(Request for Qualification) ligt ter inzage bij de
Transcription
(Request for Qualification) ligt ter inzage bij de
Luttenbergstraat 2 Postbus 10078 8000 GB Zwolle Telefoon 038 499 88 99 Fax 038 425 48 88 overijssel.nl [email protected] PROVIMCIAIE STATEN VAN OVERIJSSEL Provinciale Staten van Overijsisfeg.nr. " P - S / : 2 © H / 3 l 3 Dat. ontv.: RABOZwolle 39 73 41 121 a.d. 0 6 APR 2011 Routing Irtiidttiiigen bij mw. I.G.A.M. Kalkhoven telefoon 038 499 87 67 [email protected] Bijl.: Voortgangsrapportage Area Development Twente inclusief aanbestedingsdocumenten luchthaven Twente Datum 05.04.2011 Kenmerk Toezending aan Provinciale Staten met oogmerk: TX1 ter informatie 2011/0067074 Pagina 1 Bijlagen I. Voortgangsrapportage Area Development Twente (ADT) (te raadplegen via www.overijssel.nl/sis en ligt ter inzage bij de griffie) Op 23 november 2010 is de Gemeenschappelijke Regeling Area Development Twente (GR ADT) in werking getreden. In deze GR participeren de provincie Overijssel en de gemeente Enschede op financieel gelijke wijze. Bij de vaststelling van de GR ADT is afgesproken dat uw Staten jaarlijks drie Voortgangsrapportages ontvangen. Met deze brief bieden wij u de eerste Voortgangsrapportage 2011 van het ADT aan. Deze Voortgangsrapportage bevat zowel een inhoudelijke als een financiele terugblik van het ADT. Deze eerste Voortgangsrapportage 2011 betreft de periode 1januari 2011 tot en met 31 maart 2011. Op 9 februari 2011 hebben uw Staten de Kademota aanbesteding Luchthaven Twente vastgesteld (besluit PS2010/1275). Daarbij bent u ook ge'fnformeerd over het vervolgproces van de aanbesteding en de informatie- en beslismomenten daarin van uw Staten. Twee belangrijke onderwerpen uit de informatiemomenten zijn de aanbestedingsdocumenten en de investeringsbijdragen ADT ten behoeve van de staatssteuntoets in Brussel. Deze documenten zijn als bijlagen bij deze Voortgangsrapportage gevoegd. Vanwege de krappe tijdsplanning zijn er nog geen vertalingen van deze stukken beschikbaar. Deze zijn gereed voorafgaande aan de PS-vergadering van 23 mei a.s. De aanbestedingsdocumenten bestaan uit de Request for Qualification (RFQ), het Informatiememorandum en de Expression of Interest (EOI: advertentietekst). De RFQ geeft belangstellenden inzicht in de te volgen procedure en de eisen waaraan zij moeten voldoen om tot gekwalificeerde respondent te kunnen worden benoemd (prekwalificatie-eisen). Alleen gekwalificeerde respondenten worden toegelaten tot de vervolgstappen van de procedure. De RFQ is vertrouwelijk. Het Informatiememorandum geeft belangstellenden mime achtergrondinformatie over de luchthaven en de omgeving waarin deze zich bevindt in de ruimste zin van het woord. Het Informatiememorandum kan gezien worden als het 'marketingverhaal' (bidbook), waarin Datumverzending 0 6.APR 2011 Voortgangsrapportage ADT inclusief aanbestedingsdocumenten belangstellenden kunnen lezen welke omgevifigskenmerken zullen bijdrageo aan het succesvol exploiteren van deze luchthaven. De notitie Investeringen is het document dat nodig is om in Brussel de procedure voor de staatssteuntoets te doorlopen. In deze procedure wordt het ADT ondersteund door de ministeries van BZK en I&M. Deze procedure start zo spoedig mogelijk. Bij het opstellen van deze notitie is uitgegaan van reeds eerder door uw Staten en door de Raad van Enschede ondersteunde uitgangspunten. Op 30 maart j l . heeft een bestuurlijk overleg plaatsgevonden tussen het bestuur van ADT en het ministerie van I&M over de aanbesteding. Het Rijk heeft ingestemd met de wijze van aanbesteding en de inzet van de resterende € 1,8 miljoen aan Rijksmiddelen uit de Bestuursovereenkomst, onder voorwaarde van een snelle en succesvolle aanbesteding en dat er geen sprake is van staatsteun. Voor een snelle en succesvolle aanbesteding is een voldoende interesse in de prekwalificatiefase van groot belang. De officiele start van de aanbesteding vindt plaats op 9 april a.s. Dan wordt de advertentie gepubliceerd op de aanbestedingskalender en in diverse media. Datum 05.04.2011 Kenmerk 2011/0067074 Pagina 2 Vervolgproces Nadat uit deze eerste fase van de aanbesteding een aantal gekwalificeerde respondenten overblijven, zal de volgende fase starten. Dat is de dialoogfase, waarin met deze partijen de opties nader verkend worden. Deze input wordt dan gebruikt voor de gunningscriteria (Request for Proposal/RFP) en het conceptcontract. Deze beide documenten zult u ter vaststelling ontvangen. De volgende Voortgangsrapportage zal medio juli 2011 aan u toegezonden worden. Gedeputeerde Staten van Overijssel, voorzitter, secretaris, C""***) Voortgangsrapportage Datum: 31 maart 2011 Periode 1e kwartaal 2011 Versie: DEF1.0 Algemene gegevens Projectnaam Gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente e.o. Opdrachtgever Algemeen Bestuur ADT Opdrachtnemer Directie ADT / P.F.M. Kuenzli projectcontroller Aise van Dijk Samenvatting vorige progn. ultimo jr progn. ultimo jaar progn. volgende bvr RISICO'S per peildatum vorige progn. ultimo jr progn. ultimo jaar progn. volgende bvr FINANCIEEL, Baten per peildatum vorige progn. ultimo jr progn. ultimo jaar progn. volgende bvr per peildatum FINANCIEEL, Lasten vorige progn. ultimo jr progn. ultimo jaar progn. volgende bvr per peildatum RESULTATEN Area Development Twente Legenda: Legenda resultaten Legenda Financieel Legenda Risico's loopt volgens planning Afwijking* < 50.000 of < 10% Risico > klein, maar beheerst afwijkend van planning, aktie genomen Afwijking* < 50.000 of < 10% Aktie tot bijsturing genomen Risico opgetreden, maar beheerst afwijkend van planning, bespreekpunt Afwijking* < 50.000 of < 10% Niet bijgestuurd, cq niet mogelijk Risico opgetreden, oorzaak niet weggenomen nog geen info beschikbaar geen info beschikbaar nvt nvt risico autonoom, onzekere uitkomst nvt nvt, risico < klein * afwijking tov kalendervoortgang 1/8 Voortgangsrapportage Datum: 31 maart 2011 Periode 1e kwartaal 2011 Versie: DEF1.0 Resultaatomschrijving Probleem- of doelstelling De Gemeenschappelijke Regeling heeft als doelstelling de herontwikkeling van de voormalige militaire luchtmachtbasis vliegveld Twente en omgeving tot een vliegwiel voor een economisch sterker en duurzamer Twente. De grondexploitatiemaatschappij Area Development Twente (ADT) wenst die doelstelling te bereiken door het luchthaven gebied te transformeren naar nieuwe toekomstbestendige bestemmingen die een belangrijke bijdrage leveren aan de economie, ecologie en leefbaarheid van de regio. De Gemeenschappelijke Regeling zal haar doelstelling realiseren binnen de kaders van de door de Gemeente en Provincie vastgestelde structuurvisies. Resultaat Een afgeronde herontwikkeling van de voormalige militaire luchtmachtbasis vliegveld Twente en omgeving, waarbij deze als vliegwiel fungeert voor een economisch sterker en duurzamer Twente. Inhoudelijke activiteiten De gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente en omgeving is opgedeeld in onderstaande (deel)projecten: - Projectgebied Luchthaven Noord; - Projectgebied Ecologische Hoofdstructuur (EHS); - Deelproject Infrastructuur; - Deelproject Sanering; - Deelproject Tijdelijk Beheer openbare ruimte en vastgoed; - Gebiedsontwikkeling deelgebieden Op dit moment vinden de volgende activiteiten plaats: Binnen Area Development Twente wordt binnen verschillende projectgroepen hard gewerkt aan de realisatie van de geformuleerde doelstelling(en). Hieronder puntsgewijs de belangrijkste inhoudelijke activiteiten van de afgelopen rapportageperiode: - Opstellen kadernota aanbesteding, melding aan de markt d.m.v. een “expression of interest” en voorbereiden Request For Qualification (RFQ); - Marktverkenningen; - Afronding ambitiedocument Leisure t.b.v. voorbereidingen aanbestedingsprocedures Leisure; - Voorbereidingen ontwikkelingen TRONED (in samenwerking met hulpverleningsdienst Regio Twente); - Voorbereiden en afstemmen publiekrechtelijke procedures in samenwerking met betrokken partijen; - Opstellen programma van eisen t.b.v. het ontwerp voor de inrichting ecologische hoofdstructuur (EHS); 2/8 Voortgangsrapportage - Datum: 31 maart 2011 Periode 1e kwartaal 2011 Versie: DEF1.0 Voorbereiding tijdelijke ontsluiting Luchthaven Noord en maken voorontwerp voor hoofdontsluitingsweg, inclusief de aansluiting met de provinciale weg. - Opstellen masterplan “Vuil water”’; - e Opstellen bodemkwaliteitskaart, raamsaneringsplan en een bodembeheernota (gereed 2 kwartaal); - Voorbereiden strategische verkenningen gebiedsontwikkeling Zuidkamp, Prins Bernard Park, Oostkamp, Middengebied en Ooststrip; - Voeren onderhandelingen verkoop bestaand vastgoed en verkennende gesprekken met ontwikkelaars; - Uitvoering diverse technische onderhoud- en beheertaken, opzetten en inrichten verhuuradministratie; - Beheer luchthaven en toezicht op veiligheid; - Verhuur bestaand onroerend goed; - Voorbereiden publiekrechtelijke plannen en procedures; - Diverse communicatiewerkzaamheden, waaronder het opstellen van een communicatieplan aanbesteding, verzorgen van technische briefings en presentaties en communicatie met omwonenden. Voor de komende tijd staan de volgende activiteiten gepland De bovenstaande processen en activiteiten worden de komende tijd gecontinueerd. Investeringsbijdrage ADT Zoals bekend zijn er middelen beschikbaar voor het opnieuw realiseren van gebouwen en infrastructuur ten behoeve van de luchthaven, vanwege de (versnelde) realisatie van EHS in de gebiedsontwikkeling luchthavenontwikkeling Twente e.o.. De allocatie van de gelden is door ADT getoetst aan de staatssteunrechtelijke kaders die Europa heeft gesteld om zodoende de kans op een goedkeurende beschikking van “Brussel” te vergroten. De belangrijkste randvoorwaarde van gemeente en provincie is dat geen financiële bijdrage aan de exploitatie mag worden verstrekt. De voorgestelde investeringen blijven binnen deze randvoorwaarde. Bovendien geldt dat “Brussel” geen exploitatiesteun zal toestaan. Met andere woorden, als de Europese toetsing een positief oordeel als uitkomst heeft, is dat tevens als een extra onafhankelijk oordeel te beschouwen inzake de vraag of de voorgestelde investeringen inderdaad niet als een bijdrage aan de exploitatie te beschouwen zijn. De Europese commissie ziet bijdragen aan dit soort investeringen als een bijdrage aan infrastructurele voorzieningen en niet als exploitatiesteun, Dit volgt uit de richtsnoeren 2005. In bijgevoegde bijlage 1 wordt uiteengezet welke middelen dat zijn, bij welk besluit ze zijn toegekend, met welke doelen en welke randvoorwaarden er ten aanzien van de inzet gelden. Er is per bestuursorgaan een overzicht gegeven. Naar verwachting gaat ADT 9 april 2011 op de EU aanbestedingagenda publiceren. 