PDF daxîne

.Evçawa
sosyal
demokrasf ye!
Rli.pelS
g
Sal:l Hejmar:31 20-26 lion 1992 SOOOTI (KDVD)
or
Dibistan vebun. Bi milyonan zarok dest bi
dibistane kirin abi zzmane xwe dixwfnin
ku
rd
.
L.e
zar oke n
me? •.
w
w
w
.a
r
si
va
Zarokno! HCın be dibistan nin tn., İro jiyana li
Kurdistane, çtyayen welate we, dibistanen heri bUind in. Bila dewleta Tirk, wan dibistanen
asfmilasyone bike qereqol, bila terore jt xwe re
bike kar. Le de ntkaribe bibe asteng dt riya
perwerdebCına we de. Lewre him, lt dtbistaıien
heri bUind dixwinin. Tu dibistan weke ya we,
nebuye sebebe evqas guherandinen giring.
HCın di riya serxwebfuıe de, ntwenerenjiyan eRli.pel s
ke rugen in. HCın heviya me ne.
Dagirker di
xwinaxwe de
difetisin
YaşarKaya
Z. Şikaki
İsmail
bersiva
Göldaş
U tur
tl Turan
Çabuk li
Mumcu
dide
ser jina
Kurd
.......
nıvısın
Rli.f1#14
Rli.pel6
..
'Komeleya
Piştgiri ô
Bllindbôna
Kurd' dide
nasin
Rli.pe112 ·
DİTIN 'ü RAMAN
20-26 İlon 1992
FERHENGOK
REWŞ
KonfuçyOsen nO
' '~'
a
(kişilik)
.Mijar: Babet (konu)
Nakok: Dijber (çelişik,
or
a
Aloz: l. Petiyayi (çürümüş),
2. haşin
Alozbar: (çürüyebilir)
Alozi: (çürüklük, bozukluk)
Berz: Mezin, saxlem, bilind
Dadgeh: Mehkeme
Dadpirs: (sorgu hakimi)
Dadger: Hakim
Dozaraya gişti: (kamu davası)
Dozger: (savcı)
Dozgeri: (savcılık)
Honak: Rexistin (örgüt)
Kelmist: Şeltek, mizoke
Kesiti: Kesayeti, şexsiyet
g
menden biyani ne. A xerab, he ji, di tu
Rewşa welate me u yen din ne wek
hev e. Be çawa gundiyen me, ne wek şaxi de, ansiklopediyen me nin in. ·
gundiyen Swedi ne, ronakbiren me ji,
Xelet fem nekin , ez naxwazim fonkne wek ronakbiren Frensi ne. Heger siyona ansiklopediyan gelek zede biheta niha, me keşf nekiribe (tu delilen kim. Bi baweriya min, zaninen ansikkifşe xuya nakin) dive em ji vir u pe ve
lopediyan gelek bi sinor in. Maddeyen
Abdullah Keskin
ansiklopediyan wek zaninen di nasnakifş bikin. Bele, em Kurd , Amerikaye
ji nu ve keşf dikin. Em ji nu ve bi xwe meyan de te ne nivisin. Le iro em ji her
dihisin, ji nu· ve xwe AaS dikin U ji nu tişti behtir, hewceyi zaninen ansiklove ji bo guhertina ve rewşa xerab, ev pedik in.
Her tişte me berevaji buye. Em bi
Em hem u bi eyni zimani dipeyivin, le ji · rewşa ne layiqi me, dibin rez u dikevin
eyni
zirnan i diaxivin, le ji hevudin fem
re.
hevudin fem nakin. Çima? Xelet neye
Li Kurdistane, tekoşina gel ev de- nakin. Sedema mezin ev e: Herkes
· femkirin: Armanca min ne ciheti u
her peyve diguhere,' li gori xwe manezahmetiyen zimane kurdi ne. Na! Ez
yeki
din dide. Du kes digihen hev u
dixwazim ji aliyeki din ve li set uslub
Xelet fem nekin, ez
kovareke der dixin. Se-çar ''tevger" anaveroke bisekinim.
naxwazim fonksiyona likariye didin. Şeş-heft kes li hevudin
iro di civaka me de, mane u naveansiklopediyan
gelek kom dibin, weşanxaneyek vedikin.
roka gelek biwej
peyvan guheriye.
Ne di civaka me tene de li dinyaya tev zede bikim. Bi baweriya "Weşanxaneya Kurdan", "Kovara Kurde, biwej O naveroka wan, peyv u ma- min, zaninen ansiklopeneya wan ji hevudin dur ketine.
diyan gelek bi sinor in.
Ev nexweşiyeke gişti ye. Li hemu
ansiklopedinyaye O li her qaten civakan; ji ro- Maddeyen
nakbiran bigirin heta bi keseki gundi diyan wek zaninen di . Şire me qut bu. Dive hedi hedi dest bi
ev nexweşi belav buye.
nasnameyan de tene meşe bikin. Çareserkirina pirsgireken
ne zehmet e.
Filozote Çini, beri zayine (milade)
nivisin. U iro em ji her me,
, Heger em, mane u naveroken peyv
bi sedsalan. ev nexweşi ferq kiriye. Ji
biwejan a rast bidin wan, ewçax, çiKontuçyOs dipirsin: "Ku qedera civake tişti behtir, · hewceyi
qas xeleti u zehmetiyen zimane me
bidin deste te, tuye çibiki?" Konfuçyus zanmen ansiklopedik in.
hebin ji, erne ji hevudin fem bikin.
dibeje "Beri hertişti, eze maneya biwej .
O peyvan a rast bidim wan."
· meı<e direj e ku li. dar e. Peşveçun O Eme di welate xwe de ji hevudu re ne
· Di welaten metingeh de gelen ku guhertinen pirr mezin çedibin. Beri biyani bin. Ewçax ditinen me yen siyametingeran mejiyen wan bi xwina wan 1~12 salan, Kawayen hemdem ji ve si çi bin ji, erne karibin ji bo ferhenşuştiye O wan ji civaka wan re kiriye civake der ketin. Le he ji torevan 6 ni- geke, an alfabe, an ji pirtukeke grabiyani de, ev nexweşi dijwartir e. Em viskaren me yen nO der neketine. Eh- mere bene ba hevudin. Ji bo ve yeke
Kurd O welate me Kurdistan, iro di ve mede Xani yen hemdem xuya nakin. ji, dive ji civaka me, behtir ji, ji nav rorewşe de ne. Ji ber ve yeke ye ku,
Romana me nin e. Şiiren me Kurdan nakbiren me, Konfuçyusen nu der kedive. em rastiyen gişti, ger geleki he bi wezna arOze ten nivisin. Muzis- vin. Ew Konfuçyusen ku, mane u nahesan bin ji, binin zirnan
tekrar bi- yenen me yen hemdem geleki kem in, veroka peyv biwejan en rast bidin
yen hene ji, teqlid O waryante huner- wanl.
kin.
çelişkili)
a
imhakirin
a
si
va
ku
rd
.
~~;:;~i~~~~~~~g~ i
Nakoki: Dijberi (çelişki)
Peyvrezi: Sentaks (söz dizimi)
Pejingeh: Metbex (mutfak)
Proses: Demajo, pevajo
Ragihandin:Gihandin(iletmek)
Raye: (yetki)
Rayedar: (yetkili)
,l,l_,i,!_,l.:
a
R.ıtuıidin: Hilweşandin,
(yıkmak,
ortadan
kaldırmak)
Sernenn: Melahlm, pindir
(uysal)
Sernermi: Pindiri (uysallık)
Sersot: Bi hers, aciz (kızgın)
Sersoti: H ers (kızgınlık)
şewirmend: (danışman)
şewirmendi: (danışmanlık)
Tarasi: Bermayi
Xasma: Bi tayben, nemaze,
nexasim (özellikle)
Xasôk: Qurnaz
Zagon:Qanün
Zivar: Xizan, reben, feqir
~ - fgl jgl ~ ~ ~ ~ ~ jgl NAMEYENXWENDEVANAN ~ rgj ~~~~[gl~ fgJ
BİNİVİSiN
Dr. Poloço
Ez ji Kurd~n Ewrftpa u y~n
,derveyi Kurdistan~ re
dibejim. Carek me ixanet
kiriye ku em ji welat derketine. U disa peywir (wezife)
~n me ·hene u div~ em peywir~n xwe binin cih. Div~
em hemu kovar u berhem~n
partiy~ bixwinin. Ji tevan
b~htir gereke em Welat bixwinin. Ji ber ku bi ziman~
kurdi ye. Her meh ji div~
her Kurd aidat (mehan) ~n
xwe bidin. U sal~ carek ji alikariya partiye bide.
Ew mirov~ Kurd ku bib~­
je imkan~ me tu nin e, derewa dike. Lc:wre li Ewrupa
her imkan hene. Çiqas tevger li welat .xurt bibe dive li
nav Kurden derveyi Kurdistan~, welatpar~zi behtir bi~e. Div~ xebat zedetir b~
kirin, allkariyen ji · div~ bi vi
rengi u hwd. li ser Kurden
welatpar~z ferz in.
w
w
.a
r
Napolyon digot: "Bi qasi ku, du kovar min ditirsinin,
sed tanq t1 top min natirsinin."
Geli keç u xorten Kurden dilovan! Rabin ser xwe,
milen xwe le wergerinin, tiliyen xwe yen narin li
pemlse bigerlnin t1 binivisinin. Ez dizanim ht1n biaqil
iri, hun dikarin biafirlnin! Bila ji pemlsa we, xweşiya
çiya t1 zozanen Kurdistane, eviıla Mem t1 Zine,
merxasiya tekoşeran, pesne av t1 çeman bize. Bila
penusa we , bi xurti li ser kaxize biçerixe, bila qirlna
tekoşina salan je were. Bila Ehmede Xani bigihine
Shakespeare, Mem t1 zine bi ser Romeo t1 Juliaye bixe. Binivisinin. Xwe ber din bine derya kultura me, ya
kevnar, di nav zargotin, medeniyet 4 evine de bi avjeru bileyizin; wan bigirin, yek bi yek der xin nlkala dinyaye, wan veJının.
· . Geli keç t1 xorten Kurd en dilovan, ji bo me demek
nu dest pe kiriye. Em, ji kireti t1 nepakiye rizgar dibin,
em gava xwe davejin jiyana bajarvaniye, em him medeniyete di bin. U medeniyet be nivisandin ııabe. Me~
deniyet be pirnlk, ~ xwendin nabe. Bare civata me ya
:Xweş, ya peşeroje li ser milen we ye. Loma dive ht1n
binivisinin. Mijar pirr in, buyer gelek in. · Dive hun
penusen xwe weke ştlr bikar binin. Bila di dile rojhilat
de guloka edebiyata Kurdi mina bombeyeke biteqe.
Bila çinlsk t1 tirejen we li ser giyane şehidan . biweşin.
Kurden derve
w
A
~-.
•A
•
Huseyin
Alı'llalen 1 Swed
Pirtôken kurdi çap bikin
Geli mamoste, rezan, welat- bin deste xwinmijan u kedxparez, mele u alimen me; waran de· ne u zimane me hapewist e em xwe ji bona çap- tibu qedexekirin. Osmaniyen
kirina pirtuken Kurdi arnade · sexte u dinfiroşen me, em bi
bikin. Edi ji çi cureyi dibe bi- din xapandibun. İro pewist e
la bibe; pirruken oli, xeyıi oli ku bi tipen tatini pirtllk bene
(dini), diroki, me tel ok u çapkirin. Ku gel bi çanda
(kultura) xwe u zimane xwe
hwd.
