BERRIA, 2012-07-25 - datu
Transcription
BERRIA, 2012-07-25 - datu
Asteazkena Uztailaren 25a 2012. X. urtea 2.820. zenbakia 1,30 € www.berria.info Gariaren uzta garaia Lehortea dela eta, Erriberan txarra izan da. Ona, aldiz, beste eremu batzuetan q 38-39 PPren neurriei erantzun ordez, erakundeei buruz eztabaidatu nahi izan du Barcinak PPren murrizketak ezarriko dituen galdetu dio Nafarroako oposizioak, eta erakundeen tamainari buruzko gogoeta hastea proposatu du Barcinak, galdetutakoari erantzun gabe PPren murrizketen aurka Nafarroako Parlamentuak jarririko helegitea onartu du Auzitegi Konstituzionalak. Jaurlaritzak esan du prest daukala, baina ez du oraindik aurkeztuko q 2-3 Langileen %62k ez daukate lan hitzarmenik sinatuta aurten EAEko Lan Harremanen Kontseiluak ohartarazi du blokeo egoerak irauten badu ia 300.000 langile negoziazio kolektibotik kanpo geratuko direla q 15 EUSKARAREN BILAKAERA (II) BIZKAIA Gazte gehiagok jakin arren, ez dute beharrik, ez erraztasunik euskaraz aritzeko Hiru euskal herritarretik bat Bilbon bizi da, eta hiria oso erdalduna da. Bilbon, %3,1 baino ez dira aritzen gehienbat euskaraz q 13 MANUEL H. DE LEON / EFE Siriako oposizioak ez du onartuko batasun gobernu bat DKataluniak ere dirua behar du. Finantzaketa sistema berri bat edukitzeko akordioa itxi behar dute gaur Kataluniako Parlamentuan, eta bezperan jakin da Madrili itzuli behar dizkion 5.800 milioi euroak nola lortu ez daukanez erreskatea eskatu beharko diola. Irudian, Duran i Lleida CiUko eleduna Raxoirekin, Kongresuan, atzo. q 2-3 p GAUR 40 ORRIALDE q HARIAN 2 IRITZIA 4 EUSKAL HERRIA 6 EKONOMIA 15 SNCk esan du ez dutela negoziatuko Al-Assadekin. Matxinoen erasoaldiak gora egin du Halaben q 16 MUNDUA 16 q KIROLA 19 Garitanok erabaki propioak adostera deitu ditu erakundeak Gipuzkoako ahaldun nagusiaren kabinete buru izendatu dute Juan Carlos Alduntzin, zentsura mozio baten ondorioz botatako diputatua q 6 BEZaren igoerak kultura estutu ez baizik ito egin duela diote kultur eragileek PPk %8tik %21era igoko du kultur ikuskizunetan BEZa, eta kalteak handiak izango direla aurreratu dute. Jaurlaritzak eragileak babestu ditu q 29 q AGENDA 23 q PLAZA 28 2 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena Harian› Raxoiren neurriak D Erantzuna Zerga bilketa %2,2 jaitsi da Araba,Bizkai eta Gipuzkoan 0 pParlamentarien Eguberrietako saria. Eusko Legebiltzarreko Mahaiak erabaki du parlamentariek eta haien konfiantzazko kargu politikoek ez dutela aparteko saririk jasoko aurtengo Eguberrietan. PSEk ere aldeko botoa eman du, langile publikoei elkartasuna adierazteko. Urtearen lehen erdian 4.272,2 milioi euro bildu dituzte zergetan Araba, Bizkai eta Gipuzkoako ogasunek. Iaz epe horretan baino %2,2 gutxiago da. Bilketaren jaitsiera, ordea, apaltzen ari da —maiatzean %4,4ko beherakada izan zen—, ondare zergaren 42,3 milioi euroren ekarpenari esker eta errenta zergaren itzulketak uste baino txikiagoak izan direlako. Zuzeneko zergen bilketa handitu egin da —errenta zerga %0,2 handitu da eta sozietate zergarena %14,3—, baina ez da nahikoa izan kontsumoari lotutako zergen jaitsiera berdintzeko. BEZa %7 apaldu da eta zerga bereziak, berriz, %2,9. Udan bilketak izango duen bilakaeraren zain dago Jaurlaritza 2012ko kontuak prestatzen hasteko. Arabak saria kenduko du,eta Bizkaia ez kentzen saiatuko da Langile publikoei Eguberrietako saria kentzeari buruz jarrera kontrajarriak dituzte Arabak eta Bizkaiak. Espainiako Gobernuaren agindua obeditzea eta saria kentzea onartu du Arabak. Bizkaiak, berriz, «beharrezko argudioak» bilatuko ditu «euskal funtzio publikoari halako zapalketa bat» ez egiteko. Ez daki, ez du erantzun nahi Nafarroako lehendakariak legebiltzarrean egindako agerraldian ez du zehaztu iragan asteko neurriei helegitea jarriko dien ala ez Jaurlaritzak errekurtsoa prest du, baina ez du hauteskundeak baino lehen aurkeztuko Joxerra Senar Iruñea Yolanda Barcina, Parlamentuan, Foru Erregimeneko Batzordearen atzoko bileran. JAGOBA MANTEROLA / ARGAZKI PRESS Argi berdea Nafarroan PPren neurrientzat. Iragan astean Espainiako Kongresuan PPk 65.000 milioi euroren murrizketak onartu ondotik, Nafarroako Gobernuaren jarrera inkognita bat izan da. UPN abstenitu egin zen Kongresuan, baina geroztik Yolanda Barcina Nafarroako lehendakariak deus gutxi esan du... atzo arte. Parlamentuko Foru Erregimeneko Batzordean agerraldia izan du, eta oposizioko alderdiek espreski galdetu diote neurri horien kontra errekurtsoa aurkezteko asmorik baduen. Alabaina, izkin egin dio galderari. Ez daki, ez du erantzun nahi izan da haren jarrera. Dena den, UPNren borondate politikoa agerian geratu da: «Derrigorrezkoak diren neurriak ezarriko ditugu eta txosten juridikoak dioenaren arabera, helegitea jarriko dugu». Eta zer dio txosten juridikoak? Ia neurri guztiak betetzea «ezinbestekoa» dela. Derrigorrezkoa, saihetsezina. Atal horretan sartzen dira BEZaren gaineko igoera eta gainerako zeharkako zergak, Nafarroako lehendakariak parlamentari eta hautetsi kopurua murriztea proposatu du. Alabaina, ezkutatu nahi izan du funtzionarioei aparteko saria kenduta 65 milioi euro gehiago lortuko badira ere, ekaineko 132 milioi euroko murrizketei eutsi egin nahi diela. Barcina «XIX. mendeko Parlamentuan» J.Senar Iruñea A gintari politikoek, magoen modura, iritzi publikoaren arreta desbideratzea beharrezkoa dute euren gezurrak ezkutatzeko. Hori egin du Yolanda Barcinak: komunikabideen arreta beste bide batera zuzendu du, eta parlamentuaren eta Nafarroako udalen «tamaina egokiaren gaineko eztabaida hastea» proposatu die beste taldeei. «Ez nago ados hautetsi eta parlamentari kopurua murriztuta demokrazia murrizten den argudioarekin». Egitura horiek «astunak eta garestiak» direla argudiatu du, eta XIX. mendeko eredu bati erantzuten diotela uste du. Haren us- tez, era berean, herritarrek klase politikoarei duten mesfidantza areagotzen dute. «Ausartak izan beharko genuke, eta herritarren ahotsa entzun. Gure sistema politikoa murriztu beharko genuke, alderdiena, sindikatuena eta enpresa elkarteena barne». Roberto Jimenezek, zeina duela gutxira arte Nafarroako presidenteorde izan den, irmo adierazi du PSN guztiz aurka dagoela. «Eskuinarentzat, zinegotziak soberan daude, parlamentariak soberan daude, arartekoak soberan daude, eta kontu auzitegiak... Historian, diskurtso ekonomiko horiek errepikatu dira, eta badakigu zer datorren gero. Kudeatzaile batekin nahikoa da, eta, kasu txarre- nean, militar batekin». Ordezkaritza demokratikoak murriztu beharrean, udal mapa aldatu eta hainbat egitura kentzeko proposatu dio Jimenezek. Ezkerrako Jose Miguel Nuinen ustez, Barcinaren argudioak gezurrak dira. «Hemen, demokrazia murriztea da auzia. Hautetsien %99k, dieta batzuk kenduta, ez dute soldatarik jasotzen. PPren asmoa da udalei boterea kentzea, aldundien jauntxokeriara itzultzeko». PPren neurriak errepikatzea egotzi dio Barcinari, eta murrizketak «Senatuan, aldundietan edo monarkian» egitea proposatu du. UPNko Carlos Garcia Adaneroz gain, PPko Enrique Martin de Marcosek Barcinaren agerraldia defenditu du. Dena den, leunki bada ere, ohartarazpen bat igorri dio. «Ez da UPNk zalantzak izateko unea. Nafarroarentzat onena zer den bilatu behar da, eta Nafarroarentzat onena da Espainiak une oro behar duena babestea. Neurri horiek, formula egokienarekin, Nafarroara ekarri behar dira». Bilduko Bakartxo Ruizi, berriz, «zinikoa» iruditu zaio Barcinak herritarrak entzuten dituela esatea. Haren irudiko, Nafarroako lehendakariaren «marra gorri bakarra» izan beharko luke nafarren hitza errespetatzea, baina Nafarroaren interesen gainetik «Espainiarenak defenditzea» leporatu dio. Murrizketen harira Barcinak erabilitako argudioari buelta eman dio: «Izan arduratsu eta planto egin, ez bete Espainiako Gobernuaren neurriak». Ez du planto egingo, jakina. Barcinak ekainean 132 milioi euroko zuloa iragarri zuen, eta neurri bereko murrizketak iragarri zituen. Oraingo neurriekin 65 milioi euro inguru aurrezteko asmoa du, baina ez du esan 132 milioiko gastu murrizketa arintzeko asmoa duen. Hala ez balitz, gezurra esan zuen Barcinak ekainean. Horregatik, gobernu krisi bat eragin zuen gezur bat mahai gainean jartzea baino eraginkorragoa da beti fokuak beste alde batera zuzentzera. Adibidez, XIX. mendera. 2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 3 7›› Gorka Mayo askatu dute, bermea ordainduta eta urte eta erdiko kartzelaldiaren ondoren 12›› Larragorrin eta Ganekogortan zentral eolikorik ez egiteko eskatu dute hiru udalek Raxoiren neurriak D Erantzuna Moody’sek ohartarazpena AAA ratingeko herrialdeei 638 pArrisku saria. Egunetik egunera gora egiten du Espainiaren arrisku sariak. Beste sei puntu igo zen atzo: 638 puntura; hamar urteko bonuak %7,62ko interesa ematen duela esan nahi du horrek. Madrilgo burtsak %3,58 galdu zuen, Europako besteek halako bost. langabezia sariaren eta laguntzen murrizketa, merkataritzako ordutegien liberalizazioa eta funtzionarioen Eguberrietako aparteko sariak kentzea. Hartara, beste politika bat egiteko oso tarte txikia geratuko zaio gobernuari: errentaren gaineko zergan etxebizitza erosteko kenkariei eustea «errenta txikientzat eta kide askoko familientzat», jarduera profesionalei zerga atxikipena ez igotzea, edo langileak kontratatzeagatik kenkariei eustea. Autogobernua urratzen zuelakoan, ekainean parlamentuak gehiengo handiz erabaki zuen PPk osasun eta hezkuntza arloan ezarritako bi dekretuen aurka helegitea aurkeztea. Auzitegi Konstituzionalak errekurtso hori tramiterako onartu du. Onartu duen lehena izan da. Barcinaren agerraldiaren erdian izan dute albiste horren berri, eta oposizioak aukera baliatu du galdetzeko zergatik ez duen Nafarroako Gobernuak bere kabuz beste helegite bat jarri. Barcinaren erantzuna noria baten modukoa izan da: «Konstituzionalak desberdin pentsatuko du errekurtsoak aurkezten duenaren arabera? Parlamentuak jada errekurtsoa aurkeztu badu, zertarako gastatu dirua helburu bera lortzeko? Ez du zentzurik. Parlamentuak ez badu helburu hori betetzen, orduan bai, UPNk hartuko du iniziatiba. Betiere txosten juridikoek diotenaren arabera...». Eta argi dago zer dioen txostenak. Eusko Jaurlaritza, prest Bestelako jarrera bat irudikatu nahi du Eusko Jaurlaritzak. Autogobernuaren defentsaren bandera astintzen dihardu azkenaldian Patxi Lopez lehendakariak. Gobernu kontseiluaren ostean, Idoia Mendia eledunak aurreratu du funtzionarioen aparteko sariaren eta mendeko pertsonei emandako laguntzen murrizketei buruzko helegitea prest dutela, Auzitegi Konstituzionalean jartzeko. Hala ere, bide judiziala hartu aurretik, Jaurlaritzak Espainiako Gobernuarekin bildu nahi du. Hori bai, Mendiak aurreratu du «sei edo bederatzi hilabete» beharko direla. Ordurako, hauteskundeak izango dira. Eurogunean kalifikazio maila gorena duten lau herrialdeetatik hiruri rating-a jaits diezaiekeela ohartarazi du Moody’sek. Alemaniari, Herbehereei eta Luxenburgori egin die oharra, baina ez, ordea, Finlandiari. Grezia eurotik irteteko aukerak eta Espainiaren balizko erreskateak kontuei kalte egin diezaiekeela uste du. 3.048 pEspainiaren enkantea. Emaitza gazigozoa izan zuen Espainiarentzat atzoko enkanteak. Uste zuen baino diru gehiago bildu zuen —3.048 milioi euro—, eta eskaria oso handia izan zen —eskaintza halako 2,9—. Baina haren truke pagatutako interesak handiak izan ziren. ‘‘ 2013a ere zaila izango da, eta doikuntzak egingo dira, baina atzeraldiaren azken urtea izango da» CRISTOBAL MONTORO Espainiako Ogasun ministroa Artur Mas Kataluniako lehendakaria eta Andreu Mas-Colell Ekonomia kontseilaria. TONI ALBIR / EFE Generalitateak ere erreskatea eskatuko dio Espainiari Finantzaketa sistema berria onartuko du gaur Kataluniako Parlamentuak, diru gehiagorekin geratzeko Iker Aranburu Espainia bera erreskate oso baten atarian dagoela, bere menpeko erkidegoak banan-banan porrotetik salbatu beharrean dago. Valentziaren eta Murtziaren eskaerei garrantzi politiko handiagoko bat batuko zaio aurki: Kataluniarena. Esanahi politikoa are handiagoa da orain, gaur bertan onartu behar duelako Kataluniako Parlamentuak bere finantzaketa handitzeko proposamena. Proiektu horren azken xehetasunak jakitea falta den arren, garbi dago ez dela izango Espainiako Gobernuaren gustukoa. Bi gobernuen arteko ika-mika etengabea maila historikoetaraino iristeko bidean da. Generalitateak oraindik ez du erreskatearen eskaera ofizialik egin. Berez, Espainiak erkidegoei eskura utzi dien Autonomien Likideziarako Funtsa eskatuko duela iradoki baizik ez du egin. BBCko kazetari batek egindako galderari hitz hauekin erantzun dio Andreu Mas-Colell Ekonomia kontseilariak: «Bai. Gaur egun Kataluniaren banku bakarra Espainiako Gobernua da. Holakoa da bizitza, horixe da merkatuaren egoera». Kataluniak Espainiako Altxorrari zergak pagatzen dizkionez, «normala» da hari dirua eskatzea. Mas-Colellen hitzak berretsi du Generalitateko bozeramaileak, Francesc Homsek: «Gure altxorra errazten duten finantzaketa bide guztiak erabiliko ditu- 5.800 milioi aurten itzuli behar ditu, baina diru hori ez dauka bere kabuz lortzerik gu». Hori bai, aurretik Valentziak eta Murtziak egin bezala, Generalitateak ere erreskate hitzari ihes egiten dio. «Hilabeteak, urteak daramatzagu Kreditu Ofizialeko Institutuaren (ICO) mailegu lerroak erabiltzen», azaldu du Homsek, «eta hau ICO 4 bat da». Aldea egon badago, ordea: aurreko kreditu lerroek ez bezala, oraingoak ekarri ahal izango du Espainiako Gobernuak bere gain hartzea erkidego baten kontuen gainera ardura. Horregatik, Ekonomia Kontseilaritzako iturriek azaldu diote Efe agentziari ofizialki ezer eskatu aurretik baldintzak zorrozki begiratuko dituztela. Defizit fiskala arazo nagusia Kataluniaren arazoa da oso gaizki finantzatuta dagoela, eta urteak daramatzala zorra pilatzen bere gastu beharrei aurre egiteko. Gaur egun, 41.700 milioi euroko zorra du Generalitateak, Kataluniaren barne produktu gordinaren %20,7 —Eusko Jaurlaritzarena halako bi—. Zor horretatik ia 5.800 milioi urtea amaitu bitartean itzuli behar ditu, baina diru hori ez dauka bere kabuz lortzerik. Batetik, bere kontuen kaskartzea dela eta, aspaldi galdu zuen merkatuetara jotzeko aukera, %10etik gorako interesak eskatzen baitiz- kiote. Inbertsiogile handien faltan, Kataluniako herritarrei ere eskatu die dirua, laugarrenez apiril honetan, baina irtenbide hori garestia da —herritarrei interesak pagatu behar dizkie eta bankuei komisioak—, eta agortzear dago. Hori dela eta, Generalitatea presio egiten aritu zaio Espainiari Estatuaren bermea duen zor bateratua jaulkitzeko —hispabonuak— eta hark eskaini dituen likidezia lortzeko aukera guztiak baliatu ditu. Bankuekin ere negoziatzen ari da zorra. Generalitateak argudiatu du kontuetako zuloaren zati handi bat defizit fiskalari dagokiola, hau da, urtero Katalunian zergetan bildu baina beste leku batzuetan gastatzen den diru publikoa. Generalitateak martxoan kaleratu zuen azken txostenaren arabera, 2009an 16.409 milioi euro alde egin zuten Kataluniatik, herrialdearen BPGaren %8,4. Ez da, gainera, urte bateko kontua: 1986tik 2009ra arte %8ko defizita izan du Kataluniak. Beste modura batera esanda, denbora horretan Espainiako Estatuak bere zergen %19,73 bildu ditu Katalunian, baina %11,17 baizik ez ditu han gastatu edo inbertitu. Generalitateak bultzatuta, erkidegoen finantzaketa sistema hamaika aldiz aldatu dute azken 25 urteotan, baina emaitzak beti antzekoak izan dira. Horregatik, aurten handira jokatzea erabaki du Artur Masen gobernuak. Finantzaketa eskasaren gaia gizarteratu ondoren —Kataluniako PPk eta enpresaburuen elkarteek ere onartzen dute—, behingoz defizita jaitsiko duen proposamen ausartago bat landu du. Gaur dute Katalunian Parlamentuan bozkatzekoa, eta orduan ikusiko da zehazki zer eskatuko duten: Hego Euskal Herriko kontzertu ekonomikoaren antzeko sistema bat ala haren eta gaur egungoaren arteko nahasketa bat. Atzo arratsean negoziaketetan ari ziren talde politikoak. Kontzertuaren alde daude independentistak, eta proposamen epelagoa nahi dute sozialistek. CiUren esku dago erabakitzea zeinekin egingo duen aurrera, eta, batez ere, zer egingo duen Madrilek, espero den moduan, ezezkoa erantzuten badio. 4 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena Harian › Iritzia Epika Makiavelikoak E A antolatu dituzu, hau hemen, hau hara, hau bukatu da, ona zinen Tetrisean, gero eta azkarrago datoz izar haitzak zeruan behera, eta bakoitzean hasieratik hasi beharra normala egiten zaizu azketa bakoitzean hasieratik hasi behanean. rra iruditzen zaizu harrigarriena, beti Justu normaltasun hori hausteko joahutsetik abiatzeko sentsazio hori, auten zara urrutira,edo ez hain urrutira, rrez egindakoak ezertarako balio ez dibarne turismoa sustatuko dute goberzun irudipena, behar duzunerako ez dinuek pobreentzat,edozein leku da ona zula balioko orain arteko eskarmenturista bihotza duenarentzat,turistuak, ez duzula asmatuko nola ekin ta begiak eta ezaxola izugarri bat, egunari lasai, nola ez izan beldurrik, ezerk ezertara lotzen ez duen dena da edo errepika edo epika, sentipena,norbere herrian izan lieguna kalte handirik gabe amaiteke bat turista,norbere bizitzan, tzea lortu duzu, eguneroko mugieta bestelako normaltasun mendu berberak berriro egitebat osatuko duzu han, ak ematen duen lasaituarekonturatu ere egin gabe. kin, ohartu gabe bizitzeak Eta bakoitzean hasieraematen duen arinduareJira tik hasi beharra irudituko kin, eta egunak ekarri diXabier Gantzarain zaizu miragarriena. tuen kezka berriak ongi Zuzendaria: Martxelo Otamendi Zuzendariordea: Iñaki Petxarroman Edizio arduraduna: Andoni Alvarez Argitaratzailea: Euskal Editorea SM Publizitatea: Bidera publizitatea Lege gordailua: SS-0662/03 Batzorde parekidea: 0712I84059 Egoitza nagusia: Martin Ugalde kultur parkea. Gudarien Etorbidea, z/g. 20140 Andoain. Telefonoa: (0034) 943-30 40 30 Faxa: (0034) 943-30 09 43 Webgunea: www.berria.info Posta elektronikoa: [email protected] Publizitatea: [email protected] Harpidetza saila: (0034) 943 - 30 43 45 Date: 25/07/2012 Exemplaire: 2.820 Editeur: Euskal Editorea s.l. Directeur de publication: Martxelo Otamendi Comission paritaire: 0712I84059 Delegation Labourd: Lisses 3, 64100-Baiona. Tel.: (0033) 559256220. Fax: (0033) 559254303. E-mail: [email protected] ORDEZKARITZAK Araba: Bizenta Mogel, 6. Posta kodea: 01008 Gasteiz. Telefonoa: 945-15 04 52. Erredakzioko faxa: 945-14 83 07. Posta elektronikoa: araba @berria.info. Bizkaia: Uribitarte kalea, 18, 3. C. Posta kodea: 48001 Bilbo. Telefonoa: 94-435 26 00. Erredakzioko faxa: 94-423 49 75. Posta elektronikoa: [email protected]. Lapurdi: Lisses, 3. Posta kodea: 64100 Baiona. Telefonoa: 559-25 62 20. Faxa: 559-25 43 03. Posta elektronikoa: lapurdi @berria.info. Nafarroa: Iratxeko Monasterioa, 45, 13. Posta kodea: 31011 Iruñea. Telefonoa: 948-36 66 22. Publizitatea: 948-36 66 23. Posta elektronikoa: [email protected]. berria diren horiek,baita oposizioan ere.Gertatutakoak engainu beste izenik ez ei dauka: gauza bat hitzeman,eta bestea egin. Guztiok sumatzen genuena baieztatu digu adiskideak,baina hain gordin entzuri gara bazkalondoko mundu konteak geure onetik atera gaitu.Hasi gara ponketan,jan-edan oparoen osteko espantuka: «Ene,nola liteke!».Lehen iraultza propioan,ahotsak ozen,mingaibaino ozenago altxatu ditugu ahotsak, nak arin,bihotzak bero.Guztiok susmatzen genuena baieztatu digu iturri «oooo- eta arinago astindu mingainak.Gogoz larrutu ditugu politikariak.Ez,ordea,zaoso kualifikatuak» maneiatzen dituen kur zahar engainatzaileak,baizik eta feadiskideak: azken hilabeteetako negode onez jokatu duten agintari berriak. ziazio politiko sonatuenetako batePolitikan tontoa izatea omen akaan umeak bezala engainatu dituztsik larriena.Halaxe aldarrikatu te agintari berriak,hainbeste urtedugu bazkalosteko iraultzaileok. tako bazterketaren ondoren iluZintzotasunak eta hurkoarensioa piztu diguten horiek berak. gan konfiantza izateak poliZiri sartzaileak,noski,gobertikarekin —are,iraultzarenua betiko zutela uste zukin— zerikusirik ez balu beten bai baina ezeko azeriak; Bira zala.Sartu zigun ziria Madenak berdin jarrai dezan Idurre Eskisabel kiavelok. ekiten eta berritzen maisu Stefan Zweig, egiazko europarra Jon Sudupe Saiakera egilea S tefan Zweig, idazle vienarra, europar zintzoa izan zen, gizon zibilizatu, kultu, libre eta kosmopolita. Europazale suharra, bere «egiazko aberri» bakartzat eta zibilizazio eredutzat zeukan Europa. Azkenean, Europaren hondamendia ezin jasanda, beren buruaz beste egin zuten berak eta Lotte bere bigarren emazteak Brasilgo Petropolisen («amodioan bat eginik, elkar ez uztea erabaki dugu»). Orain bete dira 70 urte. Europar kontzientzia sortzen lagundu zuten egileei gorazarre egin zien austriar idazleak Europäische Erbe (Europaren legatua) saiakera bilduman. Europar izaeraren funtsezko ezaugarriak adierazten jakin zuten pentsalari eta idazleak goraipatu zituen kartsutasunez, haien oroitzapenak hilezkor iraun zezan gure kontzientzian. Zweig Europa zatitua berreraikitzen saiatu zen, posible zuen mundu bakarrean, espirituarenean. Erasmo Rotterdamgoa eta Michel de Montaigne izan zituen bidelagun berregite lan horretan. Humanista handi haien bizitza eredugarrien kontakizunean aurkitu zuen aterpea garaiko izugarrikerien aurrean. XX. mendea hasi eta berehala, Gerra Handia etorri zen, konta ezin ahala hildako egin zituena. Zoritxarreko gudu hura zentzugabekeria hutsa izan zen, inola ere («katastrofe ulertezina izan zen niretzat», adierazi zuen Rudolf Car- napek bere autobiografian). Triskantza lurralde bihurtu zen Europa. Sekula ez ziren nabariago ageri izan hondamenaren ondorioak. Bat-batean zalantzan jarri ziren errealitatearen ikuspegi optimista guztiak, aurrerapenaren ideia arranditsu guztiak, oinarrizko balore etiko guztiak, printzipio goren guztiak. Inoiz ez zen munduaren historian tamaina hartako lurrikara politiko-moralik ikusi. Ezintasunez eta saminez beterik, Europak «burua galdu izana» deitoratu zuen Zweig bakezaleak. Montaigneri buruzko entsegu bikaina da Zweigen azken lana. Nazismoaren izutik ihesi, Montaigneren ispiluan aurkitu uste izan zuen bere bizialdi gatazkatsuaren isla (haren ispiluan begiratuta, nonbait, hobeki ulertzen zuen bere burua). Antzekotasun nabaria ikusten zuen 1930. urteetako Europaren eta erlijio gerrak gertatu ziren XVI. mendeko Europaren artean. Bere biziera asaldatuan gerraren anabasa bizi izan duenak bakarrik daki zer-nolako kemena behar den «ni» barnekoenari leial irauteko. Horregatik miretsi zituen Zweigek Montaigneren jakituria eta handitasuna. Haren adiskide ordezkaezina bihurtu zen azken urtetan, hain antzekoa izan baitzen haien patua! Montaigneren esperantzak, beharbada, Europaren egunsenti berria iradokitzen zion Zweigi. Etsiak hartu zuelarik, Brasilgo udako hiriburuan, Petropolis lasaian aurkitu zuen aterpea, baina ez sosegua. Goethe, Shakespeare, Tolstoi, Montaigne, Erasmo… irakurtzen igaro zituen azken egunak, zinez idazle handiak bakarrik irakurri behar direlakoan (idazle klasikoen aipuez beteta daude haren Saiakerak). 1933 urtearen eta 1942ko bere buru-hilketaren artean, Zweig Londresen bizi izan zen lehenik, New Yorken gero eta Brasilen azkenik. Jaitsiera geldia izan zen etsipenaren infernuetara: ez herriminarengatik, inguruko ilunpeen aurrean bere artea indargabea zela ulertu zuelako baizik. Humanismo soil-soilik intelektuala eta nagusitasun soil-soilik morala ez dira nahikoa basakeria menderatzeko, garaipena lortzeko. «Bizi osoan inoiz ez dut giza ezintasuna krudelkiago frogatu mundu gertaeren aurrean», adierazi zuen. Izurrite guztietan txarrena den nazionalismoak europar kulturaren lorea pozoitu zuela zioen. Bere buruaz beste egin aurretik, Zweigek minez idatzi zuen 1914 aurreko mundu galduaz. Lehen Mundu Gerrak eragin zion ondoez sakonaren berri eman zigun bere Die Welt von Gestern (Atzoko mundua) oroitzapen liburuan. Azpititulutik (Europar baten oroitzape- Bere biziera asaldatuan gerraren anabasa bizi izan duenak bakarrik daki zer-nolako kemena behar den «ni» barnekoenari leial irauteko nak) azken orrialdeetara, Europa da autobiografia liluragarri honen leitmotiv-a. Tolerantziazko eta elkartasunezko leku baketsu irekia zen Europa Zweigentzat eta atsekabea adierazi zuen «konfiantzazko urte haietan gazte ez zirenengatik.» Gogora ekartzen digu nola, 1914 baino lehenago, «Lurra guztiena zen. Jende guztia nahi zuen lekura joaten zen eta nahi zuen denbora egoten zen bertan. Ez zen ez baimenik ez autorizaziorik existitzen; 1914 baino lehen Indiara eta Amerikara bidaiatu nuen pasaporterik gabe eta, egia esan, nire bizitzan ez nuen bat bera ikusi inoiz.» Zweig zoriontsu sentitzen zen «ziurtasunaren mundu» hartan. Orain «gure aberri sakratua, Europa», itxaropenez eta ametsez beteriko mundu zaharra, gainbehera etorri da: «nire hizkuntza propioaren unibertsoa hondoratu egin da niretzat eta Europa, nire atxikimendu espiritualaren lekua, suntsitu egin da orobat.» Europako tragediak etsipenera eraman zuen, azkenean. Stefan Zweigentzat, unibertsaltasun humanistaren molde bat da Europa, baina unibertsal europarraren ikuspegi horrek ez dio eragozten kultur identitate nazionalak aintzat hartzea: Europa, Zweigen arabera, aniztasunaren, pluraltasun linguistikoaren eta itzulpenaren zibilizazioa da. Atzoko mundua-ren hitzaurrean, bere burua «austriar, judu, humanista eta pazifista» gisa definitzen duen Zweigek, beretzat dena galdua dagoela susmatzen du eta «Europako federazio baketsua» —berak deitu zuen bezala— «birrindua» izan dela aitortzen du 1939an. Entzute handiko idazle arrakastatsua izan zen gerra arteko Europa hartan, eta Literaturako Nobel Saria eman zioten 1929an. Oporraldi hauetan zer hoberik austriar idazle handiaren lanen bat irakurtzea baino? Euskaraz Emakume ezezagun baten gutuna, Xake nobela edota Hogeita lau ordu emakume baten bizitzan aukera dezakegu. 