozenak Zeanuritik Maltzagara eta Amaiurrera edo Mitikilera doazenak. Triste eta ederra izan da urteari agur horrela esatea. Zeanurin libreak garela amestu eta, futboletik haratago, garen bezala onartzen gaituztela irudikatu genuen. Gero tortura ere zigor daitekeela, noizean behin bada ere, ikusi dugu. Geroz eta zailago dituzte jarrera horiei eusten. Zeanurin egon zen Maltzaga, eta bideari heltzeko ordua da. Urrats bat egitekoa. Larunbatean bertan, Bilbon, hasteko. u Zuzendariari BERRIAk irakurleen eskutitzak plazaratzen ditu. Ez dute 2.500 karaktere —espazioak barne— baino luzeago izan behar, eta BERRIAk mozteko eskubidea du. Helbide honetara bidali behar dira, izen-abizenak eta herria adierazita: Berria, Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain. Eskutitzak Internet bidez bidaltzeko: [email protected]. Jesusen bidea, familian «Ezagutu nahi nauzu? Ba orduan etorri nirekin bizitzera». Horrelakoak gara gizakiak,izaki sozialak.Elkarbizitzan ezagutarazten dugu geure benetako izaera eta nortasuna.Atsegin edo ez,ezin dugu ukatu gure pertsona ezagutzeko modurik egokiena elkarbizitza dela.Esaera zaharrak ederki dioen bezala: Kalean uso, etxean otso.Harreman bezala senidetasuna ahalbidetu dezakegu edo,baita ere, deuseztatu.Nazareteko Jesus, hain zuzen ere kristauontzat bizirik dagoena,horretaz guztiaz konturatzen da,eta esaldi xumea baina aldi berean iraultzailea erakusten digu: «Zorionekoak senidetasunarekiko gose eta egarri direnak,haiek baititu Jainkoak aseko».Jesusek,hitz hauekin,gizakiaren benetako funtsa eta bere garapenaren muina azaltzen dizkigu.Jesusek esaten digu elkartea eta senidetasuna ahalbideratzen dugunean egiten garela benetan gizaki,alegia, pertsona aske eta zoriontsu.Eta ebanjelioa egia baldin bada? Familia da,baina,aldi berean, egiteke dago,inoiz ez dago guztiz bukatuta.Gure etxeetan senidetasuna etengabeko itxaropena eta erronka da; gure barnea, gure familiarena eta gizartearena zoriontsu ikusi nahi baditugu, ezinbestekoa da senidetasunaren zerbitzura jartzea.Ez gara izaki isolatuak,bakartiak,ez gara garatzen gure kabuz joanda.Harremana gara,eta lankidetza, enpatia,baiezkotasuna,entzumena,elkarrizketa,barkamena, elkartasuna,abegitasuna,konpainia...indartzen ditugunean bihurtzen gara benetako pertsona.Maitasunak egiten gaitu gizaki.Ebanjelioa egia bada? Mikel Iraundegi.Donostiako Elizbarrutiko familia pastoraltzako burua. 6 berria 2011ko urtarrilaren 2a, igandea Harian › Iritzia ‘Chacolí’: burgostarrei arrazoia emanez Xabier Kintana Euskaltzaina K ontua ez da berria, baina, dirudienez, Jordan ondoko bataiatzaile haren antzera, ni ere gorrei oihuka ari zaizkien ero horietako bat nauzue, basamortuan alferreko predikatzaile. Aspaldian egindako artikulu batzuetan behin eta berriro azaldu dut chacolí hitza erdarazko berba bat dela, euskarazko txakolinetik etorri arren. Horrexegatik salatzen nuen erabat desegokia zela, ene ustez, bera txakolí idaztea, horrek euskaldun jendeari ardo horren euskal izena horixe zela sinetsarazten diolako, oker, eta hortik datozela, besteak beste, txakoli bat mesedez edo Txakoli dago, moduko aldrebeskeriak, maiz entzunak, ohiko baso bat txakolin edo txakolina badago forma zuzenagoen ordez. Kontua da txakolin euskal hitzetik erdarazko chacolí forma sortu zela aspaldian, eta horrela esaten dutela Burgosko iparraldean, neronek maiz entzun dudanez. Beraz, ez dago arrazoirik gaztelauei, beren hizkuntzan ardo horri chacolí esaten galarazteko, berba bera, azken buruan, haiengandik geuk hartua dugulako, batzuek hori jakin edo aitortu nahi ez badute ere. Beren produktuari etiketa eransteko orduan gure txakolingileek, salbuespen txalogarriren bat gorabehera, oso bertoko-bertokoak izan arren, erabat bazterturik utzi dute gure hizkuntza, hitz horren iturburua izan arren, eta espainola dute hobetsi. Hori bai, euskal idazkeraz mozorroturik, tx eta k-en mahats-hostoarekin lotsariak estalita. Eta horren ondorioa hortxe dugu: orain gaztelauek ere berba hori erabiltzeko eskubidea eskatu dute, eta arrazoi osoaz gainera, beren-berena dute eta. Eta dudarik ez izateko, aski da, diodanaren argigarri, euskal eta erdal hiztegiei begirada bana egitea. Ordea, horren lekuan geure produktuetan egiazko euskal hitza, txakolina, hasieratik bultzatu bagenu, Euskal Herriko ardoa delako, zentzuak, kulturak eta euskal senak agindu beharko zigutenez, hots, eskuarki katalan eta galegoek beren ardoekin egiten duten moduan, ez zatekeen holakorik gertatuko. Horrela jokatu balitz, auzo probintziei ez zitzaiekeen burutik pasatu ere egingo gaur beren ardoei Burgosko txakolina o Santanderko txakolina deitu nahi izatea, espainolez hitza bera falta dute eta. Baina, zoritxarrez, berriro ere, gure ekoizle eta enpresari argi askorentzat, beren merkataritza-praktikan, egon, euskararik ez dago, ez da kontuan hartzeko zerbait, aldizka entzuten dizkiegun gure berezko hizkuntza zahar, aberats eta maitagarria... eta abertzale usteko hitzontzikeria belaxka gorabehera. Zenbat kontsulta ez ote dituzten egin botilen formatoa, beiraren kolorea, etiketaren forma eta diseinua erabakitzeko, edo bertan inprimatu beharreko irudia, inon ez diren mahasti edo jaurerri batzuen gezurrezko erdal izena asmatzeko, horrela Geure produktuetan egiazko euskal hitza, ‘txakolina’, hasieratik bultzatu bagenu, ez zatekeen holakorik gertatuko Bizkaiko aurrekontuak: jasanezinak herritarrontzat Begoñe Agirre Arantza Urkaregi Bizkaiko Batzar Nagusietako Ezker Abertzaleko batzarkideak A ste honetan, berriro EAJ eta PSEren arteko akordioari esker onartu dira 2011ko Bizkaiko aurrekontuak. Bi indar politiko horiek, itxurazko enfrentamendua irudikatu arren, beti ados jartzen dira bizkaitar guztion dirua gutxi batzuen interesen arabera erabiltzeko. Hori bai, hain garrantzi handia duen aurrekontuen eztabaidari uko eginez, bizkaitarrok ez ezagutzeko benetan nola erabiltzen duten gure dirua. Ikasturtearen hasieran izandako Politika Orokorreko Osoko Bilkuran, Jose Luis Bilbao Ahaldun Nagusiak gizarte-zerbitzuen jasangarritasuna jarri zuen kolokan. Haren ustez, gizarte-zerbitzuak mantentzeko dirurik ez dago. Baina ez daukate inolako lotsarik, eta 2011ko aurrekontuetan 65 milioi jarri dituzte Artxandako Tunelak erreskatatzeko. Egin behar ez zen azpiegitura bat enpresa baten eskuetan utzi zuen Bizkaiko Foru Aldundiak, eta, errentagarria ez denean, Aldundiak dirua jartzen du tunelen kudeaketa zuzena egiteko. EAJk zuzentzen duen politika horrelakoa da: azpiegiturak nonahi eta arlo guztietan azpikontratazioa nagusi. Baina zerbitzuak ematen dituzten enpresek etekinak lortzen ez dituztenean, hor dago diru publikoa, guztion dirua, enpresarien mesedetara erabiltzeko. Artxandako Tunelekin gertatu dena berriro errepikatuko da laster inauguratuko den Hegoaldeko Saihesbidearekin. Kasu horretan, Bizkaiko Foru Aldundiak ordaindu du, eta ez gutxi: mila milioi euro. Eta diru hori guztia bidesarien bidez berreskuratu nahi du Foru Aldundiak! Badakite ezinezkoa dela, baina horretan ez dute ikusten jasangarritasun-arazorik. Bitartean, diru mordo horri lotutako zorra ordaintzeko hipotekatu gaituzte datozen 10-20 urteotan. Eta zer esan Bizkaiko errepide-sare berriaz? 1.200 milioi euro inbertitu nahi dituzte Bizkai osoa zulatzeko. Errepide horiek enpresa pribatuek egin eta ustiatuko dituzte, baina Foru Aldundiak urtero ordainduko die erabilpen-mailaren araberako diru-kopuru bat. Berriro, enpresa pribatuek bermatuta izango dute diru publikoa. Azpiegitura horiek guztiak mantentzea da jasanezina, ez gizarte-zerbitzuak mantentzea. Bizkaiko agintariek diote azpiegiturak egin behar direla ekonomia suspertzeko. Gezurti hutsak dira! Inbertsio horiek balio dute porlan-enpresek kristoren dirutza lortzeko, ez enplegu duinak sortzeko, ezta Bizkaiko eskualdeek behar duten garapen sozioekonomiko orekatua bultzatzeko ere. Askotan esan dugu enplegua sortzeko biderik emankorrena gizarte-zerbitzuen sare publikoan inbertitzea dela. Era horretan, herritarron gizarte-beharrei erantzungo diegu eta gizarte-zerbitzu horiek guztiak aurrera eramateko enpleguak sortuko ditugu, enplegu iraunkorrak eta baldintza duinetan. Baina horrek eskatzen du Biz- Bizkaiko Foru Aldundia kudeatzen duen EAJrentzat, eta bere laguntzaile PSErentzat, gizarte-zerbitzu publikoak «garestiegiak» dira. Ez, ordea, behar ez ditugun hainbat eta hainbat azpiegitura erraldoi deiturari Erdi Aroko nolabaiteko kutsua eskaintzeko, zenbat feudo eta konterri faltsuren izenak ez ote diren proposatu!. Eta gure hizkuntza, Europako zaharrena, hain jatorra, hainbeste mila urtetakoa, hain zoragarria, ezti, gozo eta gurtua izan arren,... horri kasurik ere ez! Horri ez ukitu, umea, kaka da eta! A zer nolako euskal produktuak gureak! Ez dakit nola ausart gaitezkeen euskara gure bizitzan, geure administrazio edo irakaskuntzan, bultzatzera predikatzera, ageri denez, geure hizkuntzak «bertoko eta betiko» produktu horiek lau haizetara ezagutarazteko ere balio ez digunean. Lotsagarria benetan. Duela gutxi Alondegia euskal hitz ahantzia berbizteko aukera ederra galdu genuen, espainolezko Alhóndiga-ren mesedetan. Orain, izen berbera duten euskal ermita ugariak eta horrela deritzon haitzulo ospetsua gorabehera, gure hizkuntzaren batasuna hasi zenetik berrogei urte pasa eta gero, euskara estandarrean milaka haur eskolatu eta pertsona nagusi alfabetatu ugari lortu ondoan, Bilbon kiroldegi nagusi berri bat pairatu beharko dugu, erdarazko izen ongi ozenaz hornitua, baina hori bai, deitura euskara dialektal-dialektalean daramakeena. Tira, adiskideok, aski da, horrela ez goaz inora! kaiko Foru Aldundiak duen kudeaketa-sistema hankaz gora jartzea. Aspaldidanik, Gizarteekintzako zerbitzuak azpikontratatu ditu Aldundiak, egoitzetan ematen diren zerbitzuak enpresa pribatuek ematen dituzte, ez Foru Aldundiko langileek. Eta azken garaian, egoitzen eraikuntza bera azpikontratatuta dago. Horrela, zerbitzuak «merkeagoak» omen dira, baina kaltetuak nortzuk diren argi dago: enpresa horietako langileak (orain dela gutxi greban egon direnak), lan-baldintza okerretan lan egitera behartuak baitira, eta zerbitzua jasotzen duten herritarrak, zerbitzuen kalitatea gutxitzen baita. Baina Bizkaiko Foru Aldundia kudeatzen duen EAJrentzat, eta bere laguntzaile PSErentzat, gizarte-zerbitzu publikoak «garestiegiak» dira. Ez, ordea, behar ez ditugun hainbat eta hainbat azpiegitura erraldoi. Nahikoa dela esateko garaia da. Legegintzaldia amaitzear dago, eta ezinbestekoa dugu Bizkaiarentzako eta bizkaitarrontzako bestelako politikak bultzatzea, bizkaitar guztion zerbitzura egongo direnak, Bizkaiko eskualdeen garapen ekonomiko eta soziala bultzatuko dituztenak. Bestelako Bizkai bat behar dugu eta horren alde ari gara lanean. 2011ko urtarrilaren 2a, igandea berria 7 ‹ Publizitatea 8 berria 2011ko urtarrilaren 2a, igandea Harian › Euskal Herria Bakea landu egin behar dela ohartarazi diote Patxi Lopezi EAJk, EAk eta EBk Bake prozesuari kanpotik begiratzen diola aurpegiratu diote, eta esan diote ametsak gauzatzeko ekintzak egin behar direla Urtezahar eguneko mezuan hitz hutsaletan geratzea leporatu diote Eusko Jaurlaritzako lehendakari Patxi Lopezi alderdi gehienek. Bakea landu egin behar dela esan diote EAJk, EAk eta Ezker Batuak. Ekintza zehatzak eskatzen dituela esan dute, eta lehendakariak gidatu behar dituela horiek, ikusle soil gisa egon gabe. Iñigo Urkullu EBBko presidenteak Lopezi esan dio ez dela aski bakeari eta indarkeriarik ezari buruz hitz egitea; ekin egin behar dela, batez ere «elkarbizitza politikoari buruz eta erabateko aniztasunaren inguruan herritarrek erabakitzeari buruz ari denean». Baina, Urkulluren ustez, «beste hitzaldi hutsal bat» izan da lehendakariak egindakoa, ekimenik gabea. Lehendakari izatearen esanahia oraindik ez duela ulertu ere esan dio Lopezi Urkulluk. «Lehendakari izateak lehena izatea esan nahi du; bidea egiten lehena izatea; lidergoa esan nahi du, lehentasunak ezarri eta horiei erantzutea; proposamenak egitea eskatzen du lehendakari izateak». «Lidergoa izatea zerbait desiratzea baino gehiago da». Pello Urizar EAko idazkari nagusiaren ustez, «2011rako duen ametsa» kontatu du Lopezek; nahiak adierazi ditu, baina ez du azaldu nola lortuko dituen helburu horiek. «Bake eta normalizazio prozesuan parte hartu gabe jarraitzen du, aldaketa politikoari kanpotik begiratzen baitio, hori bultzatu eta egonkortzeko ezer egin gabe». EAko buruaren ustez, ordea, «aldaketa politikorako prozesua atzeraezina da», eta agente politiko, sozial eta instituzionalek «hori gauzatzen laguntzeko eginbeharra dute». Serafin Llamas EBko Presidentziarako bozeramaileak ere «ikusle soil baten gisan» ikusi du lehendakaria, eta bere betebeharra prozesuan liderra izatea dela ohartarazi dio. Normalizazio eta baketzerako bidean aurrera egiteko bide orria ezartzeko eskatu dio, eta prozesuak aurrera egin dezan alderdien mahaia antolatzeko. Gorka Maneiro UPDko legebiltzarkideak lidergoa eskatu dio Lopezi. Lehendakariaren desio eta esperantza mezua edukirik gabekoa izan dela aurpegiratu dio, eta ETA amaitzeko ekintzak eskatu dizkio. Antonio Basagoiti PPko presidentea samurrago aritu da Lopezi buruz. 2011rako «esperantza» duela esan du, baina badakiela hori nola lortu: ETAren «behin betiko amaiera lortu arte estutzen jarraituta». ETAren «nahi politikoak garaitu arte» haren aurka gogor segitzeko eskatu dio. Lehendakariaren alderdiak, PSE-EEk, goratu egin du Lopezen mezua, eta haren gogoeta errepikatu du. «Terrorea urrutiago dago, eta bakea, askoz gertuago», esan du Txarli Prieto PSEko Arabako presidenteak. Alderdien batasuna eskatu du Prietok nahi hori gauzatu dadin. Patxi Lopez, herenegungo telebista saioan. IREKIA / EFE Ezker abertzaleak «bide onetik» segituko duela espero du Lopezek 2011 iazkoa baino hobea izango dela uste du, eta batasuna eskatu du «amesgaiztoa» lehen baino lehen amai dadin A.L. Bilbo Hasi berri dugun 2011n bake bidean aurrera egingo den esperantza azaldu du Patxi Lopez Eusko Jaurlaritzako lehendakariak. Ezker abertzaleak «bide onetik jarraituko duela» espero duela esan du, «demokraziak berak bere arau eta balioekin ezartzen duen bidea besterik ez dagoelako; terrorearekiko inolako hurbiltasunetik urrun dagoen bidea». Ez zaio iruditzen ETAk «amaitu duela» esango duenik, ezta ezker abertzalea hurrengo bozetan egongo denik ere Erredakzioa Bilbo «ETAren nahi politikoak garaitu arte» haren aurka gogor jarraitzeko eskatu dio PPk Aitziber Laskibar Bilbo Jauregiren ustez, «amaieraren hasieran gaude», baina aro luze eta konplexua dator Bere helburu nagusia «guztion askatasunaren alde eta herritarren bakearen alde» lan egitea dela adierazi du lehendakariak, Urtezahar egunean plazaratu ohi duen mezuan. «Euskal herritarrek terrorismoaren amaierarekin amestu dute urtetan, eta urtea esperantza handiagoarekin amaitu dugu», adierazi zuen. «Amesgaiztoaren amaieran gaudela» sinetsita dagoela esan, eta «indarkeria terroristak eragindako» biktimak gogoan izan zituen; «biktima guzti-guztiak, salbuespenik gabe». Hala, «demokrazia eta guztion askatasuna defendatzen hil direnei» esker ona adierazi zien. Eusko Jaurlaritza «balio demokratikoen defentsan» eta ETAren aurkako borrokan «tinko» aritu dela eta «indarkeriarekiko edozein bat-etortzeren aurrean tolerantzia zero politika ezarrita» jardun dela-eta, harro azaldu zen. «ETAren inguruko mundu hori» mugitzen ari dela onartu zuen Lopezek, eta «bide onetik mugitzen» jarraitzea nahiko lukeela esan zuen, gainera. Eta 2010. urtea baino hobea espero du 2011, «aurrera egiten ari garelako». Beraz, «amesgaiztoa amaitu eta demokrazia garaile» izango den garaia «lehenbailehen» irits dadin, «batasuna, tinkotasuna eta lasaitasuna» eskatu zituen, «denen artean Euskadi taldea osatuta» elkarrekin aurrera egiteko. Alfredo Perez Rubalcaba Espainiako Barne ministroak azkenaldian sarri esan duena bere egin du Ramon Jauregi Espainiako Presidentziarako ministroak: «ETAren amaieraren hasieran gaude». Jauregiren hitzetan, «seguruenik behin betikoa den fase batean gaude», baina aro hori «luzea eta konplexua» izango dela ohartarazi du. Ministroaren ustez, «gertuago» gaude «indarkeriaren amaieratik», eta «akidurak» lagundu du horretan; poliziaren jazarpenak eta 2006ko prozesuak eragindako «nekeak». Izan ere, 2006ko saioen ondorenetik «demokrazia oso indartuta» atera zela iruditzen zaio, eta ETA «oso ahulduta» geratu zela «bere inguruaren aurrean». 2006ko prozesua «ahaztezina» izan zela dio, eta gizartean indarkeria amaitu zen sentsazioa bizi izan zela. Orain orduko prozesua bezalakorik ez dagoela adierazi du, baina, hala ere, indarkeria amaitzen ari den sentsazioa berpiztu egin dela. Horren inguruan zuhurtziaz aritzeko eskatu du, eta ez baztertzeko «han-hemenkako terrorismo edo indarkeria ekintzak» egoteko aukera. ETAren balizko agiria ETAk «datozen egunetan armak uzteko urratsak eginez» egin lezakeen balizko agiriarekin «ez gehiegi espekulatzeko» ere eskatu du Jauregik. ETAk orain agiria kaleratzea «taktikoegia» izan daitekeela uste du; ez dela «estrategikoa» izango, «mugimendu hori ezker abertzaleak hauteskundeetan parte hartzeko asmoarekin lotuta badago». Edozein kasutan, ez du espero ETAk bere ekinbidea amaitutzat eman duela edo «pertsiana itxi duela» dioen agiririk; «aipamen korapilatsuago, eufemistikoago eta adjektibatuagoa izango da, izatekotan». Ezker abertzalea maiatzaren 22ko udal hauteskundeetan egongo denik ere ez du uste ministroak. Horretarako denbora nahikorik ez dagoela dio: «Demokraziak eta epaileek ETA modu egiaztagarri eta atzeraezinean desagertu dela ikusteko astirik ez dago». 2011ko urtarrilaren 2a, igandea berria 9 Euskal Herria ‹ Harian Milaka kandelak argiztatu zituzten kaleak urteko azken ostiralean Etxerat-ek zabaldu nahi duen mezua, «eskubide guztien errespetua ardatz nagusi izango lukeen fase bat» irekitzea, hain zuzen ere. Beste 365 «egun beltz» atzean utzirik, «aro berri bat irekitzeko asmoz» ekin dio Etxerat-ek 2011. urteari Erredakzioa Donostia Kandelak eskuan, milaka lagunek hartu zuten parte herenegun Euskal Herriko hainbat hiri eta herritan euskal presoen alde egin ziren elkarretaratzeetan. Etxerat erakundeak deituta, Etxean nahi ditugu lelopean, elkartasuna adierazi zieten presoei eta iheslariei urteko azken ostiralean, urteko azken egunean. Gasteizen bildutako 650 lagunek edo Senperen bildutako 15ek denek hartu zuten itxaropen seinaletzat ostiral iluntzean kaleak argiztatu zituzten kandelen sua; Iruñeko 425 lagunek, Barakaldoko 500ek, Bilboko 300ek, Donostiako 150ek, Oiartzungo 416k, Hernaniko 425ek, Baionako ehunek, Villabonako 500ek, Andoaingo 200ek, Donibane Lohizuneko 280k, Donibane Garaziko 90ek... «Aro berri bat irekitzeko» itxaropena baita 2011 sartu berrian Herenegun Iruñean egindako bilkuraren une bat. JAGOBA MANTEROLA / ARGAZKI PRESS Beste urte «beltz» bat Etorkizunari baikortasunez begiratzeak, ordea, ez du ezkutatzen atzean utzitako beste urte «beltz» bat, Etxerat-en arabera, euskal presoen eskubideek «beste 365 egun beltz» ezagutu baitituzte: «Egun grisak, argirik gabeko gauak, bidaia luzeak, saminez bustitako goizak, bihotza hozten duten irrati albistegiak... Kilometroak, errepideak, barra lodiak, lekualdatzeak, istripuak, iheslarien heriotzak, ezinegonak eta katxeoek eta umiliazioek uzten duten zapore garratza berriz ere probatu ditugu». Hori ikusita, ordea, aurrerapausoak emateko unea iritsi delakoan dago Etxerat, eta horri begira ekimen bat aipatu du bereziki, Egin dezagun urratsa deritzona, larunbat honetarako Bilbon euskal presoen alde manifestaziora deitu duena; horrelako ekimenen bitartez, Etxerat-en arabera, «elkartasun olatu paregabea, eskubideen aldeko tsunamia» sortzen ari baita. Torturen auziko zigorrak arinegiak izan direla iritzi dio Lokarrik Paul Riosek zuzenketa exijitu dio Rubalcabari, 2008an ukatu egin zituelako frogatutzat jo diren torturak Erredakzioa Donostia Igor Portu eta Mattin Sarasola torturatzeagatik aste honetan lau guardia zibili ezarritako zigorrak arinegiak dira, egin zuten delitua hain larria izanik, Lokarrik adierazi duenez. Talde horren arabera, auzi hori zigor bat ezarrita amaitu bada, guardia zibilei «eskua joan» zitzaielako izan da, atxilotuetako bat ospitalera eraman behar izateraino. «Beste kasu batzuetan, hain froga argiak aurkezteko ezintasunak eta lege antiterroristek ahalbidetzen duten iluntasunak inpunitatea izan dute emaitza», dio Lokarrik. Lokarriko koordinatzaileak, Paul Riosek, zuzenketa bat eskatu dio Espainiako Barne ministroari, duela bi urte ukatu egin baitzituen torturak eta haiek ikertzeko trabak ezarri baititu horren ministerio. 10 berria 2011ko urtarrilaren 2a, igandea Harian › Euskal Herria Elizak herritarren ondarea itzul dezala eskatu dute Hiru Erregeek eta Olentzerok Hiru Erregeak eta Olentzero atzoko protesta ekitaldian. JAGOBA MANTEROLA / ARP Iruñeko artzapezpikuari ikatza eraman diote, eta elkarretaratzea egin dute, dozenaka pertsonarekin batera Edurne Elizondo Iruñea Pertsona gaiztoei ikatza banatzen diete Hiru Erregeek eta Olentzerok Eguberrietan, eta horixe bera egin zuten atzo, Iruñe- an, Artzapezpikutzaren egoitzaren aurrean. Halaxe adierazi zuten zabaldutako pankartaren bitartez: Herriarena herriarentzat, ikatza gaiztoentzat leloa idatzia zuen. Haren atzean egin zuten bat Hiru Erregeek eta Olentzerok, eta aurrean Iruñeko Artzapezpikutzako kideentzat eraman zuten ikatza bota zuten. Haiekin bat egin zuten dozenaka pertsonak, Elizak Nafarroako milatik gora ondasun bere izenean jarri izana salatzeko. Nafarroako Ondarearen Defentsarako Plataformak antolatu zuen atzoko protesta ekitaldia, eta besta giroa izan zen nagusi hasieratik. Panderetak banatu zituzten antolatzaileek parte-hartzaileen artean, eta Eguberrietako kantak eskaini zizkioten denek Iruñeko artzapezpikuari. Abestien hitzak aldatu zituzten, eta haien bidez Nafarroako ehunka eliza, baseliza, apaizetxe, hilerri eta bertze Artzapezpikutzak beretzat hartu izana salatu nahi izan zuten. Abesten hasi aurretik, herritarrek Olentzerori eta Hiru Erregeei ongietorria egin zieten, Artzapezpikutzaren egoitzaren aurreko plazan. Txalo artean hartu zituzten. Haiek protestaren leloa idatzia zuen pankarta zabaldu zuten, artzapezpikuarentzat ekarritako ikatza karrikan utzi zuten, eta herritarren aurrean azaldu zuten zergatik bat egin zuten Nafarroako Ondarearen Defentsarako Plataformak antolatu protestarekin: Elizak bereganatutako ondareak herritarrei itzultzeko eskatzeko etorri ziren atzo Iruñera; bertzela, hurrengo urtean ikatza ekarriko diote, berriz ere, Iruñeko artzapezpikuari, azaldu zutenez. «Herrien ondarea bereganatu, eta horri esker aberasten ari da Eliza. Apaltasunaren eta elkartasunaren eredu izan beharko luke, baina alderantzizkoa egiten du. Herritarrek eraikitako elizak herritarrei itzuli behar dizkie», azaldu zuen Gasparrek, Hiru Erregeetako batek. Olentzerok bat egin zuen haren hitzekin, eta aitortu zuen «triste» dagoela Nafarroan gertatzen ari denarekin. Ondarearen aldeko plataformako kideen helburua bere egin zuen, eta Elizak bere izenean jarritako eraikinak herritarrei itzuli arte lanean eta borrokan jarraituko duela azpimarratu zuen. Herritarrek txaloekin eskertu zituzten Hiru Erregeen eta Olentzeroren hitzak. Elizaren jarreraren aurkako kartelak erakutsi zituzten haiek ere. 2011ko urtarrilaren 2a, igandea berria 11 ‹ Publizitatea 12 berria 2011ko urtarrilaren 2a, igandea Harian › Euskal Herria Pedro Anitua q Jaurlaritzako Larrialdietako zuzendaria Eusko Jaurlaritzak Autobabeserako Araua onartu du. Espainiako legea baino «zorrotzagoa» dela nabarmendu du Pedro Anitua Larrialdietako zuzendariak. «Autobabeserako plan batekin ez ziren gertatuko ‘Love Parade’-ko heriotzak» Ainara Arratibel «Larrialdietarako hobeto prestatuta egotea». Helburu hori du Eusko Jaurlaritzak onartu berri duen Autobabeserako Arauak, Pedro Anitua Larrialdietako zuzendariaren arabera. Osasun etxeei, ikastetxeei, gai arriskutsuekin lan egiten duten enpresei eta astialdirako guneei dago bideratuta legea, besteren artean, eta autobabeserako plan bat izatea eskatuko zaie. «Horrek segurtasuna ematen die bai erabiltzaileei bai aretoaren jabeari», nabarmendu du Anituak. Zein xede du onartu berri duzuen EAEko Autobabeserako Arauak? Espainiako legea osatzen du, eta Euskadiko errealitatera egokitu. Bertan, hainbat jarduera, saltoki eta eraikinetan eskatzen diren autobabeserako neurri eta betebeharrak zehazten dira, larrialdiei aurre egiteko: adibidez, produktu kimiko edo erradiaktiboak erabiltzen dituzten enpresetan, astialdirako guneetan, saltoki handietan, osasun zentroetan, ikastetxeetan, zahar etxeetan. Euskadiko arauak exijentzia maila handiagoa dauka Espainiako legeak baino. Leku itxien kasuan, 300dik gora lagun hartzen dituzten eraikin edo lokalek beharko dituzte planak. Itxiak ez direnen kasuan, berriz, 10.000 pertsonatik gora hartzeko lekua dutenentzat. Legea zorrotzagoa egin dugu, ikusten genuelako jendeak gero eta garrantzi handiagoa ematen diola gai horri eta plan horiek zorrotzagoak izatea eskatzen zuela. Kasu batzuetan, gainera, plan hori izatearekin ez da nahikoa. Eusko Jaurlaritzako Larrialdietako Zuzendaritzak homologatu behar du. Ikastetxeen kasuan, adibidez, guztiek izan behar dute autobabeserako plan bat, baina 2.000 ikasletik gora dituzten kasuan, planak Eusko Jaurlaritzak homologatu beharko du. Planen erregistro bat ere sortu dugu. Hilabete askotako lanaren emaitza da araua, aditu askorekin hitz egin baitugu. Zein alde dago larrialdi plan baten eta autobabeserako plan baten artean? Autobabeserako plan bat larrialdi plan bat baino zabalagoa da, egoera horiei aurre egiteak eskatzen duen prestakuntza eta arriskuak zehazten baititu. Larrialdi planak, haatik, soilik halako egoeretan zer egin jasotzen dute. Erabiltzaileek ere izan beharko dute autobabeserako plan horren berri, ezta? Bai. Zalantzarik gabe. Behin plana zehaztuta, eta behar izanez gero, homologatuta dagoenean, erabiltzaileei jakinarazi behar zaie. Enpresen kasuan, adibidez, langileek ezagutu egin behar dute plana, eta prestakuntza bat izan, behar izanez gero betetzeko. Berdin gertatzen da ikastetxeekin. Ikasleek eta irakasleek ezagutu egin behar dute. Askotan arazoa hori izaten da: plan bat egoten da, baina jendeak ez du horren berri. Hori dela eta, oso komenigarria da urtean behin gu- «Askotan arazoa da jendeak ez dituela autobabeserako planak ezagutzen» «Hilabete askotako emaitza da arau hau. Aditu askorekin hitz egin dugu» txienez larrialdi itxura bat egitea. Hala bi gauza lortzen dira: planak behar bezala funtzionatzen duela ikustea, eta erabiltzaileek halako egoeretan zer egin behar den gogoratzea. Behin hori ikusita, aldaketak egin daitezke, behar izanez gero. Zergatik halako lege bat? Edozein jardueretan segurtasuna bermatzeko ezinbestekoa delako prebentzioa. Adibidez, ikastetxe batean sute bat gertatzen bada, suhiltzaileak iritsi aurretik ikasle eta irakasle guztiek kanpoan egon behar dute. Hori aipatu planen bidez lortzen da. Ez dezagun itxaron behar suhiltzaileak iritsi arte ikastetxea husteko. Alferrik da hori. Neurriak aurretik hartu behar dira, eta hori jendeak argi izan behar du. Iaz Alemaniako ‘ Love Parade’festan 21 pertsona hil ziren eta 500dik gora zauritu jende pilaketagatik. Horrek izan al du eragina halako lege batean? Arrazoia zehazki ez da hori izan, ordurako hasiak baikinen legea lantzen. Baina horrek agerian utzi zigun, berriro ere, beharrezkoa dela halako lege bat izatea. Autobabeserako plan bat izan balute, Love Parade-koa ez zen gertatutako. Tamalez, ordea, ez zen horrela izan. EAEn kontzertu edo futbol partida jendetsu batera doazenak,beraz,lasai egon daitezke? Bai, eta horretan jarraituko dugu lanean. Halako ekitaldiak disfrutatzeko izan behar dute, eta ez segurtasun edo autobabes neurriekin kezkatuta egoteko. Horretarako ardura antolatzaileei eta erakundeoi dagokigu. Hain zuzen ere, horregatik, esango nuke lege hau ere oso garrantzitsua dela halako jarduerak antolatzeko ardura dutenentzat. Azken batean, haiek dira antolatu duten jarduera horretan gertatzen denaren arduradun nagusietakoak. Batzuei nekeza eta astuna irudituko zaie halako plan bat egin behar izatea eta erabiltzaileei azaltzea. Baina gerora konturatuko dira ez egiteak kostu ekonomiko, moral eta judizial handiagoa izango duela zerbait gertatuz gero. Alemaniako adibidearekin jarraitzea besterik ez dago hori ikusteko. Horretaz jabetzen al dira halako jaialdi eta festen antolatzaileak? Nik uste dut hemen baietz, erabiltzaileak oso exijenteak baitira horrekin. Hori hala izatea, gainera, oso garrantzitsua iruditzen zait, eta asko lagunduko du onartu berri dugun arrauak arrakasta izan dezan. Zer iruditu zaie legea? Hasieratik oso arrera ona izan du, eta interesa oso handia da haien aldetik ere gaiaren inguruan. Derrigorrezkoa ez den arren, adibidez, badira 300 pertsona baino gutxiago hartzeko eraikin eta lokalak plana egiteko interesa erakutsi dutenak. Alde horretatik oso pozik gaudela esan dezakegu. Zenbat eta gehiago izan hala egiten dutenak, hobeto guztiontzat. Horretan inork ez dezala zalantzarik izan. RAUL BOGAJO / ARGAZKI PRESS Jende pilaketa bat izan da, eta festaleku bat hustu behar izan dute Donostian Jantziak gordetzeko lekuan izan da pilaketa, eta zauriturik izan ez arren, babes neurri gisa erabaki dute hustea Erredakzioa Donostia Donostiako Txuri Urdin izotz jauregian egiten ari ziren Gabon zaharreko festa eten behar izan zuen Ertzaintzak, arropak gordetzeko leku inguruan jende pilaketa bat izan baitzen. Ez zen inor zauritu, baina babes neurri gisa erabaki zuen festalekua hustea. Eusko Jaurlaritzako Herrizaingo Sailak emandako datuen arabera, 07:30 inguruan izan zen gertaera. Antza, ordu horretan askok erabaki zuten festa uztea, eta jende andana pilatu zen arropak gordetzeko leku inguruan. Jendea «estutu eta izutu» egin zen, Ertzaintzaren oharrak dionez. Egoera ikusita, festaren antolatzaileek beraiek deitu zuten Ertzaintzara eta Donostiako Udaltzaingora, egoeraren berri emanez. Hara bertaratu, eta Ertzaintzak festalekua hustu egin zuen. Guztiak kanpora atera ostean, taldeak osatu eta berriro sartu zen barrura jendea, han utzitako gauzak hartzeko. Ertzaintzak emandako datuen arabera, 2.700 lagunentzako lekua du, eta jende pilaketa izan baino minutu batzuk lehenengo hura ikuskatzen egon ziren. Orduan egoera normala zen festalekuan, eta ez zuten inolako neurririk hartu. Dena den, hustu ostean ikerketa hasi zuten, jende pilaketa zerk eragin zuen jakin eta gertatutakoa argitzeko. 2011ko urtarrilaren 2a, igandea berria 13 Euskal Herria ‹ Harian Bikotekideari labankadak ematea egotzita,gizon bat atxilotu dute Bilbon 8.738 Ibai Uriarte haurra gero eta hobeto dago pNafarroan mendekotasun handia aitortua dietenak. Nafarroan 8.738 pertsonari aitortua diete mendekotasun handia dutela. Horietatik 7.496 laguntza jasotzen ari dira, eta gainontzekoak horretarako tramitean daude. Gehienek etxean jasotzen dute laguntza edo zaintza, Nafarroako Gobernuak jakinarazi duenez. BILBO › Aste honetan bost organoren trans- plantea egin dioten haurrak, Ibai Uriartek, egoki osatzen ari da Madrilgo La Paz erietxean. Egin dizkioten azken osasun azterketen emaitzak onak izan direla adierazi du haren aitak. «Oraindik organoek ez dute beren kabuz funtzionatzen, baina osatze prozesua bide onetik doa. Egunetik egunera alaiago eta lasaiago gaude. Guztiak hala jarraituz gero, bi aste baino lehen zaintza intentsiboko gunetik irtengo da». Erredakzioa Bilbo Ertzaintzak 22 urteko gizonezko bat atxilotu zuen herenegun Bilbon, bikotekideari labankadak ematea egotzita.Atxilotuak bikotekidearengadik urruntzeko agindua zuen.Ertzaintzak emandako datuen arabera,16:30 inguruan izan zen erasoa,Amezola auzoko etxebizitza batean.Urruntze agindua izan arren,bikotea elkarrekin bizi zen. Eztabaida izan,eta,ustez,gizona neska-lagunari labanaz erasotzen saiatu zen.Baina haiekin bizi zen beste gizon batek aurre egin zion. Emakumeak ihes egin zuen,baina ezkaratzean harrapatu eta,ustez, labankadak eman zizkion bikotekideak.Emakume Gurutzetara eraman zuten,eta ebakuntza egin zioten zaurietatik osatzeko. Karbono monoxidoa arnastuta, bost lagun intoxikatu dira BILBO › Familia bateko hiru kide eta bi ertzain GASTEIZ ›Laudion (Araba) 9,6 milioi euro egokitu ziren atzo ONCEren zozketan. Galiziako Etxeko lagun talde bat izan da saritua. Ignacio Gonzalez ONCEko kideak eman zituen sariaren txartelak, eta pozik zegoen horregatik. Baina baita «arduratuta» ere. Izan ere, ordu erdiz, saritutako txartelak galduta zeudela uste izan zuen Gonzalezek. «Aurreko astekoekin nahastatuta bota ditut goizean zakarrontzia. Baina, zorionez, han zeuden artean. Eskerrak», adierazi zuen. 2 Laburrean Laudion 9,6 milioi euroko saria eman du ONCEk Irudia qIruñea j Basurtuko erietxera eraman behar izan zituzten atzo, karbono monoxidoa arnastuta intoxikatzeagatik. Familiaren etxeko gasaren galdarak matxura izan, eta karbono monoxidoa isurtzen hasi zen. Etxean zeuden hiru lagunak —gurasoak eta 25 urteko alaba— intoxikatu egin ziren, baita haiek artatzera bertaratutako bi ertzainak. Arnasteko zituzten arazoengatik eraman zituzten erietxera, baina onik daude. LAN HITZARMEN BATEN ESKE Amma taldeko zahar etxeetako langileek elkarretaratzea egin zuten herenegun Iruñean, lan hitzarmen baten eske. Han salatu zuten 11 hilabete negoziatzen ibili eta gero zuzendaritzak egindako proposamena lehenbizikoa baino «okerragoa» dela. «Gure lan baldintzak are gehiago txartzen ditu. Bada garaia negoziazioa serioski har dezaten», adierazi zuten. JAGOBA MANTEROLA / ARP Hilberriak LUIS GREGORIO ARZAC JEAN FLOREN SAGASTI ZABALETA Atzo hil zen, 87 urte zituela, Elizakoak eta Aita Santuaren Bedeinkapena hartu ondoren. UDALTZAINA OHOREZKO DOMINA - Goian bego Zure emaztea: M. Luisa Rekalde; seme-alabak: Karmele eta Fernando, Iñaki eta M. Eugenia, Agurtzane eta Txomin, Jon eta M. Jose; bilobak: Haitz, Ganix, Mitxel, Manex, Telmo, Maddi, Denis, Itziar eta Malen; anai-arrebak: Josetxo (†) eta M. Pilar Vesga, Ramón eta Juncal Berrospe, Manolita Rekalde (†) eta Manolo Juanes (†),M.Dolores Rekalde eta Josetxo Berrondo,Arantxa Rekalde eta Patxi Estonba (†), Maixux Rekalde, Joxe Antonio Rekalde eta Itziar Lekuona, Kontxita Rekalde eta Julen Lekuona (†); ilobak, lehengusuak eta gainerako ahaideak. Haren arimaren alde otoitz bat eskatzen dizuete, eta arren etor zaiteztela BIHAR ASTELEHENA, arratsaldeko ZAZPIETAN, SANTA MARIA DEL JUNCAL parroki elizan egingo den hiletara. Aldez aurretik, mila esker. Ematen pasa duzu bizitza ematen bizi izan zara, eta azkenik ematen hil zara IRUNEN, 2011ko urtarrilaren 2an. TOLOSAKO UDALA Helbidea: Joaquin Gamon, 2-7. D. Oharra: Hilbeila Bidasoako tanatorioan egongo da biharko 10:45 arte. TOLOSAN, 2011ko urtarrilaren 2an MARIJO LOMBIDE ORICAIN ESKELAK (0034)943 30 40 30 [email protected] 2010eko urtarrilaren 3an hil zen Oroitzapenen zama ez da zama arina Hutsa litzatekeena zu parte ez bazina Hau sentsazio baten azaldu ezina lagun minen joanak dakar lagun mina. MAITE ZAITUGU Joxi, Asier eta Josu LEGAZPIN, 2011ko urtarrilaren 2an FELISA ARISTONDO GARCIA (Lucio Larreategi Idigoras zenaren alarguna) Atzo itzuli zen Aitaren etxera,93 urte gure artean igaro ondoren. Seme-alabak: Iñaki eta Amaya Zaldua, Amaya eta Kepa Mujika; bilobak: Ainhoa,Iker,Jon eta Ane; ezkonarrebak: Sofia Larreategi eta Mertxe Besoitagoena; eta gainerako senideak. Jakinarazten dizuete haren aldeko hileta-elizkizuna datorren ASTELEHENEAN, urtarrilak 3, egingo dela Donostiako JAINKO GURE AITA elizan –Jose Maria Sert plazaren izkinan– arratsaldeko ZAZPIETAN. Familiak biziki eskertzen dizue, aldez aurretik, zuen laguntasuna elizkizun horretan izango zareten guztioi. DONOSTIAN, 2011ko urtarrilaren 2an 14 berria 2011ko urtarrilaren 2a, igandea Harian › Mundua Luiz Inacio da Silva Lula iazko urtarrilaren 26an Munduko Gizarte Foroan, Porto Alegren. NECO VARELLA / EFE Egitekoak eginda joan da Lula Brasilgo inoizko presidente maitatuena izan da Lula; %85eko babesa du egun, eta herriak orain kaleetan ikusiko duela esan du Rousseffen exekutiboak bederatzi emakume eta hamabost ministro ohi izango ditu Elixabet Epelde Dilma Rousseffi ongi etorria emateko eguna ere bazen, baina bereziki inoizko presidente kuttunenari agur esateko eguna zen atzokoa Brasilen. Zortzi urteko buruzagitza oparoaren ostean, %80tik gorako onarpen indizerekin esan dio agur karguari Luiz Inacio da Silvak (Caete, 1945). «Egitekoak eginda» doala dio, eta hemendik aurrera «herriak kaleetan» ikusiko duela. Nekez imajina zezakeen inork tornulari soil bat presidenterik maitatuena bilakatuko zenik. Baina hamalau milioi lanpostu berrirekin eta inoizko ekonomiarik indartsuenarekin utzi du herrialdea. Pobrezia tasa ere nabarmen murriztea lortu du gizarte politikei esker. Kolore batekoak zein bestekoak penatuta hartu dute haren agurra. Atzo hartu zuen lekukoa Dilma Rousseffek. Lulak, bera baino «askoz hobea» izango dela esan du behin eta berriz. Rousseffentzat, ordea, ez da zaila izango haren arrastoa jarraitzea, izan ere, 37 mi- nistroren artetik hamabost agintean izandakoak dira. Bederatzi emakume izango dira exekutiboan eta emakumeei eskaini die lehen hitzak kargua hartzeko ekitaldian. «Guztientzat» agintzeko hitza eman du, bereziki «baztertuta» daudenentzat. Lulak agur mezuan esan zuenari —«gizarte guztiarentzat agintzea posible dela erakutsi dut»— erreparatu dio horrela Rousseffek. Oparoa da, baina, bere aurrekariak egin duen ekarpena. Brasil nazioarteko panoraman kokatu du Lulak. Aurkariek, narkotrafikoaren eta indarkeriaren arazoak konpondu ez izana egozten dizkiote. Ekonomiaren hazkundea, Fernando Henrique Cardoso presidentearen legatua dela sinetsita daude horiek, eta Lula loria eraman duena baizik ez dela diote. Berak sortu zuen Langileen Alderdiko (PT) hautagai gisa, eta ondoren hirutan galdu zituen presidentetzarako bozak. Fernando Collor de Melloren aurka lehenik 1989an, eta Cardoso beraren aurka gero, 1994an eta 1998an. Laugarrenean, aldiz, mezu moderatuago batekin, garaipena eskuratu zuen. Munduko presidenterik bozkatuena bilakatu zen 2002an; 52 milioi herritarren babesa jaso baitzuen orduko hartan. 2006an, baina, are gehiago izan ziren: 58 milioi. Brasilgo Konstituzioak bi legealdi bakarrik onartzen ditu jarraian eta hirugarren aginte batetarako gogoarekin utzi du presidentetza, baina, itunaren erreforma bat egiteko aukeraz galdetu diotenei ezezko borobila eman die Lulak: «Batek beste agintaldi bat gehiago eskatzen du, eta gero lau gehiago nahi ditu, eta gero bost. Eta herrialdea diktadura batean bilakatzen hasten da inor ohartu gabe». Dena den, ez du baztertu ondorengo bozetan berriz ere lehiatzea. Pobreziaren kontrako borroka Lularen arrakastaren gakoetako bat pobreziaren aurka egin duen borroka izan da. Baita bestelako programa sozialen garapena ere. 2003an presidentetzara heldu zenean baino 28 milioi behartsu gutxiago daude egungo Brasilen. Dena den, oraindik orain, 30 milioi dira oinarrizko beharrak asetu ezin dituztenak. Familia Poltsa proiektua da beste lorpenetako bat. Hamabi milioi familia ingururi diru laguntzak ematen dizkiete haurrak eskolatu ditzaten eta elikagaiak eskuratu ditzaten. Familiak pobrezian ez betikotzea da xedea. Lularen aurkariek, dena den, pobrezia neurtzeko baliatzen diren metodoak zalantzan jartzen dituzte. Ezin da ukatu, baina, ekonomiak sekulako hazkundea izan duela haren aroan. Brasil Latinoamerikako ekonomiarik indartsuena da uneotan eta mundu mailan zortzigarrena. Lulak berak, hemendik lasterrera, herrialdea munduko bosgarren potentzia bilakatuko dela adierazi du. Aurten, %7,5 inguru hazi da ekonomia. Zortzi urtetan hamalau milioi lanpostu finko sortu dira. Lula karismadun liderra da etxean eta baita etxetik at ere. Atzerri politika izan da, hain justu, hazkundearen gakoetako bat. Hala, batekin zein bestearekin ondo konpontzeko duen dohainari esker sona lortu du nazioartean; G8koan parte hartzea lortu zuen. 2014ko Futboleko Mundu Kopa eta 2016ko Olinpiar Jokoak Lularen lorpenak direla ere sinetsita daude adituak. Brasilgo ipar ekialdean jaio zen Lula, aitak bazter utzitako zortzi senideko familia batean. Zazpi urterekin Sao Paulora heldu zen eta bertan kale-saltzaile eta zapatagarbitzaile gisa aritu zen lanean. 15 urterekin tornulari egin zen, sindikalgintzan murgilduz. 70eko hamarkadaren amaieran, jada lider sindikalista bilakatuta, diktadura kolokan jarri zuen gose greba historikoa zuzendu zuen Lu- lak. Langileek Brasilen inoiz egin duten protestarik handiena izan zen hura. Lularen ibilbidean, baina, akatsak eta zailtasunak ere egon dira. Estropuz eginagatik, ordea, ez da lurrera erori. 2005ean, esaterako, ustelkeria kasu larri batek zipriztindu zuen alderdia. Brasilgo Alderdi Laboristako (PTB) kideei soldata «mamitsuak» ordaintzen zizkietela aireratu zuten, baina eskandalutik airoso irten zen. Battistiren estradizioari uko Nazioartean, ere hainbat herrialdek ez dute ulertu, Lulak Iranekiko eta Kubarekiko izan duen hurbiltasuna. Italiarekin izan du azken polemika. Cesare Battisti Brigada Gorrietako kide ohia estraditatzeari uko egitea izan baita presidentearen azken erabakia. Berunezko urteetan lau lagun hiltzea, tartean bi polizia, leporatzen diote Battistiri. Italian bizi arteko kartzela zigorra ezarri zioten horregatik, baina errefuxiatu estatusa aitortu zion Lulak. Narkotrafikoaren eta faveletako indarkeriaren aurkako borrokak ere ez ditu esperotako emaitzak eman. Hilketen kopurua murriztu bada ere, oraindik lan handia dago egiteko arlo horretan. Baina, arazoak arazo, duela zortzi urte agintera heldu zenean topatu zuen Brasil berpiztuta itzuli dio herriari inoizko presidenterik maitatuena izan denak. 