Ev a hezar sal e ku em di nex:wll)e peş ve naçe u binyat
ji, ji bona wi çenabe u nabe
miletek serbixwe.
Dive ji bo me Kurdan pirı:Uken Kurdi bene çapkirin da
ku em hewceyi pirtuken Erebi, Farisi u Tirki nebin. Herçi
kese ku karibe bila bi dil u
can bixebite ji bo weşandina
pirtuken Kurdi. Kese ku bi
zimane xwe nizanibe binivise
u bixwine ew ji gele xwe naye
hesibandin. Bi ya min şoreşa
heıi mezin bi zimane me çapkirina pirtukan e.
Ez ji hemıl niviskar u xebatkaren .rojnameya Welat re,
bi qasi pelen daran u bi qasi
giyayen Kurdistane spasi di-
DERKET
kim.
Mele Dilbi.xwin Tuj
Wan
__L_t_T-------------------------3~~
-20---26--İlo~-n-1-9-~-------------------------N-Ü_Ç_E_Y_t_N_WE
Seroke Komela Mafen Mirovan ye Çolemerge, A.Kerim Demirel:
~~
UA,V TAD
fll\. w lU\.
w
1
'Hikômet Kontra ye'
~ -D-Ub--~--------------------------------
ruru ------------------------------------
Hefsari hikümeti ketiye desti MGK ü Dai·
ra Şeri Taybefi, ii van
.sazgehen Dewleti re,
hikümet büye weke
noteri.
Gel azadiye dixwa:ze,
heq ü hiqüq dixwa:ze(
gel koletiye nema di·
peiirine, xwestinen
gel idi ne elektirik,
ri, av ü abon ne, iro
xwestina geli Kurd
rast ü rast siyasi ye•••
~
$~
Nivisoka min
~~·: Nivisoka min;
1
i
*
i
ur
ı
d.
or
g
·.·· ~a ye, hadara (sebir, hedin) we di nava çarçivan de
naye. Ev her se tiliyen min, ka ew peçane, nikarin çember
bikin azadiya ku nivisoka min tede jiyan dibe. Ji lew re
dema ku dinivisine-rexne bi ser de dibarin tu caran nivi. soka niin ji rexneyen obje~iv natirse. Denıa ku bUyerek li
peşiya çavan biqewime, hema yekser, der dikeve ser
singa rupele u şirove dike.
.
M Nivisoka min;
nake. Ji lew re li ku dere
nas
dijmin
pasP9rten
u
:~' Sinor
' ;, Kurd hebin niviS0ka/; ı;nin li wir e. Bi wan re li kar e, di şin
u şahiyan de le gel wan e, Keliyeke tane ji nikare xwe ji
wan qut bike. Ne tene gel; gerila jiyana gel e! Lewma yen
0 ku jiyana gel diparezin nivisoka min, tifinga li ser mile
wan e, yen ku bi gel dilizin u dibin bazare (pazara), niviKeltl Kerim, ihl11lltirin11 ki, ne xwina gundi u mirovcki tirsa gel nemaye. Lcwra tiştcki
soka min kelem u
mllfln miroPIIn welte fi ti lti- welatparh, ne ji xwina lcşkc­ ku gele Kiırd winda bike nedasiye di Çaven Gotinen nivisokan dijmaye, ji vir 6 pe ve ez dibejim
rin, fi llstengiyin we hene, li rcki Tirk neye rijandin.
wan de ye. Nikare war in Gotinen rast
lro mPfll cerdn11nen gund, we scrkcfti u serfıraz hibe. ~. ji dijmin u doste_n
ser zilm u kotekiy11 ku dewlet11
• ... • ~-Gel azadiye di.Xwazc, heq 6
xwefiroı li Çolemerge
ceh[l11
kereft
ili dijminan hez bike, d~ ji h~~k~n ~ tal be.
dilte,
Kurd
gelt
li
1irk,
hiquq dixwazc, gel kolctiye
~ ji ber ve yeke li U ew d(iwan d(jwariya
m11 xwe re, hun ltllrin btnin fiiWII ne?
xwcstinen
dipcjirinc,
ncma
ji
ne
cchş,
bunc
ku
Kesen
zim11n?
WNivseroken ku deme ye. Li djji d(jwariau
av
re,
elektirik,
ne
edi
gel
vin
u
hcind
bi
u
xwc
xwcstina
gele
Hikumcta Tirk li scı:
sor ye tene dijwari dikare
pasporten
Kurd gelck kotcki u zilme di- (i rada )a xwc b un c cchş, di bori ne, iro xwestina gele ·
standine te (dihe) xwe bfnn~~
r- -·
.· xezebe . Na na! tu
kc, iro tu riyen demokratik dcstpeke de, dcwlcta Tırk, bi Kurd rast u rast siyasi ye ...
difiiWII
iro
hiltUmet~~
Hun
ew
bi
neyare
u
nikare
xayin
caran
C§İrcn
ncmanc, hcfsarc bikümctc kc- · dcstc
en diçin ruye Sedarn u ÖZal maç dikin re bikene, ew maç,
tiyc dcstc MGK u Daira Şcrc dou Kurdistan( çelcan dane bini,?
tekiliye
tu
iro,
xiyanet u xwefiroşiye ne.
Hikômcta
maçin
cTaybcti, ji van sazgchen Dcw- dcste wan. Scrqken cşiran,
min;
demokbi
Nivisoka
wc
giredanc
u
lete re, hikumct buyc wckc şiren xwc li bemher dou nc- we
serxwebOni re ye. Di dema birçibun,
karwane
Bi
çapemehcmu
ninc,
notcre. Li Çolcmerge her ku tc:wcyt kirin ncyar. Bi serhilda- rasiye re
sinoran, iriş8-revi ... u şahid­
derbaskirina
nobet,
tibün,
6
nijadpercst
dmen dcwlctc yen taybcti na tckoşina Kurdistan( re, niyen buıjuwazi,
wf k&rwani ye.
şoreşgeren
O
serbaz
digel
de,
bUnil
ku
qetliamcn
tcnc kuştin, Waliyc Ço- tckili u tesira cştrtiyc ji hckc şovenist in. İro
min. Biyi gen1a
nivisoka
didin
giyri
gerila
Livbaziyin
bi
kirin,
tene
Kurdistane
li
·
lcmergc, ji gele Çolcmcrge re ne bi tevayi ji holc iro rancbumin dema ku li
nivisoka
ye~
çi
buhayi
gelo
ye,
iri
m
jiyan
dibejim
ez
ye,
dibCjc: "Wc Kurdistan ji Kur- be ji, ji bev _fqkiliyc u bingeh dcst~ hikt\mcte
ku bi zaroken
dema
neweste,
a
r.
keliyeke
şehidan
ser
lc:wre.
ye,
kontra
iro
dan re bibc cehncm". Dcwlet ji scroke eşiran re ncmayc, hikllmeta
dema ku bi
dijmin,
topin
O
tanq
ser
nebe
irişi
re,
Ciziri
ji kerba gedla, bi ser gele Ço- ccb§ hfdt hedt d~ am dilcin nave demokrasiye jt, iro li Tir•Biji Serok
nebije
ku
dema
u
..
neliline
re
jinan
u
keç
lcmcrgc ve diçe u kela iwc di u dev ji çete~ bcr didin. İro ltiye nin c.
Apo!"
CiPI1111 serolte11 Ko111eıe,l11
35 hczar cchş li Kurdistan(
sere wan de hcdi dikc.
Bela tu caran nivisoka min xwe nikare ji "Biji Serok
Dem11 ku dewlet thllılarin~~ hcne, ji van 35 bczaran, 15 M11fl.11 Mirn11n, li E111Jerl seu "Bi can bi xwin em bi te re ne ey ser()f(!" qut bike.
Apo!
•llfl•irn11n di/te, li he111berl hczar jc, li dcrdoren Ço- b•pfiW?
Her kes dikare ji xwe re çirokan bibije, li henıa nivisoka
Li ser qirkirina ku dc:wlct~
PIIn poltdlt11yln tlewıete Inin fi . lcmUge ne, seroke van çctan
min bi 30 milyon Kurd re ye. Bi milyanan Kurd slogana
yck jeTahir Adıyaman c, cw li Şimexe kir, cm civiyan, mc
diltin?
"Biji Serok Apo!" bilind dikin, nivisoka min ji mecbur e
Em komcla mafCn miro- mczine cşira Jirkl ye, ye din ji daxuyaniyck çapement arnade
bilind bike, lewre dive were zanin Serok gel e, gel Serok
kir. Em scrokcn korndeyen
van, li hemberi ve zilm u ko- Mustafa Zeydan c.
e!
lro mPfllgelfiiJPII ye, xwes- mafCn mirovan ji bo 24 sactckiya dcwlcte ne. Dcwlct
Nivisoka min;
tan kctin rojiya birçib\\ne, bizilmc dikc, gundan talan di- tin u 11rmllnc11gel fi ye/
Ji yen ku Huseyin Deniz kuştin natirse. Ne kontra u ne
".
İro ez bi bawed. u ji dile sa- nek sazgehen demokratik ji akc, hcta scwalen wan tdcf di, ji tirnan taybeti, nikarin qerina nivisoka min bidin raweskc. Em dixwazin ku ev şer bi- fl dibejim; gel geleki bi qirar likariye dane mc. PaşC cm ç\\n : tandin. ~di şun vala naminin. Bela, bere şivan u gavanan
sekinc, CV birakuji neye kirin, U bcvgirti ye, ji bcr VC zilm 6 deve deriye Netcweyen Yckdikuştin, niha dest bi rewşenbir u niviskaran kirine, eger
ev xwin neye rijandin, ne :xwi- kotckiya dcwlcte gel bin zchf- buyi, li ser qetliama Şirncxe
, xiret u rumet bi nivisoka min re hebe, dive heya keliya
na gcrilaycki, ne :xwina polise- tir bi bir u bawcr 6 tifaq b6yc, · daxuyaniya xwc ya çapeme- ~ dawiye li ber xwe bide. Eger bixwaze mina belavoken
niye me da dcste wan, da ku
~ "Kurdistan press!.." e binivisine, ez ji niha ve soz didim
h~m6 dcwleten dbanc ji qctnivisoke me.
gel ku ne xwediye
Xorten Kunlji eskeriya TC direvin
liama ku dcwlcta Tirk li ser
Dijwar in gotin~n nivisoka min, le ew dijwari dijwariya
gele Şirncxe kir, hayidar bideme ye. Li diji dijwariye tene dijwari dikare xwe
Bi peşketina t!koşine, her keseki Kımi, ji bo dcwlet! bdye hedef.
digiran
tadeyek
bin.
xwe,
Kıırdbı\na
ber
·Edi xorten Kıırd li lefkeriye ji
bipareze. ~di mina bere nivisoka min ne feqir u belengaz
binin ..
]i Çolemlrge hun, ji ktj11n ~ e, n~y~ kirrin ~ ~aye firotin ...