2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 5 Iritzia ‹ Harian b Goiko agindua Hizpideak Kataluniaren dilema Iñaki Petxarroman [email protected] razo latza dauka Kataluniak Espainiarekin.Ez dauka autonomia fiskalik,eta mendekotasun ekonomikoa hondamendira eramaten ari da.Kataluniako Gobernuak aitortu du Espainiaren Autonomia Likidezia Funtsaren dirua beharko duela aurtengo beharrei aurre egiteko.Modu grafikoan azaldu du egoera Andreu Mas-Colell Kataluniako Ekonomia kontseilariak: «Kataluniak daukan banku bakarra Espainiako Gobernua da».Alegia,ezin du beste A r inora jo diru bila,oso baldintza kaxkarretan ez bada. Hain zuzen ere,Kataluniako Parlamentuan aztertuko dute gaur Espainiarekiko hitzarmen ekonomiko berria. Nazionalista katalanek estatuaren kutxa bakarra hautsi nahi dute,urtero 16.000 milioi euroren defizita eragiten dielako.Alegia,«elkartasunaren» izenean Katalunia itotzen ari da Espainia. Eta hori amaitu nahi du Kataluniako Gobernuak.Espainiak ez du onartuko itun berria,neurri handi batean Kataluniari esker finantzatzen baitu bere burua.Gauzak horrela,trenen arteko talka ia ziurra da. ainkoak agindu bezala» ez da oso esamolde usua guretzat. «Behar bezala» esan izan dugu, Jainkoarengana jo gabe. Frantsesez ere halatsu: comme il faut. Gaztelaniaz, ordea, sarria da como Dios Manda espresioa (nire memoriak, ez dakit zergatik, ejertzitoarekin eta militarrekin lotzen duena). Galtzeko bidean zegoelakoan, eskuinak berriro jarri du abian. Raxoik oso makulu maitea du: Jainkoak agindu bezala gobernatuko zuela agindu zuen, Jainkoak agindu bezala egiten ari omen da hau eta hura. Lehengo batez Esperanza Aguirrek ere espresio bera erabili zuen bere artikulu baten tituluan: «Jainkoak agindu bezalako batxilergo baten alde». Makulu hutsa da, fosila, hasiera bateko zentzua herdoildu zaion espresio bat, ala hasiera hartan zeukan zentzua itzuli nahi zaio? Ikusten ari garenak ikusita (azkena, Gallardón-ena), zalantza gutxi: Jainkoak agindu bezala gobernatzen ari dira estatu laiko batean. J Hitz beste Anjel Lertxundi Adur Puskak biltzen E studiatzeari utzi eta gero ere ikasturteak bizi gaitu. Lurraren aroen berririk ez dugun belaunaldikoak baikara, abuztuan eguzkia eta otsailean elurra egingo duela sinistuta bizi garenak. Eskolaume betiko. Irailean ekin nion berba brodaketari begirada leiho honetatik harago mantendu guran. Ez da beti erraza izan. Bai baitakigu zer gertatzen zaigun leiho ertzean jesartzen garenean, kanpora barik barrura begira amaitzen dugula sarri. Eta zutabegileak hortz artean ganibeta zorrotza daroan pirata izan beharko lukeela pentsatu izan dut beti, ezpain ertzak urratzeko beldurrik barik, abordajerako prest nahinoiz. Lainoek zer forma hartzen duten deskribatzeko poesia eta publizitatea daude. Ez da alferreko ikasturtea izan hala ere, ez horraitino. Udagoienak gure gatazkaren aro bat orbeldu zuen, oraindik udaberririk eta gerezi denborarik ekarri ez badu ere, Kantabriako partian beste laurogei urtian gogoratuko dena. Neguak erditik bi egin gintuen etxean, Larrepetit Unai Iturriaga ‘Txikota’ askatzeko garaia dela,‘aixkiriak’, ‘Txuriko’ gaixoaren moduan amaitu gura ez badugu behintzat. Faborez, goazen u eta geroztik, hemen gabiltza, hankapean biraka darabilgun bolaren gainean pausoa noiz labur eta noiz luze bota asmatzeko ahaleginean. Leihotik begira jartzeko astirik ez. Udaberririk ez dela izan nioen arestian. Murrizketak direla eta ez direla, lorontzi batean ei daukate gatibu han, Madriletan, adreiluak orangutan eta krisiak ostruka bihurtu dituen lapurren habian. Espainiarrentzako justiziarik ez dagoen tokian ezin euskaldunontzakorik espero. Txikota askatzeko garaia dela, aixkiriak, Txuriko gaixoaren moduan amaitu gura ez badugu behintzat. Faborez, goazen. Ni behintzat banoa. Eguzkia goian dela harrapatu nau udak, eta baditut argi ordu batzuk biderako. Joaterako, ordea, ohar bat utzi gurako nioke astero-astero emailaren beste aldetik bidea egitera bultzatu nauen iritzi saileko lagunari, ego hauskorreko jendea baikara berba brodalariok. Eskerrik asko, benetan. Puskak biltzeko garaia da. Zuzendariari BERRIAk irakurleen eskutitzak plazaratzen ditu. Ez dituzte 1.400 karaktere baino gehiago izan behar, tarteak barne, eta BERRIAk mozteko eskubidea du. Helbide honetara bidali behar dira, izen-abizenak eta herria adierazita: Berria, Martin Ugalde kultur parkea, 20140 Andoain. Eskutitzak Internet bidez bidaltzeko: [email protected]. ‘Mucha policía, poca diversión’ Aurreko larunbatean,Amaiurren egon ginen Amaiur 2012, Haien Ametsa Gurea da ikuskizunean.Gaueko 01:30ak aldean,Iruritarantz alde egin genuen.Hara non errepidean Foruzaingoaren kontrola.Bi garagardo hartu nituela esan nien, eta alkohol proban 0,0 atera zen.Jarraian,droga kontsumoarena: haien miatze eta itaunketa astunaren ondorioz,nire erantzuna betiere ezezkoa zen. Proba egin zidaten,eta emaitzak positiboak zirela THC (cannabis),anfetamina eta zalantzak kokaina hartzean. Nire defentsan hasi nintzen, eta egoerak okerrera egin zuen: aurpegi txarrak,jarrera harroa. Birritan eskatu nien proba errepikatzeko,makina horrek funtzionamendu txarra zuelakoan, baina haiek ezin zutela errepi- katu,eta Iruñera kontraanalisi bat egitera abiatzea nuela aukera bakarra.03:00ak ziren.Haserre bizian nengoen,baina egoera ikusita —600 euroko isuna,sei puntu eta batez ere ez dagokidan errudun kargarekin—,Iruñera abiatzea erabaki nuen,agenteen planak hautsiz nolabait. Polizia autoan sartu ninduten, eta gaizkile baten moduan eraman ninduten Nafarroako Ospitalera.Kontraanalisien emaitza: dena negatibo.Goizeko 06:00ak ziren.Lerro hauen bitartez,bi gauza esatea gustatuko litzaidake.Alde batetik,poliziek darabiltzaten detektagailu horien fidagarritasunik eza azpimarratzea.Bestetik,protesta egiten dut polizia horien jarreraren inguruan sentituriko gutxiespenagatik,ezin babestu eta ezin ezer egin; badirudi norbanakoak izorratzea dutela helburu. Xabier Tantos Arriaga. Iruñea. 6 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena Harian › Euskal Herria «Erabaki eta erritmo propioak» adosteko eskatu du Garitanok Juan Carlos Alduntzin izango da Garitanoren kabineteko burua Juan Carlos Alduntzin Gipuzkoako Ingurumen diputatu ohia izango da Martin Garitano ahaldun nagusiaren kabineteko zuzendaria, BERRIAk jakin duenez. Horrenbestez, Juan Carlos Alduntzinek Iñaki Errazkinek utzitako tokia hartuko du —Errazkin, berriz, Ingurumen diputatu izendatu dute—. Alduntzin hilaren 6an kendu zuten kargutik, EAJk, PSE-EEk eta PPk Gipuzkoako Batzar Nagusietan aurkeztutako zentsura mozio baten bidez. Hondakinen auziagatik kargugabetu zuten Alduntzin. Herenegun eginiko ekitaldi batean, Errazkin Ingurumen diputatu berriak Alduntzinek eginiko lana txalotu zuen, eta bide beretik jarraituko duela adierazi zuen. D Javier de Andres Arabako ahaldun nagusia, Jose Luis Bilbao Bizkaikoa eta Martin Garitano Gipuzkoakoa, iazko urrian eginiko bilera batean. J. RUIZ / ARP Gipuzkoako ahaldun nagusiak esan du Euskal Herriko «errealitatea» kontuan hartu behar dela zerga eta aurrekontu politiketan Adierazi du Bizkaiko eta Arabako ahaldun nagusiei biltzeko gonbita egina diela Hodei Iruretagoiena Espainiako Gobernua hartzen ari den neurrien aurrean, Gipuzkoako ahaldun nagusiak dei egin die Bizkaiko eta Arabako foru aldundiei, Eusko Jaurlaritzari eta Nafarroako Gobernuari, egoera aztertu eta «herri gisa» erantzuteko. Martin Garitanok aurrekontuak erabakitzeko eskumena babestearen alde egin du, eta adierazi du «erabaki eta erritmo propioak» nola diseinatu adostu behar dela. Egoera ekonomiko larria dela eta, maila askotan «akordio orokorrak» beharko direla uste du, nahiz eta herritarrek, eragile sozialek eta erakundeek «tarte txikia» izan egoera honi irtenbidea aurkitzeko. Donostian atzo egindako prentsaurreko batean egin zituen adierazpenok Garitanok. Agerraldi horretan, Gipuzkoako ahaldun nagusiak esan du Espainiako Gobernua hainbat esparrutan «inposatzen» ari den erabakiek —aurrekontuetan eta zerga politikan, besteak beste— ez dutela kontuan hartzen Eus- kal Herriko «egoera propioa». «Porrot egin duen estatu batean aplikatzen ari diren neurriak inposatzen ari zaizkigu», esan du, eta ziur agertu da horrek bertako ekonomian eragin kaltegarria izango duela. Adibide moduan, Aurrekontuen Egonkortasun Legea ekarri du gogora, instituzioei aurrekontuetan gastu muga bat ezartzen diena. Gaineratu du datozen urteetako gastu ahalmena «izugarri» mugatuko dela defizitean eta zor publikoan eginiko murrizketekin, baita sektore publikoak ekonomia suspertzeko egin ahal izango duen ekarpena ere: «Sektore publikoaren garapena bera ere kolokan jarriko litzateke». Horren guztiaren aurrean, Gipuzkoako ahaldun nagusiak eskatu du alderdien interesak albo batera utzi eta adostasun zabala bilatzeko. «Premiazkoa da herri gisa erabakiak hartzen hastea bidegabekeria hori gelditzeko». Bide horretan, iragarri du aldundiak urratsak egingo dituela zerga sistema eta aurrekontu politika propioari eusteko, eta esan du erakundeei dagokiela «jardunerako funtsezko tresnen inguruan» ados jartzea; hau da, aurrekontu publikoei ezarri beharreko mugen, zerga sistemaren eta politika sozialen inguruan. Gipuzkoako ahaldun nagusiak jakinarazi du harremanetan jarria dela Jose Luis Bilbao Bizkaiko ahaldun nagusiarekin eta Javier de Andres Arabakoarekin. «Biltzeko gonbita» egin diela dio, eta EAEko lehendakari Patxi Lo- pezekin eta Nafarroako presidente Yolanda Barcinarekin ere halaxe egingo duela. Mendekotasun Legearen inguruan osatutako mahaian akordiorik lortu ez bazuten ere «egoeraren larriak» beste ahalegin bat eskatzen duela dio Garitanok. ‘Bravo auziko’ ardura politikoaz Jose Maria Bravo Gipuzkoako Ogasuneko Irungo bulegoan jazotako iruzurragatik zigortua izan ostean, Garitanok adierazi du «ar- dura politikoak» ere badaudela. Gogorarazi du iruzurra gertatu zenean Ogasuna EAJren esku zegoela, eta esan du «ezinezkoa» dela 15 urtean iruzurrari eustea «alde politiko horrek erantzukizunik izan gabe». Gogora ekarri du Bizkaian Juan Ramon Ibarraren kasua gertatu zenean ere EAJ zegoela boterean. «EAEko Ogasunak iruzurgune ez diren arren, argi dago zenbait pertsona babestuak sentitu izan direla herritarron dirua lapurtzeko». Independentistak sareak herrien burujabetza aldarrikatuko du gaur Gaur 500 urte sartu zen Espainiako armada Iruñean; krisiari aurre egiteko, independentzia aldarrikatu du sareak H.I. 500 urte betetzen dira gaur Espainiako armada Iruñean sartu zenetik. Nafarroako Erresuma konkistatu zuteneko mendeurrena den honetan, mendekotasunak «hondamendia» ekarri duela adierazi eta independentziaren beharra aldarrikatu du Indepen- dentistak sareak, etorkizunerako gakoa dela iritzita. «Menderakuntzaren bidetik, hondamendia, miseria, pobrezia, zorrak, murrizketak eta oinarrizko eskubideen urraketa besterik ez dator», esan dute, eta gogorarazi dute gaur egun ere Espainiako Erresumak Euskal Herria «itotzen» duela, «politikoki, ekonomikoki, sozialki eta kulturalki». Erantzun «atzerakoia» krisiari Krisialdi ekonomikoaz gain Espainiak estatu ereduaren inguruko krisia ere baduela uste dute Independentistak sareko kideek. Krisialdiko «shock» egoera erabiliz eta errua autonomiei botata espainiar nazionalismoak birzentralizatze prozesu bati ekin nahi diola ohartarazi dute, «betiko España una, grande y libre-ra itzultzeko asmoz». «Arrisku» hori ikusita, esan dute «herriak beren buruen jabe izatea» dela erronka, eta dei egin diete erakundeei, eragile sindikal eta politikoei eta herritarrei independentziaren aldeko lana biderkatzeko. Zehazki, gaurko egunez, sare sozialetan #independentzia etiketa erabili eta burujabetzaren komenigarritasuna aldarrikatzeko eskatu dute. 2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 7 Euskal Herria ‹ Harian Gorka Mayo presoa libre utzi dute, 10.000 euroko bermea ordainduta DLaburrak 2011ko urtarrilean atxilotu zuten, Iruñean, Ekinen eta AAMren aurkako polizia operazio zabalean GASTEIZ › Eusko Legebiltzarre- an ezker abertzalearen parte hartzerik gabe Bake eta Elkarbizitzarako Lantaldea osatzearen alde egin izanagatik, Aralarrek alderditik kanporatu zituen Aintzane Ezenarro, Oxel Erostarbe eta Mikel Basabe, eta kargua uzteko eskaera aurkeztu dute. Kargugabetzea hilaren 31n gauzatuko den arren, atzo amaitu zen eskaera egiteko epea. Erredakzioa Gorka Mayo euskal presoa aske utzi zuten atzo, 10.000 euroko bermea ordainduta. 2011ko urtarrilean atxilotu zuten, Guardia Zibilak eta Espainiako Poliziak Ekinekin eta Amnistiaren Aldeko Mugimenduarekin lotuta Nafarroan eta Araban egindako operazioetan. Ekin erakundeak desegiteko erabakia hartua zuen ordurako —2011ko urtarrilaren 1ean desegin zen—. Fernando GrandeMarlaska epaileak aginduta egin ziren atxiloketa horiek; orotara, hamar lagun atzeman zituzten. Horietatik lauk—Iker Moreno, Miguel Angel Llamas, Gorka Zabala eta Patxi Arratibelek— preso jarraitzen dute oraindik. Epaileak kartzelatu zuenetik, Espainiako espetxe ugaritan sakabanatua egon da Mayo, eta atzo Soto del Realeko kartzelatik irten zen. Gau partean zen iristekoa Bidaurretara (Nafarroa), eta bertako auzokideak harrera egitekoak ziren. Aurretik ere, Barañainen ongietorria egin behar zioten. Inkomunikatuta egon zenean polizien eskuetan «tortura latzak» jaso zituela salatu zuen Mayok, eta salaketa bera egin zuten Iñigo Gonzalez, Gorka Zabaleta eta Patxi Arratibel atxilotuek ere. Mayok salatu zuen presio psikologikoak, mehatxuak eta galdeketa luzeak jasan zituela. Galdeketak politikoak izan zirela jakinarazi zuen; besteak beste, egoera politikoaren ingurukoak eta ezker Ezenarrok, Erostarbek eta Basabek kargua utzi dute Militarrak Erroetan aritu direla salatu du Bilduk MAEZTU › Espainiako armada ostegunean Erroetan (Araba) armatuta ibili zela salatzeko, mozioa aurkeztuko du Maeztuko Bilduk. «Garaiz kanpoko erakustaldi militarrak» eta «kontrol politiko eta soziala» txarretsi, eta Euskal Herria desmilitarizatzeko bidean pausoak emateko eskatuko dio mozioan Maeztuko Udalari. Gorka Mayo Txelui Morenorekin batera, 2011ko urtarrilean Iruñean egindako prentsaurreko batean. I. URIZ / ARP abertzalearen apustuaren ingurukoak. Adierazi zuen fisikoki ez zutela ukitu. Atxilotua izan aurretik, Txelui Morenorekin batera lan egin zuen Mayok, Nafarroan hauteskundeei begira akordio bat lortzeko, ezkerreko indar abertzaleen elkarlanerako. Hala EArekin nola Aralarrekin izandako bileretan parte hartu zuen ezker abertzaleko kide gisa, eta prentsaurrekoak ere eman zituen, horien berri emateko. Castrori, zigor handiagoa Espainiako Auzitegi Gorenak bederatzi urtetik hamazazpira luzatu dio kartzela zigorra Manex Castro Zabaleta villabo- natarrari, 2009ko otsailaren 23an Lazkaoko PSEren egoitzaren kontrako atentatua egitea leporatuta. «Talde terroristako kide» izatea egozteaz gainera, «hondamendia eragitea» ere leporatu dio Gorenak. Castro 2009ko martxoaren 1ean atzeman zuen Ertzaintzak, eta salatu zuen torturatu egin zutela inkomunikatua egon zen egunetan. Auzitegi Nazionalak bederatzi urteko zigorra jarri zion aurtengo urtarrilean, baina auzia Gorenera iritsi zen, eta fiskaltzak zigorra handitzea eskatu zuen. Espetxe zigorra handitzeko, arrazoi hau eman zuen fiskaltzak: PSEren egoitzaren inguruko bidea publikoa zela eta bertatik norbait pasa- tuz gero hiltzeko arriskua egon zitekeela. Hala, fiskaltzaren eskaera aintzat hartu du Gorenak, esanez garrantzitsuena ez dela atentatuak eragindako kaltea handia den ala ez, atentatu harekin «pertsonen segurtasuna arriskuan» jarri zela baizik. Telefono bidez eman zuten lehergailuaren berri bi ordu lehenago, baina Gorenaren ustez hori ez da nahikoa atentatua eragozteko. PPk Blancoren heriotza gaitzesteko eskatuko du BILBO › ETAk Miguel Angel Blanco hil zuenetik 15 urte bete direla eta, heriotza hori gaitzesteko mozioak aurkeztuko ditu PPk. Alderdiak gaur aurkeztuko ditu jendaurrean mozioaren edukiak, eta, iragarri duenez, eskaera Bizkaiko udal guztietan aurkezten saiatuko da. Horretarako «batasun demokratikoa» bilatuko duela jakinarazi du. 8 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena Publizitatea › 2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 9 Euskal Herria ‹ Harian 2 Hilberria Gregorio Peces-Barba Abertzaleen astindua regorio Peces-Barba (Madril,Espainia,1938) atzo zendu zen,Oviedon (Espainia), gaixotasun baten ondorioz. Hilaren 16tik erietxe batean zegoen.Espainiako Konstituzioaren egileetako bat izan zen,baita Kongresuko presidentea ere, 1982.eta 1986.urteen artean. Espainiako Gobernuko Biktimen Goi Komisionatua izendatu zuten 2004.urtean,eta kargu hori bi urte geroago utzi zuen, Madrilgo Carlos III.a Unibertsitatean buru-belarri lan egin nahi zuelako.PSOEkoa zen. Madrilen egin zituen Zuzenbide ikasketak, eta Estrasburgon osatu zituen. Aita abokatua zuen, eta harekin hasi zen lanean. Irakasle lanetan ere aritu zen, eta, besteak beste, Madrilgo Carlos III.a Unibertsitateko errektore izan zen 1989tik 2007ra. Hain zuzen ere, garai hartan, Carmen Lamarca zuzenbide irakasleari debekatu egin zion Egunkaria auzian Joan Mari Torrealdai auzipetuaren abokatu izatea. 2003an, Lamarcak Egunkaria auziko defentsa lana hartu zuen, Carlos III.eko Bulego Juridikoaren G ‘Egunkaria’-ko auzipetu bat defendatzeko debekua jarri zion abokatu bati Uste zuen abertzaleak boterean egonda euskal auziak ez zuela izango irtenbiderik baiezkoarekin, baina Espainiako Gobernuak Peces-Barba errektorea Terrorismoaren Biktimen Goi Komisionatu izendatu eta gutxira, kendu egin zioten baimena. Argudiatu zuten unibertsitatearen interesen aurkakoa izan zitekeela «helburu terroristekin egindako delituetan inputatuak» defendatzea, eta beren irudiari kalte egin ziezaiokeela. Azkenean, auzitegiek Torrealdai defendatzeko eskubidea onartu zioten Lamarcari. Euskal Herriarekin izan zuen harremanik Peces-Barbak urte askoan. Besteak beste, 1970ean abokatu gisa jardun zuen Burgosko prozesuan, Victor Arana Bilbao Txepeton ETAko kidearen defentsa eginez. Euskal Herria, baina, lehendik ezagutzen zuen, 1960ko hamarkadan uda Hondarribian eta Zarautzen (Gipuzkoa) igarotzen zuenetik. Garai hartan ezagutu zituen EAJko hainbat kide, tartean erbestean zegoen Eusko Jaurlaritzako ordezkariak ere. Ordea,abertzaleenganako begikotasunik ez zuen,eta maiz abertzaleen aurka mintzatu zen. «Uste dut euskal auziak ez duela izango irtenbiderik abertzaleak boterean baldin badaude», adierazi zuen behin.Kataluniako abertzaleak ere ez zituen gogoko,eta polemika piztu zuten adierazpen hauek ere egin zituen: «Hobea litzateke Portugalekin geratuko bagina,Kataluniarekin geratu ordez». Auzitegi Gorenak Sortu legez kanpo utzi izana babestu zuen Peces-Barbak,halaber.Haren ustez,Batasunaren jarraipena zen Sortu,eta horren erakusgarri zen Iñigo Iruin zela alderdiaren defentsa abokatua,«ETAkoak defendatzen dituen bera». p EDURNE BEGIRISTAIN 10 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena Harian › Euskal Herria Gobernuak «bere erara» moldatuko du Mendekotasun Legea Nafarroan Gipuzkoak egin bezala, murrizketak ez ezartzeko eskatu die Eusko Jaurlaritzak Arabari eta Bizkaiari Edurne Elizondo Iruñea «Gure erara moldatuko ditugu». Horixe erran du Nafarroako Gizarte Politiketarako kontseilari Jesus Pejenautek Espainiako Gobernuak Mendekotasun Legeari egindako aldaketei eta murrizketei buruz. Hainbat puntu derrigorrean ezarri beharrekoak direla erran du kontseilariak Nafarroako Parlamentuan, Gizarte Ongizateko Batzordeko kideen aurrean egindako lehendabiziko agerraldian. «Bertze zenbait, berriz, Nafarroak duen autonomia eta eskumenak baliatuz egokituko ditugu», gaineratu du Pejenautek. Ondorioz, murrizketak Nafarroan ez direla Espainian bezain «nabarmenak» izanen erran du Pejenautek. Eta mezu hori nabarmendu du parlamentarien aurrean. Oposizioko taldeek, ordea, ez dituzte ontzat jo kontseilariaren azalpenak. Defendatu dute oraingoak ez direla mendekotasuna- ren esparruan ezarritako lehenengo murrizketak, eta azken neurriek, Nafarroak bere modura egokituko baditu ere, are gehiago kaskartuko dutela jada «larria» den mendeko pertsonen egoera, baita haien senideena ere. Ezarri beharreko derrigorrezko puntuen artean, Pejenautek nabarmendu du, batetik, mendetasuna duten pertsonak zaintzen dituzten senideek Gizarte Segurantzan kotizatzeari utziko diotela, 2013ko urtarriletik aurrera; bertzetik, mendetasun gradu bakoitzeko mailak desagertuko direla. Mendetasun handia, larria eta mugatua duten pertsonek osatzen dituzte dauden hiru graduak. Orain arte, gradu bakoitzeko bi maila zeuden. Kontseilariak azaldu du, hirugarrenik, Espainiako Gobernuak zerbitzuak eskaintzeari emanen diola lehentasuna, familiak diruz laguntzeari baino gehiago. Nafarroak, bere aldaketak Espainiak onartutako aldaketen harira, bertzalde, mendekotasuna duen pertsona batek laguntza jasotzeko eskaera egiten duenetik jaso arteko epea bi urtera luzatuko da. Nafarroak, berriz, orain arteko sei hilabeteko epeari eutsiko dio, «eta atzeraeraginezko izae- 65 urtetik goitikoek osatzen dute mendetasuna duten pertsonen gehiengoa. LANDER F. ARROIABE / ARGAZKI PRESS ra izanen du, Espainiako Gobernuaren legean ez bezala». Mendetasun mugatua duten pertsonei dagokienez, laguntza sisteman sartzeko epea 2015eko uztailera atzeratu du Espainiako Gobernuak. «Guk pertsona horiek artatzen ditugu jada, eta haiek artatzen jarraituko dugu», zehaztu du Pejenautek. Mendetasuna duten pertsonak etxean artatzeko laguntzei ere eutsiko die Nafarroak, kontseilariak gaineratu duenez. Pejenauteren azalpenek ez dituzte uxatu Ezkerrako parlamentari Txema Mauleonen kezkak. Talde horrek eta PSNk eskatuta LAB: «Baliteke Mendekotasun Legea bertan behera geratzea erreformekin» LAB sindikatuak uste du Mendekotasun Legea arriskuan dagoela Espainiako Gobernuak ezarritako murrizketekin: «Baliteke legea bertan behera geratzea Espainiaren erreformekin».Murrizketa horiei buruzko balorazioa egin zuen atzo,Donostian.Sindikatuak adierazi du eskubideak murriztu besterik ez duela egiten Espainiako legediak eta,ondorioz,alde batera utzi behar dela,eta «Euskal Babes Sistema Publikoa eratzeko ordua» dela: «Estatuko legeak agerian utzi ditu bere ahultasunak,Euskal Herrian aplikatu denean.Mendeko pertsonei eta horien senideei dagozkien eskubideak nahastu,zerbitzuak merkaturatu eta eredu oso baten gabezia agerian jarri du».Gabezia horien inguruan,euskal erakundeei deia egin die Madrildik datozen arauak ez betetzeko eta eredu propio bat diseinatzeko. D egin du agerraldia kontseilariak. «Espainiak eta Nafarroak lehendik hainbat murrizketa ezarri zuten, eta murrizketak ezartzen jarraitzen dute. Egia da Nafarroak ez duela egin Espainiak bezain murrizketa nabarmena, baina %15 jaitsi ditu laguntzak orain, eta ez da lehenengo aldia. Ahulenen aurka ari da Nafarroako Gobernua azken urtean». NaBaiko Asun Fernandez de Garaialdek eta Bilduko Bikendi Bareak harago jo dute, eta «eredu aldaketa» eskatu dute. «Pertsonak oinarri izanen dituen eredua behar dugu; Nafarroako Gobernua ez da horren alde egiten ari; sektore publikoa hutsean uzten ari da», erran du Fernandez de Garaialdek. Bareak gaineratu du arazoa ez dela diru falta: «Kontua ez da sistema bideragarria ez denik; kontua da diru publikoa nola biltzen den eta zertan erabiltzen den». PSNko Roman Felonesek, batez ere, aurreko kontseilari Elena Torresen bidez Gizarte Politiketarako Departamentuan egindako lana goraipatu du. Oraingo murrizketei buruz, berriz, azpimarratu du ez direla funtsezkoak, nahiz eta hainbat «beharrezkoak» izan. PPNko ordezkari Eloy Villanuevarentzat, Espainiako Gobernuak erabaki murrizketa guztiak dira beharrezkoak egungo krisi egoeran. UPNko Jose Antonio Rapunek, berriz, oposizioko kideen kritikak bazter utzi, eta kontseilariak emandako azalpenekin bat egin du. Autogobernuaren alde Mendekotasun Legeari buruzko murrizketak ez ezartzea erabaki du Gipuzkoako Foru Aldundiak, eta erabaki hori txalotu du Eusko Jaurlaritzak. Urrats hori bera egiteko eta autogobernua defendatzeko eskatu die Arabako eta Bizkaiko foru aldundiei ere. «Erabaki horrek bat egiten du Eusko Jaurlaritzak Mendekotasun Legearen erreforma ez ezartzeko duen jarrerarekin», erran du Eusko Jaurlaritzako Enplegu eta Gizarte Gaietarako sailburu Gemma Zabaletak. 2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 11 Euskal Herria ‹ Harian Naiara Elorriaga, Uribe Kosta Zero Zabor taldeko kidea, proiektua aurkezten. URIBE KOSTA ZERO ZABOR Hondakinak kudeatzeko egungo sistema eraldatzeko asmoz, Zero Zabor taldea sortu dute Uribe Kostako eskualdean. Inguruko udalekin harremanetan jarri dira, eta eredu berria hasi nahi dute Barrikan. Zero Zabor xedeak Uribe Kostara jauzi Iker Rincon Sopela G ipuzkoan hondakinen kudeaketaren inguruan hasitako eztabaida hedatzen ari den seinale, Zero Zabor mugimenduan oinarritutako aurreneko taldea sortu dute Bizkaian, Uribe Kosta eskualdean. Naiara Elorriaga da Uribe Kosta Zero Zaborreko partaideetako bat. Hark adierazi duenez, «gaur egun arazo larria daukagu zaborrarekin, eta, horregatik, alternatiba bat bilatu behar da». Zera bilatu behar da, Elorriagaren esanetan: ahalik eta modurik eraginkor eta egokienean kudeatzea herritarrek kontsumitzen dutena, kontsumitu eta gero berrerabil daitekeena eta, azken baten, berrerabili ezin dena. Egunero erabiltzen diren materialak alferrik ez galtzea da Zero Zabor mugimenduaren helburua. Euskal Herrian aspaldi birziklatzen da, baina «zero zaborrera» ailegatzeko asko dago egiteko; izan ere, gaur egun hondakinen %25 baino ez dira birziklatzen. Gipuzkoako hainbat herritan alternatibak abiatu dituzte, atez ateko bilketa sistema, esate baterako. Hala ere, eredu horrekin birziklapen handiagoa lortu arren, Zero Zabor mugimenduko kideek ohartarazi dute ez dela nahikoa. Elorriagak azaldu duenez, sistema lineal baten bitartez kudeatzen da zaborra: ustiatu-kontsumitu-bota. «Azken egunotan pilpilean dagoen kontuak kate luze horren azken parteari errepara- tzen dio, hau da, erraustegirik edo zabortegirik nahi den edo ez», esan du. Zero Zabor filosofia, berriz, sistema zirkularrean oinarritzen da: hondakinen sorrera murriztu, materialak berrerabili eta birziklatu. Era berean, birziklatze sistema horretan, garrantzitsuena elementu organikoak konpostatzea dela azaldu du Elorriagak, horrek eragiten baitu beste elementu guztiak banatzea. Egun, Uribe Kostan %20 inguru baino ez da birziklatzen, baina hondakinen %80tik gora gaika biltzea eta birziklatzea posible dela diote mugimenduko kideek. Elorriagaren ustez, sistema hori ‘‘ Uribe Kostan posible da hondakinen %80tik gora gaika biltzea eta birziklatzea» NAIARA ELORRIAGA Uribe Kosta Zero Zabor taldeko kidea edonon ezar daiteke: «Askok diote eskualde honetan biztanle asko dagoela, eta ezinezkoa dela hau bideratzea. Baina munduan adibide asko daude sistema hau erabiltzen dutenak: San Frantzisko eta Canberra, adibidez». Eskualdean zaborrik ez sortzera heltzea du helburu Uribe Kostako taldeak. «Badakigu orain ezinezkoa dela, baina, gutxienez, herri batean bide horretan hastea bideragarria ikusten dugu», adierazi du Elorriagak. Badakite ez dela egun batetik besterako kon- tua, baina, hori lortzeko, pixkanaka-pixkanaka neurriak hartuz joango direla jakinarazi dute. «Sistemak bultzada bat eman behar du, guk, herritar moduan, ezin dugulako horren ardura osoa hartu, zaborraren eta hondakinen bilketa ezin dugulako guk egin». Hori udalen lana dela esan du, baina, kontsumitzerakoan banakoak zeresan handia baduela gaineratu du, «birziklatzeko elementuak gaika biltzeko orduan». Pausoz pauso aurrera eginez Arazoak arazo, eskualdeko hainbat udalekin harremanetan jarri, eta interesa sortu dute Uribe Kosta Zero Zaborrekoek. Talde guztiz apolitikoa direla adierazi du Elorriagak, baina hondakinen auzia guztiz politizatuta dagoenez, onartu du kostatu egin zaiela udaletara ailegatzea: «Egia da harrera ona izan dugula, baina nabaria izan da salto hori ematea kostatu egiten zaigula». Gauzak astiro doazela aitortu du taldeko kideak, baina uste du dinamika horretan apurka-apurka sartuko direla. Udalekin eta talde politiko guztiekin bildu dira, baina herri batean zentratzea erabaki dute. «Proiektua Barrikan hastea erabaki dugu, herri txikia delako eta, agian, errazena, bideragarri egiteko», azaldu du Elorriagak. «Han funtzionatzen hasten bagara eta jendea eroso dagoela ikusten bada, proiektua inguruko herrietara hedatuko dela uste dugu», gaineratu du. Aurreneko urratsak egiten hasiko dira: auzokideei informazioa helaraziko diete. 