3/8 Voortgangsrapportage Datum: 31 maart 2011 Periode 1e kwartaal 2011 Versie: DEF1.0 Aanbesteding Luchthaven Op 9 februari 2011 heeft Provinciale Staten van Overijssel de kadernota “Aanbesteding Luchthaven Twente” vastgesteld, gevolgd door de gemeenteraad van Enschede op 14 februari 2011. Het Dagelijks Bestuur van ADT heeft naar aanleiding hiervan op 15 maart 2011 met onderstaande aanbestedingsdocumenten ingestemd: - EOI – advertentie (bijlage 2.1) - Informatie Memorandum (bijlage 2.2) - Request voor Qualification (bijlage 2.3) Afgesproken is dat er nog ambtelijk ondergeschikte verbeteringen zullen moeten plaatsvinden. Deze zijn grotendeels in verwerkt en zijn als bijlage bij deze kwartaalrapportage gevoegd. Een Nederlandstalige vertaling wordt – nadat deze beschikbaar komt – nagezonden. Beheersplannen Tijd De aanbesteding van de ontwikkeling en exploitatie van de luchthaven met bijbehorend bedrijventerrein zal in het tweede kwartaal van dit jaar starten met de publicatie op de aanbestedingskalender. De aanbesteding zal in de zomer van 2012 resulteren in een voorlopige gunning. Nadat het luchthavenbesluit onherroepelijk is geworden zal de ontwikkeling en het beheer van dit deelgebied aan de exploitant worden overgedragen. Dit zal in de tweede helft van 2013 plaatsvinden. In 2014 zal de burgerluchthaven operationeel zijn. Geld LASTEN Omschrijving Oorspronkelijk budget (a) Verplichtingen (b) Realisatie (c) 31.981.640 29.800.000 Sloopkosten 2.792.706 33.022 - 2.759.684 Milieu / saneren / explosieven 1.285.648 - 17.491 1.268.158 Wegen / openbare ruimte / natuur 4.167.181 - - 4.167.181 Verwerving Fondsen en verrekeningen Plankosten Beheerkosten openbare ruimte Investeringen grondexploitaties Totaal lasten - - 655.235 Restant budget (d) = (a)-(b)-(c) - 1.526.405 - 4.214.185 2.701.706 464.960 1.047.519 920.543 486.053 179.962 254.527 45.361.903 33.020.781 1.317.647 11.023.474 4/8 Voortgangsrapportage Datum: 31 maart 2011 Periode 1e kwartaal 2011 Versie: DEF1.0 BATEN Omschrijving Oorspronkelijk budget (a) Verplichtingen (b) Realisatie (c) Restant budget (d) = (a)-(b)-(c) Woningbouw - - - - Economie en Leisure - - - - Bestaand Vastgoed Natuur / agrarisch gebruik 1.099.674 - - 285.000 - 814.674 - - subsidies en overige opbrengsten 8.724.357 - 7.000.000 1.724.357 Totaal baten 9.824.031 - 7.285.000 2.539.031 5.967.353 8.484.443- Saldo baten en lasten 35.537.872- 33.020.781- Op peildatum 22 maart 2011 is voor in totaal € 1,32 mln. aan kosten gerealiseerd en € 7,29 mln. aan opbrengsten. Het saldo van baten en lasten is op peildatum 22 maart 2011 € 5,97 mln. positief. Voor 2011 is per saldo nog ca € 11,02 mln. aan lasten geraamd die nog niet verplicht of gerealiseerd zijn. Aan baten dient in 2011 nog € 2,54 gerealiseerd te worden. Per saldo is dit € 8,48 mln. Toelichting kosten: - De € 655.000 aan kosten verwerving hebben betrekking op de afkoop EAT; - De € 465.000 aan plankosten hebben o.a. betrekking op de kosten van de basisorganisatie, huisvesting, aanbestedingsteam, communicatiekosten, kosten luchthavenmeester, advies en onderzoek duurzaamheid en algemeen advies en onderzoekkosten. De kosten vanuit de gemeente Enschede (inhuur projectmanagers en inzet PMBE) zijn nog niet in rekening gebracht bij ADT en dus (nog) niet opgenomen; - De € 180.000 aan Beheerkosten is het saldo van de kosten voor beheer van openbare ruimte en bestaand vastgoed verminderd met de gerealiseerde huurinkomsten van januari en februari. Toelichting opbrengsten: - Door verkoop van bestaand vastgoed (Overmaat) is € 285.000 aan opbrengst gerealiseerd; - Van het ministerie van financiën en het ministerie van defensie is in totaal € 7.000.000 aan afkoop saneringsbijdrage ontvangen. E.e.a. conform de bestuursovereenkomst. 5/8 Voortgangsrapportage Datum: 31 maart 2011 Periode 1e kwartaal 2011 Versie: DEF1.0 Kwaliteit De kaders voor de gebiedsontwikkeling liggen vast in de provinciale ruimtelijke visie Gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente en omgeving en de gemeentelijke structuurvisie. De kwalitatieve aspecten van de gebiedsontwikkeling hebben binnen ADT blijvend een hoge prioriteit. Met betrekking tot de aanbesteding van de luchthavenexploitatie wordt deze kwaliteit o.a. geborgd door het formeren van een tenderboard. e Door ADT is in het 1 kwartaal de “klankbordgroep inrichting EHS” in het leven geroepen. Dit met het doel om tot een optimaal eindresultaat te komen. De rol van de klankbordgroep is om gedurende het proces van initiatief to realisatie van het deelproject EHS mee te denken, suggesties te doen en aandachtspunten mee te geven die bij zullen dragen aan dat optimale resultaat. Voor het beheer van de openbare ruimte onderzoekt ADT momenteel de mogelijkheden om op termijn te voldoen aan de minimale kwaliteitseisen uit het gemeentelijk “toetsingskader openbare ruimte (TOR)”. Dit opdat de openbare ruimte na realisatie van het project overdraagbaar is naar de gemeentelijke organisatie. Met de nutsbedrijven vindt reeds overleg plaatst over de overdracht van de ondergrondse infrastructuur. De kwaliteit van de overige (deel)projecten wordt o.a. geborgd door continue toetsing aan de eerder genoemde kaders, inclusief aanvullend onderzoek en uitwerking in programma’s van eisen en stedenbouwkundige plannen. Informatie Binnen ADT wordt hard gewerkt aan het uniformeren van procedures met betrekking tot het managen van informatie. Sinds de oprichting van ADT wordt hiervoor nauw samengewerkt met de afdeling Informatie Service Centrum van de gemeente Enschede. Onderstaande activiteiten worden hierbij in samenwerking uitgevoerd: - Coördinatie informatievoorziening; - Uitvoeren en coördineren GIS werkzaamheden; - Kaartvervaardiging (en versiebeheer); - Vastgoed informatiebeheer; - Archivering van digitale documenten op gemeentelijk netwerk; - Postregistratie en afhandeling. In verband met een effectieve uitvoering van bovenstaande activiteiten is een aansluiting van ADT op het gemeentelijk netwerk van groot belang. Vanwege onduidelijkheden met betrekking tot de (ORACLE)licenties is de aansluiting (nog) niet gerealiseerd in het 1e kwartaal. De gemeente Enschede heeft hier eind maart overleg over met Oracle. Verwachting is dat de aansluiting in het 2e kwartaal van 2011 gerealiseerd wordt. 6/8 Voortgangsrapportage Datum: 31 maart 2011 Periode 1e kwartaal 2011 Versie: DEF1.0 Organisatie De ADT organisatie is zodanig ingericht dat de geformuleerde doelstellingen effectief kunnen worden gerealiseerd. Naast de vaste staf (directie, secretariaat, financiën & control, communicatie, planning en juridische ondersteuning) zijn per deelproject projectteams geformeerd. Het management team (directie en projectmanagers) draagt hierbij de integrale verantwoordelijkheid voor het realiseren en beheersen van de projectresultaten en de onderlinge afstemming tussen de verschillende deelprojecten. Binnen de ADT organisatie zijn een tweetal projectteams die aparte aandacht krijgen binnen deze rapportage. Ten eerste het aanbestedingsteam verantwoordelijk voor het aanbestedingsproces van de luchthavenexploitatie. Dit team bestaat uit een zestal (parttime) functionarissen, aangevuld met specialistische kennis en ervaring van overige ADT functionarissen. Ten tweede het beheerteam, integraal verantwoordelijk voor het beheren van de openbare ruimte en het bestaand vastgoed. Ook dit team bestaat uit een zestal (parttime) functionarissen aangevuld met specialistische kennis en ervaring van overige ADT functionarissen. Communicatie De eerste maanden van 2011 is veel aandacht besteed aan zowel de interne als externe (project)communicatie. Naast uitvoering van diverse communicatieactiviteiten zoals het verzorgen van technische briefings en presentaties, informatie bijeenkomsten voor huurders en omwonenden is ook gewerkt aan een structureel communicatiebeleid. Onderstaande punten hebben hierbij in het 1e kwartaal van 2011 de meeste aandacht gekregen: - Communicatieplan rondom aanbesteding - Doorontwikkeling website en social media strategie (1e fase) - Plan interne communicatie Bovengenoemde communicatiestrategie krijgt ook in de resterende maanden van 2011 een vervolg. Planning voortgangsrapportages ADT: Ten behoeve van de voortgangscommunicatie zijn onderstaande rapportagemomenten gepland: - Dagelijks Bestuur ADT 21 juli 2011 - 2e kwartaal rapportage ADT; - Dagelijks Bestuur ADT 6 oktober 2011 - 3e kwartaal rapportage ADT. Risicoparagraaf Begroting 2011: Op basis van de realisatiecijfers van het 1e kwartaal kan de voorzichtige conclusie getrokken worden dat deze niet uit de pas loopt met de begroting. Een risico blijft wel het feit dat medio 2011 er nog strategische heroverwegingen uitgewerkt worden, die invloed zullen hebben op zowel de begroting als realisatiecijfers voor 2011. Specifiek het onderdeel plankosten blijft hierbij een zorgenkind, aangezien voor de gebiedsontwikkeling van de deelprojecten Zuidkamp, Prins Bernard Park, Oostkamp, Middengebied (Paardenwoningen) en Ooststrip slechts plankosten voor de eerste zes maanden van 2011 zijn geraamd. 7/8 Voortgangsrapportage Datum: 31 maart 2011 Periode 1e kwartaal 2011 Versie: DEF1.0 De effecten vanuit de woningbouwprioritering van de gemeente Enschede verhogen hierbij het risico op hogere plankosten dan wel het niet volledig realiseren van de doelstellingen. Grondexploitatie: De grondexploitatie van ADT staat onder druk doordat in de afgelopen periode risico’s concreter zijn geworden. Het gaat hierbij met name om de plankosten, die voor de hele gebiedsontwikkeling ontoereikend lijken gegeven de historische plankosten over de vorige VTM fase, en de risico’s van de uitgifte van de luchthaven in erfpacht. Totaal is er in 2010 € 12,5 mln. aan risicovoorziening getroffen door de aandeelhouders ADT. Vastgoedmarkt: De omstandigheden op de vastgoedmarkt zijn ten opzichte van de start van de VTM fase wezenlijk veranderd. De vastgoedmarkt bevindt zich momenteel in zwaar weer, vanwege een beperkte woningmarkt afzet en een oplopende leegstand binnen de kantoren- en bedrijvensector. Het feit dat de leen- en financieringsvoorwaarden voor particulieren en bedrijven aanmerkelijk ongunstiger zijn geworden, versterkt dit effect. Bij de eerstvolgende actualisatie ronde van de grondexploitatie, wordt ook de risicoparagraaf geactualiseerd. Hierbij wordt rekening gehouden met de uitkomsten van de strategische heroriëntaties van de gebiedsontwikkeling en de voortgang van de aanbesteding van de luchthaven. 