Di van dem~n dawi de, Kııiden ku lefkeriy~ di art!şa Tırk de dim11Jb11# ne, wekt din hUn dix- ~ Nıvısoka mın,
kin, li riya rev~ digerin. ~ ku di derheqe wan de, şikek biçılk ji hewllzin fi biblftn?
Soz daye, soze berxwedane, soze meşa bi gel re, soze
~~
be, an tene girtin, an ji leşkeriya wan di§ewitinin. li gor bin ndEz ji malhata Ehmcde Xani
giradana bi Serok Apo ve ... Tu haz nikarin nivisoka min ji
çeyen ku ketine desten me, bi dehan xortm Kıırd ji, bi zanebdn hame, cze li ser dirok u jina ci.
.
.
.
.
~1 vi sozi qut ~i~in.
tine kuştin, dawi ji wan, wek zayiata ~ nişan dane.
werın ....wenn f!V hatına
...
werın
;
re
mın
Wclat
ji
nıvısoka
ve
pe
u
Banga
vir
ji
~
ji,
vaki
Ev buyera dawi ji, li İzmite, li Gölcüke pek hat. 8 KıırdCn. ku di
binivisim, lcwrc çand, wejc u ~ we jiyana we ye, durbuna we nazikbuna mirine. ye.
keştiyek (geııll) leşkeriye de, leşkeri dikirin, ji ber zora serbazen xwe
Biborinin,
~
buncra gele Kurd ku lekolin
(yüzbaşı) ji keştiye reviyan. Leşkerek ji van firaran, mesela firara
Nivisoka min dixwaze gelek tiştan bibeje, re direje, li vir
~
bibc,
winda
wc
kirin
neye
le
bnli
Tırk,
m
xwe, wiha ani ziman: " Dema em di talime de bU.n,
gotina xwe be dawi diqedinin. Heya hejmareke din
em
biç(tk
~
tiştekl
bo
ji
rewdigirtin,
her
ser
cuda
li
wan
ji
hane
me
wezifil
ev
tine didan rfuıiştandin,
di xweşiye de roj~aş ....
birninin
~
bere me didan dadgehan (mehkemeyan.) li sar van tiştan, me ji
c.
pCwist
Kurd
şenbire
biryara reve da. Daxwaza me ew e ku, tu Kıırd bila neçe leşkeriye ... .
Hnpeptn: Ş. A~n
:&"*~~====~~~~:.:::::::::::~:::~::::::~:~::~:~~=:::=:=:~~s~::::;
w
w
w
.a
rs
iv
ak
1
1
we
1
l~w~~~~~~~-=-:=~~~~:
4
20-26 İlon 1992
WELAT Ü GERDÜN
Rojnameya hefteyf ya Amerfka Workers World
'Mangayen mirine gele .Kord qetil dikin'
la ve pek hatin. Kontr-gerila
bi terora xwe ya ku li hember gele Kıırd dimeşine, te
naskirin. Te bawerkirin ku
ev timen tayben yen mirine,
ji teref ArtCşa Tirk a bi peren
Amerikaye ve te destekkirin
ur
şe."
•. .
GOTIN
yinti kirine. Bi Kurdan re mirovati O
dostani nabe ... O hwd. Çi t~ ber dev~
wi dib~je. Tu kes bersiveki nade vi
faşist~ dev bi xwin.
Beri her tişti, UQur Mumcu ne deYaşar Kaya
makrat e, ne ji ronakbir e. UQur
• Mumcu kemalist e. Niviskareki ku bi
ideolojiyak wiha bigire, nabe ku bibe
demokrat.
Dive edi gele Kurd O ronakbiren Kurd
Em dikarin ji UQur bipirsin, 25 sal
neyaren xwe nas bikin. UQur Mumcu e, te ji bo gel~ Kurd çi xwestiye? Tu
ji, yek ji wan neyaran e. Ev n~ziki 25 çima gele Kurd inkar di ki? Tu çi ma
salan e, UQur di rojnameya Cumhuri- neyare Kurdan i? Bersiva xwe bide.
yeti de dinivise. Heta iro, ji bo Kurd
. O Kurdistan~ tişteki baş negotiye. L~ Beri her tişti, Uğur Mum-
w
w
Ug. . ur Mumcu
heq~ Kurdan de, gelek tiştan diza- .!:!!i
nim. UQur Mumcu, di derheq~ Kurdan
de, tu tişti nizane. Bi xwe ji, bi dev~
candirman deng dike. Bila dev ji van
dek O dolaban ber de. Edi ne Kurd
Kurd~n bere ne, ne ji Kurdistan Kurdistana bere ye.
Ji bo biratiya gel~n Kurd oTirk, neyarti ne riyeke baş e. Ki çi dixwaze,
bila bi peş de were, em ji hev re gili O
gazinen xwe biMjin. Bi şer, bi xwin,
• birati nabe. Ev şer~ han ji, 30 salan
nadome. G~l~ Kurd çi diMje, ·çi dix1~
waze, guh~ xwe bidin~. Gel~ Kurd · ~.,.
tişteki zade naxwaze. DiMje, çi heq ji i!1l
=~rş~l:ıaJ:.hJ~J; ~ :':~~:~: :.=.:::':.'~;:r 'i.:!u ~g~~~~~::b~~~~! i~::,O:,'~~=:
na xwe re, niha bi Qengeki tari bOye
borezane dewlet~. Dile wi heye Kurd
bi hPv kevin, hev odu bikujin ku ew ji
şa bibe. Rojek~ ji pirtOka Kemal Burkay rezeka hildide, dibeje binerin, Kemal Surkay ji bo filan cameri çi gotiye. Rojeke din, diMje serok öcalan ji
bo filan kesi wiha gotiye. Berzani ji
bo Talabani çi gotiye, Berzani ji bo
ibrahim Ehmed çi gotiye. Celal bi
kemalist e. Niviskareki tanen me ji hebin, radyo O televizyo-
na bi kurdi ji hebe, li Kurdistane zi-
. hev, paşe serhildanek li dar xistin .
lek
tene
Gelo hOn çima nikarin tişteki rast binivisin? Ev
şerma we ya mezin nin e?
bindest nemaye. Le ji bo me tu heq
nin in. Ev 70 sal e, tu kes, tu tişt neday e me. Daxwazkirin heqe gele
Kurden ku li
ne
xayin in,
wan di her dem~ de, deste xwe dane
dewlet~n din O bi cOmhOriyet~ re xa-
Ji pirtOk, rojname O kovaran, nivisan hildide, di quncik~ xwe de dinivise O dib~je, hOn zanibin ku ez di der-
Kurd e. Em
bi birati gelek
xulan xelas bikin. Bi birati, er~. le bi
bindesti nabe.
w
Ev daxwaz ne zede ne. Li Kurdistane
nexweşxane hebin, xelk ji nexweşiy~n sivik nemirin, li zaningehan zaroken me bikaribin bixwinin, em ji mina mirovan- bijin. Li dinyaya tu gele
Bexday~ re bO yek Oji ber ve yeke ji
Tirkiy~
giş
tişt
nivisandin~.
rOn~n.
Bill Doares, di derbare kirinen sistema Tirk de nivisa
xwe bi vi awayi didomine:
"Sistema Tirk bi erişan, li ser
gele Kıırd . qetliaman diceribine. Li Şirnexe, di 15'e Tebaxe de kesen sivil hatin qetilkirin u gunden neziki sinor hatin bombekirin. Di
van erişan de, bi balefiren
Fl6 an ve, bi sedan kesen sivil hatiblin kuştin.
Pentagon ji, di operasyanan de alikariya istixbarate
dide ArtCşa Tirk.
Bill Doares, di derheqe
PDK u YNK e de ji ve şiro­
veye dike: "Dewleta Tirk ji
bo perçiqandina PKK.'e, bi
Berzani u Telabani re hevkariye dike. Berzani u Telabani, ji aliye CIA ve ten destekkirin. Partiya Berzani
PD~ li Kıırdistana Iraqe aligiren PKK'e dikuje." Li gor
şiroveya Bill Doares, PDK u
· YN~ herdu partiyen ku bi
· aükariya Amerika li pey avakirina dewleteke biçlik in,
dixwazin bi Tirkiye re hevkariya xwe zede bikin u
PKK'e bidin sekinandin.
Bill Doares, di gotara xwe '
de belısa livbaziyen gerilayen
PKK'e ji dike: "Roja 30'e
Tebaxe gerilayen PKK'e gir~ ti,n ser qereqola Alane, (navçeya Çolemerge) u bi dehan
leşkeren Tirk kuştin.
Hikumeta Amerika bi awayeki duru, ji aliyeki ve, ji
bo petrole, piştgiri dide
Kıırd u Şiiyen Iraqe, ji aliyeki din ve ji, ji bo qirkirina
gele Kıırd alikarl dide dewleta Tirk. Kesen ku dixwazin
mangayen mirine protesto
bikin, bila protestoyen xwe
bişinin ve navnişane : President Turgut Özal, Ankara,
Turkey."
1
ku bi id.eolojiyek wiha bi- mane kurdi zimane fermi be, dive
gire, nabe ku bibe demok- Kurd li bajaren xwe waliyen xwe hilrat.
bijerin, rojnameyen kurd.i der kevin.
Tu, piştgir~ ideoloiiya dewlet~ yi, tu,
humanist ji, nin i. Edi li dinyay~ niviskaren mina we nemane. Ji demeke
direj ve ye, li dine ji bo gele Kurd ge-
cehş e. Şex Seid O ingiliz dest dane
ruye terora ArtCşa Tirk u zilma we ya li hemher 15. milyon l(urden Tirkiye der dixin meydane, bune hedele
kontr-gerila.
Ji çara siseyen Kurdan li
;firkiye (Li Kurdistana Bakur) dijin.
Ev teror, ji 15'e Tebaxe
ve, ku salvegera hilpişkina
şere çekdari ye PKKe ye
zede bu. PKK (Partiya ~r­
keren Kurdistan), ji bo serxwebuna , gele Kurd tediko-
u hatiye birexistin.
Amerika, sale SOO mllyon
dolar alikariya leşkeri dide
dewleta Tirk.
Weşanen wek Özgür
Gündem, Yeni Ülke u
2000'e Doğru, ji ber ku
d.
or
g
Özgür Gündeme qewimin. ·
Di meha Sibate de ji, muxabire kovara 2000'e Do~­
ruye Halit Güngen u ye
rojnameya Yeni Ülkeye Cengiz Altun hatiblin qetilkirin.
Ev kuştin ji aliye kontr-geri-
.a
rs
iv
ak
Nuçeyen Derve- ~jname­
ya hefteyi ya ku bi zimane
ingilizi li New Yorke te weşandin Workers World, di
hejmara xwe ya dawi (hejmar 37, 10 İlon 1992) de,
bi firehl · cih daye qetliama
Şirnexe, kuştina rojnamevanan u tekiliyen serokariyen
PDK u YNK e yen bi dewleten imperyalist re.
Niviskare Workers World,
Bill Doares bi sernivisa
-"Turkish paramilitary death
squads killing Kıırds" (Mangayen leşkeriya Tirk en mi_rine Kurdan dikujin.) pCşi li
ser kuştina rojnamevanen
Özgür Gündeme disekine.
