gratis de PDF van dit artikel om het

Pro-Building
[Inrichting & Office Design]
Art & Build schrijft vervo
verv
op succesverhaal
14
Profacility Magazine mei 2008
olg
Het Belgische architectenbureau Art & Build
won in 2002 de internationale wedstrijd
uitgeschreven door de Raad van Europa voor
de bouw van hun nieuwe dienstencentrum in
Straatsburg. Het inmiddels voltooide gebouw
werd tijdens de internationale
vastgoedvakbeurs MIPIM bekroond met de
award 2008 in de categorie ‘zakencentra’.
De beide atriums
zijn zuid-gericht
en werken in de
winter als een
thermische
tampon.
Het nieuw
algemeen
gebouw van de
Raad van Europa,
ontworpen door
Art & Build
Architect, heeft
de MIPIM Awards
2008 gewonnen
in de categorie
"zakencentra".
D
e door de Raad van Europa georganiseerde architectuurwedstrijd betrof eigenlijk drie gebouwen: een eerste als nieuwe
dienstencentrum voor de Raad in aanvulling op hun zetel in
het ‘Palais de l’Europe’, een tweede gebouw voor de Europese Directie
voor Farmaceutische Kwaliteitscontrole en een derde klein gebouw
ertussen, bestemd voor de opvang van kinderen van de medewerkers.
Het eerste en grootste gebouw - een concept van Art & Build - ontving
de MIPIM award 2008. Het werd opgetrokken op een site in de
Europese wijk van Straatsburg, die grenst langs het kanaal tussen
Rhône en Rijn en anderzijds het Europese Hof voor de Rechten van de
Mens, ontworpen door Richard Rogers, als buur heeft. De nieuwe zetel
van de Raad van Europa telt 24.000m2, verdeeld over 6 vergaderzalen
(8500m2) en kantoorruimte voor 800 personeelsleden (14.000m2). Het
is opgebouwd als drie identieke vleugels, die twee atriums omsluiten –
opgevat als verkeerswisselaar voor de interne doorstroming - die
naadloos overvloeien in de omliggende tuinen. Het gebouw beperkt
zich tot 4 bouwlagen en valt op door de stalen dakconstructie, met aan
“De aanvraag bevatte een nadrukkelijke
lange termijn visie met aandacht voor
de totale ‘lifecycle-cost’. Het werd dan
ook een zeer prestatiegericht gebouw.”
één zijde een grote uitsteek. Nog een opvallend detail is dat de gangen nooit langer zijn dan 30 meter; de in kantoorgebouwen veel voorkomende ‘hospitaalgangen’ dienden absoluut vermeden.
“Er werd gekozen voor een vrij bescheiden aanpak, met concentratie
op minimale uitbatingkosten”, benadrukt Isidore Zielon-ka, architect bij Art & Build, dat hij in 1989 samen met Pierre Lallemand, Marc
Thill en Philippe Van Halteren oprichtte. “De gemiddelde
kostprijs per vierkante meter schommelt rond 1300 EUR.
Duurzaamheid en onderhoudsvriendelijkheid vormden
centrale thema’s voor het ontwerp”.
Coherente aanvraag
De aanvraag die vervat zat in de architectuurwedstrijd
bleek zeer coherent. Het gebouw moest de nodige flexibiliteit bieden naar toekomstig gebruik en bijgevolg in de
tijd aanpasbaar zijn. Lage uitbatingkosten en optimaal
kostenbeheer stonden vet genoteerd als een lange termijn
visie met aandacht voor de totale ‘lifecycle-cost’. De
objectieven waren duidelijk bepaald maar niet afgebakend, zodat het architectenbureau voldoende speelruimte gelaten werd.
De aanvraag was opgesteld door de beheerders van de
gebouwen van de Europese Raad, die nadien ook de
opvolging van de werken op zich namen. “De samenwerking met professionals maakte het werk voor ons
Profacility Magazine mei 2008
15
[Inrichting & Office Design]
als architectenbureau ook aangenamer” blikt architect
Zielonka terug. “We streefden uiteindelijk samen hetzelfde
doel na”.
Als bouwheer gaf de Raad van Europa het programma aan,
waarna Art & Build de volledige interieurorganisatie van
het gebouw verzorgde. Heel veel aandacht ging daarbij naar
de interne doorstroming.
Voor de kantoorvloeren is een typeplan uitgewerkt. Op elke
verdieping is er een centrale straat, waarop kleinere straten
uitmonden. De kantoorvloeren werden niet als ‘open space’
opgevat, maar ingedeeld met modules voor 1 tot 4 medewerkers. Elke aanpalende module oogt telkens anders. De
modules hanteren 1,25 m als rastermaat. Door de vensters te
laten verspringen, geniet elke kantoormodule met zekerheid van daglicht.