8/8 1/3 Bijlage 1: Investeringsbijdrage ADT Datum: 31 maart 2011 Periode 1e kwartaal 2011 Versie: DEF1.0 DE STAAT o Herkomst: Bestuursovereenkomst In de door de Staat, de Provincie en de Gemeente getekende bestuursovereenkomst staat dat de Staat bereid is om drie miljoen euro, waarin begrepen het bedrag van één miljoen tweehonderdduizend euro zoals eerder geïnvesteerd in o.a. de start- en landingsbaan en het wagenpark, ten behoeve van de luchthaveninfrastructuur te investeren. Die eerdere investering is door de Staat gedaan in de periode dat de Staat eigenaar was en met als doel een succesvolle aanbesteding in de zogenaamde interim-periode (van 2008 tot de afronding van de definitieve aanbesteding). Op 30 maart 2011 is onder meer over deze besteding met het ministerie van I&M gesproken. In de bestuursovereenkomst is als voorwaarde opgenomen dat er sprake moet zijn van een snelle en succesvolle aanbesteding. Aan het ministerie is gemeld dat wij hieronder verstaan dat uit de RFQ voldoende gekwalificeerde interesse blijkt. o Bedrag: € 1.800.000 Het saldo van € 3.000.000 minus € 1.200.000. o Bedoeld voor: luchthaveninfrastructuur Reeds eerder is uit het beschikbare bedrag geïnvesteerd in de start- en landingsbaan en het wagenpark. Daarmee is een nadere uitleg gegeven aan het begrip luchthaveninfrastructuur. o Randvoorwaarde: aanbestedingsregels en staatssteunregels In de bestuursovereenkomst staat vermeld dat bezien moet worden of en hoe de afspraken gefinancierd en gerealiseerd kunnen worden met inachtneming van wet- en regelgeving, met name op het gebied van de Europese aanbestedingsregels en regels op het gebied van staatssteun. Dit aspect is door ADT onderzocht. Conclusie van dat onderzoek is dat ADT de ontwikkeling en exploitatie van de luchthaven als een ‘concessie voor een dienst’ moet aanbesteden. Voorts is de bijdrage getoetst aan de kaders die Europa stelt aan staatssteun. De voorgestelde allocatie van de middelen blijft binnen die kaders. Conclusie is ook dat een staatssteunmelding moet worden gedaan. De voorbereiding van die melding is in volle gang. o Beoogde inzet: luchthaveninfrastructuur Dit bedrag zal worden geïnvesteerd in specifieke luchthaveninfrastructuur als navigatie en meteo. Over de besteding moet nog wel overleg plaats vinden met het ministerie van I&M. Eigendom: op termijn terug naar ADT Voor de duur van de concessieperiode wordt een recht van erfpacht gevestigd en aan de exploitant overgedragen. Het bloot eigendom blijft bij ADT. Het recht van erfpacht eindigt na afloop van de concessieperiode. De volledige eigendom van de gronden en alle daarop opgerichte opstallen vallen daardoor van rechtswege terug aan ADT. De tegenprestatie van de exploitant wordt gevormd door de aanbieding die de winnende exploitant in de aanbesteding doet. De aanbiedingen in de aanbesteding worden, zoals bepaald in de Kadernota, getoetst op de criteria “Werkgelegenheid”(40% van de ranking van de bieders), “Duurzaamheid” (40% van de ranking van de bieders) en “Bieding terzake de concessievergoeding aan ADT” (20% van de ranking van de bieders). 2/3 Bijlage 1: Investeringsbijdrage ADT Datum: 31 maart 2011 Periode 1e kwartaal 2011 Versie: DEF1.0 DE PROVINCIE o Herkomst: Statenvoorstel ruimtelijke visie gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente In het statenvoorstel van 20 april 2010 is een besluit genomen om ten behoeve van de uitvoering van de tender effecten op de tender door de lagere parkeeropbrengsten door leisure op Twentse schaal en de versnelde realisatie EHS te compenseren met een bedrag van € 11.600.000. Dit is onder te verdelen in € 1.600.000 als compensatie voor de lagere parkeeropbrengsten en € 10.000.000 als compensatie voor de gevolgen van de versnelde realisatie EHS. Door de versnelde realisatie EHS kan de luchthavenexploitant bij de start van de burgerluchthaven niet meer gebruik maken van de aanwezige gebouwen en infrastructuur van Enschede Twente Airport in het zuidelijk deel van de huidige luchthaven, zoals eerder voorzien. De financiële compensatie van de provincie maakt het mogelijke een deel van deze infrastructuur aan de noordzijde te financieren. o Bedrag: € 13.000.000 In het statenvoorstel is gerekend met € 11.600.000 netto contant per 01-01-2009. Netto contant per 01-01-2011 is dat € 13.000.000. De toegezegde € 1.600.000 voor compensatie lagere parkeeropbrengsten is niet bedoeld voor investeringen in infrastructuur aan de Noordzijde (motie Bouma c.s.), zodat er een bedrag van € 11.400.000 resteert ten behoeve van de luchthaven. o Bedoeld voor: het opnieuw realiseren van gebouwen en infrastructuur ten behoeve van de realisatie EHS in de gebiedsontwikkeling luchthavenontwikkeling Twente e.o.. Dit bedrag is bedoeld voor compensatie omdat door de versnelde aanleg van EHS veel eerder dan voorzien investeringen in de airport en airside moeten worden gedaan door de exploitant. Expliciet worden in het statenvoorstel de volgende items genoemd: platformen, terminal, verkeerstoren, parkeerterreinen, serviceweg. o Randvoorwaarde: aanbestedingsregels en staatssteunregels. o In de bestuursovereenkomst staat vermeld dat bezien moet worden of en hoe de afspraken gefinancierd en gerealiseerd kunnen worden met inachtneming van wet- en regelgeving, met name op het gebied van de Europese aanbestedingsregels en regels op het gebied van staatssteun. Dit aspect is door ADT onderzocht. Zie voor conclusies van dat onderzoek hetgeen hiervoor reeds is gesteld. o Motie Welten - Wijnen: Geen provinciale financiële bijdrage aan de exploitatie. In genoemd statenvoorstel wordt al geconcludeerd dat de financiële bijdrage geen bijdrage aan de exploitatie is en derhalve niet strijdig is met de aangenomen motie Welten – Wijnen. o Beoogde inzet: luchthaveninfrastructuur Dit bedrag zal worden geïnvesteerd in specifieke luchthaveninfrastructuur als start- en landingsbaan, platform en opstelplaatsen vliegtuigen (aprons), taxibanen, dienstwegen, voorrijweg (curb), hekwerk, brandweerkazerne, ATC toren en utilities (ondergrondse infrastructuur). Er wordt daarmee in overeenstemming met het statenvoorstel geïnvesteerd. o Eigendom: op termijn terug naar ADT Voor de duur van de concessieperiode wordt een recht van erfpacht gevestigd en aan de exploitant overgedragen. Het bloot eigendom blijft bij ADT. Het recht van erfpacht eindigt na afloop van de concessieperiode. De volledige eigendom van de gronden en alle daarop opgerichte opstallen vallen daardoor van rechtswege terug aan ADT. De tegenprestatie van de exploitant wordt gevormd door de aanbieding die de winnende exploitant in de aanbesteding doet. De aanbiedingen in de aanbesteding worden, zoals bepaald in de Kadernota, getoetst op de criteria “Werkgelegenheid”(40% van de ranking van de bieders), “Duurzaamheid” (40% van de ranking van de bieders) en “Bieding terzake de concessievergoeding aan ADT” (20% van de ranking van de bieders). 3/3 Bijlage 1: Investeringsbijdrage ADT Datum: 31 maart 2011 Periode 1e kwartaal 2011 Versie: DEF1.0 DE GEMEENTE o Herkomst: Bestuursovereenkomst In de door de Staat, de Provincie en de Gemeente getekende bestuursovereenkomst staat dat de Gemeente bereid is om drie miljoen euro ten behoeve van de luchthaveninfrastructuur te investeren. o Bedrag: € 3.000.000 In de bestuursovereenkomst staat het bedrag van € 3.000.000 vermeld. o Bedoeld voor: luchthaveninfrastructuur De Staat en de Gemeente hebben beide € 3.000.000 beschikbaar gesteld voor investeringen in de luchthaveninfrastructuur. o Randvoorwaarde: aanbestedingsregels en staatssteunregels. o In de bestuursovereenkomst staat vermeld dat bezien moet worden of en hoe de afspraken gefinancierd en gerealiseerd kunnen worden met inachtneming van wet- en regelgeving, met name op het gebied van de Europese aanbestedingsregels en regels op het gebied van staatssteun. Dit aspect is door ADT onderzocht. Zie voor conclusies van dat onderzoek hetgeen hiervoor onder het kopje ‘Rijk’ reeds is gesteld. o Uitgangspunt gemeenteraad: Geen gemeentelijke financiële bijdrage aan de exploitatie. In de brief aan de gemeenteraad van 30 juni 2009 is reeds gemeld dat er publieke investeringen nodig zijn in de infrastructuur voor de opstart van de luchthaven. Het gaat om investeringen zoals ontsluiting van, naar en op de luchthaven, parkeervoorzieningen en investeringen in platform, taxibaan en verkeerstoren, en dergelijke. Dit zijn aldus investeringen in infrastructuur en niet in de exploitatie van de luchthaven door de exploitant. Deze investeringen zijn nodig om de exploitatie door de exploitant op marktconforme condities te faciliteren. o Beoogde inzet: luchthaveninfrastructuur Dit bedrag zal worden geïnvesteerd in de infrastructuur voor de opstart van de luchthaven. Het gaat om investeringen zoals ontsluiting van, naar en op de luchthaven en investeringen in platform, taxibaan en verkeerstoren en dergelijke. Dit is conform in juni 2009 aan de gemeenteraad is medegedeeld. Er wordt daarmee in overeenstemming met de raadsbrief geïnvesteerd. Eigendom: op termijn terug naar ADT Voor de duur van de concessieperiode wordt een recht van erfpacht gevestigd en aan de exploitant overgedragen. Het bloot eigendom blijft bij ADT. Het recht van erfpacht eindigt na afloop van de concessieperiode. De volledige eigendom van de gronden en alle daarop opgerichte opstallen vallen daardoor van rechtswege terug aan ADT. De tegenprestatie van de exploitant wordt gevormd door de aanbieding die de winnende exploitant in de aanbesteding doet. De aanbiedingen in de aanbesteding worden, zoals bepaald in de Kadernota, getoetst op de criteria “Werkgelegenheid”(40% van de ranking van de bieders), “Duurzaamheid” (40% van de ranking van de bieders) en “Bieding terzake de concessievergoeding aan ADT” (20% van de ranking van de bieders). Bijlage 2: Aanbesteding Luchthaven Datum: 31 maart 2011 Periode 1e kwartaal 2011 Versie: DEF1.0 Twente Airport Catchment Area 2Hr (+ 23.0 Million) Catchment Area 1Hr (+ 3.3 Million) Runway (2400 m -2700 m) Basic Infrastructure No Staff 1 Grantor By adopting a regional development strategy and jointly acquiring the former military base, the city of Enschede (the Municipality) and of the Province of Overijssel (the States) paved the way for Area Development Twente (ADT) to tender the redevelopment of the airport. ADT, representing the Municipality and the States, is acting as the granting and oversight authority of the airport concession (Grantor) with the following mission: “Transform the former airbase into a flywheel for an economically stronger and more sustainable Twente” This Information Memorandum summarizes key considerations, provides market characteristics, provides information regarding the organization, the spatial development plan, history of the airport, the market, the region and catchment area and summarizes the procurement process and timeline. 