folder w j.pol

Transcription

folder w j.pol

SLI – SPECYFICZNE
ZABURZENIE JĘZYKOWE
DIAGNOZA, PROGNOZA, INTERWENCJA
KONFERENCJA MIĘDZYNARODOWA
WARSZAWA, 5 – 8 LIPCA 2012
Wydawca:
Instytut Badań Edukacyjnych
ul. Górczewska 8
01-180 Warszawa
tel. (22) 24 17 100
www.ibe.edu.pl
© Copyright by: Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa, czerwiec 2012
Folder opracowany w ramach projektu systemowego: Badanie jakości
i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego,
współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego
Funduszu Społecznego, realizowanego przez Instytut Badań Edukacyjnych.
2
Wstęp
Konferencja w całości poświęcona jest specyficznemu zaburzeniu
językowemu (SLI), które przejawia się wybiórczym upośledzeniem funkcji
językowych przy braku innych deficytów. Według badań naukowych SLI
występuje u 7,4% dzieci, co oznacza, że średnio w każdej klasie czy
grupie przedszkolnej jest jedno lub dwoje dzieci z SLI. Zaburzenie to ma
poważne konsekwencje dla rozwoju dziecka, jego edukacji i całego dalszego
życia, stwarzając liczne trudności, w tym ryzyko wykluczenia społecznego.
Dlatego ważne jest, by nauczyciele, psycholodzy i logopedzi mieli dostęp do
najnowszej wiedzy na temat SLI.
Grono polskich uczonych, psychologów i logopedów, reprezentujących
wiodące polskie uczelnie oraz kilka towarzystw naukowych, postanowiło
zwołać międzynarodową konferencję naukową na ten temat, zaprosić
uczonych z przodujących ośrodków w Europie, Stanach Zjednoczonych
i Kanadzie, by wspólnie zastanowić się, jak pomóc polskim dzieciom
z SLI. Chcemy ustalić, co trzeba zrobić, aby były one w porę rzetelnie
diagnozowane, otrzymywały adekwatną pomoc terapeutyczną oraz by system
szkolnictwa w Polsce miał narzędzia uwzględniające ich specjalne potrzeby
edukacyjne.
Szukając wsparcia dla tej inicjatywy, spotkaliśmy się z pomocą ze strony
Ministerstwa Edukacji Narodowej. To ono skierowało nas do Instytutu Badań
Edukacyjnych, gdzie otworzyły się realne możliwości realizacji projektu.
Spotkaliśmy się także z zainteresowaniem i przychylnością ze strony Małżonki
Prezydenta RP Pani Anny Komorowskiej, która objęła patronatem naszą
konferencję – składamy Jej za to serdeczne podziękowanie. Dzięki wsparciu
płynącemu z różnych stron, mamy poczucie, że oto otwieramy nowy rozdział,
który zbliży nas do systemowego rozwiązania problemu dzieci z SLI w Polsce.
Jesteśmy wdzięczni doborowemu gronu naszych wykładowców, specjalistów
z całego świata, którzy pozytywnie odpowiedzieli na nasze zaproszenie. Ich
wykłady będą stanowić przygotowanie do sobotniej dyskusji plenarnej na
temat możliwych do wprowadzenia w Polsce rozwiązań.
Konferencję zorganizował Instytut Badań Edukacyjny w porozumieniu
z Ministerstwem Edukacji Narodowej oraz w partnerstwie z gronem
jej pierwotnych inicjatorów, które tworzy radę programową. W ślad za
konferencją – w ramach Zespołu Wczesnej Edukacji – Instytut uruchamia
badania zmierzające do opracowania testów językowych dla polskich dzieci
w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, co umożliwi diagnozowanie
u nich SLI. Będziemy również badali możliwość udzielenia dzieciom z SLI
3
lub zagrożonych tym zaburzeniem skutecznej pomocy jeszcze przed
rozpoczęciem nauki szkolnej poprzez odpowiednie szkolenie nauczycieli
przedszkoli. Zajmiemy się także opracowywaniem koncepcji systemu
niezbędnych przystosowań naszych placówek edukacyjnych i poradnictwa
specjalistycznego do specjalnych potrzeb tych dzieci. Powinno to także objąć
szkolnictwo wyższe i programy studiów przygotowujących wykwalifikowane
kadry specjalistów.
Zwracamy się z podziękowaniem do polskich praktyków: logopedów,
psychologów, pedagogów, lekarzy, za ogromne zainteresowanie, z jakim
spotkała się nasza konferencja. Świadczy ono o gotowości tych środowisk do
podjęcia nowych wyzwań. Ufamy, że wspólnie z placówkami akademickimi,
a także z władzami samorządowymi wypracujemy odpowiednie narzędzia
i procedury pozwalające – jeśli nie na rozwiązanie problemu dzieci z SLI – to
na stworzenie im lepszych szans rozwoju. Apelujemy do rodziców i szerokiej
opinii publicznej o przyłączenie się do tej inicjatywy: pomóżmy dzieciom z SLI!
Przewodnicząca Komitetu Organizacyjnego
Prof. dr hab. Magdalena Smoczyńska
4
Program konferencji
Moderatorzy:
MARIA CYWIŃSKA i MICHAŁ B. PARADOWSKI
Czwartek, 5 lipca 2012
9.00 – 11.00
rejestracja uczestników
11.00 – 12.00
otwarcie konferencji: KRYSTYNA SZUMILAS, Minister Edukacji
Narodowej
12.00 – 13.30
wykład: J. BRUCE TOMBLIN (University of Iowa, USA), What
is Specific Language Impairment and why should we be
concerned about it? [Co to jest specyficzne zaburzenie
językowe i dlaczego powinniśmy się nim przejmować?]
13.30 – 14.30
przerwa na lunch
14.30 – 16.00
wykład: JAMES LAW (University of Newcastle, UK), The child with
speech, language and communication needs in the UK: the
emerging evidence base and its implications for policy [Dziecko
ze specjalnymi potrzebami językowymi i komunikacyjnymi
w Wielkiej Brytanii: powstająca baza danych naukowych
i implikacje dla tworzenia systemu pomocy]
16.00 – 16.30
przerwa kawowa
16.30 – 18.00
wykład: CATHERINE E. SNOW (Harvard University, USA),
Preventing language poverty and supporting language
& literacy development in children [Zapobieganie ubóstwu
językowemu i wspomaganie rozwoju językowego oraz nauki
czytania i pisania u dzieci]
18.00 – 19.00
wykład: LAURENCE B. LEONARD (Purdue University, USA),
Specific Language Impairment across languages –
VIDEOCONFERENCE [Specyficzne zaburzenie językowe
w różnych językach – WIDEOKONFERENCJA]
Piątek, 6 lipca 2012
9.00 – 10.00
wykład: LESLIE A. RESCORLA (Bryn Mawr College, USA), Late
talkers: identification, characteristics and outcomes [Dzieci
późno mówiące: ich identyfikacja, charakterystyka i dalsze
losy]
5
10.00 – 10.30
wykład: MAGDALENA SMOCZYŃSKA (Jagellonian University
& Educational Research Institute, Poland), Late Language
Emergence, SLI and Dyslexia in Polish speaking children:
A follow-up study [Opóźniony rozwój mowy, SLI i dysleksja
u dzieci polskich: Badania podłużne typu follow-up]
10.30 – 11.00
wykład: PATRICIA A. EADIE i SHEENA REILLY (University of
Melbourne & Murdoch Children’s Research Institute,
Australia), Prevalence, pathways, and co-morbidities of Late
Talking and Language Impairment in a community cohort
(2–7 years) [Częstość występowania, trajektorie rozwojowe
i współzachorowalność opóźnionego rozwoju mowy
i zaburzenia językowego w grupie reprezentującej populację
ogólną (od 2 do 7 lat)]
11.00 – 11.30
przerwa kawowa
11.30 – 12.00
wykład: STEPHANIE ORLOSKI (Speech and Language
Therapist, Warsaw, Poland), Differentiating profiles of latetalking children and children with autism [Różnicowanie
profili dzieci z opóźnionym rozwojem mowy i dzieci
z autyzmem]
12.00 – 12.30
wykład: ELŻBIETA SZELĄG (Nencki Institute of Experimental
Biology, Warsaw, Poland), The application of training
in temporal information processing in children with SLI
[Zastosowanie treningu w czasowym przetwarzaniu
informacji u dzieci z SLI]
12.30 – 13.30
wykład: ELIN THORDARDOTTIR (McGill University, Canada),
Specific Language Impairment in Icelandic, English, French
and in bilingual children: Differences and similarities
[Specyficzne zaburzenie językowe w językach: islandzkim,
angielskim, francuskim oraz u dzieci dwujęzycznych –
podobieństwa i różnice]
13.30 – 14.30
przerwa na lunch
14.30 – 15.30
wykład: ESTHER DROMI (Tel Aviv University, Israel),
A developmental model for the evaluation of communication,
language and speech disorders in very young children
[Model rozwojowy oceny zaburzeń w komunikacji, zaburzeń
językowych i zaburzeń fonologicznych u najmłodszych
dzieci]
6
15.30 – 16.30
wykład: MARILYN NIPPOLD (University of Oregon, USA),
Reading comprehension and syntactic deficits in children
with SLI. Implications for the classroom [Rozumienie tekstu
czytanego a deficyty składniowe u dzieci z SLI: implikacje
dla szkoły]
16.30 – 17.00
przerwa kawowa
17.00 – 18.00
sesja plakatowa
18.00 – 19.00
wykład: DOROTHY BISHOP (Oxford University, UK),
How language impairment affects literacy? – WEBINAR
[Jak zaburzenie językowe wpływa na opanowywanie
umiejętności czytania i pisania?– WEBINAR]
Sobota, 7 lipca 2012
9.00 – 10.00
wykład: MONIKA PAWŁOWSKA (University of North Dakota,
USA), What’s in a language test? An overview of
diagnostic language tests and measures [Co jest w teście
językowym? Przegląd testów i innych językowych narzędzi
diagnostycznych]
10.00 – 11.00
wykład: NAN BERNSTEIN RATNER (University of Maryland,
USA), Phonological and fluency characteristics of children
with SLI [Charakterystyka cech fonologicznych i cech
płynności mowy u dzieci z SLI]
11.00 – 11.30
przerwa kawowa
11.30 – 12.30
wykład: PHILIP DALE (University of New Mexico, USA), What
twin studies can tell us about why preschool language
abilities predict later reading [Co badania nad bliźniętami
mogą nam powiedzieć o związku między kompetencjami
językowymi dzieci przedszkolnych a ich późniejszą
umiejętnością czytania]
12.30 – 13.30
wykład: SHULA CHIAT & PENNY J. ROY (City University, London,
UK), The impact of socioeconomic disadvantage on young
children’s language [Wpływ niekorzystnych warunków
społeczno-ekonomicznych na rozwój językowy dzieci]
13.30 – 14.30
przerwa na lunch
14.30 – 15.00
wykład: LAURENT DANON-BOILEAU (Université Paris Descartes,
France), How can we help a child acquire his/her mother
tongue? [Jak można pomóc dziecku w przyswojeniu języka
ojczystego?]
7
15.00 – 16.00
dyskusja panelowa: JAK POMÓC DZIECIOM Z SLI W POLSCE?
część 1. Diagnoza SLI, identyfikacja dzieci z grupy ryzyka
16.00 – 17.00
część 2. Terapia SLI, wczesna interwencja
17.00 – 17.30
przerwa kawowa
17.30 – 18.00
część 3. Dzieci z SLI w przedszkolu i szkole
18.00 – 19.00
Podsumowanie: Rozwiązania systemowe. Zamknięcie
konferencji
Niedziela, 8 lipca 2012
warsztaty: JANICE GREENBERG (Hanen Centre, Toronto,
Kanada), prezentacja programów Hanenowskich ze
szczególnym uwzględnieniem programu dla nauczycieli
i opiekunów małych dzieci „Lubimy uczyć się mówić”
(Learning Language and Loving it)
9.00-10.30
warsztaty Hanenowskie, część 1
10.30-11.00
przerwa kawowa
11.00-12.30
12.30-13.30
przerwa na lunch
13.30-15.00
8
Rada programowa
dr Marta Białecka-Pikul
prof. dr hab. Marta Bogdanowicz
prof. dr hab. Barbara Bokus
prof. dr hab. Anna Brzezińska
dr Ewa Czaplewska
prof. dr hab. Stanisław Dubisz
prof. dr hab. Stanisław Grabias
dr Ewa Haman
dr Dorota Kiebzak-Mandera
prof. dr hab. Maria Kielar-Turska
prof. dr hab. Grażyna Krasowicz-Kupis
prof. dr hab. Ida Kurcz
prof. dr hab. Piotra Łobacz
prof. dr hab. Edward Łuczyński
prof. dr hab. Agnieszka Maryniak
prof. dr hab. Stanisław Milewski
prof. dr hab. Józef Porayski-Pomsta
doc. dr Maria Przybysz-Piwko
prof. dr hab. Magdalena Smoczyńska
prof. dr hab. Elżbieta Szeląg
dr Zofia Wodniecka
prof. dr hab. Tomasz Woźniak
Komitet Organizacyjny
Magdalena Smoczyńska – przewodnicząca
Ewa Haman
Renata Olech
Aneta Ganeczko
9
Prelegenci
Prof. DOROTHY BISHOP – profesor neuropsychologii rozwojowej w Department
of Experimental Psychology, Oxford University, Oxford, Wielka Brytania. Bada
neurologiczne i genetyczne podłoże SLI oraz związek między SLI a dysleksją;
autorka wielu narzędzi do diagnozy rozwoju językowego (np.Test of Reception
of Grammar – TROG-2).
Prof. SHULA CHIAT – psycholingwistka, professor w Language & Communication
Science Division, City University London, Londyn, Wielka Brytania;
specjalizuje się we wczesnej diagnozie zaburzeń językowych. Współautorka
narzędzi diagnostycznych do oceny rozwoju językowego (np. The Preschool
Repetition Test).
Prof. PHILIP DALE – psycholog, profesor i kierownik Department of Speech
& Hearing Sciences, University of New Mexico, Albuquerque, USA;
współautor kwestionariusza rodzicielskiego MacArthur-Bates oraz licznych
badań eksperymentalnych dotyczących rozwoju językowego, zaburzeń mowy,
interwencji, w tym przeprowadzonych w Wielkiej Brytanii badań bliźniąt nad
wpływem czynników genetycznych i środowiskowych.
Prof. LAURENT DANON-BOILEAU – profesor językoznawstwa i psycholingwistyki
w Département des Sciences de Langage, Université Paris Descartes oraz
pracownik naukowy w Centre National de la Recherche Scientifique, Paryż,
Francja. Jest również psychoterapeutą-psychoanalitykiem, prowadzi terapię
dzieci z zaburzeniami mowy i dzieci ze spektrum autyzmu; autor książek
o dzieciach, które nie mówią (The Silent Child O.U.P, 2001, Children without
speech O.U.P, 2005)
Prof. ESTHER DROMI – School of Education, Tel Aviv University, Izrael. Profesor
Dromi specjalizuje się we wczesnej komunikacji, w rozwoju języka i mowy
oraz w zaburzeniach rozwoju językowego u dzieci. Publikacje profesor
Dromi dotyczą dzieci z różnymi zaburzeniami rozwojowymi (SLI, głuchotą,
zaburzeniami ze spektrum autyzmu) Profesor Dromi pracuje w ujęciu
teoretycznym psychologii rozwojowej, dlatego też podkreśla potrzebę
uwzględniania sytuacji dziecka wraz z jego rodziną oraz indywidualnych
programów interwencji, które mogą być stosowane w przychodniach
i w środowisku szkolnym.
10
Dr PATRICIA EADIe – logopeda, starszy wykładowca na Wydziale Audiologii
i Logopedii Uniwersytetu w Melbourne. Jej praca badawcza dotyczy
wczesnego wykrywania zaburzeń językowych u dzieci, dróg ich przeradzania
się w SLI, a także zagadnień związanych z pomiarem poziomu kompetencji
językowych i jego rzetelnością. Dr Eadie jest jednym z współwykonawców
longitudinalnego projektu ‘Early Language in Victoria Study’ (ELVS),
kierowanego przez Prof. Sheenę Reilly śledzącego pojawianie się
zaburzeń językowych oraz zaburzeń czytania i pisania w kohorcie dzieci
z prowincji Victoria reprezentującej ogólną populację australijską. Dr Eadie,
przedstawiając dane z badań ELVS obejmujące okres od urodzenia do lat
siedmiu, będzie reprezentować cały zespół badawczy, do którego prócz
wymienionych już osób należą: Edith Bavin, Lesley Bretherton, John Carlin,
Anne Castles, Patricia Eadie, Margot Prior, oraz Melissa Wake.
JANICE GREENBERG – B.Sc., D.S.P., logopeda i dyrektor Early Childhood
Education Services w Hanen Centre. Współautorka programu Learning
Language & Loving It (Weitzman i Greenberg, 2002) oraz ABC and
Beyond: Building Emergent Literacy in Early Childhood Settings (Weitzman
i Greenberg, 2010). Posiada wieloletnie doświadczenie w prowadzeniu
programów Hanen, szkoli nauczycieli oraz logopedów na całym świecie.
Współpracowała również przy badaniach dotyczących rezultatów programów
Hanen.
Prof. JAMES LAW – językoznawca i logopeda; profesor językoznawstwa
w School of Education, Communication and Language Sciences, University
of Newcastle. Newcastle-upon-Tyne, Great Britain główny autor Przeglądu
Cochrane: Interventions for children with speech and language delay or
disorder, współautor licznych artykułów analizujących dane z długofalowych
badań epidemiologicznych dotyczących wczesnych zaburzeń mowy, obecnie
członek zespołu opracowującego strategię polityki społecznej w zakresie
diagnozy i interwencji w zaburzeniach rozwoju mowy i komunikacji.
Prof. LAURENCE B. LEONARD – profesor logopedii, Department of Speech,
Language & Hearing Sciences, Purdue University, West Lafayette, Indiana,
USA; autor książki Children with Specific Language Impairment (1998),
przetłumaczonej na język polski i wydanej przez Gdańkie Wydawnictwo
Psychologiczne: Specyficzne zaburzenie rozwoju językowego (2006);
prowadzi liczne badania eksperymentalne, zajmuje się w szczególności
zaburzeniami gramatyki w SLI.
11
Prof. MARILYN NIPPOLD – logopeda, profesor nauk o komunikacji i zaburzeniach
komunikacji na University of Oregon (USA), gdzie specjalizuje się
w badaniach nad późniejszymi etapami rozwoju językowego oraz nad
opanowywaniem umiejętności czytania i pisania, a także nad zaburzeniami
językowymi i jąkaniem. Profesor Nippold opublikowała 5 książek oraz
ponad 100 artykułów naukowych i rozdziałów prac zbiorowych. Jest również
członkinią amerykańskiego stowarzyszenia logopedów ASHA (American
Speech-Language-Hearing Association). Obecnie jest redaktorem naczelnym
czasopisma fachowego dla logopedów szkolnych Language, Speech, and
Hearing Services in Schools.
STEPHANIE ORLOSKI – logopeda, ukończyła studia w University of Maryland,
pracowała naukowo w Yale Child Study Center w zespole zajmującym
się autyzmem oraz jako logopeda-praktyk w stanie Maryland. Prowadziła
superwizję kliniczną w stanie Maryland i Virginia. Obecnie mieszka
w Warszawie, prowadzi terapię i konsultacje szkolne dla dzieci anglojęzycznych
ze spektrum autyzmu, dysleksją i zaburzeniem rozwoju językowego.
Prof. MONIKA PAWŁOWSKA – lingwistka, adiunkt na Wydziale Nauk
o Komunikowaniu i Zaburzeniach w Komunikowaniu (Department of
Communication Sciences & Disorders), University of North Dakota, Grand
Forks, North Dakota, USA; absolwentka filologii angielskiej na Uniwersytecie
Adama Mickiewicza w Poznaniu, po doktoracie pracowała w Department
of Speech, Language and Hearing Science na Purdue University; jej
zainteresowania badawcze obejmują rozwój języka u dzieci rozwijających się
typowo oraz u dzieci z zaburzeniami rozwoju języka.
Prof. NAN BERNSTEIN RATNER – profesor logopedii, kierownik Department of
Hearing & Speech Sciences, University of Maryland, College Park, Maryland,
USA; wybitna specjalistka w zakresie płynności mowy (jąkania), wspólnie
z Jean Berko Gleason, która była jej mentorką, jest autorką Psycholinguistics
(podręcznika przetłumaczonego i wydanego w Polsce przez Gdańskie
Wydawnictwo Psychologiczne w 2000 r. pt. „Psycholingwistyka”) oraz The
Development of Language (ósme wydanie).
Prof. LESLIE A. RESCORLA – profesor psychologii, kieruje Child Study Institute,
Bryn Mawr College, Bryn Mawr, Pennsylvania, USA; autorka wieloletniego
programu badawczego śledzącego dalsze losy dzieci późno mówiących
aż do dorosłości, autorka kwestionariusza rodzicielskiego LDS (Language
Development Survey).
12
Prof. PENNY J. ROY – psycholingwistka rozwojowa, professor w Language &
Communication Science Division, City University London, Londyn, Wielka
Brytania; specjalizuje się w badaniach nad zaburzeniami językowymi,
wczesną deprywacją językową i wpływem statusu społeczno-ekonomicznego
na rozwój językowy. Współautorka narzędzi diagnostycznych do oceny
rozwoju językowego (np. The Preschool Repetition Test).
Prof. MAGDALENA SMOCZYŃSKA – psycholingwistka, profesor w Instutucie Badań
Edukacyjnych; wieloletni pracownik Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autorka
prac naukowych na temat rozwoju językowego dzieci polskojęzycznych oraz
polskiej adaptacji McArthur-Bates Communicative Development Inventories,
narzędzia do oceny wczesnego rozwoju językowego. Prowadzi badania nad
rozwojem dzieci późno mówiących (late talkers), i opracowuje narzędzia do
diagnozy SLI w języku polskim.
Prof. CATHERINE E. SNOW – profesor w katedrze im. Patricii Albjerg Graham
w Graduate School of Education, Harvard University, Cambridge,
Massachusetts, USA; psycholingwistka, wybitna badaczka rozwoju
językowego dzieci oraz rozwoju umiejętności czytania i pisania, skupiająca się
na dzieciach ze środowiska wysokiego ryzyka społecznego i edukacyjnego,
autorka prac na temat mowy dorosłych skierowanej do dziecka, czytania
książek razem z dzieckiem, rozwoju narracji, rozwoju umiejętności dyskusji
w klasie, cech dobrej edukacji wczesnoszkolnej oraz na temat związku
umiejętności językowych z rozumieniem czytania. Wraz z Brianem
MacWhinneyem jest współtwórczynią międzynarodowego systemu CHILDES.
Prof. ELŻBIETA SZELĄG – neuropsycholog, kierownik Pracowni
Neuropsychologii Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN
oraz kierownik Katedry Neurorehabilitacji w Szkole Wyższej Psychologii
Społecznej w Warszawie, prowadzi badania kliniczne i eksperymentalne
nad neuropsychologicznym podłożem funkcjonowania człowieka
w normie i patologii ze szczególnym ukierunkowaniem na zagadnienia
neurorehabilitacji. Prowadziła także działalność praktyczną w zakresie
terapii zaburzeń mowy w zagranicznych i krajowych klinikach i poradniach
specjalistycznych. Od 2010 r. wiceprzewodnicząca międzynarodowego
programu COST TIMELY (6. Program Ramowy Unii Europejskiej).
13
Prof. ELIN THORDARDOTTIR – logopeda, profesor w School of Communication
Science & Disorders, McGill University, Montreal, Kanada; specjalizuje
się w badaniu zaburzeń językowych u dzieci francusko-, angielskoi islandzkojęzycznych. Autorka nowych metod diagnostycznych i programów
interwencyjnych.
Prof. BRUCE J. TOMBLIN – profesor logopedii, kieruje Child Language Research
Centre, Iowa University, Iowa City, Iowa, USA; wraz ze swym zespołem
przeprowadził badania epidemiologiczne nad SLI, w wyniku których częstość
występowania SLI (zachorowalność) wśród dzieci pięcioletnich została
ustalona jako 7,4%; prowadził też długofalowe badania podłużne nad
dalszymi losami edukacyjnymi i życiowymi dzieci z SLI; koordynuje badania
nad SLI prowadzone w kilku ośrodkach na amerykańskim Środkowym
Wschodzie.
14
Streszczenia wykładów
Czwartek, 5 lipca 2012
J. BRUCE TOMBLIN (University of Iowa, USA), What is Specific Language
Impairment and why should we be concerned about it?
The acquisition of spoken language for most children occurs without effort or
instruction from caregivers. However, some children find language acquisition
to be challenging for a variety of reasons, such as: language deprivation,
hearing loss or severe intellectual disability. Some children face difficulties
in language development without these challenges. These children are now
described as having specific language impairment (SLI). This presentation will
provide an overview of the prevalence, epidemiological and developmental
features of SLI and the evolving diagnostic issues surrounding SLI. I will argue
that many of these diagnostic issues require that we consider the outcomes
associated with poor language. Within this perspective a diagnosis of SLI is
intended to express concern regarding the child’s future. I will use data from
a ten-year longitudinal study, to show that language skills during the school
years are highly predictable and that individual differences are very stable.
I will also present descriptions of relationships between early language and
later academic, social and personal outcomes through childhood and early
adulthood that can be used to construct guidelines for determining the level of
early risk due to poor language.
J. BRUCE TOMBLIN (University of Iowa, Stany Zjednoczone), Co to jest
specyficzne zaburzenie językowe i dlaczego powinniśmy się nim
przejmować?
Większość dzieci uczy się mówić bez wysiłku i bez konieczności nauczania
przez opiekunów. Są jednak dzieci, którym przyswajanie języka sprawia
trudność z różnych powodów, np. przez deprywację językową, utratę
słuchu lub poważną niepełnosprawność intelektualną. Są natomiast i takie
dzieci, u których występują trudności w rozwoju językowym, ale nie mają
one związku z żadnym z wymienionych problemów. Trudności te określa
się mianem specyficznego zaburzenia językowego (SLI). W prezentacji
omówione zostaną: częstość występowania SLI, jego charakterystyka
epidemiologiczna i rozwojowa, a także zmieniające się poglądy w kwestii
diagnostyki tego zaburzenia. Przedstawię argumenty przemawiające za tym,
że przy rozpatrywaniu kwestii diagnostycznych należy brać pod uwagę to, co
wiadomo o dalszych losach dzieci z SLI. Z tej perspektywy diagnoza SLI ma
na celu troskę o przyszłość dziecka. Zaprezentuję wyniki dziesięcioletniego
15
badania podłużnego, które pokazują, że umiejętności językowe dzieci w wieku
szkolnym są w wysokim stopniu przewidywalne, a różnice indywidualne
w tym zakresie cechuje duża stabilność. Opiszę również zależności między
wczesnymi umiejętnościami językowymi a późniejszymi osiągnięciami
szkolnymi, społecznymi i osobistymi, poczynając od dzieciństwa aż do
wczesnej dorosłości. Zależności te mogą być wykorzystywane do stworzenia
zaleceń co do orzekania o poziomie wczesnego ryzyka wywołanego słabo
rozwiniętymi umiejętnościami językowymi.
JAMES LAW (University of Newcastle, UK), The child with speech, language
and communication needs in the UK: the emerging evidence base and