2011ko urtarrilaren 2a, igandea berria 15 Mundua ‹ Harian ere, Frantziak Errumaniako eta Bulgariako ijitoen aurka iaz hartutako neurriek zalaparta handia piztu dute EBn. Gertakari horien inguruan adierazitako hitz ederrak obratu beharra nabarmenduta, iragarri du ijitoen integrazio politikak garatzeko gogoa baduela bere presidentetzan. Janos Martonyi Hungariako Atzerri ministroa, abenduaren 20an, Bruselan. OLIVIER HOSLET / EFE Europaren lemak ekialdera egin du, Hungariak EBko presidentetza hartuta EBko hedapen prozesua sustatzea da xedatutako lehentasunetako bat; Balkanetako herrietara begira ari da Budapest Allande Sokarros Hungariak Belgikaren lekukoa hartu du; Europako Batasuneko txandakako presidentetza izango baitu aurrerantzean eta hurrengo sei hilabetetan Budapestek. Lisboako Ituna onartu zenetik zuzendaritza sinbolikoa da hein handi batean; Europako Kontseiluko presidentea eta EBko Atzerri Politikarako goi arduraduna ezarri zirenetik txandakako presidentetzak garrantzia galdu baitu, baina, hala eta guztiz ere, norabide politiko nagusi batzuk xedatzeko balioa badu beti. Budapestek hurrengo sei hilabeteotan eskuetan izango duen presidentetzan lau ardatz nagusi izango ditu: Europaren eredu soziala sendotzearren, hazkundea eta enplegua sustatzea; Europa indartsuago bat garatzea; herritarretatik hurbilago izango den erakundea bideratzea; eta EBren hedapen prozesua garatzea eta auzokidetasunari eustea. Azken atal horri dagokionez, ekialdeko estatu batek presidentetza hartzea lagungarria izan daiteke Balkanetako herrialdeek hedapenaren bidean urratsak egin ditzaten. EBko lema hartu aurretik, Hungariak aurkeztutako politika egitasmo nagusien artean bazen Kroazia estatu kide bihurtzeko xedean negoziazioak bururaino eramatea aurtengo lehen seihilekoan. Serbiarekiko negoziazioetan ere aurrerapausoak emateko prest da Budapest. Haatik, handitze bide horretan jarraitzearren, batasunak sendoa eta indartsua izan behar duela argi uste du Hungariak. Europak astindu duen krisia ere aintzat hartuko du horregatik. Defizita eta desoreka handiak dituzten estatu kideak zigortzeko sistema bat abian jartzea izango da erronka nagusietako bat. Eta erreskate funtsaren inguruko negoziazioak amaitzea. Hungariak, hala ere, bigarren maila batetik bideratuko ditu egitasmo horiek, izan ere, eurogunetik kanpo dago herrialdea. Janos Martonyi Hungariako Atzerri ministroak, hala ere, bide horretan lan egiteko asmoa agertu du: «Merkatuak lasaitu eta krisia atzean uztea baino inportanteagoa den ezer ez dago. Horretan arrakasta badugu, guztiontzat izango da onuragarria». Hazkundea eta enplegua 2012an eraldatuta egongo den Nekazaritza Politika Bateratu berriaren diseinatze bidean urratsak bultzatu nahi ditu Budapestek. Energia alorreko politika berri bat xedatze asmoan eztabaida garatzea ere helburu du. Halaber, uraren baliabideen erabilerarako politika bateratua egin asmo du . Hungariak, dena den, aurreko presidentetzaren ildoari eusteko asmoa agertu du, batasunaren esparruan hazkundea eta enplegua sendotzeko helburuak aldarrikatzean. Europako eredu soziala sustatu nahi du ekonomia sendotzearren. Iazko ekainean, estatu eta gobernu buruak adostutako Europa 2020 estrategiaren ardatzak bideratzeko ahaleginetan arituko da, beraz, datozen sei hileotan Hungaria. Europa 2020 politika ardatzen artean, herritarren ongizatea eta bizi-baldintza hobetzea xedatuta dagoelarik, Hungariak iragarri du pobreziaren aurkako neurriak zehaztea, onartzea eta gauzatzea izango dela lehentasunetako bat. EBko herritarren oinarrizko eskubideak babeste eta sendotze aldera ere urratsak egin nahi dituela azaldu du Budapestek. Izan Kultur aniztasuna babestu Europako Batasunak xedatutako politika ezberdinek herritar ororengan eragin zuzenak dituztelarik, erakundea egitura teknokratiko bat bezala ikusten dute herritar gehienek. Eta, hori dela eta, «herritarretatik hurbilago» izango den erakunde baterako urratsak bideratzea ere helburutzat hartu du Hungariak. Herritarren mugimendu askeak babestea eta hobetzea, oinarrizko eskubideen geriza handitzea eta kultur aniztasuna zaintzea jarri ditu bere egitasmoetan. Kultur aniztasunaren auziari zehazki dagokionez, azpimarratu du estatu kideei ohartarazi diela «Europaren balio handienetako bat» dela, «zaindu eta garatu beharrekoa». Lisboako Itunak, baina, txandakako presidentetza zerbait sinbolikoan bilakatu du; 2009ko abenduaren 1ean jarri zen indarrean ituna bi kargu berri sortuz. Europako Kontseiluko presidentea —Herman Van Rompuy— eta Atzerri Politikarako goi arduraduna —Catherine Ashton— dira bi arduradun gorenak. Eta Europako Legebiltzarraren botereak ere zabaldu egin dira epe honetan. Hortaz, aginte exekutibo eta legegilearen arteko lehia handitu egin da, eta desadostasunak tartean egonda, aurtengo aurrekontuak abenduaren 15ean onartu zituzten, azken epetik oso hurbil. Eurodiputatuek onartutako aurrekontuetan, erabilera atala 1.265.000 milioi eurokoa izango da, eta inbertsioena, berriz, 1.418.000 milioi eurokoa. Hungariaren presidentetzaren aurrekontuei dagokienez, 80 milioi eurokoa izango da. Estonia euroa erabiltzen hasi, eta euroguneko 17. herrialdea bihurtu da Merkelek eta Sarkozyk euroa babestu dute, Europaren beraren muina dela nabarmenduz Erredakzioa Estonia euroa erabiltzen hasi da. Euroguneko hamazazpigarren herrialdea bihurtu da, garai batean Sobietar Batasunean zeudenetatik euroa onartu duen lehena. Europako Batasunak uztailaren 13an onartu zuen Estonia eurogunean sartzea. Gobernuak dio herrialdearen gehiengoa euroa erabiltzearen alde dagoela, baina inkestetan gehiengo hori ez da hain argia: TNS Emor enpresaren inkesta baten arabera, herritarren %49 euroaren alde daude, eta %43, kontra; estatuak agindutako inkesta batek dio aldekoak %52 direla eta kontrakoak %39. Estoniak euroarekin bat egin du. Iaz, ordea, Alemaniak euroa uzteko asmoa zuela zabaldu zen, eta euroa behar bezala ez babestea leporatu zioten Angela Merkel kantzilerrari. Inkesta batzuek diote bi alemaniarretik batek euroa utzi eta markora bueltatu nahi duela. Herenegun, baina, Merkelek euroaren alde hitz egin zuen urte amaierako mezuan. «Alemaniak Europa behar du», esan zien alemaniarrei. «Euroa babestu behar dugu. Dirua baino gehiago da, gure goraldiren oinarria ». Horren haritik, Nicolas Sarkozy Frantziako presidenteak esan du euroa desagertuz gero Europa ere desagertuko dela. 16 berria 2011ko urtarrilaren 2a, igandea Harian › Mundua Irudia qEgipto Leku-lekutan Kristina Berasain Iluna eta likina z da maiz gertatzen norberak egindako akatsak onartzea eta aitortzea, ez pertsona arrunten artean, eta are gutxiago politikarien artean. Eta ez da ohikoa izaten norberak oker egindakoak zuzentzea, ez pertsona soilen artean, eta are gutxiago agintarien artean. Eta akaso bere homologoen artean bakana den ekintza egin duelako deitu du arreta oraingoan aurretik ere beste politikariengandik bereiztu izan den presidentea. Ezen duela astebete indarrean jarritako neurri polemikoa bertan behera uztea erabaki du orain Evo Moralesek. Herriari men eginda egin du atzera, besteen hitzak entzun ostean neurria ez zelako bidezkoa, une honetan ez dagoelako txartelen eta elikagaien prezioa eta espekulazioa handitzea justifikatzen duen ezer. Gasolinazoa bezala ezagun egindako 0748 dekretua horregatik utzi du bertan behera. Bolivian 27 dolarretan eros daiteke egun petrolio upela, nazioartean salneurria hirukoitza denean —egunean 42.600 upel ekoizten dira—. Urtean 380 milioi dolarreko diru laguntzak ematen ditu exekutiboak horri eusteko, baina azken lau urteotan ekoizpena murriztea ekarri du horrek eta, ondorioz, petrolioaren inportazioa handitzea —aurten 669 milioi dolar gastatu ditu horretan estatuak— . Trukean, baina, petrolioaren kontrabandoa haziz joan da, herrialdeari urteko 150 milioi dolarreko galera bat eraginez. Petrolio upela 59 dolarretan ezartzea erabaki zuen horregatik duela astebete Moralesek; erregaien prezioa %57 eta %82 artean igotzea. Eta horrek albo kalteak izan ditu; izan ere, garraiolariek biderkatu egin dituzte prezioak horrekin elikagaiena ere dezente garestituz. Nazioarteko enpresak erakartzea asmo zuen dekretu «neoliberal» horrek,baina, protesta ugari eragin ditu, eta politikari aimara, babesa galtzen ari zela ohartu delako ere egin du atzera, Herritarrengana gerturatzeko ahalegina eginez, protestak areagotuko ziren beldur. E ERASOEN OSTEAN, BATASUNERAKO DEIA Alexandriako Santuen Elizan ostiral gauean izandako leherketan 21 lagun hil eta 79 zauritu ostean, haserrea piztu da kristau koptoen artean. Ekintzaile suizida batek egin zuen, antza, erasoa, eta agintarien axolagabekeria salatzeko, protestak Erregaien prezioa igotzeko erabakia bertan behera utzi du Boliviako presidenteak Evo Morales Boliviako presidenteak bertan behera utzi du orain dela astebete erregaien prezioa igotzeko hartutako erabakia. Dekretu bidez hartutako neurriak herritarren haserrea piztu eta protesta olde handia eragin zuen herrialdean. «Herriari men eginda, 748 de- kretua bertan behera uzteko erabakia hartu dut», azaldu zuen presidenteak ostiral gauean telebista bidez zabaldutako mezuan: «Nire gobernua herriaren sufrikariotik sortu da eta agintean egotea herriari eta haren ordezkariei zor diet». Joan den abenduaren 26an plazaratutako dekretuak erregaien arloari exekutiboak urtero ematen dion 284 milioi euroko diru laguntza kentzea zekarren. Erabaki honen ondorioz, gasolina %73 eta gasolioa %83 garestitzea eragin zuen. Jarraian ere, garraioen eta oinarrizko produktuen —elikagaiak bereziki— prezioak nabarmen igo ziren. Eta egoera ho- nek herritarren kezka eta haserrea piztu zuen, eta horren ondorioz, protesta olde handia sortu zen. Garraio arloko enpresek greba eguna egin zuten ostegunean eta milaka lagun atera ziren kalera La Paz hiriburuan zein beste hiri askotan, hala nola Cochabamba, Potosi, Santa Cruz edo Oruron. Manifestariek presidentearen eta haren gobernuaren «traizioa» salatu dute egunotan. Erregaien arloari diru laguntzak kentzeko erabakia hartzean, Moralesek azaldu zuen erregaiak merke izateak «kontrabando handia» eragiten duela auzoko herrialdeetara, Argentina, Brasil, Peru eta Txile, kasu. DLaburrak Israelek palestinar bat hil du, gas toxikoa isurita Alvarez-Cascos ministro ohiak PP alderdia utzi du RAMALA › Jauaher Abu Rah- MADRID › Francisco AlvarezCascosek PP Alderdi Popularra utzi du. Mariano Raxoi buruzagiari bidalitako gutunean azaldu dio hainbat militantek bere kontra egindako irainengatik uzten duela alderdia. Asturiasko buruzagitzarako lehiatik kanpo utzi du berriki alderdiak. Jose Maria Aznarren gobernuan ministro izan zen, hala nola gobernuko presidenteordea eta alderdiko idazkari nagusi. Arloa diruz laguntzeak kontrabandoa hazten duela zioen Moralesek; erabakiak protesta olde handia piztu zuen Allande Sokarros Potosiko herritarrak, manifestazio batean, asteazkenean. GUIDO TORREZ / EFE Bitxia da, ordea, nola oharkabean pasa den urrian onartutako beste dekretu bat —0676 dekretua—. Horri esker bi bider zabalagoak izango dira aurrerantzean petrolioa ustiatu ahal izateko eremuak; parke nazionaletan eta indigenen lurretan dauden milaka hektarea egongo dira tartean, babestuta dauden lurrak barne. Repsol, Petrobras, Total, Shell, British Petroleum eta bestelako multinazionalak inpunitate osoz arituko dira bertan, protestak pizten badira atzera egingo ez duten enpresak, protestak piztu ez badira ere. Amnesia moduko bat islatzen baitu poltsikoei beharrean, ingurumenari eragiten dion axolagabetasun honek, ohartu gabe ekintza horrek ere luzaroan ez dela poltsiko batzuk aberasteko baino mesedegarria izango, kolonialismo berriaren isla diren transnazionalen poltsikoetarako. Sergio Almarazek duela mende erdi bat iragarri zuen petrolioak aliantzak eta zatiketak eragingo zituela, eta hidrokarburoen inguruko politika nazionalek eramango zutela herrialdea ongizatera edo hondamendira. Boliviako intelektual honen arabera «dena zikintzen duen likido ilun eta likina» da petrolioa «batez ere kontzientziak zikintzen dituena». Eta horretaz ere ohartu beharko dira herritarrak eta agintariak, herrialdearen norabidea zuzentzeko, politikarien artean bakana den ekintza soil batetik haratago joateko, etorkizuna iluna eta likina izan ez dadin, horretarako baldin bada ere. izan ziren herrialdeko bigarren hiri handienean — irudian—. Liskarrak piztu ziren manifestarien eta segurtasun indarren artean. Nazioarteak, berriz, batasunerako deia egin du. Hamasek eta Hezbolak ere kondenatu dute atentatua. AHMED KHALED / EFE Hegoafrikan hamar lagun hil dira ihesaldi batean JOHANESBURGO › Hegoafrika- ko Ipelegeng herrian hamar lagun hil ziren Urtezahar gauean. Bashoto tabernan ari ziren ospatzen urte berria eta, antza denez, liskar baten ondorioz, tabernan zeuden denek une berean saiatu ziren ateratzen. man 36 urteko emakume palestinarra atzo hil zen. Bilin herrian ostiralero banaketa hesiaren kontra biltzen diren manifestariak sakabanatzeko gas toxikoa isuri zuen Israelek. Ramalako ospitalera larri eraman zuen emakumea eta atzo zendu zen —anaia 2009ko apirilean hil zuten—. PAN Palestinako Aginte Nazionalak gerra krimentzat jo du ekintza. 2011ko urtarrilaren 2a, igandea berria 17 ‹Kirola G Sailkapena LEHEN MAILA 17. jardunaldia Gaur Athletic-Deportivo Bartzelona-Levante Sporting-Malaga Sevilla-Osasuna Valentzia-Espanyol Bihar Vila-real-Almeria Zaragoza-Reala At.Madril-Racing Mallorca-Hercules Getafe-R.Madril Ordua 16:00 18:00 18:00 20:00 22:00 Ordua 20:00 20:00 20:00 20:00 22:00 TB GolTV / C+L. GolTV / C+L. O.I. GolTV / O.I. La Sexta TB O.I. O.I. C+E. O.I. GolTV / C+L. Sailkapena Puntuak J I B G 1.Bartzelona 43 16 14 1 1 2.Real Madril 41 16 13 2 1 3.Vila-real 33 16 10 3 3 4.Valentzia 28 16 8 4 4 5.Espanyol 28 16 9 1 6 6.At.Madril 26 16 8 2 6 7.Getafe 26 16 8 2 6 8.Athletic 25 16 8 1 7 9.Reala 22 16 7 1 8 10.Mallorca 21 16 6 3 7 11.Sevilla 20 16 6 2 8 12.Hercules 19 16 5 4 7 13.Deportivo 18 16 4 6 6 14.Racing 18 16 5 3 8 15.Osasuna 17 16 4 5 7 16.Levante 15 16 4 3 9 17.Almeria 13 16 2 7 7 p 18.Malaga 13 16 4 1 11 p 19.Sporting 12 16 2 6 8 p 20.Zaragoza 10 16 1 7 8 p Txapeldunen Ligara p Europako Ligara p Bigarren Mailara p p p p p p Igor Gabilondo Athleticeko erdilaria, abenduaren 18an Levanteren aurka faltaz sartu zuen goleko jokaldian; 1-2 irabazi zuen Athleticek. J. CARLOS CARDENAS / EFE Partida ikusezina Inork ez du hitz egin Deportivoren aurkako gaurko partidari buruz, baina neurketa garrantzitsua da oso Athleticentzat Zuri-gorriek puntuak pilatzen jarraitu gura dute, sasoi bukaeran onenen artean egoteko G Athletic Entrenatzailea: Joaquin Caparros s Iraizoz s s Iraola s San Jose Orbaiz s Urteko bigarren egunean jokatzeak ez du erraza izan behar. Profesional ona izanda ere ez. Gure ohituren kontra doan zerbait dela dirudi. Hori bai, ohiturak ere aldatzen dira. Baina denbora beharko da. Gainera, ezin da aitzakia moduan erabili. Athleticek aurrean izango duen taldea ere egoera bertsuan dagoelako. Talde zuri-gorriaren eta Coruñako Deportivoren arteko norgehiagoka beste edozein jardunaldiren antzera aztertu behar da. Berdin-berdin egingo da analisia, baina ez da berdin-berdina, abuztuan jokatzen den lehen jardunaldia ezberdina den moduan. Ez direlako aste normalak izaten. Gainerako jardunaldietan gainean egoten den inguruak beste gauza batzuei jartzen dei arreta: familiari, ospakizunei, oporrei, eguzkiari, elurrari, Olentzerori… Eta futbolariak eta entrenatzaileak ere lurtarrak direnez, antzeko kontuekin ibiltzen dira gora eta behera. Susaeta Denboraldi guztietan izaten dira bereziak urte bateko azken egunak eta hurrengo urteko lehenak. Baina Athleticentzat sasoi honetakoa are eta bereziagoa izan dela esan daiteke. Zuri-gorriek urtea oso ondo amaitu zuten. Aspaldiko partez, ligan etxetik kanpo irabazteko gai izan ziren, Levanten, eta hiru egun geroago, Bartzelona handiari eusteko gai izan ziren Espainiako Kopan. Atseden egunen atzetik Euskal Selekzioarekin jokatu zuten Joaquin Caparrosen hamaikakoetan ohikoak diren jokalari gehienek. Hori gutxi ez, eta taldeko izar nagusia Espainia aldean aritu da bere burua promozionatzen, eta egun bateko atzerapenarekin itzuli zen lanera. Athleticen gutxitan gertatu dira horrelakoak. Gauza horiengatik, entrenatzaileek ez dute aukerarik izan Migel Angel Lotinaren taldearen kontrako partida behar den moduan prestatzeko. Urteko lehen norgehiagokaren aurreko astea ez da zuzenena izan partida ganoraz prestatzeko. Bai- Koikili s s Gurpegi s Haritz Gallastegi Bilbo s Ustaritz Gabilondo s Muniain s Toquero Espainiako Liga Gol TV/C+L. San Mames 16:00 (40.000 ikusle) Rubinos Perez G Deportivo Entrenatzailea: Migel Angel Lotina s Aranzubia s s Colotto Laure s Aythami s Lopo s s M. Pablo s J. Rodriguez Ruben Perez s J. Dominguez s Valeron s Adrian na aurrera begira ere badago Deportivoren kontrako neurketan eragina izan dezakeen beste kontu bat: Kopako itzulikoa. Bartzelona gainditzearekin ari dira amets egiten jarraitzaileak. Ez dute beste ezertan pentsatzen. Baina aurrez Deportivoren kon- tra jokatu behar da, Athleticentzat garrantzi handia duten hiru puntu daudelako jokoan. Zuri-gorriek onenekin lehiatu gura dute. Baina zer pentsatuko du Caparrosek? Ahal duen hamaikako indartsuena zelairatuko du edo gorde egingo ditu jokalari batzuk? 16:00ak arte ez du inork jakingo. Atzera begiratuz gero, argi eta garbi ikus daiteke entrenatzaileak apustu garbia egin duela koparen alde. Athleticek finala jokatu zuen denboraldian ligako partida asko «bota» zituen koparen mesedetan. Orduan ondo atera zitzaion apustua. Emaitza bestelakoa izan arren, aurreko sasoian ere talde lehiakorra zelairatu zuen. Hala ere, ez zen nahikoa izan lehen kanporaketan Rayo Vallecano mendean hartzeko. Beraz, badirudi gaurkoan ere ez dela berritasunik faltako. Deportivo, horma baten pare Athleticek zer egiten duen zain egongo da Deportivo. Meñakako entrenatzaileak oso ondo ezagutzen du talde zuri-gorria. Ondo erreparatu izan dio beti. Eta, gainera, Bizkaian informatzaile onak ditu, konfiantzakoak. Neurketa hasiera gogor bati aurre egiteko prest egoteko eta Athleticek estrategia baliatzeko ahalik eta aukera gutxien emateko eskatuko die futbolariei. Athleticek, berriz, jakin behar du horma bat 18. jardunal. (urtarrilak 8-9-10) Larunbata Ordua TB Malaga-Athletic 18:00 GolTV / C+L. Reala-Sevilla 20:00 GolTV / O.I. Deportivo-Bartzelona22:00 La Sexta Igandea Ordua TB Mallorca-Almeria 17:00 O.I. Osasuna-Getafe 17:00 O.I. Espanyol-Zaragoza 17:00 O.I. R.Madril-Vila-real 19:00 GolTV / C+L. Levante-Valentzia 21:00 C+E. Astelehena Ordua TB Hercules-At.Madril 21:00 GolTV / O.I. izango duela aurrean. Txapelketa txarto hasi hasi ostean, joko sistema aldatzea erabaki zuen entrenatzaile bizkaitarrak. Azken jardunaldietan bost atzelarirekin aritu da Deportivo. Eta apustua, beste behin, ondo atera zaio Lotinari. Gaur egun ez dago oso ondo ikusia horrenbeste atzelarirekin jokatzea, baina emaitzak ekarriz gero, ez luke aldatzeko arrazoirik egon beharko. Athleticek eta Deportivok nahikoa lan izango dute elkar zaintzen. Partida gaitza izango da. Aurkariarekin kezkatuta egoteaz gain, beste buruko min handi bat izango dute bi taldeek: zelaiaren egoera. Lehen Mailako zelairik txarrenetakoa dauka Athleticek. Aspalditik. Hala ere, orain arte ez dute konpontzeko premiarik ikusi. Etxeko partidak irabazi dituztelako ote da? Edo Bartzelonari aurre egiteko beste arma bat ote da? 18 berria 2011ko urtarrilaren 2a, igandea Kirola › Sevillaren txakalaldia baliatzera Sevillak ligako azken bost partidak galdu ditu, eta Osasunak aukera ona du gaur etxetik kanpoko lehen garaipena lortzeko Sanchez Pizjuanen irabaziz gero, gorritxoek Sevillak adina puntu izango dituzte G Osasuna G Sevilla Entrenatzailea: Gregorio Manzano Entrenatzailea: Jose Antonio Camacho s s Palop s Davo s Navas s Alexis s Romaric Ricardo s Escude s F. Navarro s Nelson Capel s Juanfran s Kanoute s Flaño s s s Oier Vadocz Puñal s s Zokora s Sergio s s Soriano Damia s s Aranda Negredo Espainiako Liga GolTV 20: 00 S. Pizjuan (45.500 ikusle) Asier Legarda-Ereño Iruñea Azken denboraldietan, Nou Campen edo Santiago Bernabeun bezainbeste kosta izan zaie ligako talde guztiei Sanchez Pizjuanen puntuak batzea, eta Osasunak ere porrot mingarri ugari jaso ditu azken hamarkadan Sevillaren futbol zelaian. Hargatik, sasoi honetan Sevillak ez du ikararik eragiten. Antonio Alvarez entrenatzaile kargutik kendu eta Gregorio Manzanori eman zioten espainiarrek taldea zuzentzeko ardura, baina Mallorcako entrenatzaile ohiaren etorrerarekin ere burua altxatu ezinda dabil Sevilla. Ligako azken bost jardunaldietan bost partida galdu dituzte andaluziarrek, esaterako. Gainera, bost partida horietatik hiru Sanchez Pizjuanen jokatu ditu Sevillak, eta azken denboraldietako sendota- Medina Canalejo suna desagertu egin da. Hori baliatzen ahaleginduko da Osasuna gaur iluntzean, baina Osasunak berak ere ez du beldurrik ematen etxetik at: hamaika hilabete eta bi egun igaro dira gorritxoek Nafarroako Erresumatik kanpo azken garaipena lortu zutenetik. 2010a negargarria izan da etxetik urrun jokatutako partidetan nafarrentzat. 2011. urtea beste era batera hasi nahi dute Jose Antonio Camachoren jokalariek. Eta Sevillaren bolada txarrak itxaropenari eusteko balio duela argi dago. Azken hilabete eta erdian Almeria (1-3), Getafe (1-3) eta Mallorca (1-2) Sanchez Pizjuan futbol zelaian irabazteko gai izan dira. Eta Osasunak ere gauza bera egin nahi du gaur iluntzean. Camachok badaki ez dela norgehiagoka erraza izango, baina Sevillaren txakalaldia ikusita, itxaropentsu Sergio Osasunakoa, Zaragozako jokalari batekin. Erdiko atzelaria hasieratik ariko da gaur. J. MANTEROLA / ARGAZKI PRESS dago Osasunako entrenatzailea: «Sevillak bolada txarra amaitu nahiko du, logikoa da, baina guk ere behingoz etxetik at irabazten ahalegindu beharra daukagu. Ez da erraza izango, baina irabaziz gero, aurrerapauso itzela emango genuke, eta ea behingoz aukera baliatzen dugun. Etxean hiru partida jarraian galtzea ez da normala, ez Sevillarentzat, ezta ligako beste talde guztientzat ere. Postu gozoetatik sailkapenaren erdial- dera igaro dira, eta zalantzak eta urduritasunak agertuko zitzaizkien. Suspertu egin nahiko dute orain, baina datuek argi erakusten digute Sevillaren zelaian irabaztea posible dela, eta horretan ahaleginduko gara». Irabaziz gero, Sevillak adina puntu izango ditu Osasunak — orain Manzanoren taldeak 20 puntu ditu, eta Camachorenak, 17—, eta horixe da asmoa. Halere, Osasunak jokalari garrantzitsuak fal- Osasunak bost jokalari faltako ditu: Monreal, Pandiani, Camuñas, Nekunam eta Masud tako ditu gaur iluntzeko partidan: Monreal, Pandiani, Camuñas eta Ruper min hartuta daude, eta Masud eta Nekunam irandarrek urtarrileanAsiako Kopa jokatuko dute, Irango selekzioarekin. Ruper izan ezik, beste bost jokalariak titulartzat jo daitezke gaur egungo Osasunan. Eta hasierako hamaikakoan ohiko bost jokalari fal- tatzea buruhauste handia izango da Camachorentzat, zalantzarik gabe. Ezker hegalean, esaterako, proba bitxia egin beharko du entrenatzaile espainiarrak, sasoi hasieran eskuin hegaleko atzelari posturako lehian ari ziren bi jokalarirekin beteko baitu ezker hegala: Oier ariko da atzelari lanetan eta Damiak zelai erdian jokatuko du. «Sasoiko une zail batean gaude, jokalari garrantzitsu asko falta zaizkigu eta hori inoiz ez da albiste pozgarria izaten. Hargatik, datorren astean zenbait jokalari berreskuratuko ditugu beharbada eta zailtasunak gaindituko ditugu», adierazi zuen teknikariak atzo, hutsuneen inguruan galdetu ziotenean. Ezkortasunaren erdian baikortasun printzak aurkitu nahi ditu Osasunako entrenatzaileak, eta datorren astean Getaferen aurka etxean jokatu beharreko partidarako Camuñas eta Pandiani prest izan ditzakeela badaki Camachok. Nekunamen hutsunea Puñalek beteko du, eta aurrealdean Lekicek Arandari utzi beharko dio tokia. 2011ko urtarrilaren 2a, igandea berria 19 ‹ Kirola Aurpegi ona behar du Erronka handia izango du bihar iluntzean Realak (20:00), etxetik kanpo jokatuko duelako Zaragoza aurkari zuzenaren aurka Sailkapenean azken postuan dagoen arren, arriskutsua da Realaren biharko kontrarioa G Zaragoza Entrenatzailea: Javier Aguirre s Leo Franco s Diogo s s Jarosik s Contini Paredes s s Pinter Ponzio s s s Lafita Bertolo Ander s S. Pongolle Espainiako Liga O.I. 20:00 La Romareda (34.596 ikusle) Teixeira Vitienes G Reala Entrenatzailea: Martin Lasarte s Bravo s s Estrada s Ansotegi M. Gonzalez s De la Bella s s Elustondo s X. Prieto Markel s Zurutuza s Griezmann s Llorente Xabier Lopetegi Donostia Realak bi aurpegi izan ditu orain arte etxetik kanpo: denboraldi hasierakoa bata, txarra; eta azken boladan erakutsitakoa bestea, hobea. Aurreneko hori dela medio, taldeak kale egin zuen Iruñean, Mallorcan eta Valentzian, Levanteren aurka. Hirurak ziren aurkari zuzenak, eta, horrenbestez, garrantzi handiko lehiak, gorputz eta arima jokatu beharrekoak. Baina indar gabe aritu zen Reala, motel, eta esku-hutsik gelditu zen. Azken jardunaldietan, aldiz, indartsuago aritu da etxetik at: Bartzelonako porrota alde batera utzita, balio handiko garaipenak erdietsi zituen Malagan eta Gijonen. Eta Alacanten ere, galdu arren, askoz gehiago merezi izan zuen. Maila on horri eutsi beharko dio aurrerantzean, gaurtik hasita. Arrazoi ugari ditu horretarako. Hasteko, emaitza on bat behar duelako azken bi partidak galdu ostean. Valentziaren aurkako porrota, gainera, min ematen dutenetakoa izan zen. Gutxienez pun- tu bat lortzeko merituak egin zituen Realak, baina okerrak garesti ordaintzen dira futbolean, luzapenean egiten badira, batez ere. Pentsatzekoa da jokalariek buelta emango ziotela duela bi aste jasotako kolpe gogor horri, baina konfiantza berreskuratzeko modurik onena Zaragozan irabaztea da. Egutegi malkartsua datorkio taldeari: Sevilla, Getafe eta Vilareali egin beharko die aurre. Datozen lau partidetatik hiru etxetik kanpo jokatu beharko ditu, gainera. Horregatik da hain garrantzitsua aurpegi onari eustea. Azken sailkatua da Zaragoza, hamar punturekin. Hamabi ateratzen dizkio Realak. Hala ere, hanka-sartze handia izango litzateke biak borroka desberdinetan dabiltzala pentsatzea. Lehen Mailara askok uste baino hobeto egokitu bada ere, mailari eustea da Realaren helburu bakarra. Zenbat eta tarte handiagoarekin, hobeto. Sekulako lorpena izango litzateke denboraldi lasaia edukitzea, eta, horretarako, aurrera- Xabi Prieto, orain bi aste, Valentziari sartutako gola ospatzen; ondoren 1-2 galdu zuen Realak. ANDONI CANELLADA / ARP pauso ederra izan daiteke Zaragoza hamabost puntura uztea. Hiru jardunaldi gelditzen dira lehen itzulia bukatzeko, eta taldeak ikaragarri eskertuko ditu tarte horretan bildutako puntuak, bigarren itzulia luze egiten delako; eta beti eduki behar delako gogoan gauzek okerrera egin dezaketela, lesioak edo gorabeherak tarteko. Markel Rivasen ordez Martin Lasartek ezingo du zelairatu orain arte gehien erabili duen euskarria. Hamasei partidetatik hamabost jokatu ditu Rivasek, bat ez, beste guztiak hasieratik. Gabezi zehatzak ditu, jokalari guztiek bezala, baina bere eginbe- harretan ez du parekorik, eta kosta egiten da ulertzea klubak bere kontratua berritzeko asmo handirik ez izatea. Aldaketarik logikoena Markelena da. Malagan irabazitako norgehiagokan lan ederra egin zuen, baina min hartu zuen gero. Indarrak behar bezala neurtzea falta zaio batzuetan, baina ondo aritzen denean distira handiko defentsa euskarria da. Gainerakoan, ez da aldaketa handirik espero. Asko hitz egin da Agirretxeren etorkizunaz, baina deialdian sartuko da, ziurrenik. Azkena izan arren, Zaragoza gutxiestea oker handia izan daiteke. Egia da partida bakarra iraba- zi duela eta golak sartzeko arazoak dituela. Baina zazpi partida berdindu ditu, eta 27 gol sartu dizkiote, Sevillari edo Athletici bezala, eta Realari baino bakar bat gehiago, esaterako. Joan den sasoian bezala, liga hasiera kaskarra egin du. Orduan, neguko azokan xahututako dirutzari esker eutsi zion mailari, baina orain ezingo du gauza bera egin, 107 milioi euroko zorra pilatu baitu klubak. Javier Aguirrek Gay ordezkatu zuen aulkian orain bost jardunaldi, baina oraindik ez du irabazi. Lerro guztietan dituen jokalariei erreparatuta, ordea, taula erdian edo erditik gora egoteko moduko taldea dirudi. 20 berria 2011ko urtarrilaren 2a, igandea Kirola › 2011ko kirol egutegia D Ekitaldi garrantzitsuenak TXIRRINDULARITZA. Zornotzako URTARRILA pUrtarrilaren 1ean PILOTA. Binakako Txapelketako ligaxkaren hasiera. pUrtarrilaren 1etik 16ra AUTOMOBILISMOA. Dakar rallya. pUrtarrilaren 5ean eta 6an FUTBOLA. Espainiako Kopako final-zortzirenetako joaneko partidak. 5ean, Athletic-Bartzelona. pUrtarrilaren 8an eta 9an SASKIBALOIA. Emakumezkoen Espainiako Kopa. pUrtarrilaren 12an FUTBOLA. Espainiako Kopako final-laurdenetako joaneko partidak. pUrtarrilaren 13tik 30era ESKUBALOIA. Gizonezkoen Munduko Txapelketa, Suedian. pUrtarrilaren 15ean ERRUGBIA. Heineken kopako jardunaldia. Ulster-Miarritze. pUrtarrilaren 17tik 30era TENISA. Australiako Irekia. pUrtarrilaren 18tik 23ra TXIRRINDULARITZA. Down Under Tourra, Australian. pUrtarrilaren 19an FUTBOLA. Espainiako Kopako final-laurdenetako itzuliko partidak. pUrtarrilaren 19tik martxoaren 3ra. SASKIBALOIA. Euroligako Top16ko sailkatze fasea. pUrtarrilaren 22an ERRUGBIA. Heineken kopako jardunaldia. Miarritze-Bath. pUrtarrilaren 23an ATLETISMOA. Elgoibarko krosa. pUrtarrilaren 26an FUTBOLA. Espainako Kopako finalerdietako joaneko partidak. pUrtarrilaren 29an eta 30ean ZIKLO-KROSA. Munduko Txapelketa St. Wendellen (Alemania). pUrtarrilaren 30ean ATLETISMOA. Donostiako krosa. OTSAILA pOtsailaren 2an FUTBOLA. Espainiako Kopako finalerdietako joaneko partidak. pOtsailaren 4an eta 5ean ERRUGBIA. Sei Nazioen Torneoko lehen jardunaldia: Gales-Ingalaterra, Italia-Irlanda eta Frantzia-Eskozia. pOtsailaren 6an FUTBOL AMERIKARRA. Super Bowla Dallasen (AEB). pOtsailaren 8tik 12ra TXIRRINDULARITZA. Mallorcako Challengea (Herrialde Katalanak). pOtsailaren 10etik 13ra SASKIBALOIA. Espainiako Kopa, Madrilen. pOtsailaren 12tik 13ra RALLYAK. Munduko Txapelketako proba, Suedian. pOtsailaren 12an eta 13an ERRUGBIA. Sei Nazioen Torneoko bigarren jardunaldia: Ingalaterra-Italia, Eskozia-Gales eta Irlanda-Frantzia. Hegoafrikak eta Ingalaterrak orain lau urte Parisko Saint Denis estadioan jokatutako Errugbiko Munduko Txapelketako finala; Zeelanda Berrian jokatuko da aurten Munduko Txapelketa. LIONEL CIRONNEAU / EFE pOtsailaren 12an pMartxoaren 7tik 14ra ESKUBALOIA. Txapeldunen Liga- TXIRRINDULARITZA. Paris-Niza ko bigarren faseko lehia: ItxakoOltxim Valcea. pOtsailaren 15ean eta 16an FUTBOLA. Txapeldunen Ligako final-zortzirenetako joaneko partidak (lau partida): Milan-Tottenham, Valentzia-Schalke 04, Erroma-Xaktar Donetsk eta Arsenal-Bartzelona. pOtsailaren 19an ESKUBALOIA. Europako Errekopako laugarren kanporaketako joaneko partidak: San AntonioIzvidac. pOtsailaren 20an SASKIBALOIA. NBAko izarren partida, Los Angelesen. pOtsailaren 20tik 24ra TXIRRINDULARITZA. Andaluziako Itzulia. pOtsailaren 23an eta 24an FUTBOLA. Txapeldunen Ligako final-zortzirenetako joaneko partidak (beste lau partida): Kopenhage-Chelsea, Lyon-Real Madril, Marseilla-Manchester United eta Inter Milan-Bayern Munich. pOtsailaren 24tik 27ra ESKUBALOIA. Emakumezkoen Espainiako Kopa, Telden. pOtsailaren 26an eta 27an ERRUGBIA. Sei Nazioen Torneoko bigarren jardunaldia: Italia-Gales, Ingalaterra-Frantzia eta Eskozia-Irlanda. (Frantzia). pMartxoaren 8an eta 9an FUTBOLA. Txapeldunen Ligako final-zortzirenetako itzuliko partidak (lau partida): BartzelonaArsenal, Xaktar Donetsk-Erroma, Schalke 04-Valentzia eta Tottenham-Milan. pMartxoaren 9tik 15era MARTXOA pMartxoaren 4tik 6ra RALLYAK. Munduko Txapelketako proba, Mexikon. pMartxoaren 5ean ESKUBALOIA. Txapeldunen Ligako bigarren faseko lehia: ItxakoOltxim Valcea. TXIRRINDULARITZA. Tirreno-Adriatikoa (Italia). pMartxoaren 12an ESKUBALOIA. Txapeldunen Ligako bigarren fasea: Itxako-Krim. pMartxoaren 12an eta 13an ERRUGBIA. Sei Nazioen Torneoko laugarren jardunaldia: ItaliaFrantzia, Gales-Irlanda eta Ingalaterra-Eskozia. pMartxoaren 13an 1 FORMULA. Munduko Txapelketako proba, Bahreinen (Bahrein). pMartxoaren 15ean eta 16an FUTBOLA. Txapeldunen Ligako final-zortzirenetako itzuliko lehiak (beste lau): Bayern Munich-Inter, Manchester UnitedMarseilla, Chelsea-Kopenhage eta Real Madril-Lyon. pMartxoaren 18an TXIRRINDULARITZA. Milan-San Remo klasikoa (Italia). pMartxoaren 19an ESKUBALOIA. Txapeldunen Ligako bigarren faseko lehia: Buducnost-Itxako. pMartxoaren 19an eta 20an ERRUGBIA. Sei Nazioen Torneoko laugarren jardunaldia: ItaliaFrantzia, Gales-Irlanda eta Ingalaterra-Eskozia. pMartxoaren 20an MOTOZIKLISMOA. Munduko Txapelketako proba, Losailen (Qatar). pMartxoaren 20tik apirilaren 4ra PILOTA. Binakako Txapelketako finalerdietako ligaxka. pMartxoaren 21etik 27ra TXIRRINDULARITZA. Kataluniako Volta (Katalunia). pMartxoaren 22tik apirilaren 2ra (partiden arabera) SASKIBALOIA. Top16ko final-laurdenak. pMartxoaren 26an ATLETISMOA. Azpeitiko maratoi erdia. ARRAUNA. Oxforden eta Cambridgeren arteko estropada, Londresen (Ingalaterra). APIRILA pApirilaren 3an MOTOZIKLISMOA. Munduko Txapelketako proba, Jerezen (Espainia). pApirilaren 4tik 9ra TXIRRINDULARITZA. Euskal Herriko Itzulia. pApirilaren 5ean eta 6an FUTBOLA. Txapeldunen Ligako final-laurdenetako joanekoak. pApirilaren 6an TXIRRINDULARITZA. Flandriako Tourra (Belgika). pApirilaren 6tik 10era ESKUBALOIA. Gizonezkoen Espainiako Kopa, Vigon (Galizia). pApirilaren 7tik 10era GOLFA. Augustako Mastersa (AEB). pApirilaren 8tik 10era ERRUGBIA. Heineken kopako final-laurdenak. pApirilaren 10ean 1 FORMULA. Munduko Txapelketako proba, Sepangen (Malaysia). TXIRRINDULARITZA. Paris-Roubaix (Frantzia). Sari Nagusia. pApirilaren 12an eta 13an FUTBOLA. Txapeldunen Ligako final-laurdenetako itzuliko lehiak. pApirilaren 14tik 16ra RALLYAK. Munduko Txapelketako proba, Jordanian. pApirilaren 17an PILOTA. Binakako Txapelketako finala. 1 FORMULA. Munduko Txapelketako proba, Shanghain (Txina). TXIRRINDULARITZA. Amstel Gold Race klasikoa (Herbehereak). pApirilaren 20an TXIRRINDULARITZA. Fleche Wallone klasikoa (Valonia). pApirilaren 24an TXIRRINDULARITZA. Lieja-Bastogne-Lieja klasikoa. MOTOZIKLISMOA. Munduko Txapelketako proba, Motegin (Japonia). pApirilaren 26an eta 27an FUTBOLA. Txapeldunen Ligako finalerdietako joaneko bi partidak. pApirilaren 26tik 29ra TXIRRINDULARITZA. Romandiako Tourra (Suitza). pApirilaren 28an FUTBOLA. Europako Ligako finalerdietako joaneko partidak. pApirilaren 30etik maiatzaren 1era ERRUGBIA. Heineken kopako finalerdiak. MAIATZA pMaiatzaren 1ean MOTOZIKLISMOA. Munduko Txapelketako proba, Estorilen (Portugal). pMaiatzaren 3an FUTBOLA. Txapeldunen Ligako finalerdietako itzuliko partida. pMaiatzaren 4an FUTBOLA. Txapeldunen Ligako finalerdietako itzuliko partida. pMaiatzaren 6an ATLETISMOA. Diamantezko Ligako proba, Dohan (Qatar). pMaiatzaren 6tik 8ra SASKIBALOIA. Euroligako Lauko finala, Bartzelonan. RALLYAK. Munduko Txapelketako proba, Italian. pMaiatzaren 7tik 29ra TXIRRINDULARITZA. Italiako Giroa. pMaiatzaren 8an 1 FORMULA. Munduko Txapelketako proba, Istanbulen (Turkia). pMaiatzaren 15a ATLETISMOA. Diamantezko Ligako proba, Shanghain (Txina). MOTOZIKLISMOA. Munduko Txapelketako proba, Le Mansen (Frantzia). pMaiatzaren 18an FUTBOLA. Europako Ligako finala, Dublinen (Irlanda). pMaiatzaren 19tik ekainaren 18ra SASKIBALOIA. ACB ligako kanporaketak. 2011ko urtarrilaren 2a, igandea berria 21 ‹ Kirola 2011ko kirol egutegia D Ekitaldi garrantzitsuenak pMaiatzaren 21ean ERRUGBIA. Heineken kopako finala, Cardiffen (Eskozia). pMaiatzaren 22an 1 FORMULA. Munduko Txapelketako proba, Bartzelonan. pMaiatzaren 26an RALLYAK. Diamantezko Ligako proba, Erroman. pMaiatzaren 26an RALLYAK. Munduko Txapelketako proba, Argentinan. pMaiatzaren 28an FUTBOLA. Txapeldunen Ligako finala, Londresen. pMaiatzaren 28tik 29ra ESKUBALOIA. Txapeldunen Ligako lauko finala, Kolonian (Alemania). EKAINA pEkainaren 4an ATLETISMOA. Diamantezko Ligako proba, Eugenen (AEB). pEkainaren 5etik 12ra TXIRRINDULARITZA. Dauphine Libere (Frantzia). pEkainaren 5ean MOTOZIKLISMOA. Munduko Txapelketako proba, Bartzelonan (Katalunia). pEkainaren 9an ATLETISMOA. Diamantezko Ligako proba, Oslon (Norvegia). Ekainaren 11n ATLETISMOA. Diamantezko Ligako proba, New Yorken (AEB). Ekainaren 11n AUTOMOBILISMOA. Le Manseko 24 orduak. Ekainaren 11tik 19ra TXIRRINDULARITZA. Suitzako Itzulia. Ekainaren 12an 1 FORMULA. Munduko Txapelketako proba, Monrealen (Kanada). Ekainaren 12an MOTOZIKLISMOA. Munduko Txapelketako proba, Silverstonen (Ingalaterra). Ekainaren 16tik 19ra GOLFA. AEBetako Irekia. Ekainaren 17tik 19ra RALLYAK. Munduko Txapelketako proba, Grezian. Ekainaren 18tik uztailaren 3ra SASKIBALOIA. Emakumezkoen Europako Txapelketa, Polonian. Ekainaren 20tik uztailaren 3ra TENISA. Wimbledon torneoa. Ekainaren 26an 1 FORMULA. Munduko Txapelketako proba, Valentzian (Herrialde Katalanak). Ekainaren 26tik uztailaren 17ra FUTBOLA. Emakumezkoen Munduko Kopa, Alemanian. Ekainaren 26an MOTOZIKLISMOA. Munduko Txapelketako proba, Assenen (Herbehereak). Ekainaren 30ean ATLETISMOA. Diamantezko Ligako proba, Lausanan (Suitza). UZTAILA pUztailaren 2tik 24ra TXIRRINDULARITZA. Frantziako Tourra. pUztailaren 3an MOTOZIKLISMOA. Munduko Txapelketako proba, Mugellon (Italia). pUztailaren 8an ATLETISMOA. Diamantezko Ligako proba, Parisen. pUztailaren 14an GOLFA. Erresuma Batuko Irekia. pUztailaren 17an MOTOZIKLISMOA. Munduko Txapelketako proba, Sachsenringen (Alemania). pUztailaren 22an ATLETISMOA. Diamantezko Ligaren hamargarren jardunaldia, Monakon. pUztailaren 24an FUTBOLA. Amerika Kopako finala, Buenos Airesen (Argentina). 1 FORMULA. Munduko Txapelketako proba, Nurburgen (Alemania). MOTOZIKLISMOA. Munduko Txapelketako proba, Laguna Secan (AEB). Moto GPkoak soilik. pUztailaren 28tik 31ra RALLYAK. Munduko Txapelketako proba, Finlandian. pUztailaren 29an ATLETISMOA. Diamantezko Ligako proba, Estockholmen. pUztailaren 30ean TXIRRINDULARITZA. Donostiako Klasikoa. pUztailaren 31n 1 FORMULA. Munduko Txapelketako proba, Budapesten. pUztailaren 31tik abuztuaren 6ra TXIRRINDULARITZA. Poloniako Itzulia. ABUZTUA pAbuztuaren 8tik 14ra TXIRRINDULARITZA. Eneco Tourra. pAbuztuaren 11tik 14ra GOLFA. AEBetako Irekia. pAbuztuaren 19tik 21era RALLYAK. Munduko Txapelketako proba, Alemanian. pAbuztuaren 20tik irailaren 11ra TXIRRINDULARITZA. Espainiako Vuelta. pAbuztuaren 27tik irailaren 4ra ATLETISMOA. Munduko Txapelketa, Daegu hirian (Hego Korea). pAbuztuaren 28an 1 FORMULA. Munduko Txapelketako proba, Span (Belgika). MOTOZIKLISMOA. Munduko Txapelketako proba, Indianapolisen (AEB). pAbuztuaren 29tik irailaren 11ra TENISA. AEBetako Irekia. pAbuztuaren 28tik irailaren 18ra SASKIBALOIA. Europako Txapelketa, Lituanian. IRAILA pIrailaren 4an MOTOZIKLISMOA. Munduko Txapelketako proba, Misanon (Italia). pIrailaren 7an ARRAUNA. Kontxako Banderako sailkatze estropada. pIrailaren 8an ATLETISMOA. Diamantezko Ligako proba, Zurigon (Suitza). pIrailaren 9tik urriaren 2ra. ERRUGBIA. Munduko Txapelketa, Zeelanda Berrian. pIrailaren 11n ARRAUNA. Kontxako Banderako lehenengo jardunaldia, Donostian. 1 FORMULA. Munduko Txapelketako proba, Monzan (Italia). pIrailaren 16an ATLETISMOA. Diamantezko Ligako proba, Van Dammen oroimenezkoa, Bruselan. ARRAUNA. Europako Txapelketak, Bulgarian. pIrailaren 18an ARRAUNA. Kontxako Banderako bigarren eta azken jardunaldia. MOTOZIKLISMOA. Munduko Txapelketako proba, Alcañizen (Espainia). pIrailaren 28tik 25era TXIRRINDULARITZA. Munduko Txapelketa, Kopenhagen (Danimarka). pIrailaren 28tik 26era GIMNASTIKA ERRITMIKOA. Munduko Txapelketa, Montpellierren (Frantzia). pIrailaren 25ean 1 FORMULA. Munduko Txapelketako proba, Singapurren. pIrailaren 30etik urriaren 2ra RALLYAK. Frantziako Rallya. URRIA pUrriaren 5etik 9ra TXIRRINDULARITZA. Pekingo Itzulia. pUrriaren 8tik 16ra GIMNASTIKA ARTISTIKOA. Munduko Txapelketa, Tokion (Japonia). pUrriaren 14tik 30era KIROLDEGIA. Panamerikar Jokoak, Guadalajaran (Mexiko). pUrriaren 16an 1 FORMULA. Munduko Txapelketako proba, Yeongamen (Hego Korea). MOTOZIKLISMOA. Munduko Txapelketako proba, Phillip Islanden (Australia). pUrriaren 21etik 23ra RALLYAK. Munduko Txapelketako proba, Espainian. pUrriaren 23an MOTOZIKLISMOA. Munduko Txapelketako proba, Sepangen (Malaysia). pUrriaren 30ean 1 FORMULA. Munduko Txapelketako proba Delhin (India). AZAROA pAzaroaren 4an MOTOZIKLISMOA. Munduko Txapelketako proba, Valentzian (Herrialde Katalanak). 1 FORMULA. Munduko Txapelketako hemezortzigarren proba, Sao Paulon (Brasil). pAzaroaren 5ean eta 6an TENISA. Federazio Kopako finala. pAzaroaren 13an 1 FORMULA. Munduko Txapelketako proba Abu Dhabin (Arabiar Emirerri Batuak). pAzaroaren 20tik 27ra TENISA. Maisu-maistren Kopa. pAzaroaren 27an 1 FORMULA. Munduko Txapelketako proba, Interlagosen (Brasilen). ABENDUA 2009ko Munduko Atletismo Txapelketako gizonezkoen 100 metroko probako finalerdietako baten irteera, Usain Bolt jamaikarra erdi-erdian dela; aurten Daegun jokatuko da MundukoTxapelketa, Hego Korean. HANNIBAL / EFE pAbenduaren 2tik 4ra TENISA. Davis Kopako finala. pAbenduaren 3tik 18ra ESKUBALOIA. Emakumezkoen Munduko Txapelketa, Brasilen. pAbenduaren 11n ATLETISMOA. Europako Kros Txapelketak, Velejnen (Eslovenia). pAbenduaren 31n ATLETISMOA. San Silvestre probak mundu guztian. 22 berria 2011ko urtarrilaren 2a, igandea Kirola › Kezka handia sortzen dio Bartzelonak entrenatzaileari. «Daukagun kalitate guztia mahai gainean jarrita ere ez dakidalako irabazteko gai izango garen. Ligako eta Europako talde onena dira». Katsikarisek, halere, lehen itzuliko azken txanpa hasi aurretik botatako iritziari eusten dio. Alegia, geratzen ziren bost partidak aurrera ateratzeko gai zela taldea: «Bat atera dugu, Zaragozan, eta zailenetakoa zen. Dauzkagun aukera guztiak baliatu behar ditugu, eta Bartzelonaren aurkakoa beste aukera bat da. Zaila, baina beste aukera bat». Blums Bilbo Basketekoa, Miso CAI Zaragozakoarekin lehian. J. CEBOLLADA / EFE Une txarrenean esnatu dira Bilbo Basket ezustekoa ematen saiatuko da gaur Bartzelonaren aurka, gutxigatik galtzea ona izan daitekeen arren A.Urbistondo Gutxitan izaten da talde handien aurka jokatzeko une ona, baina haien agintea hauskorragoa izaten da sarri. Bartzelonaren ahalmena kamustu samarra zegoela zirudien lehiaketako lehen hiru hilabeteetan: lesioak zirela, jokalari batzuen errendimendu apala zela... Hortik bilatu zuen arrakastarako bidea Baskoniak orain dela hilabete, eta hortik bilatzen saiatzeko asmoa zuen Bizkaia Bilbo Basketek ere. Asmoak, edo usteak, erdia ustel. Bartzelonak ACB ligako lidergoa berreskuratu zuen ostegun iluntzean, eta lortzeko moduari ere erreparatu behar zaio. Real Madril aurkari zuzena garaituz lortu zuen, eta iraganeko joko erakustaldiak errepikatuz. Horrek sekulako indarra emango dio berez ondo koipeztatuta dagoen taldeari, eta beldurra ematen du, parean duen edozein talde txikitzeko gai delako, mugarik gabeko jokalari zerrenda bikainari esker. «Bartzelona ezustean harrapa dezaketen gauzak egin behar ditugu, zintzoak bagara, gaur-gaurkoz guretzat Bartzelona menderatzea ezustekoa litzatekeelako». Fotis Katsikarisek herenegun esandakoak dira, partidaren atarikoan. Gauza horien inguruan galdetuta, erregulartasuna aipatu zuen aurren-aurrena greziarrak: «40 minutuko intentsitatea behar dugu, eta fisikoki ondo ikusten dut taldea. Gai gara une oro bete-betean jokatzeko, baina hori lortzea ere ez da erraza». Arreta berezia puntu aldeari Garaipenaren zailtasuna gogoan, komeni aldeko eta aurkako puntuen balantzak daukan garrantzia aintzat hartzea, galduta ere pozteko edo porrota hain larria ez izateko lorpen txikia izan daitekeelako Bartzelonaren aurka puntu gutxigatik galtzea. Egoera onean dago Bilbo Basket puntu aldeari dagokionez; harena da onena Kopan sartu nahi duten talde guztien artean. +41 dute bizkaitarrek, eta jardunaldian dauden norgehiagoken errepaso arina eginez gero, litekeena da Bilbo Basketek zortzi onenen artean segitzea, puntu gutxigatik galtzen badu. Jokalariek gogoan eduki beharko dute hori bukaeraraino. Hori, dena den, partida hondarreko zeregina izango da. Lehenago partida irabazten saiatu behar du taldeak, garaipenarekin Kopako txartela ia-ia poltsikoan izango lukeela jakitun. Eskatzeko baimena emanez gero, Zaragozan gertatutakoa errepikatzeko eskatuko genuke: protagonismo apala izan duten jokalariak erabakigarriak izatea. Javi Rodriguez eta Mavroeidis izan ziren onenak asteazkeneko partidan, eta horrek talde on baten indarra erakusten du. Bartzelona ispilu egokia da. Denak dira izarrak, baina batzuek ez dute asmatzen, edo nahi beste jokatzen, baina beti agertzen da lekukoa hartzen duen norbait. BIZKAIA B. B.-BARTZELONA pTxapelketa. ACB ligako 14. jardunaldia. pBizkaia Bilbo Basket. Javi Rodriguez, Aaron Jackson, Josh Fischer, Blums, Vasileiadis, Warren, Mumbru, Banic, Hervelle, Mavroeidis eta HernandezSonseca. pBartzelona. Ricky Rubio, Sada, Lakovic, Navarro, Roger Grimau, Alan Anderson, Joe Ingles, Erazem Lorbek, Fran Vazquez, N’Dong, Morris eta Perovic. pSailkapena. Bizkaia Bilbo Basket 5. postuan dago: 7-6 (+41); Bartzelona liderra da: 103 (+157). pTokia. Bilbao Arena (8.500 ikusle). pOrdua. 