2 Contents Page 1. 2. 3. 4. 5. Legal notice Executive Summary Key Considerations History Three reasons to invest in Twente Airport A. Location B. International Business Environment C. Limited Investments 6. 7. 8. 9. Parallel projects Area Development Twente Procurement Process Registration Abbreviations Annex Catchment Area 4 6 8 10 11 12 19 29 43 48 53 55 56 3 1a. Legal Notice This Information Memorandum is issued by Area Development Twente (ADT) is for information purposes only and is being provided solely for use by interested parties to assist them to register as a Respondent for the project described herein. Neither ADT, nor any of their respective agents, representatives, advisors or consultants make, will make, or will be deemed to have made, any representation or warranty, express or implied, as to the accuracy, reliability or completeness of the information contained herein or any information otherwise provided, whether orally or in writing, other than such representations or warranties expressly stated in duly approved and promulgated tender documents or in a definitive contractual agreement executed between ADT and a selected bidder. Neither the receipt of this Memorandum, nor any information contained herein or supplied herewith or subsequently communicated to any Person, whether orally or in writing, in connection with a proposed project involving ADT or their representatives, advisors, consultants or subcontractors, shall constitute, or be interpreted as constituting, the giving of financial, legal, technical or other advice. None of the information set forth herein constitutes a formal tender or invitation to participate in a Design-Build-Finance-Operate-Transfer Contract for the operation and development of Twente Airport, nor does this Memorandum oblige ADT or any other related entity to start or proceed with the project of reference or the tender. ADT, in its sole discretion, reserves the right to modify any of the rules or procedures relating to this Memorandum and any related tender, including the right to either not start with the tender procedure or to terminate the tender procedure at any time. ADT, as well as any agent, representative, advisor or consultant, shall not be held liable or responsible to any entity or person for any cost or expense incurred in responding to this call to register as a Respondent or in any investigation, negotiation or transaction associated therewith. Neither this Memorandum, nor any other written or oral information made available to any entity or their respective representatives or any person, agent or advisor of said entity will form the basis of any contact. A proposal regarding the project or any part thereof will give rise to contractual obligations only if and to the extent provided for by a definitive contractual agreement executed by ADT and a selected bidder and awarded in accordance with the relevant legislation. 4 1b. Legal Notice All interested parties are strongly advised to seek their own independent financial, legal, tax, technical and other advice. Recipients of these materials should inform themselves about and observe any applicable legal requirements in the Netherlands and their own jurisdictions. In providing materials in connection with the proposed transactions, neither ADT, nor any other Government entity undertakes any obligation to correct, amend or update such materials. Currently the airport has a military designation. To operate as a commercial civil airport a civil designation is required. This designation process takes place in parallel with the tendering procedure. Infrastructure must be build by the selected bidder and will be (partially) funded by ADT. ADT shall ensure that these financial contributions are compatible with European State Aid regulations. A decision from the EU Commission regarding the compatibility with EU State Aid regulations will be a condition precedent before the effectiveness of the concession contract. The contract duration as foreseen is 49 years. A decision from the EU Commission will be a condition precedent before the effectiveness of the concession contract. At the time of publication of this Memorandum, ADT is not in a position to guaranty a positive decision of the EU Commission with regard to the contemplated financial contributions or the duration of the concession contract. The decision of the EU Commission may cause ADT, in its absolute and sole discretion, to adjourn, amend or terminate the tender procedure. ADT nor the Municipality of Enschede nor the Province of Overijssel are bound to enter into a contract with any party and are free to adjourn or end the tender at any time and can never be held liable for any damages. 5 2. Executive Summary The Airport Twente, located in the Netherlands on the border with Germany, was founded on the initiative of local entrepreneurs and the municipalities in 1921. During the war the airfield was transformed into a “Fliegerhorst” and thereafter used as an Air Force base. Today the civil use of this former base is high on the national and regional political agenda. The defined objective of the region is to strengthen the economy through the development of a “compact, green, sustainable airport” as a cornerstone to the Innovation Triangle Twente. The Dutch Government has placed certain limits on the number of aircraft movements which will be permitted at Amsterdam Schiphol Airport. The Government has identified Eindhoven Airport and Lelystad Airport as airports that may grow to the extend they provide relief capacity for the Schiphol Hub. This in turn requires a relocation of the military use of Eindhoven Airport. In this context the Twente Airport is one of the option ts he Ministry of Defense is considering and may result in occasional militairy use of the airport facillities The Twente Airport catchment area of the airport is 23 million inhabitants within a two hour driving distance and 3.3 million inhabitants in one hour driving distance. A base development scenario projects 1.2 million passengers and 30.000 tons Freight (by truck and by air) by 2034; in a higher development scenario the number of passengers increases to 2.4 million . The growth is driven by a combination of long haul air charter s and European low cost operations. Airfreight transport is stimulated by the development of an “air-trucking” centre focusing on European distribution of Airfreight with some “value-added” logistics services. 6 Aviation related industry is already present in the region. The airport offers opportunities for platformrelated aeronautical industry and activity clusters that could include (parts) production, aircraft maintenance industry (MRO) and/or R&D and training facilities. Commercial market opportunities exist regarding the development of a hotel/conference and retail cluster close to the passenger terminal. This centre could potentially including some office space for aviation related business. Illustration.1: Location of the former Air force base 7 3. Key Considerations The Twente Region Is the Hub for Europe: Twente links the Amsterdam/Rotterdam area with the German Ruhr area and the Bremen/Hamburg/Hannover Area. The region has excellent infrastructure connections to Europe; Is a Logistics centre: Twente is strategically located due to proximity of major population centers; Tourism inbound and outbound: Twente Region is home to OAD and TUI Netherlands. TUI Netherlands is market leader in Dutch travel industry; Air- and Space craft technology is already an important sector in Twente and the development of the airport is expected to further strengthen the aerospace technology sector; Twente has a highly educated, well-motivated and multilingual workforce, whose productivity exceeds that in most other European countries; The University of Twente is one of the prominent universities in the Netherlands. A number international renown companies reside in Twente: Grolsch, TenCate, Vredenstijn, Stork, Akzo-Nobel; The region has a relative large ethnic population. A network of leading health and technology research organizations is vested in Twente; The region is a hot spot for innovation in agri-food and nutrition; East Netherlands is highly focused on micro & nanotechnology, high-tech systems and materials, clean tech and information technology services. 8 The Twente Airport The contract duration is 49 years (a confirmation of the EU Commission with regard to the duration of the concession contract is pending); A relative limited start-up investment is required: airport essentials such as the site, access road, utilities, runway and runway lighting, rentable buildings and some airport equipment are already available or will be made available by the Area Development Twente (ADT). Infrastructure that must be build by the selected bidder will be (partially) funded by ADT. ADT shall ensure that its financial contribution is compatible with European State Aid regulations, a confirmation of the EU Commission with regard to this contribution is pending); The airport operator will have to invest in a new terminal and related facilities; The Airport Operator may implement his own business plan within defined planning constraints; Flexibility: there is no staff that will be transferred to the Airport Operator. Concession award criteria are geared to those aspects most valued by the stakeholders, defined as follows: Employment criteria (40% of the total score); Sustainability criteria (40% of the total score); and Concession Fee (20% of the total score). 9 4. History In 1921 Twente businessmen took the initiative to create a field for recreational aviation. Ten years later it became a commercial airport with daily air service to Amsterdam. In 1940, the Germans enlarged the airport to create a “Fliegerhorst”: the area was dramatically enlarged from 64 hectares to 1800 hectares At the end of the war (1940-1945) bombing raids destroyed large parts of this airbase. After the war, the Dutch Ministry of Defense became the airport owner and its size was reduced to ca. 500 hectares. In 2003 it is decided to close the Airport. The last military aircraft departed from the Twenthe airbase in 2007. The airport is currently closed for all military and commercial flights. A limited number of private aircrafts and the local gliding club are using the airport. 