its implications for policy
Over the past ten years there has been a growing interest in children with
speech, language and communication needs (SLCN) and the services that
are available to meet those needs. The term SLCN covers children identified
as having specific language impairment but is not restricted to this group. Of
particular importance is the British government report known as the Bercow
Review of services to children with SLCN. The talk will begin by outlining the
recommendations of this review and the initiatives that followed it including
‘The Better Communication Research Programme’ a £1.5m programme
designed to address some of the issues coming out of the Bercow. I will then
go on to outline the key messages coming out of the research programme
which was finished in March 2012. The programme included five specific
projects: best evidence for the effectiveness of interventions, an analysis
of national datasets, cost effectiveness, a prospective study comparing the
experiences and outcomes of children with autism and specific language
difficulties and finally a study of the outcomes which are most important to the
parents of children with SLCN and the children themselves.
JAMES LAW (University of Newcastle, Wielka Brytania), Dziecko ze
specjalnymi potrzebami językowymi i komunikacyjnymi w Wielkiej
Brytanii: powstająca baza danych naukowych i implikacje dla tworzenia
systemu pomocy
Od dziesięciu lat wzrasta zainteresowanie dziećmi ze specjalnymi
potrzebami językowymi i komunikacyjnymi (Speech, Language and
Communication Needs – SLCN) oraz formami pomocy, które mogą na te
potrzeby odpowiedzieć. Termin SLCN obejmuje dzieci ze zdiagnozowanym
specyficznym zaburzeniem językowym, ale nie ogranicza się do tej grupy.
Szczególnie ważny dla tego zagadnienia jest raport rządowy dotyczący
form pomocy ukierunkowanych na terapię dzieci z SLCN, znany jako raport
Bercowa. Wykład rozpocznie się od przedstawienia opisanych tam zaleceń
16
oraz wprowadzonych inicjatyw, w tym wart półtora miliona funtów brytyjskich
„Program badań nad lepszą komunikacją” (The Better Communication
Research Programme), stworzony w odpowiedzi na niektóre problemy
wskazane w raporcie Bercowa. Następnie przedstawię główne wnioski
wynikające z zakończonego w marcu 2012 programu badawczego, który
obejmował pięć odrębnych projektów: dowody efektywności interwencji,
analizę ogólnokrajowych zestawów danych, analizę opłacalności interwencji,
badania prospektywne porównujące doświadczenia i dalsze losy dzieci
z autyzmem i ze specyficznymi trudnościami językowymi oraz, jako ostatnie,
badania dalszych losów dzieci z zaburzeniami językowymi, których wyniki
mają największe znaczenie dla rodziców i dla samych tych dzieci.
CATHERINE E. SNOW (Harvard University, USA), Preventing language
poverty and supporting language & literacy development in children
There is enormous variability among normally developing children in their
vocabulary sizes. This variability can to a large extent be explained by
their access in the first four years of life to language rich experiences –
opportunities to discuss topics of interest, to hear their own simple utterances
responded to and elaborated, to discuss books read aloud, and to engage
in narratives, explanations, and discussions. Children in language-rich
environments learn more, and thus have richer linguistic and conceptual
resources at their disposal for acquiring literacy and acquiring knowledge
about abstract and academic topics. Children with language disorders
in particular need richer-than-average language environments, as extra
meaning-rich scaffolding for accessing morphological and syntactic structures.
CATHERINE E. SNOW (Harvard University, Stany Zjednoczone), Zapobieganie
ubóstwu językowemu i wspomaganie rozwoju językowego oraz nauki
czytania i pisania u dzieci
Wśród dzieci rozwijających się typowo istnieje ogromne zróżnicowanie
w zakresie zasobu słownictwa. W dużym stopniu można to wytłumaczyć
zróżnicowaniem dostępu dziecka w ciągu pierwszych czterech lat jego
życia do bogatych językowo doświadczeń – do tego, czy ma ono okazje do
prowadzenia rozmów na interesujące je tematy, do słuchania, jak dorośli
odpowiadają na jego proste wypowiedzi i je rozwijają, do opowiadania
o czytanych mu na głos książkach, do uczestniczenia w tworzeniu narracji,
w wyjaśnianiu różnych zjawisk i dyskusjach. Dzieci ze środowisk bogatych
językowo więcej się uczą, w związku z tym mają one bogatsze zasoby
językowe i pojęciowe, potrzebne do nabywania umiejętności czytania
i pisania, a także do zdobywania wiedzy na tematy abstrakcyjne i szkolne.
Dzieci z zaburzeniami języka szczególnie potrzebują bogatszego niż
17
przeciętne środowiska językowego, by stworzyć „rusztowanie znaczeniowe”,
ułatwiające im opanowanie struktur morfologicznych i składniowych.
LAURENCE B. LEONARD (Purdue University, USA), Specific Language
Impairment across languages
In every language studied, children with specific language impairment (SLI)
perform below the level of both typically developing same-age peers and
younger typically developing children matched on some language measure
such as mean length of utterance, vocabulary size, or language test score.
However, the particular details of language that cause such extraordinary
difficulty for these children are not the same from language to language. There
is dramatic cross-linguistic variation. In this presentation, the most salient
symptoms of SLI in a wide variety of languages will be reviewed. Differences
across major language groups (e.g., verb-second languages, null-subject
languages, tone languages) will be discussed as well as differences between
languages within major groups (e.g., German vs Swedish vs English). The
alternative explanations of grammatical deficits in SLI will be evaluated in
light of the cross-linguistic differences. Although no explanation is yet able
to accommodate all of the profiles of grammatical difficulty seen across
languages, two principles will be singled out that may have some utility across
languages and that can be incorporated into language treatment activities.
These principles are the strengthening of structural ties in complex sentences,
and increasing the diversity of lexical items used with inflections.
LAURENCE B. LEONARD (Purdue University, Stany Zjednoczone), Specyficzne
zaburzenie językowe w różnych językach
W każdym z badanych języków dzieci ze specyficznym zaburzeniem
językowym (SLI) osiągają niższe wyniki niż typowo rozwijające się dzieci
w tym samym wieku, jak również niż dzieci młodsze zrównoważone pod
względem miar takich jak: średnia długość wypowiedzi, zasób słownictwa czy
też wyniki testów językowych. Jednak konkretne elementy językowe, które
sprawiają dzieciom szczególne trudności, nie są takie same we wszystkich
językach. Obserwuje się tu ogromne zróżnicowanie pomiędzy językami.
W wykładzie zostaną przedstawione najbardziej wyraziste symptomy SLI
w kilku różnych językach. Zostaną omówione różnice pomiędzy głównymi
grupami typologicznymi (np. miedzy językami pozycyjnymi stawiającymi
czasownik na drugim miejscu w zdaniu, językami dopuszczającymi elipsę
podmiotu, czy też językami tonalnymi), jak również różnice w obrębie
poszczególnych grup językowych (np. niemiecki vs szwedzki vs angielski).
Alternatywne wyjaśnienia deficytów gramatycznych w SLI zostaną poddane
ocenie w świetle różnic międzyjęzykowych. Mimo że żadna z występujących
18
teorii nie wyjaśnia wszystkich profili trudności gramatycznych, które obserwuje
się w różnych językach, zostaną podane dwie zasady, które mogą być
przydatne w różnych językach i które można zastosować przy tworzeniu
zajęć terapeutycznych. Te zasady to wzmacnianie związków strukturalnych
w obrębie zdań złożonych i zwiększanie różnorodności elementów
leksykalnych podlegających fleksji.
Piątek, 6 lipca 2012
LESLIE A. RESCORLA (Bryn Mawr College, USA), Late talkers: identification,
characteristics and outcomes
Expressive language delay is one of the most common reasons that young
children are referred for evaluation. When children age 18 to 36 months are
slow to talk in the absence of any other condition presumed to be primary
(such as intellectual disability, autism spectrum, or hearing impairment), they
are usually referred to as late talkers. Some late talkers have a combined
receptive/expressive delay and others have an expressive delay only.
Outcomes vary among late talkers, but children with combined receptive/
expressive delay tend to have poorer outcomes than children with expressive
delay only. Most children with only an expressive delay catch up to normative
standards, but they have somewhat weaker language skills through
adolescence than peers from the same backgrounds with typical language
histories. This talk will address three major topics: (a) what are the best
assessment procedures for identifying late talkers from 18 to 36 months; (b)
what are the characteristics of late talkers; and (c) what are the outcomes of
late talkers in the preschool, school age, and adolescent periods.
LESLIE A. RESCORLA (Bryn Mawr College, Stany Zjednoczone), Dzieci późno
mówiące: ich identyfikacja, charakterystyka i dalsze losy
Opóźnienie rozwoju językowego w zakresie mowy czynnej jest jednym
z najczęstszych powodów, dla których małe dzieci kierowane są na
konsultacje. Dzieci w wieku od 18. do 36. miesięcy, które późno zaczynają
mówić – przy braku innych zaburzeń uważanych za pierwotne przyczyny
opóźnienia (takich jak niepełnosprawność intelektualna, zaburzenia ze
spektrum autyzmu lub deficyt słuchowy) – są zazwyczaj diagnozowane jako
dzieci późno mówiące (late talkers). Niektóre dzieci późno mówiące wykazują
zarówno opóźnienie mowy czynnej, jak i biernej, a niektóre – tylko mowy
czynnej. Dalsze losy dzieci późno mówiących są zróżnicowane, ale dzieci
z łącznym opóźnieniem mowy czynnej i biernej osiągają zazwyczaj gorsze
wyniki niż te, które mają jedynie opóźnienie mowy czynnej. Większość dzieci
z opóźnieniem mowy czynnej jest w stanie nadrobić opóźnienia i sprostać
19
normom, ale w adolescencji mają niższe umiejętności językowe niż ich
rówieśnicy z tego samego środowiska, u których rozwój językowy przebiegał
typowo. W wykładzie poruszone zostaną trzy główne tematy: (a) jakie są
najlepsze procedury diagnostyczne do identyfikacji dzieci późno mówiących
w wieku od 18 do 36 miesięcy, (b) jakie są cechy charakterystyczne dzieci
późno mówiących (c) jak przedstawiają się dalsze losy dzieci późno
mówiących w wieku przedszkolnym, szkolnym i w okresie adolescencji.
MAGDALENA SMOCZYŃSKA (Jagellonian University & Educational Research
Institute, Poland), Late Language Emergence, SLI and dyslexia in Polish
speaking children: A follow-up study
The outcomes of 42 Polish-speaking late talkers are reported up to the age
of 10. At the age of 2;0 the screening was performed in which the Polish
version of MacArthur-Bates CDI ‘Words & Sentences’ was used to assess
the productive vocabulary of each child. Children below the 12th percentile
formed the clinical group of late talkers (LT) and a control group of children
representing ‘the good norm’ (between 25th and 75th percentile) was
matched. Each group consisted of 42 children, who were further seen at the
Jagellonian University Child Language Lab at the ages of 2;6, 3;6, 5;6, 8;0,
8;6. Recently the last follow-up session took place at the age of 10;0.
A tentative diagnosis of SLI was performed at the age of 5;6. It was tentative,
because there are no standardized language tests in Poland. The children
were given five experimental language tasks, such as nonword repetition,
sentence repetition, sentence modelling, sentence comprehension and an
inflection task. One third of the group failed 4 to 5 out of 5 tasks, by solving
them at a level of at least 1.25 SD lower than the average performance of the
control group. These children were assumed to have SLI. Another third was
composed by those who haven’t failed any of the tasks or have failed just one
of them. They were considered to be those who have recovered from their
original language delay (late bloomers). The remaining third of the original
late talkers was formed by those who have failed 2 or 3 tasks. They were
labeled ‘undetermined group’. This result alone, showing that children who
undoubtedly recover from language delay are a minority (ca. 30%), points at
the necessity of providing late talking children with appropriate therapy and
stimulation right at the preschool period.
Subsequent experimental sessions included many tasks related to literacy in
addition to the language tasks. As far as the language tasks are concerned,
further development has shown that children in the undetermined group
continued to demonstrate language problems, and sometimes manifested
more severe language deficits than those that could be seen at the age of 5;6.
However, contrary to expectations, in the early school years (sessions at 8;0
20
and 8;6) there was no clear link between SLI and the risk of dyslexia, at least
not at the level of simple decoding, thus the co-morbidity of both impairments
known from the literature was not confirmed. The last experimental
session will hopefully clarify whether SLI children will also show reading
comprehension problems.
The initial and final parts of the research was supported by two grants from the Polish
Minstry of Higher Education. The last part of the project is run in collaboration with Dr. Marcin
Szczerbiński, Cork University College, a specialist in literacy development.
MAGDALENA SMOCZYŃSKA (Uniwersytet Jagielloński i Instytut Badań
Edukacyjnych, Polska) Opóźniony rozwój mowy, SLI i dysleksja u dzieci
polskich: Badania podłużne typu follow-up.
Losy 42 polskojęzycznych dzieci późno mówiących śledzone były do wieku
10 lat. W wieku 2;0 przeprowadzono badanie przesiewowe, w którym
użyto polskiej wersji inwentarza CDI MacArthur-Bates ‘Words & Sentences’
(Inwentarz Rozwoju Mowy i Komunikacji „Słowa i Zdania”) do oceny
słownictwa czynnego. Dzieci poniżej 12. centyla zakwalifikowano do grupy
klinicznej dzieci późno mówiących (late talkers – LT), do której dobrano grupę
kontrolną dzieci „w dobrej normie” (tj. pomiędzy 25. a 75. centylem). Obie
grupy liczyły po 42 dzieci. Wszystkie te dzieci wielokrotnie badano w Pracowni
Badań nad Językiem Dziecka Uniwersytetu Jagiellońskiego w wieku 2;6, 3;6,
5;6, 8;0, 8;6. Ostatnia sesja odbyła się w wieku 10;0 na wiosnę 2012 roku.
Wstępną diagnozę SLI postawiono w wieku 5;6. Była to diagnoza wstępna,
ponieważ nie ma w Polsce wystandaryzowanych testów językowych, które
pozwoliłyby na dokonanie diagnozy według przyjętych na świecie standardów.
Dzieci badano pięcioma eksperymentalnymi zadaniami językowymi, takimi jak
powtarzanie pseudosłów, powtarzanie zdań, modelowanie zdań, rozumienie
zdań i odmiana wyrazów. Jedna trzecia grupy nie wykonała poprawnie 4 lub 5
spośród 5 zadań, uzyskując w nich wyniki niższe o co najmniej 1,25 odchylenia
standardowego od średniej ustalonej dla grupy kontrolnej. Uznano, że te dzieci
mają SLI. Inaczej przedstawia się sytuacja jednej trzeciej grupy, która rozwiązała
poprawnie wszystkie zadania lub wszystkie oprócz jednego. Przyjęto, że są
to dzieci, u których opóźnienie językowe ustąpiło (tzw. late bloomers – dzieci
‘późno zakwitające’). Pozostała część dzieci zaklasyfikowanych początkowo
jako późno mówiące nie zdołała rozwiązać prawidłowo 2 do 3 spośród 5 zadań.
Tę grupę dzieci nazwano „grupą nieokreśloną”. Jednak już ten pierwszy wynik,
który pokazuje, że dzieci, u których opóźnienie językowe ustępuje, należą do
mniejszości (ok. 30%), wskazuje na konieczność zapewnienia dzieciom późno
mówiącym odpowiedniej terapii i stymulacji w okresie przedszkolnym.
W kolejnych sesjach eksperymentalnych oprócz badań językowych stosowane
były różne zadania mierzące umiejętność czytania i pisania. W zadaniach
21
językowych dzieci z grupy nieokreślonej nadal miały problemy językowe,
czasami nawet przejawiały bardziej poważne deficyty niż w wieku 5;6.
Jednakże, wbrew oczekiwaniom, nie stwierdzono wyraźnego związku między
SLI a ryzykiem dysleksji we wczesnym okresie nauki szkolnej (sesje w wieku
8;0 i 8;6), przynajmniej nie na poziomie prostego dekodowania. Oznacza to,
że opisywane w literaturze współwystępowanie obu zaburzeń nie zostało
potwierdzone. Ostatnia sesja eksperymentalna powinna wyjaśnić, czy dzieci
z SLI wykazują również problemy w zakresie rozumienia tekstu czytanego.
Wstępna i końcowa część badań była finansowana z grantów Ministerstwa Nauki
i Szkolnictwa Wyższego. Ostatnia część projektu jest prowadzona przy współpracy
z dr. Marcinem Szczerbińskim z Cork University College, specjalistą w zakresie rozwoju
umiejętności czytania i pisania.
PATRICIA EADIE & SHEENA REILLY (University of Melbourne & Murdoch
Children’s Research Institute, Australia), Prevalence, pathways, and
co-morbidities of Late Talking and Language Impairment in a community
cohort (2–7 years)
The Early Language in Victoria Study (ELVS) is a prospective longitudinal
study of a community cohort of 1900 children born in Victoria, Australia. ELVS
has investigated the prevalence and developmental pathways of language,
including the early predictors and co-morbidities of language impairment
(LI) and specific language impairment (SLI). Participants were recruited at 8
months and at 7 years approximately 1200 children were still being followed
via a combination of parent report questionnaires (completed annually) and
face-to-face speech and language assessments completed at 4, 5 & 7 years.
This presentation will focus on the prevalence of LI and SLI in the ELVS cohort
as well as the developmental pathway for the children identified as late talkers
at 2 years of age. 20% of participants in ELVS were classified as late talkers
at 2 years. The prevalence of LI at 4 years (20.6%) and 7 years (18.2%) was
similar. 46% of the late talkers at 2 years were classified as LI at 4 years.
The incidence of LI co-occurring with other communication, behaviour &
developmental difficulties (e.g., speech sound development, emerging literacy
skills, gross & fine motor skills) was generally higher than for the children with
typical language. The stability in the prevalence rate across the time points
masked substantial movement in and out of LI/SLI categories. ELVS findings
reflect the complexity of measuring language skills at different ages and suggest
that developmental pathways for language remain fluid into the school years.
Patricia Eadie is representing the ELVS team of investigators for this presentation, coauthored
by Sheena Reilly.
22
PATRICIA EADIE i SHEENA REILLY (University of Melbourne i Murdoch
Children’s Research Institute, Australia), Częstość występowania,
trajektorie rozwojowe i współzachorowalność opóźnionego rozwoju
mowy i zaburzenia językowego w grupie reprezentującej populację
ogólną (od 2 do 7 lat)
The Early Language in Victoria Study (ELVS) to prospektywne badanie
podłużne reprezentującej populację ogólną kohorty liczącej 1900 dzieci
urodzonych na terytorium stanu Wiktoria w Australii. Zespoł ELVS badał
częstość występowania zaburzeń i trajektorie rozwoju językowego, w tym
wczesnych predyktorów i współzachorowalności zaburzenia językowego (LI)
oraz specyficznego zaburzenia językowego (SLI). Uczestnicy byli rekrutowani
w wieku 8 miesięcy, a do wieku 7 lat dotrwało 1200 dzieci, które brały udział
w badaniu poprzez kwestionariusze wypełniane przez rodziców (raz w roku)
oraz rozmowę i bezpośrednią ocenę języka wykonywaną w wieku 4, 5 i 7 lat.
W prezentacji skupimy się na częstości występowania zaburzenia
językowego i specyficznego zaburzenia językowego w grupie ELVS, jak
również na trajektoriach rozwojowych dzieci, które określono w wieku 2 lat
mianem późno mówiących. W wieku 2 lat 20% uczestników ELVS zostało
zakwalifikowanych jako dzieci późno mówiące. Częstość występowania
zaburzenia językowego w wieku 4 lat (20.6%) i 7 lat (18.2%) była zbliżona.
Spośród dzieci późno mówiących w wieku 2 lat 46% zakwalifikowano
jako czterolatki do grupy dzieci z zaburzeniem językowym. Częstotliwość
zaburzeń językowych, współwystępujących z innymi trudnościami w zakresie
komunikacji, zachowania i rozwoju dotyczących np. rozwoju fonologicznego,
umiejętności czytania i pisania, dużej i małej motoryki, była ogólnie wyższa
niż u dzieci z typowym rozwojem językowym. Stabilność ogólnej częstości
występowania w różnych punktach w czasie maskowała znaczną zmienność,
jeśli chodzi o przynależność poszczególnych dzieci do kategorii LI/SLI. Wyniki
ELVS pokazują, jak złożony jest pomiar umiejętności językowych w różnym
wieku, sugerując, że trajektorie rozwoju językowego są płynne aż do wieku
szkolnego.
Particia Eadie, wygłaszając ten wykład, przygotowany wspólnie z Sheeną Reilly, reprezentuje
cały zespół badawczy ELVS.
STEPHANIE ORLOSKI (Warsaw, Poland), Differentiating profiles of late-talking
children and children with autism
Delayed emergence of language in toddlers is a common problem. Indeed,
10–15% of otherwise typically developing children fail to reach language
milestones within expected time frames. Many of these children have an
expressive language delay only and they often test in the normal range
on standardized language measures by school age. However, for other
23
children, language delay is an early indicator for parents and professionals of
a broader developmental issue. These children are at greater risk of persisting
language-learning and reading difficulties, developmental disabilities, and
social and behavioral problems. Investigations of children with early language
delay have sought, in part, to determine characteristics that are associated
with other impairments, such as global developmental delay and autism. As
effective early intervention requires a targeted approach based on accurate
diagnosis, differentiating these groups of children is especially important.
This talk will present current research on characteristics of ‘pure’ late talkers
versus late talkers who also demonstrate features of autism. In additional
to traditional speech and language measures, the groups will be compared
across social, emotional, nonverbal and behavioral dimensions. Implications
for assessment and intervention will be discussed.
STEPHANIE ORLOSKi (Warszawa, Polska), Różnicowanie profili dzieci
z opóźnionym rozwojem mowy i dzieci z autyzmem
Opóźnione pojawianie się mowy u małych dzieci jest częstym problemem. Od
10 do 15% dzieci, które prócz problemów językowych rozwijają się typowo,
nie osiąga wyznaczonych „kamieni milowych” w rozwoju mowy w określonych
ramach czasowych. Wiele z nich wykazuje jedynie opóźniony rozwój mowy
czynnej i często w wieku szkolnym dzieci te osiągają wyniki mieszczące się
w normach. Jednak w przypadku innych dzieci opóźniony rozwój mowy jest
dla rodziców i specjalistów wczesnym wskaźnikiem poważniejszego problemu
rozwojowego. Dzieci te są w większym stopniu zagrożone utrzymywaniem
się trudności w uczeniu się języka i czytaniu, niepełnosprawnością
rozwojową, problemami społecznymi i behawioralnymi. Badania nad
dziećmi z wczesnym opóźnieniem rozwoju mowy miały częściowo na celu
określenie charakterystyk związanych z innymi zaburzeniami, takimi jak
ogólne opóźnienie rozwoju oraz autyzm. Ponieważ do skutecznej wczesnej
interwencji potrzebne jest ukierunkowane podejście oparte na dokładnej
diagnozie, rozróżnienie tych grup dzieci jest szczególnie ważne. W wykładzie
zostanie przedstawiony stan wiedzy dotyczący charakterystycznych cech
„czystego” opóźnienia rozwoju mowy oraz opóźnienia rozwoju mowy,
któremu towarzyszą cechy autyzmu. Poza tradycyjnymi miarami rozwoju
fonologicznego i językowego, grupy dzieci zostaną porównane w wymiarach:
społecznym, emocjonalnym, niewerbalnym i behawioralnym. Omówione
zostaną konsekwencje tych wyników dla diagnozy i interwencji.
24
ELŻBIETA SZELĄG (Nencki Institute of Experimental Biology & Warsaw School
of Social Sciences and Humanities, Warsaw, Poland), The application of
training in temporal information processing in children with SLI
There is a body of neuropsychological evidence indicating that temporal