12:30 (ETB1). Lagun Arok beste liga batean ari dela esan nahi dio Alacanti Garaipenak etxekoen Kopa gosea arinduko luke, baina Alacant orain, Bidorretarekin, askoz hobeto ari da A.U. «Alacanten aurkakoa tranpa daukan partida bat da. Denok edo askok pentsatzen duzue: Alacant sailkapeneko zuloan dago; garaipen erraza eta zortzigarren garaipena. Ez nago batere ados. Hobeto ari dira Txus Bidorreta etorri zenetik, eta norgehiagoka gogorra izango da». Pablo Lasok ohar antzeko bat egin nahi izan zuen ostiraleko agerraldian. Gehiegizko baikortasuna sumatzen duelako, agian, eta ez delako inorekin fio, emaitzak txar samarrak izanda ere. Lagun Aro 10. postuan dagoelako, zortzi onenen artean sartzeko aukera ona duela. Alacant, berriz, zuloan dago, hiru garaipenekin, baina zuloan dagoelako da arriskutsua, liga bukatu bitarteko partida guztiak direlako erabakigarriak. Handikiro izanez gero, Lagun Arok bere liga eta Alacant jokatzen ari dena ezberdinak direla esan nahi dio gaur (18:00). Alegia, bata zortzi onenen artean finkatzeko pausoak ematen ari dela eta besteak pentsatu ere ez duela egiten elite horretan sartzeko ahalegina egitea. Zuhurtasunaren diskurtsoari eutsita, ordea, bi taldeek helburu bera dutela esan genezake: ACB ligan jarraitzea. Alacantek entrenatzailea aldatu zuen abenduan. Txus Bidorretak Oscar Quintana ordezkatu zuen, eta Indautxukoak beste itxura bat eman dio taldeari. Hasbrouck eskolta eta Rancik hegalekoa fitxatu ditu, eta balantzea oraindik kaskar samarra bada ere (3-10), hobeto ari dira. Joko antolatzaile on bi dituzte: Llompart eta Heurtel. Eta jaurtitzaile oparoak ere bai: Serkan Erdogan eta Mario Stojic. Saskipean dabiltza herren samar, bi jokalarirekin bakarrik: Andriuskevicius handia eta Doellmann. Iluntzearekin Illunben gertatzen denarekin batera, arretaz erreparatu beharko zaie jardunaldiko beste emaitza batzuei. Kopan sartu nahi duten zortzi taldeetatik seik elkarren aurka jokatuko dute, eta horrek mesede egingo dio Lagun Arori. Alacant menderatuz gero, zortzi onenen artera bueltatuko da berriz, eta dozena puntu inguruko aldea lortuz gero, luzerako agian. Hamaikagarren aukera sasoia fintzeko Asteburuko jardunaldia itxiko dute Madrilen Estudiantesek eta Baskoniak; premia gorrian daude etxekoak A.U. Baskoniak sasoia fintzeko hamaikagarren aukera du. Erronka potoloei ekingo die bi aste barru Gasteizko taldeak, eta Kopako txartela ziurtatu ostean, jokoa hobetzen ahalegindu behar du ligako lehen itzulia bukatzeko falta diren lau jardunaldietan. Estudiantes da aste honetako aurkaria. Madrilen ariko dira arabarrak bihar (19:00), eta Manresaren aurka tarteka erakutsi zuten grina eta joko ona hain tartekatua ez izatea da helburua, Baskonia asto egoskorrak bezala ari delako, arre batzuetan eta so, kieto besteetan. Ulertze aldera: txukun samar batzuetan, talde handi batengan pentsatzekoa den intentsitatearekin, baina lanerako batere gogorik gabe besteetan. Ivanovicek hiruzpalau aldiz esan du dagoeneko: «Aldatu egin behar dugu, horrela ez baikoaz inora». Estudiantes talde ona izan liteke makineria fintzen hasteko. Kopatik kanpo daude, eta sailkapeneko goiko aldean ez, beheko aldean daude, baina talde handien kemena ateratzen dute aurrez aurre aurkari sonatuak dituztenean. Partida lehiatua espero da. Orain bi aste, Estudiantesek Bartzelona ahaltsua hartu zuen mendean bere etxean. Haislipen etorkizuna argitu bitartean —ez du jarraituko Gasteizen—, ikusteko dago Nemanja Bjelicak minutu batzuk jokatzeko aukera duen. Serbiarra bizkarreko minak jota dabil, eta taldeak ez du behartu nahi. 2011ko urtarrilaren 2a, igandea berria 23 ‹ Kirola Hamar aldaketarekin Yachvili min hartuta egon arren, Miarritzek talde indartsua zelairatuko du gaur Toulonen aurkakoan Eneritz Zabaleta Hiru egunetan egin beharreko bigarren bidaiari ekingo dio gaur arratsaldean Miarritzek, Toulonen jokatuko baitu. Urte zaharreko ospakizunak motz gelditu zaizkio Agilerako taldeari, eta berehala hartu beharko dio neurri urte berriari. Joan den astean Montpellierren galdu eta gero (22-16), aldi honetan emaitza positibo bat lortzea da helburua miarriztarrentzat. Bide batez, Toulon Heineken Kopara sailkatzeko aurkaria urrunduko luke garaipenarekin. Baina, preseski, Toulon bera ere puntu beharrean dago, joan den astean oso partida gogorra jokatuta Baionan galdu egin zuelako (20-9). Dagoeneko zazpigarren postuan dago Mediterraneoko hamabostekoa. Hau da, Heineken Kopako postuetatik at. Ez du gehiago galtzeko aukerarik. Horren jakitun dira miarriztarrak, baina onartu behar da sasoi honetako Toulon ez dela oraindik iragan sasoiko taldearen mailara iritsi. Etxeko Mayol estadioan, adibidez, iragan sasoian partida bakarra ere ez zuten galdu gorribeltzek. Sasoi honetan, baina, jadanik hiru aldiz galdu dute etxeko partida, lehen aldiz Baionaren kontra. Asteazkenean Baionan jokatutako partidatik, gainera, zauri eta orban dezenterekin itzuli zen Toulon. Jonny Wilkinson eta Felipe Contepomi bi irekitzaileek min hartuta bukatu zuten partida. Azken unera arte, Philippe Saint Andre Toulongoen kirol zuzendaria bietarik bat zelairatzeko esperantzan egon da. Eta azkenean guztiz osatu ez bada ere, Wilkinsonek hasieratik jokatuko du gaur. Orduan, une ona ote da Miarritzerentzat Mediterraneo inguruan irabazteko? Argi da Toulon ez dagoela bere unerik onenean, eta hori onerako bezala izan daiteke kalterako. Burua fite altxatu nahiko du, eta Miarritzek Baionaren aurkako porrotaren ordaina jaso dezake, joaneko partidan bezala —Toulonek 13-3 irabazi zuen Agileran—. Baina, Baionako borrokako zauriak oraindik osatu gabe dagoela, zail gerta dakioke jokalari freskoz betetako Miarritzeri aurre egitea. Miarritze harroin gabe Izan ere, hamabostekoari begiratzean, argi gelditzen da Jean Mixel Gonzalez eta Jack Isaac entrenatzaileek gaurko partidaren alde egin zutela, Montpellierren aurkakoaren kalterako. Balshaw, Ngwenya, Thion, August, Lund... Taldeko jokalari garrantzitsuak itzuliko dira hamabostekora, Montpellierren ez bezala. Baina Miarritzek ere badu burukominik. Lehenik eta behin, Dimitri Yachvilik berriz huts eginen du. Montpellierren azken unean DLaburrak Hasi da Dakar rallya, hirugarrenez Argentinan RALLYAK › Dakar rallyak gaur izango du lehen etapa nagusia, baina proba atzo hasi zen Buenos Airesen. 183 motok, 146 autok, 68 kamioik eta 33 quadek hartuko dute parte, eta Argentina eta Txile artean ia 10.000 kilometro egin beharko dituzte, erdiak baino gehiago erlojuaren aurka. Hilaren 15ean amaituko da proba, Buenos Airesen bertan. Fernandez eta Martinez hirugarren postura igo dira BELA › Xabi Fernandez eta Iker Martinez hirugarren postura igo dira Bartzelona World Race proban —munduari itzulia eskalarik eta laguntzarik gabe—. Jean le Cam eta Bruno Garciaren President ontzi frantsesa dago lehen postuan, eta Michel Desjoyeau eta Francois Gabarten ontzia bigarren postuan. Liderrengandik hiru miliatara daude gipuzkoarrak. Erik Lund Miarritzekoa, baloiarekin, Clermonten aurkako partidan. G. IROZ Aiestaranek hartu zuen bere lekua, baina gaur Peyrelongue ariko da uztartze erdi postuan, eta Traillek hartuko du 10 postua. Miarritzeren bigarren kezka nagusia harroin falta da. Coetzee eta Barcellarekin batera, Johnstonek hartu du orain min, eta gaur ez da ariko. Joker bezala etorritako Afoak, berriz, osasun arazo bat du, eta baliteke Miarritzetik partida bakarra jokatu gabe joatea. Ondorioz, jokatzeko prest diren harroin bakarrak Marconnet beteranoa eta Barozzi zein Watremez gazteak dira. TOULON-MIARRITZE pToulon. Emmanuelli, Bruno, Kubriashvili; Chensey, Samson; Fernandez-Llobe, Van Niekerk (kap.), Smith; Mignoni, Wilkinson; Sinzelle, Auelua, Lovobalavu, Sackey; eta Wulf. pMiarritze. Marconnet, August, Barozzi; Thion (kap.), E. Lund; M. Lund, Lakafia, Lauret; Peyrelongue, Traille; Bolakoro, Tranier, Bosch, Ngwenya; eta Balshaw. pLekua.Toulongo Mayol (15.000 ikusle). pOrena. 15:00. Abrar eta Soud azkarrenak Gasteizko San Silbestrean ATLETISMOA › Osman Abrar eritrearra eta Kambouchia Soud marokoarra izan ziren azkarrenak herenegun Gasteizko San Silbestre proban. Beasainen Victor Bitok eta Leah Jerotich keniarrak izan ziren onenak —Bitokek Galdakaoko proba ere irabazi zuen gero—. Eta Donostian Hossain Kaanache oriotarra eta Maria Lopez de Tejada donostiarra izan ziren azkarrenak. Ordizia El Salvadorren aurka ariko da gaur etxean Baionak bolada onari eutsi nahi dio Agenen Azken bost partidak jarraian irabazi eta gero, baionarrek etxetik kanpo beste garaipen bat pilatzea dute xede E.Z. Baionan on egin du asteazkenean Toulonen aurkako garaipenak (20-9). Sasoi honetan etxean hiru aldiz galduta, Jean Daugerren hasi da berriz ere maisu izaten Baiona, Arroxelari eta Touloni jarraian irabazita. Europako Challengean Pratori irabazitako bi lehiak erantsita, bost partida daramatza porrotik gabe. Lapurdikoak Agen Pro D2 mailatik igo berria den eta mailari eusteko borrokan sartua den taldeari irabazteko asmoz joan ziren atzo Lot et Garonne eskualdera. Toulonen kontra ikusitakoarekin konforme dago Christian Gajan baionarren kirol zuzendaria: «Garaipenak balio handia du. Jokalarien inplikazioaren erakusle da. Gauzak eraikitzen ari gara, eta aitzina goaz». Zortzi aldaketa Toulonen aurkako partidarekin gustura egoteko arrazoiak izan arren, asteazkenean izandako borroka latzak kaltea ere ekarri du: «Jokalari batzuk xehatuta daude, hautsita», onartu du Gajanek. Ondorioz, aldaketak egin beste erremediorik ez du izan baionarren kirol zuzendariak. Orotara, zortzi aldaketa izanen dira hasie- rako hamabostekoan, baina horietarik sei aitzineko lerroan. Asteazkeneko borroka ez da txantxetakoa izan. Hala ere, itxaropentsu dago Gajan: «Zelairatuko ditudan jokalariak balio dutena erakusteko irrikaz daude. Aukera asko ditut hainbat postutan, eta hori luxua da», onartu du Okzitaniako entrenatzaileak. Ikusi egin beharko da Baionak gaur bolada onari eusten asmatzen duen edo ez. Agen, bere aurkariak, anitz izanen du jokoan. Briverekin eta Arroxelarekin batera jaitsiera postuak saihesteko lehian da. Joan den astean, Tolosa errezibitu zuen etxean, eta galdu ere bai (8-25). Baina Agengoen lehentasuna Baionaren aurkako gaurko partida da. Dudarik gabe, gaur borroka latza izanen du Baionak berriz ere. Borroka horretatik garaile ateraz gero, etorkizunerako gauza handietan pentsatzen hasten ahalko da Lapurdiko taldea. AGEN-BAIONA pAgen. Telefoni, Narjissi, Schkelishvili; Badenhorst (kap.), Springgay; Monribot, Fono, Fonua; Machenaud, Barnard; Edmond Samuel, Ahotaeiloa, Avramovic, Vaka; eta Cazeaux. pBaiona. Lafond, Hegi, Baiocco; Flavell, Filipo; Marmouyet, Puricelli, Martin; Audy, Boyet; Peyras, Mazars, Lacroix, Gerber; eta Elhorga (kap.). pEpailea. Jerome Garces. pLekua. Agengo Armandie (13.000 ikusle). pOrena. 15:00. ERRUGBIA › Liga irabazteko lehian bete-betean sartzeko aukera dauka gaur Ordiziak El Salvador bigarren sailkatuaren aurka, etxean (12:30). La Vila dago lider, baina, geratzen diren partida guztiak irabaziz gero, liga irabazteko aukera daukate gipuzkoarrek. Bizkaia-Gernikak ere gaur jokatuko du, Quesos Entrepinaresen aurka (16:00). Nysek irabazi du bere izena daraman proba, Belgikan ZIKLO-KROSA › Sven Nysek (Landbowkrediet) irabazi zuen atzo Sven Nys sari nagusia, Belgikan, Baal herrian. Azken hilabetea irabazi ezinik igaro du belgikarrak, eta atzo atera zuen arantza. Egoitz Murgoitio (Hirumet) 21. postuan helmugaratu zen, Nyserengandik 5.10 minutura. Gaur, Tervurenen izango da Murgoitio. 24 berria 2011ko urtarrilaren 2a, igandea Kirola › Horregatik begiratzen zieten Olaizola I.a-Beloki Xala-Barriola San Miguelek jokatuko du Orona torneoko finala 6 22 ERREMONTEA › Julen San Iraupena.Partidarena 49.27. Jokoarena 24.49. Pilotakadak. 497. Saketik.Ez zen tantorik egon. Xalak falta bat egin zuen. Markagailua. 0-1, 1-1, 1-2, 2-2, 3-2, 3-3, 3-4, 4-4, 4-20, 6-20 eta 6-22. Bestelakoak. Sarrera ona Eibarko Astelenan, 500 ikusle inguru. Apustuak urdinen alde irten ziren: 10030i. Hainbat ikuslek ez zuten errespetatu tabakoa erretzeko debekua. Miguelek eta Koteto Ezkurrak jokatuko dute buruz buruko Orona torneoko finala, heldu den larunbatean. San Miguelek herenegun lortu zuen sartzea, Patxi Zeberioren aurkako finalerdia 30-27 irabazi eta gero. Partida estua eta ikusgarria izan zen. Atzelari gazteak buruz buruko azken finaleko ordaina hartzeko aukera izango du. Xalak eta Barriolak nagusitasunez irabazi dute lehen partida, eta faborito izaera berretsi dute G Jaialdiak OSTIRALEKO EMAITZAK Imanol Magro Zerbaitegatik begiratzen zituzten binakako txapelketaren aurkezpenean. Pilotariek bikote guztiak agertzen ziren txostena eskuetan zutenean eurek eragin zuten iruzkin eta iritzi gehien. Batek baino gehiagok argi eta garbi esan zuen faboritoak zirela. Asier Olaizolak zintzo onartu zuen grazia egin ziola bikote orekatuak zirela entzuteak Xala eta Barriola argazkirako elkarrekin ikusi zituenean. Agian Goizuetakoak atzokoa espero zuen. Izan ere, Astelenan, Xalak eta Barriolak txapelerako hautagai nagusietako batzuk direla berretsi zuten. Nagusitasunez irabazi zuten, eta ligaxkako lehen puntuak ez ezik, tanto alde txukuna ere lortu zuten. Urteberri eguneko jaialdi klasikoa Bergaratik Eibarrera eraman du Aspek aurten, eta katedraleko ohiko ikusleek ez zuten partida onik ikusi. Bukaeran txistuak eta guzti entzun ziren. Orekarik ga- DLaburrak Xala pilota eskuinez astintzeko zorian, atzo, Eibarko partidan. Atzean Ruben Beloki ageri da. G. GARAIALDE / ARP beko lehia izan zen. Xalak eta Barriolak elkarrekin jokatu eta irabazitako hamabigarren partida izan zen, eta atzokoa zerrenda arrakastatsu horretako lehia erosoenetako bat. Irabazleek oso ondo hartu zuten elkar, piloteoan nagusitu ziren une oro, eta aurkariak sufritzera behartu zituzten. Olaizolak eta Belokik lan egin zuten defentsan, eta meritu handiko tantoak jokatu zituzten, baina gehienetan ekimen ustela izan zen. Goizuetakoa saiatu zen partidaren norabidea aldatzen, baina ez zuen asmatu, eta zortzi hutsekin bukatu zuen. Atzeko koadroetan, berriz, Beloki sasoi onenean ez dagoela ikusi zen. Partida osoan bizkarra ikusi zion Barriolari, eta bost huts egin zituen. Partida gaizki hasi zen. Lehen lau tantoak hutsak izan ziren, tar- tean Xalak saketik eginiko falta bat (2-2). Olaizolak, gero, dejada polita egin zuen zabalean, eta partida uste baino orekatuagoa izan zitekeela zirudien. Baina ez. Artekariek 100-30i eskaintzen ari ziren, eta, hala ere, oso denbora gutxi egin zuten zutik. Sakea hartu, Xalak eta Barriolak elkarrekin jokaturiko azken hamabi partidak irabazi dituzte eta Xala partidan sartu zen, eta bere erremateak aldea handitu zuen apurka (3-7). Hurrengo tantoan Xala labaindu egin zen, eta hori izan zen gorriek hogei minututan egin zuten tanto bakarra, irabazleek hamahiru egin baitzituzten jarraian (4-20). Tantoz tanto ezina azalera- tuz joan zen beteranoen aurpegian. Euren hutsek, hamar guztira, eta Xalak eginiko zortzi tantoek zuloa handiegi bilakatu zuten. Olaizola-Belokik eskarmentua badute, eta inork esan gabe badakite sasoia hartu ezean txapelketa gogorra izan daitekeela. Zorionez, hasi baino ez da egin, eta denbora badute hasiera zuzentzeko. Eibarren eta Logroñon Binakako txapelketako lehen jardunaldiko azken bi partidak gaur jokatuko dira, Eibarren (17:00, ETB1) eta Logroñon (17:00). Astelenan Irujok eta Merino II.ak Bengoetxea VI.aren eta Ruizen aurka jokatuko dute. Atzelari gazteak binakako txapelketan jokatuko duen lehen partida da. Adarragan, berriz, Titin III.ak eta Pascualek Berasaluze VIII.aren eta Apraizen aurka jokatuko dute. pGalarreta.Oñatz-Barrenetxea IV.a 29 Urrutia II.a-Zubizarreta 35. Zeberio II.a 27; S. Miguel 30. Ezkurra-Ion 40; Urtasun-Urrutia 37. ; Matxin IV.a-Urko 30; Endika-Agirrezabala 16. ATZOKO EMAITZAK pIruñea . Apezetxea-Cecilio 22; Olaetxea-Albisu 18. Olaizola II.a-Begino 22; Gonzalez-Laskurain 19. pEibar.Retegi Bi-Arruti 21; LasaGalarza 22. Olaizola I.a-Beloki 6; Xala-Barriola 22. Lemuno-Oteiza 22; Ongay-Merino 20. GAURKO PARTIDAK pEibar (17:00, ETB1). Rico IV.aArgote / Jaunarena-Larrinaga. Irujo-Merino II.a / Bengoetxea VI.a-Ruiz. Ongai / Cabrerizo. pLogroño (17:00). Leiza-I. Zabala / Arretxe II.a-Mendizabal II.a. Titin III.a-Pascual / Berasaluze VIII.a-Apraiz. MendizabalEskudero / Diaz-Zearra. Olaizola II.a eta Beginok gogor lan eginda lortu dute aurreneko puntua Olaizola II.a-Begino Gonzalez-Laskurain 22 17 Iraupena. 1.23.47. Pilotakadak. 737. Saketik.Olaizolak bat ere ez; Gonzalezek bat. Markagailua. 0-1, 1-1, 1-2, 2-2, 3-2, 3-3, 3-4, 4-4, 4-7, 5-7, 5-9, 8-9, 8-10, 10-10, 11-10 ,11-11, 11-13, 12-13, 12-16, 1316, 13-17, 17-17, 21-17, 21-19 eta 22-19. Bestelakoak. Sarrera eskasa Iruñeko Labrit pilotalekuan; harmailen erdia baino gehiago hutsik zeuden. 300 ikusle asko jota. Apustuetako dirua gorrien alde irten zen. Hainbat ikuslek ez zuten errespetatu tabakoa erretzeko debekua. I.M. Olaizola II.ak eta Beginok lan eskerga eginda irabazi zuten atzo binakako ligaxkako lehen partida. Lehia gogortzea erabaki zuten, eta Gonzalezek eta Laskurainek ondo eutsi zieten azken txanpara arte. Soraluzeko atzelaria izan zen laukoteko onena, bikain defendatu zen, eta leher eginda bukatzeraino egin zion aurre zaparradari. Baina ez zuen etekinik lortu. Azken txanpan Gonzalez, jokoan sartu beharraren poderioz, huts asko egin zituen, eta gorriek lortu zuten puntua. Labritekoa txapelketa partida petoa izan zen. Gonzalez eta Laskurain hobeto aritu ziren hasieran, eta azkaindarrak errematearekin asmatu zuen (13-17). Ordura arte Olaizola ez zen fin ibili, eta hutsak egin zituen erasoan. Halere, kantxan ondo mugitu zen, eta lesioaren ondoren apurka bere mailara itzultzen ari da. Partida luzatu ahala gorrien estrategia etekina ematen hasi zen, eta Laskurain nekatuz joan zen. Gonzalez gehiago sartu zen jokoan, eta huts asko egin zituen. Horietako bi jarraian, gutxigatik kale eginiko erremateak. Aimar Olaizola, desorekatuta, pilota astintzen, atzoko partidan. J. M. / ARP 13-19koa eta 15-17koaren arteko aldea zen. Azkainekoa hamar huts egin zituen. Azken txanpan Olaizolak ondo baliatu zuen Beginoren kolpea. Gonzalezek apur bat atzeratu be- har izan zuen, eta Goizuetakoak hobeto aurkitu zituen zuloak (2117). Azkainekoak susperraldi txikia izan zuen, eta arriskatuz gerturatu zen (21-19), baina emaitza atontzea baino ez zuen lortu. 2011ko urtarrilaren 2a, igandea berria 25 D ‹Agenda Ekitaldiak Zure ekitaldia BERRIAn agertzea nahi baduzu: www.berria.info/zerbitzuak/agenda/bidali/ Musika pAduna. Xurdin haurrentzako musika ikuskizuna. Asteartean, 18:00etan, Elordi plazako lokaletan. pAltsasu. Hesian eta Nekez. Asteazkenean, 23:30etan, gaztetxean. pAnoeta. Lobo Electrico. Asteazkenean, 23:30ean, Cheyenne’s Radikal Saloonen. pBergara. Dolce Tangana. Asteazkenean, 00:00etan, gaztetxean. pBermeo. Meza abestua. Asteazkenean, 00:00etan, San Frantzisko elizan. pBilbo. New York Ska Jazz Ensemble, Begoña Bang-Matu & The Shake It. Bihar, 21:00etan, Kafe Antzokian. pBilbo. Mamba Beat eta Jukebox Racket. Asteazkenean, 21:30ean, Kafe Antzokian. pDonostia. Children of Technology eta Metralleta. Asteartean, 20:45ean, Trintxerpeko Mogambo aretoan. pGasteiz. Ahotsak Gazte eta Bigira. Gaur, 19:30ean, Mendizorrotza kiroldegian . pGasteiz. Porco Bravo eta Sex Museum. Asteazkenean, 22:00etan, Helldorado aretoan. pLemoa. Kontzertua. Asteazkenean, 00:00etan, Karabie gaztetxean. pMarkina-Xemein. Gu gira: Gontzal Mendibil, Txomin Artola eta Erramun Martikorena. Gaur, 19:30ean, pilotalekuan. pZumaia. Gospel jaialdia. Asteartean, 20:00etan, Aita Mari zineman. Antzerkia pBerriatua. Mendiko altxorra. Gaur, 17:00etan, pilotalekuan. pBilbo. So in love, Christmas. Gaur, 19:30ean, Campos Eliseos antzokian. pBilbo. Nora zoaz, Txanogorritxu?, Deabru Beltzak taldearekin. Bihartik asteazkenera, 12:00etan eta 17:30ean, Campos Eliseos antzokian. Asteazkenean, soilik eguerdian. pDonostia. Bi azeri estu eta larri, Patata Tropikala taldearekin. Bihar, Martuteneko Liburutegian. pDonostia. Madiber. Bihar, 17:30ean, Bidebietako Haurtxokoan. pDonostia. Baso sorgindua. Asteartean, 17:00etan, udaletxean. pDonostia. Gari, Montxo eta Joselontxo. Asteartean, 18:00etan, Ategorrieta Zuhaizti herri ikastetxean. pEtxarri Aranatz. Nik egin beharko & KO, helduentzako lana, Pantxika Lamurrekin. Gaur, 19:30ean, pilotalekuan. pUrnieta. Betirako lagun. Bihar, 11:00etan, Sarobe AEGn. pUrretxu. Semblanza del Quijote. Asteartean, 18:30ean, Labeaga aretoan. pUsurbil. Txotxongiloak: Paperezko istorioak. Bihar, 17:00etan, Sutegi kultur etxea. pZumaia. Txan Magoa, Txantxetan. Gaur, 17:00etan, Aita Mari aretoan. Bertsolaritza pAmurrio. Andoni Egaña, Sustrai Colina, Aitor Mendiluze, Unai Iturriaga, Amets Arzallus, Jon Maia, Aitor Sarriegi, Maialen Lujanbio. Bihar, 19:30ean, Amurrio antzokian. Night on Earth Jim Jarmuschek zuzendutako filmeko eszena bat. BERRIA Hitzaldiak pAntzuola. Hondakinek badute irtenbidea. Asteartean, 19:00etan, Olaran etxean. pTolosa. Tolosaldea Sahararekin elkartearen hitzaldia. Asteartean, 19:00etan, Aranburu jauregian. Ikus-entzun pBergara. Night on Earth. Gaur, 18:00etan, gaztetxean. pDonostia. Ipuinaren Ordua. Bihar, 18:00etan, Larrotxenen. pLemoa. Bideoa. Gaur, 20:00etan, Karabien. pUsurbil. Haurrentzako zinema: Midas erregearen altxorra. Asteartean, 17:00etan, Sutegin. Bestelakoak pAlkiza. Ipuin kontalaria. Bihar, 17:00etan, kultur etxean. pAstigarraga. Haur Parkea. Gaur, 11:30ean, kiroldegian. pBergara. Magia gaua, Imanol Ituño magoarekin. Bihar, 22:30ean, gaztetxean. pBilbo. Ipuin kontalariak. Asteartean, 17:00etan, Bilboko Itsasadarra Itsas Museoa. pDerio. Betizu Diskofesta! Bihar, 19:00etan. pEskoriatza. Sukaldaritza. Bihar, 11:00etan, ludotekan. pEskoriatza. Eskulanak. Asteartean, 11:00etan, ludotekan. pGasteiz. Txotxongiloak. Gaur, 12:30ean, Hegoalde gizarte etxeko Elkartze Aretoan. pGasteiz. Txotxongiloak. Gaur, 18:00etan, Lorca antzokian. pGasteiz. Marsel Magoa. Bihar, 18:00etan, Hegoalde gizarte etxeko Jesus Ibañez de Matauko antzokian. pGasteiz. Eriz Magoa. Asteartean, 12:30etan, Hegoalde gizarte etxeko Elkartze Aretoan. pUrretxu. Jon Plazaolaren bakarrizketak. Bihar, 19:30ean, Motz tabernan. pUsurbil. Ipuin kontalaria: Ipuin bat, ipuin bi entzungo ditugu zuk eta nik. Asteartean, 16:00etan, Aginagako ludotekan. Taxi barruko pasadizoak ‘Night on Earth’ Jim Jarmuschen filma ikusi ahal izango da gaur Bergarako gaztetxean, 18:00etan Maite Alustiza Momentu bat munduko bost hiritan. Taxi bat bost egoera deskribatzeko. Bost gidari espero ez dituzten bezeroekin. Hori da Nigh on Earth filmak aurkezten digun istorioa. 1991. urteko film bat da, Jim Jarmusch zuzendariak gidatutakoa eta AEBetan ekoitzia. Winona Ryder, Roberto Benigni eta Beatrice Dalle dira filmean parte hartzen duten aktoreetako batzuk. Tom Waitsek jarri zion musika bi ordu inguruko pelikula honi. Los Angeles, New York, Paris, Erroma eta Helsinki. Bost taxik hirietako kaleak zeharkatzen dituzte, bezeroak helmugara eramateko asmotan. Bidean, ezustekoak eta egoera korapilatsuak biziko dituzte bai gidariek, baita taxiko bidaiariek ere. Los Angelesen, Victoria Snelling casting zuzendariak bila ari den izarra aurkituko du gidaria- ren baitan; New Yorken, berriz, bidaiariak autoa gidatu behar izango du Brooklynera itzultzeko. Itsu batek eta apaiz batek bidaia egingo dute Parisen eta Erroman. Bata gidariaren amesgaiztoa bilakatuko da; besteak, berriz, bizitza sexualaren inguruko azalpenak emango ditu erretorearen aurrean. Helsinkiko lagun talde batek gidariaren zorigaiztoko istorioa ezagutzeko aukera izango du. ‘NIGHT ON EARTH’ FILMA pNoiz. Gaur, 18:00etan. pNon. Bergaran (Gipuzkoa), gaztetxean. ‘Gu Gira’ kantaldia, jira eta bira 70eko eta 80ko hamarkadetako kantak Markina-Xemeinen emango dituzte gaur, pilotalekuan M.A. Gontzal Mendibil, Txomin eta Urbil Artola eta Erramun Martikorena Markina-Xemeinen izango dira gaur (Bizkaia), Gu Gira kontzertua eskaintzen. 19:30ean hasiko da emanaldia, eta 70eko eta 80ko hamarkadako kantak ekarriko dituzte gogora. Euskadi Irratiaren 25. urteurrena ospatzeko ekoitzi zuten Gu Gira diskoa. Hainbat abeslarik parte hartu zuten grabaketan, eta horko kanten artean Gontzal Mendibilen Bagare eta Kapitalismoak eta Txomin Artolaren Txuriko eta Baserriko ate zabalak daude. Gontzal Mendibilek 70eko hamarkadan eman zituen musikagintzan lehenengo pausoak. Xeberri izan zuen lagun hasta- Gontzal Mendibil arituko da gaur Gu Gira emanaldian. IMANOL OTEGI / ARP penetan, eta harekin batera argitaratu zuen lehen lana, 1975ean. Urte berekoa da Olaxta, Txomin Artolak kaleratu zuen lehen bilduma. Bordari bere aitak idatzitako poemak hartu zituen oinarritzat diskoa osatzeko orduan. Gaur, Urbil semearekin batera ariko da oholtza gainean. Dobroa eta lap steel jolea da Urbil, eta Sorotan Bele taldeko kide izandakoa. Erramun Marti- korenak, berriz, 1978an kaleratu zuen lehenengo diskoa, etxean entzundako herri kanta eta olerkiz osatua. 2004an jendeaurrean kantatzeari utziko ziola iragarri bazuen ere, emanaldietan parte hartzen jarraitzen du Baigorriko artzainak. ‘GU GIRA’ KANTALDIA pNoiz. Gaur, 19:30ean. pNon. Markina-Xemeinen (Bizkaia), pilotalekuan. 26 berria 2011ko urtarrilaren 2a, igandea Agenda › b Eguraldia JON ALBISU Joera Bihar t° t° Asteartea, 4 Itsasoa t° pItsasoko egoera. Lehengo 20 milietan, ipar-ekialdeko haizea, 2ko indarrarekin, eta itsaskirria; tarteka, batez ere ipar partean, 3ko ufadak. Gaizki samar ikusiko da. pOlatuak. 1-2 metro artekoak. t° Asteazkena, 5 Osteguna, 6 p Baiona 7/11 p Bakio 8/12 p Donostia 8/12 p p Bilbo 8/12 p p p Balmaseda 6/11 Leitza 3/7 Arrasate 4/9 Amurrio 4/8 Ostarteak ia denean pZerua. Atzera egonkortasuna dator. Goizean, ateri eutsiko dio. Goiko hodeiak izango dira, batez ere hegoaldean. Irlandan den antizikloia sendotuko da eta ipar-ekialdeko haizea bultzatuko du gure lurraldera. pHaizea. Ipar-ekialdeko haizea. pTenperatura. Behera. Ipar isurialdean eta mendi inguruetan 7 eta 12 gradu artekoak izango dira beroenak; barnealdean, 5 eta 11 gradu artekoak. p p p Itsasaldiak Maule 4/6 Donibane Garazi 4/6 Eibar 5/10 p Abaurregaina 0/7 p Gaur Iruñea 4/9 Agurain 1/7 t° Iparreko haizea nahasia pZerua.Aldaketa dator,eta beltzera egingo du.Goizean goiz,lanbroa eta behe lainoa izango dira ohiko tokietan, eta izotza formatua izango da zoko horietan.Eguerdira bitarte,hodeitua egongo da, eta zaparradak botako ditu ipar isurialdean eta mendi inguruetan; barnealdean, gehienbat ateri,eta Arabako b p p Gasteiz 1/8 p p Tafalla 3/8 Guardia 2/8 Lautadan eta Iruñerritik hegoaldera,ostarteak. pHaizea. Ipar-ekialdekoa. pTenperatura. Behera. Ipar partean eta mendialdean, beroenak 8-13 gradu artekoak; barnealdean, 6-12. p Tutera 4/9 ORDUA METROAK Itsasgora 01:57 3,52 Itsasbehera 08:14 1,31 Itsasgora 13:27 3,72 Itsasbehera 20:51 1,34 Isobara mapa Eguzkia Ilberri 3 17:47 Urtarrilaren 4a, asteartea Urtarrilaren 12a, asteazkena Ilbete Urtarrilaren 19a, asteazkena Ilbehera Urtarrilaren 26a, asteazkena BAGABIGA G Hitz gurutzatuak 2 GORDE EGUNA Ilgora Hitz jokoak 1 S0RTU 08:42 Ilargia 4 G Sudokua 5 6 7 8 9 10 11 9 12 1 4 4 1 2 8 2 3 2 3 5 3 1 7 1 7 9 6 5 6 8 5 6 4 7 9 7 3 9 9 6 5 9x9-ko laukian hutsik dauden gelaxkak bete behar dituzu, 1etik 9ra bitarteko zenbakiak idatziz, eta kontuan izanik zenbaki bakar bat ere ez dela bi aldiz azaltzen errenkada eta zutabe berean, ezta dagokion 3x3-ko laukian ere. G Esaldi ezkutua 9 10 11 12 «M_nd_ g_zt__k n_h_ d_ l_z_r__n b_z_, b__n_ _n_rk _r_ _z d_ z_h_rr_ _z_n n_h_». Ezker-eskuin 1. Losintxa, lausengua. Musika-lan laburra. 2. Esteribarko lekua, Nafarroan. Lan egiteko gai. 3. Ginbalet, zurginaren lanabes. Emakume izena. 4. Bizkaieraz, bikea. Errusiako hiria. T bustia. 5. Da, niri. Baxenabarreko herria, Gaskoiniako mugan. 6. Iodoaren ikurra. Aspaldian galdu zen animalia. 7. Desertu, eremu mortu. Fosforoaren ikurra. 8. Sari batez ordaindua. Alfabetoko letra. 9. Uribe-Kosta, edo Urola-Kosta, nahiago duzuen bezala. Sorgina. Frantziako ibaia eta departamentua. 10. ... d’Urgell, Kataluniako hiria, Alt Urgell eskualdeko hiri nagusia. Zuberoako herria, Pettarrean. 11. Mailatu, akats. Zikiraturiko zezenak. 12. Estimu handiko zura, jatorriz afrikarra. Emakume izena. G Atzoko erantzunak 6 8 4 2 7 1 5 3 9 Goitik behera 1 9 3 8 6 5 2 7 4 1. Biluzik, larrugorritan, utzi. Zerbaiti buruzko burutapen edo uste ez oso parte oneko. 2. Arabako herria, Asparrena udalerriko herriburua. Gerra ezak. 3. Nafarroa Garaiko garaztar. Maiz, sarri, ardura. 4. Ardi, hitz elkartzeetan. Biriketako tuberkulosiaren izen arrunta. Politiko-militarra. 5. Erretzen ari den zerbaiti darizkon gasak. Haiei, naiz. 6. Bokal atomikoa. Basoko langile. 7. Nafarroako herria, Oltza zendean. Nitrogenoaren ikurra. 8. Erdi Amerikako estatu bateko. Haur txikien janaria. 9. Indioaren ikurra. Naukate. Erne. 10. Lizarratik igarotzen den ibaia. Isekaria. 11. Giza irrintzi. Gipuzkoako hiria. 12. Donostiako auzoa. Itsas arraina. 5 7 2 3 4 9 6 8 1 8 5 1 4 9 6 3 2 7 4 3 7 5 2 8 1 9 6 2 6 9 1 3 7 4 5 8 3 2 8 7 1 4 9 6 5 7 4 6 9 5 2 8 1 3 9 1 5 6 8 3 7 4 2 Esaldi ezkutua: Politika da, agian, inolako prestakuntzarik eskatzen ez duen lanbide bakarra. Falta diren bokalak idatzita Jonathan Swift politikari eta idazle irlandarraren gogoeta bat azalduko zaizu. 2011ko urtarrilaren 2a, igandea berria 27 ‹ Agenda 1 Aretoak Araba GASTEIZ D ABACO BOULEVARD Boulevard merkataritza gunea (902-221622).Ikuslearen eguna: osteguna. Don Mendo rock ¿la venganza? Balada triste de trompeta Los viajes de Gulliver Megamind Ladrones Los viajes de Gulliver (3D) Burlesque Biutiful The tourist Ahora los padres son ellos Tres metros sobre el cielo El pequeño rey Macius Tron: Legacy La posesión de Emma Evans Las crónicas de Narnia 3 Bruc.E l desafío 16:00 18:05 20:15 22:25 16:00 18:00 20:00 22:00 16:20 18:20 20:20 22:30 16:30 18:30 20:30 22:30 16:30 19:05 22:00 16:05 17:00 18:10 19:20 20:20 22:00 22:30 16:05 18:10 20:20 22:30 15:45 18:05 20:30 22:45 16:30 19:00 22:00 16:10 18:15 20:20 22:25 15:50 18:05 20:20 22:20 D FLORIDA San Prudentzio,22 (94-5231940).Ikuslearen eguna: asteazkena. El discurso de rey El último bailarín de Mao Tengo algo que deciros Los viajes de Gulliver A casa por Navidad Balada triste de trompeta Tres metros sobre el cielo El Almirante La llave de Sarah 18:00 20:15 18:00 20:15 18:00 20:15 18:00 20:15 17:30 20:00 17:30 20:00 17:30 20:00 22:30 22:30 22:30 22:30 22:30 22:30 22:30 D GURIDI San Prudentzio,6 (94-5231940).Ikuslearen eguna: asteazkena. Los viajes de Gulliver 3D Biutiful Eguberrirako etxean Las crónicas de Narnia 3 Burlesque La posesión de Emma Evans Megamind 2D Tron: Legacy Ahora los padres son ellos The tourist 17:30 20:00 22:30 17:15 19:50 22:30 17:15 19:50 22:30 17:15 19:50 22:30 17:30 17:30 20:00 22:30 17:30 20:00 22:30 17:30 20:00 22:30 Gorbeia merkataritza gunea (94-5460623).Ikuslearen eguna: asteazkena. 16:10 16:00 17:00 16:15 16:30 16:30 16:10 16:30 15:30 18:15 20:20 22:25 18:00 20:00 22:00 19:00 21:00 22:45 18:15 20:15 22:15 19:00 21:30 20:00 22:30 18:30 20:30 22:30 18:10 20:10 22:10 17:45 19:00 20:00 22:10 17:45 20:10 22:35 18:20 16:20 15:30 16:00 18:50 21:40 21:30 17:30 20:30 15:50 17:50 19:40 22:00 15:45 Bizkaia D YELMO MEGAPARK Erribera etorbidea z/g (94-4181672).Ikuslearen eguna: astelehena. La posesión de Emma Evans The tourist La bella y la bestia 3D Tron: Legacy 3D Harry Potter 7 Bruc.El desafío Tron: Legacy 2D Las cronicas de Narnia 3 2D Las cronicas de Narnia 3 3D Burlesque Entre lobos Los viajes de Gulliver 2D Tres metros sobre el cielo Balada triste de trompeta Los viajes de Gulliver 3D Ahora los padres son ellos Megamind 2D Megamind 3D Ladrones 12:15 16:45 18:45 20:45 22:45 12:15 15:55 18:00 20:15 22:25 12:15 17:30 20:00 22:30 12:15 17:30 20:15 22:10 12:15 15:50 18:05 20:20 22:35 12:15 15:30 17:40 19:30 21:30 12:15 15.30 17:50 20:10 22:30 12:15 16:20 18:25 20:35 22:40 12:15 16:30 18:30 20:30 22:20 12:15 15:30 17:35 19:45 22:00 16:00 20:00 12:15 18:00 22:05 BASAURI D IBAIGANE Megamind The town 17:30 20:00 DBERMEO. Nestor Basterretxea. Los viajes de Gulliver 17:00 19:30 22:15 Los viajes de Gulliver 3D Tron: Legacy 3D Megamind El discurso del rey The tourist La posesión de Emma Evans Ahora los padres son ellos La llave de Sarah Tron: Legacy Los viajes de Gulliver Las crónicas de Narnia 3 Balada triste de trompeta Bruc,el desafío Burlesque Tres metros sobre el cielo 16:30 18:30 20:30 22:30 16:10 16:00 16:00 16:00 16:00 16:00 18:00 20:20 22:45 18:10 20:15 22:30 18:00 20:00 22:15 18:00 20:00 22:15 18:00 20:00 22:00 18:30 20:30 22:30 16:00 18:15 20:30 22:30 16:00 18:15 20:30 22:45 D PRINCIPE San Joan,10 (943-421247).Ikuslearen eguna: asteazkena. Biutiful Balada triste de trompeta El discurso del rey Chloe El Almirante El último bailarín de Mao La llave de Sarah A casa por Navidad The tourist Tengo algo que deciros 16:45 16:45 19:30 19:00 17:00 19:30 17:15 19:45 17:15 19:45 17:30 20:00 17:15 19:45 17:00 19:00 17:00 19:00 17:30 20:00 22:15 21:00 23:00 22:15 22:15 22:30 22:45 22:15 21:00 23:00 21:00 23:00 22:30 S.Esnaola,10 (943-271391).Ikuslearen eguna: asteartea. DDERIO. Gurea aretoa.Las crónicas de Narnia 3 17:00 19:30 DDURANGO. Zugaza. Los viajes de Gulliver 3D 17:00 The tourist 19:30 22:30 Neds Tales from the good age (JBA) 18 comidas 17:15 19:30 22:00 17:00 19:45 22:00 DANDOAIN. Bastero zinema. DELORRIO. Arriola. Tron: Legacy Tron: Legacy 17:00 22:00 Bon appétit 19:30 17:00 Copia certificada 20:00 DAZKOITIA. Baztartxo zinema. DERMUA. Lobiano Kultur Gunea. The karate kid 17:00 D GOLEM LA MOREA (948-222333).Ikuslearen eguna: astelehena. 20:00 22:30 16:00 18:00 16:00 18:00 20:00 22:00 19:00 22:00 16:30 DVILLABONA. Gurea aretoa. Como perros y gatos 16:30 Los ojos de Julia 19:30 DZARAUTZ. Modelo. Los viajes de Gulliver 17:00 19:30 22:15 DZUMAIA. Aita Mari aretoa. Cyrus 19:30 DZUMARRAGA. Zelai Arizti. Lapurdi BAIONA D CGR CENTRE Le fils à Jo Love et autres drogues Burlesque Les chimpanzes de l’espace 2 Les yeux de Julia Libre échange Mon beau-père et nous Megamind The tourist Le monde de narnia 3 A bout portant Raiponce 3D Harry Potter 7 Tron: Legacy 17:00 19:30 Los viajes de Gulliver Tron: Legacy Balada triste de trompeta Biutiful El discurso del rey 17:15 20:00 17:00 17:15 20:00 19:30 17:00 19:45 22:30 22:30 22:30 22:30 D GOLEM ALHONDIGA (94-6070767). 17:30 20:00 18:30 20:30 17:15 17:15 20:00 16:30 18:30 20:30 16:30 18:30 20:30 16:30 18:30 20:30 16:30 19:45 17:15 20:00 22:30 22:30 22:30 22:30 22:30 22:30 22:30 Los viajes de Gulliver 3D 17:00 19:30 DGERNIKA-LUMO. Lizeo. Ez dago emanaldirik. GETXO D LAUREN GETXO Arriluze z/g (94-4310310).Ikuslearen eguna: asteazkena. Bruc.El desafío Tres metros sobre el cielo Burlesque Tron: Legacy Los viajes de Gulliver El último bailarín de Mao Las crónicas de Narnia 3 Biutiful Megamind La posesió0n de Emma Evans El discurso del rey The tourist Los viajes de Gulliver 3D Tron: Legacy 3D Ahora los padres son ellos Balada triste de trompeta 16:00 18:00 20:00 22:00 16:20 19:20 22:20 19:30 22:20 16:30 17:00 19:00 22:00 22:00 16:20 18:30 22:00 16:30 18:30 16:30 18:30 20:30 22:30 16:30 19:30 22:30 16:00 18:10 20:20 22:30 16:00 18:00 20:00 22:00 16:00 18:10 20:30 22:30 16:00 18:10 20:20 22:30 20:00 22:15 17:30 20:00 22:15 22:15 17:30 19:45 22:15 17:30 19:45 17:30 19:45 22:15 17:30 20:00 22:15 17:30 17:30 20:00 22:15 D ZUBIARTE Leizaola Lehendakariaren kalea, 16:00 19:00 22:00 19:15 22:00 16:00 17:00 19:00 22:00 17:00 19:15 22:00 16:30 16:00 18:00 20:00 22:00 16:15 19:00 22:00 19:00 22:00 16:15 19:00 22:00 12:00 20:50 12:00 12:15 19:30 DMUNGIA. Olalde. Las crónicas de Narnia 3 17:00 19:30 DONDARROA. Bide Onera. Los viajes de Gulliver 3D 17:00 Tres metros sobre el cielo 2D 19:00 22:00 PORTUGALETE (943-345291). The tourist Mystikal Los viajes de Gulliver 3D Ahora los padres son ellos Bruc,el desafío Megamind Tron: Legacy Balada triste de trompeta Burlesque Las crónicas de Narnia 3 18:05 20:10 22:20 18:10 20:05 22:00 18:20 20:25 22:25 18:25 18:15 20:25 22:30 17:00 22:10 19:30 20:20 22:15 SANTURTZI 22:45 22:30 22:15 22:30 22:45 22:30 17:15 DHERNANI. Biteri aretoa. Tron: Legacy 17:00 Mendibil merkataritza gunea (943-630223).Ikuslearen eguna: osteguna. Bruc,el desafio Las crónicas de Narnia Balada triste de trompeta Tres metros sobre el cielo Los viajes de Gulliver Tron: Legacy Don Mendo rock, la venganza? Ahora los padres son ellos The tourist D L’ATALANTE 16:15 14:15 20:30 20:20 22:35 The tourist Los viajes de Gulliver 3D Tron: Legacy 3D Las cronicas de Narnia 3 Tron: Legacy Balada triste de trompeta Megamind Bruc.El desafío Burlesque Tres metros sobre el cielo Los viajes de Gulliver Ahora los padres son ellos DTOLOSA. Leidor. Harry Potter 7 17:00 Historia de una gaviota 17:30 The twon 20:00 D COLISEO MAX OCIO Gipuzkoa DONOSTIA D ANTIGUO BERRI (943-001200).Ikuslearen eguna: astelehena. 11:30 16:45 18:45 20:45 22:45 21:30 22:00 20:00 22:00 DONIBANE LOHIZUNE D LE SELECT A bout portant Elle s’appelait Sarah Le monde de Narnia 3 2D Mardi après Noël (JBA) Libre échange Megamind 3D Un balcon sur la mer The Tourist Mon beau-père et nous Les emotifs anonymes Le fils à Jo 17:30 20:00 17:30 20:00 17:30 20:00 16:30 18:30 20:30 20:00 D GOLEM LOS LLANOS Los viajes de Guilliver Gru: mi villano favorito Tres metros sobre el cielo Balada triste de trompeta 17:30 20:30 17:30 17:30 20:30 20:30 TUTERA D OCINE Los viajes de Gulliver Tron: Legacy The tourist Ahora los padres son ellos Tres metros sobre el cielo Las crónicas de Narnia 3 Bruc.El desafío Megamind Balada triste de trompeta Tron: Legacy 3D Burlesque Biutiful Los viajes de Gulliver 3D 16:15 18:15 20:15 22:15 16:00 18:10 20:20 22:30 16:00 18:10 20:20 22:30 17:00 19:30 22:15 16:00 18:30 20:30 22:30 16:00 18:30 20:00 22:00 16:30 19:15 22:00 17:00 19:30 22:00 16:30 18:30 20:30 22:15 D ITAROA 20:30 17:30 15:00 17:30 19:45 20:30 15:00 17:30 15:00 17:30 Potiche 17:00 DKANBO. L’Aiglon. L’appreti Père Noël 15:00 Les petits mouchoirs 17:30 The tourist La posesión de Emma Evans Los viajes de Gulliver 3D Los viajes de Gulliver Ahora los padres son ellos Bruc,el desafío Tron: Legacy 3D Balada triste de trompeta Burlesque Megamind Las crónicas de Narnia 3 3D Las crónicas de Narnia 3 Tres metros sobre el cielo Biutiful Harry Potter 7 Los ojos de Julia 16:00 16:15 16:30 16:00 16:00 16:20 18:10 20:15 22:20 18:15 20:15 22:15 18:30 20:30 22:30 18:00 20:00 22:00 18:10 20:15 22:15 18:20 20:20 22:20 20:10 22:20 16:20 18:20 20:20 22:20 20:00 22:20 16:00 18:00 18:00 16:30 16:00 18:10 20:20 22:30 19:30 22:10 16:30 20:00 22:15 VIANA D ROYAL Another year (JBA) Des hommes et des dieux Faites le mur (JBA) La tête ailleurs Le fils à Jo Le voyage du directeur...(JBA) 14:00 Machete (JBA) Pieds nus sur les limaces Rendez-vous l’été ..(JBA) Rubber (JBA) Un balcon sur la mer We are four lions (JBA) Capelito le champignon magique Harry Potter 7 14:00 Une vie de chat 14:00 17:30 20:00 22:00 19:45 22:00 17:30 20:00 17:15 19:15 22:15 17:00 22:00 (902-463269).Ikuslearen eguna: osteguna. 15:00 DHENDAIA. Les Varietes. Moi moche et méchant 15:00 15:20 19:40 19:50 18:20 16:35 20:15 22:00 17:40 16:40 21:50 18:20 21:20 D LAS CAÑAS The tourist Los viajes de Gulliver 3D Ahora los padres son ellos Los viajes de Gulliver Don Mendo rock ¿la venganza? Las crónicas de Narnia 3 Entrelobos Tres metros sobre el cielo Harry Potter 7 Burlesque Megamind Tron: Legacy Balada triste de trompeta 16:00 16:00 16:00 16:15 15:50 16:15 16:15 16:00 18:15 20:30 22:45 18:00 20:00 22:15 18:05 20:20 22:40 18:15 20:30 22:35 20:25 22:45 18:05 22:45 22:30 19:15 20:15 22:40 18:15 17:15 20:00 18:15 20:30 22:45 15:50 Nafarroa Beherea DDONIBANE GARAZI. Le Vauban. Nafarroa Des hommes et des Dieux 15:00 Le royaume de Ga’hoole 18:00 Les poings dans les poches (JBA) 21:00 IRUÑEA 16:00 16:00 16:00 16:00 18:00 20:00 22:00 18:15 20:30 22:45 18:15 20:30 22:45 18:15 20:30 22:45 The tourist El discurso del rey Los viajes de Gulliver 3D Ahora los padres son ellos Bruc,el desafío Balada triste de trompeta Las crónicas de Narnia 3 3D Megamind 22:30 22:30 17:30 DDONAPALEU. St.Louis. Avatar 16:00 Le monde de Narnia 3 20:30 (948-222333).Ikuslearen eguna: asteazkena. USURBIL 22:30 22:30 22:30 UHARTE 20:30 20:30 D GOLEM BAIONA Caza a la espía 19:30 22:00 Los viajes de Gulliver 3D Ahora los padres son ellos Balada triste de trompeta The tourist 17:00 19:30 20:00 18:00 16:30 Neds 19:30 22:15 (94-4839244).Ikuslearen eguna: asteazkena. DZALLA. Antzokia. Las crónicas de Narnia 18:00 11:00 14:00 The twon 19:30 22:30 D URBIL 19:45 22:15 17:15 17:30 20:00 22:30 19:00 22:00 MIARRITZE DORDIZIA. Herri antzokia. Bizarzuriaren ipuina 16:45 D SAIDE CARLOS III The tourist El discurso del rey Ahora los padres son ellos Los viajes de Gulliver 3D Balada triste de trompeta Burlesque Megamind LIZARRA 18:00 20:00 22:00 19:00 21:30 18:00 20:00 18:00 20:00 22:00 Megamind 16:00 Nostalgie de la lumière 21:00 DOÑATI. Herri zinema. Como entrenar a tu dragon 17:00 Urbil merkataritza gunea (943-221622). The tourist Los viajes de Gulliver 3D Ahora los padres son ellos 11:00 14:00 16:00 11:00 14:00 16:30 16:00 11:00 14:00 11:00 16:00 14:00 16:00 11:00 14:00 14:00 11:00 16:00 DHAZPARNE. Haritz Barne. 16:00 18:15 20:30 22:45 16:30 18:30 20:30 22:30 16:00 18:10 20:20 22:45 16:00 18:00 20:00 22:15 17:00 19:30 22:15 16:00 18:00 20:00 22:00 16:15 18:15 20:15 22:30 22:30 22:30 22:30 22:30 22:30 (948-245400).Ikuslearen eguna: astelehena. La posesión de Emma Evans Tres metros sobre el cielo Los viajes de Gulliver Tron: Legacy Biutiful Las crónicas de Narnia 3 The Way Les emotifs anonymes 21:15 Encore un baiser (JBA) 18:45 Le quattro volte (JBA) 20:30 Nowhere boy (JBA) 18:30 Le voyage du directeur ...(JBA) 16:30 Les mysteres de Lisbonne (JBA)14:00 Une vie de chat 14:15 Le souris du Père Noël 15:45 20:20 22:35 15:45 18:05 16:00 18:15 20:25 22:35 19:15 22:00 17:00 16:00 18:15 20:20 22:35 16:00 18:05 20:25 22:35 (943-635441).Ikuslearen eguna: astelehena. 17:15 20:30 16:30 18:30 20:30 20:00 17:00 19:45 17:15 20:00 17:15 (948-245400).Ikuslearen eguna: astelehena. (05559-555298). Le fils à Jo Love,et autres drogues Les emotifs anonymes Mon beau-père et nous Megamind 3D Megamind 2D Le monde de Narnia 3D Le monde de Narnia 2D Raiponce 3D Raiponce 2D Les chimpanzes de l’espace 2 L’apprenti Père Noël Harry Potter 7 The tourist Un balcon sur la mer A bout portant La llave de Sarah A casa por Navidad Tengo algo que deciros Biutiful El último bailarín de Mao Neds D SAIDE OLITE 18:30 D L’AUTRE CINEMA 15:45 18:05 D TXINGUDI D SERANTES Los viajes de Gulliver 3D Copia certificada 17:30 20:10 20:00 17:30 19:45 17:15 19:45 20:10 17:30 17:15 20:00 Caza a la espía 19:30 16:00 16:15 16:20 16:10 16:00 Kareaga kalea z/g (94-4310310).Ikuslearen eguna: astelehena. 22:00 16:00 18:00 20:00 16:15 19:00 22:00 17:00 19:00 21:00 16:45 19:15 22:00 16:15 19:00 22:00 16:45 19:15 22:00 16:30 D NIESSEN ZINEMAK DLAZKAO. Areria aretoa. Aprendiz de brujo 16:30 DZORNOTZA. Zornotza aretoa. BARAKALDO ERRENTERIA D CINEBOX MENDIBIL 16:15 19:00 22:00 16:00 16:40 18:05 18:45 20:10 22:15 The tourist 16:30 18:30 20:30 22:3000:30 Las crónicas de Narnia 3 16:00 18:15 Bruc.El desafío 22:55 Los viajes de Gulliver 3D 12:30 16:00 18:00 20:00 22:00 La posesión de Emma Evans 12:00 16:30 18:30 20.30 22:30 Balada triste de trompeta 20:30 22:45 Megamind 12:30 Megamind 3D 16:00 18:00 La tropa del trapo 3D 12:30 Burlesque 22.30 Tres metros sobre el cielo 20:10 La llave de Sarah 12:15 16:00 18:15 20:30 22:45 La bella y la bestia 3D 12:15 D BALLONTI The tourist Los viajes de Gulliver 3D Ahora los padres son ellos Megamind Las crónicas de Narnia 3 Balada triste de trompeta Tron: Legacy 3 metros sobre el cielo Bruc,el desafío Burlesque 17:00 19:30 17:00 19:30 17:00 19:30 IRUN DLEKEITIO. Ikusgarri. Caza a la espía Eskutza kalea,13 (94-4310310).Ikuslearen eguna: astelehena. Bon appétit 18 comidas Copia certificada El Almirante Entrelobos Tengo algo que deciros El último bailarín de Mao Megamind La llave de Sarah Tron: Legacy 3D Ahora los padres son ellos EIBAR D COLISEO Agnosia Adele y el misterio de la momia The tourist 22:30 D MULTICINES 17:00 19:30 22:15 17:30 20:00 22:45 12:00 16:30 18:30 20:30 22:45 12:00 16:30 18:30 20:30 22:30 12:00 16:30 18:30 20:30 22:45 12:00 18:30 20:30 22:30 12:00 17:15 20:00 22:45 16:30 18:30 20:30 22:45 17:15 22:30 12:00 12:00 17:15 20:00 12:00 17:30 12:00 16:30 18:30 19:45 22:30 17:15 20:00 22:30 12:00 17:15 20:30 22:30 22:30 12:00 16:30 12:00 12:00 (948-222333).Ikuslearen eguna: asteazkena. 11:15 14:00 16:00 18:00 20:00 22:15 11:15 14:00 16:00 20:00 22:15 20:00 22:15 11:15 13:30 15:00 22:15 18:00 11:15 13:45 16:00 18:00 20:00 22:15 11:15 14:00 16:00 18:00 16:30 20:00 11:15 14:00 16:30 19:45 22:15 22:15 11:15 14:00 16:00 18:00 19:30 (05559-557363). Another year (JBA) Sound of noise (JBA) The tourist Los viajes de Gulliver 3D Los viajes de Gulliver Ahora los padres son ellos Bruc,el desafío Tron: Legacy 3D Balada triste de trompeta Burlesque Las crónicas de Narnia 3 3D Las crónicas de Narnia 3 Megamind 3D Megamind Biutiful Tres metros sobre el cielo Entrelobos Ladrones The Town Gru: mi villano favorito La tropa del trapo Zigortzaileak D GOLEM YAMAGUCHI (0559-599090). ANGELU DBEASAIN. Usurbe zinema. Ladrones DGALDAKAO. Torrezabal. Artea merkataritza gunea (902-333 231).Ikuslearen eguna: asteazkena. Villarias,10 (94-4310310).Ikuslearen eguna: astelehena. Biutiful Megamind Tron: Legacy Harry Potter 7 Los viajes de Gulliver Ahora los padres son ellos Tres metros sobre el cielo The tourist Las crónicas de Narnia 3 3D D OCINE LA BRETXA 20:30 22:30 15:45 18:05 Arraindegi eraikina (943-421371). D TRUEBA Tron: Legacy 17:00 19:30 22:00 D CINESA ARTEA D CAPITOL Harry Potter 7 Burlesque The tourist Los viajes de Gulliver Tres metros sobre el cielo Megamind Las crónicas de Narnia 3 Las crónicas de Narnia 3 3D Los viajes de Gulliver 3D Ahora los padres son ellos Tron: Legacy 3D La posesión de Emma Evans 16:30 16:30 16:00 16:45 16:00 16:00 19:15 22:00 17:00 19:15 22:00 22:00 19:15 22:00 19:15 22:00 19:15 22:00 18:00 20:00 22:00 19:15 22:00 18:00 20:00 19:15 22:00 LEIOA BILBO The tourist Bruc.El desafío A casa por Navidad El discurso del rey Ahora los padres son ellos Los viajes de Gulliver 3D Balada triste de trompeta Megamind 2D Biutiful Tres metros sobre el cielo 16:30 Bruc,el desafío Las crónicas de Narmia 3 Tres metros sobre el cielo Megamind La posesion de Emma Evans Tron: Legacy Don Mendo rock ¿la venganza? D MONCINE D YELMO GORBEIA 3D The tourist Los viajes de Gulliver 3D Los viajes de Gulliver Ahora los padres son ellos Tron: Legacy 3D Tron: Legacy Bruc.El desafío Balada triste de trompeta Las crónicas de Narnia 3 3D Las crónicas de Narnia 3 Entrelobos Burlesque Tres metros sobre el cielo Megamind 3D Megamind Biutiful Caza a la espía Harry Potter 7 Chloe The Town La bella y la bestia 3D El discurso del rey Bruc.El desafío Burlesque Tron: Legacy 3D La posesión de Emma Evans Ladrones Los viajes de Gulliver 3D Balada triste de trompeta La montaña mágica Las crónicas de Narnia 3 La bella y la bestia 3D 11:15 The tourist 17:00 19:00 21:00 23:00 Megamind 3D 11:15 17:15 Tron : Legacy 3D 19:30 22:15 Las crónicas de Narnia 11:00 17:00 Tres metros sobre el cielo 19:15 22:15 Harry Potter 7 11:00 16:45 Burlesque 19:45 22:30 Campanilla y el gran rescate 11:30 Ahora los padres son ellos 16:45 18:45 20:45 22:45 La tropa de trapo 11:30 Bruc.El desafío 17:00 19:00 21:00 23:00 La montaña mágica 11:15 Bon appétit 17.00 19:00 Cyrus 21:00 23:00 17:30 20:00 17:15 20:00 16:30 18:30 20:30 16:30 18:30 20:30 20:30 20:00 17:15 17:30 22:30 22:30 22:30 22:30 22:30 22:30 Zuberoa DMAULE-LEXTARRE. Baitha. Les chimpanzes de l’espace 2 17:00 Les émotifs anonymes 17:00 A bout portant 20:30 Des vrais mensonges 20:30 28 berria 2011ko urtarrilaren 2a, igandea Agenda › Komunikazioa D Gogor harropuzkeriari Xabier Lasa zala; EGMko datuak oinarritzat hartu omen zituzten orduan. 