12 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena Harian › Euskal Herria Larragorri eta Ganekogorta babesteko prozesua has dezaten proposatu dute Amurrio, Orozko eta Laudioko Udalek parke eolikoen proiektuetan ingurumen irizpideak txertatzeko eskatu dute Lege dekretua egingo du Gipuzkoako Foru Aldundiak, eta batzar nagusiek onartu beharko dute ondoren Erredakzioa Gasteiz Zentral eolikoak eraikitzeko proiektuak direla eta, Larragorri eta Ganekogorta mendiak babesteko prozesua hasteko eskatu dute inguruko udalek. Inguru hori«industrializatzeko» xede duten egitasmoei aurre egiteko, lur horiek garrantzi komunitarioko edo babes bereziko gune izendatzeko proposatu dute Laudioko, Amurrioko (Araba) eta Orozkoko (Bizkaia) udalek. Hiru udaletako ordezkariak atzo goizean bildu ziren, eta inguruko mendietan eraiki asmo dituzten zentral eolikoen proiektuak gelditzeko eskatu zuten. Larragorrin eta Ganekogortan bi zentral eoliko eraikitzeko proiektuak ditu mahai gainean Eusko Jaurlaritzak. Ordea, hiru udalek nabarmendu dute proiektu horiek Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako hainbat erakundek eskatu dutenaren aurka doazela. Gaineratu dute Larragorriko parkea ez dagoela Eusko Jaurlaritzaren Energia Eolikoaren Lurralde Arloko Planaren barruan. Zentral txikia dela argudiatuta, lurralde arloko planetik kanpo utzi du Eusko Jaurlaritzak. Ordea, Europako Parlamentuak zentral txikiak ere arautzea gomendatu du, eta hori egiteko galdegin diote Jaurlaritzari Laudioko, Amurrioko eta Orozkoko udalek. Bestalde, hiru udalek azaldu dute 2009an Eusko Legebiltza- AP-1 eta AP-8 erabiltzeagatik gehienez 25 euro pagatzea onartu du Bidegik Erredakzioa Donostia Laudio, Amurrio eta Orozkoko ordezkariak, atzo eman zuten prentsaurrekoan. RAUL BOGAJO / ARGAZKI PRESS rrak zentral eolikoen egitasmoak behin-behinean gelditzeko eskatu zuela. Behin-behineko etenaldi horretan, azken urteetako ingurumenari buruzko araudi berria hartu behar zuen kontuan Eusko Jaurlaritzak. Ordea, hiru ordezkariek zehaztu dute energia berriztagarriei buruzko planarekin ere lotu zela etenaldia, eta plan hori ez dela garatu. Era berean, Mugarri Planaren baliagarritasuna eskatu dute. Arabako Biltzar Nagusiek aho batez onartu zuten plan hori. Herrialdeko energia berriztagarrien garapena arautzen du, eta ingurumen irizpide jakin batzuk proposatzen ditu. Horiek aintzat hartzeko eskatu dute. Hain zuzen ere, Arabako Biltzar Nagusiek hori bera galdegin zioten Eusko Jaurlaritzari 2011. urtean. Bizkaiko hainbat udalek ere Ganekogortako proiektuaren aurka egin dute: Bilbokoak, Arrankudiagakoak, Alonsotegikoak, Gueñeskoak, Ugaokoak, Okondokoak eta Arrigorriagakoa, besteak beste. Bizkaiko Diputazioa ere aurka agertu da. Araban, Laudioko Udalak ere ez du begi onez ikusten. Hogei errota guztira Larragorri eta Ganekogortako parke eolikoetan hogei errota jarri nahi dituzte enpresek. Ganekogorta da bi egitasmoen artean handiena. Eusko Jaurlaritzak 2011ko urtarrilean jakinarazi zuenaren arabera, proiektuak hamabi sorgailu eoliko ditu, bakoitza 850 kilowatt-ekoa; hau da, zentralak 10,2 megawatt-eko potentzia izango du, Eolicas de Euskadi enpresak egitasmoa guztiz garatzen badu. Bestalde, 3,6 kilometroko kanalizazioa egin beharko du enpresak, errotek sortzen duten energia argindarra garraiatzeko sarera eramateko. Egitasmoa txikiagoa den arren, ingurumen eraginari buruzko txostena egina du Larragorrikoak. Eusko Jaurlaritzak oniritzia eman dio Guascor enpresaren egitasmoari. 2011ko apirilean onartutako egitasmoak zortzi errota ditu, bi multzotan banatuta; hau da, lau errotako bi zentral eoliko txiki aurreikusi dituzte. Sorgailu eoliko bakoitza 2,3 megawatt-ekoa izango da, eta lau errotako zentral bakoitzak 9,2 megawatt-eko potentzia izango du. Eusko Jaurlaritzak azken egitasmo horri oniritzia eman dion arren, Laudioko, Amurrioko eta Orozkoko udaletako ordezkarieksalatu dute ez duela lurralde plangintzarako hainbat irizpide betetzen. Horrenbestez, tramiteekin aurrera jarraitzea «ezinezkoa» dela gaineratu dute, eta ingurune horiek babesten jarraitu behar dela adierazi dute beste behin. Gipuzkoako Diputazioaren proposamena onartu du Bidegik: Gipuzkoako errepideen —AP-8 eta AP-1— erabiltzaileek hilean 25 euro ordaintzea, horiek erabiltzeagatik. Hala baieztatu du Gipuzkoako Bide Azpiegituretako diputatu eta Bidegiko zuzendariak, Larraitz Ugartek. Ugartek Bidegiko administrazio kontseilura eraman zuen atzo proposamena, eztabaida zezaten. Diputazioko ordezkariek, Bilduk, PSE-EEk, Aralarrek eta EAJk proposamenaren alde egin dute; PPk, berriz, ez du botorik eman. Proposamena onartu ostean, foru lege bat prestatuko du Bide eta Azpiegituretarako Departamentuak. Legea prestatu eta gero, Gipuzkoako Batzar Nagusietan aurkeztuko dute. Batzar nagusiek egitasmo hori onartzen badute, diputazioak espero du 2013. urte hasierarako indarrean jartzea. Plan integral baten beharra EAJk, PSE-EEk eta PPk bidesarien inguruko plan integral bat diseinatzeko eskatu diote Ugarteri, «unean uneko» neurriak hartu beharrean; egin beharreko moldaketak argi adierazten dituen plan baten beharra nabarmendu dute. Aralarrek, berriz, esan du neurri egokia dela gidarientzat, krisi garaia dela kontuan hartuta. 2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 13 Euskal Herria ‹ Harian Euskararen bilakaera, 1991-2011 (II) D Bizkaia Bilbo itxaropen, baina Bilbao gailen Bizkaiko gazteen %53k badakite euskaraz; baina helduen %74,3 erdaldunak dira, eta batez bestekoa %25era mugatzen du horrek Helduek baino gehiago egiten dute gazteek euskaraz, baina gaztelaniarekin nahasiago GAITASUNA Euskaldun elebakarrak 0,7 1991 7,5 Ehunetik 27 euskal herritar baldin badira euskaldunak, batez bestekoaren azpitik dago Bizkaia (%25,4 elebidunak), nahiz eta hogei urtean hamar puntu gora egin duen euskaraz dakitenen kopuruak. Bilbok eragiten du desoreka. Hiru euskal herritarretik bat bizi da Bilbo Handian, eta eremua oso erdaldundua dago. Bilbo euskalduntzeko urrats batzuk egin direla erakutsi du V. Inkesta Soziolinguistikoak, gazteen artean batik bat. 16 eta 24 urte arteko gazteen %53k badakite euskaraz; %18,7 bakarrik dira erdaldun hutsak; gainerako %28,4 gai dira euskara ulertzeko. Baina datu horiek ez dute pisu demografikorik; gazteak baino askoz gehiago dira helduak, eta zaharrenek erdaraz bizitzen jarraitzen dute —64 urtez gorako bizkaitarren hiru laurdenak erdaldun hutsak dira, eta gaztelaniaz soilik egiten dute %82k—. Hartara, ez da ondorioa ateratzeko zailtasunik: erdaraz bizi dira bizkaitar gehienak. Bilbo baino gehiago, Bilbao da Bizkaiko hiriburua, gehiengoarentzat. 1. Ezagutza Bizkaitarren laurdenak dira euskaldunak (254.0000), duela hogei urte baino 102.000 gehiago. Gaztelania baizik ez datikenak, berriz, 164.000 gutxiago dira, baina gehiengo oraindik: %56,5. Elebidun hartzaileak, berriz, euskara ulertu arren erabiltzeko gai ez direnak, 181.000 dira, duela hogei urte baino 110.000 gehiago; hazkunde handiena, beraz, azken horiek izan dute hogei urtean. Bilbo hiriburuan askoz apalagoak dira datuak euskararentzat: %16,3 dira euskaldunak; bitik batek erdara baizik ez du ulertzen. Belaunaldiz belaunaldi emendatzen joan da euskaldunen kopurua Bizkaian, modu progresibo eta jarraian: 50 urtez gorakoen artetik, %17 inguru dira elebidunak; 35 eta 49 urte artekoetatik, %24 inguru dira; 25 eta 34 urte artekoetatik, %37,5; eta 16 eta 24 urte artekoetatik, %53. Gazteen artean, beraz, erdiek badakite euskaraz; 24 urte baino gutxiago dituzten bizkaitarren artean, hamarretik bi baino ez dira erdaldun hutsak; zortzi ulertzeko gai bederen badira. Baina, Araban gertatzen den bezala, gazte gehienek (hamarretik zortzik) gaztelania dute lehen hizkuntza. Elebidun guztien artean, %20 ere ez dira euskaraz gaztelaniaz baino hobeto moldatzen direnak; Bilbon, %7 eskas dira. Euskaldun gehiago badira, beraz, Bizkaian, baina gaztelaniaz moldatzen dira erosoen. Bizkaiko elebidunen ia erdiek erdara izan dute lehen hizkuntza; eta, herritar guztiak aintzat hartuta, hamarretik bat euskaldun berria da. Beste hainbeste dira euskaldun zaharrak. Euskara umetatik ikasi dutenak adina badira, beraz, heldutan ikasi dutenak. Hamarretik ia sei, adiz, erdaldunak dira. 18,1 2001 15,8 76,0 24,9 56,5 25,4 52,4 64,9 48,6 26,5 28,0 Bietan antzera Erdaraz Er da ldu ne leb aka rrak n idu Eleb Elebidunak Gazteak (16-24 urte) Adinaren arabera Zaharrak (64tik gora) k ea ail rtz ha BILBO 6,9 20,1 73,0 Euskaraz hobeto Bietan antzera Erdaraz hobeto Hiztun tipologia nagusiak Euskaldunzaharrak Elebidunak Euskaldunberriak Elebidun hartzaileak Partzialki euskaldunberriak Erdaldun elebakarrak Erdaldunak %20 %40 %60 %80 %20 ERABILERA Familian, lagunartean... %40 Euskaraz gehiago, bietan antzera JARRERA 2011 Aurka eta oso aurka Euskaraz gehiago Alde eta oso alde 13,1 Gazteak (16-24 urte) 1991 2001 2011 Erdaraz gehiago %60 Adinaren arabera Erdaraz gehiago 1991 Gazteak (25-34 urte) 20,0 50,0 Zaharrak (64tik gora) 2. Erabilera 1991tik, euskaraz gehiago egiten dutenen portzentajea igotzen joan da Bizkaian urtez urte, dezima batzuz bederen —gehienbat euskaraz egiten dutenak %13 dira gaur egun, V. Inkesta Soziolinguistikoaren arabera—. Erdaraz baizik ez dakitenen portzentajea, berriz, ia hamar puntu jaitsi da; eta euskaraz tarteka egiten dutenena %14raino igo da. Bilbon, beltzagoak dira datuak: %3,1 baino ez dira gehienbat euskaraz egiten dutenak, eta %83,6 beti erdaraz ari direnak. Euskararen erabilerari eragiten dioten faktoreak antzekoak dira Bizkaian eta Araban. Belaunaldi gazteak euskaldunagoak diren arren, ingurune erdaldunean hazitakoak dira. Eskolak edo euskaltegiak euskaldundu ditu, baina ez dute ez erraztasunik, ez beharrik euskaraz egiteko. 50 urtez beherakoen artean, gehienbat euskaraz egiten dutenen portzentajea ez da igo bi hamarkadatan; %6ko inguru horretan egonkortuta dabil. 50 urtez gorakoen artean, %7,3 dira gehienbat euskaraz egiten dutenak, eta 64 urtez gorakoen artean %9,7. Zenbat eta gazteago, hortaz, euskararen erabilera intentsiboa egiten dutenak orduan eta gutxiago dira, ehunekotan. 19,6 2001 12,6 22,4 Mikel Peruarena Zein hizkuntzatan moldatzen diren hobeto 2011 Euskaraz 2011 28,4 Erdaraz bakarrik 58,6 30,0 Erdaraz bakarrik Ez alde ez kontra %20 %40 %60 %80 %20 %40 %60 %80 ITURRIA: V. INKESTA SOZIOLINGUISTIKOA Halere, erdarak behera egin du Bizkaian, Araban bezala: 35 urtez azpikoen artean, hamarretik sei dira gaztelania besterik erabiltzen ez dutenak —zaharragoen artean handiagoa da portzentaje hori: %80 inguru—. 35 urtez azpikoetan joera bat nagusitzen ari da Bizkaian eta Araban: belaunaldi zaharragoek baino gehiago egiten dute euskaraz, ez dira erdaldun elebakarrak, baina euskara tarteka erabiltzen dute, eta erdara baino gutxiago. Bizkaian %25 inguru dira euskara noizbehinka erabiltzen duten gazteak, eta %6 inguru dira normalean euskaraz egiten dutenak; euskara eta gaztelania antzera erabiltzen duten gazteak, berriz, %8 inguru dira. Elebidunek seme-alabekin erabiltzen dute gehien euskara —%69k egiten diete—. Etxean euskaraz egiten dute, batez beste, euskaldunen herenek; zerbait handiagoa da portzentajea nebaarreben arteko (%41) eta bikotekideen arteko (%37) erabileran. Lankideekin ere gora egin du erabilerak; euskaldunen %44k egiten dute lanean euskaraz, eta ikasle euskaldunen %43k egiten dute euskaraz haien artean. Eremu formalean ere gora egin du erabilerak: administrazio publikoarekin euskaraz egiten dute Bizkaiko euskaldunen erdiek. Osasun zerbitzuetan, gutxiagok erabiltzen dute (%34k), hala ere. 3. Jarrerak Euskara sustatzeko politikak babesten dituzte hamar bizkaitarretik seik (%58,6k). Hogei urtean zortzi puntu egin du gora aldekotasunak, eta zazpi behera kontrakotasunak. Hiriburuan aurkako jarrera zabalduago dago, ordea: Bizkaian %13,1 dira aurkakotasuna agertu dutenak; Bilbon, %16,2 dira. Hala ere, euskararen aldeko agertzen dira bizkaitarrak, orobat: administrazio publikoan lan egiteko euskaraz jakin behar dela uste dute %74k, haur guztiek eus- karaz jakin behar dutela pentsatzen dute %80k, eta euskarazko irakaskuntza ereduaren aldekoak dira %65. Badira %31, ordea, ingelesa ikastea euskara ikastea baino hobea dela uste dutenak. Hizkuntza politikak ontzat jotzen dituzte bizkaitar erdiek, euskararen alde asko egin dela iritzita. Horiek eskastzat jotzen dituzte, ordea, %27,6k. Araban bezala, euskara arriskutik salbu sumatzen dute bizkaitar gehienek (%77); euskara arriskuan ikusten dutenak %20 baizik ez dira. Eta, euskaraz dakitenak laurdenak baino ez diren arren, «guztiz» euskalduntzat ikusten dute bere burua %65ek. «Bertakoa» izateko euskaraz jakin behar dela uste dutenak %32 dira, baina baieztapen horren aurka agertu direnak gehiago dira oraindik: %63. 1 [email protected] OHARRA: Bihar Gipuzkoako datuak argitaratuko ditu BERRIAk. 14 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena Harian › Euskal Herria 88,46% Onik azaldu da Erratzun desagertutako gizonezkoa pEHUko graduko eskaintzaren betetzea aurreneko astean. Euskal Herriko Unibertsitateak uztailaren 16an hasi zuen graduetarako matrikulazio epea, eta, astebetean, eskainitako plazen %88,46 bete ditu. 7.338 ikaslek eman zuten izena graduren bateko aurreneko ikasturtean. Hainbat ikasketatan, plaza guztiak bete dira jada; esaterako, Ingurumen Ingeniaritzan. IRUÑEA › Onik agertu da igandean Erratzun (Nafarroa) desagertutako 71 urteko gizonezkoa. Atzo aurkitu zuen Poliziak, Iñarbilgo errekatik gertu. Gizona oporretan zegoen senideekin Erratzuko kanpinean, eta haiek eman zioten desagertzearen berri Nafarroako SOSi. Bilaketan suhiltzaileek, Guardia Zibilak eta Foruzaingoak parte hartuko dute. Arriolak auzitan jarri du Madrilek Foronda ez ixteko duen asmoa 63 GASTEIZ › Espainiako Gobernuko Sustapen ministro Ana Pastorrek herenegun iragarri zuen Forondako aireportuan lanean ari diren enpresekin bilduko dela, mozketak ezarri arren hegaldirik gal ez dadin. Eusko Jaurlaritzako Garraio sailburu Iñaki Arriolak zalantzan jarri du Espainiako Gobernuaren asmoa. Arabako Ahaldun Nagusi Javier de Andres, aldiz, baikor da. pAutzaganeko saihesbidea egiteko kostua, milioitan. Atzo hasi ziren Autzaganeko ingurabidea egiten, Zornotzan (Bizkaia). Horren berri eman zuen atzo Juan Maria Aburto Bizkaiko Foru Aldundiko eledunak. Jakinarazi zuenez, 63 milioi euroko kostua izango du saihesbidea egiteak, eta 30 hilabete ariko dira lanean. 1936ko Gerrako obus bat aurkitu dute Erron Lasarte-Orian ama hil zuen gazteak erietxe psikiatriko batean beteko du zigorra Erredakzioa Gipuzkoako Probintzia Auzitegiak hogei urteko zigorra ezarri dio Lasarte-Orian ama hil zuen gazteari. Buruko gaixotasun bat duela eta —eskizofrenia—, erietxe psikiatriko batean beteko du zigorra; ezingo da handik atera, epailearen baimenik gabe ez bada. Horrez gain, kalte-ordaina eman beharko dio anaiari: 45.532 euro ordaindu beharko dizkio. Fiskalaren arabera, 2010eko otsailaren 19an hil zuten Isabel Velez, bere etxean. Semea ospitale psikiatriko batean zegoen, baina ihes egitea lortu zuen. 03:00etan sartu zen etxera, «amari ahalik eta sufrimendu handiena eragin eta hiltzeko asmoz». Lehenik, ama torturatu zuen gazteak. Horretarako, etxeko hainbat lanabes erabili zituen gazteak: koilara, labana, bihurkina, mailua, zizela... Torturatu ostean, amari kolpe bat eman zion buruan, eta hil egin zuen. Epaiak jasotzen duenez, hilketaren unean gaztea ez zen bere buruaren jabe, eskizofrenia daukalako. Hortaz, erietxe psikiatriko batean sartuko dute, hogei urtez gehienez. Irudia qAndoain ERRO › Guardia Zibilak 1936ko Gerrako obus bat aurkitu zuen atzo, Erroko (Nafarroa) Sorogain inguruan. Herritar batek aurkitu zuen, astelehenean, eta Guardia Zibilari abisua eman zion. Atzo, hara joan eta jaso egin zuten. Obusak 105 milimetroko kalibrea zuen. aurkeztu zuen tren lasterraren aurka asteburuan egingo duen mendi martxa. Urruñan (Lapurdi) hasiko da, etzi. Amaiera, berriz, Hernanin (Gipuzkoa) izango da, igandean. Beste azpiegitura «erraldoi» batzuen aurka lanean ari diren taldeak ere gonbidatu dituzte, erantzun bateratu bat emateko. X izpietako postu guztiak betetzeko eskatu du ELAk BILBO › Osakidetzak egindako lan eskaintza publikoan X izpietako teknikari posturako aurkeztu ziren 845 pertsonetatik 17k baino ez zuten gainditu azterketa.Eskainitako 40 lanpostuetatik 23 bete gabe geratu ziren.Horregatik,azterketa gainditu ez zutenak ere kontratatzeko eskatu dio ELAk Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailari. 2 j URRUÑA › AHTaren Aurkako Asanbladak atzo Laburrean AHTaren aurkako mendi martxa etzi hasiko da, Urruñan EZAGUTZAK TRUKATZEN,‘BERRIA’-N BERRIA egunkariaren egoitza nagusian (Andoain, Gipuzkoa) izan izan ziren atzo Mondragon Unibertsitateko errektore Iosu Zabala eta komunikazio arduradun Susana Azpilikueta. Erredakzioaren jarduna ezagutu zuten, BERRIAko zuzendari Hilberriak ESKELAK (0034)943 30 40 30 [email protected] Martxelo Otamendi eta BERRIA Taldeko kontseilari ordezkari Joanmari Larrarteren eskutik. Zabalak eta Azpilikuetak, berriz, Mondragon Unibertsitateak dituen egitasmoen berri eman zieten. IDOIA ZABALETA / ARGAZKI PRESS 2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 15 Ekonomia ‹ Harian EAEn ia 300.000 langile negoziazio kolektibotik kanpo gera daitezke DLaburrak Lan Harremanen Kontseiluak ziurtatu du negoziazioa «blokeatuta» dagoela oraindik ere GALDAKAO › Formica enpresako (Galdakao, Bizkaia) 208 langileek egin dute bat enpresaren itxieraren aurka enpresa batzordeak antolatu zituen lanuzteekin. Atzo egin zuten azken lanuztea; lehena, berriz, hilaren 12an. Enpresa batzordetik jakinarazi dute zuzendaritzak ez duela egin «mugimendurik». Erredakzioa Negoziazio kolektiboa «blokeatuta» dago oraindik ere Araba, Bizkai eta Gipuzkoan, eta urteko lehen bost hilabeteetan ez da ia hitzarmenik berritu. Horiek horrela, EAEko Lan Harremanen Kontseiluak «muturreko aurreikuspena» egin du: blokeo egoerak bere horretan jarraitzen badu, 293.627 langile negoziazio kolektibotik kanpo gera daitezke, %62, alegia. Kanpo geratuko lirateke Espainiako itunetara egokitu beharko liratekeelako, eta esparru horretan ez legokeelako haientzako lekurik. Iazko datuak jasotzen dituen txostena aurkeztu zuen atzo Lan Harremanen Kontseiluak, Bilbon. Lan erreformaren arabera, EAEn negoziatzen diren hitzarmenak berritzea lortu ezean, itun horiek Espainian negoziatu beharko dira. Ultraaktibitatea mugatzearen ondorio da hori. Zer esan nahi du horrek? Hitzarmen bat epez pasatu eta hurrengo bi urteetan berritu ezean, ezin dela gehiago aplikatu eta, beraz, hutsetik negoziatu beharko direla puntu guztiak. Gaur egun, langileen %80,7k EAEko hitzarmenak dituzte, eta %19,3k, Espainiakoak. Azken urtean lan erregulazio espedienteen kopurua igo dela Frantziako Gobernuak autogintza babestuko du PARIS › Frantziako Gobernuak Apirilean Bilboko Metroko langileek egindako protesta, lan ituna errespetatzeko eskatzeko. MONIKA DEL VALLE / ARGAZKI PRESS jaso du Lan Harremanen Kontseiluak, eta krisi egoerari egotzi dio igoerari hori. Kontseiluaren arabera, urteko lehen seihilekoan ia iaz adina espediente aurkeztu dira. 2012an 38.484 langileri eragingo diete espedienteek. Iaz EAEn ekonomia apur bat suspertu zela biltzen du txostenak, baina hori ez zen nahikoa izan enplegua sortzeko. Susperraldi hori industria jardueraren gorakadan oinarritu zen, baita atzerrira egindako esportazioen gorakadan ere. Aurreikuspenetan oinarrituta, BPG barne produktu gordina %1,3 uzkurtzea espero du kontseiluak. Lanera itzuli dira DIMP taldeko langileak, zuzendaritza «desagertuta» badago ere Oiartzunen (Gipuzkoa) egoitza duen DIMP taldeko enpresako beharginak lanera itzuli dira, enpresak konkurtso legea aurkezteagatik hasitako mobilizazioak bertan behera utzita. Uztailaren 16an egoera «jasanezina» azaldu zien enpresak, eta borondatezko konkurtso prozesua eskatu zuen. Langileen batzordeak dio benetako errealitatea ezkutatu egiten ziela enpresak, eta «gezurrak» esaten zizkiela. Batzordeak zuzendaritzarekin egindako lehen bileran jakinarazi zien ezarria zietela prozesua bideratzeko administratzaile bat. Horregatik, uztailaren 19an mobilizazioak hasi zituzten. Astelehenean administratzailearekin bildu ziren lehenengoz, eta hark lanera itzultzeko eskatu zien. Hala egin dute, baina baldintza bat ezarri dute: enpresaren egoera ekonomikoaren berri jakitea. Bitartean, zuzendaritzak «desagertuta» jarraitzen duela salatu dute. D EH Bilduk ohartarazi du azarorako Kutxabank pribatua izango dela Erakundea osatzen duten hiru kutxek estatutuak Kutxen Legera moldatzeko batzarrak egingo dituzte bihar Maite Alustiza Donostia Kutxabanken pribatizazioa «berehalakoa» da: azaroan Kutxabank «erabat pribatua» izango da. Hala salatu zuen atzo berriro ere Euskal Herria Bilduk, Kutxabank osatzen duten hiru kutxek egingo dituzten batzarren aurretik. Koalizioaren arabera, ekainean onartu zen Aurrezki Kutxen Legeak ateak ireki dizkio pribatizazioari, eta Formicako langile guztiek egin dute bat lanuzteekin aukera hori areagotu egin da Europak Espainiari aurrezki kutxen eta bankuen arteko banaketa eskatu ondoren — finantza erakundeen erreskaterako baldintza gisa ezarri dio azken hori—. Bihar hainbat batzar egingo dituzte Kutxak, BBK-k eta Vital Kutxak, euren estatutuak Kutxen Legera moldatzeko. Kutxetako aginte organoen banaketa berria aukeratzeko prozesua ere abiatuko dute. «Ezin dugu Kutxabank pribatiza dezaten onartu», adierazi du Joseba Permach ezker abertzaleko kideak EH Bilduren izenean. Haren arabera, EAJ eta PP ados jarri dira, «Bildu alboratuz», Kutxabanken boterea eskuratu ahal izateko, eta PSE-EEren babesa dute horretarako. EAJri eta PPri leporatu die Kutxabanken kontrol organoetan «aniztasuna» desagerrarazi nahi izatea, eta Kutxen Legeak udalak «diskriminatu» egiten dituela uste du. Aldaketak ordezkaritzan Lege berriaren arabera, erakunde publikoetako ordezkaritza murriztu egingo da, %50etik %40era. Ezarleek 48 ordezkari aukeratuko dituzte; erakunde fundatzaileek —hiriburuetako udalak eta diputazioak— , 17; udalerriek, 17; langileek, 7; batzar nagusiek, 6; eta interes kolektiboko erakundeek, 5. Permachek dio ordezkaritza hori ez dela integrazio kontra- tuan Bildurekin adostutakoa. Hark azaldu du kontratuaren arabera hiru kutxen batzarrei dagokiela kapital pribatuari sarrera emateko erabakia, baina EH Bilduk uste du badirela balantza pribatizaziorantz makurtzen duten hainbat faktore: Espainiako Bankuaren araudia, Luis de Guindos Espainiako Ekonomia ministroaren asmoak, Kutxen Legea, bihar bozkatuko diren estatutuak eta EAJren, PPren eta PSEren jarrera. Permachek adierazi du aurrezki kutxak fundazio bihurtuko direla eta, horren ondorioz, kutxek sortu zirenean zuten helburua bertan behera geratu dela, gizarte ekintza desagertuz. Pribatizazioaren aukerari aurre egiteko, EH Bilduk bere proposamena egin du: «Herritarren zerbitzura egongo den banku publikoa, sistema garden eta demokratikoa, justizia soziala lehenetsiko duena, eta krisi sistemikoa gainditzen lagunduko». autogintza babesteko plana aurkeztuko du gaur. Gobernuak «erabateko babesa» ziurtatu du «garbiak eta berritzaileak» diren autoentzat. Duela bi aste PSA Peugeot-Citroen enpresak iragarri zuen 8.000 langile kaleratuko zituela, enpresa berregituratzeko plan batean oinarrituta. Sektore horretan 200.000 lagun ari dira gaur egun lanean. Lanbidek beste bulego bat izango du irailean GASTEIZ › Lanbide Euskal Enplegu Zerbitzuak beste bulego bat irekiko du Gasteizen, iraileko lehen hamabostaldian. Azarora edo abendura arte egongo da zabalik, ordurako beste bulego handi bat irekita izatea espero baitute. Lakuan jarriko dute, eta zazpi langile ariko dira lanean. Iruzurra egotzi diote Anglo Irish Bankeko buru ohiari DUBLIN › Sean FitzPatrick Anglo Irish Bank bankuko zuzendari ohiari iruzur egitea leporatu dio Dublingo epaitegi batek. Iruzurra 2008ko uztailean egitea egozten zaio. Dublingo aireportuan atxilotu zuten atzo; AEBetatik zetorren. 2009an bankua nazionalizatu zuten —urte berean eman zuen dimisioa FitzPatrickek—; Irlandak 30.000 milioi euro erabili ditu bankua onbideratzeko. Mutualiak 18,7 milioi euro irabazi zituen iaz GASTEIZ › Mutualia mutuak 18,7 milioi euroren irabaziak izan zituen iaz, eta haren merkatu kuota %41,83ra igo da. Atzo aurkeztu zituzten datuok, mutuak egindako batzarrean. Miguel Angel Lujua Mutualiako kudeatzaileak nabarmendu du testuingurua «oso zaila» den arren, euren egitekoa «ongi» egiten ari direla. Iaz ere istripuen aurkako planarekin jarraitu dutela gaineratu du. 16 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena Harian › Mundua Sirian batasun gobernu bat eratzeko prest dagoela gezurtatu du SNCk Erakundeko kide batek Baxar al-Assaden gobernuarekin negoziatzeko prest daudela esan du lehendabizi, indarkeria gelditzeko Matxinoek erasoaldi bat egin dute Halaben, eta armadak hiriko erdigunea bonbardatu du Elixabet Epelde SNC Siriako Kontseilu Nazionaleko Georges Sabrak adierazi du prest daudela onartzeko Baxar alAssad presidentearen «erregimeneko norbaitek» gidatuko duen trantsiziorako gobernu bat, «Yemenen egin zuten bezala». Lehentasuna hilketak gelditzea eta zibilak babestea dela esanda arrazoitu du SNCren jarrera aldaketa. «Al-Assaden auzia» bigarren mailako eztabaida dela gaineratu du. Sabraren hitzek, baina, harridura eragin dute alderdiaren barruan, eta berehala atera dira SNCko buruzagiak hark esandakoa ukatzera. «Inoiz ez dugu planteatu parte hartzea erregimeneko inork gidatutako batasun gobernu batean», adierazi du SNCko bozeramaile Basmma Kodmanik. Munzer Mahos alderdiko kideak ere ildo beretik jo du: «Siriako herriaren hilketan parte hartu duen inork ezin du negoziatzen hasi». Mahosek ukatu egin du, gainera, bere alderdikide Sabrak batasun gobernua eratzea onartzen dutela esan duenik. «Gezurra da. [...] Ez da hitzik esan ildo horretan pausorik emateko». Al-Assaden «erregimeneko gertukoekin» hitz egiteko prest daudela esan du gero. «Siriarren aurkako izuan parte hartu ez dutenekin», zehaztu du. Argi utzi nahi izan du, dena den, negoziazioen bidetik konpondu nahi dutela gatazka. «Uste dugu herrialdearen etorkizuna ezin dela erabaki alde baten garaipen ala porrot militarraren arabera». Bestalde, oposizioko Siriako Armada Askeak Halab hiriaren erdigunea hartzeko erasoaldi bat hasi du, eta borrokak gogortu egin dira. Oposizioak salatu duenez, armadak Halab bonbardatu du lehen aldiz, matxinoek hartutako auzoak berreskuratzeko. Hiriko espetxe batean matxinada bat izan dela ere kontatu du oposizioak, eta indarkeria gelditzeko presoen aurka tiro egin dutela segurtasun zaindariek. Gutxienez zazpi lagun hil dituztela salatu dute. Azken egunak bereziki odoltsuak izaten ari dira herrialdean. Atzo ere, dozenaka hildakoren berri eman zuten oposizioko taldeek. Herri Koordinaziorako Batzordeen esanetan, gutxienez 80 lagun hil ziren; horietatik 20, Halaben. Iraultzaren Batzorde Orokorrak 77 zenbatu zituen, eta Siriako Giza Eskubideen Behatokiak —egoitza Londresen du— 48 zibil eta 26 soldaduren heriotzaren berri eman zuen. Borroka fronterik gogorrenak Halaben eta Damaskon daude orain. Sirian indarkeria gora doala ikusita, herrialde horrekin duen muga indartzea erabaki du Irakeko Gobernuak. Armadako soldaduak bidali ditu matxinoek muga postuak bereganatu dituzten lekuetara. Indarkeriatik ihesi doazen herritarrei, baina, herrialdean sartzen uztea erabaki du. UNHCR Iheslarientzako Nazio Batuen Goi Mandatariak jakinarazi duenez, hain justu, azken egunotan milaka lagunek jo dute ondoko herrialdeetara borroketatik ihesi. Erakundearen datuen arabera, 150.000 lagun inguru atera dira Siriatik azken egunetan, baina UNHCRko eledun Melissa Flemingek aitortu du ziurrenik askoz gehiago direla, «horietako asko ez direlako erregistratzen». Gaineratu du gatazkak milioi eta erdi desplazatu eragin dituela. Kurdistango hiriak askatzen Siriaren menpeko Kurdistango seigarren hiria —Girke Lege— askatu dute kurduek, eta armadak hiria utzi duela adierazi dute. «Kurdistanen gertatzen ari dena ezin da alderatu Siria erdialdean eta hegoaldean gertatzen ari denarekin, kurduok borroka zibila egiten ari garelako. Ahal dugun guztia egiten ari gara armarik ez erabiltzeko, eta gure hiriak modu baketsuan askatzen ari gara», jakinarazi du Ismail Sharaf Kurdistango Alderdi Demokratikoko Siriako batzordeko zentraleko kideak. Girke Legen egoera baketsua dela dio Sharafek, eta agintari kurduak lanean hasi direla herritarren beharrak asetzeko. Iragan astean, Damaskon Al-Assaden aldeko eta aurkakoen arteko borrokak indartzearekin bat, beste hainbat hiri askatu zituzten. Siriako matxino batzuk, tanke baten gainean garaipen keinua egiten, atzo, Halaben. SINAN GUL / EFE Siriako gatazkaren ondorioz, eztabaida piztu da berriz arma kimikoen inguruan. Ekialde Hurbilean egin ziren zibilen aurkako lehen erasoak, duela mende bat. Gas pozoitsuen itzulera Mikel Rodriguez E z dut ulertzen gasa erabiltzearen inguruan dagoen gehiegizko sentiberatasuna. Gas pozoitsua zibilizatu gabeko tribuen aurka erabiltzearen alde nago erabat». Winston Churchillek idatzi zituen solas horiek 1920an, Erresuma Batuko Gerrako eta Aireko idazkari zenean, Ekialde Hurbilean kurduak eta Londresen arabiarrak administrazio kolonialaren aurka matxinatzekotan zirenean. Ia mende bat geroago, berriz ere arma kimikoak mintzagai dira Ekialde Hurbilean, emantzipatutako herrialde batek —Siriak— ohartarazi baitu soilik inbasio bati aurre egiteko erabiliko dituela. Mendebaldean, ordea, mehatxu kutsua hartu diote adierazpen horri, eta bereziki larrituta agertu dira AEBak eta Israel, suntsipen handiko armen erabileran abangoardian dauden bi herrialde. Soilik zazpi herrialdek ez dute sinatu 1993ko Arma Kimikoen Hitzarmena, eta horien artean dago Siria. Jihad al-Maqdisi Atzerri ministroak herenegun aipatu arte, gainera, inoiz ez zuen ofizialki aitortua arma horien jabe zenik. AEBen arabera, 1980ko hamarkadan abiarazi zuen arma kimikoak lortzeko programa, eta munduko biltegirik handienen artean laugarrena du. Bertzeak bertze, sarin eta ziape gasak eta VX nerbio gasa lituzke Damaskok biltegi horietan. VX nerbio gasa dutela ofizialki aitortu duten herrialde bakarrak AEBak eta Errusia dira. Irakek ere —Baath alderdia agintean zuen herrialde horrek ere— gas biltegi aberatsa eratu zuen Saddam Husseinen agintepean, baita erabili ere, Iranen aurkako gerran (1980-1988). Kurduek pairatu zuten gogorren arma kimikoekin egindako erasoa, 1988an Irakeko armadak 5.000 lagun inguru hil baitzituen Halabja hirian. AEBak Husseinen aliatuak ziren orduan, eta erruduna Iran izan zela iradoki zuten. I. Mundu Gerratik aitzinera Arma kimikoen eta bertzelako suntsipen handiko armen erabilera I. Mundu Gerran zabaldu zen, baina nagusiki borroka lekuetan erabili ziren. 