processing is one of the most fundamental principles of human cognition. The
empirical support for such a statement comes for example from our studies
on two different levels of temporal processing, namely on high frequency
processing (i.e. tens of milliseconds range) and low frequency processing (i.e.
a few seconds time range). The central role of timing in mental functioning
led to the observation that many neurodevelopmental or neurodegenerative
disorders are accompanied by deficient temporal processing. Recent studies
conducted in our Laboratory indicated that disordered timing can be improved
by a specific training. Results of our challenging discovery suggested that
after such training, a transfer of improvement can be observed from the
trained time domain to the untrained language (in aphasic patients), attention,
short term memory or new learning ability (normal healthy volunteers).On the
basis of these results, as well as on the basis of our research of many years
and patented technology, we have recently developed an innovative temporal
training addressed to children with SLI. We present both the theoretical
background and the program of the training, considering the specific temporal
information processing disorders characteristic for SLI.
Supported by the NCBiR grant INMET
ELŻBIETA SZELĄG (Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego
PAN i Wyższa Szkoła Psychologii Społecznej w Warszawie, Warszawa,
Polska), Zastosowanie treningu w czasowym przetwarzaniu informacji
u dzieci z SLI
Istnieją liczne dowody neuropsychologiczne wskazujące na to, że
czasowe przetwarzanie informacji jest jedną z fundamentalnych zasad
funkcjonowania poznawczego u człowieka. Potwierdzenie empiryczne
tego stwierdzenia pochodzi na przykład z naszych badań dotyczących
dwóch poziomów przetwarzania czasowego, a mianowicie przetwarzania
wysokofrekwencyjnego (tj. mierzonego w dziesiętnych milisekundy) oraz
nisko-frekwencyjnego (tj. mierzonego w sekundach). Centralna rola
przetwarzania czasowego w funkcjonowaniu poznawczym doprowadziła do
stwierdzenia, że wielu zaburzeniom neurorozwojowym i neurodegeneracyjnym
towarzyszą deficyty w tym zakresie. Ostatnie badania przeprowadzone
w naszej pracowni wykazały, że deficytowe przetwarzanie czasowe może
ulec poprawie na skutek specyficznego treningu. Nasze odkrycie wskazało,
że po takim treningu obserwuje się transfer poprawy z trenowanej domeny
czasu na nietrenowane domeny języka (u pacjentów z afazją), uwagi, pamięci
25
krótkotrwałej oraz nowych umiejętności uczenia się (u zdrowych ochotników
w normie). Na podstawie tych wyników, jak również na podstawie naszych
wieloletnich badań i opatentowanej technologii, opracowaliśmy innowacyjne
szkolenie czasowe przeznaczone dla dzieci z SLI.
Finansowane przez NCBiR grant INMET
ELIN THORDARDOTTIR (McGill University, Canada), Specific Language
Impairment in Icelandic, English, French and in bilingual children:
Differences and similarities
The talk will present studies on Specific Language Impairment (SLI) in
monolingual children who speak Icelandic, English, and French, and in
bilingual children with and without SLI, focusing on the manifestation of SLI
across languages, language specific and common developmental patterns,
and methods for the identification of SLI. A newly developed identification
protocol for French-speaking children will be presented.
Deficits in grammatical morphology have long been seen as a prominent
characteristic of the language of children with SLI, and as potential clinical
markers of the disorder – a finding originally based on observations of
English-speaking children. Another characteristic of the language of children
with SLI is that it tends to resemble that of younger children speaking the
same language. Our normative data on French and Icelandic speaking
children reveal developmental patterns in morphosyntax that differ
substantially from those of English-speaking children. Our subsequent
studies of children with SLI speaking these languages confirm a different
manifestation of SLI across the languages, but with linguistic patterns in
each case more similar to those of younger children with typical development
speaking the same language.
Data on the linguistic performance of bilingual children shed further light
on the linguistic specificity of developmental patterns within the same
child, showing how amount of input in each language affects the level of
performance reached in each language, with implications for the factors
underlying such different patterns as similar patterns can arise in children with
SLI and in bilingual children receiving low levels of input in one language.
Similarities were also found across languages. Consistent with previous
findings on English, Icelandic-speaking, French-speaking, and bilingual
children with SLI were found to have deficits in tasks involving linguistic
processing, such as nonword repetition and sentence imitation in contrast to
their counterparts without SLI, suggesting that such tasks have diagnostic
utility for the identification of SLI across languages, and also indicating that
the languages vary in which aspects require the most resources and are most
vulnerable when the task at hand exceeds these resources.
26
ELIN THORDARDOTTIR (McGill University, Kanada), Specyficzne zaburzenie
językowe w językach: islandzkim, angielskim, francuskim oraz u dzieci
dwujęzycznych – podobieństwa i różnice
Podczas wykładu przedstawione zostaną badania nad specyficznym
zaburzeniem językowym (SLI) u dzieci jednojęzycznych posługujących się
językami: islandzkim, angielskim oraz francuskim, a także badania dzieci
dwujęzycznych z SLI oraz bez tego zaburzenia, przy czym skoncentruję się
na objawach SLI w różnych językach, na prawidłowościach rozwojowych
specyficznych dla poszczególnych języków, jak i wspólnych wszystkim
językom, a także przedstawię metody identyfikacji SLI. Zostanie także
zaprezentowana nowa procedura identyfikacji SLI przyjęta dla dzieci
francuskojęzycznych.
Deficyty morfologiczne od dawna postrzegano jako istotną cechę
charakteryzującą język dzieci z SLI i potencjalny wskaźnik kliniczny
tego zaburzenia – podstawę tego poglądu stanowiły obserwacje dzieci
anglojęzycznych. Inną cechą charakterystyczną języka dzieci z SLI jest jego
podobieństwo do języka młodszych dzieci mówiących danym językiem. Nasze
dane normalizacyjne dotyczące dzieci francusko- i islandzkojęzycznych
ujawniły jednak prawidłowości rozwoju morfosyntaktycznego, które
znacznie różnią się od wzorców rozwojowych obserwowanych u dzieci
anglojęzycznych. Nasze kolejne badania dzieci z SLI mówiących tymi
językami potwierdziły różnice w zakresie objawów SLI w poszczególnych
językach, przy czym za każdym razem stwierdzano, że wzorce językowe są
bardziej podobne do języka młodszych dzieci o typowym rozwoju, mówiących
tym samym językiem.
Dane dotyczące zdolności językowych dzieci dwujęzycznych dostarczyły
dodatkowych informacji co do modelu rozwoju językowego u określonego
dziecka, pokazując zależność między ilością inputu w danym języku a jego
osiągnięciami w nauce tego języka, co ma wpływ na czynniki determinujące te
różne modele, jako że podobne modele mogą pojawić się zarówno u dzieci
z SLI, jak i u dzieci dwujęzycznych, których input w jednym z języków jest
bardziej ograniczony ilościowo.
Wyniki wskazują również na występowanie pewnych podobieństw między
językami. Tak jak dzieci z SLI mówiące po angielsku, dzieci z SLI mówiące
po islandzku i po francusku oraz dwujęzyczne dzieci z SLI wykazują
deficyty w zadaniach wymagających przetwarzania językowego, takich
jak powtarzanie pseudosłów i powtarzanie zdań, czego nie stwierdza się
u dzieci bez SLI. Oznacza to, że wymienione zadania mogą być użyteczne do
diagnozy SLI w różnych językach oraz że poszczególne języki różnią się pod
względem tego, jakie ich aspekty angażują najwięcej zasobów przetwarzania,
przy czym największa podatność na błędy występuje w sytuacji, gdy
27
wykonanie danego zadania przekracza dostępne dziecku możliwości
przetwarzania.
ESTHER DROMI (Tel Aviv University, Israel), A developmental model for the
evaluation of communication, language and speech disorders in very
young children
An original model that was developed for the assessment of communication
and early language will be presented. The model is based on a set of
assumptions of the Dynamic System Theory that highlight the importance
of developing tools for evaluating fine changes overtime in behavior. The
following principles become realized in the model: (a) slow underlying
changes in the representation of knowledge generate emergent abilities; (b)
observation in naturalistic contexts allow the accumulation of rich data; (c)
close examination of details allow for generalization of findings; (d) emphasis
on interaction and co-construction of knowledge; (e) a developmental
assessment will lead to a Naturalistic-Developmental Intervention (NDI).
The model has five modules representing the emergence of speech as an
outcome of internal re-organizations. The modules are: relation/emotion,
communication, cognition/representation, language comprehension, motor
planning/sensory integration, and speech production. The application of the
model in real life clinical situations will be demonstrated with examples on how
goals for intervention with are selected and enhanced during therapy with very
young children with severe communication and language impairments and
their parents.
ESTER DROMI (Tel Aviv University, Izrael), Model rozwojowy oceny
zaburzeń w komunikacji, zaburzeń językowych i zaburzeń
fonologicznych u najmłodszych dzieci
Przedstawiony zostanie oryginalny model, który został opracowany do oceny
komunikacji i wczesnych umiejętności językowych. Model oparty jest na
szeregu założeń teorii układów dynamicznych (Dynamic System Theory), które
podkreślają wagę tworzenia narzędzi do oceny drobnych zmian w zachowaniu
w czasie. W przedstawionym modelu są realizowane następujące zasady:
(a) powolne zmiany w reprezentacji wiedzy generują rozwój umiejętności;
(b) obserwacja w naturalnym kontekście pozwala na zebranie bogatych
danych; (c) szczegółowe badanie pozwala na uogólnienie wyników; (d) istotne
znaczenie ma interakcja i wspólne tworzenie wiedzy; (e) ocena rozwoju
pozwala na interwencję naturalistyczno-rozwojową (Naturalistic-Developmental
Intervention – NDI). Model składa się z pięciu modułów reprezentujących
rozwój mowy jako wynik wewnętrznej reorganizacji. Te moduły to: związek/
emocja, komunikacja, poznanie/reprezentacja, rozumienie mowy, planowanie
28
motoryczne/integracja sensoryczna oraz produkcja mowy. Zaprezentowane
zostanie zastosowanie tego modelu w rzeczywistych sytuacjach klinicznych
wraz z przykładami, jak wybierane i realizowane są cele interwencji w ramach
terapii oferowanej najmłodszym dzieciom z poważnymi zaburzeniami języka
i komunikacji oraz ich rodzicom.
MARILYN NIPPOLD (UNIVERSITY OF OREGON, USA), READING COMPREHENSION and
syntactic deficits in children with SLI. Implications for the classroom
As children progress through school, their academic success increasingly
depends upon the ability to read and comprehend sophisticated textbooks,
often written in the expository genre. In particular, once they have moved
beyond the early grades (K-3), they are often assigned by their teachers to
read challenging material in areas such as science, history, and social studies.
In addition to difficult vocabulary, these textbooks typically contain long and
complex sentences with multiple subordinate clauses (e.g., ‘Tornadoes are
created when the warm air of a giant storm system rises and hits a current
of downward-moving cool air’; ‘Line graphs are powerful tools because
they allow you to estimate values for conditions that you did not test in the
experiment’). In this presentation, I will discuss a longitudinal investigation
(Nippold, Scott, & Tomblin, 2012) that examined the role of syntax (SYN) in
relation to reading comprehension (RDC) in children with SLI (n = 102) at 4th
grade (age 10) and again at 8th grade (age 14). A control group of children
with typical language development – TLD (n = 247) also participated. At
both points in time, the TLD group outperformed the SLI group on SYN and
RDC, and SYN was a strong predictor of RDC. Implications for language
intervention relevant to the demands of the classroom will be discussed.
MARILYN NIPPOLD (University of Oregon, Stany Zjednoczone), Rozumienie
tekstu czytanego a deficyty składniowe u dzieci z SLI: implikacje dla
szkoły
Osiągnięcia dzieci w toku edukacji szkolnej w coraz większym stopniu
zależą od ich umiejętności czytania i rozumienia złożonych tekstów
podręcznikowych, często pisanych w stylu ekspozycyjnym. Zwłaszcza po
zakończeniu etapu nauczania początkowego (klasy 0–3), uczniowie często
mają za zadanie czytanie trudnych materiałów z zakresu nauk ścisłych, historii
i nauk społecznych. Oprócz trudnego słownictwa, podręczniki zazwyczaj
zawierają długie zdania, często wielokrotnie złożone, np. „Trąba powietrzna
powstaje, gdy ciepłe powietrze w ramach silnego układu burzowego unosi się
i zderza z opadającym w dół strumieniem chłodnego powietrza”, „Wykresy
liniowe są przydatne, ponieważ pozwalają oszacować wartości w warunkach,
które nie były brane pod uwagę w doświadczeniu”. W tej prezentacji omówię
29
badanie podłużne wykonane we współpracy z Cheryl Scott i Bruce’em
Tomblinem (Nippold, Scott i Tomblin 2012), nad rolą składni (syntax – SYN)
w rozumieniu tekstu czytanego (reading comprehension – RDC) u dzieci
z SLI (n = 102) badanych w czwartej klasie (10 lat), a następnie w ósmej
klasie (14 lat). Przeprowadzono badania również w grupie kontrolnej dzieci
z typowym rozwojem języka (typical language development –TLD) (n = 247).
W obu punktach czasowych grupa dzieci z TLD uzyskała lepsze wyniki niż
dzieci z SLI w zakresie SYN i RDC, przy czym SYN była silnym predyktorem
RDC. Omówione zostaną implikacje tych wyników dla interwencji językowej
dostosowanej do potrzeb szkoły.
DOROTHY BISHOP (Oxford University, UK), How language impairment affects
literacy?
For many years, research on language impairment proceeded quite
separately from research on dyslexia and literacy skills. In part this was the
consequence of professional boundaries that meant that children’s language
impairments were the domain of speech and language therapists, whereas
literacy came under the purview of education and psychology. In addition, until
the 1980s, it was widely believed that dyslexia was a visual problem, having
to do with perceptual confusions between letters. It has, however, become
increasingly clear that this division is unhelpful: most children with language
problems also have literacy problems, and most literacy problems are rooted
in phonological rather than visual difficulties. I will discuss the similarities
and differences between specific language impairment and developmental
dyslexia, and consider how knowledge of their common features affects
approaches to intervention.
Reference: Bishop, D. V. M., & Snowling, M. J. (2004). Developmental dyslexia and Specific
Language Impairment: Same or different? Psychological Bulletin, 130, 858–886.
DOROTHY BISHOP (Oxford University, Wielka Brytania), Jak zaburzenie
językowe wpływa na opanowywanie umiejętności czytania i pisania?
Przez wiele lat badania nad zaburzeniem mowy były prowadzone oddzielnie
od badań nad dysleksją i rozwojem umiejętności czytania i pisania.
Częściowo było to konsekwencją ustalonych zakresów działalności
zawodowej poszczególnych specjalistów, według których dziećmi
z zaburzeniami językowymi mieli się zajmować logopedzi, a badania nad
umiejętnością czytania i pisania podlegały specjalistom w zakresie edukacji
i psychologii. Ponadto do lat osiemdziesiątych powszechnie uważano
dysleksję za problem wzrokowy, związany się z percepcyjnym myleniem
liter. Stało się jednak jasne, że ten podział był niewłaściwy: większość dzieci
z problemami językowymi ma również problemy z umiejętnością czytania
30
i pisania, przy czym problemy w zakresie czytania i pisania są związane
raczej z trudnościami fonologicznymi niż wzrokowymi. Omówię podobieństwa
i różnice pomiędzy specyficznym zaburzeniem językowym i dysleksją
rozwojową i zastanowię się, jak wiedza o wspólnych cechach tych dwóch
zaburzeń może wpłynąć na podejścia do interwencji.
Bibliografia: Bishop, D. V. M., & Snowling, M. J. (2004). Developmental dyslexia and Specific
Language Impairment: Same or different? Psychological Bulletin, 130, 858–886.
Sobota, 7 lipca 2012
MONIKA PAWŁOWSKA (University of North Dakota, USA),What’s in a language
test? An overview of diagnostic language tests and measures
The goal of this presentation is to provide a brief overview of diagnostic tools
available to speech language pathologists and researchers who need to
identify children with SLI. The presentation will include the more traditional
standardized language tests and language sample measures, as well as the
more recent processing measures and the concept of dynamic assessment.
Factors involved in the selection of diagnostic measures to be used, including
developmental considerations and evidence of diagnostic accuracy, will also
be discussed.
MONIKA PAWŁOWSKA (University of North Dakota, Stany Zjednoczone), Co
jest w teście językowym? Przegląd testów i innych językowych narzędzi
diagnostycznych
Celem prezentacji jest przedstawienie przeglądu dostępnych narzędzi
diagnostycznych używanych do identyfikacji SLI, z których mogą korzystać
specjaliści zajmujący się zaburzeniami językowymi, a także badacze.
W prezentacji przedstawię tradycyjne testy standaryzowane oraz miary
językowe stosowane do próbek mowy, jak również najnowsze narzędzia
mierzące przetwarzanie; a także omówię pojęcie diagnozy dynamicznej.
Zostaną również poddane dyskusji czynniki związane z wyborem narzędzi
diagnostycznych, w tym kwestie rozwojowe i dowody naukowe trafności
diagnostycznej narzędzi.
NAN BERNSTEIN RATNER (University of Maryland, USA), Phonological and
fluency characteristics of children with SLI
This session will review what is known about related conversational abilities
in children with SLI, specifically their phonological abilities, and fluency
characteristics of their expressive language. Using data from Rescorla’s
original cohort of late-talking children, as well as language-delayed children
31
followed by Peter Jusczyk and colleagues, we will describe phonological
inventory limitations in language-impaired children, and possible profiles of
lexical selection and avoidance based on phonological limitations. We will
also explore clinical ramifications of these findings, including guidelines for
selecting an initial target vocabulary for unintelligible late-talking children. As
late-talking children and children with SLI master more complex grammar, we
are increasingly aware that their speech fluency may be noticeably impaired.
In fact, some children with SLI have sufficient numbers of disfluencies in
complex language formulation tasks that they may be mis-diagnosed as
children who stutter. The emerging literature on this issue will be summarized,
and guidelines for differential diagnosis of stuttering and language formulationinduced disfluency will be provided. Treatment ramifications will be offered.
NAN BERNSTEIN RATNER (University of Maryland, Stany Zjednoczone),
Charakterystyka cech fonologicznych i cech płynności mowy u dzieci
z SLI
Podczas sesji przedstawiony zostanie aktualny stan wiedzy na temat
powiązanych umiejętności konwersacyjnych dzieci z SLI, w szczególności
dotyczący ich umiejętności fonologicznych i cech płynności mowy czynnej.
Przy użyciu danych pochodzących z badań Rescorli nad dziećmi późno
mówiącymi, jak również badań Petera Jusczyka i jego współpracowników,
opisane zostaną ograniczenia w inwentarzu fonemów występujące u dzieci
z zaburzeniem językowym oraz możliwe profile selekcji leksykalnej i wzorce
unikania jednostek leksykalnych wynikające z tych ograniczeń fonologicznych.
Będziemy również eksplorować konsekwencje kliniczne tych wyników, w tym
wskazówki dotyczące doboru słownictwa docelowego dla dzieci późno
mówiących o niezrozumiałej mowie. Jesteśmy świadomi tego, iż dzieci późno
mówiące i dzieci z SLI, w miarę opanowywania bardziej złożonej gramatyki,
mogą wykazywać zaburzenia płynności mowy. W przypadku niektórych
dzieci z SLI znaczna liczba zakłóceń płynności mowy w bardziej złożonych
zadaniach tworzenia wypowiedzi może prowadzić do błędnej diagnozy
jąkania. Omówię nową literaturę poświęconą temu zagadnieniu, a także
sformułuję wskazówki co do diagnozy różnicowej jąkania i braku płynności
związanej z problemami językowymi. Zaproponuję także możliwe rozwiązania
terapeutyczne.
PHILIP DALE (University of New Mexico, USA), What twin studies can tell
us about why preschool language abilities predict later reading
Longitudinal research, when conducted within a genetically sensitive design
(the twin study), can provide deep illumination of the grounding of literacy
development in early speech and language development along with nonverbal
32
development. This information in turn can inform the design of assessments
for the prevention and/or identification of literacy problems, and the choice
of targets for intervention. In this talk I will draw primarily on evidence from
the Twins Early Development Study (TEDS), a large, UK population-based
study of language, cognitive, and academic development, supplemented
by selected other evidence, to (a) identify the most important predictors
from oral language development to literacy, (b) trace specific connections
between aspects of language development to specific aspects of literacy, and
(c) determine the balance of genetic and environmental factors responsible
for both continuity and change in those connections. There will also be
some consideration of the extent to which these issues are dependent on
the structure of the particular oral language, the orthography of the written
language, and the organization of early literacy education in the society.
PHILIP DALE (University of New Mexico, Stany Zjednoczone), Co badania
nad bliźniętami mogą nam powiedzieć o związku między kompetencjami
językowymi dzieci przedszkolnych a ich późniejszą umiejętnością
czytania
Badania podłużne, kiedy są prowadzone metodą czułą na czynniki
genetyczne (taką jak badania nad bliźniętami), mogą wyjaśnić związek
rozwoju umiejętności czytania i pisania z wczesnymi stadiami rozwoju
językowego i niewerbalnego. Ta informacja z kolei może dostarczyć danych
przydatnych do diagnozy będącej podstawą zapobiegania trudnościom
w nabywaniu umiejętności czytania i pisania oraz przy wyborze celów
interwencji w tym zakresie. W prezentacji przedstawię wyniki badania nad
wczesnym rozwojem bliźniąt – Twins Early Development Study (TEDS),
przeprowadzonego w Wielkiej Brytanii na dużej, reprezentatywnej dla
populacji, grupie bliźniąt, które dotyczyło rozwoju językowego, poznawczego
i szkolnego, dodatkowo wzbogaconego o inne dane. Postaram się (a)
zidentyfikować najważniejsze predyktory od rozwoju języka mówionego
do umiejętności czytania i pisania, (b) prześledzić specyficzne powiązania
pomiędzy aspektami rozwoju językowego i konkretnymi aspektami
rozwoju umiejętności czytania i pisania oraz (c) określić udział czynników
genetycznych i środowiskowych odpowiedzialnych za ciągłość i zmianę
w obrębie tych powiązań. Pojawią się również rozważania na temat związku
tych kwestii ze strukturą konkretnego języka mówionego, ortografią języka
pisanego oraz przyjętą w danym społeczeństwie organizacją kształcenia
w zakresie wczesnych umiejętności czytania i pisania.
33
SHULA CHIAT & PENNY J. ROY (City University, London, UK), The impact of
socioeconomic disadvantage on young children’s language
It is widely accepted that SLI affects about 7% of children, but this is not
evenly spread: children from low socioeconomic backgrounds are at higher
risk of SLI, while in more advantaged groups, the proportion of children