50.000 entzuleko aldea eramaten diola bigarrenari dio orain EAEko Ser Kateak, CIESeko emaitzak eskuan. Ustezko audientzien kontura ederki sartzen digute ziria, eta merezia daukagu, horiei arreta jartzeagatik. Datuen iruzurra. EAEko Kirola euskaraz. Onda Vas- esku geratu zen lana; Imanol Arrutik heldu zion partida amaitu ondorengo kronikari, eta egia esanda, ezin txukunago gainditu zuten froga hirurek, eguneroko zeregina balitz bezala. Irratiko zuzendaritzak kontuan har dezan etxean baduela giza potentziala kirol emankizunak euskaraz normalki eskaintzeko. Borondatea behar horretarako, baina. irratietan Radio Euskadi zela nagusia entzun behar izan genion Felix Linaresi autopromo batean, behin eta birritan orain egun batzuk, horrek euskal irratigintzan lurrikara sortu izan balu be- carekin euskara hutsez jarraitu ahal izan genuen euskal selekzioaren partida. Albiste berritzailea, pozgarria da hala gertatu izana euskal irratigintzan. Iban Oiartzabal eta Beñat Garcia esatarien Kirola eta euskara. Deigarria da, ez harritzekoa, irrati horretan islatu dena kirol sailean: euskal selekzioarekiko atxikimendua euskararen jakintzare- Uhinetatik tiraka kin doala lotuta. Alde izugarria dago, dagoenez, goian aipatu kazetari horiek euskal selekzioen kontuari eskaini dioten interesa, eta Iñaki Mujika eta Juanjo Lusak harekiko historikoki erakutsi izan duten indiferentzia. Julia Otero. Kazetaritzarik aurrerazaleena eta ezberdinena eskaintzen digu Espainiako irratigintzan Oterok (Julia en la onda, 16:00-19:00). Javier Sadaba, Lucia Etxeberria, Julian Casanova, Anton Reixa eta beste zenbaitekin osatzen du El Gabinete tertulia. Horien aurretik, baina, ika- mika polita eratu ohi du Pilar Rahola eta Arcadi Espadarekin, El Contraste tartean (16:05-16:30). Bere jarrera probokatzailea antzezpen hutsa izan ala ez, Espada nazkante samar agertzen da ahoa ireki aldiro; nagusitasun intelektuala agertu nahi izaten du edonorekiko —estatuko pentsalarien elitean hainbati sumatzen zaien harropuzkeria horixe, alegia— eta erreakzioz, Raholak eta Oterok berak bat ere ez diote barkatu nahi izaten; gizona larrutzera joaten dira, begirune handirik gabe. Une gozoak bizi arazten dizkigute dialektikoki, egiaz. kontserbadorea ez duen tertulia bakarra izango da. Dokumentalak Iñaki Gabilondok Transición y Democracia 13 ataletako dokumental saioa aurkeztuko du ETB2rako. Juan Pablo Fus historialariak zuzendu eta koordinatuko du saioa. Kate berean hilabetero Cronicas de dokumental saio berria emango dute. ETB2n beste dokumental saio bat ere hasiko da urtarrilean: Capital Cultura. Euskal Herriko sortzaileak izango ditu protagonista, Julio Flor eta Jose Fernandez de la Sotaren eskutik. Telebista kartara Iker Zabalak Bat eta Bat albistegia aurkeztuko du Hamaikan eta Unax Ugaldek Argalaren rola jokatuko du telefilm batean. SINADURA / AGENTZIA Zer dakar telebistara 2011k? ETBk fikziorako duen proiektu berri bakarra gaztelaniaz da,‘Vaya semanita’-ko Jonan eta Txori pertsonaiena Urtzi Urkizu Donostia Krisialdi ekonomikoak baldintzatuko du aurten ere urtea, neurri batean bederen. Datozen lerroetan generoz genero, gaiez gai, telebistak 20011. urtean ekarriko diguna: Telefilmak ETBk enkargua egin dio Tentazioa ekoizpen etxeari Bernardo Atxagaren Soinujolearen semea eleberriarekin gidoi bat idazteko, etorkizunean telefilm bat egiteko asmoz. EITBko 2011ko proiektuetako bat bezala aurkeztu bazen ere, Tentazioa ekoizpen etxetik adierazi dute proiektu hori noiz gauzatu daitekeen ez dakitela. Gauzatuko den ere ez. TVEk gertaera historikoetan oinarritutako telefilmak egiteko asmoa du. Horietako bat El asesinato de Carrero Blanco izango da, urtearen lehen seihilekoan bi zatitan emango dutena. Unax Ugaldek Argalaren rola jokatuko du eta Jose Angel Egidok Carrero Blancorena. Zuzendaria Miguel Bardem da. Tele5n Albako dukesaren inguruko telefilmaren bigarren zatia egingo dute. Telesailak Euskaraz Goenkale telesaila bai- no ez da egingo, momentuz. ETB2rako Jonan y Txori umorezko telesaila egingo du Pausokak, Vaya semanita-ko pertsonaietan oinarrituta. Antena3ek La reina del sur, El barco eta Javier Camarak protagonizatutako sitcom bat estreinatuko ditu. La Sextak umorezko telesail berri bat egingo du, Antonio Molero aktorearekin. Tele5k Piratas, Vida loca eta Angel o demonio telesailak estreinatuko ditu. Albistegiak Hamaika Telebistako Bat eta Bat albistegia ikuspegi nazionaletik egiten ari dira egiten gero eta gehiago, zazpi herrialdeei begira. Aurten Iker Zabalak aurkeztuko du albistegia, Urtzi Urrutikoetxearen ordez. Urrutikoetxeak Bilbo Hamaikako zuzendari lanari helduko dio gehiago. Bestalde, Tele5Cuatro bat-egitearen ondorioz, Cuatroko iluntzeko albistegia 20:00etan emango dute bihartik aurrera. Mahai-inguruak Hamaika Donostian mahai-inguru saio bat ari dira prestatzen eta hemendik aste batzuetara estreinatuko dute. Inaxio Esnaola izango da aurkezlea eta Hurbilean jarriko diote izena. Gipuzkoako gizarte gaiak jorratuko dituzte batik bat. La Sexta2 katean, berriz, hilabete honetan bertan hasiko dira Al rojo vivo eztabaisa saioa ematen. Aurkezlea Antonio G. Ferreras izango da. La Sextatik iragarri dutenez, Espainiako LTDko eskaintzan ildo editorial Uda iritsi aurretik jarri nahi dute martxan ETBren Telebista kartara eskaintza. ETBren artxibo historiko ia osoa internauten eskura geldituko da. Horrez gain, ETBko azken zazpi egunetako parrilla osorik eskegiko dute. Iñako Gurrutxaga Eitb.com-eko edukien arduradunak zuzendaritzari proposatu dio creative archive license izeneko sisteman jartzea artxiboko irudiak, 2004. urtean BBCk hainbat hilabetez jarri zuen moduan. Horren bitartez herritarrek irudiak erabili ditzazkete, dirua lortzeko ez bada. Ikus-entzunezko kontseiluak Nafarroan, Katalunian eta Frantzian ikus-entzunezko kontseiluak dauden bezala, Euskal Autonomi Erkidegoan ez dago halakorik. EHUko irakasle batzuek horren beharra eman dute argitara eta gaia agintarien mahai gainean egongo da. Espainia mailan ere mota horretako kontseilu bat eskatzen ari dira aspaldi, eta Jose Antonio Rubalcabak iragarri du hilabete batzuetan martxan egon daitekeela. 2011ko urtarrilaren 2a, igandea berria 29 ‹ Agenda E Gaurko filmak Estallido 11 p LaSexta, 15:25. Zuz.: Wolfgang Petersen. Akt.: Dustin Hoffman, Rene Russo, Morgan Freeman. AEB. 1995. Mon beau-père mes parents ... 11 p TF1, 20:45. Zuz.: Jay Roach. Akt.: Ben Stiller, Robert De Niro. AEB. 2004. Danny txakur Princesa por sorpresa 2 1 p La1, 16:00. Zuz.: Garry Marshall. Akt.: Anne Hathaway, Julie Andrews, Hector Elizondo. AEB. 2004. Bizkaia Bilbo Basket Bartzelonaren aurka Gogoratzea ahaztu egiten zaigunean 2010eko «bertsorik hoberenak» gauean Igandero legez, kirol emanaldi ugari ETB1ean. Bizkaia Bilbo Basketen eta Bartzelonaren sakibaloi lehiarekin hasiko dira, 12:30ean. Binakako pilota partidak emango dituzte, 17:00etan. ¿Donde habré olvidado mi memoria? erreportajea emango digute gaur. Gizakion oroimenak nola funtzionatzen duen azaltzeaz gain, ahantzeimer izurriari aurre egiteko aholkuak ere emango dituzte. Joan berri den urteak bertsolaritzan eman duen onena eskainiko duela agindu dute gaurko Hitzetik hortzera saiorako. Batez ere, urtearen lehen erdian eginiko saioetako pasarteak aukeratu dituzte. ‘Kirolez Kirol’. ETB1, 12:15. ‘Mundo.Hoy’. ETB2, 13:00. ‘Hitzetik hortzera’. ETB1, 20:55. 111 p ETB1, 21:45. Zuz.: Louis Leterrier. Akt.: Jet Li, Morgan Freeman, Bob Hoskins. AEB. 2005. Ice Armageddon 11 p T5, 16:00. Zuz.: Michael Bay. Akt.: Bruce Willis, Billy Bob Thorton, Ben Affleck. AB. 1998. 11 p Antena3, 22:00. Zuz.: Nick Copus. Akt.: Sam Neill, Richard Roxburgh, Frances O’Connor. EB. 2010. Wimbledon El espantatiburones 11 p Cuatro, 17:35. Zuz.: Bibo Bergeson. Animazioa. AEB. 2004. Mariages! 11 11 p ETB2, 22:10. Zuz.: Richard Loncraine. Akt.: Paul Bettany, Kirsten Dust, Sam Neill. EB. 2004. Harry Potter y la orden del ... 111 p France2, 20:35. Zuz.: Valerie Guig- p La1, 22:15. Zuz.: David Yates. Akt.: nabodet. Akt.: Miou-Miou, Chloe Lambert. 100 minutu. Frantzia. 2003. Daniel Radcliffe, Rupert Grint, Emma Watson. EB. 2007. D D Telebista ETB 1 ETB 2 Hamaika Antena 3 Cuatro TF1 06:15: Marrazki bizidunak. Nafarroarako deskonexioan, 09:45 arte. 07:15: Travel notes. 07:40: Sustraia. 08:10: Bizi berria. 08:35: Zambeze afrikar altxorra. 09:30: Arrantza. 09:55: Iparraldearen orena astekaria. 10:20: Zu kirolari. 10:50: Egi bidean. 11:00: Meza. 12:15: Saskibaloia. ACB Liga. Bizkaia Bilbo Basket - Bartzelona. 14:30: Gaur egun. 15:00: Nick dut nik. 15:30: Teknopolis. 16:00: Herri kirolak. Aizkolariak. Eusko label saria 2010. 17:00: ETB kantxa. Rico IV Argote / Jaunarega - Larrinaga. Binakako Txapelketa. Mtz de Irujo - Merino II.a / Bengoetxea VI.a - Patxi Ruiz. 19:30: Gol festa. 20:28: Gaur egun. 20:55: Hitzetik hortzera. 21:45: Zinema. ‘Danny txakur’. Zuz.: Louis Leterrier. 2005. 23:25: Kultura gaua. 07:30: Desde dentro. 08:05: Todo viajes. 08:30: EITB kultura. 08:55: Nueva vida. 09:15: Teknopolis. 09:45: Nick dut nik. 10:25: Sustraia. 11:10: Kresala. 12:00: Urteko laburpena. Albistegi berezia. 13:00: Mundo.hoy. Donde habré olvidado... mi memoria. 13:55: Rex. 14:58: Teleberri. 15:50: Eguraldia. 16:00: Zinema. 19:05: Zinema. 20:58: Teleberri. 21:55: Eguraldia. 22:10: Zinema. ‘Wimbledon’. Zuz.: Richard Loncraine. Akt.: Paul Bettany, Kirsten Dust, Sam Neill. 2004. 23:55: Zinema. ‘Entre el amor y el juego’. Zuz.: Sam Raimi. Akt.: Kevin Costner, Kelly Preston. AEB. 1999. 02:15: Zinema. ‘Me llamo Sarah’. Zuz.: Paul A. Kauffman. Akt.: Jennifer Beals, Peter Outerbridge. 2007. 03:45: Musika gauak klasikoa. 09:00: Marrazki bizidunak. Txirrita. 10:00: Haurrekin jolasean. 10:55: Berbetan. Jon Andoni Rementeria. 11:30: Klik. Kultur agenda. 12:30: Antzerki topaketak. 13:10: Bat eta bat. Magazinea. 14:10: Onein. Sukaldaritza saioa. 14:20: Tertulia. 14:40: Kiroleroak. Eneko Dorronsoro. 15:10: Aurresku Txapelketa. 16:40: Bat eta bat. Magazinea. 18:00: Erritmoz bizi. 19:45: Bat eta bat. 21:05: Kulturzulo. Kultur agenda. 21:25: Nire herria. 21:55: Xilaba. Iparraldeko Bertso Txapelketa. 09:00: Los + divertidos. 11:15: La formula de la felicidad. 11:45: El club del chiste, especial Nochevieja. 14:00: Los Simpson. 15:00: Antena3 noticias. 15:45: Zinema. ‘Safari’. Zuz.: Darrel Roodt. 2007. 17:45: Zinema. ‘El diamante de Jeru’. Zuz.: Ian Berry, Dick Lowry. AEB. 2001. 19:45: Zinema. ‘Completos desconocidos’. Zuz.: Robin Shepperd. AEB-EB. 2004. 21:00: Antena3 noticias. 22:00: Zinema. ‘Ice’. Zuz.: Nick Copus. EB. 2010. 01:45: Sin rastro. Telesaila. 02:30: Se estrena. 09:00: El zapping de surferos. 10:50: El encantador de perros. 13:55: Noticias Cuatro. 14:50: Deportes Cuatro. 15:40: Zinema. ‘El planeta del tesoro’. Zuz.: Ron Clements, John Musker. 2002. 17:35: Zinema. ‘El espantatiburones’. Zuz.: Bibo Bergeron. 2004. 20:00: El hormiguero 2.0. 20:30: Noticias Cuatro. 21:05: Deportes Cuatro. 21:35: Desafio extremo. Rwenzori: el ultimo glaciar de Africa. Groelandia: La ruta de los cazadores de osos. Groelandia: Hacia el glaciar de Humblodt. 10:05: Le grand bêtisier de Noël. 11:30: Telefilma. ‘Kung Fu Panda: bonnes fêtes!’. Zuz.: Tim Johnson. 2010. 12:00: Les 12 coups de midi!. 13:00: Journal. 13:35: Walker, Texas Ranger. 14:20: Monk. 16:00: Dr. House.17:55: En route pour 2011. 18:50: Sept a huit. 20:00: Journal. 20:45: Zinema. ‘Mon beau-père, mes parents et moi’. Zuz.: Jay Roach. 2004. 22:15: Faites entrer l’accusé. 22:55: Les Experts. 00:35: Contre-enquÍte. 01:35: Reportages. 02:10: Zinema. ‘Animal’. 2005. La 1 Tele 5 Arte France 2 ‘Danny txakur’ filma. 20:55 ‘Wimbledon’ filma. 22:10 09:00: Los Lunnis. 10:40: El disco del año 2010. 13:40: Yellowstone. Otoño. 14:30: Corazón. 15:00: Telediario1. 16:00: Zinema. ‘Princesa por sorpresa 2’. Zuz.: Garry Marshall. 2004. 17:45: ¡Estamos contentos?. 18:50: España directo. 21:00: Telediario 2. 22:15: Zinema. ‘Harry Potter y la orden del Fenix’. Zuz.: David Yates. Akt.: Daniel Radcliffe. 2007. 00:25: Zinema. ‘La casa de cera’. Zuz.: Jaume ColletSerra. Akt.: Elisha Cuthbert. 2005. 02:10: Ley y orden: unidad de victimas especiales. 08:20: Hero 108. 08:40: Bakugan en Nueva Vestroia. 09:00: Ben 10 alien force. 09:45: Patito feo. 11:30: Más que coches GT. 12:00: I love TV. 13:00: Vuelveme loca. 15:00: Albistegia. 16:00: Zinema. ‘Armageddon’. Zuz.: Michael Bay. Akt.: Bruce Willis, Billy Bob Thorton. AEB. 1998. 18:30: ¡Que tiempo tan feliz!. Maria Teresa Camposek aurkezten duen saioa. 20:55: Albistegia. 22:00: Juntos. Christian Galvezek aurkeztutako saio berria. 00:45: Gran Hermano: El Debate. 15:10: Duel pour le royaume d’Ecosse. 16:05: ‘L’attaque du monstre géant suceur de cerveaux de l’espace. Film laburra. 16:30: Jim Rakete. 17:20: Yourope. 17:45: Metropolis. 18:30: Cuisines des terroirs. Les Pouilles. 19:00: Arte journal. 19:15: Les quatre saisons. 20:00: Karambolage. 20:10: Arts du mythe. 20:40: Zinema. ‘La reine Margot’. Zuz.: Patrice Chereau. Akt.: Isabelle Adjani. 1993. 23:00: L’energumene. Dokumentala. Zuz.: Jean-Loic Portron. 2010. 00:20: Le dernier témoin. 08:30: Les chemins de la foi. 08:45: Islam. 09:15: Judaica. 09:30: Orthodoxie. 10:00: Presence protestante. 10:45: Meza. 11:30: Le jour de Seigneur. 12:05: Tout le monde veut prendre sa place. 13:00: Journal. 13:20: 13h15, le dimanche... 14:35: Vivement dimanche. 17:20: Les derniers jours des dinosaures. Dokumentala. 18:45: Vivement dimanche prochain. 20:00: Journal. 20:35: Zinema. ‘Mairages!’. Zuz.: Valerie Guignabodet. 2003. 23:40: Journal. 23:55: Bivouac. ETB 3 ETB Sat La 2 La Sexta Teledeporte France 3 12:35: Dragoi ehiztariak. 13:00: Tom eta Jerry mutikotan. 13:20: Tom eta Jerry. 13:45: Hamtaro. 14:05: Hirukiak. 14:30: Trikitraka trikitron. 15:25: Conan detektibea. 16:40: Spirou eta fantasio. 17:25: Jidou jokoak. 17:50: Yogi hartza. 18:05: Harriketarrak. 18:30: Mamu harrapariak. 18:55: Dragoi ehiztariak. 19:15: Legendz. 19:40: Dragoi ehiztariak. 20:05: Cliff Hanger. 20:25: Maskara. 20:45: Team galaxy. 21:10: Animalia. 21:35: One piece. 22:00: Chiloe. Cuba. 22:35: Heineken jazzaldia. Donostia 09:15: Kresala. 10:05: Urteko laburpena. Albistegi berezia. 11:00: Meza. 12:00: Iparraldearen orena astekaria. 12:55: Sautrela. 13:25: Sustraia. 13:55: Voluntad de hierro. Pittsburgh. 15:00: Gaur egun. 15:25: Viajes. 15:30: Teleberri. 16:20: Hitzetik hortzera. 17:20: ETB kantxa. Rico IV - Argote / Jaunarena - Larrinaga. 19:15: Euskal Herria, bide batez. 20:00: Teknopolis. 20:25: Voluntad de hierro. Cleveland. 21:30: Teleberri. 22:05: Urteko laburpena. Albistegi berezia. 23:35: Gimnasia saioa. 12:30: Los oficios de la cultura. 13:00: Acción directa.14:00: El escarabajo verde. 14:35: Ruta Quetzal. 15:05: + de España. 16:05: Grandes documentales. 17:00: La casa encendida. 17:30: Programa de mano. 18:00: Miradas 2. 18:30: Archivos antologia. 19:30: Los gozos y las sombras. 20:30: Tres 14. 21:00: Reportero de la historia. 21:30: Redes 2.0. 22:00: 100 años de residencia de estudiantes. 23:00: Cientificos de frontera. 23:45: Metropolis. 00:15: Zinema. ‘Norberto apenas tarde’. 2010. 08:50: Crash test. 09:45: Destruido en segundos. 10:15: L.A. Hard hats. ‘Hombre de barro’. 11:15: Nuevas megaestructuras. ‘Tau Tona, la ciudad de oro’. 12:15: Megaestructuras. ‘Redefinir la presa del rio Hoover’. 13:15: Mega factorías. ‘Ikea’. 14:15: La Sexta / Noticias. 15:25: Zinema. ‘Estallido’. Zuz.: Wolfgang Petersen. 1995. 18:05: ¿Quién vive ahí?. 20:20: LaSexta/Noticias. 20:55: LaSexta/Deportes. 21:20: Futbol atarikoa. 22:00: Futbola. Espainako Liga. Valentzia - Espanyol. 07:20: Lo mejor del año 2010: Neguko olinpiar jokoak. Patinaje artistikoa. 11:15: Tenisa. Capitalia World. 13:00: Zaldi lasterketak. 14:00: Bela. 14:30: Freestyle. Espainiako Kopa. 15:00: Errugbia. Sale Sharks Saracens. 16:45: Padela. 17:30: Saskibaloia. ACB Liga. DVK Joventut - Unicaja. 20:00: Automobilismoa. 21:00: Motor. Dakar Rallya. 2. etapa. Victoria - Cordoba. 21:45: Motoziklismoa. MotoGP laburpena. 22:45: Lo mejor del año 2010. Neguko Olinpiar Jokoak. Irristatze artistikoa. 07:40: Bunny Tonic. 09:45: Ludo. 11:55: Le 12/13. 12:50: Nous nous sommes tant aimés. 13:25: Telefilma. ‘L’ex de ma fille...’. Zuz.: Christiane Spiero. 2006. 15:00: En course sur France 3. 15:25: Keno. 16:30: Chabada. 17:55: Questions pour un super champion. 18:50: Le 19/20. 20:10: Zorro. Telesaila. 20:35: Un villaje français. Telesaila. 22:25: Soir 3. 22:45: Zinema. ‘Fortunat’. Zuz.: Alex Joffe. 1960. 00:40: Tout le sport. 00:55: Zinema. ‘The earl of Chicago’. Zuz.: Richard Thorpe. 1940. 30 berria 2011ko urtarrilaren 2a, igandea Plaza›Kultura Juan Luis Zabala A itzakiatzat jotzen dira askotan baina, aitzakia gehienak bezala, abagunetzat ere har daitezke mendeurrenak. Hasi berri den urteak hainbat sortzaileren ekarpena berriro gogora ekartzeko parada eskainiko du, sortzaile horiek duela mende bat jaio edo hil zirelako. Honako hauek dira 1911n edo 1811n jaio edo hil zirelako 2011n gogoratuko direnetako batzuk. LITERATURA Jose Maria Arguedas Aurtengo uztailean idazle eta antropologo ugari bilduko da Liman, Jose Maria Arguedasen (Andahuaylas, Peru, 1911-01-18, Lima, 1969-12-02) jaiotzaren lehen mendeurrena dela eta egingo den nazioarteko kongresuan. Iazko martxoan Parisen egin zenaren segida izango da bilkura hori. Peruko literatura indigenistaren ordezkari behinenetakoa da Arguedas. Bi kulturaren arteko talka ageri da haren lanetan: Andeetako ketxuena batetik, hiri giroetan nagusitzen den europar jatorriko kultura bestetik. Andeetako musika ikertu zuen, eta antropologiako lanetan aritu. Joan Mari Irigoienen Poliedroaren hostoak nobelan (Erein, 1982) bada Arguedasen oihartzunik. Jose Manuel Bujandak itzulia, Pongoren ametsa (Pamiela, 1991) da euskaratutako haren obra bakarra. Sortzaile eraginkorrenen lana gogoratu, beste begi batzuekin begiratu eta eztabaidagai bihurtzeko aukera eskaintzen duen konbentzioa da mendeurrenena. 2011ko uzta ez da makala izango. Mendea eta sortzailea gurutzatzen diren unean erakusten dute Cioranen idazkiek. Testu bakanak baino ditu euskarara aldatuta. Emilio Salgari Abenturazko nobelagintzako klasiko ezagun askoren egile oparoa izan zen Emilio Salgari (Verona, 1862-08-21, Turin, 1911-04-25), eta Italiak ez du ahaztuko duela ehun urte hil zela. Sandokan pirata da haren pertsonaiarik ezagunena, Malaysiako piratei eskainitako zikloaren protagonista. 84 nobela eta ezin konta ahala narrazio labur idatzi zituen. Korsario beltza, Pirataren emaztea, Urrutiko mendabaldeko mugak, Sandokan eta Piraten historiak dira euskaratutako lanetako batzuk. William Golding William Golding (Newquay, Erresuma Batua, 1911-09-19, Perranaworthal, Erresuma Batua, 199306-19) poeta eta eleberrigilea izan zen, eta literaturako Nobel saria jaso zuen 1983an. 1954an eman zuen argitara Lord of the Flies nobela, bere obrarik ezagunena, euskarara ere itzulia dena egun, Eulien ugazaba izenburuarekin (Ibaizabal, 1990), Joxe Austin Arrietaren eskutik. Goldingen nobela gehienak, Eulien ugazaba bezala, gizarteko gatazken kudeaketen inguruko alegia moralak dira. Kornuallesen daude Golding jaio eta hil zeneko herriak, eta eskualde hartan egingo dira haren omenezko hitzaldi eta ekitaldi gehienak. Eskuizkribu batzuk argitaratuko dituztela ere iragarri dute. Ia guztiz itsututa eta etxetik irteteko ezindua, Ernesto Sabatok (Rojas, Argentina, 1911-06-24) ez du aurten bere jaiotzaren lehen mendeurrena ospatzeko antolatuko diren ekitaldietara joaterik izango. El Túnel nobelarekin hasi zen Sabato nazioartean ezaguna egiten, 1947an. Inorekin ere harremanik ezin izan duen antiheroia da pertsonaia nagusia, giza izatearen absurduaren aurrean bere baitara bildua. Mikel Garmendia ari da egun nobela hori euskaratzen, Literatura Unibertsala bildumarako. Sobre héroes y tumbaseta Abaddón el exterminador nobelak ere idatzi ditu, baita hainbat saiakera ere. Emil Michel Cioran Czeslaw Milosz Errumanian baino gogoratuagoak izango dira Frantzian Emil Michel Cioran (Rasinari, Errumania, 1911-04-08, Paris, 1995-06-20) eta bere obra, idazlearen jaiotzaren lehen mendeurrenean. 1937az geroztik, Frantzian bizi izan zen, eta frantsesez argitaratu zituen bere obra nagusiak. Inongo doktrinarekin eta ezein ideologiarekin lotzen ez den nihilista etsia Krakovian Milosz Jaialdia egingo dute aurten, Czeslaw Milosz poetaren (Seteniai, Lituania, 1911-0630, Krakovia, Polonia, 2004-08-14) jaiotzaren lehen mendeurrena gogoratu eta ospatzeko. Estalinismoa eta estalinismoarekin kolaboratu zuten intelektualak salatu zituen Zniewolony umys liburuan (Pentsamendu gatibatua). Bigarren Mundu Gerran, Varsovian Abenduaren 25ean 100 urte izango dira Louise Bourgeois sortu zenetik. Informazioaren gizartearen gorabeherak aurreikusi zituen erreferentziazko saiakeragilea izan zen Marshall McLuhan (Edmonton, Kanada, 1911-07-21, Toronto, 198012-31), zabalkunde handiko esapideen sortzailea, hala nola global village edo herri globala eta the medium is the message edo komunikabidea da mezua. Hainbat euskal idazleren artean eragin nabarmena duen idazlea da Max Frisch (Zurich, 1911-05-151991-05-04), Ramon Saizarbitoriarengan eta Joxean Agirrerengan besteak beste. Joxe Austin Arrietak euskaratu zuen haren nobela nagusietako bat, Homo faber (Elkar, 2001). Aurretik, Antonio Maria Labaienek haren Su emailleak antzerki obra zuen euskaratua (Egan, 1966). Pertsonaia alegorikoen bidez osatutako parabolatzat har daitezke Frischen lanak, eta bere garaiko gizartearen hainbat balio eta ezaugarri kritikatzen dituzte. Urteurrenaren atarian, Frischen biografia sakona eman berri du argitara Ingeborg Gleichauf idazleak, Suitzan. Ernesto Sabato Gustav Mahler musikagilea 1911ko maiatzaren 18an hil zen. Marshall McLuhan Max Frisch Tennesse Williams AEBetan ez ezik, Europan ere izango du oihartzunik Tennesse Williamsen (Columbus, Mississippi, 1911-03-26, New York, 198302-25) jaiotzaren lehen mendeurrenak, IDEA ikerketa taldeak antolatuta, hari buruzko kongresu handia egingo baita ekainean Nancyko Unibertsitatean (Frantzia), jatorri askotako adituen parte-hartzearekin. XX. mendeko antzerki egile zabalduenetakoa izan zen Williams. AEBetako hegoaldeko gizarte giro hertsian, ezinegonak harrapatuak bizi dira haren pertsonaiarik gehienak. Xabi Paiak itzulia da euskaraz irakur daiteken haren obra bakarra: Desio izeneko tranbia (Alberdania-Elkar, 2005). bizi zelarik, laguntza eman zien naziengandik ihesi zebiltzanei. Sari garrantzitsuak eskuratu zituen Europan, Berkeleyko Unibertsitatean izan zen irakasle gero, eta Nobel saria eman zioten 1980an. Haren poema bakan batzuk baino ez daude euskaratuta. Nagib Mahfuz Miramar operaren emanaldiarekin hasi ziren abenduaren 14an Nagib Mahfuz idazlearen (Kairo, 1911-12-11, 2006-08-30) jaiotzaren lehen mendeurreneko ekitaldiak, Kairon. Izenburu bereko Mahfuzen nobelan oinarritua dago opera hori. Arabiar hizkuntzako idazleen artean Nobel saria eskuratzen lehena izan zen Mahfuz, 1988an. Egipto garaikidearen kronistarik onena dela diote literatur kritikari askok. Patxi Zubizarretak itzuli ditu euskaraz irakur daitezkeen Mahfuzen bi liburuak: Mirarien kalezuloa (Alberdania-Elkar, 2006) eta Mila eta bat gauen gauak (Txalaparta, 2006). Alvaro Cunqueiro Galiziako Xuntak abian jarria du Alvaro Cunqueiro (Mondoñedo, 1911-12-22, Vigo, 1981-03-28) gogoratzeko ekitaldiak antolatuko dituen batzordea, baina oraindik ez dute jakinarazi zein izango diren zehazki ekitaldi horiek. XX. mendeko galizierazko literaturak emandako idazlerik eraginkorrenetako eta zabalduenetakoa da. 2011ko urtarrilaren 2a, igandea berria 31 32›› Genero askotako lanak hartzen ditu haren obra oparoak: poesia, eleberriak, narrazio liburuak, antzerkia, kazetaritza… Partido Galeguista alderdiaren aurrenekoetako kidea izan zen. Euskaraturik liburu bakarra du, Han-hemengo jendea (Ibaizabal, 1996), Mikel Iriartek itzulia Literatura Unibertsala bildumarako. Joseba Sarrionandiak eta Andres Urrutiak ere itzuli dute Cunqueiroren lanik. MUSIKA Gustav Mahler Iaz bezala, bigarren urtez jarraian, aurten ere Mahler Urtea ospatuko dute Europako hainbat hiritan, Gustav Mahler musikagilearen omenez (Kaliste, orduan Austria, egun Txekia, 1860-07-07, Viena, 1911-05-18). Iaz, jaio zenetik 150 urte bete direlako; aurten, hil zenetik 100 beteko direlako. Kontzertuez gain, haren obren grabazioak ere erruz kaleratu ziren iaz. Donostiako Musika Hamabostaldian, Mahlerren hainbat lan interpretatu ziren iazko ekitaldian, eta aurten ere izango du presentziarik, jaialdiaren zuzendari Patrick Alfayak iragarri duenez. Bibao Orkestra Sinfonikoak ere Mahler omendu berri du, besteak beste, denboraldiko lehen kontzertuan, haren obrak emanez. Sinfoniak eta liederrak jorratu zituen batez ere bere musikagile ibilbidean. Gaur egun historiako musikagilerik handienetakotzat jotzen baldin bada ere, bizi zelarik askoz estimatuagoa zen orkestra zuzendari gisa, musikagile gisa baino. «Iritsiko da nire musikaren garaia», esaten zuen. Nazismoaren menpeko Alemanian debekatu egin zituzten haren lanetako batzuk, judua zelako, baina 60ko hamarkadatik aurrera sekulako gorakada izan zuen Mahlerren lanen estimazioak. Abenduaren 30ean 100 urte bete ziren Paul Bowles idazle eta musikari estatubatuarra jaio zela zituen, eta berari egozten zaio, besteak beste, poema sinfonikoaren asmakuntza. Robert Johnson Rock-and-rollaren aitona deitua, XX. mendeko musikaren munduko legendarik misteriotsuenetakoa da Robert Johnson blues kantaria (Hazlehurst, Mississippi, 1911-05-08, Greenwood, Mississippi, 1938-08-16). Ez da asko ezagutzen haren bizitzaz. 29 kantu baino ez zituen utzi grabatuta, baina aski izan ziren musikari ezagunengan eragina izateko, Bob Dylan, Jimi Hendrix, Eric Clapton, Neil Young eta Jeff Beckengan, besteak beste. Jorge Negrete Mexikoko ranchera-k berritu eta mundu guztian ezagutarazi zituen Jorge Negretek (Guanajuato, Mexiko, 1911-11-30, Los Angeles, 1953-12-05), sekulako arrakastarekin. Aktore lanetan ere oso harrera ona izan zuen Mexikoko zinemagintzaren urrezko aroan, 1940eko hamarkadan batez ere. Nino Rota Zinemagintzaren historiako film klasiko askotako musikaren egilea izan zen Nino Rota (Milan, 1911-12-03, Erroma, 1979-04-10). Honako hauena, besteak beste: Federico Felliniren La Strada, La dolce vita, Otto e mezzo eta Amarcord; Lucino Viscontiren Il Gattopardo; eta Francis Ford Coppolaren The Godfather eta Mario Puzo’s The Godfather: Part II. Azken bi film horietako lana Carmine Coppolarekin elkarlanean egin zuen, eta bigarrengoan egindako lanarengatik musika onenaren Oscar saria jaso zuten, 1975ean. ARTEA Franz Liszt Roberto Matta Alemaniako Turingia eskualdean 200 ekitalditik gora egingo dira aurten Franz Liszt, Europar bat Turingian lemapean, Franz Liszt pianista eta musikagilea (Raiding, orduan Austria, gaur Hungaria, 1811-10-22, Bayretuh, Alemania, 1886-07-31) omentzeko, haren jaiotzaren bigarren mendeurrena gogora ekarriz. Donostiako Musika Hamabostaldik ere Liszt izango du omendu nagusietako bat, Hungariako Eskola izango baitu ardatz nagusi, Franz Liszt eta Bela Bartok guztien buru direla. Nikolai Lugansky pianista izango da Donostiara etorriko diren musikarien artean, Liszten obra ondoen ezagutzen dutenetako bat. Teknika miresgarriko pianista izan zen Liszt, bere garaiko onena askoren ustez. Musika sortzaile gisa, pianorako sortutako inoizko lanik gogoangarrienetako batzuk sortu Oso gazterik, mugimendu surrealistako lehenengo kideetako bat izan zen Roberto Matta Echau- Hammett, Cendrars, Celine eta Hemingway hil zirenetik, 50 urte Mendeurrenaren indarrik ez badu ere, heriotzaren 50. urteurrena ere aitzakia edo aukera ona izaten da itzal handiko sortzaileak gogoratzeko. 1961ean hil zirelako gogoratuko direnen artean, eragin handia izan duten idazleak daude, beste batzuen artean: Dashiell Hammett (1961eko urtarrilaren 10ean hil zen), Blaise Cendrars (urtarrilaren 21ean), Louis Ferdinand Celine (uztailaren 1ean) eta Ernest Hemingway (uztailaren 2an). D rren (Santiago, Txile, 1911-11-11, Civitavecchia, Italia, 2002-11-23). Ilustrazioak eta artikuluak argitaratu zituen Minotaure aldizkari surrealistan. Margolari gisa nabarmendu zen gero, arrakasta handiz, beste adierazpide batzuekin ere esperimentatuz, argazkigintzarekin eta bideogintzarekin, besteak beste. Louise Bourgeois Bilboko Guggemheim museoaren atariko Mamá izeneko armiarmaren egilea, Louise Bourgeois (Paris, 1911-12-25, New York, 2010-05-31), aldez aurretik ezarritako konbentzioen aurkako borrokalaria izan zen. Artista handi eta eraginkorrak gizonezkoa behar duela dioen konbentzioaren aurka, besteak beste. Egitura patriarkalen arbuiatzea erakusten dute haren lehen lanek, eta generoaren edo sexu identitatearen inguruko kezkari eutsi zion beti geroagoko lanetan ere. ZINEMA Ginger Rogers Film musikalen historiako bikoterik ezagunena osatu zuen Ginger Rogersek (Independence, Missouri, 1911-07-16, Rancho Mirag, Kalifornia, 1995-04-25), Fred Astairerekin batera. Elkarrekin 1933 eta 1939 artean egin zituzten bederatzi filmek irauli egin zuten generoa. Hala ere, oso bestelako lan batean irabazi zuen emakumezko aktore onenaren Oscar saria, Sam Wooden Kitty Foyle filmean egindako lanarengatik, 1941ean. Nicholas Ray Ondorengo belaunaldietako zuzendari askoren mirespena bereganatu zuen Nicholas Rayk (Galesville, Wisconsin, 1911-08-07, New York, 1979-06-16), eta ez daude ahaztuak hark zuzendutako filmak, hala nola The Lusty Men, Rebel Without a Cause, The True Story of Jesse James edo 55 Days at Peking, adibidez. Wim Wendersek haren azken egunak filmatuz osatu zuen Lightning Over Water, 1980an, zuzendari artean gazteak maisu zaharrari eskainitako omenezko filma. Mario Moreno ‘Cantinflas’ Zinemako pertsonaia gutxik izan dute Mario Moreno Cantinflas (Mexiko Hiria, 1911-08-12, 1993-0420) aktoreak sortu zuenak adinako zabalkunderik. Auzo txiro batetik irtenda, hiriak jartzen dizkion trabei aurre egin behar dien pertsonaia da Cantinflas, hizkera trabatu eta traketsez mintzo dena. «Munduko komediante onena» izendatu zuen behin Charlie Chaplinek Cantinflas. Xaho, Akesolo eta Celaya oroituko dira Euskal Herrian Euskal kantagintza modernoaren eta Orixeren heriotzaren 50. urteurrenek ere izango dute oihartzunik J.L.Z. Euskal Herriko kulturak ere izango du mendeurren esanguratsurik aurten, Agosti Xaho, Lino Akesolo eta Gabriel Celayarenak, besteak beste. Xahoren jaiotzaren bigarren mendeurrena hainbat ekitaldirekin ospatzeko asmoa du Xahoren Adiskideen Elkarteak, baina oraindik ere zehaztu gabe dago ekitaldien egitaraua. Akesolo eta Gabriel Celayaren mendeurrenak nola ospatuko diren ez da jakinarazi oraindik, baina kontu segurua da oihartzunik izango dutela. Urriaren 10ean izango dira 200 urte Xaho jaio zenetik. Akesolo eta Celaya, berriz, 1911n jaio ziren, apirilaren 7an eta martxoaren 18an hurrenez hurren. Beste mendeurrenik ere izango da: Jose Antonio Arkotxa Atxukale, Gilen Epherre, Jon Beistegi, Jon Oñatibia eta Jose Basterretxea Oskillaso 1911n jaio ziren; 1811koak dira, berriz, Xaho ez Agosti Xaho (1811-1858). ezik, Jean Baptiste Arxu eta Gregorio Arrue ere; Xabier Idiakez, 1711koa; Rafael Mikoleta, 1611koa. Hala ere, mendeurren horiek baino oihartzun handigoa izango du Nikolas Ormaetxea Orixe-ren heriotzaren 50. urteurrenak, Orixek XX. mendeko euskal literaturan izan zuen itzal handia dela eta. Jean Etxepare Landerretxe ere 1961ean hil zen. Euskal kantagintza modernoaren 50. urteurrena gogoratzeko ekitaldirik ere izango da aurten, Mixel Labegerieren lehen lanak 1961ekoak direla aintzat hartuz. Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailak interesa izan dezaketen sektoreekin biltzeko asmoa du, ekitaldiak antolatzeko. 32 berria 2011ko urtarrilaren 2a, igandea Plaza › Kultura Literatura D Zergatik gogoratzen da idazle bat? Bere liburuengatik behar luke, bertan dauden hitzengatik: esaldi gogoangarriren batengatik edo xehetasunez egoera bat deskribatzeko erakusten duen bertutearengatik, mundu bat erakusteagatik... baina hitzak adierazpide asko ditu eta kantuak edo zinema ere literatura dira (edo izan daitezke bederen). Ez al da Paul Bowles horren adibide? Bidaia esperimentalean errari Jon Benito B atzuentzat, antzerki eta zinemarako egindako soinu banden egilea da, eta Bernardo Bertolucciren filmik ezagunenaren lanaren sorburua, besterentzat. Inor ez al da Bowles aipatuta literaturaz gogoratuko? Abenduaren 30ean 100 urte bete ziren Paul Bowles jaio zela. Zenbaitentzat abeslari, besterentzat Bernardo Bertolucciren The Sheltering Sky pelikularen sostengu den liburuaren egile, bere literatur lana ez ahaztekoa izan arren, artista polifazetiko baten adar bat gehiago bezala ikusi izan da Bowlesen idazletza. Beat belaunaldikoek, ordea, haiek bai, haien giro eta balio bereko idazle gisara ikusi zuten. Ispilu bat izan zen Kerouac, eta, gainerakoentzat, esperimentazioan eta kanporako barne bidaiei dagokienez, idazle amerikarra. Aipatu bezala, 1910eko abenduaren 30ean jaio zen New Yorkeko Long Islanden, eta, musikan bezala, literaturan bide berriekiko grinak markatu zuen bere bidea. 30eko hamarkadan, abangoardien ostean, Parisen zelarik Transition aldizkarian argitaratu zituen lehen ipuinak, eta 40ko hamarkadan The Wind Remains konposatu zuen, Federico Garcia Lorcaren poemetan oinarrituta. Bide bakarra ez, munduak bezala arteak ere, adierazteko bide asko eta askotarikoak eskaintzen zituen, eta horretarako probatu egin behar zen, esperimentatu. Eta esperimentazioa bilaketa da, eta bilatzeak ez du beti aurkitzen denik esan nahi. Aurkitu gabe bilatzen zuen, Europa mendebaldean xerka zebilena hemen ez zuela aurkituko jabetu zen arte. Etorkizun eta erabatekoa zen porrotaz jakitun, exiliatu egin zen munduaren periferiara, agian han ere aurkitu ez, baina desio zuena bilatzen jarraitzeko. Maroko bilatu Mendebaldeko gizartetik ihesi Marokon topatu zuen, beste hainbat gauzarekin batera, bilatzen zuen primitibismo eta naturaltasuna. Idazlea Marokon kokatua, bere pertsonaiak ere Afrika iparraldean zeuden, eta, Europaren begietara, heterodoxoak eta exo- tikoak ziren lehen bistara. Inpresio batera, eta gehiago garai hartan, mundu berezi eta ezezagun bat gerturatu zuen Bowlesek: geografiaz eta kulturez apartera, pertsona ezagutzen ez duenaren ispiluan islatuta ikustera gonbidatu zuen, bere pertsonaiak ere, bera bezala, errari zebiltzan eta libre ziren itzulerarik gabeko bidaiariak zirenez. Inguruan Saharako desertua eta barruan hura baino desertu handiagoa daraman jendea zen Bowlesen liburuetakoa. Horixe ote zen beat mugimendua liluratu zuen ezaugarria? Wi- lliam Burroughs Tangerrera joan bazen, ez zen haxixa erretzera bakarrik joan; Bowles bertan bizi zelako joan zen, maisuari bisitan. Ez alferrik, Beat mugimenduko argazkirik ezagunena Villa Mouneiran atera zuten Burroughs, Ginsberg, Summerville eta Orlovskyk, Bowles ondoan zutela, lorategian. Idazle amerikar errariarentzat, Sahara zen munduko lekurik ederrena, han ez baita ezer: han zeruak argia duela, baina ez dela egiazkoa, han ez baita argirik, gaua besterik ez dela, beti, zioen. Eta Tangerren dena zitzaiola ha- Paul Bowles idazle estatubatuarra (1910-1999). rrigarri, hiria bizia zela, gauzak gertatzen zirela, ezkutukoaren xarma zegoela eta magia apur bat ere bai, hiria zeharkatzen zuten kalexketan. Deskubritzeko dagoen mundu bat azaldu zien beat mugimendukoei Bowlesek. Ez hori bakarrik, baina: jendeak bere baitara begiratuta ezagutzen ez dituen kontinente eta his- toriak agerrarazi zizkien irakurleei. Eta hori XX. Mendearen erdialdera, Maroko baino arrotzagoa zen jendearentzat. Hasi, utzi, egin eta amaitu Bizitza berri baten bila jardute hau, heldu sasoiko erabakia baino, jaiotzetik bertatik harturikoa dela utzi zuen idatzita bere auto- 2011ko urtarrilaren 2a, igandea berria 33 Kultura ‹ Plaza Literatura D biografian. Amonak kontatu zionez, sei asteko bizitza zuela, aitak biluzik hotzetara atera zuen elur ekaitz baten erdian. Gurasoenean babesik aurkituko ez eta bazterrera utziko ez zuen aterbe baten bila ibili zen zen bere bizitza osoan. Literatura izan zen bere babesik handiena: haurretan animaliei buruzko istorioak, 15 urterekin poliziakoak eta azkenik poemak, surrealisten itzalera Eugene Jolasek zabaldu zuen aldizkarian. Abangoardiak atzean geratu ziren adierazteko bide berriak bilatu beharrik ez zen garai hartan: New Yorketik aldenduta, belaunaldi galduko Ezra Pound, Djunia Barne eta Gertrude Stein ezagutu zituen Parisen: haien ondoan, baina, ez zuela literaturarako balioko, eta musikara bideratu zituen urratsak. Haren jaiotzaren mendeurrena baliatuta, Alfaguara argitaletxeak haren ipuinen bilduma bat argitaratu du. Pound, Barne eta Nago jendeen barneko putzura egiten duela Bowlesek bere narrazioetan Steini aurpegira lotsarik gabe begiratzeko ipuinak dira: artifiziorik gabeko adierazpidea, istorio sinplearen benetakotasuna, literaturaren esan beharra eta esanahia biltzen dituzte euren barnean. Haren laudorio, Gore Vidalek, Hirudia Lander Garro Idazlea Titiriteroarena zagutzen dut tipo bat titiritero izateko bokazioa izan duena betitik. Beti zen kexu, umeen aurrean bere bertuteak erakusteko aukera ematen ez ziotelako. Eguna iritsi zenean, teatro eramangarria hartu eta plazan paratu zen. Parean, dozenaka ume, istorio eder bat ikusteko irrikitan. Ikuskizuna hasi zenean, nire lagunak txotxongilo parea irten zuen oholtzara, eta hizketan jarri zituen, bakoitzari ahots bat emanez. Baina segituan antzeman zen bi pertsonaia horien arteko hizketaldia kalaka hutsa zela, helbururik gabea. Umeak aspertzen hasi ziren derrepente, eta berehala iritsi zen matxinada. Neu inguruan nenbilen, argazki kamera sorbaldan, eta, oharkabean, bizkarzain lanetan hasi behar izan nuen, umeak teatroa amiltzeko imintzioak egiten hasi baitziren. Batzuk teatroaren atzera abiatu ziren, piztia gosetiak, gezurrezko pertsonaia horien atzean nor zegoen jakiteko irrikaz, iruzurtiari aurpegia ikusteko xede errukigabean. Une batez nire laguna ikusi nuen, lurrean belauniko, gortinen atzean sartutako umeei zeharka begira, kopeta izerdituta, txotxongiloak dantzatzeari utzi gabe, falsete barregarri hura oihukatuz, egoskortuta. Zer egin behar zuen? Korrika alde egitea ez zen itsuroso, baina oldarraldi hari eustea ezinezkoa zen... Azkenean, ez bata ez bestea, ikuskizuna kaos bilakatu zen; hura han belauniko, umeak trufaka, eta argazkilaria umeak gortinen atzetik ateratzeko zeregin gogaikarrian. Ez didazue sinetsiko, baina hala gertatu zen zinez. Fikzioaren magia da, amerikarrek lehen 30 sergunduen froga deitzen dutena: lehen begi kolpean ikuslearen sinesgarritasuna irabazten baduzu, erraz konta dezakezu elefanteek hegan egiten dutela, balea handi batek ontzi bat irentsi duela, edota igela printze bilakatu zela, musu bati esker. Dena da sinesgarri, sinesgarri denean. Zerbait esentziala esateko —deskubritzeko— xedez sortzen ditugu istorioak. Istorioak beste zerbait kontatzeko aitzakia dira beti. Edo ia beti —inork ez diezadala segur nabilenik esan—. Baina beste batzuetan aitzakia badaukagu, baina ez esentzia. Ez dakigu zer den kontatu nahi duguna, ezpada tarrataka hitzak elkarren aldamenean josi nahi ditugula, kaligrafia ikasten ari den haurraren mekanikotasunaz, hustuta, mutu, antzu. Milan Kunderak, hain zuzen,El telonliburuan esan zuen idazleak ez lukeela besteak baino hobe idazteko idatzi behar, besteek esan ez dutena esateko baino, besteek deskubritu ez dutena deskubritzeko, eta zeregin horretan funtsezkoa dela bere istorioetako pertsonaiak ezagutzea, konprenitzea, eta ezagutza hartatik irakurleari pertsonaia horien esentzia konpreniaraztea, —esentzia horrekin bat etorri ala ez!—. Nolabait esan, istorio batek egia bat gorde behar du beti. Baina ez da beti hala izaten. Batzuetan idazleak, hain justu, besteek kontatu duten horixe kontatzeko idazten du, besteen egia berea balitz bezala, eta orduan falseteahotsa jartzen du, eta bi panpin kalakari. Horietan, ez da harritzekoa umeak teatro atzean zer ote dagoen ikustearren oldartzea. Gezurra deskubritzea. E Paul Bowlesenak, inoiz AEBetako idazle batek idatzitako ipuinik onenak zirela esan zuen, eta munduko edozein idazlek idatzitako onenen artean kokatu zuen Norman Mailerrek. Estiloan ote dago bere magia? Istorioan? Bien nahasketan? Nago, kultur ezberdintasunak gaindituta, jendeen barneko putzura egiten duela Bowlesek bere narrazioetan, eta haien desirak eta izuak ezagutuz, gogoaren nahiei zoritxarraren patuarekin erantzuten diela. Mundu osoa pertsonaren baitan dagoela, ez hiri, baso edo desertuetan, esaten du. Horrela, disekzionatu egiten du pertsonaren egunerokoa: berdin dio non, berdin dio islamzale edo kristau, isilik edo adierazten den, Bowlesen bidez, giza-bizitzaren zentzurik gabeko keinuak errepikatzen dituzte pertsonaiek. Baina zertarako ulertu nahi zituen pertsonak, berak, bere larrugogoan nozituta, ongi jakin bazekien bizitza nahi gabe egiten den bidaia esperimental bat dela? Paul Bowles 1999ko azaroan hil zen, baina 2010eko abenduaren 30ean, 100 urte beteko zituen bizirik balitz. Horren aitzakian, ipuin bilduma bat eta Marokon geografiko eta historikoan barrena egindako bidaia Puntos en el tiempoargitaratu berri dituzte. Ederra da lan bakarrean, aspaldiko eta ez hain aspaldiko lanak irakurtzeko parada eskaintzea: han ikusiko da amerikar bohemio bat afrika iparraldean, turista izan nahi ez eta kolonialismo politiko-kulturalaren muga urratzeko zorian, bere bizimodu, pena eta halabeharrekin. Ez ote zuen, Vicente Molina Foixek idatzi bezala, zibilizazioen talka edo elkarbizitza zaila aurreratu? Bestearekiko sumoa, errari ibiltzearen askatasuna, bilatu arren ez aurkitzeko patua ez al zituen hitzetara ekarri, gizarte ultramoderno honetako ezaugarrri berezko izango zirenak aurreratuz? Estetika baten ederraz gainera, bi munduren talka utzi zuen agerian: mendebaldeko kulturarena eta afrika deskubritu gabearena batetik, kanpo mundu eta barne galderena bestetik. Gauza handiak dira, Bowles zinema eta kantuarekin bakarrik lotzeko. 34 berria 2011ko urtarrilaren 2a, igandea Publizitatea › 2011ko urtarrilaren 2a, igandea berria 35 Kultura ‹ Plaza Literatura D Iraganak ez gaitzala harrapa Beñat Sarasola L iteraturak garaiaren izpiritua irudikatzen omen du. Munduan gertaera eta arazo berriak azaldu ahala, berandu baino lehen, beren isla topatzen dute literatur testuetan. Mendebaldeko gizarteetako azken aldiko gai aipagarrienen artean dago hirugarren adinekoena, edo adinduena, edo, sinpleki, zaharrena. Hala, euskal literaturan ere hasi da gaia jorratzen. Unai Elorriagaren SPrako tranbia-n eta Jokin Muñozen Antzararen bidea-n pertsonaia zahar garrantzitsu bana topatzen ahal ditugu esate baterako. Baina gaia nobelen erdigunean kokatu dutenak batez ere zenbait emakume idazle izan dira: Uxue Alberdiren Aulki-jokoa eta Karmele Jaioren Musika airean dira oraintsuko bi adibide. Hauei gehitu zaie, bada, Arantxa Urretabizkaiaren (Donostia, 1947) 3 Mariak. Duela hamabi urteko Koaderno gorria-ren ondorengoa, Ereinen narratiba sailaren diseinu berrian etorri zaigu. Txuri, Gorri eta Handi dira nobelako hiru Mariak, gaztetako lagun zaharrak. Txuriri —Maria Al- kain, narratzailea— denbora luzez Alzheimerrak jota zegoen senarra —Joxe— hiltzen zaionetik abiatzen da kontakizuna. Gertaera horren karira Gorrirekin elkartzen da urte luzeren ondoren berriro eta hirugarren Mariaren bila hasiko dira udaleko beren gizarte-laguntzailearekin —Laidarekin— elkarlanean. Bilaketa hori da istorioa lotzen duena, nahiz eta, seguruenik, ez izan benetako muina. Urretabizkaiak aurreko lanetan erakutsi bezala, pertsonaien arteko harremanetan eta narratzailearen gogoan kokatzen da gehiago nobelaren balioa. Hasieran aipatu liburu gehienetan badago halako saiakera bat zahartzaroaren ikuspegi erabat ezkorra ekiditekoa, erakustekoa zahartzaroan ere badela bizitzeko motiborik. Asmo horretan horietakoren batek literarioki nabarmen huts egiten duela idatzi izan dut leku honetan bertan. Ez da 3 Mariak-en kasua. Istorioaren beraren garapenak amaiera negar-egingarri bat emateko parada ezin hobea eskaintzen zuen, zela bukaera inozo-alai batekin, zela errazkeriazko bukaera triste batekin. Bi arriskuei ongi egiten die itzuri liburuak, irakurleari tranpa errazik ipini gabe. Nolanahi den, esan bezala, nobela atsegina da oro har, ez dago autorearen aurrekoetan aurkitzen genuen dramarik (banantze bortitza, seme-alaben ebasketa eta abar). Alderdi tristeenak, Txuriren alaba hilarena kasu, alde batera uzten zaizkigu, kontatu gabe. Gorriren bitartez zaharra izatearen duintasuna azalduko zaigu aldarrikaturik etengabe. Ohikoa denaren kontra, iraganera begiratzea bainoago, orainera eta ‘3 MARIAK’ pEgilea: Arantxa Urretabizkaia. pArgitaletxea: Erein. etorkizunera begiratzea du gogoko Gorrik. Bidaiatzea, gauza berriak ikastea (euskara berreskuratu, informatika ikasi...), etxean bertan goxo geratu beharrean. Gainera, liburuko alderdi nagusia ez izan arren, ama eta bere seme-alaben arteko harremanen forma berri bat ematen zaigu. Adina aldaketa gorabehera, Txurik bere semearekin duen erlazio hotza bakana da Urretabizkaiaren obran. Deigarria da, bestalde, Urretabizkaiaren ibilbide osoari so eginez, nola ezarian kontaketa molde konbentzionalagoetarako bidea egin duen. Urruti geratu dira Zergatik panpox-eko barne bakarrizketa eten eta hautsiak. Iruditzen zait gisa honetako aldaketak errazkerirako aitzakia behinena izaten direla maiz; ez da hori gertatzen, inolaz ere, 3 Mariak-ekin. Baina bere hasierako lanen tenkaren eta zenbait irudi dorpeen —gogoan hartu Zergatik panpoxen hasiera— falta nabaritzen dut. Nobelaren hasieran badago halako bat; Txuri, senarra hilzorian duela, bere alboan ohean sartzen denekoa, baina gero beste norabide bat hartzen du liburuak. E zin konta ahala iturrik bihurtzen du ibai erreka. Halaxe Pablo Sastreren saiakera-liburuak, bai aurreko Gauzen presentzia, bai gaurko Gizajendearen ahitzea hau. Bere narraziogintzan ere, gustukoa du agerian uztea bere iturriak, eta ez erudizio-ariketa gisa, baizik eta, 2003an berak erran zuen bezala Eguzkipekoak-eko aitzin solasean, «azken batean, nire bizitza, hein handi batean, besteen bizitza baita»; bertze era batean ere irakur dezakeguna: alegia, bertzeek ere egin bainaute neu naizena. 