10 5. Three reasons to invest in Twente Airport 1 Location 2 International Business Environment 3 Limited Investments 11 A. Location The Netherlands: The Gateway to Europe Europe is the world’s largest exporter of goods and services; For over a hundred non-EU countries, Europe is the biggest export market; The Netherlands is very close to Germany, France and the UK; The country’s history and economy are dominated by trade; A key EU member, the Netherlands provides easy access to Europe. 12 Twente: a perfect hub to the EU Twente: a perfect hub to the EU Twente links up two vibrant economies: the greater Amsterdam/Rotterdam area and the German Ruhr area; The region uses superb infrastructure for connections to Europe and the world. ≈ 170 Million Customers within 300 Miles ≈ 244 Million Customers within 600 Miles 13 The Triangle Twente Airport is situated in the triangle between the towns of Enschede, Hengelo and Oldenzaal. The airfield is located close to two motorways and a railway: North of the airport lies the A1 motorway (Amsterdam- Berlin) and; running parallel to the motorway is the Amsterdam – Berlin railway and; The motorway A35 south of Enschede is linking Amsterdam to the industrial “Ruhrgebied” in Germany. 14 The Passenger Market Recent market analysis and feedback from industry partners demonstrates market demand for air services at Twente Airport. Realizing this requires marketing and an investment to put Twente Airport on the map. Air services are expected to be a combination of low cost carrier operations and charter flights; where charter operators have increasingly looked to serve destinations further afield to avoid directly competing with low cost carriers. The runway length of Twente is a distinct advantage. Runway extensions programs at Groningen airport and Munster-Osnabruck once implemented, may erode this competitive early mover advantage. Potential carriers will be looking for a flexible operating environment which can accommodate their requirements and one that is priced accordingly. A recent forecast shows passenger traffic growing in a low scenario to ca, 700,000 passengers by 2024 and in a high scenario an accelerated growth to 1,800,000 passengers by 2024. llustration 2) ASM Passenger forecast Twente Airport 15 The View from the Industry Tour Operators and Airlines have indicated that there is potential for charter flights from Twente Airport, most likely in conjunction with another regional airport. Low cost carriers may be interested in operating to Twente Airport given the provision of appropriate infrastructure, charges and support package. There is potential at Twente Airport to operate services aimed at meeting the needs of a large diaspora community. Catchment Area Twente Airport has a catchment area of between 2.1 million and 4.6 million people depending on how it is measured. Assuming that the closest airport is used, based on drive time and distance, then Twente Airport would have a unique catchment between 2.1 and 2.4 million people. This size of catchment area is sufficient to attract commercial air services. Economically, the population on the German side of the border have a higher standard of living and a greater disposable income than the Dutch, but across the Netherlands, the standard of living is fairly homogenous. Population density in the Twente region is also comparable to the Dutch average. Similarly, the Twente region compares well with other parts of the Netherlands in terms of ethnic populations which will generate air traffic to their country of origin; in particular the region has a higher than average proportion of Turkish Diaspora compared to other Dutch regional airports. Across the German regions which are neighbours to Twente, the Turkish Diaspora easily make up the largest immigrant community and therefore represent a potential target market for new air services. There are also significant North African minorities in the region. 16 Ticket Taxes Industry partners indicate that it is too soon to say what the impact of the recent German ticket taxes will be on traffic. There is an expectation that ticket taxes will be harmonized across the EU at some point in the not too distant future to avoid competitive advantage/disadvantage between carriers operating in different countries from taxes. Airport Competition Twente Airport has a relatively large number of competitor airports; these include Amsterdam, Eindhoven, Groningen, Rotterdam, Maastricht and Lelystad in the Netherlands, and Münster/Osnabruck, Weeze, Dortmund, Bremen, Koln and Hamburg in Germany. Eindhoven Airport has become progressively dominated by Ryanair and traffic volumes have been rising rapidly. Although services to Spain and Italy make up the majority of traffic, there is also considerable traffic from Eindhoven to the UK and other north European countries. Traffic at Groningen Airport is relatively low but stable. The airport is dominated by charter traffic but the planned runway extension could attract new operations. Münster Airport traffic appears to be in decline from a peak of 1.5 million but continues to be served by a number of scheduled operators. 17 18 B. International Business Environment The region is driving innovation in three areas: Food, Health and Technology: Food Valley: Europe’s agri-food and nutrition centre East Netherlands is home to Food Valley (www.foodvalley.nl), a European hot spot for innovation in the area of agri-food and nutrition. Food Valley hosts one of the largest food-related R&D communities in the world. With Wageningen University and Research center (www.wur.nl) at its center, the region accommodates more than 1,440 agri-food related companies, 70 research companies and more than 20 research institutes altogether; Access to multinationals like Monsanto, Abbott Labs, H.J. Heinz, Kikkoman, Sime Darby, Mead Johnson, Nippon Suisan, Cargill, Silliker, Arla Foods etc. Health Valley: East Netherlands is (www.health-valley.nl), a network of leading health and technology research organizations. Molecular Medicine. The Enschede MIRA Institute for Biomedical Technology and Technical Medicine is well known for its work on regenerative medicine and drug delivery systems. Diagnostics and Imaging. The Valley houses a Medical Imaging Open Innovation Center set up by Twente University and Siemens, amongst others. Nanotechnology for Point of Care. The Enschede-based MESA+ institute is one of the world’s largest nanotechnology research centers. Rehabilitation and Robotics. The Roessingh Rehabilitation Clinic and Research Institute, Sint Maartens hospital and the MIRA Institute are major contributors to rehabilitation technology. The LEO Robotics Center is developing robotics for care and cure. Technical Medicine. Twente University has created a dedicated engineering & medicine curriculum, producing graduates who are uniquely qualified to bring innovative medical technologies into the clinic. 19 Aerospace. Air- and Space craft technology has been an important sector for East Netherlands, in particular the Twente area. The new Twente Airport is expected to further boost the existing Aerospace technology related companies in the area. The region is home to the ThermoPlastic composite Research Centre (TPRC), an open innovation R&D center in which Boeing, Stork Fokker, TenCate and Twente University participate. Other global players (such as AKZO, DSM, Teijin Aramid) take part in the Twente University IMPACT materials research center. Other examples are: Aeronamic, developing and producing air management and turbine start systems for airplanes NIJL Aircraft docking who construct Aircraft Docking Maintenance Stairs and Aircraft Docks, systems which get maintenance time down for all types of aircrafts. Technology: The East Netherlands is focused on key areas such as micro & nanotechnology, high-tech systems and materials, clean tech and information technology services. High-tech Systems. Focus areas include robotics (e.g. medical applications), aerospace and automotive (with operations from market leaders Thales and Scania). A ‘Business Cluster Semiconductors’ supports companies from development to the application of advanced IC’s, MEMS, sensors and wireless systems. Micro & nanotechnology. MESA+, set up by Twente University, is the world’s 5th research institute for micro and nanotechnology. It has produced more than 40 spin-off companies in the food, health and technology sectors. Information technology. The Center for Telematics and Information Technology (CTIT), also set up by Twente University, is among Europe’s largest academic IT research institutes. Clean tech. The region has research centers supported by leading universities such as Alterra and WIMEK (Wageningen University) and IMPACT (Twente University). Other players include test/certification authority KEMA, Helianthos, Vestas, Eaton Holec 20 Logistics Logistics in Twente Logistics is an important economic activity in the eastern part of the Netherlands. This is partially due to the strategic location of this part of the country, and partially due to the proximity of major population centers. A new freight rail link, the Betuwe line, the development of intermodal transshipment facilities, and the development of inland water transport have given this region an ever increasingly important role, both within the Netherlands as well as across Europe. E.g. the Combi Terminal Twente (CTT) at the Hengelo harbour. With plenty of high-quality development space available and a full range of logistic services on hand, the region is an ideal location for more than just storage and transfer depots. Many companies are coming to see Twente as the perfect base for their logistic activities. Timberland is a global leader in the design, engineering and marketing of premium-quality footwear, apparel and accessories for consumers who value the outdoors and their time in it. The Company’s products can be found in leading department and specialty stores as well as Timberland retail stores throughout North America, Europe, Asia, Latin America, South