with SLI is much lower. It is also known that assessments of receptive and
expressive language that are used to diagnose SLI depend on a range
of knowledge and experience, so if children from low SES backgrounds
perform poorly on these assessments, this could be due to limited experience
rather than language disorder. Recently, it has been suggested that tests
of basic language processing are less dependent on experience and
may help to distinguish language disorder from poor performance due to
social disadvantage. In this paper, we will report two studies investigating
performance of children from different socioeconomic groups on standard
tests of receptive and expressive language and tests of basic language
processing. The first study involved preschool children who were referred to
clinical services with concerns about their language. The second involved
a large community sample of children attending preschool provisions in a very
low SES area. We will present the findings of these studies, and discuss the
implications for differentiating language disorder from language disadvantage
and for appropriate targeting of intervention.
SHULA CHIAT i PENNY J. ROY (City University, London, Wielka Brytania),
Wpływ niekorzystnych warunków społeczno-ekonomicznych na rozwój
językowy dzieci
Powszechnie przyjmuje się, że SLI dotyka ok. 7% dzieci, ale zaburzenie to nie
jest równomiernie rozprzestrzenione w społeczeństwie: dzieci pochodzące ze
środowisk o niskim statusie społeczno-ekonomicznym są bardziej narażone
na SLI, podczas gdy w grupach bardziej uprzywilejowanych proporcja dzieci
z SLI jest znacznie niższa. Wiadomo również, że sposoby oceny mowy
biernej i czynnej używane do diagnozy SLI zależą od wiedzy i doświadczenia
dziecka, a więc jeśli dzieci ze środowisk o niskim statusie społecznoekonomicznym osiągają niższe wyniki, może to być nieraz spowodowane
ubóstwem ich doświadczeń, a nie zaburzeniem językowym. W ostatnim
czasie pojawiła się sugestia, że testy podstawowego przetwarzania
językowego są mniej zależne od doświadczenia i mogą przyczynić się do
odróżnienia zaburzenia językowego od ubóstwa językowego spowodowanego
niekorzystnymi warunkami społeczno-ekonomicznymi. W wykładzie
przedstawione zostaną dwa badania standardowymi testami recepcji
i ekspresji językowej dotyczące dzieci z grup o zróżnicowanym statusie
społeczno-ekonomicznym. W pierwszym badaniu wzięły udział dzieci w wieku
34
przedszkolnym, które zostały skierowane do poradni ze względu na obawy
otoczenia o ich umiejętności językowe. Drugie badanie przeprowadzono
na dużej próbie populacyjnej dzieci uczęszczających do przedszkoli
w rejonie zamieszkałym przez ludność o bardzo niskim statusie społecznoekonomicznym. Przedstawimy wyniki tych badań i omówimy płynące z nich
wnioski dla odróżniania między zaburzeniem językowym a ubóstwem
językowym spowodowanym niekorzystnymi warunkami rozwoju, a także dla
odpowiednio ukierunkowanej interwencji.
LAURENT DANON-BOILEAU (Université Paris Descartes, France), How can we
help a child acquire his/her mother tongue?
The reasons why a child cannot speak are varied. Yet careful observation
of the child’s attitude and behaviour in natural interaction can provide
hypotheses concerning the entanglement of cognitive and affective reasons
that bar his/her way towards speech and communication. But one cannot
teach a child his or her mother tongue. One can only put the child in
a situation in which language can be acquired. To obtain this result one has to
try and figure what the child experiences when he/she does not understand
others and is not understood. One also has to appreciate the impact of
language impairment on the whole of the child’s psychic life. At last, one must
have a clear idea of what can foster the child’s pleasure to speak and express
himself/herself.
LAURENT DANON-BOILEAU (Université Paris Descartes, Francja), Jak można
pomóc dziecku w przyswojeniu języka ojczystego?
Różne mogą być powody, dla których dziecko nie mówi. Uważna obserwacja
zachowania i nastawienia dziecka w naturalnej interakcji może dostarczyć
hipotez dotyczących powiązań pomiędzy poznawczymi i afektywnymi
przyczynami utrudniającymi rozwój mowy i komunikacji. Nie da się jednak
nauczyć dziecka jego ojczystego języka. Można jedynie stworzyć sytuację,
w której ono go przyswoi. W tym celu należy rozpatrzeć, co przeżywa
dziecko, kiedy nie rozumie innych i kiedy samo nie jest rozumiane. Należy
również wziąć pod uwagę wpływ zaburzenia językowego na całokształt
życia psychicznego dziecka. W końcu, trzeba wiedzieć, co może wzmagać
przyjemność dziecka podczas mówienia i sprzyjać chęci komunikacji.
35
Niedziela, 8 lipca 2012
JANICE GREENBERG (Hanen Centre, Toronto, Canada), Hanen Programs:
Involving educators in young children’s language development
(workshop)
Speech, language and communication difficulties can have a profound and
lasting effect on children’s lives. Young children with speech and language
impairments are at risk for continued communication problems, as well as
associated cognitive, academic, behavioral, social and psychiatric difficulties.
Moreover, the residual effects of speech and language disorders may be
life-long with the impact of the frustration, anxiety, peer rejection and lack of
confidence associated with communication challenges escalating over time
and leading to significant difficulties into adulthood.
Research shows that we can boost young children’s language development
and increase the likelihood of future academic success by focusing on the
interactions that occur between children and the important adults in their
lives: their parents and educators. In fact, empirical studies have shown
positive short- and long-term outcomes from children’s participation in high
quality early education settings, in which children experience responsive and
cognitively stimulating interaction with adults.
The Hanen Centre supports and trains parents and educators in their efforts
to help young children develop the best possible language, social and literacy
skills. Based on a social interactionist model of language development, The
Hanen Centre’s evidence based programs and resources reflect a childcentered approach that can be implemented within everyday activities
and conversations in home and preschool settings. Hanen Programs draw
extensively on what is known about how adults learn best, recognizing that
the learner, rather than the trainer, has the most important role in the learning
process.
This presentation will primarily focus on the important role early childhood
educators/teachers can play in the facilitation of language development of
all preschool-aged children, including those who are at risk for language
delays, those who have language disorders, those who are second language
learners and those who are typically developing. Videotapes will illustrate how
educators are taught to adopt a child-centred approach to interactions with
the child by following the child’s lead, encouraging extended interactions and
providing language that is fine-tuned to the child’s developmental stage.
36
Upon completion of the morning sessions, participants will be able to:
1. explain the rationale for involving parents and educators as language
facilitators;
2. describe specific strategies taught in Hanen Programs to facilitate
language development in early childhood settings during daily activities.
Upon completion of the afternoon session, participants will be able to:
1. list and explain the principles of adult learning that underlie quality learning
experiences for educators;
2. describe a model of collaborative consultation that supports educators to
change their interactive behavior with children;
3. explain why videotaping and feedback experiences play such an important
role in supporting behavior change in educators.
JANICE GREENBERG (Hanen Centre, Toronto, Kanada), Programy
Hanenowskie – udział opiekunów i wychowawców we wspieraniu
rozwoju językowego małych dzieci (warsztaty)
Trudności językowe i komunikacyjne dziecka mogą mieć trwały negatywny
wpływ na całe jego życie. Małe dzieci z zaburzeniami językowymi są narażone
na długotrwałe problemy w komunikowaniu się, co pociąga za sobą trudności
w funkcjonowaniu poznawczym, behawioralnym i społecznym, a także odbija
się niekorzystnie na ich edukacji i zdrowiu psychicznym. Efekty zaburzeń
językowych wynikające z narastających problemów komunikacyjnych mogą
utrzymywać się przez całe życie pod postacią frustracji, reakcji, stanów
lękowych i braku pewności siebie, co z kolei może prowadzić do znacznych
trudności w dorosłym życiu.
Badania naukowe wykazały, że rozwój językowy dziecka można pobudzać,
a tym samym zwiększać szanse dziecka na osiągnięcia edukacyjne
w przyszłości, poprzez podnoszenie jakości interakcji zachodzących
pomiędzy nim a osobami znaczącymi w jego życiu: rodzicami i opiekunami/
nauczycielami. Badania empiryczne wykazały pozytywne efekty
przebywania dzieci w charakteryzującym się wysoką jakością środowisku
wczesnoedukacyjnym, w którym dzieci uczestniczą w responsywnych
i stymulujących poznawczo interakcjach z osobami dorosłymi.
Hanen Centre wspiera i szkoli rodziców oraz nauczycieli/opiekunów, ucząc
ich, jak pomagać dzieciom w optymalnym przyswojeniu języka, w rozwoju
umiejętności społecznych oraz w nabywaniu umiejętności czytania i pisania.
Bazując na społeczno-interakcjonistycznym modelu rozwoju mowy, naukowo
udokumentowane programy i materiały Hanenowskie prezentują podejście
zorientowane na dziecko, które może być stosowane w codziennych
37
czynnościach i rozmowach, tak w domu, jak i w środowisku instytucjonalnym
(żłobku, przedszkolu). Programy Hanenowskie wykorzystują przy tym wiedzę
o efektywnym nauczaniu osób dorosłych, w tym założenie, że to osoba
ucząca się, a nie osoba prowadząca szkolenie, odgrywa najważniejszą rolę
w procesie uczenia się.
Wykład będzie dotyczył przede wszystkim roli, jaką opiekunowie
i wychowawcy i mogą odegrać we wspieraniu rozwoju językowego małych
dzieci, którymi się opiekują, a wśród nich w szczególności tych, które cierpią
na zaburzenia językowe, bądź są zagrożone opóźnieniem rozwoju mowy,
oraz dzieci, które w środowisku przedszkolnym posługują się językiem innym
niż ojczysty. W nagraniach video zostanie zaprezentowany sposób szkolenia
nauczycieli, by w codziennych interakcjach realizowali podejście zorientowane
na dziecko poprzez stosowanie zasad podążania za dzieckiem, zachęcania
go do dłuższych naprzemiennych interakcji i poprzez dostosowywanie swoich
wypowiedzi do aktualnego etapu rozwoju językowego dziecka.
Podczas sesji porannej uczestnicy będą mogli poznać:
1. podstawy teoretyczne włączania rodziców i nauczycieli w proces
wspierania i ułatwiania rozwoju językowego dzieci;
2. przekazywane w programach Hanenowskich konkretne strategie
stymulowania rozwoju językowego małych dzieci w ramach codziennych
czynności;
Podczas sesji popołudniowej uczestnicy poznają:
1. zasady uczenia się u dorosłych leżące u podstaw efektywnego szkolenia
nauczycieli,
2. model konsultacji grupowych zmierzających do zmiany zachowania
nauczycieli w interakcji z dziećmi,
3. istotną rolę stosowania nagrań video i udzielania informacji zwrotnej we
wpływaniu na zmianę zachowań nauczycieli w interakcjach z dzieckiem.
38
Streszczenia plakatów
6 lipca
17:00 – 18:00
Plakat 1 A
MONIKA BIAŁA1
1
Psychological and Pedagogical Counseling Centre No. 7, Warsaw, Poland
Several years’ psychological care over a boy with SLI in a psychological
and pedagogical counseling center. The proposal of a psychological
care model
In Poland, the first psychological institutions where a child and the family are
directed to and where they can report different kinds of problems, including
speech impairment, are usually psychological and pedagogical counseling
centers. Considering quite a large number of SLI cases, also in Poland, it is
important to create psychological care methods which could be used by the
‘family psychologist’.
The poster presents the experience of psychological care over a schoolboy
with SLI who has been in the care of a clinical psychologist in a psychological
and pedagogical counseling center since 2008. The first and a very important
step to ensure proper help for the boy and his parents was to diagnose the
child’s problems with the co-operation of a neuropsychologist. Next, longterm psychological action directed at the boy, his parents and school was
undertaken. The intervention methods included:
•
weekly therapeutic sessions with the boy and his parents,
•
explaining to the teachers the characteristics of the child’s problems,
•
co-operation with pedagogues leading the therapy of school problems,
•
lectures on SLI for teachers, psychologists and pedagogues.
Expanding the ‘therapeutic area’ over all of the child’s environment made
creation of the holding environment in his family and school possible.
39
Plakat 1 B
MONIKA BIAŁA1
1
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna nr 7, Warszawa, Polska
Kilkuletnia opieka psychologiczna nad chłopcem z SLI w poradni
psychologiczno-pedagogicznej. Propozycja modelu pomocy
psychologicznej
W Polsce pierwszymi placówkami psychologicznymi, do których kieruje
się dziecko i jego rodzina, relacjonując różnego rodzaju problemy, w tym
trudności w używaniu języka, są zazwyczaj poradnie psychologiczno-pedagogiczne. Z uwagi na duże rozpowszechnienie występowania SLI
również w Polsce istotne jest wypracowanie metod pomocy psychologicznej
dla dzieci z tym zaburzeniem do zastosowania przez „psychologa pierwszego
kontaktu”. Plakat prezentuje doświadczenia pomocy psychologicznej
prowadzonej od 2008 roku wobec ucznia z SLI zastosowanego przez
psychologa klinicznego poradni psychologiczno-pedagogicznej. Pierwszym
i niezwykle istotnym krokiem do uzyskania właściwej pomocy dziecku i jego
rodzicom była diagnoza problemów dziecka, powstała we współpracy
z neuropsychologiem. Następnie podjęto oddziaływania długoterminowe
ukierunkowane na dziecko i jego rodzinę oraz szkołę. Wśród metod pomocy
znalazły się:
•
cotygodniowe spotkania terapeutyczne z dzieckiem i jego rodzicami,
•
wyjaśnienie nauczycielom specyfiki problemów dziecka,
•
współpraca z pedagogami prowadzącymi terapię trudności szkolnych,
•
wykłady dla nauczycieli oraz dla psychologów i pedagogów na temat SLI.
Rozszerzenie „przestrzeni terapeutycznej” na całe otoczenie dziecka
umożliwiło zbudowanie podtrzymującego otoczenia zarówno w jego
środowisku rodzinnym, jak i edukacyjnym.
Plakat 2 A
LUCYNA RUPACZ1, LIDIA CISOWSKA2
1
Speech therapy and pedagogic therapy clinic LOGOP, Bydgoszcz, Poland
2
Speech therapy clinic LogoLid, Bydgoszcz, Poland
Is it SLI? – Difficulties in the differential diagnosis of disorders in
children at risk (delayed development of speech)
This paper compares two cases of children aged 4.5 with delayed speech
development of unknown etiology. The boys in the study regularly attended
speech therapy, speech eurhythmics and activities of sensory integration
for 2 years. Therapeutic work has brought visible, very positive results. The
40
same in both boys – in the area of motor efficiency and articulation, feeling
of one’s body schema, understanding single words and simple grammatical
structures of speech and expression in the phonetic and lexical context. They
exhibit significant differences in the areas of understanding of syntax, speech
expression level of sentence structure and grammatical forms. Reduced
efficiency in these areas significantly impairs the pragmatic ability in one of the
boys, and this leads to communication problems in the preschool group. He
has had early stuttering, disordered emotional processes (lack of emotional
control, excessive focus on himself, exaggerating the failures), and behavioral
disorders. His parents want to finish the treatment because their son “already
forms short sentences”.
Plakat 2 B
LUCYNA RUPACZ1, LIDIA CISOWSKA2
1
Gabinet terapii logopedycznej i pedagogicznej LOGOP, Bydgoszcz, Polska
2
Gabinet logopedyczny LogoLid, Bydgoszcz, Polska
Czy to SLI? – Trudności diagnozy różnicowej zaburzeń u dzieci z grupy
ryzyka (opóźniony rozwój mowy)
W pracy dokonuję porównania dwóch przypadków dzieci 4,5 letnich
z opóźnionym rozwojem mowy o nieznanej etiologii. Badani chłopcy
uczęszczali regularnie przez 2 lata na terapię logopedyczną, logorytmikę
i zajęcia z integracji sensorycznej. Praca terapeutyczna przyniosła widoczne,
bardzo pozytywne efekty. Jednakowe u obojga w zakresie sprawności
motorycznej i artykulacyjnej, czucia schematu własnego ciała, rozumienia
pojedynczych słów i prostych struktur gramatycznych oraz ekspresji
mowy w zakresie fonetycznym i leksykalnym. Znaczące różnice wykazują
w obszarach rozumienia struktur składniowych, ekspresji mowy na poziomie
struktur zdaniowych i stosowania form fleksyjnych. Obniżona sprawność
w wymienionych obszarach znacznie upośledza zdolności pragmatyczne
jednego z chłopców, a za tym idą problemy komunikacyjne w grupie
przedszkolnej. Zaczęła pojawiać się niepłynność mowy, zaburzenia procesów
emocjonalnych (brak kontroli emocji, nadmierne skupianie się na sobie,
wyolbrzymianie niepowodzeń) oraz zaburzenia zachowania. Rodzice chcą
zakończyć terapię ponieważ syn „mówi już przecież krótkimi zdaniami”.
41
Plakat 3 A
AGNIESZKA MARYNIAK1, ANNA SĘDEK1
1
The Children’s Memorial Health Institute, Poland
Why is SLI often diagnosed as Asperger syndrome?
Although the criteria for Asperger syndrome (AS) contain a point excluding the
diagnosis when the patient has „clinically significant general delay in spoken
or receptive language” (ICD–10), the clinical practice shows that in Poland
relatively often children with SLI are treated as patients with AS. For example,
among 74 patients in whom neuropsychological examination indicated SLI,
33 were already diagnosed with AS, and 18 were in the course of diagnosis in
this direction.
Difficulties in the differential diagnosis are due to:
•
co-occurrence of symptoms: verbal communication deficits in patients
with AS, difficulties in social functioning and tendency to develop peculiar
interests in children with SLI;
•
the presence of numerous questions about the language functioning in
questionnaires supporting the diagnosis of AS (CAST, ASDI, ASAS);
•
propagation of knowledge of AS among professionals and parents, and
lack of information about SLI;
•
inclusion of AS and omission of SLI in educational and social legislation.
Wrong diagnosis deprives children of proper therapy, leads to mistaken
perception of their behavior, and to formation of “identity of Asperger
syndrome” in the patient, which can result in escalation of difficulties in social
relations.
Plakat 3 B
AGNIESZKA MARYNIAK1, ANNA SĘDEK1
1
Instytut „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka”, Polska
Dlaczego u dzieci z SLI często jest rozpoznawany zespół Aspergera?
Choć kryteria zespołu Aspergera (wg. ICD–10) zawierają punkt wykluczający
to rozpoznanie gdy u pacjenta występuje „klinicznie istotne zaburzenia
w zakresie języka mówionego i rozumienia języka”, to praktyka kliniczna
pokazuje, że w Polsce stosunkowo często dzieci z SLI traktowane są jako
pacjenci z zespołem Aspergera. Przykładowo, wśród 74 pacjentów Pracowni
Neuropsychologii Rozwojowej, u których w ocenie neuropsychologicznej
objawy wskazywały na SLI, 33 miało postawioną wcześniej diagnozę zespołu
Aspergera, a 18 kolejnych było obserwowanych w tym kierunku.
42
Podstawowymi przyczynami trudności w różnicowaniu są;
•
współwystępowanie objawów: deficyty komunikacji językowej u pacjentów
z zespołem Aspergera, trudności w funkcjonowaniu społecznym
i tendencja do rozwijania specyficznych zainteresowań u dzieci z SLI;
•
nasycenie skal i kwestionariuszy pomocniczych w rozpoznawaniu zespołu
Aspergera (CAST, ASDI, ASAS) pytaniami dotyczącymi funkcjonowania
językowego;
•
upowszechnienie wiedzy na temat całościowych zaburzeń rozwoju, w tym
zespołu Aspergera, wśród specjalistów i rodziców, a brak informacji na
temat specyficznego zaburzenia językowego;
•
uwzględnianie zespołu Aspergera i pomijanie SLI w ustawodawstwie
oświatowym i socjalnym.
Błędna diagnoza uniemożliwia objęcie dziecka właściwą terapia, prowadzi do
specyficznego spostrzegania jego funkcjonowania przez otoczenie rodzinne
i szkolne, a także do kształtowania się u samego pacjenta „tożsamości
zespołu Aspergera”, co może skutkować narastaniem trudności w relacjach
społecznych.
Plakat 4 A
MAGDALENA KACZOROWSKA1, DOROTA DOMAŃSKA-PAKIEŁA1, AGNIESZKA
MARYNIAK2, ANNA SĘDEK2
Department of Neurology and Epileptology, The Children’s Memorial Health Institute,
Poland
1
Developmental Neuropsychology Laboratory, The Children’s Memorial Health Institute,
Poland
2
SLI from the child neurologist perspective
Children with language disability are a significant population visiting child
neurologists. They represent patients with several neurological entities,
among which SLI diagnosed by psychologists is not widely recognized by
neuropaediatricians. Our goal was to examine the group of children diagnosed
with SLI in order to 1. look for pediatric or neurologic signs and symptoms
shared by SLI children; 2. search for neurological diseases responsible for
poor language skills; 3. have the data enabling us to prepare tips on possible
intervention; 4. get familiar with the condition.
The children were recruited from the Laboratory of Developmental
Neuropsychology. We have examined 11 children (8 boys, 3 girls). What
we examined were: detailed medical history including prenatal, basic
anthropometrics, co-morbidities, general pediatric and neurologic physical
examination, awake and/or sleep EEG.
43
We found nothing in the medical history indicating common factor triggering
language disability. One boy had macrocephalia, one focal signs on
neurological examination. One girl had focal changes on EEG, two boys
generalized paroxysmal changes. These boys are waiting for neuroimaging
examination.
It seems that medical counseling in SLI patients should focus on excluding
neurological causes and reinforcing the good patients’ sides.
Plakat 4 B
MAGDALENA KACZOROWSKA1, DOROTA DOMAŃSKA-PAKIEŁA1, AGNIESZKA
MARYNIAK2, ANNA SĘDEK2
1
Klinika Neurologii Centrum Zdrowia Dziecka, Polska
2
Pracownia Neuropsychologii Rozwojowej Centrum Zdrowia Dziecka, Polska
SLI z perspektywy neurologa dziecięcego
Dzieci z zaburzeniami językowymi stanowią istotną populację wśród
pacjentów zgłaszających się do gabinetu neurologa dziecięcego. W tej
grupie zagadnienie SLI, jednostki rozpoznawanej przez psychologów, jest
jeszcze mało znanym problemem. Celem naszej pracy było zbadanie grupy
dzieci z rozpoznanymi już SLI w celu: 1. zidentyfikowania pediatrycznych
i neurologicznych objawów podmiotowych i przedmiotowych, które są
typowe dla pacjentów z SLI; 2. zdiagnozowania potencjalnych chorób
neurologicznych leżących u podłoża zaburzeń językowych; 3. zgromadzenia
danych pozwalających ustalić pewne wytyczne dalszego postępowania
z dziećmi; 4. zdobcia praktycznej wiedzy na temat pacjentów z SLI i ich
problemów.
Dzieci, które wzięły udział w badaniu, były rekrutowane z bazy Pracowni
Neuropsychologii Rozwojowej funkcjonującej w naszym szpitalu.
Przebadałyśmy 11 dzieci (8 chłopców, 3 dziewczynki). Analizie zostały
poddane: szczegółowy wywiad włącznie z okresem prenatalnym, podstawowe
dane antropometryczne, współtowarzyszące schorzenia, wynik badania
ogólno pediatrycznego oraz neurologicznego, zapis EEG czuwania i/lub snu.
W toku analizy nie zidentyfikowałyśmy wspólnych dla pacjentów czynników
wywołujących zaburzenia językowe. U jednego z chłopców stwierdziłyśmy
wielkogłowie, u jednego objawy ogniskowe w badaniu przedmiotowym.
U jednej z dziewczynek uwidoczniono zmiany zlokalizowane w badaniu EEG,
a zmiany napadowe uogólnione u dwóch z chłopców. Obaj oczekują na
badania neuroobrazowe.
Wydaje się, że porada udzielona przez lekarza w przypadku pacjenta
z rozpoznaniem SLI powinna koncentrować się na wykluczeniu
44
neurologicznych chorób mogących mieć związek z rozwojem zaburzeń
językowych, oraz na podkreślaniu mocnych stron dziecka.
Plakat 5 A
JANINA JOLANTA SAZON-BRYKAJŁO1
1