1920ko hamarkadan hasi zen zibilen aurkako erabilera estrategikoa, eta Ekialde Hurbila bihurtu zen esperimentazio gune, Erresuma Batuaren eskuetan. Kurduek zoritxarreko protagonismoa izan dute eraso kimikoen biktimen historian. Erabiltzaileen artean, Espainia ere aitzindaria izan zen, garai horretan ziape gasa erruz erabili baitzuen Rifeko gerran, Abdel Krimen gerrilla ez ezik herriak eta landak bonbardatzeko. AEBak eta Israel, erabiltzaile Azken bi hamarkadetan, Siriaren ohartarazpenarekin larrituen dauden herrialdeetako biren aurka jarri dira zibilen eremuetan arma ez-konbentzionalak erabiltzeagatik egindako salaketa gehienak; hau da, AEBen eta Israelen aurka. Biek sinatu zuten Arma Kimikoen Hitzarmena, baina Tel Avivek ez zuen berretsi 1997an. AEBek bai, baina, hala ere, Kosovoko gerran (1999) eta Iraken uranio pobretuz armatutako misilak erabiltzea egotzi zioten —Kosovon, NATO osoari egindako salaketa izan zen—. Iraken, berriz, fosforo zuria erabili zuten AEBek, Israelek Libanon (2006) eta Gazan (2009) erabili zuen bezala. Biek argudiatu dute, baina, soilik tropak babesteko kea sortzeko erabili zutela, erredura ikaragarriz hildako edo zauritutako zibilen irudi andana zabaldu den arren. Fosforo zuriaren estatusa ez dago zehaztuta nazioarteko hitzarmenetan, eta hutsune hori baliatzen dute hura erabiltzea zuritzeko. 2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 17 Mundua ‹ Harian Hesham Qandil islamista izendatu du Mursik Egiptoko lehen ministro «Egun batzuk barru» osatuko du gobernu berria, eta ministroak teknokratak izango direla iragarri du Zazpi ume hil dira erdialdeko Ghor probintzian, mina batekin jolasten ari zirela Jon Fernandez Joera islamistakoa eta inoiz alderdi politiko bateko kide izan bakoa izango da Egiptoko hurrengo lehen ministroa: Hesham Qandil aukeratu du gobernuburu Mohamed Mursi Egiptoko presidenteak, karguaren zina egin eta 25 egunera. Iazko uztailaren 21az geroztik, Hosni Mubarak agintetik kendu osteko behin-behineko bi gobernuetan Uraren ministro izan da Qandil: Essam Xaraf eta Kamal Ganzouri lehen ministroen gobernuetan. Yasser Ali Egiptoko presidentearen bozeramaileak azaldu du Mursik zergatik eman dion Qandili gobernu berria osatzeko ardura: gaur egungo egoera «gaitasunez eta eraginkortasunez» administratzeko egokiena delakoan dagoelako. Mursiren agindua jaso bezain laster, gobernua «egun batzuk barru» osatuko duela iragarri du, eta teknokratez osatuta egongo dela. Ministroak aukeratzerakoan kontuan hartuko duen irizpide nagusia bakoitzak dagokion arloa gidatzeko erakutsitako gaitasuna izango da, Qandilen arabera. Bere bide orria zein izango den ere argitu du: Mubarak boteretik botatzea lortu zuen iraultzaren helburuak eta Egiptoko herritarren nahiak betetzea. Era berean, Mursik hauteskundeetara aurkeztutako programa beteko duela ere agindu du lehen ministro berriak. Aginteko lehenengo ehun egunetan honako arazo hauek konponduko zituela agindu zuen Mursik: segurtasuna berreskuratzea, matxinadaz geroztik okerrera egin baitu; erregaiaren eta ogiaren urritasunak eragindako krisia kopontzea — estatuak diru laguntzak ematen ditu horiek erosteko—; trafikoaren arazoa eta kaleen garbiketarena konpontzea, eta uraren hornidura zein osasun sistema hobetzea. Ministro guztiak berak aukeratuko dituela adierazi du Qandilek prentsaurrekoan, baina gaineratu du Mursik izango duela azken berba. Dena dela, ez dago argi nork proposatuko duen Defentsa Ministerioko arduradun berria. Qandilek ez du izendapen horretan askorik sakondu nahi izan, eta azaldu du Mursi harremanetan dagoela Junta Militarrarekin Defentsa ministroaren izendapena adosteko. Une honetan Indar Hamalau poliziak talibanekin bat egin dute Afganistanen Erredakzioa Mohamed Mursi presidentea eta Hesham Qandil lehen ministroa, Kairon, atzo. EGIPTOKO PRESIDENTETZA / EFE Armatuen Kontseilu Goreneko buru Mohamed Hussein Tantawi mariskalak betetzen du kargu hori. Bestalde, Mohamed Ibrahim orain arteko Barne ministroak trantsizio gobernuan egindako esfortzua goraipatu du Qandilek. Nolanahi ere, ez du ministerio horren lan osoa babestu, herrialdeko hiri nagusietako kaleetan izan beharreko segurtasunaren eta egonkortasunaren arloan oraindik ere asko baitago egiteko haren ustez. Egipton hasi den garai berriaren arrakastaren gakoa «ezadostasunak konpontzea eta presidentearen inguruan batzea» izango da lehen ministroaren arabera. «Erronka ugariri aurre egin behar dio herrialdeak: ekonomikoari, ingurumenarenari eta gizartearenari. Garai zaila daukagu aurrean», aitortu du Qandilek, baina agindu du ustelkeriaren kontra lan egingo duela eta ekoizpena bultzatuko duela. doktoratu bat eginda. 1999tik 2005era bitartean Egiptoko Baliabide Hidrikoetako Ministerioaren kabineteko zuzendaria izan zen, Hosni Mubaraken agintean, eta Azterketa Hidraulikoen Kontseilu Nazionaleko kide izendatu zuten 2002. urtean. Gainera, Garapenerako Afrikako Bankuaren Uraren Saileko arduraduna ere izana da. Soslai teknikoa Soslai teknikoa eta independentea da Qandilena. 50 urte ditu, eta batez ere urari lotuta dago haren ibilbide politiko eta profesionala. 1984an egin zen ingeniari, Egipton, eta baliabide hidrikoetan espezializatu zen geroago, Ipar Karolinan (AEB), master bat eta Qandil ez da lehen lerroko politikaria izan, eta ez da oso pertsona ezaguna Egipton bertan. Hala, gobernua gidatzeko, aurpegi berri bat hautatu du Mursik, Egipto egonkortasunera bideratzeko hartu beharreko neurri ekonomikoak bultzatzeko egokiagoa delakoan. Alderdiekiko independen- Iazko uztailaren 21etik Uraren ministro izan da Qandil behin-behineko bi gobernuetan Mursi eta Junta Militarra bilerak egiten ari dira Defentsa ministroa hautatzeko Lehen ministroak agindu du ustelkeria borrokatuko duela eta ekoizpena bultzatuko tea izanagatik, baina, ezaguna du Qandilek joera islamista, eta bereziki horrek lotzen du Mursirekin. Presidenteak, hain zuzen, Anaia Musulmanen Askatasuna eta Justizia alderdia laga egin zuen hauteskundeak irabazi bezain laster, kanpainan agindutakoa betez. Botere borroka, zabalik Nazioartean ere erreakzioak eragin ditu Egiptoko lehen ministro berriaren izendapenak. Catherine Ashton Europako Batasuneko diplomaziak buruak zoriondu egin du Qandil, eta hura izendatzea «Egiptoko trantsizioan emandako beste pauso bat» dela gaineratu du. Joan den astean bildu zen Ashton Mursirekin, Kairon, eta orduan esan zuen bezala, Brusela Egipto bizitzen ari den «momentu erabakigarri honetan» laguntzeko prest dagoela berretsi du. Nolanahi ere, ikusteko dago zein izango den lehen ministroaren ekintzarako tartea, ekaineko hauteskundeez geroztik zabalik jarraitzen baitu botereaz jabetzeko Mursik eta Junta Militarrak hasitako borrokak. Militarrek parlamentua desegin zuten bozen bezperan, eta haien esku dago orain botere legegilea. Presidentearen eskumena, beraz, oso murritza da. Afganistango mendebaldean gutxienez hamalau poliziak desertatu dute, eta talibanekin bat egin dute. Desertatu dutenen artean, gainera, goi kargudun bat dago. «Mirwais Khan polizia komandantea da desertatu dutenetako bat», azaldu du Farah probintziako gobernuko ordezkariak. Probintziako poliziaburu Aqa Noor Kintozek zehaztu duenez, hiru kontrolguneren ardura zuen Khanek, eta desertatzerakoan Poliziaren bi auto eta arma ugari eraman dituzte. Talibanen kide izandakoa da Khan, eta duela hiru urte egin zuen bat bake prozesuarekin, beste hogei lagunekin batera. Duela bi urte egin zen polizia. Bestalde, herrialdeko ekialdean, Wardak probintzian, Poliziaren eta talibanen artean izandako borroketan gutxienez hamabost taliban hil dituztela jakinarazi du Wardakeko gobernadore Halim Fedayik. Azaldu duenez, talibanek zazpi lagun bahitu zituzten, lau polizia horien artean. Borroketan, baina, bahituetako lau askatu zituzten, polizia bat tartean. Denak adingabeak Ghor probintzian, Afganistango erdialdean, zazpi ume hil ziren atzo, mina batekin jolasten ari zirela. Hayi Khatibi gobernadoreak jakinarazi duenez, Khwaja Ghar zonaldean gertatu da ezbeharra, hamar eta hamalau urte bitarteko umeak artalde bat zaintzen ari ziren bitartean. Khatibiren arabera, umeek lurrean aurkitu zuten lehergailua, eta hari harriak botatzen hasi ziren, jolasean, zer zen jakin barik. Geroago, gailuaren mutur batetik kable bat ateratzen zela ikusi zuten, eta tira egin zuten handik. Eztanda egin zuen orduan. Ameriketako Estatu Batuek herrialdea inbaditu zutenetik hamar urte pasatu dira, eta 2014an dira nazioarteko tropak Afganistandik ateratzekoak. Indarkeriak, nolanahi ere, inoiz baino biziago jarraitzen du herrialdean. Gizarte zibilak du, gainera, kalte handiena. Iazko urtean, esate baterako, 3.021 zibil hil ziren gatazkaren ondorioz, adingabeak haietako asko. 18 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena Harian › Mundua Poloniako koalizio gobernua kolokan dago ustezko ustelkeriagatik Marek Sawicki Nekazaritza ministroak dimititzean adierazi du bere kudeaketa «okerrik gabea» izan dela Nekane Zinkunegi Poloniako Nekazaritza Ministerioan agerian gelditutako ustelkeria kasuak kolokan jarri du Poloniako koalizio gobernua. Koalizioa PO Herritarren Plataformak eta PSL Poloniako Nekazarien Alderdiak osatuta dago. PO alderdiak jaso zuen boto gehien 2011ko hauteskundeetan. Baina gobernatzeko gehiengorik ez zuenez, PSLrekin, zeinak bozen %5 lortu zituen, osatu zuen koalizio gobernua. Nekazaritza Ministerioa PSLren esku dago, eta Marek Sawicki Nekazaritza ministroak dimisioa aurkeztu zuen joan den ostegunean, ministerio horretako bi goi kargudun ohiren arteko elkarrizketa ageri den bideoa argitara irten ostean. Gainera Varsoviako barrutiko Fiskaltzak Sawickiren aurkako ikerketa hasi berri du. Bideoan, KZRKiOR Nekazarien eta Nekazari Elkarteen Batasun Nazionaleko presidente Wladyslaw Serafin eta ARR Nekazaritza Merkatuaren Agentziako presidente ohi Wladyslaw Lukasik ageri dira. Bien arteko elkarrizketa Nekazaritza Ministerioko ustelkeria handiaren ingurukoa da. Zehazki, Elewarr gari biltegian lan egiten duten PSLko kideek gehiegizko ordainsariak jasotzen dituztela eta Nekazaritza Ministerioko kargudunek diru publikoarekin bidaia exotikoak egin dituztela kontatzen dute Serafinek eta Lukasikek. Horretaz gain, ARRko presidente ohiak Sawicki Nekazaritza ministroari funts publikoa bidegabeki erabiltzea egozten dio, eta Neka- DLaburrak Entzuketen auzian 8 lagun epaituko ditu Londresek LONDRES › Erresuma Batuko Fiskaltzak aurkeztu ditu iaz entzuketengatik auzipetutako zazpi kazetarien eta detektibe pribatu baten aurkako karguak. Guztiei 2000tik 2006ra bitartean telefono espioitza egitea leporatzen zaie. Zehazki, 600 telefono linea hartuta eduki izana. Kazetarien artean, Andy Coulson dago, David Cameron lehen ministroaren prentsa kabineteko buru izandakoa. Poloniako Nekazaritza ministroa, iazko urrian, Bruselan. OLIVIER HOSLET / EFE zaritza Ministerioko ustelkeria kasuetan nahastuta egotea leporatzen dio bideoan. Bestalde, Varsoviako Fiskaltzako bozeramaile Dariusz Slepokurak adierazi duenez, herrialdeko zenbait agintari ikertzen ari dira. Gaineratu du aberastasun publikoa beren interesetarako baliatzea zein boterea neurriz kanpo erabiltzea egozten zaien agintariei hamar urtera arteko espetxe zigorra ezarri dakiekeela. Bestalde, Slepokurak ere baieztatu egin ditu Elewarr biltegiko ordainketetako «irregulartasunak». Azaldu duenaren arabera, Poloniako Auzitegi Gorenak 2008tik 2010era egindako ikerketan atzeman zituzten irregulartasun horiek. Hain justu, enpresako zuzendari Andrzej Smietankok dimisioa aurkeztu du dagoeneko. Hauteskundeak udazkenean? Bideoa argitara irten ostean, Europako Batzordeak kontuak eskatu dizkio Poloniako Gobernuari. POko kide Donald Tusk lehen ministroak esan du ez dutela baztertzen PSLri Nekazaritza Ministerioko ardura kendu eta Ingurumen Ministeriokoa ematea. Baina PSLkoek argi daukate eurei Nekazaritza Ministerioa dagokiela, eta ez dute hori galdu nahi. Horregatik okertu da koalizioan gobernatzen dauden alderdien arteko harremana, eta horrek haustura eragin dezake. Bestalde, 2008tik Nekazaritza ministro izandako Sawickik orain arte egin duen kudeaketa «okerrik gabea» izan dela baieztatu du dimisioa aurkeztean. Horretaz gain, Lukasik kargua utzi berri duen ARRko presidente ohiari erreferentzia eginez, adierazi du ustelkeria delituak publiko egin dituen bideoa «zapuztutako bi gizonen arteko elkarrizketa» dela. Testuinguru horretan, zenbait politika adituk esan dute udazkenean Polonian hauteskunde aurreratuak izango direla, baina Pawel Gras gobernuko bozeramaileak ezeztatu egin du informazio hori. Indian 25 lagun hil dira gatazka etnikoen ondorioz NEW DELHI › Indiako Errepubli- kako Assam estatuan bodo indigenen eta musulmanen arteko gatazkak 25 hildako utzi ditu jadanik, horietako zortzi azken orduetan hil dira. Indar armatuek lau matxinatu hil dituzte Kokrajhar barrutian, eta Indiako agintariek adierazi dutenez, beste lau gorpu aurkitu dituzte leku berean. Bestalde, 50.000 herritarrek etxetik alde egin behar izan dute. Ghanako presidente John Atta Mills hil da ACCRA › John Atta Mills Ghanako presidentea hil da Accran, gaixotasun baten ondorioz. 68 urte zituen, eta iragan larunbatean eraman zuten ospitalera. 2008an aukeratu zuten presidente, eta iaz gobernuko alderdiko hautagai izendatu zuten, datorren abenduaren 7ko bozetan berriz aurkezteko. Gutxienez 42 lagun hil dituzte Tajikistanen DUXANBE › Tajikistango Erre- publikako Pamir mendian hamabi soldadu eta 30 erreboltari hil dira armadaren eta gerrillaren arteko borrokaldian. Halaber, dozenaka lagun zauritu eta 40 lagun atxilotu dituzte. Duxanbeko gobernuak esan du gerrilla desagertu arte operazioak aurrera jarraituko duela. 2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 19 ‹Kirola Helburua, goi mailan egotea Ordiziako Klasikoa, gaur, ziklista onekin baina iazko garailearen faltan Gaur izango da Ordiziako Klasikoa. Goizeko hamarretan abiatuko dira txirrindulariak Ordiziatik; 165,7 kilometro egin, eta bertan amaituko da, ordu biak aldera. Zazpi mendate izango dituzte: bost aldiz igoko dira Abaltzisketara, eta bitan Altzora. Maila handiko ziklista ugarik parte hartuko dute. Gorka eta Ion Izagirre (Euskaltel), Aitor Galdos (Caja Rural), Pablo Lastras eta Andrey Amador (Movistar), Emanuelle Sella eta Fabio Felline (Androni), eta Johnatan Hivert (Saur) dira faboritoetako batzuk. Julien Simon (Saur) iazko garaileak, ordea, ez du parte hartuko. Orain dela bi urte, Gorka Izagirre nagusitu zen. D Alberto Garcia Erauzkin eta Igor Gonzalez de Galdeano bostekoa ematen, atzo, Euskaltel-Euskadiren proiektuaren aurkezpenean. JON HERNAEZ / ARGAZKI PRESS Euskaltel-Euskadi taldea «World Tourraren beharretara» egokituko da, baina jarraitu egingo du «orain arteko filosofiarekin» Aurrekontua bederatzi milioi eurora handitu eta «bizkarrezurrari» eutsiko dio taldeak Beñat Los Arcos Txirrindularitzaren goi mailan jarraitzea lehenetsi du EuskaltelEuskadi taldearen etorkizuneko proiektuak. Atzo aurkeztu zuten Alberto Garcia Erauzkin Euskalteleko presidenteak eta Igor Gonzalez de Galdeanok. World Tour kategoriaren «beharretara» egokituko da taldea, «proiektu egonkor bat» osatzeko. Dena den, orain arteko filosofiari eutsi egingo dio. Oraingoz, behintzat. Orain, atzerritarrak fitxatzea «baztertuta» dago, baina goi mailan jarraitzeko beharrezkoa izanez gero, ez diote uko egingo aukerari. Galdeano bera izango da taldeko managerra datorren urtetik aurrera, baita Basque Cycling Pro Teameko zuzendaria ere. Elkarte berri horren barruan egongo da taldea, eta kudeaketa korporatiborako egitura bat izango du, Euskaltel enpresaren jabetzan. Izan ere, bide ezberdina jarraituko dute talde laranjak eta Euska- di Fundazioak aurrerantzean. Hala ere, Galdeanok azaldu zuen ez dutela fundazioa «alde batera» utzi nahi. Proiektu berriarekin, taldearen aurrekontua ere handituko da. Bederatzi milioi eurokoa izango da, erakunde publikoen laguntzaz, iaz baino bi milioi eta erdi inguru handiagoa. Galdeanok adierazi zuen «eskertzekoa» dela babesa handitzeko ahalegina. Dena den, oraindik ere urria dela eman zuen aditzera: «Hobe litzateke hamabost edo hogei milioikoa izatea, baina egoera honetan ezinezkoa da». Etorkizunera begira, aurrekontu hori handitzeko aukera ikusten dute, beste babesle batzuekin. Hala ere, talde sendo bat osatzeko, muga handiagoa izango da filosofia bera, aurrekontua baino gehiago. Garcia Erauzkinek EuskaltelEuskadiren «bigarren ziklo handiaren hasiera» iragarri zuen. Aurreko proiektuari «jarraitutasuna» eman nahi diotela adierazi zuen, haren «lorpenei» eusteko. «Harrobiko lana» sustatuko dute, eta hori izango da «proiektuaren oinarria». Izan ere, taldeak «ez du parekorik» munduan, «herrialde bat eta balio batzuk» ordezkatzen dituelako. Horrelako proiektu batek «aurrera jarraitu eta indartu» egin behar duela azaldu zuen Euskalteleko presidenteak. Oinarrizko txirrindulariei eta orain arteko filosofiari eutsiko die taldeak. Galdeanok azaldu zuenez, «ziurtatuta» dago Samuel Sanchez, Igor Anton, Ion Izagirre eta Mikel Landak jarraitu egingo dutela. Horiek osatuko dute «Euskaltel-Euskadiren bizkarrezurra». 28 ziklistako taldea izango da, orain baino bost gehiagokoa. Talde «sendoagoa» osatu nahi dute, egitura berrituta, egutegi zabalari aurre egiteko: «Orain, lau kontinentetan lehiatzen gara, urtarriletik urrira». Bertako txirrindulariek eta harrobikoek osatuko dute taldea. Haatik, ez dira itsutuko horrekin: «Ez gara joango errealitatearen aurka, eta filosofia egokitu behar bada, egokituko da». Samuel Sanchez da «ezinbesteko txirrindularia», eta oinarria bera izango da, «ziklistak joan eta berriak etorriko diren arren». Oraina eta etorkizuna «bermatuak» daudela zehaztu zuen Galdeanok, «goi mailako talde bat» izaten jarraitzeko. Orain, harrobiko lana zaintzea izango da proiektuaren «giltza- rria»: «Daudenei txanda hartuko dieten ziklistak behar ditugu». Bestalde, taldearen manager izango denak azpimarratu zuen ‘‘ Hobe litzateke hamabost edo hogei milioi euroko aurrekontu bat, baina orain ezinezkoa da» «Filosofia egokitu eta kanpoko txirrindulariak fitxatu behar baditugu, hala egingo dugu» «28 ziklistako talde sendo bat osatuko dugu, lasterketa gehigotan parte hartu ahal izateko» IGOR GONZALEZ DE GALDEANO Euskaltel-Euskadiko managerra txirrindularitza asko aldatu dela azken hamarkadetan. EuskaltelEuskadi taldearen filosofia «garai jakin batean, arautegi jakin batekin, egutegi jakin batekin» sortu zen. «Baina orain dena aldatu da». Arauak aldatu egin dira, World Tour kategoria sortu da, eta lehiakortasuna handitu egin da. Egoera horretan, «lortutako emaitzengatik» egon nahi du talde onenen artean. Taldea egungo txirrindularitzaren beharretara egokitzea izango du oinarri proiektu berriak, baina berezko balioekin bateratuta. Helburu nagusia «munduko talderik onenen artean» egotea izango da. Horretarako, ziklista kopurua handituko du taldeak —23tik 28ra—, lasterketa gehiagotan parte hartu ahal izateko. Gainerako langileen kopurua ere handituko da, taldearen «giza baliabideak» indartzeko. Egitekoak «profesionalizatu» Berrikuntzek garrantzia izango dute proiektuan, horretan erabiliko baita aurrekontuaren %4. Lan egiteko «modu propio bat» sortu nahi dute, beste babesleekin «elkarlanean». Txirrindularien garapena landuko dute, baina «betiere dopinarekin errukirik izan gabe». Galdeanok adierazi zuen eginbehar guztiak «profesionalizatu» egingo direla, eta horrek lagunduko duela «proiektua egonkortzen». Izan ere, Euskalteleko langile batzuek egingo dute kudeaketa lana, Basque Cycling Pro Team elkartearen bitartez. Galdeanok adierazi zuen proiektuak «ilusio handia» eragin diola: «Euskaltelek nire esku jarri du proiektu egonkor bat sortzeko beharrezko guztia». Uste du «oso garrantzitsua» izan dela Euskaltelek egin duen apustua krisi egoeran taldeari eusteko. Bestalde, Garcia Erauzkinek Euskadi Fundazioak egindako lana eskertu zuen, «bereziki Miguel Madariagarena». Gainera, iragarri zuen harremanetan jarraituko dutela, harrobi lana sustatzeko asmoz. 20 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena Kirola › luke. Denboraldi-aurreko estropadetan dotore moldatu zen, eta gero, ligan, gorabehera gehiagorekin dabil. Litekeena da estropada ez-ofizial haietan talderik indartsuena atera izana, araudiak eta mugak kontuan hartu gabe. Iaz, Lekeition bertan, denboraldiko garaipenik handienetakoa lortu zuen: Euskadiko txapelketa. Azkeneko txandan joango dira bi oilarrekin batera, Portugalete eta Zierbena. Ikusmina dago aurrenekoen maila zein den jakiteko, talde osoa tostetan izateko aukera izanda. Ligan, ezin onenak atera, baina gaur, bai. Dena dela, ez du ematen bi handien inguruan ibiliko denik. Are gutxiago Zierbena. Ligan azkena doa, eta jaisteko hautagai nagusia da. Gaur, talde hobea ateratzeko aukera izango du, eta egin dezake estropada ona, baina ez lehen bi postuetan sartzeko modukoa. Gehienez ere, buru abailduari haizea emateko balia dezake gaurko eguna. Aurrean Kaiku, eta atzean Urdaibai, joan zen igandean, Pasai San Pedron jokatutako San Miguel ligako estropadan. JUAN CARLOS RUIZ / ARGAZKI PRESS Filosofia baten estropada Bizkaiko traineru txapelketa izango da gaur, Lekeition, eta Kaiku eta Urdaibai dira faboritoak Aitor Manterola Donostia Arraun munduan, traineruen bideak aztertzen hasita, bi nabarmentzen dira, ñabardurak ñabardura: harrobian oinarritzen direnak eta diruaren erabilera zutabe dutenak. San Miguel liga ikusi besterik ez dago. Kasualitatea edo kausalitatea, Gipuzkoan lantzen da harrobia Bizkaian baino gehiago, eta dirua sarriago eta ugariago mugitzen du bizkaitar batzuen artean. Bakoitzak nahi duen bidea hartzen du, eta harrobiarena zein diruarena, biak dira zilegi. Gaur, Bizkaiko traineru txapelketa jokatuko dute, eta filosofia jakin baten erakustaldia izango da: dirua erabiltzearena. Bi liga nagusietan dabiltzan Bizkaiko ontziek lanak dituzte edo izan dituzte aurreko urteetan Berezko, Ez-berezko eta Harrobiko arraunlarien araudia betetzeko. Gaur ez. Gaur, araudi hori ez da bete behar, eta entrenatzaileek nahi dituzten arraunlariak izango dira ontzi bakoitzaren tostetan. Izar guztiak traineru barruan. Diruaz erakarritako denak lanean, legeen mugarik gabe. Hala izanik, ez da zalantzarik zein diren txapelketa beregana- tzeko faboritoak: San Miguel ligakoak, eta horien artean Kaiku eta Urdaibai. Koska bat beherago dago Portugalete, eta pare bat beherago Zierbena. Bakoitzak zer eman dezakeen asmatzea ez da erraza, talde osoarekin ez baitira lehiatu orain arte lehiaketa ofizialean. Bai neguko jaitsieretan, akaso, baina, hala izanda ere, oso urruti daude erreferentzia eta datu haiek. Kaikuren tostetan, ligako taldearekin alderatuta ez da aldaketa handi-handirik izango, ligan ere ontzi lehiakorra ateratzeko moduan delako, gutxi asko ondo antzean bete dezakeelako lehiaketa horretako araudia. Baina, hala ere, orain arte ikusi dena baino talde indartsuagoa aterako du. Iazko talde ia bera denez, Kontxako estropadetan atera zena izan daiteke erreferentzia. Ligan, orain artean, beltz eta zuri dabil, oraintxe ondo, gero ez hain ondo. Hiru bandera dauzka pilatuta, eta bigarren da. Jakina da, aurreko urteetako lanak hor daudelako, herrialdeko txapelketa helburu handietako bat izaten duela, eta aurten ez da salbuespena izango. Faborito handiena da. Azken hiru urteetan hark irabazi du. Bestea Urdaibai da. Horrek bai, horrek egin behar du hobera ligako jardunetik. Arraunlarien mugarik gabe, oso talde handia ateratzeko moduan izango da. Eman behar lukeena ematen badu, trapua astintzeko lehian izan behar Itsaso txarrik ez da izango Beste txandetan, bigarrengoa aipatu behar da. Hor izango dira KAE 1 ligako lau ontzi: Santurtzi, Elantxobe, Isuntza eta Ondarroa. Egun honetako lanaren balioaz gain, ligako bigarren lekua helburu dutenentzat (aurreneko hirurak), aukera ona da San Miguel ligan atzean dabiltzanekin lehiatzeko, nahiz eta araudi ezberdintasunak erreferentziei fidagarritasuna kendu. Itsasoari dagokionez, ez da txarrik espero. Lau aurrenekoak sailkatuko dira Euskadiko txapelketara. Orion izango da, hilaren 31n. BIZKAIKO TXAPELKETA pLehen txanda. Mundaka, Raspas, Getxo, Arkote eta Deustua. pBigarren txanda. Santurtzi, Elantxobe, Isuntza eta Ondarroa. pHirugarren txanda. Kaiku, Bermeo, Portugalete eta Zierbena. pLekua. Lekeitio (Bizkaia). pOrdua. 