Nivis wiha dest pe dike.
"Roja 9'e Tebaxe, niviskare
rojnameya Özgür Gündeme
Huseyin Deniz, li başure
rojhilata Tirkiye (baku re
Kurdistan e) hat e kuştin.
Ten e ı O roj beriya kuştina
wi, nuçevanen Özgür Gündeme Yahya Orhan hatibu
kuştin u Burhan Karadeniz
hatibu birindarkirin. Ev buyer, du hefte pişti weşandina
'''
tt
·'.~ 1 '~.[ !
..
...·' ·:.....·''·...:·
şi- .·'i :ı·. '~ :ı
... ...
':·
...
: ;: ;: ': ;: ;: ;: ;:':~ <:'i: : ;:;:M:';~:;';:;~:;:;:;:;:i: ;:;:;:;: :;:;:;:;: :i;~:;:;:;~:;:;: : : :;:;:;:;:;~ : :;:;:;:;:;:;:;:;';:;:;~: :i: :<:;:;: :;:;:;:;:;:;:;:;:;:;:;:;:;:;: : :;';: :;:;:;:;:i;:;:;:;:;:;:;:;:;:;:;:;~:;~:;:~;: :;,;:;:;:;:;:;$;:;: :;:;:;: : :;:;:;': : : ';: ;: ;: : ;: ;: ;: ;: ;: ;: ;' : : ;: ;' :~i: ;: ;: ;: ;' :; :i ~;: ı;: i;: ı; ~i;~:; ,~; :; :; :; :Jil!
5
TIRKIYE
20-26 İl on 199.2
Ev çawa sosyal demokrasi ye!
siyasi ya iktidar~ di ku b~hna nijadperestiy~ j~ t~.
navbera wan (i partiy~n kevne- Ev sosyal demokrasiyeke çawa
Wek t~ zanin di dawiya sedsala perst (paşverft) (i liberal de ye ku bi partiya Demirel a kev18 an de, sosyal demokrasi dom kiriye (i hin iro ji li Ewrft- neperest (i faşist re dikare di hiwek altemativeke li dij libera- pa nakold (dijiti) y~n bingehin kfunetek~ de rftn~ (i bi emir (i
di navbera wan de hene. Bi go- talimaten genecalan siyasetek
llzm~ (i kevneperestiy~ der ket
h ol~ (i b (i bir (i baweri (i siya- tineke din, di siyaseta sosyal hov bimeşine. Ew çawa mirov
setek gel~ri. Heta sosyal de- demokrasiya Ewrftpa de hin ra- (i siyasetvan in ku di v~ partiy~
. mokrasi, him~ marksizm~ · b(i. man~n ku mirovatiy~ heta ci- de ci h di girin (i pe re alikarl diBeri şer~ cihan~ y~ yekernin li held diparhin hene. Wekhevi- kin. Koalisyona van (i DemiEwrftpa, çend grftb~n şoreşger ya rastin ya esasi ney~ parastin rel ji roja ku ç~ b(iye heta iro,
ji ber gelek sedeman li dij sos- ji, siyaseta sosyal demokrasiy~ zilm (i zordariya mekanizma
yal demokrasly~ cephe girtibftn heta derecek~ li dij diktatori, dewlete di her wari de li ser
(i v~ ji, r~ ji bo damezirandina faşizm~ yan ji nijadperestiy~ gel~ Kurd deh car hovtir bftye.
AN SERKEFI'İN
xwe nişan dide.
partiy~n komunist vekiribft. Bi
ANMlRtN
Ewdemokrasiya
sosyal
Ew
·• gotineke din h~z~n ku partiy~n
Kurdan mumkun e
Ziman~
welat~n
li
gel,
Girsa
ye.
rftpa
parji
çep damezirandibftn,
be. L~ jiyana
qedexe
ne
~di
iktidar
demokrasiy~
sosyal
ku
veqedemokratan
sosyal
tiy~n
tiyabftn. Ew rewş bi pirranİ li demeke kin an ji dir~j bi dest Kurdan iro qedexe ye. Kuştin
hem(i welat~n Ewrftpa wisa xistiye, gihiştiye qonaxeke de- ·serbest e. Tijekirina girtigehan
bft. Li d(i v~ veqetandin~, par- mokrat. Bi meşandina siyaseta (i l~dan serbest e. Kontra serMa mirov tune bin, bi
xwe ya abori welat~n xwe ber . best
tiy~n sosyal demokrat dixwestin bi riya reformizm~ sosya- bi dewlemendiy~ ve birine. ziman~ kurdi axaftin ji çi re ye.
Mirov dikare bib~je; Ewrftpa bi Serokad di ciheki de wiha
lizm~ ava bikin. Partiy~n din
sosyal demokratan b(i Ewrftpa. dib~je: "Em aşiti dixwazin, 1~
y~n şoreşger ji şoreş~ diparasLi aliy~ din sosyal demokra- mirov nikare aşitiya ku hezar
tin.
U disa ji partiy~n sosyal de- siya Tirkiye ji, ew çend sal in, cari ji mirin~ xirabtir be, saetemokrat ji destp~ka sedsala me heye. Wan ten~ nav~ sosyal de- ld bide domandin." Rast e, bi
heta iro, li gelek welat~n Ew- mokrasiy~ ji Ewrftpa hilgirtine. derew (i ten (i f(it~n sosyal derftpa tradisyonek pqverft u-::dij Di war~ bir (i baweri (i siyaset~ mokrasiy~ aşiti nabe. Roj bi
kevneperestan domandiye. de qet nezikayi di navbera sos- roj, h~9J h~di candan an ji miMumkun e mirov li ser pqve- yal demokrat~n Tirkiy~ (i Ew- rio, mirineke b~ rftmet (i b~ arrftb(ina wan gotftb~j bike (i rftpa de tune ye. Ferqa partiya manc e. Ji bo gihiştina jiyaneke
sosyal demokrata Tirkiy~ -di b~ mirin, div~ em ber~, bimirexney~n mezin li wan bigire.
Rexne ne b~ heq in, 1~ disa ji li bin serokatiya serşememok (1- rin. Ji bo v~ ye ku gel~ me bi
hem(i welat~n ku sosyal de- nönü)- (i y~n f.ışist tune ye. Ev dengeld diqire: "An serkeftin,
mokrasi (i h~z~n wan hene, sosyal demokrasiyeke çawa ye an mirin!"
t~koşina
inl}nO, di bin ,.,. O.tnlrel de
nTjCJdt»reıltyl '*'-flM·
Li zindanan berxwedan
Li zindana Sultanhisare ji,
girtiyen siyasi li hemher qetliama Şimexe ji bo se rojan ketin
greva birçibüne.
Li aliye din serba;~e Tirk li
ser leşkeren Kıırd en di Arteşa·
Tirk de leşkeriye dikin, pesteke giran dimeşinin.
Li gor agahdariyen gihiştine
me, gelek leşkeren ku bi esle
xwe Kıırd in, di nav leşkeriya
Tirk de ten taqipkirin, ü ji ber
ku ne faşist in, muxbiriye nakin, ten girtin. Saffet Keyfi yek
ji wan e. Saffet beri deh meha,
dema se roj ji temambüna leş­
kenya wt re 4imine, te girtin ü
deh meh di zindana leşkeri ya
Wane de dimine. Li zindane,
di pevajoya deh mehan de her
roj işkence ditiye.
Saffet Keyfi, li ser rewşa zindanan wiha dibeje:
"Li z1ndane gelek kesen ku
ji leşkeriye firar kiribftn, hebün.
Ziya Efe, Naif Avcı (i Yalçın
kes ji wan leşkeren fiUçay
rarkiri bün. Her se ji Kurd
bün (i li wan işkenceyeke pirr
dijwar diliate kirin.
w
w
w
Navenda Nuçeyan- Di zindaneo Tirkiye de işkence li ser
girtiyan dom dikin. Li aliye
din, li hemher van işkenceyan
berxwedana girtiyen siyasi ji
·
nasekine.
Bi taybeti, di van mehen dawl de, li gelek zindanan, dewlet dixwaze mafCn ku bi berxwedanan hatine bidestxistin, ji
girtiyan bistine. U girtiyen siyasi, disa li ber xwe didin (i bi
piştgiriya kornde (i ·miroven
peşverü denge berxwedana
xwe bilind dikin.
. Niha hemü girtiyen siyasi
yen zindanen Izmire (Sultanhisar (i Buca) li diji zedebüna
pesta revebiren zindanan (i dijwarbüna şerten hundir, dest bi
greva birçibüne kirine. Hefteya bihuri, li girtigeha Buca, ji
ber dijwarkirina şerten hundir
di navbera girtiyen siyasi (i peywirdaren (wezifedaren) girttgebe de şer der ket. Di vi şeri
de, ji 78 girtiyari 58 girti birindar bün, birinen (20) girriyan xedar in. Girtiyan dest bi
greva birçübüne kir.
e.
.a
rs
iv
ak
ur
d.
or
g
M. Ali 1üysüz
se
•
TUSIADô
Cavit Çağlar
Na~eri~ .Nuçeyan- TUSIAD,
Tırkiye
komeleyeke karbidesten
ye. Ev komele, di hemü kiİinen
dewlete de, xwedi biryar e (i tu
hikümet li diji zanina ve korneteye nikare bilive.
Cavit Ça~ar ji, yek ji dewlemenden Tirkiye ye (i ew ji, di
nav ve korneteye de, xwedi
deng e. Ev demeke ku Ça~ar,
bere xwe daye TUSİAD e ü
wan bi zemkariye tewandar dİ "
ke. TUSIAD ji, li hikümete rexne digire (i bersivan digihine
Ça~ar.
Li ve dere tişteki balkeş der
dikeve hole. Çaglar bi xwe, ji
hemü karbidestan
behtir buhaye eş­
yayen ku di febriqeyen wi de çedibin
zede dike. Ev ji nişan dide ku, arınane
ne mesala buhayiye
ye, şalikirina rojeve
ye.
Lewra hemü r~j­
name, weke ku tu
pirsgireken din tunebin, ve büyere
der dixin manşeten
xwe ıl raya gişti bi
van ri şten vala mijül dikin.
Özal mebôsen HEP' e qebôl kirin
Mebüsen Şirnexe yen Partiya Keda Gel (HEP),
rapora ku di derbare Şirnexe de arnade kiribıln
peşkeşi Özal kirin.
Mebüsen Şirnexe, Mahmut Almak, Orhan Doğan ıl Selim Sadak rapora xwe di 16 e ilone de,
li Çankayaye peşkeşi Özal kirin. Pişti civina bi
.
'
.__-"""-==:;_...:;::=
dlde xuyt*ttn.
Ev wlne, taSiiyi
bllıl#t
Özal re, ji bo çapemeniye daxuyaniyek kirin. Di
daxuyaniye de Mahmut Almak got ku: "Özal ji
naxwaze li hererne xwin be rijandin. Em dixwazin ev gelş bi riyen demokratik hel bibe. •
Rast e, iro mirov kijan berpirsiyare dewlete bide peyiv~ndin van gotinan bi lev dikin. U bele di
pratike de, vajiyen van damyaniyan tişt tene kirio.