159 fitxa bibliografiko —erran nahi baita, hitzez hitzezko edo zeharkako aipu zehatz— du 140 orrialdetako saiakera honek. Oker ez banabil neure kalkuluetan, 121 idazleren 128 liburu edo artikuluren berri ematen digu Pablo Sastrek. Eta berri ematen digula diot, nahita, zeren eta, liburua leitu ahala, ongi ere ongi konturatuko baita irakurlea zein gutxi duen pedantekeria sasiakademikotik edo erudizio-erakuskeriatik horrelako janzkera intelektualak, eta zenbat duen, ordea, gonbitetik, irakurleari, iturrietara joatera, egilearen pentsamendu-ibaiari sakonera eman dioten urbegietara. Gizajendearen ahitzea tituluak berak adierazten digu liburuaren filosofia, eta azpitituluak —Gizon-emakumeen sentimenduez hirugarren industria-iraultzaren garaian (2009)— zehazten du non ikustarazi nahi digun geure «ahitzea». Gai anitz jorratu ditu Pablo Sastrek: gure gaurko munduko hiriak «lehen landa-aldea zena ere» irentsi du eta «ez du mugarik onartzen», gure «sentimenduen espazioa» berrantolatuz; emakumeen arazoak betiko «gizonen eskualdea» bereganatzeko; haurrak haurtzarotik erbesteratu beharra, derrigorturiko eskola dela medio, non «haur asko, edo ez dira iristen, edo mortal aspertzen» diren, baina otso batzuk behiala zakurtu egin ziren bezala, horrelaxe bezatu behar euren burua gaur haurrek ere, nahiz eta nork bere burua, eta bada paradoxa, «jan-hondar batzuen truke» «betiko umezarora eta dependentziara kondenatu», hots, haurtzarotik erbesteratu betiko umezaroan hertseko; lan egitea edo lana izatearen arteko talka; gaurko «ontsa hiltzeko bidea», gorputzari dagokion baina gaixoaren kontzientziatik at gertatzea nahi duguna, halako moldez non azkenean «heriotza klandestinoki sartuko da(n) gelan» eta «kasu gehienetan pazienteak, azkenerako, ez du(en) jakiten bizirik edo hilik ote dagoen»; irudien nagusitasuna, errealitatearen mundua berrantolatzen diguna, noraino eta «begi modernoak ez du gehiago ikusten errealitatea besarkatuz, Begi modernoak errealitatea ‘GIZAJENDEAREN AHITZEA’ pEgilea: Pablo Sastre. pArgitaletxea: Elkar. Piarres Aintziartek Leon Pocheluren inguruan egindako azterketa literarioak zabaltzen du Egan aldizkariaren zenbaki berria.Pako Sudupe,Patxi Salaberria eta Pello Otxotekoren testuak ere badakartza azterketa literarioen arloak.L.M. Mujika Urdangarinen sorkuntza testuak eta beste zenbait itzulpenek osatzen dute zenbaki berria. ‘STYLESKO GERTAERA MISTERIOTSUA’ pEgilea: Agatha Christie. pItzultzailea: Aloña Zabaleta eta Usoa Wyssenbach. pArgitaletxea: Igela. Gonbita, irakurtzera Bixente Serrano Izko ‘EGAN. 2010EKO 3/4’ pArgitaratzailea: Euskalerriaren Adiskideen Elkartea. eskaneatu egiten du», horraino; gaurko laguntza-sistemen ifrentzua, interes ekonomikoa alegia… Gai paradoxikoak, errotik aldatu direnak iraganeko historia osotik gaurko egoera berrirako bidean, gizajendea ahitzen eta haren sentimenduak berreratzen doan bide globalizatu honetan, zorion bila aitzakia betiere, baina norabide jakinean: denon «ezinegon eta noraez horiek guztiak, jendeen adimena eta biziahalak oro, produkzioaren legeetara plegarazi, etekinaren arrazoietara erakarri nahi dira». Idazleak bere irakurketak gidari, baina pertsonaia batengan, Pedrorengan, haragiztatzen ditu tarteka-marteka hausnarketak, berauek esperientzia pertsonalekin lotzen dituela adierazi nahian. Izan ere, ongi barneratu eta digerituriko irakurketak dira eskaintzen dizkigunak, bere bizipenei buruzko gogoetekin kontrastaturikoak. Eta ohi duen idazkera atseginak —ezkorra izan arren— gonbit eskergarria egiten digu guk geuk ere igo gaitezen, geure esperientzia bizkar-zorroan, bere Nilo ibaiaren iturrietara, bere idazle gidariengana. Agatha Christieren lehen nobela da. Hor sortu zuen Hercule Poirot detektibe ospetsua. I. Mundu Gerraren garaia da, eta Ingalaterrako jauregi batean bizi da Emily Cavendish alargun aberatsa... ‘MEM ETA ZIN’ pEgilea: Ehmede Xani. pItzultzailea: Urtzi Urrutikoetxea. pArgitaletxea: Txalaparta. Herri kurduaren epopeia nazionala da Urtzi Urrutikoetxeak laburtu, apailatu eta euskaratu duen Mem eta Zinen historia. Bertan, Shakespeareren Romeo eta Julieta lan ezagunean bezala, gizarte maila ezberdineko bi gazteren maitasun tragedia kontatzen da. 36 berria 2011ko urtarrilaren 2a, igandea Publizitatea › 2011ko urtarrilaren 2a, igandea berria 37 Bizia ‹ Plaza Bainu izoztuak. Gorri koloreko txanoa jantzi, eta Legeveld laku izoztuan barneratuta egin zioten ongietorri jendetsua 2011ri Wierdenen (Herbehereak). Urteko lehenengo egunean bainua hartzea tradizioa da herrialde askotan. ROBIN UTRECHT / EFE Erroman, jauziak. Urteberri egunez urteroko irudia izaten da Tiber ibaira Cavour zubitik jauzi egiten duten igerilariena. Atzo ere, milaka ikusle izan zituzten adi-adi begira. MASSIMO PERCOSSI / EFE Urte berrira jauzi Denetariko ospakizun eta ohiturei eutsiz, festa giroan hasi dute 2011. urtea munduko txoko eta bazterretan Kotilioietan, etxean eta mendietan egin diote urteari ongietorria Euskal Herrian Ekaitz Agirre Donostia Urteberri egunak urtero uzten ditu gisa bereko irudiak. Ohituretan sustraitutako ospakizun eguna izaten da urtarrilaren 1a, eta usadio horiek nolakoak, halakoak izaten dira bateko eta besteko ongietorri festak. Urtezahar gaua kotilioietan edo etxeetako sukal- dearen epelean pasatu zuten Euskal Herrian askok eta askok, eta atzoko goiza, berriz, gertuko mendira igota. Goizaren dotorea baliatuta, eguzki izpien goxotasuna eta salda beroa eta xanpaina izan zituzten bidelagun aukera hori baliatu zutenek. Gregoriar egutegipeko herrialdeetan ospatzen da urtarrilaren lehenengo egunarekin batera urte berriaren etorrera, baina ia mundu osoan izan zen atzo ospakizun eguna. Su festak izan ziren ekitaldi errepikatuenetako bat, eta itsaso eta lakuetan urteko lehenengo bainua hartuta hasi zuten askok urtea. Hirietako eraikin esanguratsuenak argiz janztea izaten da beste tradizioetako bat, eta ohikoa baino argitsuagoak zeuden atzo Parisko Eiffel dorrea eta New Yorkeko Times Square. Australian abiatu, Japonian, Txinan, AEBetan eta Brasilen jarraitu, eta Europako herrialdeetan bukatu, asmo eta desio onak izan zituzten komunean ospakizun ekitaldi guztiek. Urik ezean, sua. Hotz egiten du egunotan Suitzan, eta akaso tenperatura hotz horiei aurre egiteko irudikatu zuten txinparta suziri bidez 2011 zenbakia Alpeetako Davos herrian. MARTIN KAPPLER / EFE Salda beroa, Adarran. Andoaingo Euskalduna elkartekoek banatutako salda beroarekin edo xanpaina edanaz egin zuten topa ehunka mendizalek, atzo, Adarra mendian. JESUS MARI REDONDO Ogia besapean. Assmae eta Abdel Aziz izan dira 2011n Araban jaiotako lehenengo bi haurrak, eta haien gurasoek ogi bat jasoko dute egunero, urtea bukatu bitartean, Arabako okinen ekimenez. EFE 38 berria 2011ko urtarrilaren 2a, igandea Plaza › Bizia Ezarian D Bidaia eta Mendi Kroniken Lehiaketa Gurasoen Azkaineko etxea eta Zaldibiako amonarena lotu dituzte Pantxika Irigaraik eta Xumai Muruak. Bertsoekin jantzitako kronikak irabazi du lehenengo saria. Zaldi bat Zaldibiarat Pantxika Irigarai-Xumai Murua Berra G Azkaindik Zaldibiara B i mila eta hamarreko abuztua hastapenetan zela, gurasoen etxetik amonaren etxerat joan ginen. Etxetik etxerat baino gehiago, bizilekutik bizilekurat egin ginuen bidea, hurbil sentitzen baditugu ere, elkarrengandik urrun direnak. Lapurditik Gipuzkoarat joan ginen, Azkainetik Zaldibiarat itzuli. Joanekoa bezainbat itzulerakoa baita bide hori. Mendeetan zehar kontrabandoan, ihesean, ala intsumisioan, Bidasoaz gaindi utzi diren lorratzen artean ibiliak girelako, tartean, etxekoen bizi historia gogoan; Goizeko-ren pedalei eraginaz Xumai —hamar bat urteko Decathlon markako bizikleta da Goizeko— eta Gaueko-ren gainean Pantxika —6 urteko zaldia, markarik gabekoa—. Bost egun. Bost gau. Abian? Bihar agian! Xahakoak, berria delarik, egin behar du. Arno txar batekin bete dugu, betekadak ahuntz gustua kenduko dion itxaropenez, eta abiatuko garela ospatzeko Remelluritxo bat dastatu dugu. Izan Azkain Lesaka Leitza Zaldibia Ituren Atallu ere, ospatzekoa da abiatu ahal izatea, bai behintzat prestakuntza hainbeste kostatu denean. Soka-laxoan lotua zelarik, korapilatu eta Gaueko-k hankaz gora bukatu zuen joan den astean. Askatu nahian zenbat eta gehiago astindu, orduan eta tinkoago zitzaion korapiloa. Zauri larririk ez, baina giharrak minbera ditu; astelehenera gibeleratu ginuen abiatzeko eguna, zaldia osatua eta xahakoa goxatua izanen zirenean. Sala gainezka dugu: 1:28000 eskalako mapak, iparrorratza, GPS, farmazia, sokak, pontxoak, frontala, bizikleta konpontzeko tres- Gaueko Larrun mendiari so. PANTXIKA IRIGARAI-XUMAI MURUA nak,perratzailearen mailua eta aliketak... Ez da traste eskasik, Goizeko bera ere kanapearen kontra da, eta gaitz erdi ahalik eta arinen izateko, kanpadenda, kazola eta gasa ez hartzea erabaki dugun, ez baiginukeen basoa non pausatu bestenaz! Edan dezagun bada gure osagarri. Service vétérinaire départemental, horretan emanen digute zaldiak Bidasoa zeharkatzeko papera. Gaueko-k jakingo balu! Estatu Batuetara hegazkinez joatea bezain korapilatsua da zaldiz Euskal Herrian ibiltzea, bai behintzat legea errespetatuz egin nahi bada. Parean, abattoire idatzia da. 80ko hamarkadako eraikinen artean gira. Langileak, kafea eskuan, zigarreta arnastera ateratzen dira, bukatu bezain laster barnera itzuliaz. Pareta hauen artean hiltzen den guztiak egiten ote du giroa hain gris? Lehenbailehen izenpetu dezatela abiatzeko beharrezko dugun «pasaportea». Lehen eguna ‘Gaueko’-ren irrintzitik Zendako zelarekin bi zaku dakarzki? Batek hamabortz kilo Bertzek hamazazpi Etzazu gehio eman hola ez da gaizki Zure pisuarekin Banuen lehen aski Asto baten hartzea Hobe duzu naski Pantxika, Xumai eta Bizikleta lagun Sekula ez naiz izan Etxetik hain urrun Aurpegi berri batez Ageri da Larrun Badaezpada ere Agurtu dezagun Ez dakigu berriz noiz Ikusiko dugun Iletsu. PANTXIKA IRIGARAI-XUMAI MURUA Ibardingo kaskoa Arrabots eta ke Behera goazen Bera Hobeki ditake Ametziar ta Nabaz, Nora naramate? Geldi! Lindurrenbordan Asto bat daukate. Belar pittat utziko Ote zenidake? Iletsuren arrantza Arratsale on zaldi, ni Iletsu nauzu Holako bisitarik ez dut izan usu Trenpatua ta leher egina zira zu Hola pena pittinbat ematen [didazu Hurbildu zaite eta belarra jan [zazu Bati diodalarik zer jana prestatu Gerta zitekeenaz ez nintzen ohartu Ez zaizkit ba hiruak txabolara [sartu Kanpoan egotera naute ni behartu Belarra eskaini ta teilatua hartu Trenbide zaharretik Etapa laua da gaurkoa, atzoko goiti-beheitien ondotik ez digu kalterik eginen. Pausoan abiatu gira beraz. Trenbide zaharberri- 2011ko urtarrilaren 2a, igandea berria 39 Bizia ‹ Plaza Ezarian D Bidaia eta Mendi Kroniken Lehiaketa tutik joatekoak gira Donezteberat, eta iluntzerako, Iturenera iristeko asmoa dugu. Bide lauak ez du ordea zailtasunik gabea erran nahi! Luze gabe tunel ilun baten parean gira. Guretzat ohiko den arren, bere baitarik zaldi batek ez du sekula halako biderik hartuko. Burua tente, arnasa bizi, pausoa zalantzakor, segurtasun eza adierazten digu. Kantuan zeharkatzen dugu. Lehena ongi, bigarrena hobeki, hirugarrena aldiz ezin! Lanak ez dira bukatuak eta bidea moztua da. Bi aukera ditugu beraz: errepide nazionaletik Doneztebera joatea baga, mendiz Elgorriagarat joatea biga. Pentze batean Jabier topatu dugu, hil zaion ardia jasotzen ari dela, aspaldidanik egiteko ohitura duen mendi itzulia egitea aholkatu digu. Ibardingoarekin aldapa zaila zer zen bagenekiela uste eta tirrit! Sunbillatik Askiña izerdia eta izterretako mina! Beharrik bidean martxukaz indar berritu giren! Gailurrerat heltzearekin, bazter guztietarik behorrak irrintzika lauhazkan hurbildu zaizkigu, iduriz, heien lurretan gabiltzala eta, ez dira sobera kontent. Makila astinduz bidea egin eta ziztu batean jautsi gira Elgorriagarat. Iturenera bidean traktorerik ez, herriko gazteei belar idor balota bat non eros zitekeen galdetzean abererik ez zutela, hara zer erantzun diguten ordenagailu pantailaren gibeletik burua altxatu eta gero. Urrunago, haurra besoetan zuen aita batek, ez zela erosten ahal, hori ukaitekotan eman egiten zela erantzun digu. Milesker bihotzetik. Hiruek afari lege eginik (bizikletak ez baitu afaltzeko dohainik) Aurtizko elizako aterpean gira hamaika izarreko hotelean. Urintxa, xirimiri, langar Hiruetatik zerbait hezea eskainiz argitu digu egunak. Horrekin, Leitzarainoko aroa zein izanen zen argitu zigula jakin gabe. Gogotsu bildu ditugu trasteak Gaueko-ren eta Goizeko-ren bizkarrerat. Zakuak plastikaz babesturik eta pontxoak tinkaturik ekin diogu bideari. Etxeko ate nagusien loreetan baizik ez da eguzkirik ageri. Zubieta ezkerrean utzi, Ezkurrarat igo, eta Leitzarat heltzerako hezurretaraino bustiak gira. Leku idor baten bila atez ate oren batez ibili ondoren, Landetxe batean eskaintzen digute aterpea eta belar idorra! Gela guztiak okupatuak dira, baina matelaza deitzen diogun koltxoi bat jautsi digute egur pilaren ondorat. Trostean zelak ez dit Bizkarra laztandu Pauso bakotx uhala Torraka jasan du Pantxikak galtzerdiak Moztean esan du Leitzara bidean. PANTXIKA IRIGARAI-XUMAI MURUA Zaldibiara bidean, maldan behera. PANTXIKA IRIGARAI-XUMAI MURUA Aralarko Malloak parean. PANTXIKA IRIGARAI-XUMAI MURUA Ez da zauri larria Ez gira berandu Mc Giver Ikusteak Balio izan du Bezperan etxeko-gizonarekin izan hizketalditxoa gogoan dut, bi aste lehenagoko egoiliarrak Donostiarat joan, oren bateko kola egin lurpeko aparkalekurat sartzeko, eta handik, herrian zehar itzulitxo bat egin ondoan, giltzurruna pagatuta atera zirela kontatzen zidan. A ze gibela gurea! Dena eskaini digute, baita goizean goizeko gosari beroa eta bixkotxa goxoak ere, eta gainera platera batean aterperaino ekarrita. Hartzeak lotsa ematen du askotan. Heiek halako plazerarekin eskaini eta guk halako estimuz hartzeak, ukatu izanak baino gehiago balio duela pentsatuz kontsolatu beharko. Halako giroarekin ez baitzaio goizean goiz te bero bati ezetz erraten ahal! Leitzatik Areso, arre edo so? Arre. Lainoak gora doaz eta eguzkiari tartea uzten diote, agian argazki ederrak egiten ahalko ditugu gaur. Eskuinetan Pagozelaieta, ezkerrean Matxain, parean Gorriti eta tartean autopista. Gorritira sartu gabe aitona bati bidea galdegin diogu, lehenbailehen Atallurat heltzeko asmoa baitugu. Zehazki aipatzen digu nola Santa Barbara ezkerrean utziz pinuditik behera joan, bere iritziz bide hoberena guretzat. Mapak bertze bide bat erakusten badu ere, aitonari kasu eginez jo dugu aitzina. Aldapatxo bat igo eta, Mailloak agertu zaizkigu, pausatzeko astirik ez ordea, ez baita urduritasun eskasik airean... Aitonaren bidea Heientzat ona zen Neri ezpata tzarrak Zaizkit golkoratzen Ziztaden mina zer den Ez dira ohartzen Biak aho zabalik Mailoez gozatzen Erna! Ezin dut gehio Lenbailen goazen Maldan behera segitzen dugu, mendi bidea pista bilakatzen da, pista breazko bide. Malda, aldapa, malkorra, pendiza, zer izen eman Agoakitik Atallura beherat doan bide horri? Igotzea ez da erraza izaten, baina halako jaitsierak igoerak baino gehiago nekatzen du bat. Eta bi gehiago. Gaur badakigu ze etxetara goazen, eta han gure beha direla ere, horrek lasaitasun handia ekartzen du. Are handiagoa heltzearekin batera bainu bero bat hartzen ahal delarik. Uztegi eta Gaintza arteko etxalde batera eraman gaituzte fardo baten hartzeko. Maibelarra, Araitzeko urrea, Juanek zoparako hartuko duela dio, guk infusiorako erabiliko genukeela erantzuten diogu. Andaluziatik señoritoak belar hauen bila etorri ohi zirela kontatu digu, munduko eta ilargiko belar hoberena baita. Arratsalde goxoari gaualdi eder batekin eman diogu segida, «bi urterekin eta arno ttantta batekin». Goizeko bederatziak Eta oraino ohean gira! Ez dugu aste guzian halako lorik egin. Txaroren hamaika belarreko infusioan etxeko bixkotxak bustiz berdindu dugu sabela, puskak bildu, azken argazkia atera eta abian. Hats huntan Gorriñen izango gira. Aitaren sortetxean, Zaldibian. Azkaratera malda gora egin dugu beroketa. Oihanbidetik zehar goaz Bedaiorantz, Belate eta Mailozaharren itzulia egiteko, erritmo ona dugu, giro goxoa lagun, dena ezin hobeki doa, harik eta bidea zeharka luza- tzen den zuhaitz batek mozten digun arte. Azpitik ezin, gainetik gutio, eta gu baino handiagoko sasiak inguruan. Gelditu beharko. Makilak atera eta zirt zart! Oren erdi batez sasiartean bidexka bat sortzen dugu. Gaueko eskuan hartu (sokatik noski) eta abiatu gira. Ez du ezerk geldituko lau hankako tanke hau, aisetasunez eta dotoreziaz gainditzen ditu bideak ezarri traba oro. Helmuga geroz eta hurbilago dugu. Hurbilago? Hala uste ginuen Zaldibia 11 kilometrora kokatzen zuen seinalea Ugarten ikusi ondotik. Amezketa eta Abaltzisketa eskas beraz. Baina Amezketan zer ikusiko... Zaldibia 14 kilometrora dela! Galipotaren gainean egin dugu bidea Larraitzerat. Han bikote bat, bainujantzitan eguzkia hartzen, autoz joana dohaike. Gizonak trufaz hartzen gaitu, GR-tik egin ordez errepide normaletik egin dugulako bidea. Zozoak beleari... Abiatu bezala tik-tik... Zaldiaren ferra bat zintzilik. Zakutik, aliketa, mailu eta iltzeak atera, eta tik-tik berriz josten diogu. Ttaka-ttaka goaz orain. Zaldibia herria ageri da, goraxeago Kaskañera begira, Gorriñe atxeman dezakegu, herrira jautsi eta hara igotzea baizik ez zaigu eskas. Heltzeko garaia da, Goizeko-ren katea saltoka ari da, ea hautsi baino lehen goran garen. Gorriñe atarian Nolako harrera Amona, lehengusuak Osabak, izeba Duke zaldia ere Zai daukat gainera Biok behar ditugu Zandaliak atera Bukaera bera da Ororen hasera. Lapurdin hasi eta Nafarroan gaindi Gipuzkoara heldu Gira mendiz mendi Lotuz Larrun-Txindoki Azkaine-Zaldibi Ez da etapa ttiki Ez bidaia handi Soilik baita gu lauon lehenbiziko aldi. r Zakilixut Mundutik Afrikara, kontsumismotik sinestera eta elizatik euskarara. Bere erreinuko ateak zabaldu eta bere ideiekin erantzun du galdeketa Xipri Arbelbidek. Apeza da, baina sorginez idatzi du udaberrian aterako den liburuan. Kazetaria da, baina munduaren akabantza predikatu du Requiemliburuan (Elkar, 2008). Nahiz eta Boli Kostan presidente baten bila ibili, hango populu batek ohorezko errege egin du iragan udan. Xipri Arbelbide (1934, Heleta, Baxenabarre) pertsonaia da. Elkarretarik urrun diren bi muturrak lotzen badaki, euskararen haritik, ironiarekin josiz. Bere buruaz galdegin, eta bere ideiekin erantzun du. Requiem-en idazleak zer desio du urte berrirako? Nire desioa litzateke gauzak aldatzea, baina ez zait iruditzen alde horretara ari garenik. Adibidez, Cancuneko akordioek ez dakit zer ondorio izanen duten. Tenperatura bi graduz goititzea anitz da, eta marka hori gaindituko dugu. Baina ez du iduri jendea horre- taz arrangura dela. Iragan hotz horietan, argi-indar kontsumoaren marka guziak hautsi ditugu! Nahiz eta kontsumo apaleko tresnak izan... Erran nahi du geroz eta gehiago kontsumitzen dugula. Ez da harritzekorik, gure mundua garapenaren inguruan itzulikatzen baita. Maia zibilizazioak arrazoi zuen,beraz... Zer, mundua 2012an akabatuko zaigula? Ez, ez. Gehixeago iraunen du. Nik hori ez dut sinesten, ez da nire sinestea. Eta Marx gorriak? Gauza xuxen anitz erran du kapitalismoaren mugez. Komunistek dute berena huts egin, Marx ez baitute segitu. Apezek bai,laster requiem dutela... Dependitzen du non. Munduan barna geroago eta apez gehiago bada, eta giristinoak ere bai. 750 milioi katoliko ziren duela 25 bat urte, eta gaur 1,2 miliar dira. Elizaren historian ez da behin ere horrelako garapenik izan. Baina Euskal Herrian... Hemen eta Mendebaldeko herri guzietan! Ipar Euskal Herrian, hogei apez dira 60 urtez petik dutenak. Hamar urtez apez berririk gabe egonen gara. Gizartea leher egiten ari den herrietan, eliza ere gibelera ari da. Gizartea eri delakoz dira giristinoak galtzen? Bai, denak elkarrekin doaz. Gure jendartearen esperantza kontsumismoa da. Geroago eta gehiago diru irabazi, erosi... Horiekin zoriontasuna hitz ematen digute. Jainkoarekin desilusioa ukan du jendeak... Posible da, baina nola azaldu giristinoek %50eko garapena izan dutela azken 30 urteetan? Erran nahi du ez dugula jakin gure erlijioa gizarteari egokitzen. Ezjakintasunean den jendartea baizik ez duzue biltzen,beraz? Hori erranez arrazista ninteke. Beltzek IDOIA BERATARBIDE D Xan Aire Igandea 2011ko urtarrilaren 2a Xipri Arbelbide «Beste bide bat hartuz, ez nintzen Xipri izanen» zer buru-aire eginen didate, besteak baino zozoago direlako dutela fedea erraten badiet. Harreman intimoa duzu Afrikarekin... Hamabi urtez egona naiz ni han. Biziki jendakiak dira, eta atxikimendua berehala sortzen zaizu han. Nire haur denboran zen elkartasun hura harrapatzen dut nik Afrikan. Baina kontsumismoan sartzen ari dira... Bai. Baina oinutsik ikusten dituzu, lurrezko etxe baten aitzinean, sekulako irriarekin. Gu hemen negarrez ariko ginateke. Aldi berean ur garbia badute. Boli Kostan, haurren %95 eskolatua da. Sekulako aitzinamenduak dira. Baina aitzinamenduak gibelatzea dakar... Sakelakoak eta telebistak badira, eta beren gogoa amerikanotzen ari da. Horrek kulturalki izanen ditu desmasiak, ezta? Haurrak telebistari so daude, eta eskolan frantsesa ikasten dute. Hango mintzairek gibelera eginen dute. Tradizioetan aldaketak ikusten dira; larria da. Gisa horretan,euskaltasuna herritik urrun piztu zaizu? Lehen seminarioan euskaldunoi bascourailleserraten ziguten. Orduko, zerbait sentitzen nuen. Gero, Naoned, Belgika... Urrun izate horrek piztu zidan euskaldun kontzientzia. Naonedeko liburutegian, 1936ko Gerla Zibilaren historia ere irakurri nuen. Enbata sortu baino lehen abertzalea nintzen. Ordukoz zizelkatua zenuen Gora Euskadi mahai batean? Bai. Naoneden, ganibetarekin idatzi nuen. Maisu batek ikusi eta pagarazi zidan; garesti, gainera. Arrazoi bat gehiago euskaldun konbertitzeko... Beranduago sortuz,apeza izanen zinen? Badakit nire bizia zein izan den eta, ororen buru, ontsa atera naiz. Orduan bide bera har nezake. Xipri naiz, eta beste bide bat hartuz ez nintzen Xipri izanen. Elizaren eta euskararen arteko harremana zein izan da? Eliza gabe euskara hila izanen zela iduritzen zait. Baina eliza ez zaio demagogiaz lotu euskarari,fededunak harrapatzeko? Elizak bere gaiak euskaraz tratatu ditu. Bestaldean, baziren euskaraz idazteko gai zirenak, eta ez dute egin. Haiek zuten beste literatur mota bat sortu behar. Hala ere, ez dut gordetzen ahal elizak euskararekin gibelera egin duela azkenaldian. Hori gaizki egiten du, euskarak denena behar bailuke, eta ez abertzaleena bakarrik. Eta zuk euskararen eta elizaren artean hautatu behar bazenu? Ez nuke hautatzen ahalko. Biak batera doaz, gogoa formatzen dute. Kulturaren parte dira. Nire DNAn ditut biak. Igandea berria 2011ko urtarrilaren 2a 08 Turkia Sexualitatea askatzeko bidean 10 Elkarrizketa Ziriako Ortiz de Zarate 21 Txina Haren mendearen hasiera Liburutegi berriak Zabaltzen ari da liburutegien sarea eta eskaintza.Teknologia berriek izan dute eraginik horretan. Bilboko Alondegiko Mediateka liburutegia baino gehiago da. Topagune eta aisirako bilgune ere bihurtu da. JON HERNAEZ / ARGAZKI PRESS Igandea • 2011ko urtarrilaren 2a 02 Liburutegiak Liburuak baino gehiago Teknologia berrien erabilerak asko aldatu du liburutegien izaera; aldaketak aldaketa, herritarrei zerbitzu publiko eta doakoa ematearen erronkari tinko eutsi nahi diote Euskal Herriko liburutegi eta liburuzainek. Gotzon Hermosilla zenak berak argi asko adierazten du: liburutegietan, liburuak gorde ohi dituzte. Baina Pernandoren egia dirudien hori ez da ematen duen bezain begien bistakoa, batez ere teknologia berriek informazio eta kulturaren mundua hankaz gora jarri dutenetik. Egun, liburuez gain, CDak, DVDak eta bestelako euskarriak daude eskura liburutegietan. Hara jotzen duten erabiltzaile askok ez dute libururik irekitzen, eta ordenagailuaren pantailaren aurrean ematen dute egonaldia. Asko aldatu dira azken urteotan liburutegiak, eta badago horien etorkizuna eta izaera bera zalantzan jartzen duenik ere. Orotara, 280 udal liburutegi daude Euskal Autonomia Erkidegoan, eta oso desberdinak dira biztanle kopuruaren, erabiltzaileei ematen dieten zerbitzuaren eta liburutegia kudeatzeko informatizazio mailaren arabera. Horiez gain, foru liburutegiak, unibertsitateetakoak eta liburutegi espezializatuak ere badaude. Azken horiek ugariak eta itzal handikoak dira: batzuk aipatzearren, Antso Jakituna fundazioarena, Euskaltzaindiarena, Labayru ikastegiarena, Aranzadi Zientzi Elkartearena, Eresbil, Euskadiko Filmategia, Loiolako santutegikoa, Lazkaoko beneditarren komentukoa eta Eusko Ikaskuntzarena daude. Eusko Jaurlaritzak eta horren menpeko erakunde autonomo batzuek ere, hala nola HABEk eta HAEEk, badituzte liburutegiak. Eta eskola liburutegiak ere aipatu behar dira. 2002ko datuen arabera, Araban, Gipuzkoan eta Bizkaian zeuden 873 eskoletatik 612k I zuten liburutegi zerbitzua beren ikastetxean. Katalogo bakarra Erabiltzaileek liburutegi mota batera edo bestera jotzen dute bilatzen duten informazioaren arabera, baina argi dago udal liburutegiak direla herritarrek gehien erabiltzen dituztenak. 2004tik, liburutegi publiko horiek badute katalogo bibliografiko bakarra. «Santurtzi, Bilbo eta Donostiako liburutegiak izan ezik, gainerakoak sarean daude. Horrek esan nahi du liburutegi batek liburu bat erosten duenean katalogoan agertzen dela, eta ondoren beste batek erosten badu alta ematen duela, baina ez duela berriro katalogatu behar», azaldu du Francisca Pulgarrek, Eusko Jaurlaritzako Kultura Saileko Liburutegi Zerbitzuaren arduradunak. Horrek aukera ematen dio erabiltzaileari katalogo bakarra kontsultatzeko, liburutegi guztietakoak arakatu beharrean. Katalogo hori sarean ere kontsulta daiteke, eta bilatutako liburua katalogoan badago baina gertueneko liburutegian ez badaukate, beste liburutegi batetik ekarraraz dezake erabiltzaileak. «Mezulari zerbitzu bati esker, liburuak Eltziegoko liburutegitik Irungora eta alderantziz eramateko aukera dago», dio Liburutegi Zerbitzuaren arduradunak. Horretarako eta gehiagorako bidea irekitzen dute teknologia berriek. Alde horretatik, asko aldatu dira liburutegiak azken hamabost urtean: «Tresna gero eta aurreratuagoak dituzte liburutegiek, bai hardware edo euskarri fisikoei dagokienez, bai softwareari dagokionez, bai eta telekomunikazioen arloan ere. Eta hala be- har du izan, teknologiaren mundua oso azkar aldatzen baita». Horrek guztiak, jakina, «sekulako esfortzua» eskatzen die liburuzainei: «Teknologia berriek denon bizimodua eta lan egiteko moldea aldatu dute, baina, liburuzainen kasuan, bete-betean harrapatzen gaitu horrek. Euskadiko Informazio Gizartearen Planari esker, liburuzainak etengabe ari dira euren burua janzten, behar-beharrezkoa delako». Euskararen erabilerari dagokionez, azken hogei urtean egoera asko aldatu delakoan dago Pulgar: «Alde batetik, liburuzainek ia leku guztietan hirugarren hizkuntz eskakizuna bete behar dute. Euskarazko liburuei dagokienez, orain arte izan dugu euskarri generikoen inguruko programa bat, eta horri esker ziurtatzen genuen euskaraz argitaratutako liburuekin hornitzen genuela gure katalogoa. Duela urtebete hori aldatu egin zen, baina ehun mila euro gehiago lortu dugu liburuak erosteko». 2007an, Euskadiko Liburutegi Legea onartu zuen Eusko Legebiltzarrak. Hor jasotzen da, besteak beste, Euskadiko Liburutegia sortzeko agindua. «Azkenengo proposamena da Koldo Mitxelena Euskadiko Liburutegi bilakatzea, baina oraingoz ez dakigu kontua nola geratuko den. Guk, bitartean, lanean jarraitzen dugu hori iristen denerako, eta, esaterako, 2011n Euskadiko Liburutegi digitala abian jartzeko asmoa dugu». Han, esaterako, prentsa historikoa sarean eta denen eskura jartzeko asmoa dute. Etorkizuna Egun, liburuak etxeko ordenagailutik maileguan hartu edo erreserbatzeko aukera dago. Sarea- Hainbat liburutegi mota daude Euskal Herrian, instituzioetakoak horien artean. Irudia 2011ko urtarrilaren 2a • Igandea an, Eusko Legebiltzarrekoa. R. BOGAJO / ARP Liburutegiak03 Nafarroako Liburutegia, berritzear Nafarroan 93 liburutegi publiko daude. Horietan guztietan dago aukera Nafarroako liburu ondare publikoa osatzen duten 300.000 izenburu eta milioi bat aleak kontsultatzeko —2006. urteko datuak dira—. Liburutegi horien artean, Nafarroako Liburutegi Nagusia da garrantzitsuena. 1940an zabaldu zuten, eta 500.000 liburu eta agiri inguru kudeatzeaz gain, handik koordinatzen dute Nafarroako liburutegi publikoen sarea. Iruñeko San Frantzisko plazako eraikina zahartu antzean gelditu da, eta udaberrian zabalduko dute egoitza berria. Eraikina Musikaren Hiriaren ondoan egongo da, Mendebaldea auzoan, eta Nafarroako Filmotekaren egoitza ere izango da. D Euskal Herriko Nazio Liburutegiaren beharra azpimarratzen jarraitzen dute askok. EKAITZ AGIRRE Bete gabeko xedea Joana Albret Mintegiko kideek nabarmentzen dutenez, Euskal Herriko Nazio Liburutegiak eskakizun izaten segitzen du, egitasmoa aspaldikoa den arren. G.H. ren bidez, audioliburuak ere mailega daitezke, mp3 euskarrian, irakurri beharrean entzun ahal izateko. Horrek, eta liburu elektronikoen gorakadak, esan nahi al du liburutegietako apalategiak hustuko direla, eta liburutegiak, gaur egun ezagutzen diren bezala, desagertu egingo direla? Ezezkoan dago Pulgar: «Nik uste dut liburutegiek, gune fisiko moduan, jarraituko dutela elkartzeko lekua izaten. Horregatik jarri dugu abian Liburutegiak topaleku programa. Desberdina da liburua etxean irakurtzea, edo, esaterako, literatur tertulia batean parte hartu ahal izatea. Nik uste dut liburutegiek jarraituko dutela garrantzitsuak izaten, batez ere hiru arlotan: informazioa bilatzeko gune gisa, topaleku gisa eta autoikaskuntzarako. Izan ere, teknologia berriei esker, gero eta gehiago izango dira hizkuntzak edo beste edozein jakintza mota norberak bilatutako baliabideen bitartez ikasiko dituztenak». Alde horretatik, eta etorkizunari begira, beste arrisku batek kezkatzen du Pulgar: «Nik uste dut oso garrantzitsua dela politikariak jabetzea liburutegiek zerbitzu publiko izaten jarraitu behar dutela. Denok dakigu murrizketak daudela, eta horrelakoetan kultura izaten dela kate begirik ahulena. Baina edozein herritarrek liburuak doan eskuratzeko eta teknologia berriak erabiltzeko eskubidea izatea oinarrizkoa dela uste dut, eta botere publikoek hori zaindu eta bermatu beharko lukete». Joana Albret Bibliotekonomia Mintegia 1997an sortu zen, Euskal Herriko liburutegi, dokumentazio zentro eta abarretan euskararen egoera zela-eta kezkaturik zegoen langile talde baten eskutik. Hogei bat liburuzain bildu ziren lehenengo bilera hartan. Geroztik, hainbat lan eta iritzi plazaratu dituzte, bilerak hilero egin izan dituzte, eta blog bat ere atondu dute beren gogoeten berri emateko. Mintegiko kidea da Gerardo Luzuriaga (Nazar, Nafarroa, 1956). Oro har, iritzi ona du Euskal Herriko liburutegien sareaz: «Baliabidez ondo hornituta dago, eskarmentu handiko udal liburutegiekin eta langile trebeekin. Gainera, gurean badago liburutegi eta artxibategi on eta ospetsu asko: Baionakoa, Nafarroako Liburutegi Nagusia, Euskaltzaindiarena, Antso Jakituna fundazioarena eta abar. Gabeziak, batez ere, goi mailan ikusten ditut». Gabezia horietako bat Euskal Herriko Liburutegi Nagusiaren hutsunea da. Ez da eskakizun berria, Luzuriagak azaldu duen moduan, baina, oraindik ere, eskakizun izaten segitzen du. «Horren aldeko argudioak asko dira: memoria historikoa gordetzeko, nazioartean erreferentzia izateko eta abar. Herri guztiek dute horrelako kultur ikurra, eta Euskal Herriak ere behar duela uste dugu». Eginkizun desberdinak Luzuriagaren ustez, liburutegi bakoitzak bere funtzio eta eginkizunak ditu: «Ez dira berdinak herri liburutegiek, eskola liburute- giek edo unibertsitateetakoek betetzen dituzten funtzioak. Eta nazio liburutegi batek baditu bere eginkizunak. Batzuk materialak dira, esaterako, liburu eta agiriak gordetzea ondare hori babesteko, eta horien garrantzia denok ikusten dugu. Baina materialak ez diren eginkizunak ere oso garrantzitsuak dira. Nazio liburutegiak kohesioa ematen dio gizarteari, norabide eta irizpide batzuk finkatzen ditu kultur arloan, eta hori oso garrantzitsua da. Liburuen munduari batasuna emango liokeen erakundea da nazio liburutegia». Luzuriagari «harrigarria» begitantzen zaio EAJk, hainbeste ur- ‘‘ Nazio Liburutegiak kohesioa eta batasuna emango lioke liburuen munduari» «Kulturaren Kontseiluan gure arloa baztertzea errealitateari bizkarra ematea da» GERARDO LUZURIAGA Joana Albret Mintegia tez gobernuan egonda, «gaiari lehenago heldu eta gauzak behar ziren moduan» antolatu ez izana. «Alderdi abertzale batentzat ematen du gai honek harribitxi moduko bat izan beharko zuela, baina ez da hala izan». Edozein modutan, Eusko Jaurlaritzak, Miren Azkarate Kultura sailburu zelarik, Euskadiko Liburutegi Legea onartu zuen 2007an, eta hor Euskadiko Liburutegiaren gaia zehazten da, baina gobernuan izandako aldaketak zirela eta, auzia bere horretan gelditu da oraingoz: «Nik uste dut orain liburutegia egin egingo dutela, azken finean legeak agintzen duelako, baina gure kezka da zer liburutegi mota egin nahi izango duten». Joana Albret Mintegikoek argi daukate zein eredu litzatekeen egokiena. «Guk beste herrialde batzuetan dagoena proposatzen dugu. Katalunian, esaterako, joan den mendearen hasieratik badago liburutegia, baliabide guztiekin, eta gure kezka da liburutegia antolatuko ote duten baliabide nahikorik gabe eta soilki legeak agintzen duelako; izan ere, ez dugu borondate politikorik ikusten». Koldo Mitxelena Bere garaian, Koldo Mitxelena liburutegia aipatu zen Euskadiko Liburutegiaren kokagune gisa. Luzuriagak ez dio horri egoki irizten: «Mundu guztiak ulertzeko adibide bat ematearren, hori da Lizarran futbol taldea dagoelako eta ondo funtzionatzen duelako, han euskal selekzioa egin nahi izatea bezalakoa. Gauza biak ezin dira parekatu. Nire ustez, Koldo Mitxelenak funtzio garrantzitsuak ditu, baina nazio liburutegi batek beste ikuspegi batzuk jorratu behar ditu». Eusko Jaurlaritzak izendatutako Kulturaren Kontseiluan ez dago liburutegi eta artxiboen alorra ordezkatzen duen inor, eta horrek kezka sortu du liburuzainen artean: «Kezkatuta baino gehiago, haserre gaude, pentsatzen dugulako liburutegien arloa ez dela soilki liburutegietakoa; gu kontaktuan daude egunero gizartearekin, eta gure sektorea alde batera uztea errealitateari bizkarra ematea da. Edozein modutan, gurea ez da ordezkaririk gabe gelditu den arlo bakarra. Euskalgintzarekin zerikusia duten askorekin, bertsolaritzarekin esaterako, berdin gertatu da». Igandea • 2011ko urtarrilaren 2a 04 Liburutegiak Liburuen eskaintza ez ezik, DVD eta CDen eskaintza zabala da Alondegikoa. JON HERNAEZ / ARGAZKI PRESS Aisialdia emateko beste modu bat Joan den urrian zabaldu zuten Bilboko Alondegiko Mediateka; geroztik, asko dira aisialdia bertan ematea erabakitzen duten bilbotarrak. Gotzon Hermosilla uskal Herrian, Bilboko Alondegikoa da liburutegirik berriena, joan den urriaren 24an zabaldu baitzuten. Horrek aukera eman die bertako kudeatzaileei azken orduko aurrerapen eta berrikuntzak ezartzeko. Izenetik hasita, Alondegikoa ez baita liburutegia, mediateka baizik; liburuak ez ezik, prentsa, komikiak, CD-ak, DVDak, baliabide elektronikoak, tresneria informatiko multimediak eta bestelakoak dituzte erabiltzaileentzat eskuragarri. Alazne Martin da Alondegiko Mediatekaren arduraduna: «Izen hori erabiltzen dugu jendeak hemen eskaintzen dena beste era batera uler dezan nahi dugulako. Liburuak baditugu, eta arrakasta handia dute, baina, horretaz gain, bestelako euskarriak ere badauzkagu, eta, ordenagailuen bidez, Internet edo bestelako bitarteko E elektronikoak ere erabil daitezke». Baina, horretaz gain, Mediateka elkargune bilakatzea ere nahi dute hango arduradunek: «Sare sozialek gero eta garrantzi handiagoa dute, baina guk ez dugu galdu nahi elkarrekin egoteko tokiaren kontzeptu hori. Horregatik antolatzen ditugu horrenbeste ekitaldi. Gainera, gure ordutegia oso zabala da». Izan ere, Mediateka egunero zabaltzen dute, igande eta jaiegunetan barne. Hori dela eta, aisialdia emateko aukera bilakatu da Mediateka, eta asko dira asteburua bertan pasatzea erabakitzen duten gazte eta helduak, asteburuko ohiko bestelako eskaintzei muzin eginez. Bestelako zerbitzuak Edozein liburutegitan eskaintzen dituzten zerbitzuak ere eskaintzen ditu Mediatekak, maileguak esaterako, baina bestelakoak ere bai: «Hainbat ordenagailu ditugu, aldez aurretik erreserba daitezkeenak. Automailegu-terminalak ere baditugu: horietan, erabiltzaileak zerbait maileguan eramateko izapideak egin ahal ditu, Alondegiaren txartela erabi- ‘‘ Liburuak baditugu, baina, horretaz gain, bestelako euskarriak ere badauzkagu» «Dagoeneko 40.000 mailegu baino gehiago izan dira. Harro egoteko moduko datuak dira» ALAZNE MARTIN Alondegiko Mediatekaren arduraduna lita eta inorengana jo beharrik gabe. Jendearen autonomia bultzatu nahi dugu horrekin», adierazi du Martinek. 35.000 alek osatzen du, oraingoz, Mediatekaren funtsa, erabiltzaileen eskura dagoena; liburu, CD eta DVD. «Oraingoz, %80 inguru paperezko inprimakiak dira, baina argi dago gainerako euskarriek gero eta toki handiagoa hartuko dutela». Beste 15.000 ere badituzte biltegian. «Horietatik batzuk errepikatuta dauzkagu, batez ere, umeei dagozkienak; badakigu umeentzako materialak aiseago apurtzen direla, eta, horregatik, pentsatu dugu zenbait materialetatik ale bana baino gehiago edukitzea, eta errepikatuta daudenak biltegian gordetzen ditugu. Eta biltegian badaude apalategietan ez dauden beste zenbait liburu, gure ustez gaurkotasuna edo interesa galdu dutenak». Hala ere, Mediatekaren apalategi asko erdi hutsik ageri dira; izan ere, elkarrizketa egiteko unean, 35.000 horietatik 14.000 maileguan zeuden. Mediatekak lehenengo urratsetan izan duen arrakastaren seinale. Liburu elektronikoak maileguan eskaintzeko asmoa ere badute, baina oraingoz, zehaztasun falta handia dago gai horren inguruan, eta Europako beste zenbait liburutegitan gai hori nola lantzen ari diren aztertzen ari dira orain. Sailkapen berria Materiala sailkatzeko modua ere aldatu dute Alondegiko Mediatekan. Jendea, tokiak eta garaiaizenekoan, esaterako, historia, geografia, demografia, politika eta, oro har, izenburuan agertzen diren hiru kontzeptu horien inguruko material guztiak bildu dituzte. Hainbat sail dituzte Mediatekan: Pentsamendua eta sinesmenak; Istorioak irakurtzea, literaturari eskainitakoa; Aisia eta zaletasunak; Munduari so, mundu osoko egunkari eta aldizkariak biltzen dituena; Bilbo ezagutuz, Bizkaiko hiriburuari buruzko atala, eta beste. Horietako batzuk guztiz praktikoak dira: Ad- 2011ko urtarrilaren 2a • Igandea Liburutegiak05 Haur liburutegien profesionalizazioa, oinarrizkoa Azkenaldian zabaldu diren liburutegietan, ohikoak dira haurrei eskainitako txokoak. Haur literaturako liburuak, ipuinak, DVDak... bertan antolatzen dituzte. Eta, hainbat herritan, espazio erabat berezituak dituzte (Zornotzan, Donostian, Oñatin, Tolosan, Arrasaten...). Asun Agiriano Arrasateko haur liburutegiko arduradun eta Galtzagorri elkarteko lehendakariaren ustez, «oinarrizkoa» da haurrei zuzendutako liburutegiak atontzea , «baina espazioarekin batera, bertan jardungo duten langileen profesionalizazioa ere oso garrantzitsua da». Gurasoekin, irakasleekin eta haurrekin lana behar bezala egiteko, haur liburutegiak goizez ere irekitzea ona dela deritzo. Egun, arratsaldez soilik irekitzen dira haur liburutegi gehienak. «Arrasaten, ordea, goizez ikastetxeetatik etortzen zaizkigu, eta horrela, liburutegia etxekolanak egiteko baino zerbait gehiagorako dela ikusten dute». D Geroz eta liburutegi gehiagok egiten dute haurrei zuzendutako eskaintza. JON HERNAEZ / ARGAZKI PRESS Haur literaturaren altxorra Donostiako haur liburutegian dokumentazio zentro oparoa dute; nazioarteko argitalpenei egiten diete toki, baina euskarazko produkzioa biltzen jartzen dute indarra. Ainhoa Oiartzabal ministrazioa eta herritarrak izenekoan, esaterako, legeria, kontsumo, administrazio izapide eta antzekoen inguruko informazioa bildu dute, eta Lana eta etxebizitza izenekoan, berriz, oposizioak, alogerak, hipotekak eta antzeko gaiak jorratzen dituzten dokumentuak sailkatu dituzte. Sail bakoitzak bere kolore eta ikur berezia du, jendeak errazago identifikatzeko. Hizkuntzei dagokienez, euskarazko liburuak eta gaztelaniazkoak ez daude bereizita, eta elkarrekin agertzen dira apalategietan. Gainerako hizkuntzak, aldiz, bereizita daude. Ingelesez eta frantsesez liburu ugari daude, baina, batez ere, ahalegin berezia egin dute arabierazko eta errumanierazko edukiak eskuragarri jartzen, «horiexek baitira Bilbon bizi diren etorkin askoren hizkuntza nagusiak». Umeentzat bere-beregi prestaturiko aretoa ere dago Mediatekan, Txikiland izenekoa, lehen solairuko zati handi bat hartzen duena. Jendearen harrera oso ona izan da. Lehenengo hilabetean, urriaren 24tik azaroaren 24ra, 60.000 pertsona pasatu ziren Mediatekatik, eta 25.000 mailegu egin zituzten. «Baina, dagoeneko, 40.000 mailegu baino gehiago izan dira», azaldu du Martinek. «Harro sentitzeko moduko datuak dira». Ia badira hamasei urte Donostiako Fermin Kabelton kalean haur liburuari eskainitako dokumentazio zentroa martxan jarri zutela. Donostiako udal liburutegiaren sarearen barruan, eraikin bakarrean bildu zituzten haurrei eskainitako literaturaren inguruko ondoko espazio diferenteak: haur liburuen fondo modernoa, fondo gordea, eta haur literatura eta liburutegien gaineko dokumentazio zentroa. Azken hau bakarra da Euskal Herrian. «Konstituzio plazako liburutegia txiki geldituta etorri ginen, eta behin hemen, hainbat urteetan bildutako materiala txukundu eta dokumentazio gunea profesionalizatu genuen», azaldu du Elena Oregi Donostiako haur liburutegi nagusiko eta horren dokumentazio guneko arduradunak. Harrezkero, ia egunero jasotzen dute kontsulta deiren bat dokumentazio zentroan, eta bisitak ere ez dira urriak. Dela doktore tesia egitera datozen ikertzaileei, dela haur literaturari buruz informatzera datozen profesionalei (irakasle, liburuzain, hezitzaile...), aholkularitza pertsonalizatua eskaintzeko prestaturik dago dokumentazio gunea. Halaber, liburuak maileguan hartzeko eta fondo gordeetan jasotako dokumentazioa kontsultatzeko aukera eskaintzen du. XIX. mende bukaeratik jasota- ko liburuek osatzen dute fondo hau, eta XX. mende hasieran euskaraz argitaraturiko haur liburuen estreineko edizioak dituzte bertan. Atzerriko literatura lanen artean, besteak beste, 1862ko Les contes de Perrault liburuaren ale originala daukate bertan. «Liburua euskarara itzultzeko, hona, liburutegira etorri ziren». Euskal egileen lanak Katalanez, ingelesez, frantsesez, txineraz, arabieraz... hizkuntza askotan idatzirako ikerketa lanak eta liburuak biltzen badituzte ere, batik bat, euskaraz idatzitako materialei eta euskal haur li- ‘‘ Mariasun Landa idazleak, adibidez, bere obrari buruzko informazio guztia eskaini du» «Ikastetxeetako irakasleei bibliotekari izateko ikastaroak ematen dizkiegu» ELENA OREGI Haur liburuaren dokumentazio gunea teraturari buruzko informazioari egiten diete toki berezia Donostiako dokumentazio gunean. «Mariasun Landa idazleak, adibidez, bere obrari buruzko informazio guztia eskaini du, baita hainbat hizkuntzatara itzulitako zen- Elena Oregi, haur liburuaren dokumentazio gunean. GARI GARAIALDE / ARP bait lan ere». Landarekin elkarlanean hainbat ilustrazio lan egindako Asun Balzolaren senitartekoek ere dohaintza garrantzitsua egin zioten liburutegiari 2007an: ilustratzailearen etxeko liburutegiko hainbat liburu eta egilearen hainbat dokumentazio eta zirriborro jarri zituen liburutegiaren esku. Orotara, 1.200 ilustrazio original daude, egun, Donostiako liburutegiaren Asun Balzola fondoan. Aldizkarien laburpenak Euskal Herriko Behinola aldizkaria, Espainiako Clij eta Peonza, Nazioarteko Haur eta Gazte literaturari buruzko lauhilabetekari Bookbirds... haur literaturaren gainean nazioartean argitaratzen diren 38 argitalpen jasotzen ditu haur liburuaren dokumentazio guneak bere apaletan. Jaso ez ezik, argitalpen horietan ageri diren aurkibideak eta artikuluen laburpenak argitalpen berezi batetan biltzen ditu liburutegiak. «Urtean lau ateratzen ditugu, eta mezu elektroniko bidez bidaltzen dizkiegu harpidedunei». Ondoren, harpidedunak liburutegiari interesgarria iruditu zaion artikulua bidaltzeko eska diezaioke, Oregik azaldu duenez. Halako dokumentazio gune eta liburutegi oparoa izanik, Donostiako liburutegiak Gipuzkoako hiriburutik kanpo ere jarduten du. Eusko Jaurlaritzarekin lankidetzan, Gipuzkoako, Bizkaiko eta Arabako liburutegi publikoetako langileei ikastaro bat ematen diete urtero. Aurtengoa jabego intelektualari buruzkoa izan da. «Horrekin batera, Gipuzkoako ikastetxeetako irakasleei bibliotekari izateko ikastaroak ematen dizkiegu. Izan ere, bertako langileak irakasleak dira, eta bibliotekari gisa jarduteko trebakuntza falta izaten zaie». Igandea • 2011ko urtarrilaren 2a 06 Iritzia Hemeroteka Legea eta justizia, bakoitza bere bidetik ‘Nagore Laffage auzia’ Editoriala Gara A gintarien ahotik behin eta berriz entzutearen ondorioz herritar askok uste dutenaren kontra, justizia eta legea ez dira sinonimoak. Kontuz, justizia eta kartzela ere ez dira sinonimo, hainbestetan entzutearen ondorioz herritar askok kontrakoa uste duten arren. Horrexegatik, Nagore Laffageren auzian justiziarik ez dela egin esateko arrazoiak egon badaude. Baina arrazoi horiek ez dira ez legea bete ez denik ez eta bere heriotzaren arduradunari, Jose Diego Yllanesi, erori zaion kartzela zigorra «baxua» denik ere. Atzo bertan [astelehena], espainiar Auzitegi Gorenak nafar epaitegiek auzi honetan emandako epaia berresten duela jakin ostean, Yllanesen abokatuek epaiaren legezkotasun prozedimentala defendatu zuten. Legala izango da, baina horrek ez du epaia justuago egiten. Izan ere, diruak ordain dezakeen epaiketarik justuena izan du Jose Diego Yllanesek. Adibidez, epaiak argi uzten duenez, bere biktimaren familiari ordainsaria emateko Yllanes familiak erakutsi duen prestutasunak asko arindu du zigorra. Zer gertatzen da, ordea, diru hori ez duten erasotzaileekin? Erantzuna agerikoa da. Halaber, hamabi urte kartzelan ematea asko da, edonorentzat. Nolanahi ere, antzeko gertaerengatik zigorrak askoz ere zorrotzagoak izan ohi dira. Berdintasuna legearen eta justiziaren ezaugarria da. Ez dagoenean, horien faltaren ezaugarri bihurtzen da. Justizia legeak betetzea baino gehiago dela nabarmendu du ‘Gara’egunkariak, Yllanesen espetxe zigorrari jarritako helegiteei buruz Espainiako Auzitegi Gorenak hartu duen erabakiaren harira; ‘Diario de Noticias’-ek dio berriz ere argi gelditu dela auziaren gakoa herri epaimahaia dela. Diego Yllanes akusatua, epaiketako saio batean. BERRIA Yllanes,homizidio egilea baino ez Editoriala Diario de Noticias N agore Laffageren heriotza, 2008ko uztailaren 7an Diego Yllanesen eskuetan gertatua, ez zen erailketa izan; ez, behintzat, epaitegientzat. Horrela erabaki zuen atzo [astelehena] Auzitegi Gorenak, auzia behin betiko itxiz. Atzera bota ditu bai biktimaren familiaren helegiteak, bai lau herri akusazioenak —Berdintasunerako Nafarroako Institutua, Iruñeko Udala, Irungo Udala eta Gipuzkoako Batzar Nagusiak— , bai akusatuak berak aurkeztuta- koa, homizidioa egotzita ezarri zioten 12 urte eta erdiko kartzela zigorraren kontra. Hau da, psikiatrak ez zuela gaztea berariaz hil, ezta azpikeria eta basakeria erabili ere, nahiz eta hainbatetan eraso zion eta gero ito egin zuen; nahiz eta hilotza plastikozko poltsan bildu eta ezkutatu zuen; nahiz eta krimena ezkutatzeko laguntza eskatu zuen. Auziaren gakoa azpikeria terminoan datza, eta horrelakorik ez du ikusi ez epaimahaiak, ez epaiari itxura eman dion magistratuak, ez orain Gorenak berretsi eta aurrez Nafarroako Auzitegi Nagusiak emaniko epaiak. Eta hori, «biktimaren erabate- ko babesgabezia» ezin dela egiaztatu erabaki dutelako. Hori erabateko kontraesanean dago «laguntzarik eza» kontuan hartzearekin; izan ere, horretantxe oinarritu dira kriminalaren nagusitasunaren gehiegizko erabileraren larrigarria inputatzeko. Zehaztasun prozesal lauso horietatik haratago, [...] auzi honen eztabaida hau da: herri epaimahaiak frogak nola aztertu dituen. Hasieran, homizidioaren lau aringarri onartu zituzten: bi, epaileek ontzat jotakoak, kaltearen erreparazioa eta hordikeria arina; beste biak, epaileek berek atzera botatakoak, eroaldia eta aitorpena. Gorenak ezin ditu ezez- tatu frogatutzat emaniko gertaerak, epaitegi horrek ezin baititu aztertu arrasto berriak; epaia ezarritako kalifikazio juridikoarekin bat ote datorren aztertzea da haren zeregina. Auzi honek, herri epaimahaiari buruzko errezeloa handitzeaz gainera, auzitan jarri du Justiziaren beraren sinesgarritasunean ere. Laffage Casasola familiak, behintzat, ez dio sinesgarritasunik aitortuko, haien kontsolagarri bakarra hilketaren gaineko behin betiko sententzia baitzen. Gainera, ebazpenak, haien sufrimendua ez arindu ez, eta bidea zabaldu dio zortzi hilabete barru Yllanesek espetxe baimenez gozatzeko aukerari. 