Africa and the Middle East. The Enschede distribution center is the hub for all of Timberland’s European shipments, with some 10 million pieces of product passing through each year. 21 Logistic and distributing companies in Twente: Company Beijer Transport & Logistics Bolk Transport DHL Donna Karan Heisterkamp HST Groep Müller Fresh Food Logistics Rhenus Logistics Road Air Transport Schiphol Express TDG Timberland TNT Fashion Group City location Oldenzaal Almelo Hengelo Oldenzaal Oldenzaal Enschede Holten Oldenzaal Oldenzaal Enschede Borculo Enschede Oldenzaal By car from Enschede Airport Twente to Düsseldorf 143 km 1h33 Eindhoven 176 km 1h49 Niederrhein Weeze 173 km 1h49 Rotterdam Airport 195 km 2h Schiphol Airport 167 km 1h45 Münster 83 km 1h 22 Travel Industry OAD The Oad Groep has grown into one of the Netherlands' leading travel organizations. Over the years, the company has not only built up the largest private coach fleet in the Netherlands, but also has extended activities into many other areas, including air, coach, train, car and cruise travel. Oad is the largest fully Dutch owned tour operator. The company is independent, is not linked to other tour operators and is owned 100% by the family Ter Haar . The Family resides in the region. Facts & figures Turnover (2009) € 972,000,000 Number of passengers (2009) 746,000 Number of employees 2,000 Fleet 180 tourist coaches Subsidiaries Oad owns a number of specialist tour operators, namely: • Bex Reizen (direct seller, coach, airline/coach) • SRC-Cultuurvakanties (coach, airline/coach) • Oad Incoming (incoming tourism) • Hotelplan (all-round touroperator) Location In addition, under the Oad flag, a chain of fully-owned Globe travel agencies has been established, approx. 220 branches spread throughout the Netherlands (excluding 8 IATA licensees). Headoffice in: Holten (ca. 30 minutes form Airport Twente) 23 TUI Nederland TUI Netherlands is the market leader in the Dutch travel industry. TUI Netherlands has a proactive policy on sustainable tourism and corporate social responsibility. The policy is called ‘Buy green, Sell green, Share green & Be green’ and it focuses on holidays with respect for people and nature. TUI Nederland is part of the largest European travel organisation TUI Travel PLC. TUI Nederland has its own airline: Arke Fly (sponsor of Champion League playing Twente Football Club) Facts & Figures Turnover € 1,4 billion Number of holidays 1,3 million Number of employees 2,300 Number of Aircrafts10 (including2 leased aircrafts) Fly green Fly green is the sustainability policy for TUI Netherlands airline ArkeFly. By paying attention to the fleet and flightrelated products and services, and during the preparations, take-off, flight and arrival the airline lowers its fuel consumption and costs, which is also good for the environment. In 2010 the performance of ArkeFly measured using CO2/RPK (carbon dioxide emissions per revenue passenger kilometre) improved by 5.3 percent to 80 grams. These reductions are attributable to reducing weight and adapting flight procedures. Location The travel group TUI Netherlands comprises over two hundred travel agencies, with about 140 stores and Arke sixty franchised travel agencies under the name Holland International Travel Agency. At TUI Netherlands employs approximately 2,300 employees across five locations and the Ark stores across the country. The offices of TUI Netherlands are Rijswijk and Enschede, KRAS.NL Ammerzoden and has two offices in Alkmaar and ArkeFly located at Schiphol-Rijk. 24 Workforce Education The Netherlands boasts a highly educated, wellmotivated and multilingual workforce, whose productivity exceeds that of most other European countries. Furthermore, the Dutch workforce consistently gets high marks from the international business community for its high percentage of advanced educational degrees and familiarity with foreign working styles and business environments. Twente offers divers education and training possibilities Technical University of Twente, Enschede Many Universities of Professional Education and many Secondary Schools There are many educational programs in EastNetherlands which can be linked to the field of mobility. On every level educational programs are available that can be linked to the field of mobility. On Master and Bachelor level education programs are Applied Physics, Embedded Systems, Mechanical Engineering, Chemistry, NanoTechnology, Control Systems Engineering and Automotive Engineering. In addition there are many education programs on lower and higher vocational level a.o. mechanical engineering, electrical engineering, car mechanic, engine technology and aviation technology / airplane maintenance Part-66, Part cat. B1 level or Avionica (cat. A1, as from 2009/2010). Lufthansa Technical Training, Enschede Kenteq, Hengelo Deltion College, Zwolle HAN University, Arnhem-Nijmegen 25 Multilingual available Like the Netherlands overall, Twente prides itself in having a long tradition of people working together. Its workforce is well educated, flexible, multilingual, service-oriented, open-minded and entrepreneurial. Wages and real estate prices in the region are however below the national average. The Economist ranked The Netherlands 3rd globally for attracting and promoting talent; A Twente network of human resource agents works closely with companies; The region has established channels for recruiting personnel with specific language skills; 9 out of 10 adults in The Netherlands speak English; 65% speak German, 25% French; Twente’s location adds opportunities to attract native German speakers. 9 out of 10 adults speak English 26 The city of Enschede Input gemeente volgt in overleg met ambtenaren... 27 Development Agency East Netherlands Oost NV Oost NV is an agency of the Netherlands Ministry of Economic Affairs and the Provinces of Gelderland and Overijssel. Oost NV works to strengthen and stimulate the economy of East Netherlands. Oost NV improves the region’s business climate by attracting and support (foreign) companies, setting up innovation projects, building clusters and implementing subsidy schemes. Oost NV also develops science parks, business incubators and industry parks. What’s more, Oost NV has funds available to invest in innovative companies. Oost NV can assist you with: answering questions on finances (taxes, venture capital), infrastructure, labor, subsidies, education, social climate and so forth; assisting you with getting access to (EU) subsidy funds; helping you find the best sites or joint-venture partners; introducing you to regional business networks; all of that completely free of charge. Development Agency East Netherlands (Oost NV) Enschede Office Hengelosestraat 585 P.O. Box 5518 7500 GM Enschede The Netherlands Phone + 31 53 851 68 51 [email protected] www.oostnv.com LinkedIn-group Oost NV Twitter.com/oostnv Youtube.com/oostnvtv All services are free of charge 28 C. Limited Investments 29 The Site The airport area is a defined area around the runway that will be zoned as the ‘airport area’. Developments are to be concentrated North of the runway; ADT is providing a new access road and utilities. The development strategy allows for the usable portion of the runway to increase from 2400 meter to 2700 meter. Illustration 3: Development Plan* 30 *source Regional Development Strategies of the Twente Airport and surroundings, 2009 Land to the south of the runway is being part of the national ecological structure (ecologische hoofdstructuur / EHS). Natural water flows will be restored and the area will be made accessible to the general public for recreational purposes. From the north-west of the runway, following on from Weerseloseweg (road N737), ADT will provide a new airport access road and arrange for the basic sewage and utility facilities to the airfield, 31 Airport Development ADT will be responsible for a new access road, portions of an airside fence (under consideration) and providing the main sewage and utilities to the site. ADT will contribute a defined financial amount to certain infrastructure investments needed due to the relocation of facilities in the area that is becoming part of the national ecological structure. These infrastructure investments include: ARFF station, a new control tower and air navigation equipment and other airside related investments. (As stated before: ADT shall ensure that these financial contributions are compatible with European State Aid regulations. A decision regarding compatibility with EU State Aid regulations is pending. This process will take place in parallel with the tendering procurement procedure. At the time of publication of this Memorandum, ADT is not in a position to guaranty on a positive decision of the EU Commission with regard to the contemplated financial contributions). The Airport Operator will have to invest in a new terminal building, car parking facility and other commercial developments. ADT will be responsible for the removal of contaminated soil. ADT will be acquiring land needed to secure the airport development as defined in the site footprint. ADT is tendering the development of a Leisure Area (see blue square below) in parallel with the Airport Concession Tender . Currently the airport has a military designation that is set to expire in 2014. To operate as a commercial civil airport a civil designation is required. ADT will be responsible to acquire this designation and the process is taking place in parallel with this tendering procedure. 32 Airport cluster General Aviation Parking cluster Airport related business 8 ha. 4 ha. 17 ha. 25 ha. Airport Development Clusters Illustration 4. Airport clusters For more detailed information on the acreage of the different clusters on the airport see Annex 2. 