20-26 İlon 1992
JİNACIVAKİ
6
Dftinen Bazfl Nfkftfn:
meran re didin ü disunin ü di . ew herema bi navc Osman Paşa
nava civaten mezin de ji şora nav kiri bün) Edôl Xanim a bi
Jiyana jina Kıırd bi rengeki baş (gotina) wan pere dike. • Soape nav ü deng, jinebiya Osman Paweneye gele Kurd bcrçav dike. dibeje: "Ii gundan, pirreiı caran şa, weki merc WC her tim ne haDi vi wari de, Minorsky wisa di- kebaniya male, eger malxweye zir bü, wc idara hererne dikir. •
B. .N . çend nimüneyan ji dibine: "Te diyarkirin ku Kıırd di ' we, ne li mal büya, mevantiya
nava mileten Musulman de ve- min qebül dikir, ew rünişu dima yar dike: "Meryem Xanim, jikiritirin (beri vekiri) milet e. ü bi min re deng dikir; ne weki nebiya Şex Mihemed Sidiq, ez
Hemü kar ü baren male, li ser jinen Tırkan ü Farisan heye we . pirr pe kefxweş büm, dema min
milen jinen Kıırd in. Ew in en 'bi rengeki vekiri ü bi rüyeki li bi ve jina Kurd re deng kir. Ve
ku, baran li dewaran dilcin ü jc ken, nerinen xwe li ser tiştan ji jina ku bi tena sere xwe li Nehri
datinin; ew in en ave dikşinin, min re digot. Dema malxweye hemü kar ü bare male dabü ser
diçin beriye, ard ü kom dikin, we dihat, kebani, ji bo xatire milen xwe. Sala 1916 an, dema
egir (agir) arnade dilcin ü di ber mevani ü da ku bala malxweye ku leşkeren Rıisa bi ser herema
van karan gişan re ji, her tim za- xwe · bikşine ku mevaneki wan Şerndinan de hatine, li hererne
roken wan c şirmij li pişta wan heye, ew ranedibü, heya ku jineke Kurd hebü, jinebiya 0mer Axa, seroke Milan. Ew tenc
şidandiye. Rast e li helekc, ew bi· · malxweye wc biçüya, li axurc,
kirina van karan gelek bez disu- hesp girc bida ü bihata bin bist ü du sali bü dema mere we
nin, le li bela dine ji, ew zü ci- kon." Tu cari jincn Kurd xwe dimire; we hiküm li gişi dikir ü
waniya xwe winda dikin ü dibin dür naxin ü xwe venaşerin . hemüyan qedrc we digirtin. Wc
weki meran. Tenc jincn serokcn Jincn Kurdan bi mmet in, her ne kemtiri mereki, kar ü bare
bozan ( eşiran) jiyana wan be tim li düzan in, rügeş in. Kımdi­ ele bi re ve dibir .• Camer Louis
west e; ew tene li ciwaniya xwe u di nava Kurdan de nine, tevi Massignon bala me dikişine ser
dincrin. Hemü jinen din li hes- ku ve yekc di hererne de tişteki jehatibün, pergal ü rindbüna
jincn Ezidiyan; her kes heviya
pan siwar di~in, be tirs ü be fedi dengdaye.
Jin, bi taybeti li ba Kurdan, bimalbüna bi wan re, dike.
bi meran re didin ü disunin, ew
Kurd bi xwe çawa jina Kurd
be tirs di çiyan ü baniyan re bil- kesitiya wc heye. Ev tişte hane ji
ne ji ber xwe ve hatiye ji bo ni- dibinin? Nerina Kamôran Bediperikin (hildikişin).
Ji ber giringi ü giraniya rota müne, eger de bi jirbün ü rind- dirxan bi xwe ev e: • Kıırd tu
jinan di male de, pirren caran büna xwe dengdayi be, pirren cari naponijin (nafikirin) ku jimere Kurd jineke xwe ya tene caran kure we bi nave we te nan li mal bigirin, veşcrin ü ji
heye ü kesitiya jineke di hundir navkirin : lawe filane, li şüna meydana jiyane bi dür xl nin. Ew
male de pirr heye ü gotina we lawe filani. Pirr nimüne hene ku pc bawer in ü maf ü berpirsiyaderbas dibe. Ew e ya ku seroka- çawa jinen Kurdan serokatiya e- riyen we ji, herhamberi yen xwe
tiya male ' dike, kar ü baren we şiran kirine ü birevebirina kar ü dizanin. •
Di nava Kurdan de dayik her
bi re ve dibe ü bi rek ü pek di- bare wan hemü ji, dane ser
kc; ew xwarine arnade dike, par- milen xwe. W eki te zanin ku de- tim ji ber hevotina (umarkirive dike ü beyi gotina wc kes ma Tırkan Hekari cara dawiye na) keça xwe berpirsiyar e. Ew
dest bi xwarine nake. Ger mere bi deste xwe xistin, herem tev di we weki birayen we hoyi strancn
we ne li mal be, ew deriye xwe bine idara jineke de bü (Hart- neteweyi yen Kıırdi , dilane, siji mevanan re vedike ü be fedi ü mann binerin.) Minorsky dıbe­ warbüna hespan ü nivisandine
je: • Min bi xwe di payiza 1914 dike. Hi n betiri we ji, ew teri
tirs bi wan re mijw dibe .
Jinen Kurdan ser çaven xwe an de diriye ku, li bajare Helep- karen ku bi destan çedibin dike.
nagiiin, di nava civate de bi çe (neziki SuJemaniye, Tirkan Tentene, qenewiç, tevn ü hwd ...
d.
or
g
Cihe jina Kord.di
ci vaka Rojhilat de
ZinaŞikaki
ur
Di gotinen peşiyan
de rewşa jina Kord ·
w
w
w
.a
rs
iv
ak
Gotinen peşiyan, wek taye ser mast e; ramaneo gelan bi hevokeke
ve, wek neynikeke didin ber çavan. Di derheqe hemü baweriyen
civaki de ten go tin. Kevneşopa gel, exlaq, adet, fikr ü raman
hwd ... Di derheqe hemü baweriyan de, bi tehreki taybed dikevin
nav jiyane ü ciheki giring digirin.
Rastiya wan, bi sed salan di nav gelan de hatiye ceribandin. Ji
ber ve yeke, baweriya gelan bi wan wek kelame xwede, ayet ü hedisan e.
Di ve mijare de, di.gotinen peşiyan de li ser jin~n Kurd ji, gelek tişt hatine gotin. Rewşa jina Kurd, bi jiyana xwe ya dirold ü
civaki ve ji, di nav gotinen peşiyan de cih girtiye. Carna me7in
dibe, carna biçük. Car dibe "kera birabirr" car dibe şCr. Car ji
dibe bingehiyeki baweriyan.
Ji bere ve , jina Kurd qehremani ü egitiya xwe li cem mere
Kıırd nişan daye . Lewre ku gotine.
"ŞCr şCr e, çi jin e çi mer e."
Bele, ev rast e. Ji ber ku, ji bo welateki azad ü serbixwe jina
Kıırd, keça Kurd iro ji, di şere çekdarl de li rex meren Kurd ü
xonen kurd beşdare ve qehremaniye ye.
Disa gotine:
"Jin hene jinkok hene, qiz hene qizkok hene"
Cihe jinan wer giring e ku di hemü kar ü bar, gazin ü giliyan
de bi wan hatiye şCw randin. Lewre ku;
"Gazin~n xwe ji jina xwe, gotinen xwe ji diya xwe re bike"
hatiye gotin.
Di civaka Kıırd de, li ser jina Kuid gelek baweri ji çebüne wek:
Day~ biwine dote 1~ werine.
Bexte d~ cih~ze qize.
Sed bave çe, esi! şire de.
Deve ji ku te? fı kaye.
Kudik ji ku te? Ji dewsa d\f~.
Ser mezina pe biçük, xweziya min bi we male had, te de bibe
bük.
Di civata Kıırd de zewaca jin ü mer heta roja mirine ye. Bi
hesani, ji hev nikarin biqetin. Ji bo ve yeke
"Jin ü mer, tevr ü her" gotine.
U bele, di gel ve yeke ji xweşditinek pirr mezin ji heye;
"Girtin heq, berdan heq"
Bi cudayi, herdem bandüra xesüy~ li ser bük~ tC xuyakirin.
Lewra ku tC gotin:
"Buka, be zar ü zirnan xesüya, bC din ü iman"
Baweriyek ji heye ku jina bira, deste birayan ji hevdu dikin ü
·
be tifuqiye dixine navbera wan.
"Qize xelqe ker~ birabirr in.,
"Jinen biramirova dixe şiva gura"
Bele ev gotin ü ditin rastiya xwe nişan didin. Gele Kıırd tu
wexu, ji pirzewace ji hez nekiriye. Ve yeke ji wiha anine ziman:
"Şirlk şirlka jir dike, h~wi hewiya pir dike."
Turtın Çtıbuk
Nnalfh Jl bo Jnln Kutd dlblje: "Ew In In ku baran ll dewaran dik/n O }1 datfhln; ew In lin ku av• dllcfl!ıln,
dlçln Wny•, ad O kom dik/n... O ew In In ku zO clwanlya xwe wtnda dllcln. •
7
SERBEST
Girtiye plaka erebe
Hedef ne ~exs in ıe ~exsiyet in!
w
w
w
.a
LAN 'IAY6
DiSA zivisTAW
HAT,Piv f eM
HAZiRIYi-N 'j.W6
13 i K i f'J .•.
tune ne. Yani weki şexis tune ne,
le weki şexsiyet hene . Ev, hin
tipen civata Kurdan in. U dikarin
di hin civaten din de jl hebin .
Em bibejin, wekl Evdilzinar
Qumrizade be hesab insan hene.
Evdilzinar Qumrizade şexsiyete ­
ke çawa temsil dike? Evdilzinar
tipeki riyakar e, ji jiyana civaki u
kollektif dür e . Ne sosyal e . Ji
xeynl xwe, ji kes! din hez nake .
Zikreş e, hesud e. Şexsiyeta wi
tekamul nekiriye, kompleksen
wi, wi dixwin. Ji her ve yeke jl,
dive xwe zana, kerhati (i zire.k bihesibine . U, bi xwe ne bawer e,
ji bo ve jl dive hertim xwe bispere hinekan. Di siya hinekan de
xwe rehet u bi hez hls dike . Bi
meji u ramanen hineki din, incax
dikare biji. Xeyal u xewnen wi jl,
ne ye wi rie . Herwiha tipen weki
D.F. Murad jl pirr in. Ev rastiyen
civata me ne, li der u dora her
D.F. Muradi, çend kes Evdilzinar Qumrizade hene. Jixwe heger Evdilzinar ewqas pirr nebfina
D.F. Murad jl, nikariblin bijin.
Niha hfin de bibejin, xer e, tu
çima belısa van çirokan diki? Mirovekl bi nave Vahap Kumruaslan bu sehebe ve nivise. Vahap
Kumruaslan li ser van çirokan niviseke nivisandiye. Wekl ku ji nivisa wi te temkirin ew, xwe nivis-
•
Se.fkan
kar dihesibine. Vahap Kumruaslan bawer dike ku, Evdilzinar
Qumrizade ew e. Ji her wc bir u
baweriya xwe, rabliye di kovara
Arınance de ji bo ve yeke niviseke nivisandiye. (Binerin Armanc , Tebax, 1992) Vahap
Kumruaslan di nivisa xwe de, bi
şCweyeki be edeb (i histerik dev
daveje der u dore . Ez de hewl bidim da ku nekevim sewiya wi (i
ve büyere zelal bikim.