19:00. Euskal Herriko I. Errugbi Kopa festa izatea nahi dute Miarritzek eta Baionak neurtuko dituzte indarrak Donostiako Anoeta estadioan, abuztuaren 3an (20:00) Erredakzioa Donostia Datorren abuztuaren 3an, Euskal Herriko lehen Errugbi Kopa jokatuko dute Miarritzek eta Baionak Donostiako Anoeta estadioan (20:00), Euskal Herria Kirola elkarteak antolaturik. Lehen aldiz jokatuko da txapelketa, eta Euskal Herriko errugbiaren festa egitea da helburu nagusia. Uztaritze, Bera Bera, Donostiako Atletiko, Hernani, Gernika, Zarautz, Gaztedi eta La Unicako taldeek txosna bana izango dute Anoeta inguruan, eta festa guztian biltzen den dirua errugbiari bultzada emateko izango da. Jon Esturo elkarteko bozeramailearen arabera, hasiera batean Euskal Herriko sei talderekin antolatu nahi izan zuten txapelketa, baina egutegiagatik ezinezkoa izan zen. Datorren urterako piramide nagusi bat antolatu nahi dute, non hainbat mailatako talde asko elkarren kontra ariko liratekeen. Aurten, Baiona eta Miarritze aukeratu dituzte finala jokatzeko, talde indartsuenak direlakoan. Euskal Herria Kirolak txapelketak eta ligak antolatzea du helburu, eta Euskal Herriko txapeldun figura sortu nahi du. Horren harira, elkarlana da gakoa, Esturoren hitzetan: «Elkarlana da bidea, eta senidetasunean Iparralde eta Hegoalde arteko harremanetarako errugbia da kirol nagusia». Euskal Herria Kirola elkarteko kideak, atzo, Anoetan. IDOIA ZABALETA / ARGAZKI PRESS 2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 21 ‹ Publizitatea 22 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena Kirola › DLaburrak DLaburrak Aperribaik ez du baztertu beste jokalari bat fitxatzea Ribas: «Tratu ona jaso izana eskertu nahi dut» FUTBOLA › Vadim Demidovek taldea utzita, Realeko agintariak aztertzen ari dira ea beste jokalari bat fitxatu edo ez. Aurreko astean, Jokin Aperribaik taldea osatutzat eman zuen arren, Realeko presidenteak atzo aitortu zuen ez dutela baztertu beste jokalari bat fitxatzea. Halaber, Aperribaik iragarri zuen «aurki» izango dela berririk taldearen babesleaz. SASKIBALOIA › Hiru urteotan Gasteizen tratu ona jaso izana eskertu zuen atzo Pau Ribas Caja Laboral Baskoniako jokalari ohiak: «Lehen egunetik azkeneraino maitatua sentitu izan naiz; esker oneko hitzak besterik ez ditut». Ribas Valentzian ariko da, baina profesional ibilbideko garairik onena Gasteizen izan zuela aitortu zuen, 2009-10eko liga irabaztean. Griezmann: «Gustura ari naiz postu berrian» 1.200 soldadu gehiago, segurtasuna bermatzeko FUTBOLA › Philippe Montanie- OLINPIAR JOKOAK › Britainiako rrek zelai erdiko erdialdean jarri du Antoine Griezmann denboraldi-aurreko lehen lagunartekoetan, ezker hegalean Chory Castrori tokia egiteko. Griezmannek atzo aitortu zuen «gustura» ari dela postu berrian, baina «lana» duela egiteko, «hobetzeko». Taldeak lagunartekoetan ematen ari den itxura onaz, berriz, Realeko jokalari frantziarrak azpimarratu zuen haiek ere «ilusioz beteta» daudela. Gobernuak 1.200 soldadu gehiago bidaliko ditu Londresera, Jeremy Hunt Kirol eta Kultura ministroaren arabera, «segurtasuna bermatzeko». Etzi hasiko dira Olinpiar Jokoak, eta, guztira ,18.200 soldaduk egingo dituzte zainketa lanak. 1.264 milioi euro xahutuko dira segurtasun kontuetan. Orbaiz Errusian da, Rubin Kazanekin sinatzeko FUTBOLA › Pablo Orbaizek ez du gehiago jokatuko Athleticekin, Errusiara joan baita, Rubin Kazanekin sinatzeko. Orbaizi datorren denboraldiaren amaieran bukatzen zaio kontratua, baina Marcelo Bielsak jada jakinarazi zion ez zuela jokatuko. Aurreko udan ere Athletic utzi zuen, Olympiakos Greziako taldean utzita aritzeko. 33 urteko jokalariak hamabi sasoi egin ditu Athleticen. 318 partida jokatu ditu zuri-gorriz, eta hamahiru gol sartu. Osasunak 2-1 irabazi dio Eibarri lagunartekoan FUTBOLA › Osasunak ez zuen hutsik egin atzo denboraldiaurreko hirugarren lagunartekoan, 2-1 irabazi baitzion Eibarri, Agoitzen. Gorritxoak lehen zatian aurreratu ziren Manu eta Cejudoren golekin, eta Eibarrek 81. minutuan sartu zuen ohorezko gola, Aketzeri esker. Eunate Arraizak Lagunak utzi du, Athleticen aritzeko FUTBOLA › Eunate Arraiza aurrelari nafarrak Athleticen jokatuko du datorren denboraldian. 21 urte ditu, eta orain arte Lagunak-en aritu da. Bera izan zen, hain zuzen ere, aurreko sasoian Barañaingo taldean gol gehien sartu zuen jokalaria. Aspeko eta Asegarceko pilotariak, Andre Mari Zuriaren torneoaren aurkezpenean, atzo, Gasteizen. RAUL BOGAJO / ARP Hasteko, errebantxa Binakakoa eta Olaizola II.a eta Irujoren artekoa hartuko ditu Andre Mari Zuriaren torneoak, abuztuaren 4ik 8ra Jon Eskudero Bere sustraietara itzuliko da aurten Andre Mari Zuriaren torneoa, udako bigarrena. Maitatua da pilotarien zein pilotazaleen artean, eta hori partida bereziei esker da. Enpresek urtero egiten dute ahalegina zerbait ikusgarria antolatzeko, eta aurten ez da inor kexatuko, behintzat. Izan ere, binakakoaz gain, buruz buruko finalaren errebantxa, Aimar Olaizolaren eta Juan Martinez de Irujoren artekoa hartuko du Ogeta pilotalekuak. Finalean 22-7 nagusitu zen goizuetarra, eta askok eta askok pilota gosez joan behar izan zuten etxera. Bada, Gasteizen izango da lehia desiratu hori berriz ikusteko aukera. Azken aldiz 2009. urtean jokatu zen banakako errebantxa bat Andre Mari Zuriaren torneoari dagokionez, orduan ere bi protagonista horiek tartean zirela, eta aurten ere ez da ikuskizunik faltako. Torneoaren lehen egunean, abuztuaren lauan jokatuko da. Hasteko, beraz, izango da zer ikusia eta zer gozatua. Atzo izan zen torneoaren aurkezpen ekitaldia, Gasteizen. Pilotari guztiak han izan ziren, Olaizola II.a izan ezik. Oporretan da Asegarcekoa, baina ziurtatu zuen prest izango dela Irujori aurre egiteko, eta ilusioz dagoela. Ez da erraza sasoi honetan kantxa osoan ongi moldatzea, baina bi pilotari handienak izango dira galtza zuriak jantzita. Irujo pattal dabil azkenaldian. San Ferminetan min hartu zuen orkatilan, eta herenegun itzuli zen. Oker, ordea. 22-9 galdu zuen Barriolarekin Xala eta Merino II.aren kontra. Horregatik, gogotsu izango da Gasteizko feriarako. G Egutegia ABUZTUAK 4 pBuruz buruko errebantxa: Olaizola II.a / Martinez de Irujo. ABUZTUAK 5 pBinakako lehen finalerdia: Titin III.a-Zubieta / Bengoetxea VI.a-Begino. ABUZTUAK 6 pBinakako bigarren finalerdia: Olaizola II.a-Beroiz / Martinez de Irujo-Barriola. ABUZTUAK 7 pArdoaren desafioa: Lau t’erdian: Saralegi / Idoate. Binaka: Berasaluze VIII.a-Albisu / XalaMerino II.a. Buruz buru: Aritz Lasa-Olaetxea. ABUZTUAK 8 pBinakako finala: Hilaren 5eko irabazlea / hilaren 6ko irabazlea Eta aukera bat ez, bi izango ditu arantza ateratzeko. Buruz burukoaz gain, binakako torneoa ere jokatuko baitu. Abuztuaren 5ean hasi eta 8an amaituko da binakakoa, eta bi finalerdi jokatuko dira. Hilaren 5ean Titin III.a eta Zubieta Bengoetxea VI.aren eta Beginoren aurka ariko dira, eta 6an Irujo eta Olaizola II.a izango dira berriz aurrez aurre: lehena Barriolarekin eta bigarrena Beroizekin. Asegarceren apustua, iazkoa Aspek bi bikote indartsu aukeratu ditu torneoa jokatzeko. Xala kanpoan utzi du; ziurrenik, Titin III.ak Gasteizen duen garaipen zerrenda oparoa ikusita. Zubieta sasoi bikainean da, eta bikote sendoa osatuko dute Triciokoak eta Etxarrikoak. Irujok eta Barriolak ere zer esanik ez. Binakako txapelketa ofizialean ustekabean geratu ziren kanpoan. Orain dute gauzak hobetzeko aukera. Asegarcek, berriz, iazko apustu bera egin du. Iaz Bengoetxea VI.a eta Begino nagusitu ziren, finalean 22-18 irabazita Olaizola II.ari eta Beroizi. Partida gogoangarria izan zen, eta aurten joko bera egiten saiatuko dira bi bikoteak. Binakako finala abuztuaren 8an izango da. Egun bat lehenago ardoaren desafioa jokatuko dute torneoan parte hartuko ez duten pilotariek. Hiru neurketa interesgarri ikusi ahal izango dira, baina, bereziki, binakakoak piztuko du arreta. Bi atzelari gazte, Albisu eta Merino II.a, Berasaluze VIII.arekin eta Xalarekin ariko dira. Urrezko Aizkolarien 6. jardunaldia, igandean AIZKORA › Unai Otaño eta Donato Larretxea ariko dira aurrez aurre Urrezko Aizkolarien 6. jardunaldian, igandean, Algortan (Bizkaia). Nafarra puntu premian da, Floren Nazabalen aurka galdu egin baitzuen. Gipuzkoarrak, berriz, bi puntu ditu, eta, irabaziz gero, ziurtaturik izango luke sailkapenaren aurreko aldean egotea. Itxako Zipreko Latsiaren kontra ariko da EHF kopan ESKUBALOIA › Arazo ekonomikoen eraginez Txapeldunen Ligari uko egin ondoren, Itxakok EHF Kopa jokatuko du datorren sasoian, eta Zipreko Latsia izango du lehen aurkaria. Hala erabaki zuen atzo Vienan (Austria) egindako zozketak. Hirugarren kanporaketan egingo dute topo bi taldeok. Joaneko partida azaroaren 11n jokatuko da, eta itzulerakoa, 18an. Hasiera batean, kanporaketa erraza izango du Itxakok. Distantzia luzeko onenak, igandean, Gasteizen TRIATLOIA › Parte hartze oparoa izango du distantzia luzeko munduko txapelketak igandean, Gasteizen (09:00), 1.000 triatloilari elkartuko baitira. Proba gogorra izango da: lau kilometro igerian, 120 bizikletan eta 30 lasterka. Eneko Llanos gasteiztarra da faboritoetako bat. 2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 23 D ‹Agenda Ekitaldiak Zure ekitaldia BERRIAn agertzea nahi baduzu: www.berria.info/zerbitzuak/agenda/bidali/ Musika pAzpeitia. Sharon Stoner, Untergang. Ostiralean, 22:30ean, gaztetxean. pBaiona. Philippe Ezkurra eta Aitor Furundarena. Ostiralean, 17:00etan, La Collegiale elizan. pBakaiku. Dantzaldia Gozogozorekin. Gaur, 20:00etan. pBakaiku. Dantzaldia Aierrik taldearekin. Bihar, 20:00etan. pBakaiku. La Banda del Jefe Bigun. Ostiralean, 00:30ean. pBalmaseda. Sweet Margot. Bihar, 20:00etan, Pasioaren Interpretazio Gunean. pBalmaseda. Priscilla Funky Band. Ostiralean, 22:00etan, Pintxo i Blanco jatetxean. pBilbo. Euskal Herriko Gazte Orkestraren kontzertua. Gaur, 20:00etan, Euskalduna jauregian. pBilbo. Flamenko kontzertua. Ostiralean, 22:00etan, Hesperia hotelean. pElorrio. Korrontzi. Ostiralean, 22:30ean, plazan. pForua. Laket eta Ze Esatek. Ostiralean, 22:00etan, plazan. pGasteiz. Septeto Santiaguero. Gaur, 21:30ean, Falerina lorategian. pGasteiz. Recordando a Sabina. Ostiralean, 20:30ean, Arka plazan. pGasteiz. Freetangas, Bicivioladores, Pajaro 1 Pajaro 2 eta Fellini. Ostiralean, 21:30ean, Falerina lorategian. pGetxo. Marmoka Baltzak, Muturbeltz eta The Sparteens. Ostiralean, 22:30ean, Algortan. pHondarribia. Hondarribiko Txistu Taldearen alborada. Gaur, 08:00etan, Alde Zaharrean eta portuan. pIrun. Irun Hiria musika bandaren kontzertua. Gaur, 20:30ean, Triangulo plazan. pOrdizia. Irungo Udal MusikaBandaren kontzertua. Bihar, 13:00etan, Plaza Nagusian. pOrdizia. Erdizka Lauetan. Bihar, 19:00etan, Plaza Nagusian. pOrdizia. Egan. Bihar, 23:30ean, Plaza Nagusian. pOrdizia. Los Zopilotes Txirriaos. Ostiralean, 00:00etan, Plaza Nagusian. pVillabona. Lain. Bihar, 22:00etan, Errebote plazan. pZalla. Luhartz erromeria. Ostiralean, 22:30ean, Soianon. pZigoitia. Erdizka Lauetan. Ostiralean, 23:00etan, Ondategiko Bengolarra parkean. pZornotza. Auryn. Gaur, 23:00etan, Zubiondo plazan. Antzerkia pDonostia. La cena de los idiotas. Bihar, 19:30ean, Viktoria Eugenia antzokian. pDonostia. Hil arte bizi. Bihar, 20:00etan, Antzoki Zaharrean. pSoraluze. Exodo kale antzerkia. Bihar, 22:00etan. pZornotza. El Punto dantza antzerkiaren Animal’s Party ekitaldia. Gaur, 20:30ean, Zubiondo plazan. Bertsolaritza pAramaio. Bertso bazkaria. Gaur, 14:00etan. Juan Mari Juaristi, Felipe Zelaieta. pAstigarraga. Bertsolariak. Gaur, 19:00etan. Beñat Gaztelumendi, Iñaki Apalategi, Amaia Agirre, Arkaitz Oiartzabal. pErrenteria. Bertso saioa. Gaur, 12:30ean, Foru plazan. Aitor Sarriegi, Igor Elortza. pElizondo. Bertso saioa. Gaur, 11:00etan, plazan. Sustrai Colina, Jon Maia, Maialen Lujanbio, Julio Soto. Dantza pAltzo. Artea eta Alurr taldeen ikuskizuna. Ostiralean, 22:30ean, plazan. pHondarribia. Itziar Mendizabal eta lagunak (London Royal Balleteko solisten dantza emanaldia). Ostiralean, 20:00etan, Itsas Etxea auditoriumean. pIrun. Bidasoko Gazte Mailako XVI. Nazioarteko Folklore Jaialdia. Bihar, 19:00etan, Zabaltza plazan. Ikastaroak pAretxabaleta. Txalaparta ikastaroa. Bihar, 18:00etan, Loramendi elkartean. Ikus-entzun pArrasate. Urte berri on, amona!. Ostiralean, 22:30ean, Monterron parkean. pBilbo. Hotel Monterey. Gaur, 19:00etan, Bulegoan. pDonostia. Haurrentzako zinema: Marmaduke. Bihar, 11:00etan, Okendo kultur etxean. pHondarribia. Aizkora hotsak goi mendietan. Bihar, 19:30ean, Itsas Etxeko auditoriumean. pIrun. La legión del águila. Bihar, 22:00etan, Euskal-Jai pilotalekuan. pLigi-Atherei. Artxiboetako bi film Euskal Herriaz. Ostiralean, 21:30ean, Atherein. Bestelakoak pArrasate. Up!!!. Ostiralean, 20:00etan, Herriko plazan. pGetxo. Ipuin-kontaketa saioa. Gaur, 19:00etan, Areetako Geltokiko plazan. pGorliz. XVIII. Habanera eta Polifonia Jaialdia. Ostiralean, 22:30ean, Iberrebarrin. pZigoitia. Rezikletas. Ostiralean, 20:00etan, Bengolarra parkean. Septeto Santiaguero Kubako taldeko zazpi kideak. BERRIA Kubatar doinuak Gasteizen Septeto Santiaguerok kubatar doinu tradizional eta herritarra eskainiko du gaur, 21:30ean Erredakzioa Septeto Santiaguero Kubako taldeak kontzertua eskainiko du gaur, 21:30ean, Gasteizko Falerina lorategian, Hor Dago aretoan. Septeto Santiaguero Kubako musika tradizionala jorratzen duen punta-puntako taldea da. Santiagon sortu zen, 1995ean. Me- lodías de ayer 1962ko taldearen eragin zuzena du taldeak. Getxoko jaialdian izan zen sortu zen urte berean, eta, ondoren, munduko bazter guztietan jo dute. 2010ean, Los reyes del son film luzeko protagonista izan ziren, besteak beste, eta hainbat sari lortu dituzte. 2011n, Oye mi son santiaguero diskoa atera zuten. Taldeko zazpi kideetako hiru bakarlariak izan dira, eta denek konposatzen dute. Horrek ahots aniztasuna eta aberastasuna ematen dio taldeari. Kubako herriko musikaren erakusleihoa dira, nahiz eta bereziki musika tradizionala jorratzen duten. Zuzeneko ikusgarria dute. Publikoarekin sintonia etengabe bilatzen dute. Bolero, descarga, danzon eta gisa horretako musika estiloak jorratzen dituzte, baina guaracaha eta son izenekoekin lortu dute arrakasta handiena. Oso musika alaia da, apur bat pikantea. Gorputza musikaren erritmoak daramala ohartzen zarenerako dantzan zabiltzala ohartzen zaren horietako musika doinua. SEPTETO SANTIAGUERO pNoiz. Gaur, 21:30ean. pNon. Gasteizko Falerina lorategian, Hor Dago aretoan. ‘Hotel Monterey’ Bilbon Chantal Akermanen pelikula ikusgai izango da gaur, 19:00etan, eta, ondoren, solasaldia egongo da Erredakzioa Hotel Monterey (1972) filma eskainiko dute gaur, 19:00etan, Bulegoan (Bilbo), eta, ondoren, solasaldia egingo da. Bulegoa artearen eta jakintzaren arloko proiektu bat da, eta praktikaren eta teoriaren arteko gurutzagunea eta topagunea izatea da helburua. Eta proiektu horren barnean proiektatuko dute Hotel Monterey filma. Hori ikusi ostean, ideiak eztabaidatzeko eta trukatzeko unea iritsiko da, eta, horretarako, jendearen parte hartzea beharko da. Marion Cruza Le Bihan Arte Ederretako lizentziadunak (Bilbo, 1982) proposatu du filma ematea eta ondorengo eztabaida egitea. Hotel Monterey filmeko eszena bat. BERRIA Chantal Akerman (Belgika, 1950) zinema irakasle eta zuzendariak ibilbide oparoa du zineman, eta pelikula ugari zuzendu ditu. Film horien artean dago Hotel Monterey, gaur ikusgai izango dena. Narrazio hizketarik ez duen pelikula bat da, ordubete irauten duena, hain zuzen. Hotel batean kokatzen da filma, oso-osorik. Zatika-zatika, behetik gora deskribatzen du, atondotik azken solairuraino, igogailuan igoz. Pasillo- ak grabatzeko plano finkoez baliatzen da zuzendari belgikarra. Egiten dituen aurrera eta atzerako travelling geldoen bitartez ateak eta leihoak ikus daitezke. Itxirik dauden ateen atzean fikzioz beteriko hamaika istorio ezkutatzen ditu. ‘HOTEL MONTEREY’ pNoiz. Gaur, 19:00etan. pNon. Bulegoan, Bilbon (Solokoetxe, 8, behea). 24 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena Agenda › b Eguraldia JON ALBISU Joera Bihar Itsasoa pItsasoko egoera. Norabide aldakorreko haizea etorri, eta 2ko indarrarekin, itsaskirria eragingo du; ipar partean, 3ko ufadekin, itsaskiguneak eragingo ditu. Ondo ikusiko da. pOlatuak. Metro bat artekoak. t° t° t° Ostirala, 27 t° Larunbata, 28 Igandea, 29 p Baiona 18/29 p Bakio 16/28 p Donostia 16/29 p p Bilbo 16/30 p p p Balmaseda 15/30 Arrasate 16/31 Amurrio 15/31 Hodei eta ostarteekin, egonkortasuna pZerua. Egonkortasun atmosferikoa izango da. Goizetik, lanbroa izango da kostaldean, eta behe lainoa barnealdean eta mendialdean. Hodeiak ostarteekin tartekatuko dira. Ilunabarrean, ekaitzak joko du. pHaizea. Ekialdekoa. pTenperatura. Mantendu egingo da. Beroenak, ipar partean eta mendialdean, 25 eta 31 gradu artekoak izango dira; barnealdean, berriz, beroenak, 28 eta 38 gradu artekoak. p p p Maule 17/33 Donibane Garazi 17/33 Eibar 15/30 Leitza 17/30 p Abaurregaina 14/31 p p p Gasteiz 15/33 Agurain 17/32 Gaur t° Ez da aldaketarik sumatuko pZerua. Egunsentiaz geroztik, lanbroa eta behe lainoa betiko tokietan agertuko dira. Orduek aurrera egin ahala, urdinguneak ugaritu eta eguraldi eguzkitsua nagusituko da. Ilunabar alderako, hodeiak ugarituko dira mendialdean, eta ekaitzak joko du. b Iruñea 17/34 p p Tafalla 19/35 Guardia 19/34 pHaizea. Ekialdekoa. pTenperatura. Gora. Beroenak, ipar partean eta mendialdean, 25 eta 30 gradu artekoak izango dira; barnealdean, berriz, 28 eta 38 gradu artekoak. p Tutera 21/34 Itsasaldiak ORDUA METROAK Itsasgora 09.36 3.81 Itsasbehera 15.36 1.15 Itsasgora 21.56 3.91 Itsasbehera 03.21 1.03 Isobara mapa Eguzkia S0RTU GORDE 07.06 21.36 Ilargia EGUNA Ilgora Uztailaren 26a, osteguna Ilbete Abuztuaren 2a, osteguna Ilbehera Abuztuaren 9a, osteguna Ilberri Abuztuaren 17a, ostirala Hitz-jokoak BAGABIGA G Anagrama gezidunak p Soluzioen anagramak dira azalpen gisa emaniko hitzak edo hitz antzekoak MIKOTI BAROIAK NABE OPARITUN ZUBIELKI BORRORRIZI AL DIKE KOPI G Sudokua 5 4 AKAPIN 9 1 5 7 KI 7 8 4 AINARAK ARRABITAKI 3 9 6 ARBI 9x9-ko laukian hutsik dauden gelaxkak bete behar dituzu, 1etik 9ra bitarteko zenbakiak idatziz, eta kontuan izanik zenbaki bakar bat ere ez dela bi aldiz azaltzen errenkada eta zutabe berean, ezta dagokion 3x3-ko laukian ere. 4 5 1 3 2 6 3 NONDAI 2 ESKORTA 6 8 2 ATE SORK ONDRAK 5 9 KORTA TOKIBO 7 KARA G Goitibehera DOTEA G Atzoko erantzunak NERBIOAK SUO E P 1 KASU 2 NIKODO OTI 3 KIP 7 KAKO 8 ARAZO 9 Goiti eta beheiti letra bat gutxiago edo gehiago du asmatu beharreko hitzak. 1. Hil, erail. 2. Jarleku handia eta erosoa. 3. Ezin aipa daitekeena. 4. Elkartu, bat egin. 5. Lau zati lau. 6. Atzo gauean. 7. Marokoko hiriburua. 8. Eragozpenak. 9. Antxoa. S E Z I L I B P L U R A L A E R E A A K I O L E A K I A U R A B A D E S A O B A M I E A Z L I 6 TA E P I K A P E 5 ZE TITAREAK L A L T A 4 DIA PERUKO I K A I A H O Z L A R A L U K I I A A K A L A K A R I A K 1 6 7 5 4 3 2 8 9 9 2 3 8 1 7 4 5 6 5 4 8 2 6 9 1 7 3 6 1 2 3 7 5 9 4 8 4 8 5 9 2 6 7 3 1 7 3 9 4 8 1 6 2 5 3 5 6 7 9 2 8 1 4 8 7 1 6 3 4 5 9 2 2 9 4 1 5 8 3 6 7 Goitibehera: 1. Behikia. 2. Bihiak. 3. Baiki. 4. Ibai. 5. Bai. 6. Ibar. 7. Birak. 8. Karobi. 9. Oskarbi. 2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 25 ‹ Agenda 1 Aretoak D SOCIAL ANTZOKIA Las nieves del Kilimanjaro Araba Ez dago emanaldirik. D YELMO BOULEVARD Boulevard merkataritza gunea (902-221622).Ikuslearen eguna: osteguna. El caballero oscuro: La leyenda ... Qué esperar cuando estás ... El dictador Elefante blanco Tengo ganas de ti The Amazing Spider-Man The Amazing Spider-Man 3D Ice Age 4 15:30 17:30 18:45 20:45 22:00 15:45 18:00 20:15 22:30 16:20 18:20 20:20 22:20 20:45 22:45 17:30 20:00 22:30 15:30 17:35 18:15 20:15 19:30 22:15 16:15 16:45 18:15 18:45 20:15 20:45 Ice Age 4 3D 15:45 17:45 Lobos de Arga 22:40 Blancanieves y la leyenda del cazador 22:00 Intocable 15:30 San Prudentzio,22 (945-231940).Ikuslearen eguna: asteazkena. 12:00 17:30 20:00 22:30 12:00 18:00 22:30 20:15 18:00 20:15 22:30 12:00 17:30 20:00 22:30 18:00 20:15 22:30 18:00 21:00 12:00 18:00 20:15 22:30 El caballero oscuro: La leyenda renace Qué esperar cuando estás esperando Las chicas de la sexta planta Las nieves del Kilimanjaro El profesor Lazhar The Amazing Spider-Man Tengo ganas de ti El dictador 17:00 17:30 20:30 17:30 20:00 18:00 20:15 18:00 20:15 17:30 20:00 17:30 20:00 18:45 20:30 22:30 22:30 22:30 22:30 22:30 22:30 D YELMO GORBEIA 3D Gorbeia merkataritza gunea (945-460623).Ikuslearen eguna: asteazkena. El caballero oscuro: La leyenda ... El dictador Qué esperar cuando estás ... El pacto The Amazing Spider-Man 3D The Amazing Spider-Man Ice Age 4 3D Ice Age 4 Tengo ganas de ti Blancanieves y la leyenda ... Intocable 17:15 18:45 20:30 22:00 18:30 20:20 22:10 17:50 20:00 18:20 20:30 22:40 18:30 21:15 17:00 19:45 22:30 17:15 19:15 18:15 20:15 22:15 17:00 19:30 22:00 22:10 22:15 BILBO 16:30 16:00 16:00 16:00 16:00 16:20 19:15 22:00 18:10 20:20 22:30 17:00 19:00 20:30 22:00 18:00 20:00 18:10 20:20 22:30 19:10 22:00 16:00 18:00 20:00 22:00 17:00 19:00 22:00 D GOLEM ALHONDIGA 18:30 17:15 20:00 16:30 18:30 20:30 20:00 17:15 2130 22:15 22:15 22:15 22:15 16:30 18:30 16:30 20:30 22:15 20:00 22:15 17:15 D MULTICINES Eskutza kalea,13 (94-4310310).Ikuslearen eguna: astelehena. Los nombres del amor Elefante blanco Moonrise Kingdom Lobos de Arga El irlandés La delicadeza Margaret Profesor Lazhar 17:30 19:45 17:30 20:00 17:30 19:45 17:30 17:30 20:00 17:30 19:45 17:15 20:00 20:00 22:15 22:15 22:15 22:15 22:15 22:15 BARAKALDO D COLISEO CINESA MAX OCIO Kareaga kalea z/g (94-4310310).Ikuslearen eguna: astelehena. Intocable Blancanieves y la leyenda del ... The Amazing Spiderman Tengo ganas de ti Ez dago emanaldirik. D GALDAKAO. Torrezabal. Ez dago emanaldirik. D GERNIKA. Lizeo antzokia. Ez dago emanaldirik. GETXO D GETXO ZINEMAK El dictador 2D Elefante blanco 2D El irlandés 2D El caballero oscuro: La leyenda ...2D Ice Age 4 2D La delicadeza 2D Qué esperar cuando estás ...2D El pacto 2D 16:00 16:00 16:00 16:00 17:00 19:00 20:30 22:00 18:15 20:30 22:45 18:15 20:30 22:45 18:15 20:30 22:45 17:00 20:00 22:45 16:00 18:15 20:30 22:45 16:00 18:15 20:30 22:45 16:30 18:30 20:45 22:45 16:00 22:45 18:15 20:30 16:00 17:00 18:00 19:0020:00 22:00 22:00 16:00 19:00 22:00 16:20 19:10 22:00 16:30 19:15 22:00 D YELMO MEGAPARK LEIOA The Amazing Spider-Man 3D Ice Age 4 Ice Age 4 3D El enigma del cuervo El caballero oscuro: La leyenda ... Qué esperar cuando estás ... El dictador La delicadeza Tengo ganas de ti The Pelayos 16:20 19:10 22:00 16:00 18:00 20:00 22:00 17:00 19:00 16:30 22:30 16:00 17:00 19:00 20:30 22:00 16:00 18:10 20:20 22:30 16:15 18:15 20:15 22:15 19:40 22:15 19:15 22:15 16:00 18:15 20:30 22:45 D KULTUR LEIOA Ez dago emanaldirik. D LEKEITIO. Ikusgarri. Ez dago emanaldirik. D MUNGIA. Torrebillela. Ez dago emanaldirik. D ONDARROA. Bine Onera. Ez dago emanaldirik. PORTUGALETE El caballero oscuro: La leyenda ... El secreto de los 24 escalones Ice Age 4 3D The Amazing Spider-Man 3D El dictador Ice Age 4 Tengo ganas de ti The Amazing Spider-Man D ZORNOTZA. Zornotza aretoa. Ez dago emanaldirik. Gipuzkoa D ANTIGUO BERRI The Amazing Spider-Man 2D 16:45 El caballero oscuro: La leyenda ... 16:30 El dictador La delicadeza Qué esperar cuando estás esperando Ice Age 4 2D 16:45 Lobos de Arga Moonrise Kingdom 16:45 El irlandés 19:30 19:30 17:00 19:00 17:15 19:45 17:15 20:00 18:45 20:45 18:45 20:45 17:00 19:00 22:15 22:30 21:00 23:00 22:15 22:30 22:45 22:45 21:00 23:00 D TRUEBA El caballero oscuro (JBA) Elena (JBA) Ez dago emanaldirik. 16:15 16:15 16:00 16:30 16:00 22:30 17:00 19:30 22:15 17:15 19:15 20:30 22:15 18:15 20:15 22:45 18:00 20:00 22:00 19:15 22:00 18:10 20:15 22:45 17:00 19:45 22:30 17:30 20:00 16:45 16:45 16:45 17:00 17:00 17:30 17:15 16:30 22:00 19:45 2200 1945 22:00 19:30 22:15 19:30 22:30 19:30 22:15 19:45 22:30 19:45 22:15 19:30 22:30 17:00 19:30 22:00 D AZPEITIA. Soreasu antzokia. Ez dago emanaldirik. D BEASAIN. Usurbe. Ez dago emanaldirik. EIBAR D COLISEO Ez dago emanaldirik. BASAURI ERRENTERIA D IBAIGANE D NIESSEN ZINEMAK El caballero oscuro: La leyenda ... 17:30 20:00 22:45 17:15 19:45 22:30 17:30 20:0022:305 19:45 22:30 18:00 20:00 22:35 17:00 IRUN D CINEBOX MENDIBIL El dictador Blancanieves y la leyenda ... Tengo ganas de ti Ice Age 4 El caballero oscuro: La leyenda ... Qué esperar cuando estás ... The Amazing Spider-Man 18:10 20:15 22:30 19:15 22:00 18:10 20:10 22:30 19:00 22:15 18:00 20:20 22:30 19:15 22:00 D OCINE TXINGUDI El dictador Ice Age 4 3D The Amazing Spider-Man 3D Ice Age 4 Lobos de Arga Tengo ganas de ti Qué esperar cuando estás ... The Amazing Spider-Man El caballero oscuro: La leyenda ... 16:30 18:30 20:30 22:45 16:00 18:00 20:00 22:00 16:30 18:30 20:30 22:30 17:00 19:30 22:15 16:00 18:10 20:15 22:45 17:00 19:45 22:30 16:00 19:00 22:00 18:30 22:00 L’âge de glace 4 2D Madagascar3 14:00 14:00 Ez dago emanaldirik. D TOLOSA.Leidor. USURBIL D CINEBOX URBIL Tengo ganas de ti El dictador Qué esperar cuando estás ... Ice Age 4 16:00 19:00 22:00 16:00 18:00 20:00 22:00 16:00 18:15 20:30 22:45 16:00 16:15 18:00 19:1520:00 22:30 Lobos de Arga 22:00 The Amazing Spider-Man 16:00 19:00 22:00 El caballero oscuro: La leyenda renace 17:00 20:15 The Amazing Spider-Man 3D 16:15 19:15 22:15 D LE SELECT The Dark Knight Rises Le Lorax 2D Cendrillon au Far West 2D Cendrillon au Far West 3D L’âge de glace 4 2D Bowling Paris-Manhattan To Rome with Love (JBA) Effraction Main armées La part des Anges (JBA) 22:00 14:30 14:30 14:30 18:00 21:30 16:45 16:45 16:45 19:00 14:30 21:45 19:00 19:00 The Raid 21:00 15:45 Lapurdi BAIONA 19:35 17:40 17:55 14:00 15:45 19:45 14:00 22:00 22:30 11:00 11:00 11:00 15:50 18:50 Nafarroa 16:30 19:30 17:15 20:30 17:15 20:00 16:30 18:30 20:30 19:45 17:15 20:00 16:30 18:30 22:15 22:15 22:15 22:15 22:15 22:15 D L’ATALANTE Ez dago emanaldirik. El caballero oscuro: La leyenda ... 16:30 El dictador 16:30 Lobos de Arga 16:30 Qué esperar cuando estás esperando El pacto The Amazing Spider-Man 3D The Amazing Spider-Man 17:15 Ice Age 4 3D Ice Age 4 16:30 El enigma del cuervo 16:30 Tengo ganas de ti Men in black 3 16:30 D L’AUTRE CINEMA Ez dago emanaldirik. (948-222333).Ikuslearen eguna: asteazkena. 