“Een typisch gegeven is dat de mensen nooit lang op eenzelfde werkplaats blijven” licht de architect toe. “Ze wisselen vaak van diensten en er komen nieuwe mensen bij.
Daarom is er gestreefd naar maximale communicatiemogelijkheden, om het werken in dit kleine dorp aangenaam
leefbaar te maken”.
Milieu als aandachtspunt
Het volledige gebouw werd ontworpen met aandacht voor de
milieuproblematiek.
Er werd intensief gezocht naar materialen die weinig energie verbruiken bij de productie. Zo verschenen zink, koper,
baksteen en hout (binnen en buiten) op het lijstje, terwijl aluminium vermeden werd. “Tot onze spijt hebben we geen vast
tapijt gevonden in de vereiste kwaliteitsklasse waarin geen
oliederivaten verwerkt zitten” betreurt Isidore Zielonka.
Voor de verwarmingsinstallatie viel de keuze op aardwarmte
en het toepassen van een warmtepomp. “Een aanzienlijke
investering, die zich echter al na 3 tot 4 jaar laat terugver-
Elke kantoorbediende is in de mogelijkheid om frisse
buitenlucht in zijn werkruimte te halen.
Een opvallend detail is dat de gangen nooit
langer zijn dan 30 meter.
16
Profacility Magazine mei 2008
De twee atriums zijn opgevat als verkeerswisselaar
voor de interne doorstroming.
[Inrichting & Office Design]
dienen” merkt Isidore Zielonka op. Gezien het continentale klimaat in Straatsburg, is er een sterke opwarming in de
zomer en flinke afkoeling in de winter, alsook veel vochtigheid. De technische installaties moeten hierop inspelen.
Art & Build is grote voorstander van stralingswarmte i.p.v.
convectiewarmte, wat in dit ontwerp ook werd doorgezet.
Zorgzaam omspringen met energie beperkt zich echter niet
tot de grote ingrepen. Zo wordt de verlichting in alle loka-
Witte schoorstenen
De beide atriums zijn zuid-gericht en werken in
de winter als een thermische tampon. Art & Build
schrapte de gebruikelijke airco en ontwikkelde een
ingenieus systeem met luchtinlaten in de gevel en
temperatuurbewaking via twee schoorstenen.
“Vergelijk het met een kookpot met deksel die
staat te sudderen op een kookplaat” verduidelijkt
onze gesprekspartner. De schoorstenen zijn
bovenaan afgesloten met een
temperatuurgestuurde klep en geven warmte
af aan de omgeving. Om de warmteafgifte te
bevorderen, zijn ze bekleed met een wit zeildoek,
die de UV- en IR-stralen doorlaat. Zo ontstaat
een radiatorwerking. Wanneer de lucht in
de schoorsteen toch te warm wordt, zal de
klep openen om ze te laten ontsnappen.
Bij winterse temperaturen blijven de schoorstenen
volledig afgesloten, zodat de warmte in de
atriums blijft.
“Er bestaan heel wat interessante milieuvriendelijke
technieken, maar de bouwheer moet het gebruik
ervan toelaten”, concludeert de architect.
Alle vergaderzalen zijn verschillend en beschikken over een
eigen technisch lokaal, dat werkt in functie tot de bezetting.
Art & Build ontwikkelde
een ingenieus systeem
met temperatuurbewaking
via twee schoorstenen.
De kantoorvloeren werden niet als ‘open space’
opgevat, maar ingedeeld met modules.
Profacility Magazine mei 2008
19
[Inrichting & Office Design]
len dubbel bewaakt. Wanneer niemand
nog aanwezig is, schakelt het licht automatisch uit. Daarnaast wordt het aanschakelen van kunstlicht onmogelijk
gemaakt wanneer minimaal 800 lux aan
natuurlijk licht binnenstroomt.
Elke kantoorbediende is in de mogelijkheid om frisse buitenlucht in zijn
werkruimte te halen. Daartoe zijn kantelbare luiken voorzien – vensters die
open kunnen vallen veel duurder uit –
die gekoppeld zitten aan een schakelaar om de airco te onderbreken en aldus
energieverspilling uit te sluiten.
De kantoormodules zijn voorzien van
glazen deuren met gezandstraalde
motieven, waardoor inkijk onmogelijk
wordt gemaakt, terwijl men vanuit de
module wel in het gangpad kan kijken.
Bijkomend voordeel is de lichtinval
vanuit de gang, waardoor de normaal
verplichte noodverlichting kon achterwege blijven.