2011ko urtarrilaren 2a • Igandea Iritzia 07 Indultua pronto E Bihar jai Mikel Elorza Lasai egin ahal izan dut lo, eta ez natzaio Urtezahar gauean drogari eman, Auzitegi Nazionalak ez baitu futbol jardunaldia atzeratzea onartu. Urteberri egunean eski jauziak eta biharamunean futbola, urtea sasoiko hasteko modua zen. Zer egin behar genuen bestela? spainiako datozen hauteskunde orokorrak 2012ko udaberrian direla, seguruenik Rodriguez Zapateroren Gobernuari egokituko zaio indultua ematea. Donostian zigortu dituzten guardia zibil torturatzaileei, baldin eta lehenago Auzitegi Gorenak epaia atzekoz aurrera jartzen ez badu. Guardia Zibilon lanak eta merituak ezagutu ditugu, edo ez, baina azalduko zaigu noski zergatik merezi duten indultua. Baina, egia esan, ez da beharrezkoa. Azalpena. Guk ez dugu behar, epaiarekin bat gatozenok —desadostasuna moztadean egon daiteke—, guardia zibilek torturatu egiten dutela pentsatu ez, badakigunok. Eta kontrakoa pentsatzen dutenek, badakitenek ere, horiek ez dute behar azalpenik. Espainian gehiengoa, indultuarekin ados egongo dira, eta kito, ez iezaiezue bestelakorik argudiatu. Guri ere ez. Tartean bat edo beste, ekidistantziaren lurralde misteriotsu horretan. Eta akaso, handik denbora batera, filtrazioren baten bitartez, esango zaigu AEBetako enbaxadoreari esan zitzaiola indultuarena hitz eginda zegoela... Poztu nau epaiak, hala ere. Zer egingo diogu! Munduan zehar Komunikabideen jirak egunotan bereziak dira, urteko laburpenak egiten dihardute, hamarkadakoak ere bai batzuek, golik onena, albisterik deigarriena, hondamendirik latzena... hautaketan, argazki eta bideo birpasan. Lehen telebistak bakarrik egiten ahal zuena, orain orokorragoa dena, gu ere youtube baikarete. Urte amaiera eta hasierako egun kaifeinagabetu hauek ni ere harrapatu naute gogoeta sa- Portu eta Sarasolaren tortura salaketen epaiketako irudi bat. J. C. RUIZ / ARP konetarako nagitasunean eta, urteko errepaso eta laburpenetan ez, baina munduan zeharreko miaketan jardun dut, azaletik, pentsamendu pelagikorik gabe, bitxikeriarik non kausituko. Bada zerbait. Al Yazira hedabidearen webgunean irakurri ahal da Espainian haurdun dauden emakumeak, erditzea urtarrileko lehen egunerako zutenak, ospitaleetara joan direla, odol jarioa zutelaeta esanez, erditzea aurreratu ziezaieten. 2010ean jaio zedin haien haurra, eta hartara jaso ahal izan diru-laguntza, aurtenerako kendua dagoena. El Buscon eta Lazarilloren aberria, trikimailuen Espainia, munduan ez dira harritzen gero sarean dena dohainik lortu nahi izatea non si paga-ko herri horretan. (Tabakoaren Legea dela eta, bada albistegai Espainia, beste hedabideren batean). Txinan ere ibili naiz —han are azalagotik, jakina—, eta gauza batzuk zein globalizatuak dauden berregiaztatzeaz gain (kirol alorrean Arsenal eta Chelsea, eta Lakersak zeuzkaten goiburuetan, baina jakin egin behar hala den txinerazko edizioetan), han ere topatu dut albiste niretzat albistagarririk. Hunan probintzia- ko agintari ohi bat exekutatu izana zen albiste bat, eroskeriagatik. Baimen administratiboengatik komisioak onartzeagatik eta justifikatu ezin duen hainbateko ondarea izategatik, lepoa egin diote. Indultu aukerarekin, beste zinegotzi baten berri ere bai, heriotza-zigorra ezarri diotena korrupzioagatik. Erretzaileak proskrito, eta erditze diru-laguntzak kendu, eta dohainzaleak nonahi, bale, baina nahiago Espainian Txinan baino, esango du makina bat udal eta probintzi agintarik halako albisteen aurrean. Espainian, eta Euskal Herrian eta... (Txinatar zigortuek egin delituen maila ikusita, Marbella eta Mediterraneo aldean suelto ibili diren batzuen lepoak ez zukeen emango, hainbeste korterako). Afrikan albiste izan dituztenei ere begirada azkarra egin diet —Saharaz hegoaldekoaz ari naiz, medioek eurek hala lantzen baitute, Afrika geografikoaren iparraldea medio islamdarrei utziz, eta Sudani buruz deus gutxi esanez, besteetan berriz aste honetan albiste denean—. Batzuk ez dira hain mundura zabalduak, euren buruaz dihardute batez ere. Munduari asko begiratzen diotenak gu geu baikara, europar filantropook. Gure buruaz kezkatzen gara, noski, baina baita munduan gertatzen denaz ere. Aste honetan izugarrizko uholdeak izan dira Togon, 20 eta gehiago hildako eta abar, baina noski, guk ezin diogu munduan zeharreko hondamendi guztiei erreparatu. Togoz, gainera, aurten mintzatu ginen, luze, udan, eta kuota betea du. Haien futbol selekzioaren autobusari eraso egin, hildakoa eta zaurituak, eta Mundu Txapelketatik erretiratzea erabaki zutenean. Arranguratzen gara, beraz, Togoz ere. Baina gatozen berriro Euskal Herrira, festa egunotako tonua galdu gabe, beti ere. Kantu asko entzun ditut egunotan, eta bat bereziki iltzatu zait: Mesias sarritan agindu zana / aingeru artean dator gugana... Orain arte urteroko kantu katalogoaren baitan beste bat legez abesten nuen nik —nik ere abesten ditu gabon kantak, barka perbertsioa—, baina aurten ohartu naiz esanahi berezia hartu duela. Hedabideek eman duten pelmadagatik, besterik ez bada ere: mesias hori ETAren komunikatua izango da, ezta? Etortzen bada, esan gabe ez da etorriko, ez horixe. Tabernetako apustu-makinetan ez ote dagoen sartuta, galdetzen diot neure buruari, etorrera-datarekin trabesa egitea. Tira eta urtea amaitu eta hasteko, eta urtea horretan ere emankorra izan denez, zutabegile jatorren antzera, utzidazue artikulua neurtuan amaitzen, gabonetako espiritu eta giroan erabat murgilduta: Bi mila eta hamar urtean lege zaharrean nator, bertsoz emango dut amaiera eta hasiera ere bai, errima aldetik flojo xamar 'ta edukia 're kaxkarra baina hemen inporta duena ez al da intentzioa? Hurrengo egunetan Ainhoa Oiartzabal Venezuelako Legebiltzarra Chavez,gehiengorik gabe Euskarazko filma ‘Zigortzaileak’,aretoetan Manifestazioa Bilbon Presoen eskubideen alde Erreferenduma Sudanen Independentziarako aukera Urriko hauteskundeen ondotik, Venezuelako Legebiltzar berria osatuko da asteazkenean. Chavezek galdu egingo du orain arte izan duen gehiengo osoa. Asteazkenean estreinatuko da Zigortzaileak euskarazko filma. Arantza Ibarrak eta Alfonso Arandiak bullyng-aren inguruan egin duten abenturazko komedia da. Euskal Presoak Euskal Herrira eskubide guztiekin, egin dezagun urratsa lelopean manifestazioa izango da larunbatean. Hainbat gizarte eragilek egin dute bat. Igandean erreferenduma izango da Sudan hegoaldean, eta Sudango zati izaten jarraitu edo ez bozkatuko dute. Independentziaren aldekoek irabaziko dutela uste da. Igandea • 2011ko urtarrilaren 2a 08 Turkia Harreman libreen bila Oraingo turkiar gazteen belaunaldia da egiaz Europako eran bizitzen hasi den lehena, eta horren erakusgarri da nolako askatasunez hartu eta hitz egiten duten sexualitateaz. Maiz, ordea, arrotz sentitzen dira euren herrian. Serena Corsi Istanbul rsin-ek eta Selen-ek 29 urte dituzte, eta Amsterdamera joan nahiko lukete oporretan, elkarrekin dabiltzala hiru urte direla ospatzeko. Baina behin eta berriz ukatzen diete bisa, arrazoirik xelebreenak argudiaturik. «Nik ondo ordaindutako lan bat dut, baina ez du inportarik: uste dute isilpeko immigrante potentzial bat naizela». Horretaz hizketan ari dira Istiklal Caddesiko kafetegi batean, Istanbulgo europar auzoko kale nagusian. Hizketagaia hori ez balitz —Europan bidaiatzeko eskubidearen debekua, alegia—, Bartzelonako edo Berlingo taberna batean daudela emango luke. Berekin batean aspaldiko adiskide bat dute, Meltem, marrazketa grafikoko diplomaduna; 28 urte ditu, eta Londresen bizi izan da aurreko urtean, ingelesa ikasteko beka batekin. «Azken urte honetan, zahar sentitzen hasi naiz, aurreneko aldiz», bota du. Zenbat dira 28 urte Istanbulen, emakume ezkongabea bazara, aurreko harreman batek huts egin badizu eta lana bilatu behar baduzu, hutsetik hasita? Haren belaunaldia da egiaz Europako eran bizitzen hasi dena, eta horren erakusgarri da nolako askatasunez hartu eta hitz egiten duten gazteek sexualitateaz. Oraingoz, Meltemek bere anaiaren sofan egiten du lo; anaia diseinatzaile grafikoa da, eta Taksim plaza moderno eta mugituaren atzeko etxe batean bizi da. Hark ere harreman bat du aspalditik, eta ez zaizkio gaizki iruditzen arrebaren bizimodua eta (beste) sexuarekin dituen harremanak. Jakina, horretan lagungarria da aita-amak ezkerreko liberalak izatea, oso urruti baitute bai moralismo islamiarra eta bai Turkia modernoaren aita Ataturk-enganako nostalgia. Haiek ez dute kulparik gaur Meltem arrotz sentitu E Londresetik bueltan, bere herrian arrotz sentitu da Meltem. SERENA CORSI Demet Demir ezkerreko aktibista ezagun bihurtu da. SERENA CORSI bada bere etxean, bere herrian. «Turkiak bere bidea aurkitu behar du, nora ez islamistaren eta mendebaldearen kopia txarraren artean. Era berean, gazteok nortasun bat sendotu beharko genuke, zabaltzen ari den kontserbadurismotik eta gazte europarren indibidualismotik aparte». Turkiari buruz hitz egitea ez da Istanbuli buruz hitz egitea. Istanbul hiri-estatu moduko bat da, eta hainbeste geruza ditu historia eta geografia aldetik, non zaila den hura denboran kokatzea; denbora aldetik, eguneko bost otoitzal- diak dira haren ezaugarri kolektibo bakarra: muezinen kantuak, munduko mezkitarik ederrenetako minareteetatik eginak. Ilunabarrean, azken aurreko otoitzeko orduan, hiriaren sinbolo Galatako zubiko arrantzaleek aparailuak jasotzen dituzte etxera itzultzeko, Urrezko Adarra zeharkatzen duten usoak begira dituztela. «Metropoli batek ikusezin eta bakarrik sentiaraz zaitzake, nahiz eta zu bertan hazia izan, nahiz eta zure hiria izan», esan du Meltemek, Eminonu eta Karikoy inguruan paseoan zebi- lela, itsasarteko bi ertzetan txalupak, ibilgailuak eta langileak pasatzen diren tokian. «Horixe geratzen zaizu zure adineko guztiek lana dutenean eta zurekin egoteko denborarik gabe dabiltzanean: hemen 44 ordukoa da lan astea. Horixe gertatzen zaizu zure adiskide gehienek familia dutenean eta seme-alabarik gabe ezin elkartu zaretenean». Nonahi gertatzen da hori. Baina hemen oso berria da emakume zoriontsuki ezkongabeen fenomenoa. Meltemek Londres hautatu du, ingelesa ikasteko ez ezik, bere lagun minarekin egoteko ere, hura han baita joan deneko sei urtean, bere homosexualitatea lasai bizi ahal izateko. Horra hor Istanbul Europaren eta mundu islamiarraren arteko gontza den beste erakusgarri bat. Beharbada, Istanbulen zailagoa da armairutik ateratzea Erresuma Batuan baino, baina Gay Pride bat egiten da urtero, eta Turkia osoko eta beste herrialde musulman batzuetako gay eta lesbianak Istanbulera etortzen dira arnasa pixka bat hartzeko eta, batzuetan, aktibista izateko. Gainera, bertan homosexualitatea ez dago legez jazarria, nahiz eta «moralaren kontrakoa» izan eta, beraz, isunez zigortzeko modukoa. Hilmik 25 urte ditu, baldar itxura, eta Anatoliatik etorri da: herrixka batean bizi zen, eta han ‘‘ Nora ez islamistaren eta mendebaldearen kopia txarraren artean aurkitu behar du Turkiak bidea» «Metropoli batek ikusezin eta bakarrik sentiaraz zaitzake, nahiz eta zure hiria izan» MELTEM behin betiko estigma bat ekarriko zion homosexuala dela esateak. Kafe kondarretan begiratuta, baten batek hirira joateko aholkua eman zion. Orain, Istanbulgo Gay, Lesbiana eta Transen Mugimenduaren bulegoan pasatzen ditu 2011ko urtarrilaren 2a • Igandea Turkia 09 Istanbul ez da Turkia musulmanaren eredu; hiri-estatu moduko bat da, eta hainbat geruza ditu historia eta geografia aldetik. SERENA CORSI arratsalde guztiak, Istiklalgo etxe zahar bateko azken solairuan. Baina, Istanbulen, Demet Demir-ena da sexualitatearen historiaren egiazko ispilua. Demirrek 50 urte ditu, erdiak gizon gisa pasatuak, erdiak emakume gisa. Bekain lodiak ditu, begiratu zorrotza, aurreneko bromarekin leundua. Prostituzioari utzi zion orain dela bost urte, eta amarekin itzultzekotan dabil; ama Mekara ere joan izan da, erromes, semearen sexua berreskuratzeko, baina, azkenean, amore eman du. «Ezkerreko militante bat izan naiz 1970eko urteez geroztik, baina mundu guztiko sozialistentzat eta komunistentzat homosexualitatea makurra da. Pentsa zer izango den Turkian!». Demir Alderdi Berde Erradikalean sartu zen 1988an, militarrek estatu kolpea jo eta segituan, eta urtebete egin zuen kartzelan. Pentsatzekoa da zer esan nahiko zuen transexuala izateak Turkiako presondegi batean, diktadura militarrean: «Heterosexual bat ezin aterako zen bizirik, nik sufritutakoa sufrituz gero». Kartzelatik ideiak inoiz baino argiago zituela atera, eta 1990eko urteetan askatasun sexualaren aldeko borrokaren sinbolo bihurtu zen, oso abangoardian, baita Istanbulen ere. 1996an, Demirrek bakarrik eutsi zion Poliziak Ulker Street hustu zuenean, prostituzio transexualaren kalea; Poliziari hiria garbitzeko agindua emana zioten, Nazio Batuen Erakundea Habitat izeneko biltzarra egitekoa zela eta. «Hantxe gelditu nintzen, etxean preso, asteetan, Polizia eta prentsa kanpoan zain neuzkala, nik noiz amore emango. Bakarrik pasatutako egun haiek izan dira gogorrenak nire borrokan». Bere prostituta eta militante, komunista eta transexual ibilbide luzean, hirurehun aldiz baino gehiago atxilotu dute, askotan ordu gutxi batzuetarako, nahikoa poliziek gehiegikeriak egiteko: «Gauez, ilunpean, inor ez da egiaz musulmana». Haize erroten kontrako gerra bakoitzak baditu gudu irabaziak ere: Ulker Streeteko etxean segitzeko borroka ezagun egin zen, Turkian aurrena, munduan gero; NBEren biltzarreko gonbidatu askok haren alde egin, eta Poliziak amore eman behar izan zuen. Orduan, Askatasuna eta Elkartasuna alderdiak udalerrirako ‘‘ Mundu guztiko sozialista eta komunistentzat da makurra homosexualitatea» «1996. urtean, 30 lagun ginen Gay Priden; aurtengo ekainean, sei mila» DEMET DEMIR hautagaitzan aurkeztea proposatu zion. Ororen gainetik, Turkiako ezkerraren barneko pauso historiko bat zen. Ez zuen lortu kargua, baina mugimendu guztiak izugarrizko presentzia izan zuen hauteskunde kanpainan. Horre- taz baliatuta, Demirrek eskubide sexualei buruzko lehen barne batzordea sortu zuen, eta, bere inguruko batzuekin, aurreneko Gay Pride antolatu. «1996. urtean, 30 lagun ginen martxa horretan... Aurtengo ekainean, sei mila». Gaur egun, Istanbulgo LGBTT mugimendua eta komunitateak dira Turkia Europan sartzearen aldeko sutsuenak. Baina herrialdeko hiririk europarreneko alde europarraren bihotzean bizi eta lan eginda, oso urruti dute Turkiarik minena, baita Istanbulgo alde asiarra ere. «Arrunt gustatzen zait hemen bizitzea, baina hartuko nuke Bulgariako gizartearen moralismo falta», kontatu du Nalan-ek; Bulgarian jaioa da, orain dela 30 urte, eta 1989an etorri zen Turkiara, familiarekin batean, mugak zabaldu zirenean. «Idatzi gabeko lege batzuek moldatzen dute hemen jendearen bizimodua». Orain dela aste gutxi batzuk, minigona zeraman emakume bati eraso egin zion gazte islamista samalda batek, haserre baino haserreago, non eta Taksim plazan, hiriko alde europarraren sinboloan, ohitura askatasunaren ustezko gotorlekuan. Nalanek dioenez, idatzi gabeko beste lege baten arabera gizon agintariek nahieran jarritako arauak inposatzen dizkiete emakumeei. Nalan gutxiengo baten parte da: egunkariak irakurri eta politika asko interesatzen zaion gutxiengoaren parte. «Beldur naiz Erdoganen gobernuak islamisten aldera joko ote duen, baina ez dut uste horren arriskua Europako komunikabideek dioten bezain gertu dagoenik». Turkia laikoa islamizatzea ez da hain erraza, nahiz eta %99k musulmanak direla dioten. Eskola eta unibertsitate publikoetan, zapi islamiarra daramaten emakumeek kendu egin behar dute gelan sartu baino lehenago. «Guretzat, begi bistakoa da... Erlijioa eta kontu publikoak ez dira nahasi behar», azaldu du Meltemek. Harritu egin da jakin duenean Europako herrialde batzuetan ez dutela hain argi. Igandea • 2011ko urtarrilaren 2a 10 Elkarrizketa Ziriako Ortiz de Zarate «Askok pentsatzen duten arren, herri kirolak bertan behera ez dira geratuko» Herri kirolak aitzakia hartuta, Euskal Herriko herri eta auzo ugaritan ibilia da, eta dabil oraindik ere, Ziriako Ortiz de Zarate. Askok ezagutuko dute haren ahotsa, plazetatik ez bada, Arrate Irratian herri kirolei buruz egiten duen saiotik. 82 urte izanagatik ere, erretiratzeko egunik ez duela jarri dio. Lierni Alkorta Herri kirola eta irratia. Bi jarduera horiek laburbil dezakete Ziriako Ortiz de Zarateren (Eibar, Gipuzkoa, 1928) bizitza. Horiez gain, ordea, 1936ko gerrak ere markatu du haren bizitza. G Gipuzkoan jaioa izanagatik, Bizkaian hazia zarela esan daiteke. Nolako haurtzaroa izan zenuen? E Lau urte nituela Ermura etorri ginen bizitzera. Handik lau urtera, gerra zikin zibil hori agertu zen, eta alde egin behar izan genuen ama zenaren baserrira, Abadiñora. Han egin genuen geldialdi handi bat. Gero Abadiñotik irten, Gernika aldera, Gernikako bonbardaketa, Bilbokoa, Durangokoa… Aita zena eta anaia nagusia gerratean aurrera joanak ziren. Hiru anai-arreba gazteenak eta ama zena, Kantabrian harrapatu gintuzten frankistek. Eta gu bezala gipuzkoar asko, eta bizkaitar asko. Etorri ziren Solaresera hegazkin mordo bat bonbak botatzera. Hango heriotza. Heldu ginen Santanderrera, eta nora joanik ez. Han zen negarra, han zen ihesa. Eta galdu egin nintzen. Zortzi urteko mutikotxoa, han egon nintzen hiru egunean. Akordatzen naiz oraindik: iturritik ura edan eta negar egin, iturritik ura edan eta negar egin. Halako baten han etorri zitzaizkidan Ermuko bi aitona, eta hartu ninduten. Iluntze aldera arte haiekin ibili, eta, hara non agertu ziren ama eta senideak, nire bila ibiliak. G Noiz itzuli zineten ostera ere Ermura? E Ermura itzuli ginen, Santanderren frankistak sartu baitziren. Eta Ermuan, gure etxean beste batzuk zeuden bizi izaten. Horre- lakoak asko gertatu ziren hemen. Joan ginenoi kendu etxeak, eta isilik egon behar gainera. Anaia, gerran. Aita, gerran, eta dirua non irabazirik ez. Inolako aukerarik ez, eta ama zena gaixotu. Nola ez zen ba gaixotuko! Gero, amaren heriotza ere etorri zen, dena alde batera, dena txarto. Izebak hartu ninduen ni. Ermuko baserri batean hartu ninduten gero, bai familia ona bilatu ere. G Zortzi urteko ume batengan nola eragiten du gerra bizitzeak? E Pena handia sortzen du. Orain ere gauzak irakurtzea gustatzen zait, baina gerra kontuekin negargura etortzen zait. Gerratean asko sufritu nuen, asko. Gerra nahi du gerra ezagutu ez duenak, baina gerra ezagutu duenak gerra entzuterik ere ez du nahi. Gerra baino txarragorik ez dago. Senideak elkar hiltzen. Zertarako? Gure Jaungoikoa nahikoa da denak hiltzeko. Gerra denontzako kaltegarria da. Gerra gauza txarra da. Familia ona topatu nuen, eta oraindik ere familia bezala segitzen dut, baina zortzi urtetik aurrera aitarik eta amarik gabe Gabonak pasatzea gogorra da. Oraintxe, Gabon jaietan-eta, horiek akordatu beti egiten dira: beti. Askok esaten dute gauza horiek ahaztu egin behar direla. Pixka bat sufrituta barruan eduki bai, baina ahaztu ez. G Baserri horretan hartu zintuzten, Ermuan bertan. Gaztaroan, baserriko lanetan jarraitu zenuen? E Baserri hartan lan egin nuen soldadu joan arte. Soldadu joan nintzen, eta hantxe eduki nuen zortea! Instrukzioa egin, eta mendi gailurretik jaitsi eta bizpahiru egunera jokatzen zuten Unamuno eta Gallastegik Atano anaien aurka, Logroñon, gu ginen lekuan, eta joan egin nintzen. Migel Gallastegi ni hazi nintzen baserria baino beheraxeago jaioa zen, eta kantxara irten zenean ikusi, eta soldaduskan han nengoela esan nionean, koronelarekin —Luis Etxeberri jauna, Gallastegiren komandante izandakoa— hitz egiteko prest agertu zen. Hurrengo goizean han azaldu zen kuartelean, eta joan ginen koronelarengana. Hasi ziren berba egiten eta nire historia kontatu, eta hilabeterako etxera eraman nahi ninduela esan zion. Baiezkoa eman zuen, eta itzultzen nintzenean berriz koronelarengana berarengana joateko esan zidan. Berriro ez nuen nik soldaduskako arroparik jantzi. Handik aurrera, hilabete han eta hilabete etxean. «Horrelakoak asko gertatu ziren hemen. Joan ginenoi kendu etxeak, eta isilik egon behar gainera» «Gerra nahi du hura ezagutu ez duenak, baina ezagutu duenak entzuterik ere ez du nahi» G Herri kirolak eta irratia. Zer zaletasun sortu zitzaizun lehenago? E Herri kirolena! Nik ez nuen pentsatzen, duela 30 urtera arte, irratian berba egingo nuenik, eta irratian izango nintzenik. Baina kirolean, herri kiroletan eta pilotan, joan den 60 urtean nabil. Ermuan herri kiroletan laguntzen-eta beti ibiltzen nintzen, eta kanpoko ermitetan ere bai. Norbaitek egin behar ditu lan horiek ere herrian, eta! Kanpoko herrietara joateko ere deitzen ninduten. Herri kirolak asko maitatzen ditut, eta hementxe Ermuan hartu nuen afizioa. G Gogoan al duzu mikrofonoa hartu zenuen lehen eguna? E Lehenengoz, mikroa hementxe hartu nuen, Ermuan. Francoren azken urteak ziren, baina, hemen jaialdi eder bat antolatu zuten gau batean. Bertsolariak, Amuriza eta Azpillaga; eta trikitilariak, Laja eta Landakanda. Eta harrezkero, Landakandak zenbat bider esan zidan: «Ziriako, tortillari baino buelta ederragoa eman zenion zuk jaialdiari!». Izan ere, bertsolariak bertsotan ari zirela, jendea berriketan ari zen, bertsoa ez baitzuen apreziatzen kanpoko jende honek. Eta ondoan zeuden, tresnak prestatuta, Laja eta Landakanda. Baina, kentzeko asmotan ikusi nituen. Eta esan zidaten: «Hemen dagoen giroarekin kentzera goaz». Esan nien: «Ez, sufritzen nago ni ere. Sekula mikro batetik ez dut berba egin, baina gaur egin behar dut». Hartu nuen mikroa eta esan nuen, gazteleraz: «Publiko errespetagarria, guretzat, euskaldunontzat, agertoki batera ikasitakoa kantatzera ateratzen denak adina meritu edo gehiago du bertsolariak. Zuek ez duzue ulertzen, eta barkatu mintzen bazaituztet, baina eskertuko nizueke jaialdia amaitu arte isilik egongo bazinete». Jendea isilik geratu zen, elizan bezala. Handik aurrera hura zen txaloa jotzea. G Arrate irratian, berriz, hainbat urte geroago hasi zinen. E Oraintxe 30 urte, On Pedro apaizak, Arrateko apaizak, deitu zidan: «Ziriako: Fragak betiko itxi zuelakoan emisora, baina zabaldu dugu ba, eta etorri egin behar duzu! Antzinako abestiak-eta asko dakizkizu, eta, zuk kantatu, eta nik grabatu egingo ditut». «Egingo ote dugu, ba, On Pedro», RAUL BOGAJO / ARGAZKI PRESS erantzun nion. Eta berak: «Bai, bai. Ziriako etorri mesedez, zu baino hoberik ez dago eta». Baiezkoa eman nion, eta joan nintzen, San Jose egun batean. Kantatu genituen antzinako Sabino Aranaren kantu batzuk, Gernikako Arbola, eta Basarri eta Uztapideri ikasitako bertso batzuk eta… «Beno, orain hemen jarraitu behar duzu, kantatzen eta herri kirolak, eta azoketako prezioak eta salneurriak ematen ere bai». Eta 30 urte! Atzo edo herenegun zelakoan, eta 30 urtean hor nabil. G Herriz herri asko ibilia zara. Inoiz zenbatu al duzu zenbat plazatan izan zaren herri kirolak aurkezten? E Esango nuke, Bizkaian eta Gipuzkoan herririk ez dela egongo ni hizlari egon gabekorik. Harrijasotzaileak direla, aizkolariak direla, trontzalariak, idi probak, edo zaldi, mando edo astoak direla… Bizkaian eta Gipuzkoan herririk ez dago. Ermitak ere, gutxi egongo dira ni egon gabekoak. Araban ere dezente ibili naiz. Eta Nafarroan ere toki askotan. G Egunero zerbait,beraz? E Hiru jaialdi egindako egunak ere asko izan ditut. Bi, sarritan, eta, sasoi batean, egunero bat behintzat bai. Bazter guztietara, gau eta egun. Orain, laurogeitaka urte ditut eta, kotxearekin-eta 2011ko urtarrilaren 2a • Igandea Elkarrizketa 11 Motzean 1 1936ko gerra. Tristura beti. Beti aita zenarekin eta beste askorekin akordatzen naiz. 2 Eibar. Eibarrek gauza asko ekartzen dizkit burura. Baina, Eibar, lehen zen Eibar. Orain aldatu egin da asko. Eibar izan da herri langile bat, eta euskarari ere Eibarrek eutsi zion. Gerra Zibilean ere euskaraz egiten zen. 3 Ermua. Ermua pixka bat diferentexeagoa da, eta bi kilometroren aldea bakarrik dago! Ermuan lagun onak asko izan ditut, baina bestelakoak ere bat edo bi bai! 4 Herri kirol kutunena. Herri kirolak ikusmolde onekoak asko dira, baina niretzat, gogokoena: harri jasotzea, 150 bat kiloko harriarekin, hiru txanda egitea, hamar minutukoak. Lehen, apustuak asko izaten ziren horrelakoak, eta gustura ikustekoa da. 5 Herri kirolari kutunena. Maiteak asko eta asko ditut nik, baina bat aipatzeko, denen gainetik: Markinako lehoia, Anton Totorikaguena. Harri jasotze alorrean, berriz, Aimar [Irigoien], Errezilgoa 6 Plazarik kutunena. Abadiñoko probatokia. Nik ipini nion hari izena: Katedrala. pixka bat beldurtu egiten naiz. Eta, apur bat, gauez ibiltzeari-eta laga diot. Baina, ibili, asko ibili naiz ni. Nik egin dudan handiena, neure ustez, egun batean hiru jaialditan izatea. Egina nago, lehenengo Gasteizen, gero, Urnietan, eta gero Ispasterren. Jaialdi guztietan ongi ez nintzen egongo, baina denekoak estimatzen ditut, eta, gainera, uste dut gehienek ontzat hartu nautela, eta orain ere dei asko dauzkat. Orain ezezko batzuk ematen hasi naiz. Eman beharra: bihar-etzi dena laga beharko dut. Bizitzako legea da hau. Eta kargarik handiena; urteak. G Nola moldatzen zinen erritmo horretan,lanera ere joateko? E 44 urte egin nituen lantoki berean. Nagusiak bi anaia ziren, eta nirekin oso ongi portatu ziren. Niri Mallabian omenaldia egin zidatenean, nagusia etorri zen mikrora, neure ondora, eskua altxa zidan, eta esan zuen: «Ziriako duk nire bigarren semea. Berrogeitaka urtean nirekin lanean aritua». Eduki genituen geure eztabaidak, geure borrokalditxoak ere bai, baina beti biok lanerako gerturik, elkarri laguntzeko gerturik. Bihotzak ere buelta eman zidan, tailerreko nagusiak hori esatean. G Hainbeste urtean herri kirolen munduan ibilita, pentsatzekoa da aldaketa handia antzemango zenuela esparru horretan. E Herri kiroletan aldaketa asko egon da, gainerako kiroletan egon den bezala. Gizonak lehen ere indartsuak eta abildade handikoak ziren, baina orain ere bai. Eta gero ere izango dira. Orain askok esaten dute: «Lehengoak ala oraingoak indartsuagoak?». Ho- «Bizkaian eta Gipuzkoan herririk ez da izango ni herri kiroletan hizlari egon gabekorik» «Arratek, asko eman dit niri. Lagun asko eman dizkit, eta egun ikaragarri onak pasatzea» rixe ezin esan. Lehen harria jasotzen, onak ere asko ziren, baina erdizkakoak ere asko. Orduan ere, baziren harri dezenteak altxatzen zituztenak, baina 200 kilotik gorakoak altxatzen zituztenak gutxi ziren. Hala, Mieltxo Saralegi oraindik hor dago 329 kiloko errekorrarekin. Eta hori dena zerk ekarri du? Nire ustez, janari hobeak, gertaketa hobeak, sendagileak ondoan edukitzeak, masajistek... Gizon indartsuak lehen baziren, eta orain ere bai, eta gero ere izango dira. G Erreleborik izango al da? E Gazteak asko datoz. Behar dena da, gogotsu etorri eta jarraitzea. Gertaketa horrek abantailatzen ditu. Aizkolariak eta herri kirol guztiak horrek abantailatzen ditu. Lana egiteak, gertaketak eta zaintzeak ere bai. G Publikoaren aldetik, aldaketarik izan da denbora honetan guztian? E Bai, publikoa denean aldatu da. Gehien-gehien, pilota partidetan. Horretan, uste dut, herri arteko txapelketek eragin dutela. Gu sasoiko ginenean, pilotaleku batean pankarta bat ikustea pentsatu ere ez zen egiten, eta gaur… Lehen pilotariak tanto on bat egiten zuenean, txapelak pilotalekura botatzen zituztenak baziren. Orain horrelakorik ez da ikusten. G Herri kirolen munduan ia denak ezagutuko dituzu, eta ia denek ezagutuko zaituzte zu. E Ezagutu, denak ezagutzen ditut herri kiroletan dabiltzanak. Eta eurek ere denek ezagutzen naute, ni. Hartu-emanak? Batzuk lagun ikaragarri handiak ditut. Lagun txarrik ez daukat, inorekin ez daukat arazorik. Baina, que hay esanda aurrera pasatzekoak ere banaka bat bai. Agurtu gabe neuk inor ez dut lagatzen. G Zer moduzko etorkizuna ikusten diezu herri kirolei? E Denerakoa. Toki askotan herri kirolak gehitu egin dira, beste batzuetan gutxitu. Krisia? Bai, krisia egongo da, baina krisiaren aitzakiarekin herri kirol asko jaitsi dira. Lehen udaletxeetan zegoela dirua esaten zuten, eta orain ez dagoela dirurik. Baina nik uste dut udaletxeetan eta banketxeetan egongo dela dirua. Herri kirolei lagundu egin behar zaie pixka bat. Herri kirolek laguntzarik ez badute, behera etorriko dira; baina gastatu ez, e! Askok pentsatzen duten arren, herri kirolak bertan behera ez dira geratuko. G 82 urte dituzu. Noiz arte jarraitzeko asmoa duzu irratian eta herri kirolen munduan? E Oraindik egunik eta urterik nik ere ez dut ipini. Oraintxe egin didate ebakuntza txiki bat begietatik, eta ikusmena lehengora ekarri didate. Gidatzen ere neure ustez ongi nabil, egunkaria ere betaurreko gabe dezente irakurtzen dut, eta ondo. Maiatzera arte daukat gidatzeko baimena, eta orduantxe lagatzeko asmotan nengoen. Eta non esaten didan begietako ebakuntza egin didanak, segitzeko, hainbeste kilometro ez egiteko, baina jarraitzeko. Horrexek poztu nau berriro, eta oraindik ez dut datarik, egunik eta urterik jarri noiz laga behar dudan. Espero nuen aurten, gazteleraz esaten den bezala: Año nuevo, vida nueva. Oraintxe urteberrietan agurra emateko asmotan nengoen, sorpresa modura, baina orain, hori esan didatenetik, jarraitzea erabaki dut. G 30 urte daramatzazu Arrate Irratian.Zer eman dizu han lan egiteak? E Arratek, asko eman dit niri. Lagun asko eman dizkit. Egun ikaragarri onak pasatzea, eta Euskal Herria ongi ezagutzea. Hori dena, eta zerbait gehiago eman dit niri Arratek. Eta Arrateren bidez, herri kiroletan hiru aldiz Kanaria uharteetan egoteko aukera izan dut. Arrate asko maitatzen dut. 30 urtean hortxe, gustura ni, eta eurak ere uste dut baietz. Noiz arte segituko dudan? Horixe ezin dizut esan, baina luzaro izango ez dena bai, zeren urte asko dauzkat, eta nekatua nago. Baina neu gustura beti, hori bai, ibilera txar asko eginda, e!. Sasoian denak egiten dira, eta nik tratu txar asko eman diot neure buruari. Baina, penarik ez daukat. Igandea • 2011ko urtarrilaren 2a 12 Fauna Gorilen zaindaria urtean, Cambridgeko Unibertsitateak zoologian doktore izendatu zuen Fossey. Izendapen horrek Fosseyk mendiko gorilen alde egindako lana saritu nahi izan zuen. Lan hori, hala ere, ez zen nahikoa izan animaliok babesteko. Isileko ehiztariak Virunga mendietara itzuli, eta Fossey bete-betean jo zuen sarraski bat eragin zuten gorilen artean. Bertzeak bertze, Digit hil zuten. Zoologoaren bizkar zuriko laguna. Heriotza horrek emandako kolpeak ez zuen lurrera bota Fossey. Alderantziz, gorilen alde, eta isileko ehiztarien kontra lanean jarraitzeko indarrak berritu zizkion. Hamaika elkarrizketa egin zuen komunikabideetan gorilen berri emateko eta zabaltzeko; eta isileko ehiztarientzako tranpak jarri zituen oihanean. Fosseyri es- Asteon Dian Fossey zoologo estatubatuarraren erailketaren 25. urteurrena bete da; hipotesi nagusia da isileko ehiztariek hil zutela, Ruandako agintarien babesarekin. Edurne Elizondo ne hura, mendiko gorilak aurrenekoz ikusi zitueneko une hura, bere bizitzako esperientziarik hunkigarriena eta sakonena izan zen. Dian Fosseyk berak idatzita utzi zuen Ruandako Virunga mendietan bizi eta sentitu zuena. 1963. urtean ailegatu zen Afrikara zoologo estatubatuarra, eta 1985. urtean zendu zen, han. Bere etxolan erail zuten. Urte hartako abenduaren 27an aurkitu zuten haren gorpua, aihotz kolpez beteta. Afrikan egon zen denboran, helburu bakarra izan zuen Fosseyk: mendiko gorilak babestea. Ezagutu nahi zituen; ulertu; eta haiekin komunikatu. Gorilek saritu zuten zoologoak oihanean haiei so, mugitu gabe, eman zuen denbora. Hurbiltzen utzi zioten. Ukitzen. Ezagutzen. Haien artean bizi izan zen, eta haien artean aurkitu zuen heriotzak. Fosseyk garesti ordaindu zuen mendiko gorilen zaindari bilakatu izana. 1932. urtean sortu zen Fossey, AEBetan, San Frantziskon. Okupazio terapietan gaitu, eta adimen urriko haurrekin hasi zen lanean Kentuckyko Kosair ospitalean, 1954an. Hasieratik argi gelditu zen umeekin aritzeko dohain berezia bazuela Fosseyk, eta erraz egiten zitzaiola haien arreta bereganatzea. Neurri handi batean, keinuetan oinarritutako komunikazio moduak erabiltzen zituen, eta lan egiteko era horrek aukera eman zion ospitaleko haur guztiekin harreman berezia izateko. Fosseyren lankideek behin baino gehiagotan azpimarratu zuten gero komunikaziorako gaitasun apartekoak zituela bere patua gorilen artean bilatu zuen emakume hark. Gaitasun horiek beti umeen artean garatuko zituela uste zuten Fosseyren ingurukoek. Baina 1960. urtean, George B. Schaller zoologoak mendiko gorilei buruz idatzitako liburu bat ailegatu zen Fosseyren eskuetara. Lan horrek Adimen urriko haurrekin lanean hasi, baina dena utzi zuen Fosseyk Afrikara joateko U Mendiko gorilen konfiantza lortu, eta haiek babesteko lan handia egin zuen Dian Fossey. betiko harrapatu zuen emakumea primateen munduan. Schallerren lanaren arabera, 500 gorila inguru gelditzen ziren garai hartan Uganda, Kongo eta Ruandako Virunga mendietan. Kopuruak, hala ere, etengabe eta azkar egiten zuen behera 60ko hamarkada hartan. Gobernuek bertze alde batera begiratzen zuten, eta isileko ehiztariek gorilak akabatzen zituzten herriotan. Fosseyk zerbait egin nahi zuen. Gorilak babestu nahi zituen, eta, asmo horrekin, Afrikarako bidea hartu zuen 1963an. ‘Digit’-en erailketa Afrikan, Louis Leakey antropologoarekin bat egin zuen Fosseyk. Haren eskutik, bere gain hartu zuen mendiko gorilak zenbatzeko lanaren ardura. Lan horrek Virunga mendietara eraman zuen. Gorilen artera. Hasiera, dena den, ez zen erraza izan. Animalion orroak eta mehatxuak jasan behar izan zituen, haien konfiantza irabazi arte. Eta hori, haurrekin bezala, keinuen bidezko komunikazioari esker lortu zuen. Horrekin, eta pazientziarekin. Mendiko gorilak zenbatzeko lana bukatu zuenean, datuek errealitate latza islatu zuten animaliontzat: 220 ziren. Schallerrek bere liburuan jasotako datuekin alderatuta, Fosseyk egindako zenbaketako kopuruak agerian utzi zuen isileko ehizaren eragina. Denborak aurrera egin ahala, estuago bilakatu zen Fosseyren eta gorilen arteko harremana. Guztien artean, Digit izeneko ar handia zen estatubatuarraren kutunena. Haiekin egindako lanak eman zuen fruiturik, eta 1974. Oraindik arriskuan dira Virunga mendietako gorilak. TONI RAMON Esklabotzaren aurkako egun izendatu nahi dute abenduaren 27a Dian Fosseyren lanaren garrantzia azpimarratu du Tximino Handia Proiektuak, haren erailketaren 25. urteurrenaren harira. «Egun tximino handien alde ari diren guztientzat eredugarri izan behar du Fosseyren lanak», erran du elkarte horretako Espainiako zuzendari Pedro Pozasek. Baina ez da hori gertatu, haren ustez. «Ahaztu egin dute». Egoera hori konpondu nahi du Tximino Handia Proiektuak, eta proposatu du abenduaren 27a, aurrerantzean, animalien esklabotzaren aurkako egun izendatzea. Fosseyk bere liburuan idatzi zuen edozein espezie babesteko lehen neurriak haren habitata babestea izan behar duela. Eta bide horrekin bat egin du Pozasek: «Oihanak babestu behar ditugu, nahiz eta horrek tximino handien habitata suntsitzen duten gobernuen eta multinazionalen interesen kontra egin». D ker, mundu zabalean izan zuen oihartzuna mendiko gorilen aldeko garrasiak. Digit Fundazioa sortu zen, bai eta Karisoke Ikerketa Zentroa ere. 1983. urtean, gainera, bere esperientzia jasotzen zuen liburu bat idatzi zuen Fosseyk. Gorilen aldeko mugimendu zabala jarri zuen martxan zoologoak. Baina, aldi berean, Fosseyk lortu zuen oihartzunak haserrea piztu zuen mendiko gorilak akabatzen zituzten isileko ehiztarien artean. 1985. urteko abenduaren 27an, zoologoaren hilotza aurkitu zuten haren etxolan. Aihotz kolpez erail zuten Fossey. Digit hartu zuen hilobiaren ondoan lurperatu zuten Fossey. Betiko gorilen artean geratu zen. Hasieratik, isileko ehiztariak jarri zituzten susmopean. Eta, oraindik ere, hori da hipotesi nagusia, isileko ehiztariek hil zutela Fossey, Ruandako agintarien babesarekin. Fossey erail zutenetik 25 urte pasa dira. 2010. urteko datuen arabera, 480 mendiko gorila daude egun Virunga mendietan. Gora egin du kopuruak azken hamarkadetan; neurri handi batean, Dian Fosseyk eta haren bidetik lanean jarraitu dutenek egindako ahaleginari esker. Mendiko gorilek, hala ere, arriskuan jarraitzen dute: egun, oraindik ere, haientzako tranpak jartzen dituzte Virunga mendietan. Munduko primaterik handienak dira mendiko gorilak; animalia eder, handi, barazkijale eta atseginak. Isileko ehiztarientzat, oraindik ere, sari preziatuak. 2011ko urtarrilaren 2a • Igandea Abortua 13 Abortuaren eskubidearen alde Nikaraguan eginiko protesta bat. Han, Txilen, El Salvadorren, Maltan eta Vatikano hirian legez kanpokoa da abortu terapeutikoa. MARIO LOPEZ / EFE Ainhoa Oiartzabal z naiz ari hil dezaten eskatzen; nire bizitzaren alde ari naiz, uste baitut errespetua merezi duela. Eta nire umeak, berriz, ez du aukerarik». Claudia Pizarrok BBCri eginiko hitzak dira, abortu terapeutikoa zergatik eskatzen duen galdegindakoan emaniko erantzuna. 