18:30 19:30 18:30 20:30 20:30 17:15 19:45 17:15 20:00 17:15 19:45 18:30 19:45 21:30 22:30 22:30 22:30 22:30 22:30 22:30 21:30 22:30 22:30 17:30 18:30 20:30 18:30 17:15 19:45 22:30 20:00 22:30 D GOLEM YAMAGUCHI 14:00 16:00 14:00 16:00 16:00 14:00 14:00 16:30 14:00 16:00 16:00 18:00 20:00 21:00 18:00 20:00 20:00 18:00 22:00 18:00 22:00 19:30 22:00 20:00 20:00 The french kissers (JBA) Esto no es una pelicula (JBA) El hombre sin pasado (JBA) Elena (JBA) Los nombres del amor Siempre feliz Ellas Las chicas de la sexta planta Profesor Lazhar El irlandés El canguro El dictador El pacto Qué esperar cuando estás ... Elefante blanco Lobos de Arga The Amazing Spider-Man 3D The Amazing Spider-Man 2D Tengo ganas de ti Blancanieves y la leyenda ... Intocable Ice Age 4 2D 16:00 22:30 16:15 16:00 16:20 16:00 16:10 16:00 16:00 16:00 16:10 El caballero oscuro: La leyenda ... The Amazing Spider-Man 3D The Amazing Spider-Man El secreto de los 24 escalones Tengo ganas de ti Blancanieves y la leyenda del ... Mr.Nice Ice Age 4 El dictador Acto de valor 16:30 19:00 19:30 22:00 18:15 20:15 22:15 18:00 18:20 20:20 22:20 20:00 22:15 18:10 20:15 22:00 18:10 20:10 22:10 18:10 17:00 19:00 22:00 18:10 20:20 22:30 20:00 22:20 20:20 22:30 18:10 20:10 22:10 D DONIBANE GARAZI. Vauban. 17:30 17:15 20:00 16:15 18:15 20:15 20:15 18:15 16:15 18:15 16:15 20:15 Je me suis fait tout petit 18:00 Piégée 21:00 22:15 D DONAPALEU. St.Louis. The Rome With Love (JBA) 21:00 22:15 22:15 22:15 D SAIDE CARLOS III Zuberoa D MAULE. Baitha. 16:30 19:30 22:30 18:30 22:00 17:00 19:45 22:30 17:15 20:00 22:45 18:00 20:00 22:30 17:15 20:00 22:35 17:15 20:00 17:00 19:45 22:30 18:00 20:00 22:15 18:00 20:00 22:15 22:45 Nafarroa Beherea 22:15 20:15 (948-245400).Ikuslearen eguna: astelehena. El caballero oscuro: La leyenda ... D ITAROA El caballero oscuro: La leyenda ... D LAS CAÑAS (948-222333).Ikuslearen eguna: astelehena. ANGELU UHARTE VIANA D GOLEM LA MOREA 10:00 11:00 13:30 14:30 17:00 18:00 20:30 22:30 Bowling 14:00 16:00 18:00 Effraction 20:00 22:15 Le Lorax 3D 11:15 14:00 16:00 18:00 Les Kaïra 11:15 13:45 16:00 18:00 20:00 22:15 Ma bonne étoile 11:15 The Amazing Spider-Man 3D 11:15 13:45 16:30 19:45 22:15 L’âge de glace 4 11:15 14:00 16:00 18:00 20:00 22:15 Un bonheur n’arrive jamais seul 20:00 22:15 16:00 18:10 20:20 22:30 16:30 20:00 22:15 16:15 18:15 20:15 22:15 16:00 19:00 22:00 16:00 18:00 20:00 17:00 19:30 22:00 16:00 18:00 20:00 22:00 16:30 18:30 20:30 22:30 17:00 19:30 22:15 (902-463269).Ikuslearen eguna: osteguna. 21:00 14:00 El caballero oscuro: La leyenda ... El irlandés Elefante blanco El dictador The Amazing Spider-Man La delicadeza Ice Age 4 Ez dago emanaldirik. LIZARRA D OCINE Qué esperar cuando estás ... El caballero oscuro: La leyenda ... El dictador Tengo ganas de ti MS1: Máxima Seguridad Lobos de Arga The Amazing Spider-Man Ice Age 4 3D Blancanieves y la leyenda del ... Ice Age 4 The Amazing Spider-Man 3D Las chicas de la sexta planta D KANBO. L’Aiglon. D GOLEM BAIONA 17:00 19:30 22.00 20:00 17:00 19:30 22:00 22:00 17:30 20:00 22:00 TUTERA Cendrillon au Far West 15:00 Cendrillon au Far West 3D 17:00 Les Kaïra 21:00 IRUÑEA D SAIDE OLITE The Amazing Spider-Man Ice Age 4 Tengo ganas de ti El enigma del cuervo Moonrise Kingdom D GOLEM LOS LLANOS Ez dago emanaldirik. D HENDAIA. Les Varietes. D ZUMARRAGA. Zelai Arizti. 17:30 20:30 17:30 20:00 22:30 17:30 20:00 22:30 17:30 22:30 20:00 D ALTSASU. Iortia. Ez dago emanaldirik. 21:45 21:45 The Amazing Spider-Man 18:00 The Amazing Spider-Man 3D 21:00 D ROYAL 360 Page 6 (JBA) Acab (JBA) Adieu Berthe Inside (JBA) Jane Eyre (JBA) Jitters (JBA) Le part des Anges (JBA) Laurence Anyways Marley (JBA) The Dark Knight Rises (JBA) To Rome with love (JBA) L’age de galce 4 Margaret El dictador Elefante blanco Qué esperar cuando estás esperando The Amazing Spider-Man (948-225595).Ikuslearen eguna: astelehena. D HAZPARNE. Haritz Barne. Ez dago emanaldirik. D MONCINE The Dark Knight Rises Le Lorax 3D Le Lorax 2D Paris-Manhattan Bowling Les Kaïra The Amazing Spider-Man 3D The Amazing Spider-Man 2D Un bonheur n’arrive jamais ... L’âge de glace 4 3D 18:00 DONIBANE LOHIZUNE MIARRITZE D ORDIZIA. Herri antzokia. D CGR CENTRE The Dark Knight Rises 16:30 18:30 20:30 D PRINCIPE Hysteria Las nieves del Kilimanjaro Los nombres del amor Siempre feliz Margaret El irlandés Elefante blanco Las chicas de la sexta planta La delicadeza El secreto de los 24 escalones Qué esperar cuando estás esperando El dictador The Amazing Spider-Man Ice Age 4 Tengo ganas de ti The Amazing Spider-Man 3D D ZUMAIA. Aita Mari. DONOSTIA D ANDOAIN. Bastero. Ice Age 4 3D Ice Age 4 2D Tengo ganas de ti The Amazing Spider-Man 2D The Amazing Spider-Man 3D Lobos de Arga El dictador Blancanieves y la leyenda del cazador El enigma del cuervo Qué esperar cuando estás ... 17:30 21:00 17:30 20:00 22:30 17:15 19:45 22:15 D ZALLA. Zalla zinema. Ez dago emanaldirik. D LA BRETXA Ice Age 4 3D The Amazing Spider-Man 3D Tengo ganas de ti El caballero oscuro: La leyenda ... El dictador Ice Age 4 Lobos de Arga The Amazing Spider-Man El enigma del cuervo El pacto Blancanieves y la leyenda del ... Qué esperar cuando estás ... The Dark Knight Rises. Ipar Euskal Herrian estreinatuko dute gaur. BERRIA Ez dago emanaldirik. D SERANTES El caballero oscuro: La leyenda ... El dictador. El enigma del cuervo El caballero oscuro: La leyenda ... 17:30 18:45 19:45 20:45 22:00 17:30 19:30 18:30 20:30 17:30 20:00 22:30 18:30 21:15 17:35 19:25 20:20 22:10 22:35 17:50 19:50 21:50 21:35 17:40 19:55 22:20 18:00 21:30 17:50 20:00 22:10 17:45 20:00 22:00 17:40 20:00 22:10 18:00 19:50 22:15 17:15 19:45 22:15 SANTURTZI Erribera etorbidea z/g (94-4181672).Ikuslearen eguna: astelehena. Ez dago emanaldirik. 17:00 19:30 22:00 17:00 19:30 22:00 17:00 19:30 22:00 17:00 20:00 17:00 19:30 22:00 17:00 19:30 22:00 D BALLONTI Bizkaia El caballero oscuro: La leyenda ... The Pelayos El dictador Qué esperar cuando estás ... The Amazing Spiderman 3D Project X Elefante blanco El pacto Ice Age 4 3D Lobos de Arg El enigma de cuervo Men in black 3 Sombras tenebrosas Ice Age 4 D DURANGO. Zugaza. Artea merkataritza gunea (902-333 231).Ikuslearen eguna: asteazkena. San Prudentzio,6 (945-231940).Ikuslearen eguna: asteazkena. El caballero oscuro: La leyenda ... Elena El dictador Elefante blanco La delicadeza The Amazing Spider-Man Ice Age 4 Moonrise Kingdom Shame (JBA) Las malas hierbas (JBA) Alps (JBA) Ez dago emanaldirik. D CINESA ARTEA D GURIDI D COLISEO CINESA ZUBIARTE Tengo ganas de ti Qué esperar cuando estás ... El caballero oscuro: La leyenda ... Ice Age 4 The Pelayos The Amazing Spider-Man The Amazing Spider-Man 3D El dictador Ice Age 4 3D D DERIO. Gurea aretoa. Arriluze z/g (94-4310310).Ikuslearen eguna: asteazkena. D FLORIDA Elefante blanco Moonrise Kingdom Lobos de Arga La delicadeza Ice Age 4 Siempre feliz Los nombres del amor Margaret El irlandés 20:00 D BERMEO. Nestor Basterretxea. GASTEIZ Barbara (JBA) 21:00 Quand je serai petit 21:00 26 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena Agenda › Komunikazioa D Asmatzen ari dira Ekografiak Aritz Galarraga A izue, ba izango da uda giroak bete-betean harrapatu nauelako, izango da eguzki-beroak kaskoa behar baino gehiago urtu didalako, edo izango da nahi duzuena, baina gustura asko ari naiz ikusten Bi- zirik saioa. Badakizue, orain astelehenero 500 biztanle baino gutxiago dituzten Euskal Herriko bi herri erakusten dituen programa, Urko Aristik gidatzen duena. Ez dakit, misterio handirik ez du, aurkezle bat joaten da herri pare batera, bertako jendearekin hitz egitera, bertako gauzez, bertako martxaz. Ez dago artifiziorik, ez dago efektu berezirik, ez dago, finean, ezer berezirik. Eta, akaso, hori da programaren gauzarik bereziena, bertute behinena, normal-normal ikusten dela, naturaltasun osoz, aurpegierari keinu estrainioetarako aukerarik eman gabe. Eta ez zait iruditzen meritu makala. Asmatzen ari dira, nire ustean, aukeratutako herriekin: Elantxobe-Arano, Bastida-Alkiza, Lapuebla de Labarca-Ziortza, Bidegoian-Etxalar, Larraine-Kanpezu, eta Betelu-Zeanuri astelehen honetan. Baten bat kenduta, guztiak ere dira bidaiari herabe honentzat helburu arrotz, eta, hartara, ezagutzekoak. Asmatzen ari dira aurkezlearekin, txukun bere paperean, iaio solas ateraketan, iaio solas emanean, nahiz irrist egin batzuetan —esaterako, Larraineko haurrei, erantzunik jasotzen ez zuenez, frantsesez egiten saiatu zenekoan; ez dut imajinatzen eszena berdina, gaztelaniaz orain, Lapuebla de Labarcan adibidez—. Oro har, baina, chapeau, Aristi . Asmatzen ari dira euskararen herria erakusteko orduan, hain euskaldunak ez diren herriekin —burura datozkit Bastida, Kanpezu—, ausartu egin direlako, eta onik atera, erdara apenas entzun delako, gero eta ohikoago den jardunaren ustezko ezinbestekotasuna agerian uzteko. Asmatzen ari dira, azken batean, kontaketa orokorrarekin, tempoarekin, mu- RTVEko kontseiluak Ignacio Corrales izendatu du TVEko zuzendari White: «BBC ez da arazoaren parte, konponbidearena baizik» BBCko Estrategia eta Komunikazio zuzendariak herritarrei zerbitzu hobea ematea proposatu du Donostian Urtzi Urkizu Donostia EITBk antolatuta, Telebista publikoa eta demokrazia udako ikastaroa egin dute bi egunez Donostiako Miramar jauregian. Atzoko aurkezpeneko hitzaldia Jesus Lopez Cabeza Aragoiko Telebistako zuzendari eta FORTAko presidenteak egin zuen (aste honetan izendatu dute presidente). Segidan, BBCko Estrategia eta Komunikazioko zuzendari Wilf Whiteren txanda iritsi zen: «Guretzat, oso garrantzitsua da hizkuntza gutxituen zabalkuntza. Galesez, eskozieraz eta gaelikoz egiten ditugu saioak». Aintzat hartzeko oinarri ugari ditu BBCk; horien artean, independentzia. «Independenteak izan behar dugu, eta, horretaz, BBC Trust fundazioa arduratzen da. Kontseilu eragile bat ere badugu. Ez dugu publizitaterik, ezta finantzaketa zuzenik ere gobernuaren aldetik. Modu horretan, herritarren zerbitzura egon gaitezke». Independentzia hori benetakoa dela adierazten dute datuek. Ikerketa baten arabera, Erresuma Batuko biztanleak gehiago fidatzen dira BBCk Erredakzioa Donostia emandako informazioaz, egunkarietakoaz baino. «Eta jendeak gure inpartzialtasuna aitortzen du, eskuineko zein ezkerreko egunkarien irakurleak izan». Gaur egun, munduan 239 milioi lagunek jarraitzen dituzte BBCko albisteak. Halaber, Erresuma Batuan hartzaile bakoitzak astean 19 ordu pasatzen ditu BBCko 11 telebista kateak ikusten. Irratei dagokienez, 19 dira emisorak. Eta Interneten zerbitzu indartsua dute. «Balio erantsia sortzen» Whitek aitortu du krisialdiaren ondorioz «neurritasun garaiak» luzatu egingo direla, baina, hala ere, baikorra da. «Gure desafioa daukagun planarekin jarraitzea da. Kontuan hartu behar da kanonaren bitartez 3,5 mila milioi libera jasotzen ditugula, baina Erresuma Batuari aberastasun handia sortzen diogu. Gure balio erantsia 8,2 mila milioi liberakoa da, jasotakoaren bikoitza baino gehiago». Familia bakoitzak kanonarengatik urtean 168 euro ordaintzen ditu. Jasotako diruarekin, BBCk, eskaintzen dituen edukiez gain, formazio lana egiten du, proiektu berriak garatzen ditu, teknologia berrien munduan murgiltzen da eta sektore sortzaileenak babesten ditu. «Formazioan eta ikerketan, diru sarrerak ez dira berehalakoak. Sarrerak denbora luzera etortzen dira». sikarekin. Eta, onena, ez dizute eskatzen saio bakoitzaren bukaeran ez dakit zer leihaketa txorotan parte hartzeko, sos apurrak sakelako mezu ezin eskandalagarriagoetan xahutzeko. Horrek ere harritzen gaitu egun; onerako, bistan da. Eta imajinatzen dut —daturik gabe ari naiz orain— hain garestia ere ez dela izango. Alegia, telebista saio kozkorrak egitea eta dirua parrastaka gastatzea —edo hori aitzakia gisa erabiltzea— ez datozela derrigorrean eskutik. Eta gaur eguzki-beroak ez du hain gogor jotzen. Wilf White, BBCko Estrategia eta Komunikazio burua. J. CARLOS RUIZ/ ARGAZKI PRESS BBC azkenaldian deszentralizazio prozesu batean sartuta dago. «Garai batean dena Londresen zegoen. Orain, sormen gune berriak ditugu hainbat hiritan, eskualde guztietan zerbitzu hobea eman behar baitugu. Kalitatea hobetzeko ere garrantzitsua da beste sormen gune batzuk egotea». Ekoizpen etxe independenteak babestea ere funtsezkoa da BBCrentzat. «Eta hori ona da, bai guretzat, bai ikus-entzuleentzat». Krisia dela eta, inguruan larritasun hitzak zabaltzen dituzte komunikabide publikoetako arduradunek. Bestelako diskursoa da Whiterena: «Krisia onuragarria izan daiteke, gure finantzaketa sistema defendatu behar dugula- ko. Edukian inbertitu behar dugu, eta honako helburu hauei heldu: munduko kazetaritza onena egin, musika eta kultura, drama eta komedia, haurrentzako saioak eta komunitateei eskainitako edukiak». Azkeneko urteetan %24 jaitsi dira BBCren gastuak. Datozen urteetan aurrekontuaren %20 aurreztu beharko dute. Hala ere, White ez da ezkorra: «Ez gara arazoaren parte, konponbidearena baizik». Ramon Jauregi Espainiako ministroa izandakoak telebistako araugintzaz mintzatu zen. Eta jardunaldia amaitzeko, Alex Aranzabal ETBko Garapen zuzendaria komunikabide publikoen finantzaketaz. Santiago Gonzalezen lekua hartuko du Ignacio Corralesek TVEko zuzendari karguan. Ekonomia eta Enpresa Zientzietan lizentziaduna da Corrales, eta ardurazko hainbat kargu bete ditu Vertice 360º ekoizpen etxean. Enpresa horretako edukien arduraduna izan zen teknologia berri eta plataformetan, adibidez. Sogetel/Sogecine zinema-ekoizpen etxeko finantza zuzendaria eta A3Zko kudeatzailea izana da Corrales. Aurum Producciones jarri zuen martxan. Halaber, Cosmopolitan TV Spain eta Canal Cocina kateetako, zeinek Tele5rekin lotura duten, zuzendaria izandakoa da. Santiago Gonzalez, bestetik, Secuoya komunikazio taldera joango da. RTVEko Komunikazio eta Erakunde Harremanetako zuzendari berria Alfonso Nasarre da. COPE irratian egin du bere ibilbidearen parte handiena Nasarrek, eta, egun, irrati horretako Komunikazio zuzendaria zen. Esatari ere urte luzez aritutakoa da. T Berria.info pInkestako aurreko galdera: Jaiegunetan dendak irekitzearen alde al zaude? Jasotako botoak: 655. -Bai: %7. -Ez: %93. pInkestako oraingo galdera: BEZaren igoerak asko eragingo al die kultur ikuskizunei? 2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 27 ‹ Agenda E Gaurko filmak Bailando con lobos 1111 p LaSexta3, 15:30. Zuz.: Kevin Costner. Akt.: Kevin Costner, Mary McDonnell, Graham Greene. AEB. 1990. Los malvados de Firecreek 111 p ETB2, 19:10. Zuz.: Vincent McEveety. Akt.: James Stewart, Henry Fonda,Inger Stevens. AEB. 1967. Ordiziako Klasikoaren laburpena Mundaka, Bermeo eta Elantxobeko festa Iñaki Lopez eta euskal enbaxadoreak ‘Bat to London’-en azkeneko saioa Ordiziako Klasikoan gertatzen dena jasoko du Alfontso Arroio kazetariak. Arratsaldean ETB1en ikusi ahalko da laburpena, eta 21:00etan, ETBK Saten. 165,7 kilometroko ibilbidea izango dute txirrindulariek. Berde Produkzioak ekoizpen etxeak Mundakan, Bermeon eta Elantxoben Madalen Egunean bizi den giroa jaso du. Hiru herrien arteko lehia zahar batean du jatorria jaiak, Izarora arraunean nor lehenago iritsi. Gaurtik aurrera atal bakoitzean hiru pertsona ezagunek Araba, Bizkai eta Gipuzkoako leku kutunak erakutsiko dizkiote Iñaki Lopezi. Gida turistiko gisa funtzionatuko du K2000ren programa berriak. Olinpiar Jokoetan lehen aldiz ariko diren kirolarien testigantzak jasoko dituzte: Oihana Blanco judoka,Samuel Hernanz piraguista,Julen Aginagalde eskubaloi jokalaria eta Zuriñe Rodriguez triatloilaria. Txirrindularitza. ETB1, 19:10. ‘Madalen Eguna’. ETB1, 22:20. ‘Embajadores en Euskadi’. ETB2,22:20. ‘Bat to London’. ETBK Sat, 22:30. Zaina, cavaliere de l’Atlas 111 p Arte, 20:50. Zuz.: Bourlem Guerdjou. Akt.: Samir Bouajila, Aziza Nadir. Frantzia, Alemania. 2005. Sueños rotos 11 p La2, 22:00. Zuz.: James Cox. Akt.: Val Kilmer, Lisa Kudrow. AEB. 2003. Cazadores de mentes 1 p LaSexta, 22:25. Zuz.: Renny Harlin. Akt.: Val Kilmer, Eion Bailey, Christian Slater. AEB. 2002. D D Telebista ETB 1 ETB 2 Hamaika Antena 3 Cuatro TF1 06:10: Marrazki bizidunak. Nafarroarako deskonexioan, 09:50 arte. 07:00: Bidaide. 07:50: Yes We Jai!. 08:20: Ai, ama!. 08:55: Euskal Herritik. 09:25: Ibil2d. 09:50: Haratago. 10:45: Bidaide. 11:40: Bost txakur eta... 12:05: Martin. 12:35: Goenkale. 13:35: Oihaneder bere saltsan. 14:00: Gaur egun. 14:45: Eguraldia. 14:55: Ibil2d. 15:20: Barne barnetik. 15:50: Ibiliz. 16:15: Goenkale. 17:15: Yes we jai!. 17:45: Bidaide. 18:35: Kamera ezkutua. 19:10: Txirrindularitza: lapurpenak. 19:40: Iparraldearen orena. 19:50: Eguraldia. 20:00: Gaur egun. 20:45: Eguraldia. 20:55: Oihaneder bere saltsan. 21:20: Kamera ezkutua. 21:50: Yes we jai!. 22:20: Madalena eguna. 23:20: Madalenak 99. 00:00: Mihiluze. 00:10: Bisitaria. 01:10: Haratago. 06:45: Musica popular vasca. 07:00: Forum. Federico Moccia, idazlea. 07:30: Euskal Herria: la mirada mágica. La montaña habitada. Pirineo Atlántico. 08:00: Eternelle. 08:55: Vaya semanita. 11:30: Mis chicos y yo. 12:15: REX. 14:00: Robin Food. 14:58: Teleberri. 16:05: Eguraldia. 16:15: Ni más ni menos. Klaudio Landak gidatutako magazina. 19:10: Western zinema. Los malvados de Firecreek. Zuz.: Voncent Mc Eveety. 1967. 20:58: Teleberri. 22:10: Eguraldia. 22:20: Embajadores de Euskadi. 23:35: Objetivo Euskadi. De Euskadi al mundo. 01:10: Cine 2. 2013: rescate en la L.A. Zuz.: John Carpenter. 1996. 02:50: Chiloe. Austria: Linz. 03:20: Musika gauak klasikoa. 03:50: Musika gauak jazz. 08:00: Alex eta Alexix. Marrazki bizidunak. 08:20: Bat eta bat. 09:15: Euskal Herria esnatuz. 13:00: Gure lurra gure etorkizuna. 14:00: Bat eta bat. Erreportaje sorta. 15:15: Ekogunea. 15:50: Walker. 16:20: Erritmo biziz. 17:50: Alex eta Alexix. 18:10: Gipuzkoa kultura. 18:30: Goierri creation city. 19:00: Hamaika.bit. 19:30: Euskal Herria informazioa. Telebista 2.0. 20:45: Bat eta bat. 22:00: Izarren distira. 23:15: Bat eta bat. 00:30: Izarren distira. 01:45: Bat eta bat. 03:00: Emisioaren amaiera. 06:15: Noticias de la mañana. 09:00: Espejo público. 12:00: Karlos Arguiñano en tu cocina. 12:30: La ruleta de la suerte. 14:00: Los Simpson. 15:00: Antena3 noticias. 15:15: Deportes. 16:00: El tiempo. 16:15: Bandolera. 17:15: El secreto de Puente Viejo. 18:30: Ahora caigo. 19:45: Atrapa un millón diario. 21:00: Antena3 noticias2. 21:30: Deportes. 21:45: El Tiempo. 22:00: El club del chiste. 22:30: Ver serie. 22:35: Sangre y acero. 00:15: Arriba y abajo. 01:15: Sin rastro. 02:00: Ganing casino. 06:45: El zapping de surferos. 08:15: Lo mejor de top gear. 09:15: Alerta Cobra. 10:15: Rush. 11:30: Alerta cobra. 12:30: Las mañanas de Cuatro. 14:00: Noticias Cuatro. 14:50: Deportes Cuatro. 15:45: La selva en casa. 16:45: Frank de la jungla. 18:00: Supernanny. 19:00: Hawai 5.0: tsunami. 20:00: Noticias Cuatro. 21:00: Deportes Cuatro 2. 21:30: El cubo. 22:30: Alphas: rosetta. 00:00: Grimm: danza macabra. 01:45: Terror en estado puro: en la salud y en la enfermedad. 06:30: TFou. 08:30: Téléshopping. 09:00: TFou. 10:00: Secret story. 10:55: Au nom de la vérité!. 12:00: Les 12 coups de midi!. 13:00: Journal. 13:55: Julie Lescaut. 15:35: Femmes de loi. 17:20: Grey’s anatomy. 18:10: Secret Story. 19:05: Au pied du mur. 20:00: Journal. 20:40: Nos chers voisins. 20:50: Esprits criminels. 23:10: Smash. 00:45: Countdown. 01:45: 50 mn inside. 03:15: Ensemble vocal de l’Ain, concert. 04:55: Tres chasse, tres peche: Becassine e baie de Seine, documentaire. La 1 Tele 5 Arte France 2 ‘Yes, We Jai!’ saioa. 21:50 ‘Los malvados de...’. 19:10 11:00: La mañana de La 1. Saber vivir. 12:00: España entre el cielo y la tierra. 13:00: Destino: España. 14:00: Albistegia. 14:15: La mañana de La 1. Saber conicar. 15:00: Telediario 1. 16:00: El tiempo. 16:10: Amar en tiempos revueltos: alta traición. 17:25: Amor real. 18:35: Ana y los 7. 19:40: Repor. 20:30: Londres en juego. 21:00: Telediario2. 22:05: El tiempo. 22:15: Comando actualidad. 00:15: Londres en juego. 00:25: Juegos olímìcos - BCN ‘92 +20: amigos para siempre. 06:30: Informativos Telecinco. 08:55: El programa del verano. 12:45: Mujeres y Hombres y Viceversa. 14:30: De buena ley. 15:00: Informativos Telecinco. David Canterok eta J.J. Santosek aurkeztuta. 16:00: Sálvame diario. Jorge Javier Vazquezek aurkeztutako saioa. 20:00: Pasapalabra. Lehiaketa. 21:00: Informativos Telecinco. 22:00: Blue bloods: familia de policias. 00:30: Todo el mundo es bueno. 02:45: Minutos mágicos. 04:00: Infocomerciales. 05:00: Fusión sonora. 09:40: Le saint. 10:30: Les heros de la royal air force. 12:05: Fascination gratte-ciel. 12:50: Arte Journal. 13:00: X:enius. 13:25: Le peuple es oceans. 14:10: Tous les habits du monde. 16:15: X:enius. 16:55: Le Saint. 17:45: Les grandes stations balnéaires. 18:30: Sour la route de Santiago a Sao Paulo. 19:15: Dans tes yeux. 19:45: Arte journal. 20:05: Les grandes stations balnéaires. 20:50: Zaina cavaliere de l’Atlas. 22:25: Tout feu tout flamme. 23:20: Picnic. 00:45: Personne ne bouge. 09:30: Amour, gloire et beauté. 09:55: Lignes de vie. 10:25: Talons aiguilles et bottes de paille. 10:55: Motus. 11:25: Les z’amours. 12:00: Tout el monde veut prendre sa place. 13:00: Journal. 13:50: Toute une histoire. 15:00: Comment ça va bien!. 16:00: Le jour ou tout a bascule. 16:55: Un cas pour deux. 18:00: On n’demande qu’a en rire. 18:55: Mot de passe. 20:00: Journal. 20:35: Inquisitio. 22:10: Un flic. 23:40: Journal. 23:55: L’eloignement. 03:40: 24 heures d’info. ETB 3 ETBK Sat La 2 La Sexta Teledeporte France 3 10:10: Shaun arditxoa. 10:25: Etxekaltetxoak. 11:10: Kodea Lyoko. 11:35: Martin Mistery. 11:55: Doraemon. 12:40: George oihanekoa. 13:25: Doraemon. 14:10: Kaixo, Timmy. 14:30: Shaun arditxoa. 15:15: Doraemon. 16:00: George oihanekoa. 16:40: Doraemon. 17:45: Kodea Lyoko. 18:30: Doraemon. 19:15: Martin mistery. 20:00: Sin Chan. 20:45: Megaman. 21:45: Doraemon. 22:30: Ahotsenea. 23:00: Chuck. 23:40: Jungla sonora. 23:50: Ahotsenea. 00:55: Gazteria. 01:05: Bertsomovieda. 10:00: Ni más ni menos. 10:55: Txirrindularitza. 12:25: Esto no es serio. 12:35: Zona zapping. 12:50: Estropada: San Miguel liga. 14:30: Gaur egun. 15:20: Eguraldia. 15:25: Zona zapping. 15:30: Bat to London 2012. 20:45: Zona zapping. 21:00: Txirrindularitza: laburpenak. 21:30: Teleberri. 22:25: Eguraldia. 22:30: Bat to London 2012. 23:15: Zona zapping. 00:00: Zona zapping. 00:05: Boxeoa. 01:05: Zona zapping. 01:30: Oihaneder bere saltsan. 01:55: Del país de los vascos. 09:30: El leopardo invisible. 10:30: El día del señor. 11:30: Sólo moda. 12:00: Otros pueblos. 13:00: Para todos La2. 13:30: El oficio de la construcción. 14:40: La historia de la bicicleta. 15:35: Saber y ganar. 16:05: Grandes documentales. 17:00: El hombre y la tierra. 18:00: La guerra que creó Estados Unidos. 19:00: Paraísos cercanos. 20:00: Curro Jimenez. 21:00: Docufilia. 22:00: Sueños rotos. Zuz.: James Cox. 2003. 23:45: La 2 noticias. 00:00: Brigada central. 00:55: Udako jaialdiak. 06:00: Teletienda. 07:00: La Sexta en concierto. 08:15: Este es mi barrio. 09:10: Crimenes imperfectos. 11:30: Crimenes imperfectos, ricos y famosos. 12:25: Al rojo vivo. 13:55: La Sexta noticias. 15:00: La Sexta deportes. 15:35: El millonario. 16:15: Bones. 18:05: Navy: investigación criminal. 19:55: La Sexta noticias. 20:55: La Sexta Deportes. 21:30: The very best of El intermedio. 22:25: Zinema. Cazadores de mentes. Zuz.: Renny Harlin. 2002. 00:30: Escudo humano. 02:10: Astro tv. 08:00: Outside the ropes. 09:00: Juegos Olímpicos Pekin 2008. 10:45: Jocs Olímpics Barcelona 1992. 12:45: Juegos Olímpicos Londres 2012. 13:15: Baloncesto: Partido amistoso: España-Estados Unidos. 14:45: Jocs Olímpics Barcelona 1992. 17:00: JJ OO: Fútbol femenino. Erresuma Batua-Zeelanda Berria. 19:00: JJ OO: Fútbol femenino. AEB-Frantzia. 20:45: JJ OO: Fútbol femenino. Suedia-Hego Afrika. 22:45: Objetivo 2012. 23:15: JJ OO: Fútbol femenino. Japonia-Kanada. 06:00: Euronews. 06:40: Ludo. 08:30: Ludo vacances. 11:40: Le 12/13. 12:55: Nous nous sommes tant aimés. 13:30: Cote jardins. 14:45: Keno. 14:50: En course sur France3. 14:55: Assenblee nationale. 16:10: Littoral. 17:30: Slam. 18:10: Questions pour un champion. 19:00: Le 19/20. 20:10: Plus belle la vie. 20:35: Des racines & des ailes. 22:30: Soir3. 23:00: L’ombre d’un doutee. 00:10: Affaires classées. 01:05: Soir3. 01:35: Plus belle la vie. 02:05: Parlement hebdo. 02:50: Vu du ciel. 28 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena Plaza›Kultura Iazkoa baino jendetsuagoa Donostiako 47. Jazzaldiak 122.000 pertsona batu ditu 100dik gora emanalditan; joan den urtean baino %6 gehiago Gasteizko jaialdiaren egunekin ez bat egitea saihestu nahi dute hurrengo urterako Igor Susaeta Donostia «Oso-oso gustura» dago Miguel Martin Donostiako Jazzaldiko zuzendaria, aurtengo aldiak, 47.ak, eman duenarekin. Bai artistek erakutsi duten maila, baita zaleek emanaldiei eman dieten sostengua ere kontuan hartzeko modukoak direla nabarmendu zuen Martinek, atzo, prentsa agerraldian. Datuak ere eman zituen. Esaterako, aurtengo Jazzaldia iazkoa baino jendetsuagoa izan da. 122.000 zale bildu dira programatutako 100dik gora emanaldietan. Joan den urtean, berriz, %6 gutxiago: 115.000. Hori, alde batetik. Beste alde batetik, ez zion polemikari muzin egin. Izan ere, Gasteizko Jazzaldiak eta Donostiakoak bat egin dute aurten egun batzuetan —19tik 21erako egunetan—, eta horrek hautsak harrotu ditu. Martinek adierazi zuen jaialdien bat etortzea saihestu nahi dutela hurrengo urterako: «Saiatuko gara Euskal Herriko beste jaialdiekin bat etortzen, egunak erabakitzeko orduan. Hori da gure asmoa, gure irudi bateratuak izan behar duena izateko». Baina badaki «tentuz» aztertu beharreko kontua izango dela. «Laster helduko diogu gai horri, baina beste kontu batzuk ere aztertuko ditugu, hurrengo hilabeteak osoa garrantzitsuak izan daitezke eta kulturarentzat». Aurrera egin ordez, baina, atzera egin zuen Martinek, eta aurtengo Donostiako Jazzaldiaren beste datu bat jakinarazi zuen. Hartara, 100 kontzertu horietatik 70 doan izan dira. Iruditzen zaio, aldi berean, «giro atsegina» antzeman izan dela Donostian, jaialdiak iraun dituen bost gunetan. Nazioarteko kritikariek, gainera, kontzertuen kalitatea eta antolatzaileek jazzeko korronte berritzaileen alde «egindako apustua» baloratu dute. Adibideak ere eman zituen: The Thing Terje Rypdal, Mari Kvien Brunvoll, Lighthouse eta Enrico Rava, esaterako. Euskal Herrikoez gain, Es- Trinitate plaza, goraino beteta, joan den larunbatean, Al Di Meolaren kontzertuan . JON URBE / ARGAZKI PRESS painiako, Frantziako, Italiako, Erresuma Batuko, Alemaniako, Serbiako, Kroaziako, Norvegiako eta AEBetako kazetariek eman dute Jazzaldiaren berri. Baina proposamen berritzaileez gain, «pisu historiko handiko izarren bat» ere etorri da Donostiara aurten, Jimmy Cobb kasu. Hari eman zioten Donostiako Jazzaldia saria. «Izen handiei» dagokienez, Antony, Bobby McFerrin, Madeleine Peyroux eta Melody Gardot aipatu zituen Martinek. Aurreneko hirurek Kursaaleko auditoriumean jo zuten, eta azkenekoak, berriz, Trinitate plazan. Zuzendariaren esanetan, ikusle- ek «emandako kariñoari», kontzertu «bikainak» eskainita erantzun zioten artista horiek. Martinek pentsatzen du, gainera, San Telmo museoa «esperimentazio artistikoaren» gune bilakatu dela, eta «euskal jazzak» geroz eta toki gehiago duela jaialdiaren barruan. Tronpeten omenez Kritika Donostiako 47. Jazzaldia Neneh Cherry & The Thing: ‘A tribute to Don Cherry’, eta Miles Smile Lekua: Trinitate plaza. Eguna: uztailak 23. Inazio Tolosa N eneh Marianne Karlson Cherry (Suedia, 1964). Abeslaria, konposatzailea, DJa, raper eta irrati esataria dugu. Abangoardiako musikarekin azaldu zen herenegun gauean Trinitate plazan. Bere musika free jazzean murgilduta dago, eta, hor, bluesa, rocka, funka eta jazza, guztia koktel energetiko batean nahastu, eta era libre batean interpretatzean dago gakoa. Kontzertua Don Cherry tronpeta jotzaile ospetsuari, (1936-1995) bere aita zenari eskainitakoa izanik, espero zitekeen garai bateko jazza entzutea; beraz, tronpetei lotutako kontzertu izatea. Eta ez, ez zen hala izan. Hala bai? Taldearen izena, The Thing of Cherry, nahikoa esanguratsua egiten da, bere aitaren askatasun gogoa aldarrikatu nahi baitu alabak. Hori du aldarri eta helburu haren taldeak ere: formak eta etiketak nolabait gailenduz musika egitea, sortzea. Beraz, aitaren asmoak hor ziren, eta hartan saiatu ziren. Era nahiko librean, batez ere, Mats Gustafson saxo jotzailearen eta Nenehren arteko etengabeko elkarrizketa indartsuetan. Iparraldeko jazza dugu hau, ingelesez abestua, baina musikariak suediarrak eta norvegiarrak ditugu. Halere, ez pentsatu musika hotza izan denik; inondik inora ez da hala izan. Beroa eta nahikoa tripetatik ateratakoa, nahikoa senezkoa, instintiboa, izan baitzen. Itxura hori eman zioten, behintzat. Hurrengo kontzertuan, Miles Davis izan zuten gogoan. Badira hogei urte jazzaren historian izan den tronpeta jotzailerik bikainena zendu zela. Hainbeste? Gezurra dirudi! Eta haren ondoan izandako musikariek gazteak dirudite oraindik. Zeren Milesek musikari oso gazteen inguruan igaro zituen azken urteak. Betiere, abangoardiaren bila, jotzeko era berritzaileen bila, musikaren iraultzaren bila , etengabe bila, eta, horretarako, odol berria behar izaten zuen. Halaxe gertatzen da, adibidez, Robben Ford gitarra jotzaile bikainarekin. Maisuetan maisu, han zegoen, Milesi omenaldia egiten, eta, bitartean, guri eskaintzen aspaldian entzun ez bezalako gitarra solo ikaragarriak; garai batekoak, akaso, baina ikaragarriak. Rock gordin ukitu horrekin, bluesaren esentzian eta funkaren lurrinetan oinarritutako solo bikainak. Egun Rolling Stonesekin diharduen baxu jotzailea, Darryl Jones, bi- Neneh Cherry, herenegun, Donostiako Trinitate plazan. JUAN CARLOS RUIZ / ARP kain. Rick Margitza, saxoarekin, apartekoa. Omar Hakim bateria jotzaileak solo-etan lortu zituen entzun ziren txalo zaparradarik ozenenak. Joey DeFrancesco, gazteena, 17 urterekin egon zen Miles Davis mitikoaren ondoan. Egun 47 urte ditu, eta jazzean organo jotzaile onenetarikotzat jotzen dute. Indarra eta kemena erakutsi zuen, organoa dardarka jarriz. Akaso, eginkizunik zailena Wallace Roneyk izango zuen, tronpeta jo behar baitzuen. Eta jo zuen. Milesen estiloari inongo traiziorik egin gabe, eskuzabal jo zuen; teknikoki, perfekzioaren marretan. Taldea osotasun batean, oso sendo, zehatz. Milesek, kontzertu hau entzungo balu, irribarre egingo luke, zalantzarik gabe. Ikusleek, aurten Trinin ikusi ditugun gazteenek, plaza bete zuten, gozatzen, zutik txaloka, Jazzaldi hau agurtuz, datorren urteraino. 