Primary school No. 4, Cracow, Poland
Therapy of childhood difficulties in using the language code
The poster will present methods of therapy of Specific Language Impairment
(SLI) – which arose from therapeutic practice. They are addressed to children
at early school age. They concern the type of linguistic communication which
occurs at school during working with texts and talking about what is not
directly available.
In these circumstances, when the verbal information is devoid of natural
situational and pragmatic context, the sense is recognized solely on the basis
of the linguistic code, that is the meanings of words, grammatical structures
of words and sentences, and the information structure within the sentence.
Children with SLI have severe difficulties with that.
The proposed methods of treatment concern the cognitive and behavioral
level of the disorder. They consist of facilitating the acquisition of language
skills and the subconscious or conscious knowledge of the language in
the absence of socio-pragmatic context. The methods are based on the
suggestions of children’s intelligence development classics: J. Piaget,
J.S. Bruner and L. Wygotski.
The methods include: identifying a sentence as a complete utterance,
recognizing the rules of syntax, using syntax in order to paraphrase
sentences, recognizing the relation between the grammatical structure and
prosody in a sentence, identifying parts of speech, transforming the word
because of its variable function in speech, attempts to identify and formulate
the rules of spelling and the hierarchy of information within a sentence.
Plakat 5 B
JANINA JOLANTA SAZON-BRYKAJŁO1
1
Szkoła podstawowa nr 4, Kraków, Polska
Terapia trudności dzieci w stosowaniu kodu językowego
Plakat przedstawi metody terapii specyficznych trudności językowych,
wypracowane w praktyce terapeutycznej. Są one skierowane do dzieci
w młodszym wieku szkolnym. Dotyczą tego rodzaju komunikacji językowej,
która pojawia się w szkole w związku z pracą z tekstami pisanymi
i rozmowami o tym, co nie jest dostępne bezpośrednio, ma to miejsce
45
w trakcie realizacji tematów lekcyjnych. W tych okolicznościach, gdy
informacje werbalne pozbawione są naturalnego kontekstu sytuacyjnopragmatycznego, sens wypowiedzi rozpoznawany jest wyłącznie w oparciu
o kod mowy, czyli odczytywanie znaczeń słów, konstrukcje gramatyczne słów
i zdań oraz hierarchizację informacji w obrębie zdania. Dzieci z SLI mają
z tym duże trudności.
Proponowane metody terapii dotyczą poziomu poznawczego
i behawioralnego zaburzenia. Polegają na organizowaniu zdobywania
umiejętności językowych oraz podświadomej lub uświadamianej wiedzy
o języku w warunkach braku kontekstu społeczno-pragmatycznego. Sposób
ten oparty jest na propozycjach dydaktycznych klasyków rozwoju inteligencji
dziecięcej: J. Piageta, J.S. Brunera i L. Wygotskiego.
Metody dotyczą: wyodrębniania zdania jako zamkniętej wypowiedzi,
rozpoznawania reguł składni, manipulowania składnią w celu przekształcania
zdań, rozpoznawania związku struktury gramatycznej zdania z jego prozodią,
rozpoznawania części mowy, przekształcanie słowa ze względu na jego
zmienną funkcję w mowie, próby rozpoznawania i formułowania reguł
ortograficznych oraz hierarchizacji informacji w obrębie zdania.
Plakat 6 A
BARBARA ARSKA-KARYŁOWSKA1, YORAM BAR-TAL2
1
Univeristy of Social Sciences and Humanities, Warsaw, Poland
2
Tel Aviv University, Tel Aviv, Israel
Selective Mutism – a new conceptualization and treatment approach
Selective Mutism (SM) is a disorder which causes children to avoid talking
to people except close family members. The disorder is viewed as a form of
social phobia. However, this leaves the following phenomena unexplained:
•
It does not decrease as a result of desensitization;
•
Many SM children can communicate non-verbally;
•
Some SM children are able to perform without fear on stage in front of an
audience if the performance does not require talking;
•
Adults who had been SM as children remember that they did not talk for
fear of saying the wrong thing.
In our opinion the anxiety does not constitute a cause of SM, but occurs
as a result of very high need for precision in interpersonal communication
coupled with the conviction that achieving such precision is impossible. This
understanding of SM affects therapeutic goals as follows: Goal 1: lower the
importance of precision. Goal 2: convince the patient that he/she is able to
achieve precision sufficient to communicate successfully with others. We
46
achieve the above goals using an integration of behavior, cognitive and play
therapy, which increases patients’ belief in their ability to achieve sufficient
precision and decreases perception of importance of precision.
Plakat 6 B
BARBARA ARSKA-KARYŁOWSKA1, YORAM BAR-TAL2
1
Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Warszawa, Polska
2
Tel Aviv University, Tel Aviv, Israel
Mutyzm selektywny – alternatywna konceptualizacja i wynikające z niej
podejście terapeutyczne
Mutyzm selektywny (SM) jest zaburzeniem, które powoduje, że dziecko mówi
jedynie do kilku wybranych osób najczęściej członków najbliższej rodziny.
Zaburzenie to jest obecnie zaliczane do zaburzeń lękowych, a niektórzy
specjaliści uważają nawet, ze jest to forma Fobii Społecznej a nie odrębne
zaburzenie. Takie widzenie SM nie wyjaśnia jednak następujących faktów:
•
SM nie zmniejsza się pod wpływem systematycznej desenytyzacji;
•
Wiele dzieci z SM, choć nie porozumiewają się werbalnie, porozumiewa
się niewerbalnie (np. pisząc);
•
Jeśli występowanie na scenie nie wymaga mówienia, to niektóre dzieci
z SM występują bez oznak niepokoju;
•
Dorośli, którzy w dzieciństwie cierpieli na SM pamiętają, że nie odzywały
się z obawy, że nie wypowiedzą się prawidłowo.
Naszym zdaniem niepokój nie stanowi przyczyny nie mówienia, niepokój
rośnie natomiast na skutek bardzo silnej potrzeby precyzji połączonej
z subiektywnym poczuciem, że osiągnięcie tego poziomu precyzji
w komunikacji werbalnej jest niemożliwe. Nasze rozumienie mechanizmu,
który leży u podłoża SM, ma wpływ na cele terapeutyczne. Cel 1: obniżenie
znaczenia precyzji; Cel 2: przekonanie pacjenta, że jest on w stanie osiągnąć
dostateczną precyzję dla zadowalającej komunikacji werbalnej z innymi.
Dla osiągnięcia powyższych celów używamy integracji terapii poznawczej,
behawioralnej i zabawowej, osiągając zmniejszenie subiektywnej potrzeby
precyzyjnego wypowiadania się i zwiększanie poczucia, że pacjent jest
w stanie osiągnąć wystarczającą precyzję.
47
Plakat 7 A
MARLENA KUROWSKA1
1
Department of Speech Pathology and Voice Emission, University of Warsaw, Poland
A case study of a patient with underdeveloped speech of cortical origin
The research is a case study of a boy whose difficulties in natural language
and speech acquisition were recorded at the stage of word formation. The
study was longitudal and lasted from 1998 to 2010. The first tests were
conducted at the age of 7 and consisted of two elements. The first part was
the specialist examination – medical: phoniatric audiological, neurological
– EEG, CT, genetic and psychological testing. The second part included
own study – experimental – speech-therapy whose aim was to determine
the degree of assimilation of linguistic structures (image description, picture
stories narration, comprehending and speaking words such as nouns, verbs
and adjectives) and checking the anatomic-functional conditions for language
and speech development (the construction and efficiency of the articulatory
apparatus, functioning of phonemic hearing, articulatory kinesthesia). On the
basis of the results obtained from the research it can be concluded that the
boy had a remarkable difficulty in building even one- or two-syllable words.
The reason for that was a small number of formed and retained tonal and
articulatory sound patterns. The only anatomical-functional factor disturbing
the normal development of the boy`s speech was the change in the temporoparietal-occipital regions revealed in the left hemisphere of the brain. The
disorder diagnosis was formulated – underdeveloped speech of cortical
origin of mixed type (aphasia, early childhood aphasia). In 2010 – at the age
of 19 – comparative research was conducted: the study of the anatomical
structure and function of the brain (CT, fMRI) neuropsychological testing and
own speech-therapy tests. The studies led to establishing the current level of
functioning of the patient’s language and the brain structures responsible for
this process. An atypical, right-hemisphere pattern of dominance for language
functions was noticed in the boy.
Plakat 7 B
MARLENA KUROWSKA1
1
Zakład Logopedii i Emisji Głosu, Uniwersytet Warszawski, Polska
Studium przypadku pacjenta z niedokształceniem mowy pochodzenia
korowego
Przeprowadzone badania to studium przypadku chłopca, u którego trudności
w naturalnym i spontanicznym przyswajaniu języka i mowy zanotowano już
na etapie wyrazu. Badania miały charakter podłużny i trwały od 1998 do
2010 roku. Pierwsze badania zostały przeprowadzone w siódmym roku życia
48
dziecka i składały się z dwóch części. Badania specjalistyczne – medyczne:
foniatryczne, audiologiczne, neurologiczne – EEG (elektroencefalografia),
CT (tomografia komputerowa), genetyczne i badanie psychologiczne
– stanowiły pierwszą z nich. Drugą częścią były badania własne –
eksperymentalne – logopedyczne, które były ukierunkowane na: ustalenie
stopnia przyswojenia struktur językowych (opis obrazka tematycznego,
opowiadanie historyjki obrazkowej, rozumienie i wypowiadanie wyrazów
tj. rzeczowniki, czasowniki i przymiotniki) i sprawdzenie uwarunkowań
anatomiczno-funkcjonalnych dla rozwoju języka i mowy (budowa i sprawność
aparatu artykulacyjnego, funkcjonowanie słuchu fonematycznego, kinestezji
artykulacyjnej). Na podstawie otrzymanych wyników można było stwierdzić
u chłopca znaczną trudność w budowaniu nawet jedno- i dwusylabowych
wyrazów. Przyczyną tego stanu była niewielka liczba ukształtowanych
i utrwalonych brzmieniowo i artykulacyjnie wzorców dźwiękowych. Jako
jedyny czynnik anatomiczno-funkcjonalny, zaburzający prawidłowy rozwój
mowy chłopca, można było wskazać zmiany funkcjonalne w strukturach
skroniowo-ciemieniowo-potylicznych ujawniające się w lewej półkuli mózgu.
Sformułowano diagnozę zaburzenia – niedokształcenie mowy pochodzenia
korowego o typie mieszanym (o typie afazji, afazję wczesnodziecięcą).
W roku 2010 – już u dziewiętnastolatka – zostały przeprowadzone badania
porównawcze: badania struktury anatomicznej i funkcji mózgu (CT, fMRI –
funkcjonalny rezonans magnetyczny), badania neuropsychologiczne oraz
badania własne logopedyczne. Badania te pozwoliły na ustalenie aktualnego
poziomu funkcjonowania językowego pacjenta i struktur mózgowych
odpowiedzialnych za ten proces. U chłopca zarejestrowano atypowy
prawopółkulowy wzorzec dominacji dla funkcji językowych.
Plakat 8 A
EWA HAMAN1, ZOFIA WODNIECKA2, MARTA BIAŁECKA-PIKUL2, DOROTA KIEBZAKMANDERA2, JAKUB SZEWCZYK2, ANETA MIĘKISZ1, ANNA MARZECOVA2, AGNIESZKA
OTWINOWSKA-KASZTELANIC1, NATALIA BANASIK1, JOANNA KOŁAK2, KATARZYNA
KUŚ1, MAGDALENA ŁUNIEWSKA1, PAWEŁ MANDERA2
1
University of Warsaw, Poland
2
Jagellonian University, Cracow, Poland
A new set of tools for assessing language and cognitive development in
Polish children
We present a set of measures developed within the framework of European
research network COST IS0804/Bi-SLI. The aim of the Polish team within the
network is to create and evaluate an exhaustive set of tools for assessment
of phonological, lexical, grammatical, narrative and cognitive abilities of
49
Polish children. This new set of tests and tasks based on the state-of-the-art
latest scientific achievements in psycholinguistics aim at providing speech
therapists & psychologists with reliable measures of monolingual and bilingual
language performance. Specifically, the tools are designed for distinguishing
typically developing bilingual children of Polish background from children at
risk of SLI. The tasks include: a non-word repetition task, vocabulary size and
lexical processing tasks, a sentence repetition task, and telling and re-telling
tasks. The language tasks are accompanied by a series of tools measuring
crucial cognitive functions such as executive and inhibitory control, working
memory and the theory of mind. The tools, piloted and administered to Polish
monolingual children, 4–7 years of age, proved their validity and reliability.
They are currently being administered to a population of Polish-English
bilinguals. We expect these tools to set a new standard to the assessment
and diagnosis of language development in Polish children.
Plakat 8 B
EWA HAMAN1, ZOFIA WODNIECKA2, MARTA BIAŁECKA-PIKUL2, DOROTA KIEBZAKMANDERA2, JAKUB SZEWCZYK2, ANETA MIĘKISZ1, ANNA MARZECOVA2, AGNIESZKA
OTWINOWSKA-KASZTELANIC1, NATALIA BANASIK1, JOANNA KOŁAK2, KATARZYNA
KUŚ1, MAGDALENA ŁUNIEWSKA1, PAWEŁ MANDERA2
1
Uniwersytet Warszawski, Polska
2
Uniwersytet Jagielloński, Kraków, Polska
Nowy pakiet narzędzi do oceny zdolności językowych i poznawczych
polskich dzieci
Prezentujemy pakiet narzędzi zaprojektowanych w ramach europejskiego
programu współpracy badawczej COST Action IS0804/Bi-SLI. Celem
polskiego zespołu było stworzenie i ocena skuteczności kompletnego zestawu
narzędzi mierzącego umiejętności polskojęzycznych dzieci w zakresie
fonologii, leksyki, gramatyki, narracji jak również ich zdolności poznawcze.
Nowy zestaw testów i zadań, które zostały skonstruowane z wykorzystaniem
najnowszych osiągnięć psycholingwistyki, ma dostarczyć psychologom
i logopedom rzetelnych miar oceny zdolności językowych dzieci jednoi dwujęzycznych. Zaprojektowane narzędzia mają przede wszystkim pomóc
w odróżnieniu typowo rozwijających się dzieci dwujęzycznych posługujących
się językiem polskim od dzieci z zagrożeniem SLI (specyficznym zaburzeniem
rozwoju językowego). Zestaw testów zawiera następujące zadania:
powtarzanie pseudosłów, mierzenie zasobu słownictwa i przetwarzania
leksykalnego, powtarzanie zdań, narrację i renarrację. Zadaniom językowym
towarzyszy szereg narzędzi mierzących kluczowe funkcje poznawcze,
takie jak kontrola wykonawcza i hamująca, pamięć robocza i teoria umysłu.
50
Trafność i rzetelność nowo zaprojektowanych narzędzi dowiedziona została
w badaniach pilotażowych z udziałem polskich dzieci jednojęzycznych
w wieku 4–7 lat. Obecnie zestaw testów używany jest w badaniach polsko-angielskich dzieci dwujęzycznych. Oczekujemy, że narzędzia te wyznaczą
nowy standard w ocenie i diagnozie rozwoju językowego polskich dzieci.
Plakat 9 A
EWA HAMAN1, KRZYSZTOF FRONCZYK2, MAGDALENA ŁUNIEWSKA1, ŁUKASZ BOLA1,
KATARZYNA CHYL1
1
University of Warsaw, Poland
2
University of Finance & Management in Warsaw, Poland
Picture Vocabulary Test: new tool to assess vocabulary size in Polish
preschool children
Vocabulary size is claimed to be bidirectionally linked to grammatical
competence (Dionne, Dale, Boivin & Plomin, 2003), to predict ability to learn
to read (Biemiller, 2007) and to influence school readiness (Forget-Dubois et
al., 2009). Thus there is a substantial need for effective methods of vocabulary
assessment for both scientific and educational/clinical purposes. Vocabulary
size is affected in late talkers and in specific language impairement (SLI)
(Leonard, 2006) and so it should be controlled in SLI diagnosis process.
We present a new tool: Obrazkowy Test Słownikowy – Rozumienie (OTS–R;
Picture Vocabulary Test – Comprehension), designed and standardized
to enable quick and efficient assessment of receptive vocabulary size in
Polish preschool children. In OTS–R the child is expected to answer a series
of questions on target words (nouns, verbs or adjectives) by pointing to
appropriate picture accompanied with 3 distractors. Distractors reflect
semantic, thematic or phonetic relation to the target word. The test was
standardized on a sample of 2000 children age 2;0–6;11.
IRT analysis revealed that OTS–R is insensitive to guessing since
2-parameters model fits the data better over 3-PL. The linear logistic test
model (LLTM; Fischer, 1972) was used to test the construct validity and
revealed that frequency and length of the target word explained the Rasch
model’s item difficulty parameters.
OTS–R results show moderate correlation with non-verbal intelligence tests
(Raven Matrices, r = 0.54 ; Columbia, r = 0.68 ); strong correlation with
corresponding picture naming task (r = 0.87).
It is expected that OTS–R can serve as one of the tools supporting diagnosis
of SLI in Polish.
51
Plakat 9 B
EWA HAMAN1, KRZYSZTOF FRONCZYK2, MAGDALENA ŁUNIEWSKA1, ŁUKASZ BOLA1,
KATARZYNA CHYL1
1
Uniwersytet Warszawski, Polska
2
Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania, Warszawa, Polska
Obrazkowy Test Słownikowy: nowe narzędzie do oceny zasobu
słownictwa polskich dzieci w wieku przedszkolnym
Badania wykazują, że zasób słownictwa jest dwukierunkowo powiązany
z kompetencją gramatyczną (Dionne, Dale, Boivin i Plomin, 2003), umożliwia
przewidywanie zdolności do nauki czytania (Biemiller, 2007) oraz wpływa
na osiągnięcie gotowości szkolnej (Forget-Dubois i in., 2009). Dlatego
też niezwykle potrzebne są skuteczne metody jego oceny – dla celów
naukowych, edukacyjnych i klinicznych. Zasób słownictwa jest mniejszy
u dzieci z opóźnionym rozwojem mowy oraz ze specyficznym zaburzeniem
językowym (SLI) (Leonard, 2006), powinien być więc kontrolowany w procesie
diagnozy.
Nowe narzędzie, które prezentujemy: Obrazkowy Test Słownikowy –
Rozumienie (OTS–R), zostało zaprojektowane i wystandaryzowane w taki
sposób, by umożliwiać szybką i efektywną ocenę biernego zasobu słownictwa
polskich dzieci w wieku przedszkolnym.
Podczas badania OTS–R, dzieci odpowiadają na serię pytań o słowo
kluczowe (rzeczownik, czasownik lub przymiotnik) poprzez wskazanie
odpowiedniego obrazka, prezentowanego równocześnie z 3 innymi,
pełniącymi funkcję dystraktorów. Dystraktory są powiązane ze słowem
kluczowym semantycznie, tematycznie albo fonetycznie. Test był
standaryzowany i normalizowany na próbie 2000 dzieci w wieku od 2 lat do 6
lat i 11 miesięcy.
Analiza za pomocą IRT wykazała, że OTS–R nie jest wrażliwy na zgadywanie
– model z dwoma parametrami pasuje do danych lepiej niż model z trzema
parametrami. Analiza za pomocą modelu LLTM (linear logistic test model;
Fischer, 1972) wykazała, że częstość użycia i długość słowa kluczowego
wyjaśniają parametry trudności pozycji w modelu Rascha (jeden z aspektów
trafności teoretycznej).
Wyniki OTS–R wykazują umiarkowaną korelację z wynikami niewerbalnych
testów inteligencji (Test Matryc Ravena w wersji Kolorowej, r = 0.54; Skala
Dojrzałości Umysłowej Columbia, r = 0.68) i silną korelację z wynikami
zadania nazywania obrazków (r = 0.87).
Sugerujemy, że OTS–R może służyć jako jedno z narzędzi do diagnozy SLI
w Polsce.
52
Plakat 10 A
ALINA MACIEJEWSKA1
1
Siedlce University of Natural Sciences and Humanities, Siedlce, Poland
Analogical reasoning in building derived structures
My experience in working with children and adults suffering from speech
disorders (especially the ones with literacy difficulties) shows that in some
instances morphological errors persist for quite a long time.
It was assumed that discovering grammatical rules is based on using
analogical forms (Smoczyński 1955), that children acquire language rules
according to their needs and abilities, and the erroneous forms they build may
result from either creativity or impairments (Smoczyńska 1997). The purpose
of the research was to analyze how school-children use word-formation
rules. Students of various ages were asked to play a game which consisted
in building derived word forms based on given proportions. One proportion
required the formation of a diminutive forms, whereas the other one required
the formation of masculine and feminine forms. The group studied consisted
of 1000 students of at the primary, secondary and university levels.
The analysis of morphological structure of produced word forms demonstrate
that students with learning difficulties and speech disorders stand out in all age
groups. They were quite willing to play the game, but they often ignored its rules,
did not take into account semantics and made unrestricted use of word-formation
rules. In writing they revealed orthographic and graphomotor problems, had
shown difficulties with identifying morphemes and comprehending the structure
of words. The gaps in the proportions prove that making up a form depends on
the students’ language awareness and their ability to apply rules. This way of
gathering material made it possible to identify differences in the performance of
students from various age groups and various types of schools.
Plakat 10 B
ALINA MACIEJEWSKA1
1
Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, Siedlce, Polska
Wnioskowanie przez analogię w tworzeniu wyrazów pochodnych
Moje doświadczenia w pracy z dziećmi i dorosłymi z zaburzeniami mowy
(szczególnie z trudnościami w czytaniu i pisaniu) wskazywały, że specyficzne
błędy morfologiczne utrzymują się u niektórych z nich dość długo.
Założyłam, że odkrywanie reguł gramatycznych opiera się na stosowaniu
form analogicznych (Smoczyński 1955), że dzieci uczą się reguł językowych
w zależności od ich potrzeb i zdolności, a błędne formy jakie tworzą, mogą
być wynikiem ich kreatywności lub zaburzeń językowych (Smoczyńska
53
1997). Celem prezentowanych badań było sprawdzenie, jak dzieci w wieku
szkolnym wykorzystują reguły słowotwórcze. Uczniom z różnych grup
wiekowych zaproponowano udział w zabawie, która polegała na tworzeniu
wyrazów pochodnych do wyrazów podanych w proporcjach. Pierwsza
proporcja wymagała uzupełnienia formami deminutywnymi, w drugiej należało
utworzyć formy męskie lub żeńskie. Badaniami objęłam 1000 uczniów szkół
podstawowych, ponadpodstawowych, studentów.
Analiza struktury morfologicznej zebranych form wskazuje, że uczniowie
z trudnościami w uczeniu się, zaburzeniami wymowy wyróżniają się we
wszystkich grupach wiekowych. Osoby te chętnie brały udział w zabawie,
ale często ignorowały jej zasady, nie uwzględniały semantyki i dowolnie
stosowały reguły słowotwórcze. W zapisie wyrazów pojawiły się problemy
ortograficzne i grafomotoryczne, widoczne były problemy w identyfikacji
morfemów i rozumieniu struktur słowotwórczych. Puste miejsca proporcjach
dowodzą, że tworzenie form zależy od świadomości językowej uczniów, ich
sprawności w stosowaniu reguł. Taki sposób pozyskiwania materiału pozwolił
również dostrzec różnice w wykonaniu zadania przez uczniów z różnych grup
wiekowych i różnych typów szkół.
Plakat 11 A
EWA CZAPLEWSKA1
1
The University of Gdańsk, Poland
Understanding of indirect instructions by children with SLI
We can find ample information on the expressive language of children
with SLI. Much less is known about the competencies associated with the
reception of speech by individuals with specific language impairment.
The main objective of this study was understanding the indirect instructions
formulated as questions about the opportunity to perform the operations by
children with SLI.
The study was conducted using an authored method for the diagnosis of
indirect instructions. The clinical group consisted of 76 children with specific
language impairment (SLI) aged 4;0 to 6;11. The control group consisted of
136 children of the same age.
These results suggest that the process of understanding the indirect
instructions by children with SLI and children with typical development
of speech has a comparatively different course. The results show that
respondents from both group do not differ in understanding indirect
instructions in accordance with the intention of the sender, but children with
typical development of speech more often than children with SLI perceive the
directives literally, although the trend decreases with age.
54
Plakat 11 B
EWA CZAPLEWSKA1
1
Uniwersytet Gdański, Polska
Rozumienie dyrektyw pośrednich przez dzieci z SLI
W badaniach nad aktywnością komunikacyjną dzieci ze specyficznym
zaburzeniem językowym dominują zagadnienia związane z ekspresją mowy.