28 urteko emakume txiletar hau bere haurdunaldiaren 36. astean dago, eta umetokian daukan umekiak burmuinik ez duela, eta, beraz, jaiotzerakoan hil egingo dela iragarri diote. Horregatik eskatzen du abortu terapeutikoa egiten uzteko. Baina ez horregatik bakarrik: umetoki lepoko minbizia du Pizarrok, eta gaixotasunaren kontrako tratamenduan jartzeko eta bere bizitzaren alde aritzeko, haurdunaldia eten nahi du. Txileko egungo legeek, baina, ez diote halako eskubiderik aitortzen. Nazio Batuen Erakundearen 2007ko txostenaren arabera, munduan bost herrialdetan dago abortu terapeutikoa legez kanpo: Txilen, El Salvadorren, Nikaraguan, Maltan eta Vatikanoko hirian. Augusto Pinochet diktadoreak 1989an zigortu egin zuen abortua, eta, horrela, 1931tik legeztaturik zegoen eskubidea kriminalizatu egin zuen. Abortuek, ordea, ez dute etenik izan Txilen; hainbat erakunde feministaren eta sexu eskubideen aldeko elkarteren E Bizitzaren alde Abortu terapeutikoa legeztatzeko ekimenak hasi dira Txileko Legebiltzarrean; Pinocheten diktadurak debekatu egin zuen, eta 1989az geroztik zigorturik dago. arabera, urtean, 160.000 abortu baino gehiago egiten dira ezkutuan. Egoera hori dela-eta, babes helegitea aurkeztu du asteon Pizarrok Txileko apelazio gorteetan, horiek lehenbailehen erabaki dezaten bere eskaeraren gainean. Izan ere, haren ustez, «Estatuak haurdunaldia bururaino eramatera behartzea, emakumeen kontrako indarkeria onartezina da». Senatari eskuindarra Pizarroren eskaerak denboran bat egin du Txileko bi senatarik abortu terapeutikoari buruz Txileko Legebiltzarrean aurkeztu dituzten lege egitasmoekin. Horietako egitasmo bat da Batasun Demokratiko Independentea (UDI) alderdi eskuindarreko Evelyn Matthei senatariarena eta Fulvio Rossi alderdi sozialistako senatariarena. Haurdunaldia bideraezina denean edo amaren osasuna arriskuan dagoenean haurdunaldia eteteko aukera izatea proposatzen du beraien lege egitasmoak. ‘‘ Amaren bizitza salbatzeko esku hartzen denean, ez da aborturik egiten» EVELYN MATTHEI UDI alderdi eskuindarreko senataria «Haurdunaldia bururaino eramatera behartzea, emakumeen kontrako indarkeria onartezina da» CLAUDIA PIZARRO Abortu terapeutikoaren eskatzailea «Presente eduki behar dugu bizitzaren balioa; batik bat, jaiotzear dagoenarena» SEBASTIAN PIÑERA Txileko presidentea Bai bere alderditik bai kanpotik kritika zorrotzak jaso ditu Matthei senatariak, baina berak argi eta garbi utzi du bere ekimena ez dela abortuaren aldekoa; berak dio muturreko egoeran dauden emakumeei lagundu besterik ez diela egin nahi. «Gure eskakizuna duela jada 59 urte Pio XII. aita santuak berak ontzat emana da», dio senatariak, eta zehazten du: «amaren bizitza salbatzeko esku hartzen denean, ez da aborturik egiten». UDI alderdian urak harrotuta daude. Hala, senataria alderdiaren konstituzio epaitegiaren aurrera eramatearekin egin dute mehatxu. Alderdi bereko diputatu Gustavo Hasbunek gogor egin du bere alderdikidearen egitasmoaren kontra. Hain justu, haren emazteak bizirik ateratzerik izango ez zuen umeki baten haurdunaldiarekin egin zuen aurrera duela lau urte. «Halako egoera batean lehendabizi pentsatzen duzuna da haurra nola salbatu, ez nola hil». Haren ustez, abortu terapeutikoak eugenesia- ri irekitzen dio atea, eta horregatik dago aurka: «Haurrak bihotzeko arazoak, edo Downen sindromea edo ezintasunen bat duenean, gurasoek abortua egiteko aitzakia izango baitute». Lege egitasmoak Sebastian Piñeraren babesa jasotzen badu, gobernuaren koaliziokideek oposiziora joateko prest daudela diote. Baina Sebastian Piñera Txileko presidenteak ez dio zirrikitu handirik ireki egitasmoari: «Ona da gure gobernuak, gure ministroek, gure idazkariordeek... azken finean gu guztiok beti presente edukitzea gure balioak: hau da, bizitzaren balioa, eta batik bat, jaiotzear dagoenaren bizitza». Abortuari buruzko eztabaida eta, batik bat, abortu terapeutikoaren gaineko ekimenak ez dira berriak Txileko Legebiltzarrarentzat. Azken hogei urteotan behin baino gehiagotan jarri da mahai gainean auzia. Hala, oposizioak bigarren lege egitasmo bat aurkeztu berri du. Demokraziarako Alderdiaren lege egitasmo horrek ez du soilik abortua amaren edo fetuaren osasunaren arabera baimentzea eskatzen; bortxaketa kasuetan ere abortua baimendu dadin eskatzen dute. Bien bitartean, haurdun eta gaixo, ondokoa eskatzen die Claudia Pizarrok legebiltzarkideei: «Eskua bihotzean jarrita, pentsa dezatela zeinen izugarria den haurdunaldiarekin aurrera jarraitzea, jakinda gero zure haurtxoari lur eman beharko diozula». Igandea • 2011ko urtarrilaren 2a 14 Historia Kondairaren mugetan Bainuetxearen gainbehera Canovas del Castilloren hilketa Esteban Garibai historialari arrasatearrak Gezalibarreko iturria aipatu zuen 1567an. Garai horretan Gezalibarren sortzen zen urak dena sendatzen zuen. Mendeetako ospea zuen, harik eta bainuetxe bihurtu zen arte. Baina Canovasen hilketak bide batez, bainuetxearen heriotza ekarri zuen. Hasiera batean, batek baino gehiagok gertatutakoa negoziorako ona izango zela pentsatu zuen. Ikusmina. Oker zegoen. Pixkanakapixkanaka, Santa Agedan bisitarien jaitsiera nabarmena izan zen. Heriotza kaltegarria izan zen negoziorako. Azkenean, jabeek etxea itxi zuten bi enpresak (El Iris eta La Rosa) eraikinak eta lurrak erosi zituzten arte. Bertan, eroetxe bat sortuko zuten, Euskal Herriko lehenengoa. D Canovas del Castilloren hilketa erakusten duten hainbat ilustrazio egin izan dira. BERRIA Presidentea: oporretan eraila Iñaki Egaña 1897ko abuztuaren 8a zen. Bainuetxeko patioan Antonio Canovas egunkari bat irakurtzen ari zen. Zarata bat entzun zuen, eta begiak altxatu zituen. Carlos Iraeta izeneko agure zestoar batek erremusina eskatu zion. Begiak jaitsi berriz eta egunkariari arreta jarriz, zaharraren urratsen oihartzunak aldentzen entzun zituen. Beste zarata bat entzun zuenerako, ez zion ezer pentsatzeko astirik eman. Tiro hotsa. porrak ez dira beti atsedenaldia hartzeko garai. Edo izatekotan eta irakurketa hard bat egin ondoren, atsedenaldi iraunkorra hartzeko tresna izan daitezke. Arrasateko Santa Ageda bainuetxeak ospea zuen. Politikariak, aristokratak, artistak… biltzen ziren bertako geletan, atsedenaldia hartzeko asmoarekin. Santa Agedan, hain zuzen ere, Espainiako presidenteak azken hatsa hartu zuen, 1897an: Antonio Canovas del Castillok. Italiar anarkista gazte batek hiru tiro jaurti zizkion. Hirurak hilkorrak. Aro modernoan Euskal Herrian izandako magnizidio nagusiena da Canovasena. Horren inguruan, ordea, letra gutxi zabaldu dira gure inguruetan. Canovasen ibilbide zakarra izugarria da. Francorekin konparatu nuen behin. Eta ez zen gehiegikeria literarioa izan. Kariben, Katalunian eta Ipar Afrikan hark egindakoa izugarria da. Harrigarria da gaur egun Espainiako eskuindar batzuek horren inguruan duten jarrera. Pertsonaiaren molde politikoak berreskuratu nahi ditu, esaterako, O Aznar Espainiako presidente ohiaren fundazioak: politikagintzan atzerakoiak, ustelkeria mahai guztietan, nazionalismo ultraeskuindarra eta oposizioaren aurka errepresio itzela. Azken gai horrek eman zion Canovasi ezusteko erantzuna: heriotza. 1896ko ekainean, lehergailu baten ondorioz, sarraski erraldoi bat burutu zuten Espainiako polizia indarrek Bartzelonan. Bostehun bat anarkista atxilotu zituzten poliziek, eta, torturatu ondoren, Montjuiceko gotorlekuan gorde zituzten. Atxilotuen artean torturaz hil zirenak gaur egun ez dituzte adituek zehazten, baina asko izan ziren. Zortzi presok heriotza-zigorra jaso zuten. Beste 90 bat erbesteratu egin zituzten Saharako Oued Edhahabera (Urrezko Ibaia, euskaraz). Canovasen gobernuaren jarrera Kuban oso bortitza izan zen, jakina denez. Valeriano Weyler jenerala bidali zuen Espainiako Gobernuak uhartea «baketzeko». Gerra modernoaren lehenengo aztarnak Kuban aurki daitezke. Baita Hitlerrek XX. mendean zabaldutako ideia ero horien ezaugarriak ere. Kubako gerran hildakoen kopurua 1936koan hildakoen berdina izango zen. Anarkistek? Kubatarrek? Nork jarri zuen Canovas fusilaren puntan? Michele Angiolillo Lombardi italiar gaztea Londresera heldu zen. Anarkistekin eta kubatarrekin elkartu omen zen han. Londresetik, Angiolillo Espainiako hiriburura iritsi zen, 1897ko udan. «Non dago Canovas?», galdetu omen zuen. Egunkariek argitu zioten zalantza: oporretan, Euskal Herriko bainuetxe batean, Araba eta Gipuzkoako mugaren artean, Gezalibar iturriaren gainetik sortutako etxean. Espainia eta Frantziaren arteko mugara zihoan trena hartu zuen Angiolillok. Zumarragako geltokian jaitsi, eta Santa Agedara abiatu zen, gurdiz. Eta nortasuna aldatu zuen: Emilio Rinaldi, liburu saltzaile eta Il Popolo egunkariko kazetari bihurtu zen. Bertan gela bat hartu zuen. 1897. urteko abuztuaren 8a zen. Bainuetxeko patioan Canovas egunkari bat irakurtzen ari zen. Zarata bat entzun zuen, eta begiak altxatu zituen. Carlos Iraeta izeneko agure zestoar batek erremusina eskatu zion. Begiak jaitsi berriz eta egunkariari arreta jarriz, zaharraren urratsen oihartzunak aldentzen entzun zituen. Beste zarata bat entzun zuenerako ez zion ezer pentsatzeko astirik eman. Tiro hotsa. Buruan. Jaiki zen, makina balitz bezala. Baina erortzeko. Bularrean jaso zuen bigarren tiroa, eta bizkarretik atera zitzaion. Bizkarretik, hain zuzen ere, jaso zuen hirugarren eta azken tiroa. Hiltzailea ez zen mugitu ere egin. Hilotzaren ondoan gelditu zen Angiolillo. Kubatarren eta anarkisten mendekuaren zaporea dastatzen. Canovasen heriotza eta Angiolilloren atxiloketa tximistak balira bezala zabaldu ziren Europara. Madrilen, betidanik literatoak kazetariak baino lehenago, egunkariek Canovasen ahoan jarri zituzten bota ez zituen hitzak: «Hiltzaile! Gora Espainia!». Gobernuak ezeztatu egin zuen presidentearen oihua. Agian, zabaldu nahi zutelako defendatzeko aukerarik izan gabe, lo hartuko balu bezala etorri zitzaiola heriotza. Beste egunkari batean, Angiolilloren eta Canovasen emaztearen arteko elkarrizketa aipatu zuten. Egia? Auskalo. «Zu errespetatzen zaitut, emakume zintzoa zarelako. Nik egin behar nuena egin dut. Montjuiceko kideak mendekatu ditut», esan omen zuen italiarrak. Angiolillo Bergarako espetxera eraman zuten. Eta bertan epaitu. Hamabi egun pasa ziren Santa Agedako bainuetxeko hilketatik italiar anarkista hil zutenera. Heriotzaren argazkiak egin zituen argazkilari katalan batek. Espainiako exekuzio baten lehenengoak. Gaur egun, Angiolillo egondako ziega Bergarako gaztetxeko gela bat da. Haren pistola Arabako Foru Aldundiak erosi zuen. 2011ko urtarrilaren 2a • Igandea Iritzia 15 Estilo ariketak Serio Demonioren erredakzio nagusian —Goñi Tabernan, esan nahi baita— jakin ahal izan dugunez, estilo arazoak dira The Organization-en agiriaren atzerapena eragin dutenak, edo eragiten ari direnak —beste behin ere, lerrook idazterakoan ezin jakin argitaratzen direnerako ditxosozko agiria kalean izanen denetz—. Are gehiago, hiru estilo ezberdinetan idatziriko agiri zirriborroak eskuratu ahal izan ditugu. Serio demonio Juan Kruz Lakasta eta Zaldieroa [email protected] Agiria,Bernardo Atxagaren estiloan Agiria,Kirmen Uriberen estiloan Agiria,Anjel Lertxundiren estiloan Desagertzen ari den mundu baten azken ordezkariak gara, Virgilioren nekazari zoriontsuen mundua nola, hala desagertzen ari baita euskal gudari askatzaileen mundua ere, abiada gero eta azkarragoan, atzerabiderik gabe. Gure gurasoek, gure aiton-amonek, gure aiton amonen gurasoek eta guk geuk, guztiok ezagutu izan dugu gerra euskal paisaiaren parte moduan, gizaldiak elkar lotu dituen gerra katearen poderioz: karlistadak, 36ko gerra, gure gerra. Baina Euskal Herria Euskal Hiri bilakatzen ari den honetan, gure paisaia berrian jada ez dago tokirik halako atabismoentzat. Gainera, gure Euskal Hiri txiki honekin batera, mundu osoa aldatzen ari da: Europa zaharrean, gurea da azken talde armatua; eta Hego Amerikan, gerrillari bizardunek aspaldi zuritu zituzten bizarrak eta diskurtsoa, agintari gorbatadun eta ezin zuriago bilakatzeko. 2004ko martxoaren 11n, mundu zabala guri begira jarri zenean, horrek borroka armatuak utzitako gauzen inbentarioa egitea eskatu zigunean, guri zerbait hautsi zitzaigukean bihotzean, KRA. Haustura horren ondorioa da orain tregua aldebakarreko, iraunkor eta egiaztagarria iragartzea. Armak lurperatuko ditugu eta, haiekin batera, pospolo kaxetan gordeta, orain arte asko erabili ditugun eta sarri apenas erabiliko diren hitzak: iraultza zerga, talde, ekintza, zulo... Ukrainan egitekoa zen nazioarteko agiri-idazle sinposio batera nindoan. Lufthansako mahaian maleta fakturatzen nuen bitartean, Albaniako agiri-idazle batekin egin nuen topo. Elkarrekin gerturatu ginen aireportuko kafetegira. Kafetegia eguerdiko eguzkiak hartua zuen. Eguzki izpiak sartzen ziren kristalezko leiho garaietatik. Urrezko malutak nabari ziren airean. Urrezko maluta horien pean, Albaniako agiri-idazleak esan zidan nekatu itxura nuela. Nik ezer galdetu gabe, gaineratu zuen albanieraz su-eten armepushim esaten dutela. Literalki, arma-atseden esan nahi du. Une horretan jabetu nintzen armak utzi eta atseden hartzeko garaia zela. Ondarroako garai bateko marinel zaharrei legez, guri ere heldu zaigu kaira behin betiko itzultzeko ordua. Armek, guk, denok atsedena behar dugu. Kafetegi hartan bertan hasi nintzen idazten su-eten aldebakarreko, iraunkor eta egiaztagarria iragartzeko agiri hau, Euskal Herri osora itxaropenaren urrezko malutak barreiatzeko asmoz. «Habia egin deneko txoria hilda», hala esaten dugu gurean, zerbait prest dagoenean hondatzen denean. Ez dugu halakorik gertatzerik nahi. Habia, gogoeta eginda dago ezker abertzalearen baitan armak uzteari doakionez, eta ez dugu denbora pasatzen utziz aukera usteltzen, txoria hiltzen utzi nahi. «Ezjakinak dena du argi, jakintsuak dena du zalantza eta gogoetagai», halaxe zioen Aristotelesek, eta guk jakintsuen moduan jokatu nahi izan dugu, borroka armatuaren balioa beti ziurtzat eman gabe, haren inguruko dudak aztertuz. Euskararen altxor-kutxan harri bitxiak ugari direnez, bada gurean maiz erabiltzen dugun beste esaldi bat: «Bagoaz, hankekin behea joaz». Eguneroko martxa adierazteko, jardunari jardun egindako lanaren garrantzia markatzen dugu horrekin. Eta iruditzen zaigu Euskal Herrian badugula behea —errealitatea— hankekin joz aurrera egiteko garaia. Beraz, txoriak txioka segi dezan, armak tiro pun egiteari utzi behar. Beste modu batean adierazita, menia aldebakarreko, iraunkor eta egiaztagarria iragarri nahi dugu. Kafkak zioen bezala, «munduaren eta zeure arteko gerran, beti munduaren alde egin behar». Igandea • 2011ko urtarrilaren 2a 16 Begia Bat, bi, hiru urrats… Ainara Gorostitzu Eta etzan. Bat, bi, hiru urrats eta etzan. Bi hilabetez. Bat, bi, hiru urrats eta etzan. Zerk bultzatu ote zituen hiru tibetar hauek, eskuak oin, erromes errepidera? Neure burutik soilik pentsatzen ahal eta gurari itzelezkoa edo bekatu larria dute atzetik. Ez, neure buruak ere ezetz diost atoan: inor hala ibiltzera, hala makurtzera behartuko duen ezer ez dagoela, ez bada norbera. Bat, bi, hiru urrats eta etzan. Bi hilabetez, Lasa helmuga. Norbera xede. Bakea helburu, norberekikoa eta hurkoarekikoa. Isiltasuna bidaide. Bat, bi, hiru urrats eta etzan. Mantra gisa funtziona dezake. Baina lan-erritmoa markatzen duen makinaren zarata ere izan liteke, ezta? Bat, bi, hiru urrats eta etzan. Askabidea eta katea. Askabide ala kate, norbera izatea helburu? Budista tibetarrak Lasara bidean erromes. Hiru urratsetik behin lurrean etzaten dira. 2010-12-21. EFE / GUO XIN. [email protected] 2011ko urtarrilaren 2a • Igandea Begia 17 Igandea • 2011ko urtarrilaren 2a 18 Denbora-pasa BagaBiga Hitz gurutzatuak 1 2 3 4 7 5 6 8 Goitik behera 1. ... naiz, hau da, nabil. 2. ... egin, alde egin. 3. Apostu, trabes. 4. Aproposeko aukera edo egokiera. 5. Jakinarazi. 6. Hirurogei segundoan luzatzen den denbora-tarte. 12. Aholku eman. 14. Garraztu, mingostu. 16. Zerrikumea zerri edo urde bilakatu. 18. Ipar Euskal Herrian, adore, sasoi edo kemen. 19. Itxi, hertsi. 21. Euskaldunen leinu baina lurralde eskoziarretan dioten moduan. 9 10 11 12 13 14 Ezker-eskuin 7. Lapurreta, baina Oihenartek esango zion moduan. 8. Zerriak zaintzea du lanbide. 9. Ipar Euskal Herrian, haatik, halaz ere. 10. Autobus mota berezia. 11. Manitas de platak jotzen zuen. 13. Elefantearen arbaso iletsu eta letagin handi. 15. Erraz sutzen da. 17. Ipar Euskal Herrian, irmo eta ausart. 20. Eduki daitekeenaren neurria. 21. Karrika. 22. Belarrien hantura. 23. Traineruen esprinta. 15 16 17 18 19 20 21 22 23 Zazpi aldeak Sudoku gaitza Alejandro de Loarte (Sukaldean) Sudokuzale porrokatuen gustuko jokoa dakarkizuegu ostera. Klasiko bat da, badakizue, 9 x 9 laukiko bederatzi karratu dituzten taula horietakoa, baina molde honetako jokoen merkatuan, munduko azoka zabalean, inoiz prestatu direnetan zailenetakoa, horrelakoxeak nahi baitituzte gure sudokuzale aseezinek. Ezetz ordu erdian asmatu. Eta ordubetean? Tira, ba... 3 1 4 5 6 4 3 6 2 7 9 5 9 7 8 7 2 6 7 9 6 2 2 6 8 1 2011ko urtarrilaren 2a • Igandea Denbora-pasa 19 BagaBiga pMusikagile barrokoak: Hitz gezidunak GIPUZKOAN, ▼ BAGARA EGOTZIA, BOTEA ▼ ▼ ▼ EZPALARTA FRANTZIAKO ▼ DEPARTAMENTU SEMEAREN ARREBA ▼ EZ DIRUDI * ARCANGELLO ... SEBASTIAN ... ZULOAREN ERDIAN ▼ ▼ p HENRY p FRANÇOIS LAWRENTZIOA ... ▼ ▼ p JOHANN ▼ ▼ .... BAT GEHI BAT ▼ ▼ ERRAZ GOIBELTZEN DA AUSTRALIA BOROA UNIBERTSITATEAREN ATALA INGELESEZ, GORRI ▼ ▼ ▼ HEGAZTI BELTZA ARRAIN TXIKI DUELA 24 ORDU ▼ ▼ ▼ ▼ SEHASKA RÖNTGEN ▼ ERROMATARREN BIDE INTSEKTU MOTA 500 ▼ p GEORG FRIE- ▼ DRICH ... MEATZEA BATEKOA 50 ▼ ▼ ▼ ▼ MEMORIA UNITATEA ▼ ▼ PL.,MUSIKA TRESNA ▼ ▼ MULTZO LILIAK ▼ KATUAREN OIHU NEPTUNIOA ▼ ZANGOAREN ATALA GONA,BOKALIK GABE ▼ ▼ ▼ ▼ ▼ ▼ NAIZEN HONEK ▼ GASTEIZKO HERRIXKA PATU ▼ ▼ NAHASTURA TRINKO SUKALDEKO ONTZIA ▼ ARTAZI HANDIA EZ EME ▼ ARABAKO MENDATEA NEKADURA LISKARREAN ▼ ▼ ▼ ▼ HARRIA, HAITZA GALDETZAILE BAT ABUZTU LUCIO ... ▼ BOKALA ▼ ▼ ▼ ▼ SINDIKATU ABERTZALEA p ANTONIO p CLAUDIO KONTSONANTEA EZ HOTZ, EZ EPEL ▼ ▼ ▼ ... MARINELEN ZERRENDA ▼ GEHIEGI, LARREGI BIHI, GARAU ITZULIA, JIRA MUSIKA NOTA PORTUGALGO HIRIA ▼ SEXU EME FOSFOROA ARTSENIKOA ▼ ▼ ▼ ▼ ▼ ▼ ▼ IRAKITEN ARI DA INGALATERRAKO HIRIA ▼ ▼ ... p TOMASO ▼ BEGIRADAK LARRAUNGO HERRIXKA ▼ ▼ ▼ ALEMANIAKO HIRIBURUA Hitz kateatuak ▼ Erantzunak B B A G E R A C O R E L L I O U R L K A S O B A R K A G R A 6 hizki Aktibo Iaioak Iribas Olerti 3 hizki Ane Aos Atx Izi Kui Sei M Z O I K Z O A K I A L A M E N A 7 hizki Bastart Erituak Irudiko Kurioso 4 hizki Atoi Bang Izar Jaia Luxo Miau Sano Zaie M O N T E V E R D I 8 hizki Alhapide Asegarri Eskumiku Ibilbide Imitatua Kreazioa Solfeoak Trujillo A L L R A B A Z A A O R I N D A O N J 9 hizki Eragabeki Errekatxo Sutzarrak Usaingabe 5 hizki Arran Broma Ikono Iurre Izate Laira Sarri Sasoi Urkia Usuki Xokoa Zerba F A K U L T A T E A 11 hizki Argitaldari Frantximant A T X ▼ 13 hizki Kontabilitate Sekulakotasun G C E O R U S P E R R O I L N O H B A K J O Diagraman koka itzazu ondoko hitz hauek: BOKALA KONTSONANTEA ▼ ▼ ▼ ▼ ▼ ▼ JOAN-ETORRIA POTASIOA ▼ KONTSONANTEA O A H P I B E L I N D A U S A B E Z O R E P O R A K U A ▼ MODAREN ERDIAN O T A Z U ▼ SUARI DARIO D A G O N I L BOKALA ADI EZAZU! B D I R A A L K E I M L I A K U OXIGENOA A A L L B I V I V N E Z O R N P B I O O K A L MATEMATIKAREN ADARRA ▼ ALDERANTZIZ, JIPOITU Igandea • 2011ko urtarrilaren 2a 20 Kioskoa Egitura berria 2011ko urtarrilaren 2a [email protected] Zigor Aldama Shanghai i mila eta zortzia II. Mundu Gerraz geroztik izandako krisi ekonomikorik okerrenaren urtea izan zen. Ez ordea mundu guztian. Txinak bere diru kutxa ireki zuen, eta 420.000 milioi euro sartu zituen barne produktu gordina %8tik gora hazi ahal izateko. Pekingo olinpiar jokoak ospatu zituen, eta Alemaniari munduko ekonomiaren brontzezko medaila kendu zion. 2009. urtea langabeziaren urte gisa gogoratuko dute. Salbuespen batzuekin. Txinak 11 milioi lanpostu sortu zituen, eta langabezia tasa %5 azpitik eduki zuen. 2010. urtea, berriz, amaitu da frogatuz botere tradizionalak desegiten doazela Txina buru duen Ekialdearen begien bistan. Asiako erraldoiak Japonia gainditu eta zilarrezko medaila zintzilikatu du. Orain, duen garrantzi demografikoagatik dagokion lekuaren bila doa, urrearen bila. Aurreikuspenak betetzen badira, munduko potentzia ekonomiko nagusia izango da Txina 2025 eta 2030 artean. Halere, dagoeneko lortu du postu hori hainbat aldagaitan, eta nazioartean zenbateko pisua duen erakutsi du. Onerako eta txarrerako, yin eta yang bezala. Diru erreserba gehien pilatu duen herrialdea da. Urrian 2,6 bilioi dolar inguru zituen —1,9 bilioi euro—, eta, horri esker, kanpo zorraren erosle nagusietako bat bihurtu da. Hain zuzen, Txinaren esku-hartzeak arnasa eman dio euroari. Abendu erdialdera, Europako zorra erosten jarraitzeko asmoa agertu zuen, eta horrek konfiantza eman dio Europako Batasunari. Sinesgaitza dirudi egoerak, kontuan hartuta orain hamarkada bat Espainiaren antzeko pisu ekonomikoa zuela. Denbora azkarrago doa Txinan. Enpresak dira horren isla. Likidezia soberakinek mesede egin diete, eta erosketa garrantzitsuak egin ahal izan dituzte; besteak beste, Geelyk Volvo eskuratu du. Egoerak buelta eman du: orain, Txina ez dabil nazioarteko inbertsioen bila, munduak behar ditu Txinako yuanak. Haren balioak botere zentralaren kontrolpean jarraitzen du, nazioarteak oihuka jarraitu arren. Argi utzi zuen Jose Montilla Generalitateko presidente ohiak. Hefeira joan zen, B Historiako etxerik garestiena dagoen auzoa, Hong Kongen. Etxebizitzen burbuila ez dela lehertu erakusten du. ZIGOR ALDAMA Txinaren mendea orain hasiko da Munduko bigarren potentzia eta hazkundean liderra da. Asiako erraldoiak teknologia eta ezagutza arloan ere erreferente izan nahi du orain.Dragoi erraldoiaren garapenaren hirugarren fasea da. (Hurrengo orrialdean jarraitzen du) Egitura • 2011ko urtarrilaren 2a 22 Txina (Aurreko orrialdetik dator) Cheryk Europako lehen auto lantegia Katalunian jar zezala eskatzera. Burumakur itzuli behar izan zuen, eta hauteskundeetan belarrondokoa jaso zuen. Antzeko zerbait gertatzen da lan aukerekin. Txinako milaka emigratzaile itzuli egin dira, nazioartean jasotako esperientziarekin «munduko fabrika»-ko produktuei gainbalioa emateko. Herrialdeak dagoeneko kendu du dena ehunean etiketa. Wingroup Mondragonen kooperatiba ixterarekin ikusi da hori. Merke ekoitzi eta Europara esportatzeko estrategiak kanpaiak jotzeko balio izan zion hasieran. Alabaina, irabazi marjina txikiek eta Shanghai inguruetako kostuen igoerak bideragarritasuna kendu diote proiektuari. Txina da dagoeneko I+G arloan gehien inbertitzen duen laugarren herrialdea, eta horren eragina argi ikusten da teknologiarik aurreratuenetako sektoreetan. Haiek bakarrik dituzte gaur egun kenkari fiskalak, orain hamar urte industria astuna erakarri eta teknologien transferentzia sustatzeko balio izan zutenak. Iman bat ere bada herrialdea Europako eta AEBetako langabezia endemikotik ihesi dabiltzan gazteentzat. «Txinako ametsa» sortu da Amerikakoaren gainbeheraren ondoren. Tradizionalki ospatzen ez badira ere, Gabonak aukera ezin hobea dira kontsumorako. ALBERT OLIVE / EFE Ingurumena,larri Alabaina, ingurumenak amesgaiztoa bizi du. 2010ak baieztatu du Txina dela munduko energia kontsumitzailerik handiena. Kontuan hartuta 1.400 milioi biztanle dituela, ez da harritzekoa, baina naturarentzat hondamena da. Mendebaldekoarekin konparatuta, biztanleria oraindik urrun dago isurketa kutsatzaileen arloan, lau eta bateko ratioarekin, baina Txina bihurtu da karbono dioxidoaren iturri nagusi. Gainera, ez dio kutsadurari mugarik jarri nahi, hazkundea geratuko duen beldur. 2010ean, %9 haziko da ekonomia. Horrek zilegitasuna ematen dio Alderdi Komunistari, eta gizartearen atsekabea lehertzea oztopatzen du. Inflazioa burukomin bihurtu zaio Pekingo Gobernuari. Azaroan%5eko maila gainditu zuen, hasieran uste baino bi puntu gehiago, eta abenduan ere bide beretik jarraituko du ia ziur. Bertako komunikabideek egindako inkesten arabera, prezioak dira txinatarren kezka nagusi. «Gizartearen parte txiki bat den elite bat badago, inflazioak inporta ez diona, are gehiago, inflazioaz baliatzen dena etxeen eta elikagaien espekulazioan aritzeko», dio Xu Anqui Shanghaiko Fudan unibertsitateko soziologoak. «Haatik, biztanleen gehiengoarentzat lepoan ezarritako soka bat da». Fruta bezala- Txinaren indarra Pudong-en ikusten da. ZIGOR ALDAMA ko jakiak %28 garestitu dira aurten, eta arrautza eta olioa ere %15 inguru igo dira. Egoera gerarazteko, Txinako buruzagiek dianaren erdian jarri dituzte espekulatzaileak. Hilabe- Txina ez dabil nazioarteko inbertsio bila, munduak behar ditu Txinako yuanak Txinak ez dio mugarik jarri nahi kutsadurari, hazkundea geratuko duen beldur te honetan indarrean jarriko den araudiaren arabera, janariaren manipulazioa garesti ordainduko da; bost milioi yuan, zehazki —560.000 euro—. Bankuek drainatu egin beharko dute egoerari mesede egiten dion likidezia soberakina. Interes tasak igo dituzte, hirugarren etxebizitzarako maileguak galarazi eta, bigarren etxeen kasuan, %50eko gordailua eskatu eskudirutan. Murrizketa gehiago espero dira orain. Maileguen balioak azarorako gainditu zuen 2010erako aurreikusitako kopuru osoa. Ekonomikoki zailtasunak dituen masa gorabehera, erdiko klasea da neurririk gabe hazten ari den merkatu bakarra. Adibide bat: 2009an, hamar milioi auto saldu ziren; historian lehen aldiz, AEBetan baino gehiago. 2010ean kopuru hori 18 milioira igo dela diote. Pekinen bakarrik, egunero bi mila auto saldu dituzte, eta kopuru hori goiko mugatik urrun dago oraindik. 2025era arte salmentek oraindik gorantz egitea espero da, eta, ordurako, 30 milioi auto salduko dituzte urtean. Horren alde iluna autoz betetako Txinako kaleetan ikusten da, hainbeste gurpilentzat asfalto faltan. Ehunka tona zabor egoten dira pilatuta Guiyuko kaleetan. ZIGOR ALDAMA Bien bitartean, klase handiko jendea da luxuzko marken salbagerrikoa. Sektoreko marka nagusiek hedapen beldurgarria hasi dute, eta Zararen moduko enpresek Txinari esker izan dituzte 2009an hamar milioi auto saldu zituzten; lehen aldiz, AEBetan baino gehiago Txinatarren turismoa lehentasun bihurtu da munduko turismo gune nagusientzat emaitza onak 2010ean. Jet set-ei dagokienez, diamanteen bigarren merkatu bilakatu dute Txina, eta urrearen aurrenekoa. Izenaren jabe ari dira egiten: hegazkin pribatuen kopurua aparra bezala doa gora. Lurretik gertuen dagoen aire eremua liberali- zatuko dute, eta hegazkin ekoizleek gogor txalotu dute erabakia. Oraindik ez daukate bertako konpetentziari aurre egin beharrik, eta Airbusek eta Boeing-ek belarriak ikusten dizkiote dragoiari. Bi konpainiek ez dute iritzi bera dute, ordea, herrialdeak behar duen produktuaren gainean. A-380 bezalako aparailu handien aldekoa da Airbus; erdi mailako gaitasuna duten hegazkinen aldeko apustua egiten du Boeingek, B787 bezalakoen aldekoa. Hala ere, biak bat datoz eskaerak urtero %20 eta %25 artean haziko direla. Horrek esan nahi du hogei urte baino gutxiagoan bi mila hegazkin inguru beharko direla, hirukoiztu egingo dela gaur egungo flota, alegia. Hori dela eta, Airbusek dagoeneko jarri du muntatze lantegi bat Tianjinen. Handik atera zen iaz Txinan muntatutako aurreneko A-320a. Boeingek ikerketa zentroak ireki ditu hainbat hiritan. 2011ko urtarrilaren 2a • Egitura Txina23 Merkatu propioak ematen dituen aukerez baliatzeko ordua dela jakitun,Txinak ere ez du alferrik galdu nahi fruituak jasotzeko aukera. Atzerrian ere hasi nahi du urratsak egiten. Hori egin du Comac konpainiak. Irismen ertaineko ARJ-21 aireontzia ekoizten ari da, eta C919 irismen handiko ibilgailua diseinatzen. Batak zein besteak lehiakideek baino prezio merkeagoa izango dute, eta eskaerak dagoeneko hasi dira iristen, ez bertako aire konpainietatik bakarrik, baita garapen bidean diren herrialdeetatik ere. Txinako teknologia, agian, ez da hain fidagarria, baina bai ekonomikoagoa, eta iraultza ari da eragiten Afrikako, Asiako eta Latinoamerikako hainbat tokitan. Kostu txikiko hozkailuak iristen dira Kanbodiara, astoak ordezkatzen dituzten motoak Palestinara edo Kubara, eta ekoizpen maila handitzen duten traktoreak Nigeriara. Orain, hegazkinak eta trenak. Hartu eta eman Krisi ekonomikoak ekarri du Txinaren lehen ofentsiba politikoekonomikoa garapen bidean diren lekuetan. Botere tradizionalak axolagabe agertu direnean, Asiako erraldoiak neokolonizazioaren erreleboa hartu du. Baliabideen lapurretara ohituta dauden hiru kontinenteren arabera, ezberdintasuna zera da, Txinak hartu egiten duela, baina baita utzi ere. Indotxina da adibide bat. Frantziaren esku egon zen, eta oraindik ez dago taxuzko errepiderik, ezta trenbide sarerik ere,Vietnamen salbu. Txina, ordea, abiadura handiko linea bat egiten ari da, herrialde horiek Pekinekin lotzeko. Arrazoia argi dago: Txinak merkantziak azkar eta seguru eman behar ditu, eta biztanleria ere irabazle aterako da. Gauza bera gertatzen da Afrikan ere. Asiako erraldoiak lehengaiak hartzen ditu handik, Mendebaldeak mendeetan egin duen bezala. Horren truke, Txinako enpresek era guztietako azpiegiturak eraikitzen dituzte. Ez betoizkoak bakarrik, baita zerbitzuenak ere. Afrikako hainbat zerbitzu konpainia kudeaketari buruzko ezagutza ari dira jasotzen Txinakoetatik. Txinako dirua ez da nazioartean leku bila dabilen bakarra. Herritarrek ere bidaiatzeko zaletasuna hartu dute. Txinatarren turismoa lehentasun bilakatu da munduko turismo eremu nagusientzat, eta alderantziz. Lehen aldiz, Espainiako baino bisitari gehiago jaso ditu herrialdeak, eta Turismoaren Nazioarteko Erakundearen arabera, hamar urte baino gutxiagoan Txina izango da bidaiari gehien jaso eta emango dituen herrialdea. Bi dantzari, maiatzetik urrira bitartean egindako Expoan dantzan. ZIGOR ALDAMA Erraldoiaren ate pisutsuak Txinako merkatuan arrakasta izan ahal izateko, gero eta ahalegin handiagoa egin behar izaten dute atzerriko enpresek. Z.Aldama Shanghai Maiatzetik urrira bitartean egindako Shanghaiko Expoak erakutsi du Txinak munduarekiko zenbateko erakarmen gaitasuna duen. Inoizko handiena eta bisitatuena izan da, eta 190 herrialdeek eta erakunde parte-hartzaileek inoiz baino diru gehiago inbertitu dute. Bilbok ere toki propioa izan du munduko urbanismorik onena erakusteko aukeratutako 50 hirien artean. Iñaki Azkuna alkateak aitortu duenez, «garrantzitsuena gure enpresei ateak irekitzea eta Txinako turistak erakartzea da, etorkizuna ordezkatzen dutelako». 1,2 milioi txinatar pasatu dira Bizkaiko hiriburuaren erakusmahaitik, eta herrialdearen finantza erdigunean hazia ereiten jarraitzeko asmoa erakutsi du «epe ertain eta luzean» fruitua jasotzeko. Txinan FITURen parekoa den azokan parte hartu du. Bilbok ordezkaritza propioa izan du. «Guggenheim da ikurra, Bilbo marka eta Euskadi eskaintza turistikoari zentzu zabalagoa ematen dion kalitatezko lehengaia», gaineratu du Isabel Sanchez turismo zinegotziak. Espainiak turismorako duen irudi ona ez da zehazki enpresek bilatzen dutena. Dilema baten aurrean daude: ea komeni den herrialdearen marka bereiziak sortzea, industria eta teknologia karga handiagoarekin, Kataluniaren eta Euskadiren kasua izan daitekeen moduan. Indarrak batuta,hobeto Joaquin Serra Natura Bisse-ko presidenteordea da. Marka hori Txinako luxuzko hotel eta spaetan zentratu da, eta logotipoan bertan argi uzten du nongoa den: Bartzelonakoa. «Ikusi genuen gure lehiakideak Paris edo Frantzia jartzen zuela eta aurrenekoak izan ginen hiriaren izena erabiltzen». Horrek ez du esan nahi ezinbestean Espainiatik bereizitako marka bat sortu behar denik. «Markak sortu behar ditugu kalitatezko produktuen bidez. Herrialdearekin berdin. Lema bat dugu: azkar joan nahi baduzu, joan bakarrik; urrutira iritsi nahi baduzu, joan taldean.Txinan, indarrak batu behar ditugu». Izan ere, merkatua gainezka eginda dago, eta ez dago lehengo mauketarako aukerarik. Nola egin mokadu bat da enpresen buruhaustea. «Gizartearen goiko partetik hasi behar da, izenari prestigioa ematen diotelako, eta txinatarrak zoratu egiten direlako markekin. Gero merkatua irekiz joan daiteke. Horregatik, hasteko, Shanghaiko luxuzko merkataritza gune batean koka- ‘‘ Ezinbestekoa da merkatu nitxoa aurkitzea eta etorri aurretik etxeko lanak egitea» IÑIGO MENDIBURU Igeo aholkularitza enpresako bazkidea tu gara», dio Sergi Pastor Scalextriceko zuzendari nagusiak. Berdina egiten dute Mangok eta Zarak ere. Txinatar kontsumitzaileak helburu dituzten enpresak berez euren merkatuetan aritzen diren segmentuen gainetik kokatzen dira. Eta funtzionatzen du. «Itsu-itsuan sinesten dugu Txinan, ia ez du nabaritu krisia. Zalantzarik gabe munduko lehen merkatua da», azaldu du Xavier Gibert Mango- ren Txina eta Japoniako hedapen arduradunak. «2009an, frankizien eta lokal propioen artean, 25 denda ireki genituen. 2010ean ehun izango dira. 2011n 170 saltoki berri izatea espero dugu, eta handik aurrera, urtean 200 gehiago irekitzea. Herrialdean gutxienez 700 denda izateko potentziala dugula uste dugu». Pekinen, gaur egun, hogei saltoki dituzte, eta Giberten esanetan, 50 gehiagorentzat merkatua dute. Arrakasta horren kontrako muturrean enpresa ertain eta txikiek bizi duten errealitatea dago. «Hemen tamainak garrantzi handia du», dio Natxo Artamendi institutu hispano-txinatarreko zuzendariak. Marka txikiek finantziazio eta giza baliabideen arloan dituzten zailtasunek arrakastarako aukera guztiak zapuzten dituztela uste du. «Merkatu nitxoa aurkitzea eta etorri aurretik etxeko lanak egitea ezinbestekoa da», gaineratu du Iñigo Mendiburu Txinan ibilbide handiena duen euskaldunetako batek, Igeo aholkularitza enpresako bazkideak. «Oraindik badaude aukerak herrialdean, eta horren adibide da proiektu kopuruak gora jarraitzen duela». Hala ere, ez dago zalantzarik. Txinako ateek gero eta gehiago pisatzen dute eta esfortzu handiagoa egin behar da irekitzeko. Egitura • 2011ko urtarrilaren 2a 24 Hitz bitan Bakarrizketan Espioiak bankuetan Kafe garestia Jakes Goikoetxea 1 Zer erabaki du Alemaniako Gobernuak? Finantza erakundeek bezeroei eskaintzen dizkieten zerbitzuak eta produktuak ikertzea, bezero plantak egingo dituzten ikertzaileen bitartez. Finantza eta Kontsumo ministerioek hartu dute erabakia. 2 Zer ikertuko dute? Eskaintzen duten zerbitzu orokorra bai, baina batez ere finantza aholkularien jokabidea: ea inbertsio produktuei buruzko azalpen garbiak ematen dituzten, eta ea Balio Merkatuen Legea betetzen duten. Produktuen baldintza orokorretatik harago joan nahi du. 3 Noiz jarriko dute ekimena abian? Urtearen erdirako. 4 Zerk bultzatu ditu halako neurria hartzera? Bezeroek eta kontsumitzaileen elkarteek finantza erakundeen zerbitzuei buruz duten iritzi txarrak. Iritzi horiek islatu dituzte ikerketa pribatuek. 5 Zer diote ikerketek? Stiftunt Warentest kontsumitzaileen elkarteak 21 finantza erakunde aztertu zituen iazko udan. 146 informazio eskaera egin zizkieten. Sei finantza erakundek kalifikaziorik txarrena lortu zuten, «eskasa». Gainerakoetatik inor ez zen iritsi «ona» edo «oso ona» kalifikazioetara. Hamabik emandako zerbitzua «egokia» izan zen, eta hiruk eskainitakoa «balekoa». 6 Emaitza fidagarriak al dira? Finantza erakundeek zalantzan jarri zituzten, Stiftunt Warentestek ez duelako jakinarazten azterketak nork egiten dituzten. Dena den, urte askotako eskarmentua eta izen ona duen erakundea da. 7 Finantza erakundeek zigorrak jasoko al dituzte? Ilse Aigner Kontsumo ministroak ez du zehaztasunik eman horri buruz, ez eta ekimenaren aurrekontuari buruz ere. «Legeak eraginkorrak dira bakarrik norbaitek betearazten baditu», esan du Aignerrek. «Azterketak zabalduko ditugu, kontsumitzaileen onerako». Asteko gaia Jakes Goikoetxea M iguel Sebastian Espainiako Industria ministroak kafearekin itzali nahi izan du argindarraren prezioaren igoera historikoarekin sortu duten sua. Igoera, %9,8koa, herritar bakoitzarentzat hilean «kafe bat hartzea baino pixka bat gehiago» baino ez dela esan du. Konparaketa kaskarra, desegokia eta okerra 28 urteko igoerarik handiena jasan behar duten herritarrentzat. Espainiako Gobernuaren arabera, igoera 3,2 eurokoa izango da hilean, 38,4 urtean; Facua kontsumitzaileen elkartearen iritziz, berriz, 6,77 euro gehiago hilean eta 80 euro pasatxo urtean. Sebastianen kafeaz gain, laranja zukua eta croissanta ere sartzen dira, beraz, igoeran. Izan ere, Espainiako Gobernuko ordezkariek kafearen prezioari buruz hitz egiten dutenean hanka sartzen dute. Gogoratzen Jose Luis Rodriguez Zapatero Espainiako Gobernuko presidenteak 2007an, telebistan, herritar baten galderari erantzunez, nola utzi zuen agerian ez zekiela zenbat balio zuen kafe batek? 0,80 zentimo balio zituela esan zuen. Espainian Sebastianen zain zeuden, argindarraren igoera nola zuritzen zuen jakiteko, eta asteazkenean botatakoaren ostean, honezkero belarriak gorritu zaizkio entzun behar izan dituenak entzunda. Baina kafearen adibidea adierazgarria izan daiteke, ziurrenik dagoeneko hainbat herritarrek uko egin behar izan baitiote egunero kalean hartzen zuten kafeari, krisiaren ondorioei aurre egin ahal iza- teko. Hala ere, argindarrari ezin diote uko egin. Egia da Espainiako gobernuak bata bestearen atzetik atzeratzen joan direla energiaren fakturan sortzen ari zen zuloari, hau da, tarifa defizitari aurre egiteko ordua. Argindarragatik ordaintzen denak ez baitu ordaintzen sortzea kostatzen dena. Argindar konpainiekin pilatutako zorra 20.000 milioi euro ingurukoa da. Mariano Raxoi PPko idazkari nagusiak harro esan du PPren gobernuen garaian argindarraren prezioa jaitsi egiten zela. Bai, baina jaitsieraren faktura etorkizuneko belaunaldiei pasatzearen kontura. Nahas-mahasa fakturan. Argindarraren fakturaren banaketa aztertuz gero, kafea guztientzat formula erabili dute. Nahas-mahas izugarria da. Badaude gobernuak kontrola ezin ditzakeen faktoreak; petrolioa garestitzea, esaterako. Baina fakturan pisu nabarmena dute gobernuaren erabakiek, Espainiako ikatzari eta energia berriztagarriei emandako laguntzek, esaterako. Laguntza oparoak, energia berriztagarrietan espekulazio burbuila eta iruzurra eragin dutenak, energia berriztagarrien aldeko apustu serio eta ordenatua baino gehiago. Eta oraindik fakturan ordaintzen ari gara argindar enpresei bertan behera geratu ziren zentral nuklearren kostua konpentsatzeko kanona. Gainera, orain, krisi bete-betean, iragarritako garestitzea oso handia den arren, gogoratu behar da uztaileko BEZaren igoerak ere garestitu zuela argindarra. Eta jada %50 garestitu dela lau urtean. Gustura dauden bakarrak argindar ekoizleak dira. Sebastianek haiekin hartu beharko du kafea, gure kontura. Sebastian, argindarra garestitzeari buruzko azalpenak ematen, asteazkenean. J. LIZON / EFE Asteko enpresak Esnelat Hilabetez itxita, sute batengatik Eroski Etxetresnak Interneten Iberdrola Neo Sky saldu du Apple Munduko bigarrena Suak Esnelaten bi pabiloi kiskali zituen asteazken gauean Urnietan (Gipuzkoa). Ez zen inor zauritu. Enpresako arduradunek esan dute kalteak uste baino handiagoak izan direla eta guztia konpontzeko lantegia gutxienez hilabete batez itxi egin beharko dutela, lehen balorazioen arabera. Esnelatek esnekiak ekoizten ditu; tartean, Kaiku markakoak. 300 langile inguru ditu. Eroskik abian jarri du etxetresnak eta elektronika produktuak Interneten saltzeko denda, www.eroski.es/eu webgunearen barruan —oraingoz,ez dago euskaraz—.Prestaketa eta bidalketa gastuak 5,98 eurokoak dira.Prezio horren barruan sartzen da produktua prestatzea,etxera eramatea eta produktu zaharra kendu eta birziklatzea.Bezeroak aukera du produktua dagokion dendan jasotzeko ere. Iberdrola saltzen ari da beretzat estrategikoak diren aktiboak. Horien artean dago Neo Sky telekomunikazio operadorea. Saltzea erabaki du, eta erosleak baditu. Neo Sky hainbat funtsi salduko die 30-50 milioi euroren truke. Ez da azkenaldian egin duen salmenta bakarra, 1.735 milioi euro eskuratu baititu azkenaldian egindako salmenten bitartez —2.500 lortu nahi ditu 2012rako—. Steve Jobsen enpresa albiste da astero. Aste honetan, bi arrazoirengatik, behintzat, bai: alde batetik, burtsako baliorik handiena duten enpresen zerrendan bigarren delako orain —ia 300.000 milioi dolar—, Exxonen atzetik eta Petrochinaren aurretik; bestetik, haren kontrako salaketak jarri dituztelako, ustez zenbait aplikazioren bidez publizitate enpresei bezeroen informazioa emateagatik. 2011ko urtarrilaren 2a • Egitura Hitz bitan 25 30 urterekin %1,527 erretiroa Adi datuari pEuriborra. Azarotik abendura bitartean jaitsi egin da hipoteka gehienak kalkulatzeko erreferentziatzat erabiltzen den Euribor indizea: %1,54tik %1,527ra, hain zuzen. Iazko abenduan, ordea, %1,242an zegoen. Ohikoena maileguak urtean behin berritzea da, beraz, garestitu egingo dira hileroko kuotak. 30 urtean ordaintzeko 160.000 euroko hipoteka dutenek 30 gehiago ordaindu beharko dituzte hurrengo hamabi hilabeteetan. 105 pAlcatelen zigorra. AlcatelLucentek onartu du munduko hainbat herrialdetan kontratuak lortzeko funtzionarioak erosi zituela. 105 milioi euroko isuna ordaintzeko prest agertu da, eta horren eraginez, bertan behera geratuko dira eroskeria kasuei buruzko ikerketak. AEBetako Justizia Departamentuaren arabera, 14 milioi dolar eman zizkien lau herrialdetako funtzionarioei. Telefonia finkoko sareen munduko hornitzaile nagusia da Alcatel. 270 67 pPentsioen erreforma. Toledoko Itunaren jarraipen batzordeak onartu ditu Espainiako pentsio sistema aldatzeko gomendio orokorrak. Proposamen oso orokorrak egin ditu, eta nahi duena egin ahal izango du Espainiako Gobernuak. Erretiro adina luzatzeari buruz ez dutela akordiorik lortu esan diote gobernuari. 67 urtera atzeratzea nahi du hark. pIsuna. Hiru hilabeteko kartzela eta 270 euroko isuna jarri diote eraikuntza enpresa bateko kudeatzaileari segurtasun neurriak ez betetzeagatik. 2003an Olaberrian izandako lan istripu baten harira dator epaia. Bi langile zauritu ziren, eta haietako bati ondorio nabarmenak geratu zaizkio. Sindikatuen arabera, argi geratu da prebentzio falta merke ateratzen zaiela enpresaburuei. Aste honetan entzunak «Sindikalismoa oso bakarrik dago grebaren aurrean, baina esfortzu handi bat egingo dugu» «ELAk eta LABek, grebak antolatu beharrean, Lanbiden batu behar lukete» «CCOO eta UGTrekin harreman ona izan dut; konstruktiboak direla frogatu dute» ADOLFO MUÑOZ OSCAR RODRIGUEZ JOSE GUILLERMO ZUBIA ELAko idazkari nagusia PSE-EEko legebiltzarkidea Confebaskeko idazkari nagusia Asteari so Joseba Barandiaran N ago gure gizarte honetan bi modu baino ez daudela 30 urterekin erretiroa hartzeko: bata futbolari profesionala izatean datza (edo euretako baten senar edo emazte) eta besteak Euromillones du izena. Adam Smithek esan omen zuen borondatezko zerga bat dela loteria. Eta hala izango da, bai; kopuru oso txiki bat «kotizatuta», erretreta lortzeko probabilitate ñimiño bat ematen digu, ordea, baloia ostikoz jotzen abilezia handirik ez dugunoi. Hutsaren hurrengoa, bai, baina positiboa. Nire kasuan, Mikel Aranburu edo Labakarekin ligatzen saiatzeak baino zentzu gehiago du. Gure beste kupoa ere badoa horrekin, estatuek baitute euskaldunoi loteriak saltzearen eskuduntza. Espainiakoa pribatizatzera doazen honetan, akziodun bihurtzeko aukera izango du, agian, nornahik; Saltzeko Eskaintza Publikoa (SEP) hobesten bada bederen. «Gure» Iberdrola ACSk bereganatu nahi duen honetan, kontraerasorako aukera dugu hor. Bestalde, matematika askorik ez dakitenentzat omen da egokia loteriarena, baina, esan gabe doa, loterian ere «banka» izaten dela beti irabazle. Jokoa antolatzen duena baita irabazle ziur baka- 45 urtez gorakoek lan aukera errealak izan ditzaten saiatu behar luke Lanbidek. Nola? Formakuntza, hezkuntza da bide bakarra. Europan bitik batek jasotzen omen du formakuntza (%52), Espainian ezta hirutik batek ere (%32). rra. Eta futbolera etorriz, futbol profesionalak ere ez al du borondatezko zerga itxura? Foru Aldundi guztiek dute, Reyno de Navarratik hasi eta euskara bultzatzeraino, futbol taldeei «borondatez» laguntzeko ohitura. Nola hartuko du bestela erretreta 30 urterekin gure Fernando Llorentek? Nola eraikiko da bestela San Mames Barria bere maizterrak sosik jarri gabe? Zertaz jardungo dira Teleberriak? Lanbidek, INEM jubilatuko omen duen honetan, lan politika aktiboak bereganatuko ditu, Jaungoikoaren grazia eta legezaharrez. 45 urtez gorakoek lan aukera errealak izan ditzaten saiatu beharko luke. Nola ordea? Formakuntza, hezkuntza da bide bakarra. Europan bi profesionaletatik batek jasotzen omen du formakuntza (%52), Espainian ezta hirutik batek ere (%32). Bestalde, adinari egokitutako lanpostuez pentsatzen ere hasi beharko genuke: bidesariak kobratzen dihardutenek, berbarako, ez al lukete 50 urtez gorakoak izan behar? Edo aparkalekuen kobraketan? Nola alferrik galdu 30 urteko baten sasoia horrelako lan batean? Tabako Lege berriak ere kontrolatzaile lanpostu ugari sor lezake! Artxandako tunelak pribatu jaio omen ziren, baina bidesariak ordaintzeko gure ohitura faltagatik edo, porrot egin du enpresak. Tunela gurutzatzeagatik errifaren bat opari eman balute sikiera! Eskerrak Bizkaiko Aldundiak erreskatatu duen; bestela, tunela zulatuta bezain itxita legoke, bankuren baten eskutan hori ere. SuperSur delakoak (Metropoliko Hegoaldeko Saihesbidea) ez al du bide berbera jarraituko! Babcockeko langileak birkolokatzeko moduko postu batzuk izango dira hor laister. Hori bai, Leongo meatzariekin eta Abu Dhabiko emir jubilatuekin elkartasunez, %10 garestituko da Hegoaldean argindarra. Argiak itzali eta umeak eduki ditzagun gonbidapen argiagorik? Familia Ugari tituludunek ez omen dugu igoera hori pairatuko. Eta 70 urtera arte erretiratu ezingo dugunokin elkartasunez, inork ikusi ez zuen Juan Carlos I. Espainiako erregeak ere ez du erretiratzeko asmorik epe laburrean. Lasai, dena den, urtarrileko aldapa eramangarriagoa da greba orokor batekin. 2011rekin gorde ditzagula bere horretan umorea, osasuna eta Osakidetza/Osasunbidea. Bere horretan, edo hobe. Topa. Egitura • 2011ko urtarrilaren 2a 26 Urteari errepasoa ere Gipuzkoa, Bizkaia eta Nafarroa iparraldean. Sektoreka, merkataritzan eta industrian izan zuen eraginik handiena. Euskadiko CCOOk bat egin zuen greba egunarekin, baina ez gehiengo sindikalaren deialdiarekin. H. Hipotekak Euriborraren maila apalak ez duela etxebizitza merkatua suspertu diote sektoreko ordezkariek. Prezioak gehiago jaitsiko diren edo ez esateko orduan ez dira ados jartzen. Etxe agentziek diote merkatu beharreko guztia merkatu direla; adituek, berriz, askoz gehiago jaitsiko direla. Argi dagoena da Euriborraren beherakada handirik behintzat ezin dela espero. Urtarrila %1,232an hasi zuen hipoteka gehienak kalkulatzeko erreferentziatzat erabiltzen den indizeak. Ordutik, mantso baina igoz joan da.