2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 29 31›› Abuztuan estreinatuko diren filmetan akzioa eta zientzia-fikzioa nagusituko dira BEZa igotzearen kontra agertu dira zenbait kultur eragile Zerga igotzeak eta tipoa aldatzeak kultur industriari «kalte handiak» eragingo dizkiola salatu dute Nagore Ares Amaya Bilbo Espainiako Gobernuak zuzeneko kultur ikuskizunetako eta zinemako sarreren gaineko BEZa 13 puntu igotzea (%8tik %21era) «kulturaren kontrako eraso zuzena» dela salatu zuten atzo kultur industriako zenbait ordezkarik, Bilbon emandako prentsaurrekoan. Aktore, musikari, zinema ekoizle eta teknikarien izenean hitz egin zuten, besteak beste. Igoerak sektore guztiei eragingo badie ere, euskarazko sorkuntzaren gaineko eragina «larriagoa» izango dela salatu zuten. Eskena Euskadiko Produkzio Eszenikoen Enpresa Elkartuak-ek sustatutako agerraldiarekin bat egin zuten, besteak beste, Ibaia Ikus-entzunezkoen Euskal Ekoizle Burujabeen Elkarteak, Euskal Aktoreen Batasunak, Euskadiko Musikari Elkartuek, EPE/APV Euskal Produktoreen Elkarteak, Euskadiko Idazleen Elkarteak, Cultura Abiertak eta Faeteda Espainiako Industria Kulturaletako Enpresen Elkarteen Batasunak. Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailak ere babesa agertu zuen. Egoerari aurre egiteko kultura industriako sektore guztiek «indarrak bateratu» behar dituztela iritzi dio Ana Pimenta Eskenako presidenteak. Kultura krisian dagoen sektorea izanik, BEZa igotzearen ondorioak guztiz kaltegarriak izango direla nabarmendu zuen. «Egungo egoeraz jabetzen gara, eta laguntzeko prest gaude. Dirua ez dela desagertu, guztia kudeaketa txarraren ondorioa dela eta gutxi batzuek paradisu fiskaletara eraman dutela dakigun arren», argitu zuen. «Gerrikoa estutzeko eskatu zigutenean estutu genuen, baina ez ziguten esan soka lepora igo beharko genuenik. Jada ezin dezakegu estutasunez hitz egin, itomenaz baizik». Kulturarentzako «lehentasunezko trataera» eskatu zuten bildutakoek. «Kultura zerbitzu publikotzat» hartu beharra dagoela argitu, eta, bide horretan, Euro- pako herrialde gehienetan bezala, zerga tipo murriztua aplikatzen jarraitzeko eskatu zuten. «Neurrien eragina hurrengo belaunaldiek sumatuko dituzte batez ere», iritzi dio Carlos Juarez EPE/ APVko presidenteak. Zerga igotzeak herritarren kultur eskubideak murriztuko dituela uste dute: «Herritarren kontrako erasoa da, beren kulturarako eskubidearen kontrako neurria», salatu zuen Pilar Lopez Faetedako ordezkariak. Argitu bezala, elkarteetatik Espainiako Gobernuarekin elkarrizketa bideratzen ari dira, eta, oraingoz, ez dute aurreikusten bestelako neurririk hartzea. Halaber, BEZa igotzeak ez duela lagunduko diru bilketa handitzen ere salatu dute aho batez. Igoerak kontsumoa gutxituko du, eta kulturaren inguruko enpresak ixtera behartuko du. Hortaz, langileetako asko langabezian geratuko direla salatu zuten. Bide horretan, legezko zinema plataforma digitalak promozionatuz, adibidez, pirateria gutxitu eta zerga bilketa handitu daitekeela argitu zuen Jose Portela Ibaiako zuzendariak. BEZaren igoerak legezko kontsumoa murriztu eta pirateria handitzea ekarriko duela aurreikusten du, aldi berean. Euroguneko BEZik altuena Irailetik aurrera, kulturaren gaineko BEZik altuena ezarriko duen euroguneko estatua izango da Espainia. Beste herrialdeetan, «beraien artean ideologikoki alde handia badago ere», kulturari zerga tipo murriztua aplikatzen diote. Pilar Garciak Portugalgo eta Herbehereetako kasuak ekarri zituen gogora. Haietan, kulturaren gaineko BEZa igo eta gero, jaitsi egin behar izan dute berriro: «Portugalek kultur ikuskizunen gaineko BEZa %15era igo zuen, eta ondoren, berriz, %13ra jaitsi behar izan zuen. Oraindik ikusteko dago ez ote duten gehiago jaitsi beharko, diru bilketa dela eta. Izan ere, kontsumoak behera egin du». Antonio Rivera Eusko Jaurlaritzako Kultura sailburuordearen ustez, BEZa 13 puntu igotzeak zuzenean eragingo die EAEko kultur eragileen %66ri, sektoreko langileen %85i eta fakturazioaren %78ari. BEZaren igoeraren kontra agertutako eragileetako batzuk, atzoko prentsaurrekoan. JON HERNAEZ / ARGAZKI PRESS 30 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena Publizitatea › 2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 31 Kultura ‹ Plaza Zinema D Estreinaldiak Jeremy Rennerrek hartu du Matt Damonek utzitako lekua Bourne agenteari buruzko sailean. BERRIA Zientzia-fikziora itzuli da Ridley Scott bere azken filmean. BERRIA Zientzia-fikzioa eta akzioa nagusi abuztuko estreinaldietan Riddley Scotten ‘Prometheus’filma, Jason Bourneren berria,‘remake’-ak eta banpiroak hurrengo hilabeteko eskaintzan Zhang Yimou eta Takashi Miikeren azken lanak estreinatuko dituzte datozen asteetan Gontzal Agote Abuztua ez da hilabeterik onena zinema aretoetarako. Oporraldiak, beroak, nagiak eta bestelakoek ohi baino denbora gutxiago uzten dute pantaila handiko pelikula batekin gozatzeko, sufritzeko. Film banatzaileek oso ongi dakite hori, eta, salbuespenak salbuespen, estreinaldirik indartsuenak urteko beste garai batzuetarako utzi ohi dituzte. Hala eta guztiz ere, abestiekin gertatzen den moduan, beti izaten da udako pelikula izan nahi duen filmik. Batmanen nagusitasunaren aldean, Ridley Scotten Prometheus da hari itzal egiten ahal dion ekoizpen bakarrenetakoa. Ipar Euskal Herrian estreinatuta dago, eta Hego Euskal Herriko aretoetara datorren astean ailegatuko da, abuztuaren 3an. Berez, Alien ospetsuaren prekuela bat ez bada ere, film horrekin lotura asko ditu Scotten lan berriak; horregatik, egundoko ikusmina sortu du. Zientzialari talde batek espedizio bat antolatuko du aurkitu berri duen planeta batera. Han, Lurraren jatorria zein den iker- tzen saiatuko dira, baina haien muga fisiko eta mentalak mugaraino eraman beharko dituzte inguru berri eta ezezagun horretan. Prometheus ez da iraganarekin lotura duen abuztuko estreinaldi garrantzitsu bakarra. 1990ean Paul Verhoevenek Total Recall klasikoa egin zuen, Arnold Schwarzeneggerrekin eta Sharon Stonerekin. Philip K. Dick idazlearen narrazio batean oinarrituta, filmak Martera joan nahi duen pertsonaia baten amesgaiztoa kontatzen du. Verhoeven filmaren remake-a egin berri du Len Wiseman zuzendariak, Collin Farrell eta Kate Beckinsalerekin. Errealitatearen eta oroimenaren inguruko kontakizun berritu hori Ipar Euskal Herrian estreinatuko da abuztuan; Hego Euskal Herrira, berriz, irailean ailegatuko da. Bourne berritua Eta iraganari lotuta agertzen den abuztuko beste apustu handia Bourne sailaren laugarren atala da. Lehenengo hiru pelikulek mugarri bat ezarri zuten espioitza eta akzio filmetan; horregatik, zeregin zaila du Tony Gilroyk The Bourne Legacy-rekin. Robert Ludlumen liburuek film berri baterako eman dute, baina kasu honetan Matt Damon gabe. Haren ordez, Jeremy Rennerrek egin du CIAko agente amnesikoarena. (Hurrengo orrialdean jarraitzen du) Animazioa gaztetxoentzat zein helduentzat Pixarren ‘Brave’filmaz gain,‘stop motion’ teknikarekin egindako hainbat film estreinatuko dira G.A. Gazteenak oporretan direnez, animazio filmek garai oparoa izaten dute udan. Abuztuan ere, teknika diferenteak erabiltzen dituzten film garrantzitsuak estreinatuko dira. Horien artean, Pixar ekoiztetxearen azken lanak sortu du ikusminik handiena. Mark An- drewsek eta Brenda Chapmanek Brave egin dute, Erdi Aroan gertatzen den abenturazko fantasiazko filma. Merida printze gaztea da protagonista nagusia, Elinor eta Fergusen errege-erreginen alaba. Suharra da Merida, eta erresuman dauden ohitura zaharkituak bertan behera utzi nahiko ditu. Film hau hiru dimentsiotan ikusten ahalko da. Pixarren oihartzun mediatikoa ez badu ere, Aardman estudio britainiarrak urteak daramatza lehen mailako animazio lanak egiten. Oraingoan, The Pirates! Band of Mistifs! estreinatuko dute, beste behin ere stop motion teknika erabilita. Izenbu- ruan argi uzten duen moduan, itsaso zabalean gertatzen diren abenturak dira filmaren ardatz nagusia, piratak protagonista direla. Stop motion teknika erabiltzen du abuztuan aretoetan estreinatuko den beste filmetako batek ere, ParaNorman’-ek. Chris Butlerrek eta Sam Fellek zuzendu duten lan horrek zonbien mundu beldurgarrira eramanen du ikuslea. Zonbiak herrixka baten egunerokoa aztoratzen ari dira, eta herritarrek Normanegana joko dute. Hildakoekin hitz egiten dakien gazte baztertua da Norman. Hurrengo hilabetean estreina- tuko diren animazio lanen zerrenda ez da hor amaitzen. Adibidez, Tadeo Jones heroi espainiarra ezaguna da, orain arte egin diren bideo joko eta film laburrei esker. Orain, haren lehen film luzea estreinatuko da, Las aventuras de Tadeo Jones. Txinatik, berriz, panda hartzak protagonista dituen film bat iritsiko da, Little Big Panda. Azkenik, animazio eta irudi erreala uztartzen dituen film bat oso arrakastatsua gertatu da AEBetan: Ted du izena, eta Seth MacFarlanek zuzendu du. Mark Wahlberg da protagonista, eta, harekin batera, ordenagailuz sortutako Ted hartz jostagarria. 32 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena Plaza › Kultura Zinema D Estreinaldiak (Aurreko orrialdetik dator) Gazteenei begira hainbat estreinaldi izanen dira hurrengo hilabetean. Horien artean dago Adam Shankmanek zuzendu duen Rock Ages filma. Izenburu bereko musikalean oinarrituta, istorioa 1987. urtean gertatzen da, eta 80ko musikari egindako omenaldia da. Filmean parte hartu duten aktore ezagunen artean, Tom Cruise, Paul Giamatti eta Catherine Zeta-Jones daude. Cruise tximadun bat ikustea da filmak duen amu nagusietakoa. Banpiroek ere oso harrera ona izan dute azken urte hauetan. Mota guztietakoak ikusi ditugu, baina Timur Bekmambetoven filmak marka guztiak hautsiko Iraganari lotuta agertzen den beste apustu handia Bourne sailaren laugarrena da Japoniatik etorriko da Takashi Miikeren azken lana, ‘Ichimei’ samurai filma ditu. Izan ere, Abraham Lincoln Ameriketako Estatu Batuetako presidentea izan zena banpiroehiztariaren rolean jarri du. Abraham Lincoln: Vampiro Hunter-ek Tim Burton zinemagilearen ekoizpena izan du. Kalitate maila handirik gabeko beste apustu komertzial nahiko seguru bat, The Expendables 2, abuztuan estreinatuko den filma. Sylvester Stalloneren ekimenez martxan jarri zen esperimentua The Expendables filmean, azken urteotako kolpe emaile ezagunenak film bakarrean elkartuta. Antza, formulak arrakasta izan zuen, eta aurki bigarren partea ailegatuko zaigu. Stallonez gain, Bruce Willis, Jason Statham, Chuck Norris, Jean Claude Van Damme, Arnold Schwarzenegger... Zorionez, bestelako mota bateko hainbat film ere estreinatuko dira abuztuan. Ez dute horrenbesteko ikuslerik erakarriko, baina gutxieneko kalitatea bermatzen ahal dute. Horien artean dago Zhang Yimou zinemagile txinatarraren azken lana, Shan zha shu zhi lian, herrialdeko kultur iraultza delakoan girotuta dagoen drama erromantikoa. Japoniatik etorriko da Takashi Miikeren azken lana, Ichimei, Shonobu Hashimotoren filmaren remake-a den samurai filma. Gutxiengoaren arreta jasoko duen filmen artean dago Bonsaipelikula txiletarra ere. Cristian Jimenezen drama Cannesko Zinemaldian estreinatu zuten, eta abuztuaren erdialdean hemengo zinema aretoetara ailegatuko da. DLaburrak Anaitasunaren aldarria Fantasien gatibu Beñat Eizagirre Indo I ñaki Lazkano Arrillagak Bigarren aukeraren auzia eta itxaropenaren izaera etikoa Krzysztof Kieslowskiren azken garaiko zineman doktore tesia idatzi du. Kieslowskiren azken filmak poloniar sasoiko zinemaren bilakaera luzearen ondorio direla frogatzea izan du helburu; La double vie de Véronique eta Trois Couleurs bilakaera horren gailurra dira. Haren zinemaren gako nagusiak identifikatzeaz gain (bigarren aukera, etika, halabeharra, itxaropena), horiek guztiak lotzen dituen logika berezia deskodetzen saiatu da. Obra gehienetan halabeharra- 1 ren garrantzia azpimarratu izan dute adituek, baina, Lazkanoren ustez, aspektu batek baino gehiagok osatzen du poloniarraren zinemaren funtsa. Alde horretatik, errepikapena eta bigarren aukera halabeharra bezain garrantzitsuak izan daitezke. Horiek guztiak nola lotzen dituen aztertu nahi izan du lan honen bitartez. Elizaren agindu moralak zein ilustrazioaren balioak ez dira baliagarriak gizakiaren etika arautzeko, eta arauok norberaren barne munduarekin talka egiten dute ezinbestean. Kontraesan horiek guztiek sortzen duten ezinegonaz Elizaren agindu moralak zein ilustrazioaren balioak ez dira balliagarriak gizakiaren etika arautzeko mintzatuko zaigu poloniarra. Hasieran, Polonia komunistan islatuta agertzen ez zen mundua bere gordintasunean filmatu zuen. Dokumentalei dagokienez, pertsonaia anonimoen bizitzetan sakondu ahala euren intimitatearekin tupust egingo du, eta fikzioaren bideari ekingo dio orduan. Horrela, bere protagonisten bizitzan nahi adina arakatu eta sakondu dezake. Gainera, zentsurarekin arazoak izan zituen; hortaz, testuinguru soziala alde batera utzi eta giza arima ardatz hartuko du aurrerantzean. Pertsonaien barne mundua arakatzea izango du jomuga bakartzat. Poloniako zinemaren sasoian bigarren aukera antzua gertatu ohi zen, baina aipatutako azken film horietan bigarren aukerak erredimitzeko balio dezake. Azken garaiko zineman itxaropenari tokia egingo dio. Kristautasunak eta ilustrazioak porrot egin arren, bada itxaropenik. Beste film batzuk Fito & Fitipaldis taldeak hiru aldiz joko du Bilbon MUSIKA › Fito & Fitipaldis tal- deak bi kontzertu emango ditu abenduan, 7an eta 8an, baina sarreren salmentan izandako arrakasta ikusita, hirugarren kontzertua programatu dute abenduaren 6rako. Kontzertuak Euskalduna jauregian eskainiko dituzte, eta aretoko 4.000 eserlekuak saldu dituzte honezkero. Azken kontzerturako sarrerak gaur jarriko dituzte salgai. Audiencek azkenekoz joko du ‘Amerikanuak’ ARTEA › Audience taldeak azkenekoz eskainiko du, ostiralean, Gasteizko Artium museoan, Amerikanuak dokumentalerako sortutako musika. Kontzertua filmaren proiekzioarekin batera eskainiko dute. Nacho Reig eta Gorka Bilbao zuzendariek AEBetara joandako euskaldunei buruzko dokumentala egin zuten, eta Audiencek blues, rock eta folk doinuekin osatutako hemeretzi abesti sortu zituen filmerako. Elexazarreko aztarna arkeologikoak ikusgai ARKEOLOGIA › Gasteizko Bibat ‘Le Skylab’ Zuzendaria: Julie Delpy. Aktoreak: Lou Alvarez, Julie Delpy, Eric Elmosnino, Aure Atika, Noemie Lvovsky, Bernardette Lafont, Emmanuelle Riva, Vincent Lacoste, Marc Ruchmann, Sophie Quinton. Herrialdea: Frantzia. Urtea: 2011. Iraupena: 91 minutu. azko Donostiako Zinemaldiko sail ofizialean aurkeztu zuen Julie Delpy aktore eta zuzendari frantziarrak 70eko hamarkadan girotutako film koral hau. Albertinek gaztetan Bretainiara egin zuen bidaia gogoratuko du: familia osoa elkartu zen amonaren etxetzarrean. Ordukoak egun ahaztezinak izan ziren Albertinerentzat, besteak beste, amodioaren garra deskubritu zuelako. Horrekin batera, filmak garai hartako gizartearen erretratua izan nahi du, eta orduko egoera sozio-politikoaren ispilu. Skylab espaziontzi estatubatuarrak Lurrera erori behar duen urtean gertatu zen hori guztia. I ‘Madagascar 3: Europa’s Most Wanted’ Zuzendaria: Eric Darnell. Herrialdea: AEB. Urtea: 2012. Iraupena: 85 minutu. ce Age laugarrenera ailegatu da,eta Madagascar,berriz,hirugarrenera.Animazio zinemaren klasiko txikia da jada Eric Darnellek 2005ean abiarazi zuen saila; oraingoan,hiru dimentsiotako formatura egin dute jauzi protagonistek.Bigarren filmean,Afrikara ihes egin zuten New Yorkeko zoologikoan gatibu egondako animaliek.Orain, berriz,New Yorkera itzuli nahiko dute,baina biderik zuzenena aukeratu beharrean Europatik pasatzea erabakiko dute.Han, Chantel Dubois kapitainaren atzaparretatik ihes egin beharko dute,eta zirku batean aurkituko dute Alexek eta lagunek ezkutalekurik onena.Ohikoa den moduan,aktore ezagunek jarri diete ahotsa animazioei; Ben Stillerrek,Chris Rockek eta Frances McDormandek,besteak beste. I ‘Terraferma’ Zuzendaria: Emanuele Crialese. Aktoreak: Filippo Pucillo, Donatella Finocchiaro, Giuseppe Fiorello, Claudio Santamaria, Francesco Casisa. Herrialdea: Italia. Urtea: 2011. Iraupena: 88 minutu. iziliatik gertu dagoen irla txiki batean bizi da Filippo gaztea, aitonarekin eta ama alargunarekin. Betidanik arrantza izan dute bizibide nagusia, baina, gaur egun, inor ezin da horri esker bizi, eta, horregatik, beste nolabait egin beharko dute aurrera bertakoek. Turismoa da zabaltzen ari den aukera berria: Filippok eta familiak bisitariei etxea alokatzea erabakiko dute. Baina turismoa ez da irla txikian gertatzen ari den aldaketa bakarra; horrekin batera, pateretan etorkinak hasi dira ailegatzen. Crialesek idatzi eta zuzendu zuen pelikula honek epaimahaiaren sari berezia irabazi zuen Veneziako Zinemaldian, eta arrakasta dezentekoa izan du Italian. S museoak ikusgai jarri ditu Amurrioko Elexazar erromatar hobian aurkitutako aztarna arkeologikoak. Aurkitutako aztarnen artean erritoak egiteko taula bat aurkitu dute, zezen baten irudiarekin. Cibeles jainkoa gurtzeko tresna zen erromatarrentzat. Horrekin batera, burdinazko sukaldea eta beste hainbat tresna ikusi ahal izango dira urtarrilaren 13tik aurrera. Kultur ondarea babesteko aurreproiektua, martxan KULTURA › Euskadiko Ekono- mia eta Gizarte Arazoetarako Batzordeak (EGAB) euskal kultur ondarea babesteko aurreproiektuaren txostena aurkeztu du. Oro har, «pozik» agertu dira, nahiz eta ondare immaterialei buruzko –euskara barne– zerrenda baten falta sumatu dutela adierazi. Hartara, aurreproiektuan euskara ere sartzeko gomendatu dute. Foru aldundiaren 959.812 euro, Guggenheimentzat ARTEA › Bizkaiko Foru Aldun- diak eta Eusko Jaurlaritzak Guggemheimeko kapitala handitzea erabaki zuten martxoan. Orain, aldundiak berari dagozkion partaidetzen suskripzioa izapidetu du, 959.812 eurokoa. 2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 33 ‹ Publizitatea 34 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena Plaza › Bizia t° pIrten: 07:06. pSartu: 21:36. Gerizpean D D pUraren tenperatura: 21 gradu. pItsasgora: 09:36 (3,81 m.). 21:56 (3,91 m.). pItsasbehera: 03:21 (1,03 m.). 15:36 (1,15 m.). «Pitxer berrian, ur freskoa» pGotzon Garateren ‘Atsotitzak’ liburutik hartua Gaur gauean hasiko dira Baionako festak. Girorik ez da faltako plazan. GAIZKA IROZ Besta abian bost egun luzerako Baionako bestak gaueko hamarretan abiatuko dira, egun, Baionako Herriko Etxeko balkoitik txupina bota ondoren Herriko plaza nagusian 50.000 bestazale igurikatzen dituzte txupinaren tenorean Aitor Renteria Baiona Dena prest dago Baionan egun, gaueko hamarretan herriko etxeko balkoitik txupina bota eta bost egun eta gaueko besta zuri-gorria hasteko. Pregoi ofizialak Maddi Sarasuaren bertsoa ukanen du eskumakila, herriko plazan metatuko diren 50.000 pertsonen aitzinean. Dena dela, beste goseak, ohi den bezala, ez du txupinazoaren beha egoteko irrikarik, eta, astelehenetik, Braderia edo merkatu erraldoiaren eskutik, nagusi da besta giroa hiriko bazterretan. Bost egun, egitarau ofizialean agertzen diren bezala. Gehiago dira, errealitatean. Han-hemen- ka, elkarteek azken prestaketak egiten dituzte, abesbatzek azken entseguak egiten dituzte, eta peñetan eta ostatuetan, hozkailuak bete eta oholtzak segurtatu. Bi egunez, astelehenetik, Baiona saltoki erraldoi bat bihurtu da. Braderia edo merkealdien aitzakian herriko karriketan ezarri dituzten salmenta mahaiek kolorez bete dituzte karrikak. Egun eguzkitsuak izan arren, braderiak urrutiko jendeak erakarri ditu Lapurdiko hiriburura, bai saltzaileak, bai erosleak. Kirolak ere tokia du Baionako bestetan, edo, zehatzago errateko, besten atari den egunean. Goizean, Hegoa elkarteak antolatu- rik, Miarritze-Angelu-Baiona ohiko lasterketa eginen dute. Hamabi kilometroko lasterketak bestaren «sartze» beroa iragartzen du, korrikalari gehienak zuri eta gorriz jantzirik baitira. Gainera, lasterketa bukaturik ere, besta giroa hedatzen dute Baiona osoan. Eguerdiko hurrupaldiak bazkariari egiten dio toki, eta horrela, besta hasiera ofiziala lagunartean edo familian igurikatzeko parada ematen dute. Aurten, txikienek ere ukanen dute lasterketa egiteko aukera, Hegoak taldeak zortzi eta hamabi urteko haurrei egokitu ibilbidea osatu baitu. Piperraren usainean Besta atariko gisa, Ipar Euskal Herriko piper eztiaren sindikatuak munduko piper moleten lehiaketa antolatzen du Baionako merkatuaren ondoan. 2004az geroztik, ekitaldi horrek eguerdi partea betetzen du, lasterketarekin bat eginez Baionako merkatuaren inguruan. Piperraren suspertzea bultzatu nahi duen ekitaldia bestetako ekitaldi naturala bihurtu da. Horren karietara, moleta erraldoi bat egiten dute, 60 kilo piper eta 2.500 arrautza baliatuz. Lehiaketan 30 elkartek baino gehiagok parte hartzen du. Berrikuntza gutxi egonen dira aurtengo besta programan. Baionako San Andres plazan Baionako besten 80. urtemugaren karietara eginen duten kontzertua izanen da berrikuntza nagusia. Gauean, Anne Etxegoien eta bere Akitaniar Artistak ariko dira oholtzan. Kontzertuak hainbat buruhauste eragin dizkio herriko etxeari, segurtasun neurriak direla medio. Funtsean, baionarrek elkarteen inguruan antolatzen dituzte ekitaldiak, eta horiek dira besten bihotza. Izan dadin Haurren Egunaren karietara Hor Konpon elkarteak antolatzen duen entzierro txikia, Baionako ikastolek antolatzen duten Karrikaldia, euskal dantzak, kantua eta euskal giroa uztartuz, programa ofi- zialean agertzen ez den Gazte Egunak eta igandean egiten den presoen aldeko bazkariak giro ezberdinetan sustraitzen den besta bat plazaratzen dute. Euskarak ere ez du toki handirik Lapurdiko hiriburuko bestetan. Euskararen aldeko ekitaldi bakoitza lorpen gisa bizi du euskalgintzak, eta aurten, Euskaraz Bai taldeak antolaturik, beste eremu bat eskaini nahi diote euskarari. Ostegunean berean, euskaraz kontatuko dute Leon Erregeari iratzartzeko falta zaion denbora. Herriko etxeko balkoitik egitea proposatu du elkarteak, baina, «denbora faltagatik», ihardetsi diote aztertuko dutela ondoko urterako egingarria den. Eskola elebidunetako haurrei gomita egin diete balkoitik ezin bada plazatik beretik euskaraz egiteko kontaketa, bozgoragailuen bidez. Bizkitartean, hiriko gakoak balkoitik behera jaurtiko dituzte gauean, pozaren eztandari irekiz herriko karrikak. 2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 35 Bizia ‹ Plaza Gerizpean D DLaburrak Marmoken agerpena aurreikusiko dute BILBO › SOS Deiako larrialdi zerbitzuek karabela portugesa marmoken agerpenaren berri emango dute. Arrantzale eta kirol nabigatzaileek itsaso zabalean ikusten dituzten marmoken abisua emango dute. Haizea eta itsas mareak kontuan hartuz, Azti Tecnaliak eta Euskalmetek marmokak noiz eta nora iritsiko diren aurreikusiko dute. G Non zer GAUR pErrenteria. Sokamuturra, 07:00etan. Bertso eta trikiti saioak, 12:00etan. Flashmob-a, 18:30ean. Zezensuzkoa, 00:00etan. Kuadrilla arteko jolasak, 00:30ean. pOrdizia. Nazioarteko txirrindularitza proba, 10:00etan. Rondalla Laguntasuna taldearen kontzertua, 13:00etan. Ordizia Hiria pala txapelketako finalak, 18:00etan. Porrusalda taldearen erromeria, 18:30ean. Disko Parranda, 23:30ean. Erromatarren aztarnak Bibat museoan GASTEIZ › Bibat museoan Amurrioko Elexazar aztarnategian topatutako aztarnak jarri dituzte. Aldare landu bat, txanpon ugari eta zenbait jaurtigai dira piezarik baliotsuenak. 2009. eta 2011. urteko indusketetan aurkitutako piezak dira, eta datorren urteko urtarrilaren 13ra arte ikusi ahalko dira. Elexazar aztarnategia Larragorri mendian dago. Arteandoren balantze baikorra egin dute IRUN › Arteando azokaren balantze baikorra egin dute antolatzaileek. 