Zjawisku rozumienia poświęca się zazwyczaj niewiele miejsca.
Głównym celem przedstawionych badań było znalezienie odpowiedzi na
pytanie: Czy proces rozumienia dyrektyw pośrednich, formułowanych jako
pytania o możliwość wykonania czynności, przez dzieci ze SLI, przebiega
podobnie jak u ich rówieśników z prawidłowym rozwojem mowy?
Badania przeprowadzono przy pomocy autorskich metod i narzędzi
badawczych. Grupę kliniczną stanowiło 76 dzieci ze specyficznym
zaburzeniem językowym od 4;0 do 6;11, grupę kontrolną – 136 badanych
z prawidłowym rozwojem mowy w tym samym wieku.
Analiza uzyskanych wyników prowadzi do wniosku, że dzieci z SLI,
w podobnym stopniu jak ich rówieśnicy z prawidłowym rozwojem mowy,
rozumieją rzeczywiste intencje komunikacyjne nadawcy, natomiast w znacznie
mniejszym stopniu biorą pod uwagę inne ewentualne interpretacje. Dzieci
z prawidłowym rozwojem mowy częściej niż badani z SLI reagują na
dosłowną treść przekazu (chociaż tendencja ta zmniejsza się wraz z wiekiem).
Plakat 12 A
ANNA SKOCZYLAS1, MONIKA LEWANDOWSKA1, ZDZISŁAW MAREK KURKOWSKI1, 2,
ANNA LUS-SAŁDYKA1
1
The Institute of Physiology and Pathology of Hearing, Warsaw, Poland
2
Maria Skłodowska-Curie University, Lublin, Poland
Central Auditory Processing Disorders and their influence on speech
and language development
Central Auditory Processing Disorders (CAPD) are defined as difficulty in
using auditory information to communicate and learn in the presence of
normal peripheral hearing. More precisely the CAPD includes problems
with: 1. sound localization, 2. auditory discrimination, 3. auditory pattern
recognition, 4. temporal aspects of audition, i.e. gap detection and temporal
ordering, 5. perception of speech or nonverbal sounds in the presence
of another signal, e.g. noise (including dichotic listening), 6. auditory
performance with degraded acoustic signal (ASHA, 1996).
55
On the basis of variability of deficits presented by CAPD patients, we may
distinguish different profiles of auditory processing, i.e. a decoding deficit,
a prosodic deficit and an integration deficit. These profiles may contribute
to adjust the therapy to the individual patient’s abilities and influence the
communication skills.
In this paper the abovementioned auditory processing profiles will be
presented with the reference to therapeutic approach.
Plakat 12 B
ANNA SKOCZYLAS1, MONIKA LEWANDOWSKA1, ZDZISŁAW MAREK KURKOWSKI1, 2,
ANNA LUS-SAŁDYKA1
1
Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu, Warszawa, Polska
2
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska
Profile centralnych zaburzeń przetwarzania słuchowego i ich wpływ na
rozwój mowy
Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego (Central Auditory
Processing Disorders, CAPD) są definiowane jako trudności
z wykorzystaniem sygnału akustycznego pomimo prawidłowej czułości
słuchu. Według Amerykańskiego Stowarzyszenia Słuchu i Mowy (ASHA)
ośrodkowe zaburzenia słuchu rozpoznaje się wówczas, gdy zaburzona jest
co najmniej jedna z wyższych funkcji słuchowych, do których zaliczono:
1) lokalizację źródła dźwięku, 2) różnicowanie dźwięków, 3) ocenę wzorców
dźwięków, 4) czasowe aspekty słyszenia, 5) rozumienie mowy w obecności
sygnału zagłuszającego, 6) rozpoznawanie sygnału zubożonego,
zniekształconego (ASHA 1996).
Różnorodność objawów prezentowanych przez pacjentów z CAPD pozwala
wyodrębnić profile zaburzeń funkcjonowania słuchowego. Pozwala to na
precyzyjniejsze dopasowanie terapii słuchowej do zaburzenia jakie dziecko
prezentuje. Istnieją dane, które wskazują że poprzez odpowiednią terapię
słuchową można wpłynąć na sprawność komunikacji językowej. Niniejsza
praca przedstawia profile deficytów przetwarzania słuchowego: deficyt
dekodowania słuchowego, deficyt prozodyczny, deficyt integracji, porusza
temat ich wpływu na kompetencje komunikacyjne dziecka oraz możliwości ich
terapii.
56
Plakat 13 A
MAGDALENA KOCHAŃSKA1, MAGDALENA SMOCZYŃSKA1, 2
(in cooperation with HALINA PASTOR2, JOANNA OWANEK2)
1
Educational Research Institute, Warsaw, Poland
2
Jagellonian University, Cracow, Poland
The assessment of language & literacy skills of the Polish six-year-old
first form pupils after the first year of school education
At the moment, Poland is in the process of introducing a reform of education
system, which is aimed at lowering the regular school age for children from
age seven to six. The main goal of the research conducted from May to
September 2011 was the assessment of language & literacy skills of the
children who started their education in the first form as six-year-olds. Their
results were compared with the analogical results of seven-year-old first form
students, ho have been educated according to the former system, with the
control group being matched in gender and parents’ education level.
Sixteen experimental tasks were conducted, researching both into
comprehension and production of language at all levels (phonology,
morphology, vocabulary, syntax, narrative skills), by means of various
techniques (production, repetition, modeling and elicitation techniques).
The tasks assessing the level of reading and writing skills included i.a.
familiarity with letters; technique, speed and accuracy of reading; reading
comprehension, spelling in a dictation task and graphomotorics.
The experimental group consisted of 43 six-year-olds from first forms of
two different schools in Krakow. The children from both schools came from
different backgrounds, residential vs. working class area, with various
socioeconomic status.
The results have not indicated significant differences between the two
age groups, however, the group of six-year-old first form students with low
socioeconomic status achieved significantly lower results in most tests, which
points at a relatively stronger impact of the socioeconomic factors than age of
starting education itself.
57
Plakat 13 B
MAGDALENA KOCHAŃSKA1, MAGDALENA SMOCZYŃSKA1, 2
(współpraca: HALINA PASTOR2, JOANNA OWANEK2)
1
Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa, Polska
2
Uniwersytet Jagielloński, Kraków, Polska
Ocena sprawności językowej i sprawności w zakresie czytania i pisania
polskich uczniów, którzy rozpoczęli naukę szkolną w wieku sześciu lat
W związku z wprowadzanym w Polsce obniżeniem wieku rozpoczęcia
obowiązku szkolnego z siedmiu na sześć lat, w okresie od maja do
września 2011 roku przeprowadzono w Krakowie badania mające na celu
dokonanie oceny poziomu rozwoju językowego oraz sprawności czytania
i pisania po pierwszym roku nauki u dzieci, które rozpoczęły naukę szkolną
jako sześciolatki. Wyniki pierwszoklasistów-sześciolatków porównano
z wynikami analogicznych prób językowych pierwszoklasistów-siedmiolatków,
przebadanych w ramach innych badań (Smoczyńska, w toku). Grupa kontrolna
została zrównoważona pod względem płci dzieci oraz wykształcenia rodziców.
Dzieci przebadano przy użyciu 16 różnych prób eksperymentalnych
służących ocenie zarówno rozumienia, jak i produkcji mowy, w zakresie
wszystkich poziomów języka (fonologia, morfologia, słownictwo, składnia,
sprawności narracyjne) i przy użyciu różnych technik (produkcja, powtarzanie,
modelowanie i wywoływanie wypowiedzi). Zadania odnoszące się do
sprawności czytania i pisania dotyczyły takich jej części składowych
jak znajomość liter, technika, szybkość i poprawność czytania wyrazów
prawdziwych oraz sztucznych; rozumienie czytanego tekstu, ocena
poprawności ortograficznej zapisu dyktanda oraz cech grafomotorycznych
pisma.
Grupa eksperymentalna liczyła 43 dzieci z dwu klas pierwszych złożonych
wyłącznie lub niemal wyłącznie z sześciolatków, należących do dwu
różnych szkół krakowskich. Zarówno szkoły, jak i wybrane do badań grupy
sześciolatków różniły się między sobą pod względem charakterystyki lokalnej
i środowiskowej (dzielnica Nowej Huty i dzielnica willowa na obrzeżach
Krakowa), a co za tym idzie socjoekonomicznej (środowisko robotnicze
i typowo inteligenckie).
Porównanie wyników po pierwszym roku nauki szkolnej nie wykazało
większych różnic w poziomie sprawności językowych między dziećmi, które
rozpoczęły naukę jako sześcio- i siedmiolatki. Odnotowano natomiast istotne
różnice między dwoma klasami szkolnymi (na niekorzyść klasy nowohuckiej),
co wskazuje na względnie większą wagę czynników socjoekoenomicznych
(w tym wykształcenia rodziców) niż samego czynnika wieku rozpoczynania
nauki szkolnej.
58
Plakat 14 A
MARTA BOGDANOWICZ1, MAŁGORZATA SZEWCZYK2
1
University of Gdańsk, Institute of Psychology, Polska
2
School and education centre for deaf and hearing-impaired children, Szczecin, Poland
Program of the Good Start Method: From Word to Sentence, from
Sentence to Text for children with language developmental delay
The main idea of The Good Start Method is to stimulate the psychomotor
development of a child during specific play experiences. The aim of this
method is to develop hearing and language functions, visual-spatial,
kinaesthetic-motor functions and their coordination in order to prepare
children to learn reading and writing and to learn letters or numbers with using
multisensory approach.
GSM has been developed since l967 by Marta Bogdanowicz with use of some
ideas from Théa Bugnet’s Le Bon Départ. Many years of experience made it
possible to elaborate some versions of the GSM (with geometrical patterns
or letters, with songs or poems) for different groups of children (3–10 years
old) as well as children with special educational needs (SEN). Last years we
elaborated a program From Word to Sentence, from Sentence to Text for
children with language developmental delay and with hearing impairment. It
could be used for SLI children as well (Bogdanowicz & Szewczyk, 2007).
The GSM is a sensorimotor approach in work with children because three
elements – visual, auditory, motor and their integration – are involved here:
•
the visual-spatial element: graphic models (the geometrical patterns,
letters or numbers);
•
the auditory-language element: songs or rhymes;
•
the motor element: movement during reproducing graphic models
harmonised with the rhythm of a song.
The rhythm in GSM is a basic element which allows to do synthesis of all the
elements of this approach.
GSM kick-starts the reading and writing process, but also helps fix
handedness, establish body awareness, spatial concepts, left–right orientation
in body schema and space. Numerous studies confirmed the effectiveness of
this method.
59
Plakat 14 B
MARTA BOGDANOWICZ1, MAŁGORZATA SZEWCZYK2
1
Uniwersytet Gdański, Instytut Psycholigii, Polska
2
Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci Słabo Słyszących, Szczecin, Polska
Program Metody Dobrego Startu: Od słowa do zdania, od zdania do
tekstu dla dzieci z opóźnieniem rozwoju mowy i języka
Główną założeniem Metody Dobrego Startu (MDS) jest stymulowanie
rozwoju psychomotorycznego dziecka podczas specjalnie opracowanych
zabaw. Jej celem jest rozwijanie funkcji słuchowych, językowych, wzrokowo-przestrzennych i kinestetyczno-motorycznych oraz ich współdziałania czyli
integracji percepcyjno-motorycznej, po to, aby przygotować dziecko do
nauki czytania i pisania oraz opanowania liter i cyfr z użyciem podejścia
polisensorycznego.
Metoda Dobrego Startu stworzona i rozwijana jest od roku 1967 r. przez Martę
Bogdanowicz, z inspiracji metody Le Bon Départ Théi Bugnet. Na przestrzeni
lat stworzonych zostało kilka wersji MDS dostosowanych do potrzeb
dzieci w różnym wieku (od 3 do 10 lat), także ze specjalnymi potrzebami
edukacyjnymi. Prezentowany tutaj program Od słowa do zdania, od zdania
do tekstu przeznaczony jest dla dzieci z opóźnieniami rozwoju mowy, wadą
słuchu; może też być przydatny w zajęciach edukacyjno-terapeutycznych
dzieci ze specyficznymi zaburzeniami językowymi (Specific Language
Impairment – SLI) (Bogdanowicz i Szewczyk, 2007).
MDS to podejście polisensoryczne w pracy z dziećmi, ponieważ obejmuje trzy
zintegrowane elementy:
•
wzrokowo-przestrzenny: wzór graficzny (figury geometryczne, litery lub
cyfry);
•
słuchowo-językowy: piosenki lub wierszyki;
•
oraz motoryczny: ruch wykonywany podczas odtwarzania wzoru
graficznego, zharmonizowany z rytmem piosenki.
Rytm w MDS jest szczególnie istotnym elementem, który umożliwia
połączenie wszystkich składowych tego podejścia.
Oprócz wspomagania nauki czytania i pisania MDS pomaga także
w rozwijaniu lateralizacji, świadomości własnego ciała i orientacji
w przestrzeni. Efektywność tej metody została potwierdzona wieloma
badaniami.
60
Plakat 15
XIAOWEI HE1, LAN SUN2
National Research Center for Linguistics and Applied Linguistics, Guangdong
University of Foreign Studies, Guangzhou, China
1
Department of Foreign Languages, University of Science and Technology of China,
Hefei, China
2
A study of grammatical deficits in Chinese-speaking children with SLI
[Badanie nad deficytami gramatycznymi u chińskojęzycznych dzieci
z SLI]
In the study of grammatical deficits in children with SLI, the major focus to date
has been on their developmental characteristics of the acquisition of inflectional
morphemes. However, studies on the acquisition of the non-inflectional
language of Chinese-speaking children with SLI have been quite limited. The
aim of this study is to find out the grammatical items that Chinese-speaking SLI
children are weak in and to provide theoretical explanations. Three groups of
children, totaling 36, from 4 cities in China (n = 12 in each group), preschool
children with SLI, typically developing same-age peers, and typically-developing
younger children matched with SLI children in Mean Length of Utterance,
participated in the study. Drawn on our knowledge of the language development
of Chinese typically-developing children and findings obtained by researchers
abroad, the test items include the ones supposed to be underdeveloped for
children with SLI. Their language performance has bee n rated in terms of
language production, language comprehension and sentence repetition through
elicited experiments. Grammatical deficits have been found with their use of
ditransitives, pivotal constructions, topicalization, relative clauses and aspect
marker le. It has been maintained that the argument structure and syntactic
movement might account for the observed deficits.
61
Plakat 16
LAN SUN1, XIAOWEI HE2, LIN TIAN1
Department of Foreign Languages, University of Science and Technology of China,
Hefei, China
1
National Research Center for Linguistics and Applied Linguistics, Guangdong
University of Foreign Studies, Guangzhou, China
2
A semantic-field-dependent lexical intervention for Chinese-speaking
children with Specific Language Impairments
[Interwencja leksykalna zależna od pola semantycznego dla
chińskojęzycznych dzieci ze specyficznym zaburzeniem rozwoju
językowego]
Children with Specific Language Impairments (SLI) are reported to be late
in acquiring their first words. By the time they begin to produce multi-word
utterances, their lexical abilities are not so easily characterized as matching
those of younger normally developing children (Leonard, 2000). This study
aims at improving expressive lexical ability of Chinese-speaking children
with SLI by a semantic-field-dependent lexical intervention. Three Chinesespeaking SLI children participated in a three-month focused stimulation
intervention program, a weekly one-hour intervention program characterized
with individualized instruction, multi-media input, semantic-field dependent
contextualized presentation, and follow-up review practice. The children’s
use of each target form was encouraged by means of arranging events that
had a high likelihood of promoting an utterance requiring the use of the target
form. After the intervention, the lexical abilities of the three children with
SLI were found to be considerably improved. The mechanism for such an
improvement is tentatively suggested within the current theoretical framework
of the delay/deficits seen in SLI both in terms of linguistic-based and
processing (perceptual- or cognitive-based) accounts. Limitations of the study
and future directions are also discussed.
62
Plakat 17
ELENI THEODOROU1, 2, MARIA KAMBANAROS2, KLEANTHES GROHMANN1, 2
1
University of Cyprus, Nicosia, Cyprus
2
Cyprus Acquisition Team, Nicosia, Cyprus
Diagnostic issues for bilectal children with SLI: The Case of Cypriot
Greek
[Zagadnienia diagnostyczne u dzieci z SLI mówiących dwoma
dialektami: przypadek języka cypryjskiego-greckiego]
This study investigates the linguistic development of Greek Cypriot children
with SLI. It is important to investigate Greek Cypriot children to avoid the
confusion between language variation attested in dialectal situations and that
resulting from language impairment, similarly perhaps for bilingual children.
This project assesses the utility of existing tools in the diagnosis of SLI in
Cypriot Greek. Thus, a set of existing non-standardized tools was used to
identify children with SLI which at the same time were examined in terms
of specificity and sensitivity. This battery of tests comprised tools that were
available in (Standard) Modern Greek: the Developmental Verbal IQ Test,
the Peabody Picture Vocabulary Test, the Bus Story Test, vocabulary and
phonemic discrimination of the Athina Test, and the Word-Finding Test.
Two groups of “monolingual, bilectal” Greek Cypriot children participated in
this study: 15 children with SLI aged 5 to 9 and 25 age-matched typically
developing children.
Results showed that the existing tools can be successfully used to identify
Greek Cypriot children with SLI. Tests cannot only measure what they set
out to do, but they are also sensitive enough to distinguish children who
are language-impaired. The study can serve both theoretical and clinical
purposes.
Plakat 18
KOULA TANTELE1, KLEANTHES K. GROHMANN1
1
University of Cyprus, Nicosia, Cyprus
Telling and retelling narrative tasks in SLI: Differences across
monolingual and bilingual children in Cypriot Greek
[Tworzenie i odtwarzanie narracji u dzieci z SLI: różnice pomiędzy
jedno- i dwujęzycznymi dziećmi posługującymi się językiem cypryjskimgreckim]
Preliminary results of the administration of the Cypriot Greek version of
the Telling–and–Retelling narrative tool for specific language impairment
63
(SLI) from COST Action IS0804 in bilingual and monolingual children show
differences in the two tasks that are similar across all groups. Due to similarity
in scripts and pictures of the tool, one can assume that the differences
observed are due to the nature of the administration method itself.
6 monolingual children with typical language development (TLD), 2 bilingual
with TLD (Cypriot Greek L1, XL2), and 2 bilingual children with SLI, all living in
Cyprus, were tested. Ages ranged from 6 to 8 years old.
Results show differences between telling and retelling tasks, across children
both in macro- and micro structure. Specifically, measures of discourse
coherence in macrostructure as well as the number of complete episodes,
T-Units, coordinated and subordinated clauses, and number of different words
were found to be higher for retelling than telling. At the same time hesitations
seem to increase during retelling.
It is suggested that a Telling–Retelling–Telling scheme of such controlled
stories could allow differential diagnosis of SLI children within the scope of
dynamic assessment and measures of modifiability (Peña 2000).
Plakat 19
SPYRIDOULA VARLOKOSTA1, KATERINA KONSTANTZOU1, MICHAELA NERANTZINI1
1
University of Athens, Greece
Clitic production in Greek Specific Language Impairment
[Produkcja enklityk w przypadku specyficznego zaburzenia językowego
w języku greckim]
Research on the acquisition of direct object clitics in SLI has shown conflicting
results, leaving open the question whether clitic production can be a clinical
marker for this disorder (c.f. Paradis, Crago, and Genesee, 2003; Bortolini
et al., 2006; Bedore and Leonard, 2001). Some studies in Greek SLI report
significant clitic omission (Tsimpli and Stavrakaki, 1999; Tsimpli, 2001;
Smith, 2008), while other studies disconfirm this finding (Varlokosta, 2002;
Terzi, 2007; Stavrakaki et al., 2011; Manika et al., 2011). The present study
investigates the acquisition of direct object clitics in Greek SLI children with
the use of an elicitation task, which was developed within the European
project COST A33. Six SLI children (aged from 4;11 to 7;10, mean age: 6;4)
and eighteen TD children matched on expressive vocabulary (aged from 3;6
to 4;11, mean age: 4;1) participated in the study. Our results show that even
though the SLI group produced less target clitics compared to the TD group,
the difference was not significant (p > .05). Therefore, we conclude that at
least in some clitic languages, clitic production cannot always be used as
a legitimate clinical marker of language impairment, since clitic omission does
not always differentiate SLI children from their TD pairs.
64
Plakat 20
KATERINA KONSTANTZOU1, ANGELIEK VAN HOUT2, SPYRIDOULA VARLOKOSTA1,
MARIA VLASSOPOULOS1
1
University of Athens, Greece
2
University of Groningen, Groningen, Netherlands
Acquisition of aspectual distinctions in children with Specific Language
Impairment: Evidence from Modern Greek
[Nabywanie rozróżnień aspektowych u dzieci ze specyficznym
zaburzeniem językowym w języku nowogreckim]
It is well-documented that children with specific language impairment (SLI)
have problems in tense and agreement morphology (e.g. Leonard et al.,
1997; Clahsen & Dalalakis, 1999; Rice & Wexler, 2001). However, research
οn the acquisition of aspect has revealed conflicting results. Leonard et al.
(2003) found that aspect seems to be less impaired than tense and Owen
(2010) showed that aspect concordance is intact. Nevertheless, recent studies
support the view that SLI children have difficulties selecting the appropriate
aspectual marking in past tense contexts (Fletcher et al., 2010; Leonard &
Deevy, 2010; Leonard et al., 2012).
In this study we examine the comprehension and production of aspectual
distinctions in past tense contexts in Greek-speaking children with SLI. Six
children with SLI, 18 age-matched TD children (AM) and 18 TD children
matched on receptive vocabulary (LM) participated in a task designed within
COST Action A33 (van Hout et al., in preparation). Results showed that the
SLI group performed significantly worse compared to their age-matched peers
concerning both comprehension (p = 0.05) and production (p = 0.11), but it
did not differentiate from the LM group. These findings are consistent with
previous studies suggesting that the acquisition of grammatical aspect seems
to be impaired in SLI.
65
Plakat 21
REZA NILIPOUR1, GELAVIZ KARIMI JAVAN2, ROBABEH SHAMS ARDAKANI3
Department of Speech Therapy, University of Welfare & Rehabilitation Sciences,
Tehran, Iran
1
Department of Speech Therapy, Faculty of Rehabilitation, Tabriz University of Medical
Sciences, Tabriz, Iran
2
3
Robabeh Shams Ardakani, Africa Elemetary School, Tehran, Iran
Specific Language Impairment and slow information processing
[Specyficzne zaburzenie językowe a spowolnione przetwarzanie
informacji]
The major aim of the present study was to investigate if SLI children are
different in auditory and visual processing as compared to their normal peers.
The subjects were two Persian speaking school aged-children, aged 8 and
9. The (WISC-R) test was administered on both children and they were in
the normal intelligence range, for full scale IQ, as well as verbal IQ. Despite
general development, and lack of major sensory-motor deficit, they showed
language impairment in comparison to their age-matched peers.
They were evaluated using a combination of linguistic tasks developed for
mono-lingual Persian specking SLI children, samples of descriptive speech
and auditory and visual processing tasks.
The results indicated that SLI children showed significant disadvantage in
a number of linguistic subtests. In their descriptive speech they showed
disadvantage in total number of words, total number of content words,
function words, number of utterances, mean length of utterance (MLU), typetoken ratio (TTR), and number of derivational morphology.