· Li vir tişteki xeİib heye. Dibe
ku li dinyaye kes! tişteki wilo nedibe . Yek, çirokeke dinivisine,
yeki din ji, ji her ku xwe dişibine
qehremane we çiroke u ji bo we
ji radibe, heqaret li niviskare çlroke dike . Miroven wiha di civaten din de bin, tu kes ji xwe
nivisen wan çap nake, di ser de ji,
wan digrin bine muşahade, ku
zirarnedin yeki din . Çunki her
niviskar li gor xwe, hin tipan diafirine. U ev· tip, li civate hene .
Dikarin bişibin gelek kesan. Evdilzinar Qumrlzade ji di civata
me de hene . Hem jl bi sedan.
Heger Vahap Kumruaslan xwe
bişibine Evdilzinar Qumrizade
ev pirs pirsa wi ye, ne ya min e .
Neticeya ku ez, ji ve büyere derdixim ev e: Min tipeki baş afirandiye ewqas baş u berbiçav afirandiye, ku hin kes derdikevin u
dibejin : "Te çima belısa me kiri..
ye?"
Tıpen wek Evdilzinar Qurnri zade beker u gem, riyakar u xulam, ji civatan re tu tede nayinin.
Ji bo ve yeke ez dixwazim şexsi­
yeten wilo deşi fre bikim. Civata
Kurdan dive be zanln. Ez neba~
wer im ku min, bi her awayi Evdilzinar daniye nave . Dive mirov
li ser van tipan hin ji sere xwe
bieşine u bixebite . Rt:wşa wan a
ruhi hi n baştir fam bike . Der u
dora wan tipan baştir binase. Zanibe ka pirraniya Evdilzinaran, ji
kijan kategoriyen civata Kurd
ten . Tesira de, bav u malhata
wan, teSıra dewleten kolonyalist
li ser wan çi ye? Ez bawer im, heger mirov li ser van tiştan jl, hinek kar bike, şexsiyeta Eveiiizinaran we baştir be nasin. Tenebi vi
awayi mirov dikare, ji Evdilzinaran re allkarl bike . Çaxa ku Ev-
ku
tişti
va
dibinin, hatibu girtin .
Çıroka duyeınln jl, li ser pirsa
"çekirina partiyen li Ewn'ıpa" bfi.
Ev 1o-12 salen dawi li Ewn'ıpa ji_
çend mehan careke 2-3 kes ten
ba hevüdu u Paruyeke (!) çedikin u bi belavok an jl deklerasyoneke (!) ilan dikin. Di nave de
mehek derhas nabe Partiya xwe
helav dikin. Du meh şlin de eynl
mirov, kar bi çend mirovan zede
yan jl kem, partiyeke din çedikin.
Demeke şfin de, dest bi çekirina
ya din dikin. U ya kevin belav dikin. Carna ji partiye, beri ku ilan
bikin belav dibe. Sale çend parti
bi vi awayi ten damezirandin (i
xerabkirin. Bele, di ve çiroke de
ez li ser ve pirse rawestiyabllın u
min xwestib(i sedemen ve fenomena xerib, deynim hole.
Heıbet qehremanen her çiroke li gora kare xwe ne. Van
karen ne ciddi, lnsanen ne ciddi
dikin. Mirovek ku hinek durusti
li gel wi hebe, beşdariya kar u
baren wiha nake. Gelek mixabin
qehremane çiroken min, lnsanen
daketi, insanen dejenere, insanen
ku bi tu awayi ji jiyana xwe tatınln nebline, insanen alkoüst in,
nexweş p kriminal in.
Wekl ku me got, ev giş qehremaneİı çiroke ne. Yani lnsanen bi
ve huviyete (i şikll, di rastiye de
her
rs
i
Min di hejmaren rojnameya We lat en 14, 21, 22 an de du çlrok
weşandibu. Çlroka yekemln bi
nave "Komcivina konfederasyona
Dikzade u Qumrizade" u ya duyemin jl, bi nave "Eman hawar
yeknebin" bu . Çıroka duye ınln
yani "Eman hawar yeknebin!" ji
her ku direj bfi, di du hejmaran
de (21-22) hatib(i weşandin .
Ji bo ku ez allkariya xwendevanan bikim, ez dixwazim b i
kurtayi çend gotin li ser naveroka
van çlrokan jl bibejim. Di van
herdu çlrokan de, li ser du problemen hin muhaciren Kurd en li
Ewrupa, ku pişti 12 ' e İl one ji
welet ~er ketibfin, hatib(i rawestandin. Di çlıoka yekemln de temaya (mijara) esasi komeleyen
Kurdan en şikll ne. Yani rexne li
komeleyen ku endamen wan,
sale careke hevfidu nablnin, komeleyen ku heger dewlet rojeke
allkarl nede, nikarin bijln; korneleyen ku naven wan heye, le ew
bi xwe tune ne; korndeyen ku bi
dehan navan li xwe dikin, le di
çalakiyeke de nikarin 5 kesan bl-.
nin ba hev; komeleyen ku bi her
awaye ji welet u tekoşlna welet
dür ketine, komeleyen ku bi pirs
(i problemen muhaciri re ji mijfil
nabin (i komeleyen ku tu kes!
temsü nakin, le, xwe berpirsiyare
Xorteki Poloni, bi serdani (ziyareti) diçe Tirkiye, ji ber
herfen plaka ereba xwe te girtin. Weke ku me hemuyan bihist ku careke lempayen trafike li gelek bajaran hatin qedexekirin , ji ber ku kesk u sor u zer bün, ew ji, ji ber ku renge
ala Kurdistane bun. U, xorte Poloni ne ji ber ku di lempa
sor re derbas bubu hate girtin, ne ji tu suce wi hebu. Suce
wl ev bu ku ji bajare Piyotirkof O kilometir başUrl WarSüye
ye. Sedem ne tene nave bajar e, le bete ji ber ku hingi erebe
pirr büne edi herdu tipen plaka ereban gihiştine KK e, ve
care tipa peşin ya bajer P, u tipen din ji KK ne, dibe PKK Ji
ber ve yeke xorte Poloni rojeke· di nezarete de dimine, heyani ku mesele bi polise Tirk dide remkirin, edi ew ji bi konsolasa Poloni re dikevin tekiliye, heja wl serbest dikin. Ev buyer di havina ve sale de ( 1992) çebuye. Her wiha xorteki
xwendevan hate Almanyaye, ji wl bajari bi xwe bu u herfen
plaka ereba wl ji her PKK. .. bu, ji ve yeke, qet zehmeti di
naskirina Kurdan de li Almanyaye nekişand, ji ber ku her k.esi je dipirsi : "Ma tu Kurd i?"
rg
MONTAIGNE
.o
jiyana me, neynika .
ramana me ye.
Away~
dilzinar neyen naSın, kem nabin.
Evdilzinarti, dive di civate de weki eybeki be cütin. U dive mirov
Evdilzinartiye di civata me de rezll (i riswa bike . Ji bo ve ji, di
peşeroje de Evdilzinar Qumrizade dikare hibe qehremane hin çi roken din jl.
Niha ez hevi dikim ku Vahap
Kumruaslan, tem kir em li pey çi
ne . Meseleyen min en şexsi bi
yeki re hebin, ez wi ji dizanim, bi
çi awayi hel bikim. Dlsa dive Vahap Kumruaslan bizane, mate tu
kes! tune ye, ku ji min re bibeje,
tu belısa şexsiyeten wilo neke ji
her ku ew dişibin min, an jl çend
herten paşnave min, wek en qehremane ve çiroke ne. Mate tu kes! tune ye ku, ji min re bi beje tu
dive rexne li tekiliyen dejenere
negiri, ji her ku tekiliyen min wilo ne. Mate tu kesi .tune ye ji min
re bibeje, tu rexne li çekilina partiyen naylon negire, ji her ku ez
carna kare wilo dikim . Yan jl
dost (i hevalen min dikin. Rexne
li insanen kriınlnal negire, ji her
ku ez ji wan hez dikim. Mate tu
kes! tune ye ji min re bibeje, tu
kurteçiroken ınlzehl dinivis1n1,
dive ku meqaleyen siyasi binivislni . Eşkere ye daxwazen wiha, beredayi ne u kes kerteki qiymet ji.,
nade!
Disa ez hevi dikim pişti ku
Vahap Kumruaslan, ve nivise bixwine, ew ji rewşa xwe ya histerik
rizgar hibe u bi sersari nivisa xwe
disa bixwlne u dev ji texınlnan
her bi de . Bi şaşi li deriye xelke
nexe (i li ser hin insanen din spekulasyonan neke . Niviskare van
çirokan eşkere ye, hem nav (i
hem ji paşnave wi li bine wan e.
Qey Vahap Kumruaslan li bende
ye ku ez herim ji wi bipirsim ka
ez çinavi li xwe bikim. Tışte hatiye nivisin eşkere nine gelo?
Heger bi rasti ji Vahap Kumruaslan neşibe Evdilzinar Qumrizade dive hem ji min, hem in sanen ku li ser wan spekulasyon
kiriye u hem ji, ji xwendevancn
kovara ku te de nivisiye uzre xwe
bixwaze.
rd
20-26 İlon 1992
]. Diyarbekirt
· ~--8-----------------------------R-O_J_E_V--~-------------------------2-0--2-6-İ-lo_n_l_~---2
Dibistan vebun. Bi milyonan zarok dest bi.dibistane kirin u bi zimane xwe dixwfrıin.
.
rr--~:-"":""-~-:--~--__;.·-....-------.--,
..
Le z·afok@n me? ..
rd
.o
rg
· van zarobn, ji he~men xwe dest bi qirkirina gel kir. Wan
· dt\r, di dibistancn bi razari dibistancn ku, ji bo tunekirina
(yatılı) ~. perwcrde dibdn. Di . gele Kıırd ava kiribtin, iro bt\van dibistanan de, wilo dikicin ne qereqol. ·
.
ku cv zarok ji netcwcya xwe ·
&it cv dibistan (qcrcqol) bi
nefret bikin t\ Tirkbline wek awayeki din, ji bo tunekirina
rumeteke beri bililld bibtnin. gel~ Kurd t~n bikaranin. Bel~
Dcma cv zarok dibiatin mal~n tu gel, bi _qirkirinan nebatiye
xwc, ji de t\ bavcn xwe şcrm tunekirin. DC gele Kıırd ji van
dikirin, gclck caran ji, zimanc qirkirinan, jiyanck nt\ t\ serbixxwc ye zilanaki ji bir dikirin t\ we biafirinc.
di nav wan u xclk t\ malbaten
Zarokno! Htin be dibistan
wan de, tu tekili ncdiman. ~di nin in. İro jiyana li Kurdiscw dibtin lawcn Atatürk t\ bi tane, çiyaycn wclate wc, dibisTirkbtina xwe şa dibtin.
tanen beri bilind in. Bila dcwBde,.iro cv pevajoya asimi- leta Tirk, wan dibistanen asilasyone, bi pcşkctina tekoşina milasyone bikc qcrcqol, bila
netcweyi re, bere xwe dayc terore, ji xwc re bike kar. U
xwediye xwe. Bi teltaşina nc- de nikaribe bibe astertg di riya
tcwcyi re, zirnan ji, di nav şo­ perwerdebuna we de. Lewre
reşeke ~i rıirnet de ye. İro gel hun li dibistancn beri bilind
hemu rıimeten xwe, ji nu ve dixwlnin. Tu dibistan weke ya
ki& dike u li wan :xwedi dcr di- we, nebt\ye sebebe evqas gukeve.
herandinen giring. Htin di riBi van pCşveçtinan re-, dcw- ya serxwebunc de, niwcneren
lcta Tirk, Kıırdistane bi hczen jiyaneke nt\jen in. Htiri hCviya
lcşkeri dagirt. Bi terorcke hov
me ne.
ku
Navenda NUçcyan- Gelotu
·milct, tu xdk hcye ku, ziınan~
·wt qedexe be, dibistan~n wi
tune bin, zarok~n wt bi ziman~ milctekt din perwerde
bibin, bibin ·biyaniy~ ziman~
dayikaxwe.