Gesegmenteerde
beveiliging
De nieuwe zetel van de Raad
van Europa telt 24.000m2 nuttige
oppervlakte, waarvan 8500m2
voor zes vergaderzalen.
Voor de signalisatie werd een beroep gedaan op een
lokale graficus, die op ludieke wijze ‘wegwijs’ maakt.
20
Profacility Magazine mei 2008
Vanzelfsprekend is toegangscontrole
een topprioriteit voor alle gebouwen
van de Raad van Europa. Voor de beveiliging van het gebouw werd veel geleerd
uit de ervaringen met het ‘Palais de
l’Europe’.
Specifiek zijn de verschillende bezoekersstromen die elk een aangepaste
beveiliging vereisen. Er is het vaste personeel met herkenbare badge, er zijn
de tijdelijke medewerkers met badge
en uiteindelijk ook heel wat bezoekers.
Daarom is het ingangssas gesegmenteerd in drie toegangen, waarvan twee
vrij onzichtbaar, om de geïdentificeerde
medewerkers vlotter te laten doorstromen. Bezoekers zien een duidelijk her-
Er was nood aan een uitgekiende interne bewegwijzering,
die is afgestemd op de voertalen Engels en Frans.
kenbare toegang, waaraan een 150m2
grote screeningzone gekoppeld zit voor,
vergelijkbaar met wat we van luchthavens kennen.
Gebouw:
Signalisatie
met ludieke toets
Adres:
(Frankrijk)
Oppervlakte:
Aantal kantoorplaatsen:
Er was nood aan een uitgekiende interne bewegwijzering. Gezien de voertalen
bij de Raad van Europa Engels en Frans
zijn, moest de signalisatie daarop
afgestemd worden. Daarom zocht men
naar overeenkomsten zoals ‘Village’ en
‘Canal’. ‘Village’ verwijst naar de aanpalende woonwijken, terwijl ‘Canal’
slaat op de kant waar het kanaal tussen
Rhône en Rijn loopt.
Kleurcodes helpen bij de oriëntatie op
de als gevolg van de symmetrische
opbouw en functionele inrichting vrij
gelijk ogende kantoorverdiepingen.
Voor de signalisatie werd beroep
gedaan op een lokale graficus, André
Rodeghiero, die figuurtjes creëerde die
op ludieke en taal overkoepelende wijze
duidelijk maken hoe men op de juiste
plaats terecht komt.
De belangrijkste erkenning voor het
werk dat Art & Build hier leverde, komt
van de gebruikers zelf: na zes maanden
operationeel te zijn gaf een tevredenheidsenquête 77% aan, terwijl het personeel de kwaliteit van de werkplek
gemiddeld slechts met 50 à 55% waardeert. Een resultaat dat elke award in de
schaduw stelt!
Eduard CODDÉ
Gerlach FRONEMAN (foto’s) I
Inrichting gebouw - kerngegevens
Dienstencentrum voor de Raad van
Europa / ground level + 5 levels
1, Quai Jacoutot, 67.000 Straatsburg
22.500 m2
800 / 14.000 m2 (kantoren) /
8.500 m2 (vergaderzalen)
30 miljoen EUR zonder parking
en kinderopvang
30 maanden
Kostprijs:
Uitvoeringstermijn:
Eigenaar:
Project management
& werfcoördinatie:
Gebruiker / huurder:
Design Architect:
Architect Local Partner :
Engineers:
Raad van Europa in Straatsburg
Denu & Paradon
Raad van Europa in Straatsburg
Art & Build Architect
Denu & Paradon Architectes
IOSIS (OTH Est) / OTE Ingenierie /
Arup Engineers (concept)
Norisko
Cabinet d’Authou (Parijs),
Alain Chastang, David Thibout
APAVE
Veritas
André Rodeghiero
Environmental Quality:
Economist:
Technical Control:
Security Control:
Signal Design:
Ruwbouw:
Schrijnwek (metaal):
Metalen gevelplaten
& Dakwerken:
Beglazing en glasgevels:
Verwarmingklimaatregeling-verluchting:
Vaste bemeubeling:
Beweegbare wanden:
Verlichtingsarmaturen:
Liften:
De brandveiligheid volgt de Franse wetgeving terzake.
Er zijn 6 noodtrappen in de uiteinden van de vleugels.
Grpt Bilfinger Berger/Hochtief
ERTCM Industries
Raimond
Atelier du Verre
Imhoff
Hunsinger
Clestra Haus
Artelum
Schindler
Het gebouw beperkt zich tot 4 bouwlagen en valt op door de
stalen dakconstructie, met aan één zijde een grote uitsteek.
Profacility Magazine mei 2008
21