They showed slower performance in the visual and auditory tasks as
compared to their age-matched peers. The data were also suggestive of
a correlation between processing speed and severity of language impairments
in SLI children.
66
Plakat 22
MEHRI MOHAMMADI VAIGHAN1, REZA NILIPOUR1
Department of Speech Therapy, University of Welfare & Rehabilitation Sciences,
Tehran, Iran
1
Different categorization skills in SLI and normal children
[Różnice w umiejętnościach kategoryzacji u dzieci z SLI a dziećmi
rozwijającymi się typowo]
The purpose of this study is to compare conceptual categorization as
a cognitive ability between SLI school-aged children and their normal peers.
Materials and Method: The subjects consisted of 16 SLI and 16 normal
Persian speaking children as the control group selected from educational
Centers. SLI children were screened based on discrepancies in their
verbal and non-verbal performance on WISC-R. Their linguistic behavior
was assessed using SLI local test developed for Persian children. The
categorization task was a word definition test consisted of 14 high frequency
nouns from seven different categories (fruits, animals, jobs, places, eating
utensils, vehicles, and body organs). Both groups participated in the task and
their behavioral data were compared.
Results: SLI children’s most frequent formal definitional skill was for place
category with 41%. They were not able to use super-ordinates of vehicles and
body organs in their formal definition. The overall behavior in the application of
formal word definition for different categories in SLI children was 15% while in
their peers was more than twice (36%).
Conclusion: The findings indicate that formal definition of different categories
has the potential as a diagnostic as well as intervention measure in SLI
children.
Plakat 23
SARI KUNNARI1, TUULA SAVINAINEN-MAKKONEN1, LAURENCE B. LEONARD2,
ANNA-KAISA TOLONEN1, LEENA MÄKINEN1, MIRJA LUOTONEN3, EEVA LEINONEN4
1
University of Oulu, Finland
2
Purdue University, West Lafayette, USA
3
Oulu University Hospital, Finland
4
King’s College, London, UK
Noun morphology in Finnish-speaking children with SLI
[Morfologia rzeczownika u fińskojęzycznych dzieci z SLI]
Accounts of Specific Language Impairment (SLI) as reflected in languages
other than English suggest that noun morphology can have considerable
67
theoretical importance. These languages provide a means of determining
whether agreement problems in children with SLI extend beyond the well
documented deficits in subject-verb agreement.
In the present study, Finnish-speaking children with SLI (mean age 5;2,
n = 15), a group of same-age typically developing peers (TD-A, mean age 5;2,
n = 15) and a group of younger typically developing children (TD-Y, mean age
3;8, n = 15) were compared in their use of accusative, partitive, and genitive
case noun suffixes. The children’s use of these grammatical cases was
assessed through specifically designed probe tasks.
The results indicated that Finnish children with SLI were significantly
less accurate than both groups of TD children in the grammatical case
suffix task employed in this study, suggesting that their difficulties with
agreement extend beyond subject-verb agreement. However, these children
were also less accurate in making the phonological changes in the stem
needed for suffixation. This second type of error suggests that problems in
morphophonology may constitute a separate problem in Finnish SLI.
Plakat 24
LEENA MÄKINEN1, SOILE LOUKUSA1, SARI KUNNARI1
1
University of Oulu, Faculty of Humanities/Logopedics, Finland
Narrative retell and verbal working memory in children with Specific
Language Impairment: Data from Finnish
[Odtwarzanie narracji i werbalna pamięć robocza u dzieci ze
specyficznym zaburzeniem językowym: dane z języka fińskiego]
Narrative retelling is a widely used elicitation method in the study of narration.
However, data from Finnish, and Finnish children with SLI, is scarce. It has
been suggested that there is a correlation between narrative retelling and
verbal working memory (WM) assessed by sentence repetition, probably
because both tasks combine handling of information with high processing
demands.
In this study, a group of Finnish-speaking children with SLI (mean age 6;0,
n = 14) and a group of age-matched controls (mean age 6;1, n = 14) were
compared in narrative and WM tasks. Additionally, the relationship between
these tasks was investigated in these groups. Retelling skills were measured
by the Bus Story test using only the information scores. WM was evaluated by
the sentence repetition task from NEPSY-III.
The results showed that children with SLI have difficulties in narration. They
scored significantly lower than their controls on the information scores. Similar
results were obtained in the WM task. However, a significant correlation
68
between these two measures was found only in the control group. There was
considerably less variation in the narrative task scores than in the WM task
scores for children with SLI. This could possibly explain the lack of correlation
in the SLI group.
Plakat 25
INETA DABAŠINSKIENĖ1, EGLĖ KRIVICKAITĖ1, AGNĖ KALNINYTĖ1
1
Vytautas Magnus University, Kaunas, Lithuania
Multi-functional intervention resources for speech therapy
[Wielofunkcyjne narzędzia do interwencji logopedycznej]
Language impairments have a significant impact on children’s success
and well-being in all social and academic daily activities. To increase the
success of impaired children, they should receive adequate help at the
earliest possible stage from both professionals and non-professionals in
teaching and home environments. This can be effectively accomplished by
using adequate remediation resources. This poster aims to present the new
interactive on-line and multi-functional intervention resources for speech
therapy in Estonian, German, Lithuanian and Slovenian. The resources are
developed to facilitate children’s comprehension and production of different
language skills: grammar, syntax, vocabulary, phonology and narration. The
methodology used ensures that the tasks are designed to be motivating,
user-friendly, entertaining and amusing, it is expected that this will make
intervention process more enjoyable and less stressful both for children, their
teachers and parents. The on-line materials include tasks for speech therapy
in a form of games, as drag-and-drop games, lotto, domino, matching of
pictures, puzzles and picture stories. The developed resources aim to help
such children receive the adequate language therapy at the earliest stages of
their education (from 5 to 8 years of age), which will allow them to benefit from
education and later develop their careers.
Plakat 26
ÁGNES LUKÁCS1, FERENC KEMÉNY1
Department of Cognitive Science, Budapest University of Technology and Economics,
Budapest, Hungary
1
Different forms of implicit learning in typical development and SLI
[Różne formy uczenia się incydentalnego w przypadku typowego
rozwoju i SLI]
The studies to be presented test different forms of implicit learning in typical
development and in Specific Language Impairment (SLI) using 1. the Serial
69
Reaction Time Task (SRT) testing the learning of motor sequences, 2.Artificial
Grammar Learning (AGL) testing the extraction of regularities from auditory
sequences and 3. Probabilistic Category Learning in the Weather prediction
task (PCL-WP), a non-sequential categorization task.
We tested 16 children with SLI (mean age 11.3, SD: 1.3) and 16 age-matched
typically developed children. All children with SLI had normal IQ, no hearing
problems, no history of neurological impairment. They also scored at least
1.5 SDs below age norms on two or more of four language tests. Results
show an impairment in the SLI group on AGL and PCL-WP, with intact
sequence learning on the SRT. The deficit is not restricted to either linguistic
or to sequential information (as it was also evident in the PCL-WP, a nonlinguistic, non-sequential task). They also show that the deficit is not evident
in all implicit learning tasks, not even when sequence learning is involved, as
shown by results of the SRT tasks. This pattern argues for stimulus and taskspecific effects in implicit learning and its deficit in SLI.
Plakat 27
ÉVA S. TAR1
1
Eötvös Loránd University, Budapest, Hungary
Variability in native Voice Onset Time (VOT) in Hungarian-speaking
children with Specific Language Development (SLI)
[Zróżnicowanie czasu odsunięcia dźwięczności (VOT – Variability Onset
Time) u węgierskojęzycznych dzieci ze specyficznym zaburzeniem
językowym (SLI)]
This presentation focuses on the variability in VOT values for word-initial stops
(/p,b/ and /t,d/) in production of Hungarian-speaking monolingual children
with SLI. 15 children between the ages of 5;6 and 7;7 were asked to name
19 pictures involving at least 4 different ones for each segment tested. VOT
values as represented both in wide-band spectrograms and in oscillograms
were measured on each of the audio-recorded utterances to examine
variability among and within children. Results show that phonetic realisation
of voicing agree with that found for Hungarian (i.e. short lag VOT for voiceless
and prevoicing for voiced segments, by Gósy-Ringen, 2010), however the
mean VOT values differ from that, and are more variable, especially those
for voicing consonants. The main factor contributing significantly to variability
is the phonetic correctness, as well as significant interaction was found for
age and correctness and phonetic context (e.g. after age 7 years, mean
VOT values for correct voiced segments decrease abruptly). Furthermore,
variability can be partly accounted for by context effects others than the
70
adjacent vowel height. Finally, within-child pattern of VOT measures draws an
individual pattern of difficulties facing a child trying to acquire voicing.
Plakat 28
LARISA AVRAM1, ANCA SEVCENCO1, IOANA STOICESCU1
1
University of Bucharest, Romania
Identifying linguistic markers of SLI and/or developmental dyslexia in
Romanian
[Identyfikacja językowych wskaźników SLI i/lub dysleksji rozwojowej dla
języka rumuńskiego]
Aim: to investigate whether object clitic (OC) production and relative clause
(RC) comprehension/production are linguistic markers of SLI and/or dyslexia
in Romanian, a language for which the linguistic profile of the two deficits is
almost unknown.
Method: For OC a drawing-based task was used. For RCs, we used an
elicitation task, a replica of the preference task in Novogrodsky, Friedmann
(2006), and a binary picture selection task.
Participants: 6 SLI children (103.5 months, SD 20.0673), 6 age-matched TD
controls (mean age range 103.8 months, SD 20.9610), 22 dyslexic children
(8;9, SD 1.47), 22 age-matched TD controls (8;9, SD 1.43).
Results: OCs are problematic for both SLI and dyslexia, but they are more
vulnerable in SLI. OC production provides a possible discriminating tool
between the two deficits. Omission rate, avoidance strategies and rate of
agreement errors differ in the two groups. For RCs, the responses of the SLI
children differed significantly from those of the dyslexic and of the TD groups,
in both comprehension and production. The rate of correct answers was below
chance in this group. The data reveal no significant difference between the
dyslexic children and the age-matched controls in the comprehension task. In
the production task, however, the dyslexic children produce significantly fewer
subject relatives than the TD group, who performed almost at ceiling.
71
Plakat 29
EVA AGUILAR-MEDIAVILLA1, EDUARD RIGO-CARRATALÀ1, MIQUELA SASTRE-VIDAL1
1
University of Balearic Islands, Palma de Mallorca, Spain
Consequences of early language problems in literacy in children with
Specific Language Impairment (SLI)
[Konsekwencje wczesnych problemów językowych dla opanowywania
umiejętności czytania i pisania u dzieci ze specyficznym zaburzeniem
językowym (SLI)]
Most children with speech and language problems have literacy problems too
(Catts, 1993). By the other hand some children identified as dyslexic have had
a history of speech and language delay (McGuiness, 2004; Perfetti, 1999).
Our study analyzes the relation between language delay (5 years), in SLI, and
the later development of reading abilities.
The sample was formed by 20 bilingual Spanish-Catalan children with SLI and
20 age controls. The language and speech of these children at age of 5 was
evaluated by the PLON-R (Aguinaga,et al., 2005) and the AREHA (Aguilar
& Serra, 2003). Two years later, at age 7, their reading ability was evaluated
through PROLEC (Cuetos, 2002).
The results show that children with SLI perform in reading below the controls
at 7 years. The processes of decoding and syntactic comprehension seems to
be the most affected so they show the smaller performance. The speech level
at age of 5 years seems to be the variable that better predict the performance
in reading at age of 7.
These results were analyzed through a causal developmental model in
which the roll of the phonological system was examined in relation with the
development of the decoding and the text comprehension.
Plakat 30
LUCIA BUIL-LEGAZ1, JOSEP ANTONI PÉREZ-CASTELLÓ1, DANIEL ADROVER-ROIG1,
EVA AGUILAR-MEDIAVILLA1
1
University of Balearic Islands, Palma de Mallorca, Spain
Referential communication in children with Specific Language
Impairment (SLI)
[Komunikacja referencyjna u dzieci ze specyficznym zaburzeniem
językowym (SLI)]
To date, there is still a lack of conclusive information regarding the origin
of poor communication effectiveness in children with Specific Language
Impairment (SLI) as measured by referential communication tasks. We aimed
72
at identifying both the core processes underlying communication efficacy and
also its consequences in children with SLI in order to better understand how
it might be improved. We present data on 15 children with SLI as a speaker
(emitter) and as a receptor (receiver), while comparing their performances
with 15 age-matched controls. Our results suggest communication deficits
in SLI as compared to control children; children with SLI were more error
prone and were more ambiguous in elaborating messages (as a speaker)
and showed a marked deficit in the processing ambiguous messages (as
a receiver). Thus, an impairment in general processing might be underlying
communicative inefficacy during referential communication tasks in children
with SLI.
Plakat 31
MIQUEL SERRA1, DAVID AGUILAR1
1
Universitat de Barcelona, Spain
Failure in the perceptual salience inhibition in the images description in
LI children
[Niepowodzenie w hamowaniu wyrazistości percepcyjnej przy opisie
obrazków u dzieci z zaburzeniem językowym]
The purpose for this presentation is to verify if LI children organize correctly
the information in the flow from perceiving to talking. The task investigated
consists in the (re)ordering of the arguments to be expressed describing
a slightly distorted image, where the Object is bigger and in the foreground
compared with the Subject of the action. The visual analysis of the image has
been eye tracked and the expression of the pictured event video recorded.
Ten SLI children (strict criteria and 5–7 years olds) with their age controls
participated in it. The visual results of the image analysis do no manifest
important differences. There is only a slight delay in the inhibition of the
‘big Object’ visual inspection moving into the ‘small Subject’ visual area.
The LI verbal results, showed that the first stated word was more often the
misleading ‘big Object’, which had to be then displaced from the Subject slot
(‘The balloon… The girl has a big balloon)The TD group had no problem
in inhibiting the salience of the Object when expressing the event of the
picture. Organizing the information is an interesting area of study in order to
comprehend the difficulties of LI children.
73
Plakat 32
NADINE CALLEJA1, HELEN GRECH1, DORIS-EVA BAMIOU2
1
University of Malta, Malta
2
University College London Ear Institute, UK
Development of a Maltese-English non-word repetition test and
emerging trends
[Tworzenie maltańsko-angielskiego testu powtarzania pseudosłów
i wyłaniające się trendy rozwojowe]
The aim of this study was to develop a non-word repetition test based on
Maltese and English phonotactic rules, and subsequently identify trends of
responses in 22 typically developing (TD) children aged 7;00 to 9;11. Two
non-word repetition lists were developed. One list was based on Maltese
words while the other, on English words.
The characteristics on which the lists were based included syllable length,
presence / absence of consonant clusters, and high vs low word-likeness.
Both lists presented using a diagnostic audiometer at 50 dBHL. Parental
report showed 11 children used Maltese as their first language, 8 used
English, while 3 had no preference to which language they used.
There was little difference in performance between the Maltese-based and
the English-based non-words. All age groups performed equally in both lists.
All age groups produced more errors in words that contained consonant
clusters. More errors were produced in 4 syllable non-words when compared
to 2 syllable non-words, except for the Maltese based non-words in the
7;00-7;11 group, who performed equally in all syllable lengths. The 9;00-9;11
group performed equally in both high and low WL. The younger groups were
produces more errors in the words of high WL.
Plakat 33
SVETLANA KAPALKOVA1, KAMILA POLISENSKA2, ZUZANA VICENOVA1
1
Comenius University, Bratislava, Slovakia
2
University of Manchester, UK
Nonword repetition in Slovak-speaking children: Comparison of the
scoring methods
[Test powtarzania pseudosłów u dzieci słowackojęzycznych: porównanie
metod punktacji]
Background: Nonword repetition (NWR) tasks have been found to correlate
with language skills and to discriminate between groups of typically
developing (TD) children and children with SLI across languages. The main
74
aim was to develop a cheap, easily-administered NWR screening test which
could discriminate between Slovak-speaking TD children and children with
SLI. The second aim was to explore novel scoring methods for NWR tasks.
Methods: Study 1 compared the performance of 60 TD children (age range
3;0–5;11, mean age 4;5) on a new NWR task and five types of scoring
methods were examined (whole item, number of syllables, syllable structure,
consonants and vowels). Study 2 compared performance on NWR across
three groups: children with SLI (n = 16, age range 4;2–5;6, mean age 4;10),
a TD age-matched group and a TD language-matched group.
Results: Study 1 found an age effect in the TD sample for three out of five of
the tested scoring methods. Study 2 showed that all of the scoring methods
discriminated between: i) children with SLI and the TD language-matched
sample and ii) children with SLI and the TD age-matched group. The two
scoring methods which appear to be the most informative for Slavic languages
are identified and discussed.
Plakat 34
THORA ULFSDOTTIR1, HRAFNHILDUR RAGNARSDOTTIR1, JOHANNA EINARDSOTTIR1,
MARTA GALL JÖRGENSEN1
1
University of Iceland, Reykjavik, Island
Appraisal of the situation of Icelandic children and young people with
speech-language and communication needs.
[Ocena sytuacji islandzkich dzieci i islandzkiej młodzieży ze specjalnymi
potrzebami w zakresie rozwoju wymowy, języka i komunikacji]
Children and young adults with speech-language and communication needs
(SLCN) are challenging to the health and educational system (Lindsay,
Dockrell, Desforges, Law & Peacey, 2010). The British appraisal on the
resources and policy regarding services to children with SLCN has emphasize
the importance of a joint healthcare and education provision (Bercow, 2008;
Gross, 2011).
The aim of this project was to examine the policy and available resources to
Icelandic children and young adults with SLCN.
Participants (n = 1917 ) parents, teachers, psychologists, SLPs and local authority
representatives answered a questionnaire with both closed and open ended
questions about organization of services, knowledge about communication and
continuing education possibilities of staff, quality, accessibility, policy making on
a national and municipal level, financial distribution, responsibility, surveillance
and the need for amelioration of services.
75
The main conclusion was that parents criticized the system intensively and
thought it lacked flexibility and joint professional approach. The teachers,
nonetheless, thought they were providing the children good services. Local
authority representatives were convinced that the organization of services
was effective and productive. Analysis on law and policies revealed that the
structure around services was not transparent and almost unsympathetic to
children and young adults with SLCN and needs to be simplified.
Plakat 35
SYNNVE SCHJOLBERG1, PATRICIA EADIE2
1
Norwegian Institute of Public Health, Bergen, Oslo
2
University of Melbourne, Australia
Predictors of Language Delay at 5 years. Longitudinal data from the
Norwegian Mother and Child Cohort Study.
[Predyktory opóźnionego rozwoju mowy w wieku pięciu lat: dane
z norweskich badań podłużnych kohorty matek i dzieci reprezentującej
populację ogólną]
It is widely accepted that there is a group of children whose language skills
emerge late and/or slowly in the first years of life. ‘Late talkers’ are identified
at 2 years but by 5 years, approximately half will no longer present with
language delay. Understanding of what factors influence language growth
during this time is limited. Longitudinal studies are best placed to provide
information about this complex question.
The Norwegian Mother and Child Cohort Study (MoBa) is a large longitudinal
study of mother-child pairs recruited through 1999–2008. MoBa collects
information on the health and development of the women and their children
through questionnaires during pregnancy, postpartum, and during childhood
(to date 6, 18 and 36 months). Parent report of language development is
documented using questions from the Ages & Stages Questionnaire (Bricker
& Squires 1999) Communication Scale and omnibus questions of language
development (Dale et al., 2003). Logistic regression models identify factors
associated with language delay at 5 years (n ~ 15,000). Preliminary analysis
at 5 years suggests that a combination of neurobiological and genetic factors
were associated with risk for language delay. Replication of this analysis at
5 years will be done, mapping developmental trajectories of children with and
without language delay at 3 years for a better understanding of developmental
pathways to persistent delay.
76
Plakat 36
KETTY HOLMSTROM1, ULRIKA NETTELBLADT1, EVA-KRISTINA SALAMEH1, OLOF
SANDGREN1, ANNIKA DAHLGREN-SANDBERG2
1
Lund University, Sweden
2
Gothenburg University, Sweden
Lexical organizations in bilingual children with Language Impairment
[Organizacja słownika u dwujęzycznych dzieci z zaburzeniem
językowym]
An increasing number of bilingual children are referred for language
assessment. Earlier studies have underscored the importance of
differentiating between problems caused by insufficient exposure or by
language impairment (LI). Problems with lexical breadth in their second
language can be seen in bilinguals compared to monolinguals regardless of
language problems.
The aim of this study is to examine whether lexical depth has the potential to
distinguish between bilingual children with and without LI.
17 Swedish-Arabic children with LI and 17 age-matched Swedish-Arabic
children with typical development completed a set of lexical test in both
languages. Both lexical breadth and depth were examined. Lexical depth was
examined through associations. Associations were rated as semantic, clang,
other or no answer.
Relative to typical developing bilingual children, bilingual children with LI
gave significant fewer semantic associations in both languages. For repeated