·
.
Zirnan him~ netewebt\n~
ye. Mirov bi zim.a nc netcwcya
xwe dibe parçeyek wc nete-.
weyc. Di dibistanan de, perwerdcbtina bi zimane zikmakt,
d estpcka cndamiya neteweya
mirov c. Lewra hime ve beş­
dariye di dibistanan de, tc danin. Wcki din, perwçrdebtina
bi zirnaneki biyani , mirov ji
hcmt\ rumcten nctewcyi dur
dixinc.
Dewleta Tirk, bi qcdexekirina zimane Kurdi re , dibistanen ku li Kurdistan e vekir,
weke navenden asi mllasyone
bi kar ani. D i van navcndan
de, zarok~n Kurd, ji ziman,
çand t\ hemt\ rumetcn netcwcya xwe dOr diketin. Hin ji
dcwleta Tut, hersal li MeJazgiıt cejna
xwe ya 26'c Tebuc ptroz dike. Heta
çcnd sal bere, cv cejn, bi bcşdariya gele
MelazgirC, lcşker t\ Karmenden (mcm'liren) dcwletc dihate ptrozkirin. Gele·
MelazgirC, ji her nczant t\ tirse beşdare
ve cejna "Serfiraziya MelazgirC" dibt\.
Le bi xurtbt\na besta Kurdttt t\ bi
hbbtina gerilayen PKK'~, cv cejn cv
çend sal in, tenc bi hejmarcke biçt\k tc
ptrozkirin ~ Nemaze di 26'c Tebaxa tsal
de, herçiqas Serokweztre dcwleta Tirk
Süleyman Demirel j1,hatibt\ Melazgir!,
ji karmen d ı\ leşkere n Tirk t\ çend
kesen xayin pCşt:ir, tu kes di ptrozkirina
wc de cih ne stand. Ew roj hemt\ anaan Melazgirc derab~n (kepenlten)
xwe girtin; şoaran jt ere~n xwe nqixulandin. Bi wt awayt, hem beşdare
cejna 26'e Tebax~ nebt\n, hem jt qetllama Şimexe t\ serdana Demirel protesto kirin. Ji ber ve yekc, ji 26'e Tebax~
t\ vir ve, dcwleta Tırk, gele Melazgire
rs
i
Melazgir, Wdat- Weke ku tc zantn
va
Serdana Demir~! zilma li ser Melazgiri zide kir
.a
Zaroken Kurdu jiyan·
w
w
w
Di 15'~ Tion~ de dib~tan~n Tirkiy~
vebOn. Ji xeynit zarok~n welat6n ·bindest, y~n hemO welatan, di demsala
payiz~ de dest bi dibistan~ dikin Obi
ziman~ri xwe yen zikmaki dixwinin.
R~xistina jJ maf~n zarokan berpirsiyar ya Yakbuna Neteweyan, UNICEF, ji bo perwerdekirina zarokan ev
madey~n li jer, qebOI kirine. Zarok,
.mafdaren hinbOn O perwerdebOneke
li gori dile xwe ne. Ger ku ew dixwazin pirrtir tiştan hin bibin, ne mecbur r
in kareki din bikin. Welat O jiyaneke
azad O serbixwe mat~ wan e O pirr
giring e ku ew hin Ozana bibin."
iro, zarok~n Kurd ji hem O maf~n
xwe ~par in; ne welateki wan e azad O serbixwe heye, ne ji li gor dil~
xwe dikari n perwerde bibin. Dewleten dagirker ma fen w an giş, ji
desten wan der xistine di ser re ji,
. wan didin ber fışek Obombeyan. Dixwazin ku zaroken Kurd be şexs iyet
bibin O bibin kole. Nemaze ·dewleta
Tirk, ji bo kalekirina wan ev hefte sal
rehet nahcle. Her roj Melazgiri ten
girtin t\ li wan işkence te kirin.
Roja ku Demirel hate MelazgirC bi
sedan kes hatin girtin. Kesen gird, bi
bdteyan di bin işkenceyan de man. Ev
girtin he jt dom dikin, qeflcyeke berdidin, qeflcyeke din digrin. Bi kurti bi tu
awayi dcwlct bela . xwe ji Melazgiriya
her nade. U li hember v~ zordariye
roj bi roj kina dile gele Mclazpre jt
:ade dibe.
serxwebOn e.
SERDANA WAN A KURDisTAN@
e, siyaseta ~imilasyon~ dimeşine.
Nijadperest~n Tirk M ji, dev ji asiDi van du-s~ heftey~n dawi de,
milekirina zarok~n me ber nedane. yek li pey yeki din, hemO r~vebir~n
Bes, zaroMn Kurd Adi ne y~n ber~ dewleta Tirk Kurdistane "ziyarer· kine. iro, ev siyaseta Tırkperest nema rin. Ji bo serdanen xwe digotin: "Em
dikare bigihije annanca xwe. Er~ . h~ bi mebesta guhdarikirin Oçareserkinji zarok~n Kurd ji hemO maf~n xwe na pirsen gel diçin herem~ ." Le, di
~par in, le Adi~ şexsiyet nabin."
setara xwe ya Kurdistan~ de piy~
Tekoşina gerila ya çekdari bi zawan bi nav gel neket.
roken me dayezanin ku mat bi Mvi
Ji özal bigirin ta Demirel o CindoO lave lavan bi dest nakevin; bi dare ruk teneli qereqol Obargehen Art~şa
zore ten standin. Ji ber v~ tegihiş- xwe geriyan. Annanca wan ew bO ku
tin~. iro her zarokeki Kurd bOye wek .· moral bidin leşkeren Tirk ~n· ku li
nefereki azadiye. Bi hezaran ji van hember gerilayan şaş O gej bOne.
zarokan bOne gerila, li sere çiya ne O Serok~ Meclis~ Husamettin Cindotıi sed hezaran ji, li bajar O gunden ruk ji leşkeran re digot: "Em bi we re
Kurdistanedi serhildanan de cih digi- ne, qetliamen xwe bidominin." Di a. rin . Ew Wl ji mirin~ natirsin Odizanin xaftinen xwe de ji parlamentereki
ku ne bi tekoşina çekdari be , maf zehftir dişibiya generaleki diktator. Bi
nayen standin. Ji ber ve yeke, ta roja rasti, weke ku mamoste Haluk Gerşoreşe , dibistanen zaroken Kurd çiger ji digot: "Pewist nake ku derbeyayen Kurdistan~ ; perwerdeya wan ji yeke leşkeri li Tirkiye çebibe, ji ber
te koşina çekdari ya rizgariya Kurdis- ku hikOmeta Demirel wek revebirina
tane ye.
leşkeri ye. Revebir~n hikOmeta koaDiplomen ve dibistane ji azadi O lisyone wezifa generalan pek tinin."
~--------------------------------------------~--------~----------·----~ ----------~.--~
Kongreya HEP'e
Mebt\s, scrok~n bajaran t\ enmedisa partiy~ , di nava xwe
de hilbijartinek ~k an1n t\ Ahmet
Türk ji bo bcrendamiya scrokatiya
partiy~ hilbijartin.
Kongreya HEP ' ~ de di roja 19'e
İlon~ d~ ~k were. Di ve kongreye
de, bemarneya (programa) partiye
jt, li gor şc:n~n hemdem t~ guhertin
sistema f'tveberiy~ jt, d~ biguhere.
Ahmet Türk, di öaxuyaniya xwe
de wiha dibCje: ' HEP, weke malbatek~ ye. Em~ pirsgir~kc n partiye çarcscr bikin t\ bi bcmameyeke nt\ der
kevin ~ ş delegeyan t\ xe~ xwe. •
dam~n
. ·,
·.··.. ,.
20-26 Ilon 1992
9
. ROJEV
~
.
'
Dagirker di xwina xwe de difetisin _
.a
·Jiyane
ye. Ev,
jtyane ke
birüm et
e. Endi
veJtyane
·decih e
xwe
.· digirin.
Riya ·
ı mirova hi
·ye- ronahi
dikin.
yere hezen dewlete dest bi
operasyonek meztn kirin. Ji
gerila ji zayiat heye, le hejinara kuştiyan naye zantn.
Li Agiri eemseyeke leşkeri
kete kemina gedla. Di ve
bdyere de, serbazek (üste~men) d 3 leşker hatin
kuştin, 3 dm ıi 2 leşker jt
•l
birindar bdn. .
s~toke
e
Li . Nis!btn
hizb- t kontrayan Nedim
Kardeş ji ber ku ji ve rexiscine veqetiya, ji aliye kontrayan ve birindar bd.
14-9-19 92 : Di bdyera
Navşane (Şemdtnan) de,
hejmara kuştiyen leşkeri, giha 75 an.
Di derheqe zayiaten gerila de, ndçeyen rast nin in.
w
Tejiken Atatürk Ii s.er.kar in
w
w
Navenda Nuçcyan - Di heft~ meha İlon~ de,
li navçeya M~rdinik~ (Göle) ya Ardahan~,
hez~n dewlet~ qetliamek meziıi çekirin.
Di heft~ meh~ de, di navbera hb~n dewlet~ u gerilayan de şerek der dikeve. Di vi şeri
de 18 gerila tene kuştin u 4 ji bi saXiti tene
girtin. U, h~z~n dewlet~ her çar gerilayan ji
didine ber gulan u paşiy~ ji bi tanqan di ser
wan de diçin. Du re cendekan (cesedan) d.ixi. ne romorqek~ u li nava Mcrdinike de digerinin. Nişane geldikin da ku gel bi v~ hovitiye
be tirsandin u qutifandin.
Pişti ve yek~ hemu cendek~n gerilayan ji
bela belediya Merdinike ve, di çaleke de te binax kirin.
Bi pehisandina bftyere ve, kornde u .rexisrineo demokratik li hember van kirin~n dew1-:te bedeng neman. Hinek komel u rexistin,
li cihe buyere legerin ft vekolinen xwe pek anin. Komdeya Ma!e Mirovan ya bajare Qerse
rd
.o
rg
awaye ki
Li Duhoke (Erdh) 7 leŞ­
ker hatin kuştin. Qereqola
Erdişe, ji ali gerila ve hate
hilweşandin. Li gunde
Merdtnik (Göle) 2 muxbir
hatin kuştin.