50 erakusle inguruk izan dute artelanak erakusteko aukera. Uztailaren 19tik 23ra bitartean egin zuten azoka, Irungo Ficoba erakustazokan. Tapies, Txillida, Oteiza eta Miroren artelanak egon ziren ikusgai. Arteando artearen alorreko eragileen topalekua da, eta hurrengo urtean ere egingo dutela adierazi dute antolatzaileek. Erromatar Garaiko jaiak eta ohiturak erakutsiko dituzte Dies Oiassonis jaialdian. OARSO ETA BIDASOKO HITZA Iazko txirrindularitza proba. ARP pSoraluze. Gazte bazkaria, 15:00etan. Jolasak eta triki-bertso poteoa, 17:00etan. Txupinazoa, 19:30ean. Ordu berean, sagardo dastatzea. Danborrada, 23:00etan. Erromeria Joxpa taldearekin, 01:00etan. pVillabona. Gazteen patatatortilla lehiaketa, 17:00etan. Trikitilariak, erraldoiak eta buruhandiak, 18:00etan. Soka dantza ikuskizuna, 19:00etan. Blaka eta Gatibu taldeen kontzertuak, 23:00etan. pZornotza. Baserriko produktuen azoka, goiz guztian. Scalextric erakustaldia, 17:00etan. Kuadrillen arteko herri kirolak, 18:30ean. Animal’s Party dantza antzerkia, 20:30ean. Su festak, 22:30ean. Isis jainkosaren jaialdia Erromatarren jaialdia egingo dute asteburuan Irunen, aro horrek historian izan duen garrantzia gogorarazteko Erredakzioa Donostia Irungo historiaren bilakaeran, giltzarria izan zen Erromatarren Garaia. Hiriaren garapenean, garrantzi handia izan zuten haiek eginiko azpiegiturek. Garai hori gogora ekarriko dute hurrengo asteburuan, Dies Oiassonis erromatarren jaialdian. Hilaren 28 eta 29rako, erromatarren munduari buruzko egitarau oparoa prestatu dute. Garai hartako artea aztertu ez ezik, erromatar janaria dastatu eta beste ekitaldi askotan parte hartu ahal izango du asteburuan Irunera joaten denak. Oiassonis jaialdia Isis jainkosari eta nabigazioari eskaini diote. Gernikako itsasadarreko Forua haitzuloan jainkosa horri eskainitako irudi bat aurkitu zuten. Adituen arabera, Kantauri isurialdearekin izan zuen harremanaren erakusgarri da aurkikuntza hori. Larunbatean, 11:00etatik 20:00etara, erromatar jokoak, zeramika eta brontzezko lanak egiten dituzten eskulangileak egon- go dira museoan. Erromatar musikarien doinuek emango diote kutsu historikoa. Erromatar gastronomia dastatzeko aukera ere izango da, 11:30ean. Gazteenek arkeologia tailerra egingo dute, eguerdian eta 18:00etan. Larrahi konpainiak Plautoren komediaantzeztuko du 20:00etan. Azkenik, 22:00etan musika eta dantza emanaldia izango da, Thaleia taldearen eskutik. Igandean, Isis jainkosari eskainitako prozesio bat egingo dute, 12:00etan. Oiassonis museotik abiatuko dira, Dunboa ubidera bidean. Eskaintza egingo diote han jainkosari, eta bazkari batekin amaituko dute jaialdia. UDAKO ARGAZKI LEHIAKETA 1. saria 2. saria Bi lagunentzako bi gau* eta sasoian jartzeko zirkuitua. AISIA HOTELAK Orio-Orduña-Lekeitio-Derio-Deba-Islares www.aisiahoteles.com Sasoian jartzeko zirkuitua, bi lagunentzat. LA PERLA Kontxako pasealekua, z/g Donostia Tel.: 943-45 88 56 www.la-perla.net *Igandetik ostiralera, urteko edozein sasoitan. DDD D Diapositibak, papereko argazkiak eta argazki digitalak onartzen dira. Argazki digitalek bete beharko dituzten baldintzak: gutxienez 1.800x1.200 pixel, eta jpg formatua. D EUSKAL EDITOREA SMk beretzat gordetzen du jasotako lanak publikatzeko eskubidea. Lehiaketa honetako parte hartzaileak, bidalitako lanaren jabe den neurrian, lanak erabiltzen, jendaurrean erreproduzitzen eta jakinarazten uzten dio EUSKAL EDITOREA SMri, euskarri inprimatuan, Interneten edo ezagutzen den beste edozein modutan. Zozketa parte hartzaileen artean: Pedro Luis kontserba ekologikoz osaturiko bost saski D Lanak irailaren 15a baino lehen bidali beharko dira. Posta arruntez: D BERRIA Martin Ugalde kultur parkea z/g. 20140 Andoain Posta elektronikoz: [email protected] Berriketan sare sozialaren bitartez: #udakolehiaketa D Argazkiak www.berria.info webgunean jarriko dira ikusgai. 36 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena Plaza › Bizia dago. Hiru gelez gain, baratze ekologiko bat ere bada. Urtaro bakoitzean zein barazki landa daitezkeen azaltzen duen gurpiltxo bat dago. Horren aurrean, kristalaren beste aldean, bertako langileek kudeatuko duten baratze ekologikoa ikus daiteke, adibide moduan funtzionatuko duen baratzea. «Geuk kudeatuko dugu; baina jendeak etxean baratze txiki bat ipini nahi badu, gure baratzeko azalpenek balioko diote». Baratzeak ura birziklatzea erraztuko duen sistema bat izango du, baita konposta egiteko gailuak ere. Tailer esperimentalak egingo dituzte han. ‘‘ Ulia auzoak duen aberastasuna ezagutzera ematea eta zabaltzea da helburua» Jolas eta ariketa didaktikoak egin ditzake bisitariak Uliako Interpretazio Zentroan. MONIKA JUARISTI Uliako Interpretazio Zentroa larunbatean irekiko dute Donostiako Ulia auzoko aberastasun natural eta kulturala zabalduko du zentroak, eta Kristinaenea fundazioak kudeatuko du Hiru gela nagusi ditu zentroak, eta adin guztietako jendeak parte har dezake Monika Juaristi Donostia Larunbatean zabalduko dute Uliako Interpretazio Zentroa. Donostiako Ulia auzoko ingurune fisikoa aztertuko dute gune berri horretan. Kristinaenea fundazioak hartuko du zentroa kudeatzeko ardura, Donostiako Udalak hala erabakita. Iker Aranberri fundazioko komunikazio arduradunak dioenez, «Ulia auzoak duen aberastasuna ezagutzera ematea eta zabaltzea da helburua». Interpretazio zentroak hainbat gaitan sakontzeko aukera ematen du. Esaterako, Ulia auzoko ingurune fisikoa, haitzak eta lurrak, fauna eta flora, itsas-ekosistemak, auzoaren historia, ondarea eta paisaiaren eraldaketa. Hiru gune nagusitan banatu dute zentroa, jarduera didaktiko eta kulturalak uztartuz. Batetik, erakusketa iraunkorreko gela prestatu dute. Hainbat ariketa teoriko-praktiko daude han: Uliako lurraren berri emango duen maketa bat, landareen fitxak koaderno moduan jarrita, Uliako likaren azalpen grafikoa paretan eta itsasoko bizia ezagutzeko ukimen bi- dezko ordenagailua soinu eta guzti —ordenagailu horrek galderak egiten dizkio erabiltzaileari, eta hark erantzun zuzena aukeratu beharko du—. Horrez gain, egutegi biologiko bat ere badago, urtaro bakoitzeko xehetasun eta bitxikeriekin. Esaterako, urtaro bakoitzeko esaera zaharrak eta egunik luzeena eta laburrena zeintzuk diren ikasi ahal izango du bisitariak. Topa Tokia izeneko tokia ere badago. Jendeak Ulian naturarekin lotutako aurkikuntzak uzteko gunea da. Gela berean, haurrentzako txoko txiki bat eta antzinako Uliako historia azaltzen duen talaia bat daude. «Baleak arrantzatzen zituzten garaian, Ulian pertsona bat talaia batera igo eta itsasora begira egoten zen, balerik bazen ikusteko. Balea agertuz gero, talaia aldamenean zuen tontor bati su ematen zion arrantzaleei abisua emateko», azaldu du Aranberrik. Horregatik, talaia gainean pertsona bat ipiniko dute, eta, aldamenean, sua irudikatuko dute. Bigarren gela proiekzio eta hitzaldietarako erabiliko dute. Eta, azkenik, tailerrentzako gela bat «Jendeak etxean baratze txiki bat ipini nahi badu, gure baratzeko azalpenek balioko diote» IKER ARANBERRI Kristinaeneko komunikazio arduraduna Kristinaenea fundazioak kudeatzen duen interpretazio zentroa adin guztientzako aproposa da. Lehen gela, esaterako, haurrei bideratuta dago gehienbat. «Gune didaktikoa da, eta modu interesgarrian antolatu dugu txikientzat erakargarria izan dadin». Helduentzako hitzaldiak eta proiekzioak ere antolatuko dituzte. Interpretazio zentrotik kanpo ere, hainbat ekintza antolatuko dituzte: parkean zehar egiteko ibilaldiak eta bisita gidatuak, besteak beste. Hiru geletako materialak, altzariak eta erakusketetarako ekipamenduak industriako baztertutako paleten egurrarekin eta Kubo aretoak emandako banderolekin eginda daude. Horrela, berrerabiltzearen irtenbide egokia azpimarratu nahi dute arduradunek. Altzariak material birziklatuekin eginak dira. MONIKA JUARISTI Ulia gainean dago interpretazio zentroa. KRISTINAENEA FUNDAZIOA Fundazioaren jarduna Kristinaenea fundazioak kudeatzen duen hirugarren zentroa da. Lehenagotik dabiltza Ingurumen Baliabideen Etxearekin eta Urgulleko Natur Txokoarekin lanean. Hirugarren hori «erronka handia da», fundazioko kideentzat, Aranberriren hitzetan. Oraingoz, datozen bi hilabeteetarako ordutegia ezarri dute: abuztuan asteartetik igandera bitartean egongo da zabalik, 10:00etatik 14:00etara eta 16:00etatik 20:00etara. Irailean, berriz, ostiraletik igandera bitartean egongo da zabalik, ordutegi berean. Bi hilabeteen ostean, bisita kopuruaren azterketa egingo dute, eta horren araberakoa izango da hortik aurrerako ordutegia. Sarrera doakoa izango da. 2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 37 Bizia ‹ Plaza Jaiak D Ermua Santiagok Ermuko atea jo du Kalejira ez da faltako eguna berotuz joateko, eta bazkalostean zenbait pilota partida izango dira Aritzmendin. Partida nagusian, Xala-Laskurain ariko dira Titin II.a-Merino II.aren aurka. Dantzak aparteko lekua izango du, dena den, afaldu aurreko astian. Erraldoi eta buruhandien kalejiraren ondoren, Larrain dan- Santixauetan buru-belarri dabil herria; ostiralera arte, musika, dantza, herri kirolak... dena nahastuko da Xabier Martin Festak piztu direnetik, pasatu dira egun batzuk Ermuan, eta herrikideak ohitu dira dagoeneko kalejirek eta jai giroak oro har ekartzen duten xarma horretara. Gaur, herri kirolen ikuskizun handi bat izango da, esate baterako; 12:30ean, harri jasotzen ariko dira Goenatxo II.a, Iñaki Perurena eta Jesus Urrutia Delioso. Aizkolariak, Iparraldeko jokoak eta gazteen arteko txapelketa ere izango dira Orbe Kardinalaren plazan. G Egitaraua GAUR Ermuko plaza nagusian girorik ez da falta egunotan. ERMUKO UDALA Juan Jose Unanue ‘Goenatxo II.a’ 1Harri jasotzailea «Hiru altxaldi emango dizkiot 200 kiloko harriari» Maialen Igartua Plazaz plaza ibiliko da aurtengo udan ere Juan Jose Unanue Goenatxo II.a (Azkoitia, 1959), Euskal Herriko festak alaituz. Hemezortzi urte zituela hasi zen harri jasotzen, eta makina bat plazatan izan da dagoeneko. «Duela urte batzuk baino saio gutxiago» izaten direla dio, baina udan ia astero ditu ekitaldiak. Gaur bertan, Ermuko plazan izango da, Iñaki Perurena eta Josetxo Urrutiarekin batera, 12:30ean. Hiru harri eramango ditu emanaldirako, eta harrera ona espero du, «urteroko moduan». Zer moduz doa uda? Plazaz plaza? Ez pentsa. Lehen baino ekitaldi gutxiago izaten ditugu orain. Hemen ere nabaritzen da krisia. Dena den, udan emanaldi gehiago izaten ditugu beste sasoietan baino. Sanisidroetatik hasi eta sanpedroak arte, leku askotan izaten dira festak, eta ekitaldi asko izaten ditugu. Ekitaldi gehiago bai, baina entrenamenduak ere gehiago egiten al dituzu udan? Ez. Udan, normalean, ekitaldi gehiago eta entrenamendu gutxiago izaten dira. Urte osoan entrenatzen naizenaren erdia entrenatu ohi naiz. Gaur Ermuko plazan izango zara, Iñaki Perurena eta Josetxo Urrutia IMANOL OTEGI / ARGAZKI PRESS harri jasotzaileekin batera. Zer egingo duzu? 200 kiloko harri errektangular bat eramango dut, eta hiru altxaldi emango dizkiot. Gero, 150 kiloko kubikoari zortzi edo bederatzi altxaldi ematen saiatuko naiz bi minutuan. Eta, azkenik, 100 kiloko bolari buelta batzuk emango dizkiot lepoaren inguruan. Horixe da pentsatua dudana. Gehiagotan ere izan al zara Ermuan? Nolako giroa egoten da? Bai, askotan izan naiz Ermuan, eta giro oso ona egoten da. Urte batzuetan egin dut kale, baina beste askotan han izan naiz. Hemezortzi urterekin hasi nintzen harria jasotzen, eta aurten 53 egingo ditut. Hortaz, pentsa zenbat plazatan izan naizen dagoeneko. Eta, aurtengo saiorako, nolako harrera espero duzu? Ez dakit. Iaz ez, aurreko urtean izan nintzen azkenengoz, eta pentsatzen dut harrera ona izango dugula, urteroko moduan. Uda honetan non gehiago ikusiko zaitugu? Bilboko Aste Nagusian izango naiz, esaterako. Han oso giro ona izaten da urtero. Laudion ere badut saioa. Egia esan, udan ia astero izaten ditut saioak, eta leku askotan izango naiz. p12:30. Herri kirolak, Orbe Kardinalaren plazan. p20:00. Larrain dantza, plazan. p22:00. Rock kontzertua, Marques de Valdespina parkean. p22:30. Cabaret elegance kale ikuskizuna, San Pelayon. tza dantzatuko du nahi duen orok, plazan. 20:00etan hasiko da herri dantza. Haren ondotik, Afaltazaindiak taldeak antolatuta, Euskararen aldeko topaketa-konpromiso ekitaldia egingo dute. Karinaren kontzertua Hainbat talderen musika jaialdiak, Elegants taldearen Cabaret Elegance kale ikuskizunak eta Diamante Showren dantzaldiak atonduko dute gaua. Hura nahi beste luzatu ahal izango du jendeak, goizean goiz txokolate jana izango baitu zain. Bihar eta etzi ez dira desberdinak izango. Jaia ez da geratuko ostiral gauera arte. Etziko gaua Karina abeslariaren doinuez jantziko da. Festaren azken ekitaldia izango da, egitarau ofizialean bederen. Hura iritsi arte, ordea, sokamuturra, alboka musika, Ermuan Kantuan kalejira, txarangak, Larrain datza —berriro ere— eta beste hainbat eta hainbat ekitaldi izango dira, santixauek merezi bezala. 38 berria 2012ko uztailaren 25a, asteazkena Plaza › Bizia Ezarian D Bukatzear da garia biltzeko sasoia Nafarroako behe mendialdean. Nekazariak, atsedenerako betarik gabe, garia bildu eta bildu ari dira egunotan. Lehortea dela arrazoi nagusi, Erriberan uzta txarra izan da aurten; beste eremuetan, berriz, ona izan da. Gariaren sasoia Irene Arrizurieta Gendulain I ritsi da uzta biltzeko hilabetea, uztaila. Lehortu eta horitu dira galsoroak Gendulaingo (Nafarroa) alorretan; garagarra bildua dute nekazariek, baina etengabe lanean jarraitzen dute. Garia biltzeko sasoia da. Garia moztu eta galburutik bereiztu egiten du makinak, eta atoia daraman beste traktore batek garraiatzen du kooperatibara. Azken hilabetean egun osoz dabiltza lanean, jaiegunik gabe. «Hilabete zoroa da nekazarientzat uztaila, uzta bilketa bukatu behar da eta. Egun guztiak berdinak dira, lanegunak», dio Natxo Larraintzar nekazariak. Eguerdia da, eta eguzkiak berotzen du Iruñerriko galsoroetan. Garia ondua dago, eta biltzeko egoki. Larraintzarri garia garraiatzeko atoia matxuratu zaio, eta goiza hura konpontzen eman du. Lan hori bukatu, eta bezperan kargatutako garia Ororbian dagoen (Nafarroa) Orvalaiz kooperatibara eramatera doa. Gauerdia pasata bukatu zuten bart lana, eta, kooperatibak 21:45ak arte bakarrik biltzen duenez uzta, hurrengo goizean eraman behar dute. Hara iritsi orduko, eramandako karga pisatu diote; 17.000 kilo gari pasatxo daramatza. Eraman duen gariaren lagin bat ere kendu diote: hezetasuna, proteina eta berariazko pisua neurtzeko. Bolumena eta pisuaren arteko harremana ikusten dute. Gutxi pisatzen duen, lohitasunak dituen edo gari txarra den aztertzen da. «Emaitzen arabera, prezioa jaitsi edo igo egiten digute. Batez bestekoaren gainetik puntu bat gora badago, saritzen gaituzte, eta, puntu bat behera badago, berriz, prezioa jaisten digute», azaldu du Larraintzarrek. Hezetasunari dagokionez, gehienez, %14 izan behar du. Hortik gorakoa bada, ez dute garia biltzen. Behin azterketa hori eginda, garia silo handi batzuetara botatzen du. Orotara, 180 milioi kilo gari biltzeko gaitasuna du kooperatibak, eta mila bazkide ditu. Garia deskargatu eta Gendulaingo galsorora itzuli da bueltan Larraintzar. Zain dauka garia biltzeko makinan diharduen lankidea, bildutako alea atoian husteko. Egunero, 20 bat hektarea egi- ten ditu uzta biltzeko makinak. Bi ordu behar ditu, atoian karga guztia husteko. Tarte hori etxera bazkaltzera joateko baliatuko du Larraintzarrek. Auzolana Zolinan (Aranguren Ibarra) bizi da Larraintzar, eta uzta biltzeko garaian auzolanean aritzen dira lanean. «Nekazari sail bat biltzen gara, eta elkarri laguntzen diogu. Familia ere aritzen da; bestela, ez genuke garaiz bukatuko». Gendulainen beste nekazari baten lurretako garia biltzen dihardu egunotan, eta hark ere horrela biltzen du bere uzta, beste batzuen laguntzarekin. «Uzta biltzeko sasoia eromena izaten da. Neke eta itomen handikoa da. Lan asko dugu, eta uzta biltzeko tresna ezin da geldirik egon ordu askoan, eta toki guztietara lasterka ibiltzen gara», nabarmendu du Larraintzarrek. Eguerdia da, eta eguzkiak berotzen du galsoroetan; garia biltzeko egoki dago Uzta ona izan da behe mendialdean; Erriberan oso uzta txarra bildu dute Familiaren ogibideari jarraituz, gaztetatik izan da nekazari Larraintzar; hamabost urte zituela hasi zen lanean aitarekin, eta gaur egun 55 ditu. «Nekazaria izan naiz beti». Aita bizi zenean, baserria zuten Zolinan, abere franko eta laboreak. Artean, Narroseko markesarenak ziren herriko lur eta etxe guztiak. Maizterrak ziren, 1982. urtean lurrak erosi zituzten arte. Etxea ere, Narroseko markesaren jauregia, lurren parte zen. Egun, ez dute abererik eta laboreak bakarrik ereiten ditu. Jabetzan 60 hektarea ditu, eta beste 30 hektarea errentan. Orotara, 90 hektarea labore. Garia, ekilorea eta garagarra erein ditu aurten. «Uzta bilketa garagarrarekin hasten da, lehenago ontzen delako, eta tartean biltzen dira ilarra, olio-arbia, oloa eta, geroago, ekilorea ere». Dena dela, hiru urtetik behin, labore txandakatzeak egiten ditu, ilarrak eta babak edo ekilorea jarriz garia edo garagarraren ordez. Uzta hobeak lortzeko eta lurra hobeto tratatzeko modua da hori, Larraintzarren ustetan. «Urtea joan eta urtea etorri, labore bera ereitea ez dela ona frogatua dago. Ekoizpena jaitsiz doa, lurra nekatzen delako eta gaitzak harrapatzen ditu». Zein gari mota erein ere asmatu behar da. Berak Verdun izeneko mota ereiten du. «Emankorra da. Daudenen artean kalitate hoberenetarikoa du. Ogia eta pasta egiteko balio du, eta orain arte besteak baino gehixeago ordaindu da». Horretaz gain, gaitz arazo gutxi ematen ditu, gogorra da. Salneurri egokiak Kooperatiba batean egonik, ordainketak zatika egiten zaizkie. Aurten, joan den urteko uzta ordainduko diete, eta zatika. Garia orain uzten dute kooperatiban, eta irailean ematen diete lehen aurrerapena. Abenduan, beste ordainketa bat egiten diete, udazkenean ereiteko kooperatibatik hartu dituzten haziak eta ongarriak nekazari bakoitzaren kontutik kendu ondoren. Orain likidatzen diete aurreko urteko uzta, saldu den batez besteko prezioaren arabera. Irinetarako gari tona 223 euroan saldu du kooperatibak, eta, pentsutarako garia, berriz, 205 euroan tona. Azken urteetan, salneurriak oso aldakorrak izan dira, baina azken bi urteetan egonkortu egin dira. «Bi urte daramagu prezioa gehiegi aldatu gabe, eta egoki eusten. Horrela behar luke duela urte asko», dio. Dena dela, nazioarteko merkatua ulertzea zailagoa dela deritzo Larraintzarrek. «Gure esku ez dauden alderdi gehiegiren arabera aldatzen da salneurria. Gaur egun, burtsaren arabera aldatzen da. Gero eta gehiago erosten dira luzerako bonuak. Hemendik hamar-hamabost urtera ereinen den uzta norbaitek erosi izana sinestezina da». Salneurriak salneurri, aurten uzta ona izan da Nafarroako behe mendialdean. «Hektareako joan den urtean baino dezente gehiago jaso dugu». Udaberriko euriek, garaiz iritsi ziren, apirilean, eta neguko lehortea moldatu dute. «Oso negu lehorra izan dugu, eta martxoan uzta Gendulaingo garia biltzeko prest; uzta ona bildu dute aurten. IÑIGO URIZ / ARGAZKI PRESS galduko genuela uste izan genuen, baina uzta ona izan da azkenean». Ez da gauza bera gertatu Erriberan. Han oso uzta txarra bildu dute. Lehorteak asko eragin die, eta udaberriko euriak iritsi ziren tokietara beranduegi iritsi ziren. Lurrik eza orekatu Garia moztu eta gero, ilara finetan galsoroetan gelditzen den ahotzak ere ematen du lana. Bildu aurretik, lehortzen utzi behar izaten da. «Landarea eta galburua lehorrak egon arren, lastoak oraindik badu hezetasuna. Moztu eta bi egun edo itxaron behar da ongi lehortzeko. Ahotzak ez du hezetasunik behar fardoak egiteko», dio Larraintzarrek. Fardoak egin, eta paketatzaileak bildu eta eramaten ditu. Tamaina eta pisu askotako fardoak egiten dira, baina ohikoenak 300-320 kilo artekoak dira: 2,50 metro luze dira, 60 zentimetro garai, eta 1,20 metro zabal. Nafarroan, gehienak, Zangozan Acciona multinazionalak duen biomasa lantegira eramaten dituzte. Nekazariek akordioa sinatu zuten, eta hara eramaten dira fardoak, gero erretzeko eta argindarra sortzeko. Makineroek biltzen dituzte fardoak kamioietara. Batzuk enpresarenak dira, baina gehienak nekazariak dira. Lur falta orekatzeko modu bat ere bada. «Lur gutxi baduzu, lan tresnak erosi, eta beste nekazariei egiten diezu lana; horrela, uzta biltzeko tresnak amortizatzeaz gain, soldata osatzen duzu». Nekazaritza asko aldatu da Iruñerrian, etxebizitzaz bete dira herri txiki asko; lur emankorrenak hartu dituzte maiz. Halere, Larraintzar pozik da egiten duenarekin. «Lotzen zaituen lanbidea da, baina gozatu egiten dut. Uzta biltzeko edo ereiteko garaian egun guztiak dira lana. Jende gehiena oporretan dagoenean dugu guk lan gehien, baina ez dut damurik». Bi seme ditu, eta bietako batek bere bidea jarraitzea gustatuko litzaioke. Etorkizunak esanen du. 2012ko uztailaren 25a, asteazkena berria 39 Bizia ‹ Plaza Ezarian D Gari bilketa egun gutxian egiten da, lana franko eginez. IÑIGO URIZ / ARGAZKI PRESS Makina handirik gabe, bilketa ez litzateke eginen. IÑIGO URIZ / ARGAZKI PRESS Ogia, pasta eta pentsuak egiteko Sei gari mota biltzen dituzte gaur egun Nafarroako galsoroetan; hiru, gizakiaren elikaduran baliatzeko I.Arrizurieta Gendulain Orvalaiz kooperatiban, eta Nafarroan, oro har, sei gari mota biltzen dituzte: nogal, verdun, andelos, garcia, camargo eta botticelli. Lehen hirurak ogia eta pasta egiteko erabiltzen dira, eta gainontzekoak, animalientzat pentsuak ekoizteko. Verdun izan da orain dela gutxi arte hazien artean nagusi, Nafarroako gari lurren %90ean erein izan da, baina haziak aldatzen hasi dira. «Badaude beste aldaera batzuk, emankorragoak, eta emaitza onak ematen ari direnak», dio Natxo Larraintzar nekazariak. Kooperatibak berak erosten ditu belaunaldi berriko haziak, R1 deituak. Nekazari jakin batzuei ematen die hazi hori gero frogatzeko. Baldintza jakin batzuk jarraitu behar dituzte. Hazi berriak ereiten diren lurrak lugorrian behar zuten aurretik. Ekiloreak, babak edo ilarrak ereindakoak ere onartzen dira, Nogal, verdun, garcia, botticelli, andelos eta camargo gari motak daude Nafarroan baina laboretarako erabilitakoak ez. Lurrean ez du gari hazirik egon behar, garbi behar du gari berriaren emaitzak ongi ikusteko. Hazien etxeek ateratzen duten lehen hazia da R1, eta, behin frogatuta, hortik ateratzen den R2a da nekazariek ereiten dutena. Kooperatibak erosten ditu behar dituen tonak, bazkideen eta lur kopuruaren arabera, betiere. Ez da egiten edozein modutan. Ikerketaren ostean datoz erabakiak. Nafarroako Nekazaritzako Institutu Teknikoa (INTA), kooperatibarekin eta nekazariekin elkarlanean aritzen da lan horretan, izan ere. INTAk entseguak egiten ditu, hiru urtez. Horien emaitzak nekazariei jakinarazten dizkie. Nolako emaitzak ematen dituzten, zein eremutarako diren egokiak. Gaitzak jasateko duen gaitasuna, eta proteinaren kalitatea neurtzen dira. Kalitate hoberena ematen duen gari mota ereiten da, noski. Garia moztu eta gero galsoroetan gelditzen den ahotza. IÑIGO URIZ / ARGAZKI PRESS Fardoak egin, eta paketatzailean biltzen da ahotza. IÑIGO URIZ / ARGAZKI PRESS r Zakilixut D Asteazkena 2012ko uztailaren 25a kontu gehiagoz aritu behar izaten dute horregatik. Ateratako lurra bahetik pasatu, eta lurra eta aztarnak bereizten. Lana da, baina pozik daude boluntarioak. «Harrapatu egiten du honek», aitortzen du Begoña Yuguero galdakoztarrak. Amaiurko gazteluan izan da aurrez, eta Irulegikoan egitekoak bukatzean ere hara joango da aurten. Eta ez da hori dena: «Arkitekturako proiektua ere gazteluen inguruan prestatzen ari naiz». Bigarrenez dago Alberto Dieguez Lakidainen. «Arkeologia gustatzen zait, baina esperientziagatik etortzen naiz hona, baita paisaiagatik ere. Badajozen dena da laua, eta hemen oso bista ederrak daude». Aranzadi Zientzia Elkarteak deituta Lakidainen dagoen Irulegiko gazteluan lanean ari diren zenbait boluntario. JAGOBA MANTEROLA / ARGAZKI PRESS Sei urte daramatza Aranzadi zientzia elkarteak Lakidainen Irulegiko gazteluan lanean, eta hasieran horma bat baino ikusten ez zen arren, gazteluaren oinarri ia osoa jarri dute gaur egun bistara. Gaztelu izandako harriak Iñigo Astiz Lakidain B erezia da Lakidainen (Nafarroa) dagoen Irulegiko gaztelua. 893 metro garai dagoen muino batean dago, eta herritik kilometro batzuetara. Urruntasun horrek egin du berezi: babestu egin du. Gaztelu izaerari eutsi dio gazteluak. XV. mende bukaeran eraitsi zutenetik, ez da izan giza jarduera handirik inguruan, eta, mendeak joan eta mendeak etorri, hantxe dira Erdi Aroan ere izandako harririk gehienak. Orain hasi dira agertzen. Horma baten zati bat baino ez da izan bistara luzez, baina ia gaztelu osoa ikus daiteke egun. Sei uda eman dituzte Aranzadi zientzia elkarteko kideek han, eta nabarmenak dira egindako lanaren fruituak. Harriz harri agerrarazi dute gotorlekua. «Ikusgarria da», dio Jabier Buces arkeologoak, «Nafarroako Erresumaren garaikoa da hemen dagoen guztia, eta dena ikusten da: dorrea, kapera, hormak, uraskak... Ume bati gaztelu bat marrazteko eskatu, eta hau da marraztuko lukeena». Aitzurrak eta palak eskuan daude guztiak. Aurreko astean hasi zituzten lanak, eta etzira arte izango dira han. 15 boluntario, guztira. Badajozkoak eta Murtziakoak dira batzuk (Espainia), Gipuzkoakoak besteak, nafarrak... Bucesek dioenez, ordea, ohi baino zailagoa egin zaie aurten jendea bilatzea. Orain arte instituzioak arduratu dira boluntarioez, baina diru partida hori desagertu, eta Aranzadi Elkartekoak izan dira lan hori egin behar Garai bateko oinarri bera gordetzen du gazteluak. J. MANTEROLA / ARP izan dutenak. Gogoz mintzo da Buces, halere. «Txanponak topatu ditugu aurreko urteetan, ezpata puskak, ontziak... Aurten esperantza handia dugu». Uraskan dabiltza orain lanean, eta horregatik, itxaropena. Izan ere, gazteluko putzua da uraska, eta han bildu ohi dira aztarnarik gehienak. Baditu metro batzuk zuloak, eta badago ur pixka bat hondoan. Bucesek azaldu duenez, urak zaildu egiten du aztarnak identifikatu ahal izatea, eta Muga aldaketaren ondorioak Nafarroako Erresumaren lehen mendeetan garrantzi handia izan zuen Irulegiko gazteluak. Erresumak gutxi gorabehera Iruñerriko arroaren neurria zuenean. Mugak zaintzea zen Irulegiko gazteluaren betebeharra orduan. Erresuma hegoalderantz hedatuz joan ahala, ordea, galdu egin zuen funtzio hori gotorlekuak, eta, azkenean, barne gatazken ondorioz hondatu zen. Izan ere, XV. mendean bizia izan zen Joan II.aren eta haren seme zen Vianako printzearen arteko lehia. Tronuaren jabetza zegoen jokoan, eta Irulegiko gaztelua izan zen tirabira horien kokalekuetariko bat. Behin baino gehiagotan hartu zuen gaztelua semeak, eta, horregatik, eraistea erabaki zuen aitak. Semearen eskuetan, arriskutsua izan zitekeen Iruñeko atarian zen gotorleku hura. Haren erregetzaren aurkako mehatxu argia. Eta, beraz, hobe lurrean zutik baino. XIII. mendekoa da gazteluari buruzko lehen aipamena, baina lurpean badira lehenagoko aztarnak. «Gaztelu bat oso gutxitan eraikitzen da ezer ez dagoen leku batean», azaldu du Bucesek. Irulegikoa ez da salbuespena: Burdin Aroko herrixka baten aztarnak aurkitu dituzte gotorleku inguruan. «Baskoien herri bat da», zehazten du. «Hori ere azaleratuko dugu, bai, baina ez orain».
Similar documents
berria - datu
hori, batez ere gai ekonomikoetan oso irizpide desberdinak dituztelako, eta hori dutelako lehentasun biek. Bigarren aukera, PSE-EErekin elkartzea da, 43 eserleku batuz. Akordio hori itxita dagoela ...
More informationBERRIA, 2013-12-18 - datu
Zuzendaria: Martxelo Otamendi Zuzendariordea: Iñaki Petxarroman Edizio arduraduna: Jose Anjel Aldai Argitaratzailea: Euskal Editorea SM Publizitatea: Bidera publizitatea Lege gordailua: SS-0662/03 ...
More informationUdalbiltzako kideak auzipetuen aulkian eseriko dira - datu
ria dena»,salatu zuen Atu-
More informationGreziar mitoak
erretzen zuten, halaxe eskaintza, ke bihurturik, Olinporen tontorreraino helarazteko. Dena ongi zihoan, harik eta, egun batean, idi sendo bat hil eta gero, gizonak eztabaidatzen hasi ziren arte: ab...
More information