associations in Swedish the children with LI gave the same type of responses
across associations while semantic association decreased in the group
of typical developing children. In Arabic there were significant differences
between the groups across all associations.
Word association can be a useful tool for speech-language pathologist
to differentiate between language impairment and insufficient exposure,
especially if both languages are tested.
77
Plakat 37
OLOF SANDGREN1, RICHARD ANDERSSON2, JOOST VAN DE WEIJER2, KETTY
HOLMSTRÖM1, KRISTINA HANSSON1, BIRGITTA SAHLÉN1
1
Department of Logopedics, Phoniatrics and Audiology, Lund University, Sweden
2
Humanities Laboratory, Lund University, Sweden
Time-course analysis of eye gaze in referential communication
[Analiza przebiegu czasowego punktów fiksacji wzrokowej
w komunikacji referencyjnej]
Background: The use of eye tracking in natural conversation unveils important
details on the structure of multimodal interaction. In a comparative study we
explore the time-course of gaze behavior in relation to the verbal exchanges
in a picture description task requiring collaboration between children and
adolescents with hearing impairment (HI) and normal-hearing (NH) peers. Our
aim is to gain better understanding of online language processing in a normalhearing environment and thereby improve intervention protocols.
Method: 10 HI-NH dyads and 10 NH-NH dyads completed a referential
communication task requiring the description of faces. The participants were
fitted with head-mounted eye trackers, recording gaze focus. Important verbal
events were used to predict gaze focus area.
Results: HI spent more time looking at the partner than NH controls. The
verbal exchange was found to reliably predict gaze focus area. Both groups
were found to gaze at the partner in association with questions and back
channeling, however HI to a higher extent.
Conclusions: HI displays heightened attention to visual cues from the partner,
indicating a greater dependency on visual cues during language processing.
Ongoing studies include SLI dyads and detailed analyses of the verbal and
nonverbal interactions in successful dyads for improved intervention design.
78
Plakat 38
KRISTINE JENSEN DE LÓPEZ1, HANNE SØNDERGAARD KNUDSEN1, PIA
BUNDGAARD1, KARINA NISS JØRGENSEN1, SOFIE FILHOLM MATHIASEN1,
CHRISTINA MORTENSEN1
1
Clinic of Developmental Communication Disorders, Aalborg University, Denmark
Problem-based learning as a means for training psychology students
how to use Dynamic Assessment to intervene with SLI children
[Nauczanie oparte na rozwiązywaniu problemów jako sposób szkolenia
studentów psychologii, jak używać oceny dynamicznej do interwencji
u dzieci z SLI]
Dynamic Assessment (DA) has been argued beneficial for children with LI
but there have been but few studies on the subject. A study by Hasson and
Botting suggests that DA with expressive grammar is valuable for use as
a dynamic measure.
Our aspiration was to further develop the context and method of working
dynamically with 6 to 12-year-old children with DCD in a University setting
with master students. The program consisted of 7 sessions, each planned for
the individual child, though adjustable throughout the course of intervention.
The therapist focused on mediating in three areas: language, working memory
and narratives. In addition to this we have been working with a reflective team
seated behind a one way screen. This setup combined with DA has, to our
knowledge, not yet been seen in any study concerning children with DCD.
This construction has provided the therapist with the opportunity of getting
online feedback, the reflective team with the option of instant intervention and
participation during sessions and the students experience multiple roles as
psychologists.
References:
Haywood, H. C., & Lidz, C. S., (2007) Dynamic Assessment in Practice: Clinical and
Educational Applications. Cambridge.
Hasson, N., & Botting, N., (2010) Dynamic assessment of children with language
impairments: A pilot study. Child Language Teaching and Therapy, 26(3), pp. 249–272.
79
Plakat 39
KRISTINE JENSEN DE LÓPEZ1, HANNE SØNDERGAARD KNUDSEN1, PIA
BUNDGAARD1, KARINA NISS JØRGENSEN1, SOFIE FILHOLM MATHIASEN1,
CHRISTINA MORTENSEN1
1
Clinic of Developmental Communication Disorders, Aalborg University, Denmark
Dynamic Assessment and intervention of language and working
memory: a pilot study of Danish children with SLI
[Ocena dynamiczna i interwencja w zakresie języka i pamięci roboczej:
badanie pilotażowe duńskich dzieci z SLI]
Dynamic Assessment (DA) has been argued to be beneficial for children
with LI, but there have been but few studies on the subject. This poster
presents a three-month study of DA on four 6 to 10-year-old children with
DCD conducted by master students in a university Clinic of Developmental
Communication Disorders.
The assessment took place over a period of 7 sessions; a pretest followed
by five sessions of mediating in the areas of language, working memory and
narratives and finally a posttest.
The test battery used consisted of three tests; The CELF-IV was chosen due
its wide assessment of language and memory in children; Odd One Out was
chosen to supplement the working memory subscale of CELF-IV and narratives
were assessed by COST materials scoring micro- and macrostructure.
Furthermore we collected data during each session, consisting of both
narratives and observations for each task from the reflective team.
The data collection of the posttest will take place in June and quantitative as
well as qualitative results will be presented at the conference.
Plakat 40
IRIT KATZENBERGER1, SARA MEILIJSON1
1
Hadassah Academic College Jerusalem, Israel
Hebrew language assessment measure for pre-school children
[Narzędzie do oceny języka hebrajskiego u dzieci w wieku
przedszkolnym]
Purpose: To apply the Katzenberger Hebrew Language Assessment for
Pre-School Children (henceforth: the KHLA) to a group of children who were
independently defined by their SLPs as having specific language impairment
(SLI) and to find whether the KHLA distinguishes between typically developing
(TDL) and language impaired children. The assessment included 6 areas:
Auditory Processing, Lexicon, Grammar, Phonological Awareness, Semantic
80
Categorization and Narration of Picture-Series. The study focuses on the
psychometric aspect of the test.
Method: Participants included 454 (383 TDL; 71 SLI) mid-high SES,
monolingual native speakers of Hebrew, aged 4;0–5;11 years.
Results: The KHLA was found useful for distinguishing between TDL and SLI
when the identification is based on the total Z-score or at least two of the areaspecific Z-scores in -1.25 SD cutoff points. The results provide a ranking order
for assessment: Grammar, Auditory Processing, Semantic Categorization,
Narration of Picture-Series/Lexicon and Phonological Awareness.
Conclusions: The main clinical implications of this study point to the need
to consider the optimal cutoff point of -1.25 SD for diagnosis of SLI children
and to apply the entire test for assessment. In cases when the clinician may
decide to assess only two or three areas, it is recommended that the ranking
order as described in the study be applied.
Plakat 41
DANIELA BUEHLER1, ALEXANDRA PEROVIC1, NAUSICAA POUSCOULOUS1
1
University College London, UK
Pragmatic abilities in children with Specific Language Impairment
[Zdolności pragmatyczne dzieci ze specyficznym zaburzeniem językowym]
Little experimental research focuses on the pragmatic abilities of children
with specific language impairment (SLI). We investigate two pragmatic
phenomena, a very early one: pointing, and a more sophisticated one:
metaphor. Pointing production and metaphor understanding are examined
in 15 children with SLI (3;6–4;0) and compared to two groups of typically
developing children: one of age-matched peers, and another one of younger
children matched on language abilities.
Study 1: pointing gestures of children and their caregiver are examined in
a ‚decorated room’ containing colourful objects and pictures – following the
procedure of Liszkowski and colleagues for pre-verbal children (Liszkowski
& Tomasello, 2011; Liszkowski et al., 2012). The frequency and quality of
pointing and verbalizing in the interaction will be evaluated. Study 2: metaphor
comprehension is tested using a simple act-out task. Children must hand one
of two toys referred to with a metaphorical expression – following the method
developed for 3-year-olds (Pouscoulous & Tomasello, in prep.).
We propose that a subset of children with SLI display impaired pragmatic
abilities which cannot be accounted for as a consequence of more basic
limitations. The findings will offer some general insight in the pragmatic
abilities of children with SLI.
81
Plakat 42
TUBA YARBAY DUMAN1, SEYHUN TOPBAS2, ELMA BLOM1
1
University of Amsterdam, Netherlands
2
Anadolu University, Eskişehir, Turkey
The impact of executive functions on verb inflection in SLI: The
processing of Turkish counterfactuals
[Wpływ funkcji zarządczych na fleksję czasownika w SLI: Przetwarzanie
warunkowych zdań kontrfaktycznych w języku tureckim]
Counterfactuals are thoughts about ‘what might have been’; imagining what
might have happened, but did not. For example, “if he had won the lottery,
he would have been rich”. Thus, a different event and a different outcome is
considered. Understanding counterfactuals requires three abilities: 1. ignoring
what has happened; 2. holding two different possibilities in mind; 3. shifting
between those possibilities. Children can understand counterfactuals correctly
by the age of five. These abilities have been related to development of the EF,
namely 1. inhibition, 2. working memory, and 3. cognitive flexibility respectively
(e.g. Beck, Riggs & Gorniak, 2009; Guajardo et al., 2009) by the same age.
Children with SLI have problems with both language and these EF (e.g.
Im-bolter et al., 2006), which suggests that there may be a link between the
two. The central question is whether there is a relationship between linguistic
processing (of counterfactuals) and EF in SLI.
A sentence comprehension test with Turkish conditionals with and without
counterfactual interpretation was developed. Conditionals in Turkish are marked
by a conditional suffix on the main verb -(y)sa) ‘if’, which occurs to the right of the
past tense marker in factuals (temporally past) and to its left in counterfactuals.
SLI children performed significantly worse on counterfactuals than factuals unlike
typically developing (TD) children. Besides, SLI and TD children could repeat both
morpheme orders equally well in a sentence repetition task, indicating a similar
stage of syntax acquisition for both. There are two main conclusions. First,
children can think counterfactually when their EF are well-developed. Second,
counterfactuals seem to be particularly difficult for SLI since they have problems
with EF. Accordingly, EF impact verb inflection in SLI.
82
Plakat 43
ELMA BLOM1, JOHANNE PARADIS2
1
University of Amsterdam, Netherlands
2
University of Alberta, Edmonton, Canada
Second language children can help us understand Language Impairment
[Dzieci uczące się drugiego języka pomagają nam w zrozumieniu
zaburzenia rozwoju językowego]
Verb inflection development in children who learn English as their second
language (L2) is influenced by age, L2 exposure and properties of the first
language. Age, exposure and first language refer to resources that facilitate
the development of verb inflection. But do L2 children with a language
impairment (L2-LI) who have persistent difficulties acquiring verb inflection
use these resources in the same way as their peers with typical development
(L2-TD)? To answer this question, we analyzed data from 24 English L2
children with LI, ages five and six, and 24 English L2-TD peers. Children were
individually matched on age, exposure, and first language typology. Verb
inflection use was measured with the Test of Early Grammatical Impairment;
we examined use of 3SG -s and past tense -ed. Mixed logistic regression and
classification procedures revealed that an older age of exposure to the L2 is
beneficial for L2-LI. L2 children with LI were found to make less efficient use
of L2 exposure and profit less from their first language experience than L2-TD.
We conclude that these findings support the hypothesis that verb inflection
difficulties in children with LI are caused by limitations in processing and
associating linguistic information.
Plakat 44
PHILIP PRINZ1
1
San Francisco State University, USA
The case of Specific Language Impairment in deaf children developing
proficiency in American Sign Language (ASL)
[Przypadek specyficznego zaburzenia językowego u dzieci głuchych
przyswajających amerykański język migowy (ASL)]
There is evidence of a population of deaf children who exhibit SLI in sign
language (Mason, Rowley, Marshall, Atkinson, Herman, Woll & Morgan, 2010;
Morgan, Herman & Woll, 2007). We present results of a study on the use of
a standardized test of American Sign Language (ASL) for identifying SLI in deaf
children acquiring ASL. The study involved 20 deaf signing children (6–12 years)
referred by teachers. As described by the teachers using predetermined criteria,
10 of the children evidenced typical and 10 atypical ASL abilities. We assessed
83
the 20 deaf children’s performance using a standardized test of ASL across
three linguistic domains: 1. phonology and lexicon (phonological parameters,
fingerspelling, lexical meaning); 2. morphology (classifier constructions, verb
agreement) and Syntax (negation, sign order, conditionals); and 3. Semantics/
Pragmatics/Discourse (perspective shift, turn taking). The results were compared
to performance on tests of non-verbal intelligence and motor ability. We found
the atypical deaf children evidenced significant language impairment unrelated
to reduced cognitive and/or motor abilities or insufficient exposure to ASL.
We delineate specific patterns of test responses and linguistic errors in ASL
performance and describe profiles of SLI children. Finally, we discuss theoretical
and practical implications for SLI in deaf and hearing children.
POSTER 45
SARA FERMAN1, LIAT KISHON-RABIN1, AVI KARNI2, HILA GANOT1
Department of Communication Disorders, Sackler Faculty of Medicine, Tel-Aviv
University, Tel-Aviv, Israel
1
Department of Human Biology & the Edmund J Safra Brain Research Center for the
Study of Learning & Learning Disabilities, University of Haifa, Haifa, Israel
2
Is SLI specific to the language domain? Evidence from learning an
artificial morphological rule
[Czy SLI jest specyficzne dla domeny językowej? Dane pochodzące z
uczenia się sztucznych zasad morfologicznych]
Whether SLI stems from a deficit specific to the language domain or from a deficit
in the general domain is still of considerable debate. In an attempt to address this
question, the present study was designed the current research was designed
to characterize the course of learning a new linguistic skill in children with SLI
(CSLI) as compared to typically developing controls (TDC), while examining the
contribution of the general (procedural and declarative) memory systems to the
learning process. We followed the learning process of an artificial morphological rule
(AMR) over multiple sessions, in 10-year-old CSLI and their age-matched peers,
using behavioral measures (RT; % correct). The AMR consisted of phonological
transformations of Hebrew verbs expressing a semantic distinction: whether the
preceding noun was animate or inanimate. Participants were trained to judge and
produce repeated and new (generalization) items of the AMR. The results showed
that learning to appl y the AMR to repeated items and generalizing the phonological
aspect to new items demonstrated characteristics of procedural learning. Correct
generalization of the AMR to new items was dependent on the explicit discovery of
the semantic aspect of the AMR, and demonstrated characteristics of declarative
learning. Both types of learning were found to be inferior in CSLI compared to TDC.
Altogether, our results suggest that deficits in the procedural and declarative memory
system may explain some of the language difficulties encountered by CSLI.
84
Organizator: Instytut Badań Edukacyjnych
Instytut Badań Edukacyjnych jest placówką z blisko stuletnią tradycją. Jego
głównym zadaniem jest prowadzenie badań podstawowych i stosowanych
w edukacji, w tym przede wszystkim badań, analiz i prac rozwojowych
przydatnych dla szeroko rozumianej polityki i praktyki edukacyjnej.
Instytut zatrudnia ponad 130 badaczy zajmujących się edukacją – socjologów,
psychologów, pedagogów, ekonomistów, politologów i przedstawicieli innych
dyscyplin naukowych – wybitnych specjalistów w swoich dziedzinach,
o różnorakich doświadczeniach zawodowych, które obejmują oprócz badań
naukowych także pracę dydaktyczną.
Entuzjaści Edukacji
Pod tym hasłem Instytut Badań Edukacyjnych realizuje od kwietnia 2009 r. do
czerwca 2015 r. projekt systemowy „Badanie jakości i efektywności edukacji
oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego”. Entuzjaści Edukacji to projekt,
którego celem jest podniesienie jakości edukacji w Polsce.
Cele projektu
•
badania naukowe przemian polskiej edukacji i ich uwarunkowań,
a w efekcie podejmowanie decyzji w sprawach edukacji na podstawie
zbadanych faktów i pogłębionych analiz – dotyczy to wszystkich ogniw
systemu edukacji,
•
wzmocnienie nowoczesnego podejścia do polityki i praktyki edukacyjnej,
•
wzmocnienie nauczycieli poprzez przygotowanie i bezpłatne udostępnienie
praktycznych narzędzi wspomagających ich pracę z uczniami,
•
wzmocnienie polskiej nauki o edukacji oraz stworzenie warunków dla
uporządkowania szerokiej debaty wokół polskiej edukacji,
•
międzynarodowa wymiana doświadczeń i wiedzy naukowej.
Z efektów projektu korzystają:
•
nauczyciele, dyrektorzy szkół, stowarzyszenia i fundacje działające na
rzecz edukacji,
•
władze samorządowe,
85
•
uczniowie, rodzice, studenci i doktoranci,
•
administracja rządowa i władza ustawodawcza – wyniki badań mają
posłużyć do inicjowania zmian legislacyjnych sprzyjających podnoszeniu
jakości edukacji.
Co bada IBE?
Zakres badań, które realizuje IBE, można podzielić na pięć obszarów:
•
Podstawy programowe i rozwój dydaktyk przedmiotowych – będzie to
diagnoza jakości edukacji poszczególnych przedmiotów szkolnych (język
polski, matematyka, nauki przyrodnicze, historia oraz języki obce) oraz
rozwój dydaktyk przedmiotowych, w tym tworzenie nowych narzędzi dla
nauczycieli.
•
Psychologiczne i pedagogiczne podstawy osiągnięć szkolnych – m.in.
badania efektów indywidualizacji uczenia się oraz badanie dzieci, które
rozpoczęły naukę w wieku sześciu lat.
•
Socjologiczno-prawne aspekty edukacji – celem tej grupy badań jest
dostarczanie wyników przydatnych w podnoszeniu jakości otoczenia
instytucjonalnego szkół oraz analiza skuteczności wdrażanych zmian
organizacyjnych w systemie edukacji. W tym m.in. badania czasu
i warunków pracy nauczycieli, warunków ich kształcenia, problemów kadry
klas początkowych oraz rynku pracy nauczycieli.
•
Ekonomia edukacji: nakłady publiczne i prywatne oraz rynki
okołoedukacyjne – eksperci IBE postarają się zbadać ekonomiczne
aspekty edukacji, w tym szeroko rozumiane koszty – nakłady finansowe
i rzeczowe, nakład czasu, nakłady ponoszone indywidualnie oraz
nakłady gmin i powiatów, dylematy decyzyjne – na poziomie władz
samorządowych, poszczególnych szkół i rodzin.
•
Edukacja a rynek pracy – celem tych badań jest wzmocnienie
powiązania efektów edukacji z potrzebami rynku pracy oraz stworzenie
systematycznej oceny podaży kompetencji i popytu ze strony
pracodawców m.in. poprzez śledzenie ścieżek karier edukacyjnych
i zawodowych, czy badania gospodarstw domowych.
Efekty projektu
•
Interdyscyplinarne badania – kilkadziesiąt interdyscyplinarnych
badań dotyczących m.in. funkcjonowania podstaw programowych
w szkole i osiągnięć uczniów, umiejętności złożonych, tj. umiejętności
krytycznego myślenia, wnioskowania (w matematyce, języku polskim,
naukach przyrodniczych i historii), czasu i warunków pracy nauczycieli,
86
efektywności kształcenia, kosztów edukacji, losów absolwentów
gimnazjów i szkół wyższych. Wyniki tych badań pozwolą postawić
diagnozę dotyczącą sytuacji polskiej edukacji i stworzyć narzędzia
użyteczne dla nauczycieli i praktyków oświatowych.
•
Raport o stanie edukacji – pierwszy w Polsce tak kompleksowy dokument,
zawierający wyniki badań krajowych z odniesieniem do badań w innych
krajach i badań międzynarodowych oraz dane statystyczne dotyczące
edukacji (obecnie rozproszone w różnych źródłach). Raport będzie
wydawany co roku do 2015 r.
•
Narzędzia dydaktyczne – narzędzia wsparcia dla nauczycieli i uczniów:
zadania, ćwiczenia, scenariusze lekcji, opisy dobrych praktyk. Wszystkie
narzędzia będą bezpłatne dla nauczycieli i dostępne w witrynie
internetowej projektu.
•
Współpraca krajowa i międzynarodowa – utworzona zostanie sieć
współpracy instytucji krajowych i zagranicznych ważnych dla rozwoju
edukacji i tworzenia wspólnej oraz stabilnej wizji rozwoju.
•
Monitorowanie badań w kraju i za granicą – Baza Informacji o Badaniach
Edukacyjnych (BIBE) obejmująca informacje o badaniach zrealizowanych
w Polsce, a także zbiory danych, umożliwiające samodzielne prowadzenie
analiz.
•
Portal internetowy pod adresem www.eduentuzjasci.pl jako platforma
informacji o rezultatach projektu, baz danych i narzędzi wytworzonych
w ramach projektu w postaci dogodnej dla różnych odbiorców.
Kwalifikacje po europejsku
Instytut Badań Edukacyjnych realizuje również od lipca 2010 do końca 2013 r.
projekt systemowy „Opracowanie założeń merytorycznych i instytucjonalnych
wdrażania Krajowych Ram Kwalifikacji oraz Krajowego Rejestru Kwalifikacji
dla uczenia się przez całe życie”.
Dzięki projektowi „Kwalifikacje po europejsku”:
•
sposób opisywania efektów edukacji stanie się czytelnym komunikatem
dla pracodawców, potwierdzającym rzeczywiste kwalifikacje absolwentów,
•
każdy, kto będzie szukał pracy na otwartym rynku europejskim, będzie się
mógł wylegitymować kwalifikacjami zrozumiałymi dla pracodawców,
•
każdy będzie mógł podnosić swoje kwalifikacje nie tylko poprzez szkołę
i długotrwałe szkolenia, ale również uzyskiwać potwierdzenie swoich
kompetencji nabytych na rozmaitych ścieżkach uczenia się,
87
•
powstanie portal Krajowych Ram Kwalifikacji, który zostanie przekazany
rządowi wraz z wypracowanym modelem KRK oraz projektem strategii
komunikacyjnej.
Projekty „Entuzjaści Edukacji” i „Kwalifikacje po Europejsku” są
współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego.
88
Notatki
89
Notatki
90
Spis treści
Wstęp ....................................................................................................... 3
Program konferencji ................................................................................. 5
Rada programowa .................................................................................... 9
Prelegenci ............................................................................................... 10
Streszczenia wykładów .......................................................................... 15
Streszczenia plakatów ............................................................................ 39
Organizator: Instytut Badań Edukacyjnych ............................................. 85
91

folder w j.pol

Transcription

Similar documents

Dr hab. Małgorzata Lipowska - Wydział Nauk Społecznych

czytaj PDF - Endokrynologia Pediatryczna

Imię i nazwisko pracownika: MARIUSZ MARCZAK, Instytut

ST. STANISLAUS KOSTKA PARAFIA ŚW. STANISŁAWA KOSTKI

Newsletter 37/19.11.2015

Polska

LABEL Magazine

EDUKACJA A MARGINALIZACJA I WYKLUCZENIE SPOŁECZNE

Innowacyjne... - Program Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL

Wojciech Gilewicz APORIA MALARSTWA THE APORIA OF PAINTING

tutaj - Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie

silesia-airport-55

silesia - Katowice Airport