33 North of the runway, there are several clusters of buildings fit for use, built between 1940 and 2000, in total approximately 11,700 m2 of gross floor space (hangar 7, 8, 9 and a shelter are preserved). Illustration 5. Buildings fit for use 34 source ADT Initial Development Illustration 6. Possible first phase development: terminal building (600.000 pax), apron, car park, ARFF and Control tower. The blue area is the leisure development area 35 source ADT Future Development Illustration 7. Increased useable portion of the runway, new car parking and enlarged apron. (1.200.000 pax) 36 source ADT Airport Movable Equipment ADT will make available for use to the Airport Operator a limited number of movable assets such as: Crash tender Several trucks Ground Service Equipment Van Some office furniture Military structures and Leisure Area A small enclave north of the runway (transmitter location) will be retained by the Ministry of Defense (MoD). MoD will also continue to use a total of 19 hectares for CIMIC purposes (Civil Military Cooperation) and a radar installation outside the new airport premises. From the A1 motorway there is a pipeline along Vliegveldweg that has been preserved for future use. A number of pipelines run through the area that is subject to the Municipalities (Preferential Rights) Act, including three pipelines to the airbase. A decision to use the airport as an air force relief airport (occasional use) is still pending. Any use by the military will be subject to an agreement between the Ministry of Defense and the airport operator. The development of the leisure area, adjacent to the airport business park, (blue square) will be procured through a separate tender process. Investors in the airport are encouraged but not obliged to bid for the leisure development. 37 8 source ADT Spatial limitations In accordance with the Regulations for Civilian and Military Airports Act (RBML), noise contours and safety areas for an airport are defined in an “Airport Designation Decision” to be taken by the Minister of Infrastructure and Environment. The restrictions will be set out in a final Airport Designation, following the submission and public review of the relevant application and zoning plan and an environmental impact report. The muniicipality and the States have determined that the noise contour may not exceed 8 Km2. On the airbase there are active Military radar and radio systems (transmitter installations) that impose restrictions on the height of building in the vicinity of these installations. Within a radius of 600 meters of the radio systems and within a radius of 500 meters of the radar system there is a maximum permissible building height of 22 meters. The radar imposes building restrictions in a radius of 15 NM (15 nautical miles is approximately 27.8 km); the maximum permissible height of buildings in this area is 45 meters relative to ground level at the position of the radar. The maximum height of buildings will be determined by the Ministry of Defense. Archaeology / Soil contamination and ammunitions On the archeology map of the municipality of Enschede, the planning area is registered as an area with low archaeological value. There is some potential for finding some remains from the hunters/collectors period in fossil brook branches, most of them being located in the EHS area (outside the airport area). There are a number of serious soil contaminations that must be remediated. These areas have been identified and are located in concentrated areas north of the runway. Additionally scattered contamination may necessitate remediation depending on the use of the land. There is a great likelihood of munitions dumps on the western side and around the runway. ADT is taking the responsibility for decontamination and removal of ammunition and will deliver land to the airport operator ready for development. 38 Noise Contours / Operating hours Regular operating hours of the airport are limited from 06:00 to 23:00 hrs. A strategy on how to promote ‘Sunday rest’ will be demanded from the operator. Noise restrictions apply to a not to exceed noise contour as been set at 8 km2. A strategy on how to reduce noise levels and communicate with the local community will be demanded from the operator. Environment / Sustainability Sustainability is an increasingly important issue for airports. Therefore the airport operator must embrace sustainability as a core component of its strategy to develop the most “green” airport of Europe. The airport shall be designed and operated as sustainable and environmental friendly as possible. Sustainability will be an important aspect in the proposal evaluation process. "Innovation" is pushing the envelope to build and operate the airport as a business and as sustainable as possible, the ambition is that the operator attracts clean-tech businesses with innovative concepts. The regional strategy is to create interaction between the airport, education institutes like University of Twente and Saxion Hogeschool and new business and stimulate the development of knowledge through the combination of sustainability and innovation in the field of airports and aviation. 39 The ambition is to develop this airport in the most ‘green’ airport of Europe, this is only possible through the application of innovative technologies, materials and knowledge. The airport operator must appreciate the challenge to use clean and quiet technology and build on local business (design/construction/construction materials) and scientific knowledge already available in the region. To the south side of the airfield the landscape will be enhanced through the restoration of natural water flow (brooks) and enhance the overall environmental quality of the area by connecting and integrating two areas that are part of the National Ecological Structure (Ecologische HoofdStructuur, EHS). 40 Sustainability themes to be taken into account: Energy: The Operator is encouraged to conserve energy, to maximize the use of renewable energies, and to the extent commercially affordable, generated energy from its own sources. The challenge being to become over time, an energy producer instead of an energy consumer CO2 Emission reduction: The Operator is encouraged to embrace a strategy to reduce and minimize total CO2 emissions embracing the ACI Airport Carbon Accreditation program with the objective to become CO2 neutral. Biodiversity: The Operator is encouraged to develop means to enhance the biodiversity at the airport. Contributing to biodiversity (example: plants, insects, amphibians and non-swarming birds) must be an objective of an environmental responsible operator. Given the diversity in its terrain (open spaces, building structures and park like setting), an airport operator can add value through enhancing biodiversity without compromising aviation safety. Water and soil quality: The Operator is encouraged to explore possibilities to ensure that the drainage system capturing runoff water is treating water and injected water in the ground to combat the lowering of the water table in the area and to develop strategies to minimize its water foot print by utilizing grey water. Intensive cultivation of corn exasperates top soil erosion. The operator is encouraged to develop strategies to enable the airport to make a positive contribute to the enhancement of soil quality by encouraging composting on the airport. 41 "Sustainable innovation" is not only the ambition to build and operate the airport and business as sustainable as possible, but it is also the ambition to attract clean-tech businesses with innovative knowledge. Structural interaction between the airport, the new businesses and education institutes like University of Twente and Saxion Hogeschool can stimulate the knowledge development of sustainability, innovation and aviation. 42 6. Parallel Projects Area Development Twente The development of Twente Airport is one of the projects undertaken by Area Development Twente (ADT). In addition to the construction of a new airport entrance and bringing utilities to the airport site, ADT is undertaking the restoration of the natural flow of brooks in the south part of the former military airport, linking ecological zones to the East and West of the Twente Airport, completing the “green belt” around the airport and ADT is tendering several other redevelopment projects on property of the former military base. A number of relevant projects are tendered in parallel to the airport project these include the development of a Leisure Area in the northern part of the Airport; the development of an event park in Oostkamp and development of residential area’s in Zuidkamp. Infrastructure The development of ‘Infrastructure’ undertaken by ADT can be divided into three projects (See illustration 9): 1. Airport access: ADT is undertaking the construction of a new access road to the site and to build the main road through the northern area of the airport and bring to the site: sewage, utilities and telecommunication. 2. Adjustments provincial road N737 (Vliegveldstraat): The Province and the Municipality are undertaking to make improvements to the N737 these include a new exit towards the airport, a railway overpass, and dedicated bicycle paths. A direct connection with A1 is in the early planning stages and will not be realized prior to 2020. 3. Improvements of local infrastructure South: in preparation of further developments, ADT is making accessible to the general public Zuidkamp and Oostkamp areas. 43 . Leisure 1 2 Linking Ecological areas Noord Oostkamp, Event Area Zuid 3 Zuidkamp Illustration 9. Parallel Projects 44 source ADT Oostkamp Oostkamp (See illustration 9) covers an area of some 24 hectares. This area houses a few large hangars and the ‘munitions street’, i.e. a series of munitions bunkers. The Regional Development plan envisioned to develop an event center, or other leisure developments including an equestrian center. Development (allocation of land) of this area is foreseen for the period 2011 to 2014. Munition Bunkers Hangar 11 45 Zuidkamp Zuidkamp (Illustration 9) covers more than 43 hectares. The area will be redeveloped into a green and high end residential area. The existing green and road structure will largely be integrated into the new development and existing property will be preserved as much as possible. The Zuidkamp plan component will be developed in phases, and lots will be sold every year over a lengthy period (2012 through 2023). Investments will follow the same pace. The plan is to build 154 homes. 46 Leisure The main leisure area (Illustration 9) 10.84 ha and 2.33 ha for parking, is situated in the northern part of the Airport. Similar to the airport development the development opportunity will be tendered as a long-term concession. The objective for ADT is to develop a leisure park which attracts at between 0.5 and 1 Million visitors a year. The development of the leisure park should reflect the identity of the region and developed on ‘Twentse Schaal’ which means that the development must blend into the landscape of Twente. The development of the leisure area can complement other developments at the airport, in Oostkamp and possibly Zuidkamp. A developer bidding on all three activities may be able to generate synergies that would otherwise be more difficult to achieve. To make this possible, ADT has decided to tender the development of the Leisure area, potentially in combination with certain sections of Oostkamp in parallel to the airport. Interested parties are kindly invited to express their interest if they intend to participate in both tenders. 