%1,52an amaitu du urtea. I. Istripuak Lan erreformaren aurka, greba orokorra egin zuen gehiengo sindikalak ekainaren 29an. LUIS JAUREGIALTZO / ARGAZKI PRESS 2010,antxoatik zorraren krisira Mugitua izan da urtea ekonomiarentzat, eta aurreko bietan bezala, gaurkotasunaren protagonista handienetako bat izan da. Titular ezkorrek eta pankartadunen argazkiek bete dituzte orriak. Miren Garate Euskal Herriari begiratuta, enpleguari buruzkoak izan dira albiste gehienak: langabezia, espedienteak, enpresen itxiera, eta halakoak. Nazioartean, zorraren krisia izan da hizpide nagusia, eta hari lotuta etorritako salbamendu planak eta gobernuek iragarritako murrizketa neurriak. A. Antxoa Bost urtean lehen aldiz, antxoa harrapatu ahal izan dute Kantauri itsasoan. Martxoan hasi zuten kostera, eta ekainean amaitu. Baimendutako kopuru guztia arrantzatu zuten: 5.400 tona, hain zuzen. Alabaina, hainbeste desiotako kanpaina sentipen gazi-gozoarekin bukatu zutela esan zuen Eugenio Elduaien Gipuzkoako kofradien federazioko presidenteak. Pozik, ikusitako antxoa kopuruagatik; eta triste, egin duen prezio txikiagatik. B. Bat-egiteak Krisiak doikuntzak ekarri ditu finantza sektorera, eta euskal kutxetan ere egon dira aldaketak. Tamaina handitzeko asmoz, Espainiako Bankuak erreskatatutako CajaSur eskuratu du BBK-k.. Horrez gain, fusio hotza proposatu dio Vital Kutxari. Bestalde, Nafarroako Kutxak Banca Civica sortu du, Cajasol, Caja de Burgos eta CajaCanariarekin batera. Madrilen izango du egoitza taldeak, eta erakunde berrian %29,1eko parte-hartzea izango du CANek. C. Confebask Hiru hamarkadaren ondotik, erretiroa hartuko du Jose Guillermo Zubia Confebaskeko idazkari nagusiak. Haren ordezkoa zein izan ere proposatu du patronalak: Nuria Lopez de Guereñu. Enpresa munduan eskarmentu handirik ez du; bai, ordea, politikan. Garraio sailburua izan zen 2005etik 2009ra, eta Nekazaritza eta Landa Garapeneko Gipuzkoako diputatu 2003tik 2005era. Kargu hori beteko duen lehen emakumea izango da. D. Dosierrak Urtarriletik azarora bitartean 1.744 espediente baimendu ditu Eusko Jaurlaritzako Lan Sailak, eta 17.965 langileri eragin diete. Dosierren ia erdiak aurreko baten jarraipena izan dira. Nafarroako Gobernuak urrira bitarteko datuek eman ditu: tarte horretan, 340 baimendu ditu, eta 5.499 pertsonari eragin diete. Outokumpu, Sidenor, Arcelor, Funvera, Zayer, TS Fundiciones... luzea da langileen kontratuak eteteko, lanaldia murrizteko edota kontratuak desegiteko eskatu duten enpresen zerrenda. E. Erreskateak Greziaren txanda izan zen aurrena, eta Irlandarena gero. Nazioar- teak erreskatatu behar izan zituen. Portugali eta Espainiari begira jarri ziren orduan begi guztiak. Bi herrialde horiek, oraingoz, ez dute salbamendu planik onartu beharrik izan. Laurek iragarri dituzte, ordea, gerrikoa estutzeko neurri gogorrak. F. Funtzionarioak Dirua aurreztu beharra zegoela eta, ekainetik aurrera sektore publikoko langileen soldatak batez beste %5 murriztea erabaki zuen Espainiako Gobernuak, eta datorren urtean izoztuta mantentzea. Jaurlaritzak eta Nafarroako Gobernuak ere neurri bera hartzea erabaki zuten.%2 murriztu dira Araba, Bizkai eta Gipuzkoan, eta %5 Nafarroan. Greba orokorrarekin erantzun zioten erabakiari funtzionarioek. Hego Euskal Herrian bi egin zituzten, euskal gehiengo sindikalak deituta bat, eta CCOOk eta UGTk antolatuta bestea. G. Greba orokorra Greba eguna izan zen ekainaren 29a Hego Euskal Herrian. ELAk, LABek, EILASek, Hiruk, EHNEk eta ESK-k antolatu zuten, lan erreformaren aurka. Erantzun zabala izan zuen protestak, batez LABek egindako kontaketaren arabera, 80 pertsona hil dira aurten lanean ari zirela: 26 Bizkaian, 22 Gipuzkoan, hamasei Araban, hamabi Nafarroan eta lau Ipar Euskal Herrian. Iazko mailan mantendu da kopurua, eta berriro ere eraikuntzan izan da istripurik gehien. Nabarmentzekoa da amiantoaren eraginez hildako pertsonen kopurua. J. Joan Rosell Konplikatua izan da urtea CEOE Espainiako enpresaburuen elkartearentzat. Alde batetik, krisiagatik; eta bestetik, erakundearen barne arazoengatik. Gerardo Diaz Ferranek eta haren enpresen porrotek gaiztotu egin zuten egoera, eta azkenean dimisioa eman behar izan zuen. Bi hautagai zeuden haren lekukoa hartzeko. Joan Rosell Kataluniako enpresaburuen elkarteko presidentea eta Santiago Herrera Andaluziako patronaleko burua. Espero zen bezala, aurrenak irabazi zuen. K. Kalifikazio agentziak AEBetako Senatuko ikerketa batek ondorioztatu du kalifikazio agentziek gutxietsi egin zutela finantza produktuen arriskua diru sarrera handiagoen truke. Harrigarria dirudien arren, bankuek, enpresek, gobernuek eta, oro har, mundu guztiak sekulako boterea ematen diete oraindik. L. Langabezia tasa Espainiako Enplegu Zerbitzu Publikoen arabera, 175.000 langabe inguru izango dira urte amaieran Hego Euskal Herrian. Hau da, biztanle aktiboen ia %13 ariko dira lan bila. Confebask patronalaren arabera, ekonomia gehiago hazten ez bada, enplegurik ez da sortuko. Sindikatuek, berriz, lan erreformari egin diote kritika. 2011ko urtarrilaren 2a • Egitura Urteari errepasoa 27 Alde batetik, langabezia murrizteko ez duela balio izan azaldu dute; eta bestetik, behin betiko kontratuen bultzadarik ez duela ekarri. Azaroan, kasu, egindako hamar kontratutik bederatzi pasa aldi baterakoak izan ziren. M. Metala Lan hitzarmen garrantzitsua da Gipuzkoako metalekoa. 58.000 langile ingururi eragiten die, eta, haren arabera, negoziatzen dira beste itun asko ere. Aurten tokatzen zen berria egitea. Ika-mika handia izan da Adegiren eta sindikatuen arten, baita hainbat greba ere. Azkenean batzuen eta besteen eskaeren arteko erdibidea aurkitu zuten: gutxi gorabehera balekotzat jo zuten orain arte bezala jarraitzea. Hala, Adegik, ELAk eta LABek KPIaren adinako soldata igoera eta lanorduak mantentzea adostu zuten. UGTk ere sinatu zuen akordioa; ez, ordea, CCOOk. Beriainen izandako lan istriputik gorpua eramaten. JESUS DIGES / EFE N. Negoziazio kolektiboa Krisiak ohi baino gehiago zaildu ditu enpresaburuen eta langileen ordezkarien arteko negoziazioak. Urriko datuen arabera, langileen %71 epez pasatako lan hitzarmenekin ari ziren Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan. Lan ituna aurten sinatu dutenek, batez beste, %1,41eko soldata igoera eta 1.703 orduko lanaldia hitzartu dute. Bost urtean lehen aldiz, antxoa arrantza baimendu dute. NEKANE AKARREGI Inoiz baino auto gehiago egin dituzte Volkswagenen. JAGOBA MANTEROLA / ARP Dimisioa eman zuen Rojo Vitaleko presidenteak. ADRIAN RUIZ DE HIERRO / EFE Zorraren krisiari buruz egindako goi bilera bat. OLIVIER HOSLET / EFE O. Opor fiskalak 1990eko hamarkadan, krisi garaian, enpresentzako kenkari eskuzabalak aplikatu zituzten diputazioek, enpresa eta inbertsio berriak erakartzeko asmoz. Europako Batzordeak eta Europako Justizia Auzitegiak legez kanpokotzat jo arren, prozesua luzatzen jarraitu dute. Eta orain Europako Batzordeak isun garestia nahi du, 50 milioi euro ingurukoa, laguntzetan emandako diru guztia ez berreskuratzeagatik. Diputazioei isuna ezartzeko eskatu dio Europako Justizia Auzitegiari. Horrez gain, itzultzeko falta diren 587 milioi euroak bueltatzeko agindu die Bruselak. P. Pentsioak Ipar Euskal Herrian protesta handienak ekarri dituen erreforma, berriz, pentsioen gainekoa izan da. Bederatzi greba orokor eta protesta egun egin dituzte. Frantziako Gobernuak jada onartu du erretiro adin ofiziala 60 urtetik 62ra luzatzea, eta behar adina kotizatu ez dutenek 67 urtera arte lan egin behar izatea. Espainiako Gobernuak ere bi urte atzeratu nahi du erretiro adina, 67 urtera. Horrez gain, pentsio gehienak izoztuko ditu datorren urtean. Gehiengo sindikalak greba orokorra egingo du urtarrilaren 27an neurriaren aurka. R. Gregorio Rojo Kutxa bateko agintaritza organoetan hamasei urte baino gehiago egotea zilegi dela frogatzen saiatu ziren Gregorio Rojo eta haren abokatuak. Auzitegiekiko lehian etsi egin zuen azkenean, eta utzi egin zuen Vital Kutxako presidente kargua. Hogei urte egin ditu zeregin horretan. EAJ eta PSE-EEren akordioaren arabera, azken horri zegokion hautagai berria proposatzea. Carlos Zapatero aukeratu du hark, eta uztailaz geroztik bera da Vital Kutxako presidentea. S. Salbuespenak Galera, itxiera, eta kaleratzeei buruzkoak izan dira enpresei buruzko albiste gehienak aurten. Alabaina, krisiak krisi, badira emaitza onak lortu dituztenak ere. Salbuespena dira, baina hor daude. CAF da adibideetako bat. Ekainera bitartean 52 milioi euro lortu ditu. Horrez gain, nazioartean hainbat kontratu lortzeko gai izan da, eta eskaera zorroa hobetu du. Iberdrola ere etengabe hazten ari da atzerrian. Lehen bederatzi hilabetean 2.069,6 milioi euro lortu ditu argindar konpainiak, iaz epe berean baino %2 gehiago. T. Tecnalia Porrot egin zuen lehen ahaleginak. Bigarrenean, ordea, onartu zuten Tecnalia Research & Innovation (TRI) sortzea. Zortzi ikerketa zentro bakar batean elkartu dira, Europako bosgarren ikerketa talde nagusi izateko. Egoitza non jarri, hori izan da eztabaidagai nagusia, eta oraindik ez da konpondu arazoa. Behin-behinean Bizkaian izango du 2011 erdialdera arte. Ordutik aurrera zer egin adosten ez badute, txandatuz joango dira Miramon eta Zamudioko teknologia parkeen artean. U. Upategiak Errioxa jatorri izeneko nekazari elkarte guztiek protesta batera- tua egin zuten lehen aldiz. Mahatsari gutxieneko prezioa ezartzeko eta garaiz pagatzeko eskatu zuten ekoizleek. Kostuen azpitik ari zirela lanean salatu zuten. V. Volskwagen Historiako ekoizpen mailarik handiena izan du Iruñeko Volkswagenek. 336.336 Polo egin ditu. Datorren urtea are hobea izatea espero dute. 348.186 auto egitea da asmoa, eta maiatzean bigarren ekoizpen linea jarriko dute martxan. Oro har, ordea, sektorearen egoera ez da batere ona. 2000E planari esker, salmentak ondo joan dira urtearen lehen partean. Diru laguntzak amaitu ostean, ordea, matrikulazioek sekulako gainbehera izan dute. W. Wall Street Diru merkatuentzat ez da urte ona izan 2010a. Euroguneko burtsei erreparatuta, %9,2ko galera izan du Espainiakoak, %7koa Alemaniakoak eta %6,2koa Frantziakoak. Egoera ezberdina da AEBetan. Dow Jones indizeak %11ko igoera izan du, eta krisi aurreko mailara itzuli da. 2011n egoera horri eustea espero du. Y. Yuana AEBen atzetik, Txina bihurtu da munduko bigarren ekonomia handiena. Japonia gainditu du. Horrez gain, munduko esportatzaile nagusia da dagoeneko. Europak eta AEBek yuana debaluatuta edukitzea leporatzen diote, atzerriak merkeago saltzeko. Presioak presio, berean jarraitzen du Txinak. Z. Zorra Zerrendako azkena izan arren, urteko protagonista nagusia izan da zorra, batez ere publikoa. Hark baldintzatu ditu gobernuek bultzatutako erabaki guztiak, merkatuen botere jainkotiarraren izenean. Zorra bera aski arazo ez, eta haren gaineko interesei ere egin beharko diete aurrerantzean. Izan ere, garesti jarri dituzte bonuak. Egitura • 2011ko urtarrilaren 2a 28 Lan eskaintza publikoa Araba Idazkari kontuhartzailea, Zalduondon Deialdigilea: Zalduondoko Udala. Baldintzak: p Honako lizentziaturetako bat izatea: Zuzenbidea, Politika eta Administrazio Zientziak, Soziologia, Administrazio eta Enpresen Zuzendaritza, Ekonomia edo Aktuariotza eta Finantza Zientziak. p Euskarako laugarren hizkuntza eskakzuna, derrigortasun datarik gabe. Edukia: Oposizio lehiaketa libre bid ez, idazkari kontuhartzaile bat hartzeko deialdia egin Zalduondoko Udalak. Hautaketa prozesu osoa gainditu arren, idazkari-kontuhartzaile lanpostua betetzeko proposatuak izan ez diren hautagaiekin lan poltsa osatuko da. Epea: 2011-01-05 Informazioa: Zalduondoko Udala. Arbin, 37. 01208 Zalduondo. Telefonoa: 945 314534 Faxa: 945 314534 Iturria: 2010-12-10eko 139. ALHAO, 13.467. orria. Administrari laguntzailea, Zigoitian Deialdigilea: Zigoitiko Udala. Baldintzak: p Bigarren hizkuntza eskakizuna izatea ezinbestekoa, 2009ko urtarrilaren 1eko derrigortasundatarekin. p Titulazioa: eskola-graduatua izatea ezinbestekoa. Edukia: Oposizio lehiaketa libre bidez, administrari laguntzaile lanpostu bat betetzeko deialdia egin du Zigoitiko Udalak. Epea: Dagokion aldizkarian argitaratu eta hogei egunera. Informazioa: Zigoitiko Udala. Bengolarra 1. Ondategi. 01138 Zigoitia. Telefonoa: 945 464041 Faxa: 945 464052 Iturria: 2010-09-01eko 99. ALHAO, 10.072. orria. Atezaina, Oionen Deialdigilea: Oiongo Udala. Baldintzak: p Eskola ziurtagiria izatea ezinbestekoa. p Euskarako bigarren hizkuntza eskakizuna. Edukia: oposizio lehiaketa libre bidez, atezain bat hartzeko deialdia egin du Oiongo Udalak. Epea: Dagokion aldizkarian behin betiko noiz argitaratuko zain. Informazioa: Oiongo Udala. Herriko plaza 1. 01320 Oion. Telefonoak: 945622190 / 945622192 / 945622184 Faxa: 945622183 Iturria: 2010-10-15eko 118. ALHAO, 11.562. orria. Bizkaia 48990 Getxo. Telefonoa: 944646011 Helbide elektronikoa: [email protected] Iturria: 2010-11-23ko 225. BOB 28544. orria. Tronpa irakaslea, Getxon Kontabilitate eta diruzaintza teknikaria, Abanton Deialdigilea: Abantoko Udala. Baldintzak: p Kontabilitatean eta diruzaintzan tituluduna izatea ezinbestekoa. p Euskarako laugarren hizkuntza eskakizuna izatea. Edukia: Oposizio lehiaketa libre bidez, kontabilitatean eta diruzaintzan teknikari bat hartzeko deialdia egin du Abantoko Udalak. Epea: Dagokion aldizkarian argitaratu eta hogei egunera. Informazioa: Abantoko Udala. Meatzari Etorbidea, 2. 48500 Abanto. Telefonoa: 946362000 Webgunea: www.abanto-zierbena.org Iturria: 2010-11-25ko 227. BOB 28897.orria Administrari laguntzailea, Gernika-Lumon Deialdigilea: Gernika-Lumoko Udala. Baldintzak: p Euskarako bigarren hizkuntza eskakizuna izatea. p IT txartelaren jabe izatea: Windows XP. Microsoft Word 2003 (oinarrizkoa) edo Microsoft Word XP (oinarrizkoa) eta Microsoft Excel 2003 (oinarrizkoa) edo Microsoft Excel XP (oinarrizkoa). Edukia: Oposizio lehiaketa libre bidez, kultur etxean aritzeko administrari laguntzaile bat hartzeko deialdia egin du GenbikaLumoko Udalak. Epea: Dagokion aldizkarian argitaratu eta hogei egunera. Informazioa: Gernika-Lumoko Udala. Foru enparantza 3. Gernika-Lumo. Webgunea: www.gernikalumo.net Iturria: 2010-11-12ko 218. BOB 27504.orria Piano irakaslea, Getxon Deialdigilea: Andres Isasi Getxoko Udal Musika Eskola. Baldintzak: pPianoko goi ikasketak izatea. pEuskarako hirugarren hizkuntza eskakizuna. Edukia: Oposizio lehiaketa libre bidez, piano irakasle bat hartzeko deialdia egin du Andres Isasi Getxoko Udal Musika Eskolak. Hautatuari lan kontratu finkoa egingo diote. Epea: Dagokion aldizkarian argitaratu eta hogei egunera. Informazioa: Andres Isasi Udal Musika Eskola. Las Mercedes, 6. Deialdigilea: Andres Isasi Getxoko Udal Musika Eskola. Baldintzak: pTronpa goi ikasketak izatea. pEuskarako hirugarren hizkuntza eskakizuna. Edukia: Oposizio lehiaketa libre bidez, tronpa irakasle bat hartzeko deialdia egin du Andres Isasi Getxoko Udal Musika Eskolak. Hautatuari lan kontratu finkoa egingo diote. Epea: Dagokion aldizkarian argitaratu eta hogei egunera. Informazioa: Andres Isasi Udal Musika Eskola. Las Mercedes, 6. 48990 Getxo. Telefonoa: 944646011 Helbide elektronikoa: [email protected] Iturria: 2010-11-23ko 225. BOB 28544. orria. Biola irakaslea, Getxon Deialdigilea: Andres Isasi Getxoko Udal Musika Eskola. Baldintzak: pBiolako goi ikasketak izatea. pBiolineko erdi mailako ikasketal izatea pEuskarako hirugarren hizkuntza eskakizuna. Edukia: Oposizio lehiaketa libre bidez, biola irakasle bat hartzeko deialdia egin du Andres Isasi Getxoko Udal Musika Eskolak. Hautatuari lan kontratu finkoa egingo diote. Epea: Dagokion aldizkarian argitaratu eta hogei egunera. Informazioa: Andres Isasi Udal Musika Eskola. Las Mercedes, 6. 48990 Getxo. Telefonoa: 944646011 Helbide elektronikoa: [email protected] Iturria: 2010-11-23ko 225. BOB 28544. orria. Biolin irakaslea, Getxon Deialdigilea: Andres Isasi Getxoko Udal Musika Eskola. Baldintzak: pBiolineko goi ikasketak izatea. pGanbera musikako goi mailako ikasketak izatea pEuskarako hirugarren hizkuntza eskakizuna. Edukia: Oposizio lehiaketa libre bidez, biolin irakasle bat hartzeko deialdia egin du Andres Isasi Getxoko Udal Musika Eskolak. Hautatuari lan kontratu finkoa egingo diote. Epea: Dagokion aldizkarian argitaratu eta hogei egunera. Informazioa: Andres Isasi Udal Musika Eskola. Las Mercedes, 6. 48990 Getxo. Telefonoa: 944646011 Helbide elektronikoa: [email protected] Iturria: 2010-11-23ko 225. BOB 28544. orria. Tronpeta irakaslea, Getxon Deialdigilea: Andres Isasi Getxoko Udal Musika Eskola. Baldintzak: pTronpeta goi ikasketak izatea. pEuskarako hirugarren hizkuntza eskakizuna. Edukia: Oposizio lehiaketa libre bidez, tronpeta irakasle bat hartzeko deialdia egin du Andres Isasi Getxoko Udal Musika Eskolak. Hautatuari lan kontratu finkoa egingo diote. Epea: Dagokion aldizkarian argitaratu eta hogei egunera. Informazioa: Andres Isasi Udal Musika Eskola. Las Mercedes, 6. 48990 Getxo. Telefonoa: 944646011 Helbide elektronikoa: [email protected] Iturria: 2010-11-23ko 225. BOB 28544. orria. txoko Udal Musika Eskola. Baldintzak: pMusikologiako goi ikasketak izatea. pSolfeoko erdi mailako ikasketak izatea. pEuskarako hirugarren hizkuntza eskakizuna. Edukia: Oposizio lehiaketa libre bidez, solfeo irakasle bat hartzeko deialdia egin du Andres Isasi Getxoko Udal Musika Eskolak. Hautatuari lan kontratu finkoa egingo diote. Epea: Dagokion aldizkarian argitaratu eta hogei egunera. Informazioa: Andres Isasi Udal Musika Eskola. Las Mercedes, 6. 48990 Getxo. Telefonoa: 944646011 Helbide elektronikoa: [email protected] Iturria: 2010-11-23ko 225. BOB 28544. orria. Gipuzkoa Perkusio irakaslea, Getxon Deialdigilea: Andres Isasi Getxoko Udal Musika Eskola. Baldintzak: pPerkusioko goi ikasketak izatea. pEuskarako hirugarren hizkuntza eskakizuna. Edukia: Oposizio lehiaketa libre bidez, perkusio irakasle bat hartzeko deialdia egin du Andres Isasi Getxoko Udal Musika Eskolak. Hautatuari lan kontratu finkoa egingo diote. Epea: Dagokion aldizkarian argitaratu eta hogei egunera. Informazioa: Andres Isasi Udal Musika Eskola. Las Mercedes, 6. 48990 Getxo. Telefonoa: 944646011 Helbide elektronikoa: [email protected] Iturria: 2010-11-23ko 225. BOB 28544. orria. Kantu irakaslea, Getxon Deialdigilea: Andres Isasi Getxoko Udal Musika Eskola. Baldintzak: pKantuko goi ikasketak izatea. pEuskarako hirugarren hizkuntza eskakizuna. Edukia: Oposizio lehiaketa libre bidez, kantu irakasle bat hartzeko deialdia egin du Andres Isasi Getxoko Udal Musika Eskolak. Hautatuari lan kontratu finkoa egingo diote. Epea: Dagokion aldizkarian argitaratu eta hogei egunera. Informazioa: Andres Isasi Udal Musika Eskola. Las Mercedes, 6. 48990 Getxo. Telefonoa: 944646011 Helbide elektronikoa: [email protected] Iturria: 2010-11-23ko 225. BOB 28544. orria. Solfeo irakaslea, Getxon Deialdigilea: Andres Isasi Ge- Administrazio orokorreko teknikaria, Azkoitian Deialdigilea: Azkoitiko Udala. Baldintzak: p Zuzenbidean, Politikan, Ekonomian edo Enpresa Zientzietan lizentziatua izatea. pMerkatu intendentea, aktuarioa edo indarrean dagoen legeak aitortutako baliokidea izatea. p Euskarako laugarren hizkuntza eskakizuna. Edukia: Oposizio lehiaketa libre bidez, administrazio orokorreko teknikari bat hartzeko deialdia egin du Azkoitiko Udalak. Epea: EAOn argitaratu eta hegoi egun naturaleko epean. Informazioa: Azkoitiko Udala. Herriko Enparantza, 47. 20720 Azkoitia. Telefonoa: 943 080080 Faxa: 943 852140 Webgunea: http://www.azkoitikoudala.info https://ssl4.gipuzkoa.net/euskera/gao/2010/11/29/e101370 1.htm Iturria: 2010-11-29ko 228. GAO, 147.orria. Garbitzailea, Bidania-Goiatzen Deialdigilea: Bidania-Goiatzeko Udala. Baldintzak: p Eskola Ziurtagiria edo pareko beste tituluren bat izatea. p Euskarako lehenengo hizkuntza eskakizuna. Edukia: Oposizio lehiaketa libre bidez, udal bulegoak garbituko dituen pertsona bat hartzeko deialdia egin du Bidegoiango Udalak. Lanaldi erdiz jardun beharko du hautatuak. Epea: EAOn argitaratu eta hogei egun baliodunen epean. Informazioa: Bidiania-Goiatze- 2011ko urtarrilaren 2a • Egitura Lan eskaintza publikoa 29 ko Udala. Herriko plaza z/g. 20496 Bidania-Goiatz. Telefonoa: 943 681109 Faxa: 943 681098 Webgunea: http://www.gipuzkoa.net/ https://ssl4.gipuzkoa.net/euskera/gao/2010/12/15/e101423 4.htm Iturria: 2010-12-15eko 238. GAO, 201.orria. Langile eta kontratazio teknikaria, Usurbilen Deialdigilea: Usurbilgo Udala. Baldintzak: p Zuzenbidean lizentziatua, Politika, Ekonomia edo EnpresaZientzietan lizentziatua, Merkatu intendentea edo Aktuarioa izatea. p Euskarako laugarren hizkuntza eskakizuna. Edukia: oposizio lehiaketa libre bidez, langile eta kontratazio teknikari bat hartzeko deialdia egin du Usurbilgo Udalak. Epea: EAOn argitaratu eta hogei egun naturaleko epean. Informazioa: Usurbilgo Udala. Joxe Martin Sagardiarena Plaza, z/g. 20170 Usurbil Telefonoa: 943371951 Faxa: 943 371493 Iturria: 2010-10-18ko 199.GAO, 177.orria. Gazte txokoetarako hezitzaileak, Arrasaten Deialdigilea: Arrasateko Udala. Baldintzak: pArrasate edo ingurukoa izatea pAisialdian esperientzia izatea pIrakasle ikasketak, gizarte hezkuntza ikasketak edo antzekoak izatea (gutxienez batxilergoa) pEuskalgintzaren ezagutza izatea. Edukia: 12-17 urte arteko gazteekin Gazte Txokoetan lan egiteko hezitzaileak behar dira. Arratsaldetan lau orduz, eta martitzenetik zapatura arteko lan jarduna. Informazioa: 943795446. Helbide elektronikoa: [email protected] Iturria: www.gipuzkoangazte.info Hondeamakina gidaria, Usurbilen Deialdigilea: Usurbilko Udala. Baldintzak: p Euskarako lehen hizkuntza eskakizuna betetzea. p Eskolaratze ziurtagiria izatea. p C motako gidabaimena. Edukia: Oposizio lehiaketa libre bidez, hondeamakina gidari bat kontratatzeko deialdia egin du Usurbilko Udalak. Epea: Dagokion aldizkarian argitaratu eta hogei egunera. Informazioa: Usurbilko Udala. Erribera Kalea, 7. 20170 Usurbil Telefonoa: 943 366 340 Webgunea: www.usurbil.net Iturria: prentsa. 30 lagun, Ordizian Deialdigilea: Oridiziako Udala. Baldintzak: pInem edo Lanbide zerbitzuan izena emanda izatea. p Langabezia prestaziorik ez jasotzea. pDiru sarreren Bermerako Errenta (DBE) jasotzea. Edukia: 30 lagun hartzeko deialdia egin du rdiziako Udalak. Kontratazioak Eusko Jaurlaritzako Lan sailak sustatutako +Euskadi09 programaren bidez egingo dira. Informazioa: Lanbide Zerbitzua. La Granja auzoa z/g. 20240 Ordizia. Epea: 2011-01-10 Telefonoa: 943 88 44 01 (332 luzapena) Webgunea: www.lanbide.net (2011eko urtarrilaren 10a arte eskaerak on-line egin behar dira, Goierriko Lanbide zerbitzuak oporretan da eta) Iturria: www.gipuzkoangazte.info Lapurdi Musika eskolako zuzendaria, Baionan Deialdigilea: Maurice Ravel Musika Eskola. Lanpostua: Musika eskolako zuzendaria. Lehen Mailako Arteen Irakaskuntzako irakaskuntza zentroko zuzendari maileko lanpostua. Kontserbatorioak 1.500 ikasle ditu, 80 irakasle eta beste arlo batzuetako 20 langile. Honako eginbeharrak izango ditu: - 2009-2014 eperako plana indarrean jartzea. -Kontserbatorioko zerbitzuen eta Baiona-Euskal Kostaldeko Eskualde Orkestraren antolaketa. -Talde pedagogikoen eta administrazioaren gidaritza. -Berrikuntza pedagogikoa bultzatzea. -Kultur ekintzak lantzea. -Lan taldea ebaluatzea. -Ikasleak eta haien senideak aholkatzea. -Ikasketak aztertzea. Baldintzak: Zuzendaritza lanetan esperientzia izatea. Proiektuak eta lan taldeak gidartzeko gaitasuna. Epea: 2011-01-21. Web orria: www.orbcb.fr/conservatoire Eskabideak: Maurice Ravel Musika Eskola. Cabarrus kontearen karrika, 29. Baiona (64100). Iturria: emploi.lagazettedescommunes.com/ Lurralde Zerbitzuko arduradunaren albokoa, Baionan Deialdigilea: Pirinio Atlantikoe- tako Kontseilu Nagusia. Lanpostua: Ekipamendu, Antolamendu eta Ingurumen Zuzendaritzako mendebaldeko zerbitzuko arduradunaren albokoa. Honako eginbeharrak: pZerbitzuko arduradunari laguntzea. pDepartamenduak errepideetan, garraioetan, eraikinetan eta ingurumenean dituen eskuduntzak betetzea. 2011an 20 milioi euro kudeatuko ditu sailak. pHogeiren bat laguneko lan taldearen kudeaketa. Hiru agentzia teknikoren kudeaketa ere egin beharko du: Donibane Lohizune, Kanbo eta Donibane Garazi (120 langile orotara). pBaionan kokatutako lanpostua. Baldintzak: pLantalde askotariko baten antolamenduan esperientzia izan beharko du. pHirigintzan ezagutza. pErrepide edo eraikin publikoen eraikuntza, zaharberritze edo mantenimenduarekin zerikusia duten proiektu teknikoak egiteko esperientzia. pIngeniarientzat irekitako lanpostua. Epea: 2011-01-14. Webgunea: www.cg64.fr Eskabideak: www.cg64.fr gunearen bidez edo postaz (eskutitza eta CV) honako helbidera: Kontseilu Nagusiko presidentea, Giza Baliabideak, 64 avenue Jean Biray, 64058 Paue (Biarno). Iturria: http://emploi.lagazettedescommunes.com Mugikortasun proiektuetako teknikaria, Baionan Deialdigilea: Pirinio Atlantikoetako Kontseilu Nagusia. Lanpostua: Lurralde Antolamenduaren sailean, mugikortasun jasangarriarekin zerikusia duten hainbat proiektutarako teknikaria. Honako eginbeharrak: pMugikortasun jasangarria egiteko departamenduak duen politikaren definizioan lagundu beharko du, eta politika horiek indarrean jarri beharko ditu. pBaionan kokatutako lanpostua. Baldintzak: pGarraioei buruzako ezagutza. pHirigune bateko garraio politikan esperientzia. pIngeniarientzat irekitako lanpostua. Epea: 2011-01-14. Webgunea: www.cg64.fr Eskabideak: www.cg64.fr gunearen bidez edo postaz (eskutitza eta CV) honako helbidera: Kontseilu Nagusiko presidentea, Giza Baliabideak, 64 avenue Jean Biray, 64058 Paue (Biarno). Iturria: http://emploi.lagazettedescommunes.com Bekak Gasteiz. Telefonoa: 945 161522 Iturria: 2010-07-28ko 84. ALHAO, 9.120. orria. Euskara ikasteko bekak, Gasteizen Euskara ikasteko diru laguntzak, Donostian Deialdigilea: Gasteizko Udala. Herritar Harremanen Saila. Euskara. Baldintzak: pBi programetan bete beharrekoak: - 16 urte baino gehiago izatea. Behin 2010-2011 ikasturtea hasi ondoren betetzen badira urteak, momentu horretatik aurrerakoari dagokion diru-laguntza baino ezingo da jaso. - Ikasturtea hasten den eguna baino urtebete lehenagotik eta ikastaroak dirauen bitartean Gasteizko udalerrian erroldatuta egotea. - HABEk onetsitako zentroetako batean matrikulatua egotea. - Aukeratutako ikastaroa (euskaltegikoa edo autoikaskuntzakoa) HABEk homologatutakoa izatea. - Ikasturteko azterketak gainditzea. pPrograma bakoitzari dagozkion eskakizunak: - Programa arrunta, herritarrei, oro har, zuzendutakoa: Laugarren oinarrian ezarritako dirusarreren muga ezingo dute gainditu eskatzaileek. - Alde batetik, gurasoei zuzendutako berariazko programa; bestetik aisialdiko begirale eta eskola kiroleko entrenatzaile edo begirale, edo horretarako ikasketak egiten ari direnei zuzendutakoak. pEskakizun hauetakoren bat bete beharko dute eskatzaileek: - 2003tik aurrera (urte hori barne) jaiotako haur baten aita, ama edo tutore izatea. - 2010-2011 ikasturtean aisialdiko begirale, edo eskola kiroleko entrenatzaile edo begirale gisa lan egitea. - Aipatutako titulazioetako ikasketak burutzen aritzea 2010-2011 ikasturtean. Edukia: 2010-2011 ikasturtean euskara ikasteko laguntzak ematea. 2010eko uztailetik 2011ko ekainera bitartean egiten diren ikastaroak finantzatzen laguntzeko emango dira diru-laguntzak. Eskabideak aurkeztea: Espainia plazako herritarrei laguntzeko bulegoan, baita Ariznabarrako kiroldegikoan eta Abetxuko, Aldabe, Arriaga, Pilar, Europa, Hegoalde, Iparralde, Judimendi eta Lakuako gizarte etxeetakoetan ere, banatuko den inprimakian formulatuko dira eskabideak. Epea: 2011-07-29. Informazioa: Gasteizko Udala. Herritar Harremanen Saila. Euskara Zerbitzua Santa Maria, 11 Etxanobetarren Etxea. 01001 Deialdigilea: Donostiako Udala. Baldintzak: p16 urtetik gorakoa izate.a pDonostian erroldatuta egotea edo egoitza soziala Donostian duen enpresa batean lan egitea ezinbestekoa. pEuskaltegi homologatu batean matrikulatzea. pDiru laguntza eskabidea bete eta dokumentazioarekin batera Donostiako Euskararen Udal Patronatuan aurkeztea. pGutxienez urrats bat gainditzea. p%85etik gorako asistentzia. Epeak: pUrrian hasten diren ikastaroak: 2010eko irailaren 20tik azaroaren 15era pOtsailean hasten diren ikastaroak: 2011ko otsailaren 1etik 28ra. pBarnetegiak, autoikasketa, xede berezietakoak edota udakoak: ikastaroak hasi ondoko bi asteren buruan Informaziorako telefonoa: 943483750 (09:00-14:00) Iturria: Donostiako Udala. Graduatu ondoko gazteen hobekuntza profesionalerako diru laguntzak Deialdigilea: Bizkaiko Foru Aldundia. Baldintzak: p2008/2009 edo 2009/2010 ikasturteetan lizentziatutakoak izatea. pIkasketen azken batez bestekoan oso ongi edo emaitza altuagoa lortu badute. Iraupena: Ikastaroen gutxieneko iraupena sei hilabetekoa izango da. Dirua: Gehienera ere 6.000 euro. Edukia: Hobekuntza profesionaleko ikastaroak atzerriko ospe handiko nazioarteko zentroetan egingo dira. Epea: pLehenengo deialdia: 2010eko ekainaren 1etik uztailaren 30era. pBigarren deialdia: 2010eko abenduaren 1etik 2011ko urtarrilaren 31ra. Informazioa: pBizkaiko Foru Aldundia Berrikuntza, Ekonomia Sustapen Saila. Obispo Orueta, 6. 48009 Bilbo. pBerrikuntza eta Ekonomi Sustapen Sailaren bulego birtuala. http://www.bizkaia.net/sustapena Telefonoa: 94 4068008 Iturria: 2010-04-30ko 80. BAO, 11112 orria. Egitura • 2011ko urtarrilaren 2a 30 Lan eskaintza publikoa Jesus Olaizola bibliografia beka 2011 Deialdigilea: Sancho el Sabio Fundazioa. Baldintzak: pEdozein diziplinako unibertsitate-tituludunak. Atzerrian eskuratutako tituluak baliozkotuta edo onartuta egon beharko dira pNorbanakoek nahiz ikerketa taldeek jaso ahal izango dute. Iraupena: Hamar hilabete. Dirua: 6010,12 euro. Edukia: Bekaren helburua da datu-base bibliografikoa egitea, gai librearekin, euskal kulturaren ezagutzaren esparruan (zientzia, teknologia, zuzenbidea, artea, hizkuntza, historia, eta abar.), Sancho el Sabio Fundazioaren fondoetan eta datu baseetan bilduta dagoen euskal bibliografiari buruzko edozein euskarri eta/edo diziplinako informazioa osatzeko eta eguneratzeko. Bekaren iraupena eta beste edozein soldata jasotzea bateraezinak dira, lanbide arteko gutxieneko soldata gainditzen badu. Eskabideak aurkeztea: Agiriak postaz bidali edo norberak aurkeztuko ditu Sancho el Sabio Fundazioaren egoitzan. Epea: 2011-01-31. Informazioa: Sancho el Sabio Fundazioa Betoñoko atea 23. 01013 Gasteiz. Telefonoa: 945 253932. Faxa: 945 250219. Iturria: Sancho el Sabio Fundazioa. Giza baliabideen arloko lanbide praktikak, Agurainen Deialdigilea: Novia Salcedo Fundazioa. Baldintzak: p 32 urtetik beherako izatea. p Langabezian egotea. p Lan Harremanetan diplomaduna, Psikologian lizentziaduna edo Lan Zientzietan lizentziaduna izatea. p Hizkuntzak: ingelesa eta euskara jakitea. p Office ezagutzak izatea, erabiltzaile mailan. Iraupena: pPrestakuntza teorikoa: 50-65 ordu. pPraktikak: 12 hilabeteko egonaldia enpresan. Dirua: 8.400,00 euro. Edukia: Agurainen giza baliabideetako eta lan harremanetako lanbide praktikak egiteko deialdia egin du Novia Salcedo Fundazioa. Epea: Epe mugagabea, lanpostua bete arte Informazioa: Novia Salcedo Fundazioa Iparragirre 9, 1. Juan de Ajuriaguerra izkina. 48009 Bilbo. Telefonoa: 94 4230432 Iturria: e-posta Erosketa eta kudeaketa sistema integratuen arloko lanbide parktikak, Agurainen Deialdigilea: Novia Salcedo Fundazioa. Baldintzak: p 32 urtetik beherakoa izatea. p Langabezian egotea. p Ingeniari teknikoa edota Industria Antolakuntzako ingeniariaria izatea. p Hizkuntzak: ingelesa eta euskara jakitea. Iraupena: pPrestakuntza teorikoa: 50-65 ordu. pPraktikak: 12 hilabeteko egonaldia enpresan. Dirua: 8.400 euro. Edukia: Agurainen erosketa eta kudeaketa sistema integratuen arloko lanbide parktikak egiteko deialdia egin du Novia Salcedo Fundazioak. Epea: Epe mugagabea, lanpostua bete arte Informazioa: Novia Salcedo Fundazioa. Iparragirre 9, 1. Juan de Ajuriaguerra izkina. 48009 Bilbo. Telefonoa: 94 4230432 Iturria: e-posta Unesco / Keizo Obuchi ikerketa beka Deialdigilea: Unesco. Betebeharrak: p40 urte baino gutxiago izatea. p Graduondokoa duen ikertzailea izatea. pEmakumezkoek lehentasuna izango dute. Edukia: Hogei beka, Japonian ikerketzeko gai hauetakoren batean: ingurunea, kulturarteko elkarrizketa, informazio eta komunikazio teknologiak, arazoek ebazpen baketsuak. Epea: 2011-01-07. Informazioa: Unescorekin kooperatzen duen Espainiako batzordea. Errege Katolikoen etorbidea, 4-5° solairua, 513 bulegoa 28040 Madril. Telefonoa: 915827936 Faxa: 91 58279 34 Iturria: www.gipuzkoangazte.info Step Beyond’ mugikortasun beka Deialdigilea: European Cultural Foundation. Parte-hartzaileak: artistek, kulturaren alorreko langileek, kulturaren aldeko aktibistek, arte-kazetariek eta kulturaikerlariek parte har dezakete. Eskaerak indibidualki nahiz taldeka aurkezteko aukera dago, gainera. Edukia: bi bidaia mota laguntzen dituen programa honek. Horietan denetan, kulturaren munduko langile eta artista gazteak motibatu nahi dituzte, Europako Batasuneko estatuen eta oraindik kide ez diren esta- tuen arteko harremanak estutzea du helburu. a)Kooperazio/kolaborazio bidaiak: beste estaturen bateko kultura-adituren batekin proiektu artistiko eta kultural kolaboratiboa prestatzeko. b)Harremanak egiteko bidaiak: norberaren lanarekin harremanetan dauden baina ezagunak ez dituen eremuak esploratzeko: bilerak, jardunaldiak, nazioarteko mintegiak ... Epea: deialdiak ez du epe mugaturik. Eskaerak proiektua hasi baino gutxienez zortzi aste lehenago egin behar dira, guztia ongi izazpidetu ahal izateko. Harremanetarako: Josephine Hartmann, [email protected] Sofia Felix, [email protected] Iturria: www.gipuzkoangazte.info Doktoretza beka Europar Unibertsitate Institutuan Deialdigilea: European University Institute (EUI), Italia. Betebeharrak: p Ingelesa menperatzea. p Graduondoko ikasketak eginda izatea. p Ikerketa proiektu bat aurkeztea: ekonomian, historian, zuzenbidean edo politika-zientzietan. Epea: 2011-01-31 Iturria: www.gipuzkoangazte.info Itzultzaileentzako praktikak, Europako Batzordean Deialgdigilea: Europar Batzordea, Brusela. Betebeharrak: p Unibertsitate ikasketak burutu izana edo lehen zikloa gainditua izatea. p Zure ama hizkuntzatik EBko bi hizkuntza ofizialetara, eta alderantziz, itzultzeko gai izatea. pIngelesa, frantsesa edo alemana jakitea; eta Batasuneko beste hizkuntza bat ezagutzea. Iraupena: hiru eta bost hilabete artean iraungo du. Praktikaldia ordaindua izango da. Epea: 2011-01-31 ( hurrengo urteko urrian joateko) Iturria: www.gipuzkoangazte.info Praktikak Europako Batzordeak New Yorken duen egoitzan Deialdigilea: Nazio Batuen Erakundea. Baldintzak: p Europako Batasuneko estaturen bateko biztanle izan behar dira. p Gutxienez hiru urteko unibertsitate ikasketak eginak izan behar dituzte, zuzenbidea, ekonomia edota zientzia politikoen eremuetan bada hobe. pIngelesa ezinbestekoa da eta beste hizkuntzen ezagutza kon- tuan hartuko da. Edukia: Urtero Nazio Batuen Erakundeak New Yorkeko Europako Batzordearen ordezkaritzan prkatikak egiteko aukera eskaintzen du. Borondatezkoak dira (ordaindu gabeak) eta astean 35-40 orduko lanaldikoak. Dirua: Borondatezkoak dira, ordaindu gabeak. Iraupena: hiru eta sei hilabete artean. Epea: 2011-01-15 (2011ko irailaabenduan bertaratzeko.) Iturria: www.gipuzkoangazte.info Musikari gazteentzako hamar Hezekiah Wardwell beka Deialdigilea: Alexander von Humboldt Fundazioa. Baldintzak: p Alemaniera ezagutza onak. p Musika ikaslea izatea. Edukia: Alexander von Humboldt Fundazioak Espainiako estatuko gazte musikari bikainei eta musikologoei hobetzeheziketa edo goi mailako ikasketak Alemanian burutzeko hamar beka eskaintzen ditu urtero. Dirua: hilean 800 euro. Epea: 2011-01-10 Informazioa: Alexander von Humboldt-Stiftung Auswahlabteilung Jean-Paul-Str. 12 53173 Bonn Deutschland. Iturria: www.gipuzkoangazte.info Vulcanus programa Japonian Deialdigilea: EU-Japan Centre. Baldintzak: pParte-hartzaileak EBko estatuetako biztanle izan behar dira. pZientzia edota ingenieritzako karreraren bateko hirugarren ikasturtean egon behar dira. Edukia: Programa honek Europako Batasuneko ikasleei lanpostu industrialak eskaintzen dizkie. Ikasleek Japonen astebeteko mintegi bat, japoniera ikasteko lau hilabeteko ikastaro bat eta hango enpresa batean 8 hilabetetako praktikaldia egingo dute. Iraupena: Urtebete. Epea: 2011-01-20 Iraupena: 2010eko irailean hasi eta 2011ko abuztuan amaituko da. Iturria: www.gipuzkoangazte.info Gaixotasunen prebentzio eta kontrolerako praktikak, Europako zentroan Deialdigilea: European Centre for Disease Prevention and Control, Stckholm. Baldintzak: p Unibertsitateko lehen ziklo osoa edo ikasketa guztiak burututa dituzten ikaslea izatea. p Komunitateko bi hizkuntza ja- kitea, eta horietako bat ingelesa izatea. Edukia: European Centre for Disease Prevention and Control hiru eta sei hilabete artean lanean jarduteko praktika ordainduak eskaintzen ditu. Hautagaiek eremu hauetan egingo dute lan: infekzio-gaixotasunen analisia, mikrobiologia, osasun publikoa, epidemologia, etab. Epea: 2011-01-30 Iturria: www.gipuzkoangazte.info Europako etengabeko ikaskuntzako programa (lehen, Socrates) Deialdigilea: Comenius Edukia: Karrerako bi urte bukatu dituen ( edo karrera guztiz bukatuta duen) eta irakasle gisa inoiz lan egin ez duen edozein espezialitateko ikasleek aukera dute laguntzaile bat eskatu ahal izateko, Europako Batasuneko edozein herrialdetan irakasle gisa hiru eta zortzi hilabetetan jarduteko, Comenius laguntzailetza jardueraren barruan. Epea: 2011-01-31 Informazioa: 945018402 Iturria: www.gipuzkoangazte.info Administrari praktikak, Europako Batzordean Deialdigilea: Europako Batzordea. Baldintzak: p Administraritzan unibertsitate ikasketak izatea edo haren pareko beste tituluren bat izatea. p Europar Batasuneko beste erakunderen batean praktikak egindakoa ez izatea. p Ingelesa, frantsesa edo alemana ondo ezagutzea eta, EBko partaide izanik, bigarren hizkuntza bat jakitea. Edukia: 2011ko irailean hasita, administrari gazteei hiru eta bost hilabete arteko praktikak egiteko aukera ematen di Europako Batzordeak . Dirua: hilean 1047,55 euro. Epea: 2011-01-31 Iturria: www.gipuzkoangazte.info Europako Parlamentuan praktikak egiteko ezinduentzako bekak Deialdigilea: Europako Parlamentua, Luxenburgo. Baldintzak: p18 urte baino gehiago izatea. pEBko bi hizkuntza jakitea, horietako bat ofiziala izanik. pUnibertsitate graduatua edo maila horretatik beherako ikasketak izatea. p Gaigabeziadun ziurtagiria. Edukia: Bost hilabete; urriaren 1etik martxoaren 15era. Epea: 2011-05-15. Iturria: www.gipuzkoangazte.info 2011ko urtarrilaren 2a • Egitura Publizitatea 31 Egitura • 2011ko urtarrilaren 2a 32 Finantza publikoak Norena da zorra? Nork du zorra? (mila milioi dolarretan, 2010eko ekaina) Greziarena 252,1 Frantzia 83,1 Nazioarteko Ordainketen Bankuaren arabera, Alemania eta Frantzia dira Grezia, Espainia, Portugal eta Irlandaren hartzekodun nagusienak Alemania 65,4 Besteak 43,6 uroaren eremua ekaitzaren begian egon da. Edo ekaitzaren begian jarri dute, inork ez baitu hitz egiten Ameriketako Estatu Batuen defizit publiko federalaz, ezta hango udalek zerbitzu publikoak finantzatzeko dituzten arazo handiez ere. Hala ere, errealitatea da maiatzean Greziaren zor publikoak eta azken asteetan Irlandakoak eragin dizkietela buruko min handienak Europako Batasuneko eta munduko agintariei. Arazoak izaten hurrengoak Portugal eta Espainia izan daitezkeela uste dute merkatuek, eta beldur hori herrialdeon zor publikoaren interes tasetan islatu da. Herrialdeok merkatuetan izan ditzaketen arazoak saihestu eta euroa bera babeste aldera, maiatzean EBk 750.000 milioi euroko funtsa sortu zuen. Azkenaldian, funts hori handitzeko edo eurobonoak sortzeko aukeraz eztabaidatu bada ere, oraingoz ez da ezer egin. Trukean, ordea, herrialdeok erreforma gogorrak hartzera behartuak daude. Hori da testuinguru orokorra. Beharbada Grezia, Irlanda, Portugal eta Espainiaren zor publikoa nork eta zenbat duen argitzea falta da. Iritzi publikoak jakin behar luke bankuek herrialdeon zorretik zenbat duten, eta nori egiten dion mesede inposatutako austeritate neurriok ezartzea. Abenduan, Nazioarteko Ordainketen Bankuak (BIS) kaleratutako txosten batek horren inguruko informazioa banatu du. Kasu batzuetan espero zena berretsi du. Beste batzuetan, ezagutzen ez ziren datu batzuk eman ditu. Hara hor ondorio nagusiak: E 1. Nork du zor publiko handiena? BISen arabera, Espainiak du zor publiko handiena: 989.900 milioi dolar adinakoa —Nazioarteko Ordainketen Bankuak dolarretan neurtzen du zor publikoa, ez eurotan—. Espainiaren ondoren, Irlandak du zor publiko gehien, 746.800 milioi dolar; Portugalek 322.400 milioi dolarreko zorra du, eta Greziak 297.000 milioi dolarrekoa. Lauren artean, 2,28 bilioi dolarreko zor publikoa dute. Espainia 98,3 292,6 Estatu Batuak 108,3 Japonia Italia Frantzia 22 24,7 77,3 Espainiarena Frantzia 48,5 989,8 Alemania 216,6 Frantzia 201,3 Alemania 44,3 2. Noren eskuetan dago zor publiko hori? Herrialdeon zor publikoaren %70 atzerriko inbertitzaileen eskuetan dago. Hau da, herrialdeotatik kanpoko enpresa eta bankuen eskuetan gehienbat. Atzerriko inbertitzaileek lau herrialdeon zor publikotik 1,6 bilioi dolar dituzte. Alemania 186,4 Besteak 140,6 Erresuma Batua 17 Portugalena 746,8 Erresuma Batua 187,5 Estatu Batuak 36,2 Italia 6,8 Joxerra Senar Irlandarena Estatu Batuak 35,6 Besteak 36,9 Estatu Batuak 172,8 Besteak 262,6 Erresuma Batua 29 Erresuma Batua 136,5 Hartzekodun nagusiak (Espainia, Irlanda, Portugal eta Greziaren zor publikoen jabeak) Bankuak 3. Zeintzuk dira hartzekodun nagusiak? Alemania eta Frantzia. Herrialdeok izan dira Grezia, Irlanda, Portugal eta Espainia erreforma gogorrak hartzera gehien bultzatu dituztenak. Datuek erakusten dute zergatik: Frantziaren eta Alemaniaren eskuetan dago lau herrialdeon zor publikoaren %40. 2,28 bilioi eurotik, Alemaniak 513.000 milioi dolar ditu; Frantziak berriz, 410.000 milioi dolar. BIS erakundeak kaleratutako txosten horren arabera, gainera, bi herrialdeotako sektore pribatuak inbertitu du gehien zor publikoan. Hala, Alemaniako bankuek 150.000 milioi dolar dituzte inbertituta Grezia, Irlanda, Espainia eta Portugalgo zor publikoan —horietatik erdia baino gehiago, 81.100 milioi, Espainiakoan—. Alemaniako enpresek, berriz, 184.000 milioi dolar inbertitu dituzte lau herrialdeotako zor publikoan. Frantziaren kasuan, bankuek 83.700 milioi dolar dituzte inbertituta eta enpresek 144.500 milioi dolar. Enpresak Deribatuak Sektore publikoa Alemania 512,7 Frantzia 63,5 410 Erresuma Batua Estatu Batuak 370 118,4 78,4 103,4 17,9 8,4 353 99,3 184,4 232,7 144,5 150,4 83,7 185,7 67,1 5. Zer eragin dute deribatuek? BISen txostenaren ezuste handiena izan da. Grezia, Irlanda, Portugal edo Espainiak zor publikoa ordaintzeari etengo baliote, galera hori estaltzeko aseguru moduko produktuak (credit default swapak) zenbatekoak diren argitu du BISek. Lau herrialdeon 2,2 bilioi dolarreko zor publikotik 668.000 milioi dolar deribatu horiek dira. Ezaguna da, Grezia, Irlanda, Portugal edo Espainiako bonorik izan gabe, atzerriko inbertsore zenbaitek deribatuok erabiltzen dituztela herrialdeon aurka apustu egiteko —bizilagunaren etxearen gaineko aseguru bat kontratatu eta ondoren etxeari su ematea bezala, aseguruko dirua kobratzeko—. BISek ez du argitzen 668.000 milioi dolar horietatik zenbat diren arriskua estaltzeko eta zenbat apustu egiteko. Hala ere, adierazgarria bada, CDS aseguru horien artean, 232.700 milioi dolar AEBetan dutela jatorria. Wall Street euroaren aurka apustu egiten ari den seinale? 66 45,9 ITURRIA: NAZIOARTEKO ORDAINKETEN BANKUA BIS 4. Zer dute esateko Estatu Batuek? Asko. Alemania, Frantzia eta Erresuma Batuaren ostean, lau herrialdeotako hartzekodun nagusiena da. Guztira, Estatu Batuek 353.000 milioi dolar inbertitu dituzte zor publikoan, horietatik erdia Espainian —172.000 milioi dolar inguru—. Alde horretatik, ulergarria da Barack Obamak maiatzaren 12an Jose Luis Rodriguez Zapatero telefonoz deitu izana, «egiturazko erreformak» hartzera gonbidatuz. Haatik, nabarmentzekoa da bi herrialdeen antzekotasuna. Hala Espainiak nola Ameriketako Estatu Batuek barne produktu gordinaren %64 inguruko zor publiko dute, eta defizit publikoa %10ekoa. Alabaina, bere gobernuak oraindik hartu ez dituen austeritate neurriak hartzeko eskatu zion telefono dei hartan Obamak Zapaterori. Zapatero eta Merkel,Bruselan egindako goi bilera batean. OLIVIER HOSLET / EFE 6. Zer ondorioztatu daiteke? Batetik, Espainiako bankuek dute Portugalgo zor publikoaren heren bat. Irlandaren ostean, zerrendan hurrengoa Portugal izan daitekeela esan eta esan dabiltza. Hipotesi horretan, banku espainiar handiek herrialde horretan duten arriskuagatik dominoefektua Espainiara zabaldu liteke, eta eragin bikoitz batekin, hala Espainiako finantza publikoan nola finantza sisteman. Horrek eragin zuzena luke Europan eta AEBetan. Bertako banku nagusiek Espainiako zor publikoan duten inbertsioagatik, Espainiako estatua erortzen uzteko handiegia da, bertan inbertituta dituztelako 727 milioi dolar Alemaniak, Frantziak, Estatu Batuek eta Erresuma Batuak. Horregatik, herrialdeotako bankuen logikaren barruan ulertu behar da Zapatero atzerritik jasotzen ari den presio guztia, erreformak ezarri eta azkartzeko.
Similar documents
berria - datu
bat, akaso horixe da hemen, berriro izaten hasteko abiapuntua, egunen batean hiltzeko aukeratuko duzun tokia, ola bizi hemen eta orain,hemen eta akaso horixe da hemen, eta hemen da orain zer den ja...
More informationNork hil zuen Begoña Urroz?
atentatua. 1962ko abenduaren 2an Donostian, Madrilen, Valentzian eta Lisboan izan ziren leherketa batzuen harira, Gratitud a los petardistas (Esker ona petardozaleei) izeneko analisia eman zuen arg...
More informationberria - datu
ezta gaixo dauden presoak espetxean jarraitzea ere». Bizi osorako kartzela zigorrak ere indarrean jarri ziren bide beretik «indargabetu» daitezkeela gaineratu du
More informationBERRIA, 2012-09-23 - datu
Andoni Alvarez Argitaratzailea: Euskal Editorea SM Publizitatea: Bidera publizitatea Lege gordailua: SS-0662/03 Batzorde parekidea: 0712I84059 Egoitza nagusia: Martin Ugalde kultur parkea. Gudarien...
More information