47 7. Procurement Process Expression of Interest The procurement process will be kicked-off with an advertisement in local and international media, calling for interested parties to register their initial interest with ADT. Request for Qualification (RFQ) In essence the future operator must demonstrate to have a good standing with its national authorities and have sufficient expertise and resources to assure successfully operate the airport. The purpose of the RFQ process is to select those parties that meet minimum selection criteria set by ADT to provide comfort that these parties are able and willing to successfully develop Twente Airport. Such pass/fail qualification requirements may include, among others: experience in operating an airport; experience in development of business parks; experience in attracting air traffic; proven solvability; proven ‘good standing’: integrity and reputation. 48 Request for Proposal (RFP) Qualified bidders will be allowed to proceed to the Request for Proposal phase and given the opportunity by ADT to ask questions, provide comments, and make suggestion to ADT for improvement on a draft Request for Proposal (RFP) and a draft contract. The objective of this phase is to clarify and strengthen the conditions in the RFP and concession contract. The scope of the project can be investigated by the participants and ADT can gain new insights and explore alternative solutions. Negotiation between ADT and bidders is excluded. This process is expected to start in September and completed in the fourth quarter of 2011 with ADT providing the final bid documents (RFP and concession agreement) to the municipality and the states for their endorsement. Thereafter the final RFP and the final concession contract will be sent to the qualified bidders with the request to submit a proposal (offer). The winning party will be chosen based on the combined highest score of all evaluation criteria. The weight of the individual criteria still has to be determined. The criteria will be based on: Employment (40% weighing factor); Sustainability (40% weighing factor); Concession Fee (20% weighing factor). 49 Employment To stimulate employment in the region, the development of the airport and the business is important. The theme ‘employment’ can be subdivided in: employment in the short term and long term; employment generated a the high and the low end of the labor market. Sustainability In the award phase the main theme ‘sustainability’ can be subdivided in: Water Energy Materials Soil and Biodiversity Clean Air Noise 50 Concession Fee In exchange for the Twente Airport use rights set forth in the oncession contract, qualified respondents will be required to submit a proposal for lease payments (‘erfpachtcanon’) to ADT in the form defined in the RFP. Award, contract close and effective date The highest-scoring participant will be awarded the status of preferred bidder and be required to incorporate a special purpose company for the purpose of operating the airport and sign the concession agreement. The preferred bidder will have a fixed amount of time to raise financing and complete the conditions to closing defined in the concession agreement. This process requires approximately six months. After the effective date, the airport operator can proceed with building the required infrastructure and apply for the necessary certificates and licenses. It is expected that it may take a period of 24 month between effective date and the first commercial flights to land at Twente Airport. 51 Planning (indicative) Phase Date Reporting to the market with an advertisement / Information Memorandum Q1 2011 Request for Qualification (RFQ) Q2 – Q3 2011 Dialogue Phase Q3 – Q4 2011 Request for Proposal (RFP) Q2 – Q3 2012 Award phase Q3 2012 Contract Close Q4 2012 Financial close Q1 – Q2 2013 52 8. Registration Interested parties are hereby requested to register as follows: Non-Binding Registration: A request to be registered as an interested party is not a legal pre-requisite for participation any future procedure relating to this Tender. The registration information will not serve as the basis for qualification but will simply be used to register parties having expressed an interest in the Tender. In order to be registered as “Respondent” and receive the RFQ, a registered party has to pay a registry fee of € 1000,- to ADT. All Respondents will receive all future tender notifications relating to this tender procedure. Registration: An interested party requesting to be registered should identify a representative and submit his email address and telephone number by email to the ADT Procurement Office at the following address: [email protected] Parties who have expressed their interest, are invited to enlist. All parties who have enlisted at ADT and who have paid a nominal registration fee of € 1000,- to ADT, will be registered by ADT as a ‘Respondent’ and receive the Request for Qualifications documents. Respondents will be invited by ADT to submit their credentials in order to be prequalified to participate in the tender. Respondents will receive future tender notifications relating to this Project. Parties may enlist as a Respondent either directly or as part of a consortium. Parties registered by ADT as Respondent before the 2nd of May 2011, will be invited to a (non mandatory) bidders conference on the 3rd of May 2011 (to be held in the Netherlands). Submit Request for Qualification documents by Respondents: Respondents should submit their credentials by June 15th, 2011, 5:00 PM (GMT+2) in accordance with the requirements set forth in the RFQ. 53 More background information on websites: www.adttwente.nl www.vliegwieltwente.nl www.enschede.nl www.overijssel.nl www.oostnv.nl Contact: Projectbureau ADT Zuidkamp, Gebouw Z31 7524 PJ Enschede Telefoon: +3153 480 00 90 www.adttwente.nl 54 9. Abbreviations Abbreviations ADT Area Development Twente ARFF Air Rescue and Fire Fighting ATC Air Traffic Control ATM Air Traffic Movements CTT Combi Terminal Twente DBFOT Design Build Finance Operate Transfer EHS Ecologische Hoofdstructuur = national ecological structure GMT Greenwich Mean Time IM Information Memorandum LCC Life Cycle Cost MoD Ministry of Defence MRO Maintenance, Repair, Overhaul PAX Passengers R&D Research & Development RFP Request for Proposal RFQ Request for Qualification 55 Annex Catchment Area The catchment area of the airport is 23 million inhabitants within a two hours driving distance and 3.3 million in one hour driving distance. We have established the number of residents and jobs accessible by car at travel distances of 60, 90 and 120 minutes from the airports for 2008 and 2020. The size of the population and number of jobs accessible from the airports are shown in tables 1.1 to 1.6. The totals from 2008 and 2020 and the growth (%) between 2008 and 2020 are shown in table 1.7. 56 57 Area Development Twente (ADT) Provincie Overijssel Gemeente Enschede Twente Airport Concession Contract Request for expression of interest Area Development Twente (ADT) hereby invites parties, especially experienced airport operators, developers and investors, to submit their interest for the purpose of being prequalified to participate in a competitive tender for the development and operation of Twente Airport (the “Project”). ADT is a Public Corporation (Gemeenschappelijke Regeling), established and owned by the Municipality of Enschede and the Province of Overijssel. As currently envisioned, the project will be in the form of a 49-year Design-Build-FinanceOperate-Transfer (DBFOT) contract (which includes a concession fee payment to ADT for the use rights) encompassing the following: (i) Management, operation and maintenance of Twente Airport; and (ii) The design, construction, equipment, and financing of infrastructure improvements, including a new terminal building and related structures; and (iii) The development of an aviation related business park. Twente Airport (a former military airbase) will be transformed into a compact civil airport located in a green environment. Sustainability and contribution to the local economy are important considerations. An experienced operator will be able to develop Twente Airport into a profitable business based on: passenger transport, freight transport, platform and other airport/aviation related business. Parties are invited to submit their expression of interest. An interested party requesting to be registered should identify a representative and submit email address and telephone number by email to the ADT Procurement Office at the following address: [email protected] The e-mail should include the phrase “Expression of interest tender Airport Twente” in the email subject line. Parties who submitted their expression of interest, shall receive an Information Memorandum and are invited to register with ADT. All parties who have registered with ADT and who have paid a nominal registration fee of € 1000,- to ADT, will be registered by ADT as a ‘Respondent’ and receive the Request for Qualifications documents. Respondents will be invited by ADT to submit their credentials in order to be prequalified to participate in the tender. Respondents will receive future tender notifications relating to this Project. Parties may register as a Respondent either as a single company or as a consortium. Parties registered by ADT as Respondent before the 2nd of May 2011, will be invited to a (non mandatory) bidders conference on the 3rd of May 2011 (to be held in the Netherlands). Only registered Respondents can attend to this conference. Parties registered by ADT as Respondent should submit their credentials by 5 p.m. (GMT+2) on the 15th of June 2011 in accordance with the requirements set forth in the Request for Qualifications documents. The Respondents that are qualified in accordance with the minimum requirements set forth in the Request for Qualifications documents, will subsequently be invited to submit proposals for the Project.