Li gundek t Nisebin e 3
eerdeva n d leşkerek p~lt
mayine kirin d birindar bdn.
Gerila · li gundeki Semsdre
(Adıyaman) b.iş bir ser eerdevana n, 2 kes birinda r
bdn. Ser.oke Beledty a
şerwape (Şirvane) d. karmandek i _belediye li h~la
Malaba de (Farqin ) hatin
kuştin. Di ve bdyere de,
Seroke ANAPa Şhwane ji
birindar bd. Ev kes ji Diyarbekir, ji civtna ANAP~ vedigeriyan. 13 eerdeva nen
Hezo (kozluk) ji aliye geri~
la ve hatin kuştin 2 eecdevan ji, birinda r bdn. Ev
eerdevan ji standina pereyen
eehşltiy! vedigeriyan. Li ser
riya Norşen d Mdşe, li hela
Derxase, eemseyen leşkerl
ketin kemtna gerila d imha
bdn. Di derheqe kuştiyaiı
de ndçe nin in. Li gunde
Hekari Elldk, gerila eriş bi
ser eecdevanan d eerdevanek kuştin, yek jt birindar
kirin. Li Diyarbekir, hizb-1
kontra Selehat tin Tarim
kuşt, kure wi jt (12) birindar kirin. Qoser (Kiziltepe)
ştna gerila digire. Li Qosere, ji bo 5 gerilayen ku
hatine kuşcin esnaf dikanen
xwe gircin
16-9-19 92: 2 leşker li
hela Muşe hatin birindarkirin. Li çiyaye Xaçreşe şer
ak
u
keri, nikarin li ~, bisek.inin.
Ji ber ve ye ku, sivil d gundiyen be çek dikujin d
mal~n wan talan dikin. Ev
heftiya çdyt, bdyer~n ku
ç!bdn, ne ten! welat, le
welaten der d dor~ jt hejan.
din.
1-9-19 92: Li çiyaye
Kurdika Mdş~, gedla re
girtin d 12 eerdevan ji erebeyan daxistin d bi xwe re
birin. Ev eerdeva n, ji
gunde semaıe bdn. Bere jt
8 eerdevanen vi gundt hatibdn revandin . Li ser riya
Dbik~ otobosek ji aliye gerila ve hate şeWitandin: Ev
otobos leşkeran di bir d dihant. Gerila ~rlşek bir ser
Midyad~. Gertla avahiya
emniyett d malbı eerdevan
d hizb- i kontrayan bi çekan kutan . .Di detheqe kuş­
tt, an jt birindaran-de, ndçe
nın in. Li weranşar~ gerila
avet ser mala muxbirekt. Ev
muxbir ji kuştina . gerilayek
berpirs iyar t~ girtin. Li
Şoreşgeri
iv
neweştnin. Hb~n leşkeri,
di şe~ bi gerila re de,. tevi
hemd derfeten xwe yblleş­
gunde Stewre (Savur) Deriş, melaye gund ji ali~ gerila ve hate kuştin. Mele bi
hizb- t kontray an re di
t~kiliye de bd. Gerila riya
navbera Çilderan (Çaldıran)
d Bazide girt. 3 tir d 2 texst hatine şewitandin. Gerila
5 kesan ji, bi xwe re bir. Li
gundeld . Qosere (Kızıltepe)
de nav gerila d leşkeran de
şer derket. Di vt şeri de 4
gerila mirin. Serbazek (üste~en) d hejmarek z~de
leşker jt, hatin kuştin. Li
Farqtne -(Silvan ) welatparezek, ji alt hizb- t kon:
tra ve hate birindarkirin.
12-9-1992: Cerdevanek
li ·g undekt Arane (lxdir)
hate kuştin. Li Qosere (Kı­
zıltepe) 5 ı::ndame hizb- i
kontra hatin kuştin, 2 dm ji
birindar bdn. Li Sasone testsen peuola Şelmoye hate
şewitandin. Agir h! ji nete.fiyaye. Di ve bdyere de, 3
endaze (muhendi$) ji hatin
kuştin, 7 kes jt birindar bdn.
Li Wane eerdeva nen ji
gunde Goran bi hev re şer
kirin. Cerdevanek di ve bdyere de, cehimt, yek ji birindar bd.
13-9-1992: Li Navşan~
(Şemdinan) ıi h~la ·Htrki
ertşek birin ser qereqol a
guıid~ Bezeı. Qereqol tevi
leşkeren te de, hate rdxtn
(tmhakirin). Li ser v~ bd-
rs
Navenda Nuçeya n- Welat
seranser bdye gola xWJn~.
Dagirker ~ xwe dane "sivil
d gundiy~ıi Kurd. Roj tune ku, li Kurdistan~ gund
an navçeyek ji hol~ randtin.
U gerila jt, roj tune ku bargehan qereqolek leşkeı1 hil-
li cih l~gerinek p~k .ani ft raporek amadç kir.
Heyet di daxuyaniy~n xwe de dibejin: "Em~
rapor~ bişinin gelek komel u r~xistin~n Navneteweyi, mina, r~xistina Komisyona Maf~
Mirovan , Korniteya Çavd~ri ya Hdsinki ft
balyozxan~n ( qonsolosxaney~n) bi yani ft
hwd."
Rojnameyen bwjuwazi tene, kuştina gerilayan mina her car dan. Qet li ser qetilkirina
wan nesekinin. Helwesta xwe ya )>ere her di7
dominin ft hovitiya dewlet~ diparezin.
Ev qetliam u hoviti bi peşniyara waliye Ardahane u serleşkeren alahiya Merdinike te kirio. H~z~n dewlete ne ten~ rayedaren leşkeri
her wiha yen sivil ji, bi kirinen xwe didin nişan ku, bi tu awayi ji Naziyan kemtir nin in.
Ma Hitler ji bo Atatürk negotibu: "Bave
Hovitiya ku
min e ramani (fikri) Atatürk
faşistan
hemu
yen
ji
dikin,
Atatürk
. tejiken
ye?
çi
nine
zedetir
e."
berdewam e. Gerila riya
Erztngon d Refahiye girt d
propaganda kir. Di ve bdyere de, 2 erebeyen "karayollan" ji hatin şewitandin.
.Li Hezroye panzerek qulibt
d 2 leşker mirin. Li sasone
1O e erdevan çeken xwe
dantn. Hizb..,.t Kontra li
Nisebtne welatparezek birindar kir.
17-9-1992: Li Batmane,
di nav hizb-i kontra d welatpar~zan de şer derket. Di
v1 şeri de, endamekt hizb-i
kontra hate kuştin, welatparezek jt birindar bd. Gerila li ser riya Midyade erebeyek eecdevanan gullebaran
kir. Di ve bdyere de 2 eecdevan d 2 tezimen (akraba)
wan birinda r bdn. Li
çewlike (Bingol) gerila avet .
ser.gundeld eecdevanan d 3
kes hatin kuştin, 4 ji birindar bdn. Gerila li sçr riya
Tux (Tetwa n) d Wane,
neztld 500 erebe dane sekinandin d kontrola nasnameyan kirin. Pişd propaga ndaye ji 6 rewi bi xwe re birin. Gerila li ser riyen Şirnex
d Sene, Dersim d Q_vacike
d li Ç!wlike jt, konuol pek
anin. Li çewlik~ eerdevan
nikarin ji gunden xwe derkevin. Hizb-1 kontra d polis
· qetliamen xwe didomtnin.
Li Farqine Medeni Arslan, li
qıezraya Çinare Qorgun
Cahide, Şeyhmus u H . Ali
Kaya, li Q~ere Ahmet Ankan, li Nisebin~ Şemsedin
Aytemur ji alt ve hha tari
ve hatin kuştin.
10
ZIMANÜwEJE
ii
PE NUS
111
=~~~jba~!! b~~~!, ~jı!!~:we Oı
zivistan6 dike. Ji havTne ve rOn, qeli, savar, tene, dan, ard tl
.::~:
:~!:"Fi~f~!;~~J:E"S~:~~~d~~~!:~!~!1 .•
yen dir6j O tari de ji, diçin şevbihurikan O çirokan dibejin. l'..,·.'i. i'. l•'.
Stranan dav6jin ber Oser hevdu. Xort qirdikan ç8dikin.
::~:
Siyasetvanen me yen muhacir ji, tam 12 sal in, ku li t
~=~::~~~:kowq~e~u~~~e;6~e~~~e~i~n~ ~e;v~~~i~i~~~
f:;~~:!e~ ~iab~~::~k~nk~~~~~~nb~~r~~~rkj:~~~~~ :~
tatile.
Baş
xwe didin ber tava Obehna xwe.der dixin.
Paşi
ji
·.,· , :.,i',..'..i'...'
!3Uıeııp
I·HNOI
~:~~!:;~~i~~ ~a:~ ::~e:enh~nr~z :~t~:X~~:,~Y~
l l ·~-
1$·11iı
ıa.zr:;:ı.,_
__
l
gOOiJıt
20- . . . .
21 - 11111
..
...
omuı
.a
··':.:_.'i
..
l
Ke:~~n o k:~~~n~~ B~vh:;;;a~ ~:~!t~a~ir~i.h:a1:z~6r~~ ':[·~i'
bOn sed. Salek din bOn deh O niha ji bOne didu-didu.,. Ha- .
tin ber qedandine. Gotineke p8şiyan heye: "Sal bi sal xwe- ,,,,
w
.··':'
._:,:r::,:f
...
~i~:j;~ ku yen may'i isal hemO hatine ba hevdu, le nika- li~
~~~Y~~ ~;a~~:~:~~;; :!~i~~n~~~~~ax!~ t~~b;:~Pe:~e~~~~ '~·[.:!·,
·,.:'[.:[.,
rin, le isal bOye moda, yek bi yak diçin li Başar çectikin. Ji .
niha ve dest pe kirine O belavoken yakitiyen xwe li Stok- '""
;~~~~~~~7:·~~R~E~::~~:::;:~~~ ,!..
1
!:.
,!,·.·:1,
....
~J
-== -::-
3 1 - ııoti<
--ın.
ıot. ....
ıoı.ırıoı
pildjAılııoll
....
"*"'~
~...,
~
rs
~~ ~~g~~i~~nj~ x~~== !:n~~!~tb~~r~:e~~~M:~:~~~~~ '~: ·.'~:
val6n wan en bere carek din dibin wek aşe xerabe. Dev ji . . .·. .
partiy6n xwe ber didin. Hema hema her kes dibe serbixwe.
Madem ku serok bi xer o xweşi gihiştine bihare, dive tişten ,~. r,:. :,l' :
nO ç6bikin. Bi havine re, serok disa der dikevin dere
Swect6 li ser yakitiye qise dikin. Serokan kevin t6n ba hev ;:::
O dest bi munaqeşa yakitiye dikin. Carek din du se kesen '~''
w
orı.,.ı.
, . . . . . . pal
,. . . . . . . .
_.,_
_ ... -
nagihene bihare, y6n qelew ji hema hema xwe bi çarpeli- @
w
ııo,....
,._
1
~b~~':! ~n ~~::;ı,~n~n ~~h~:.:~6y:~ ;.ak; q~ 1
buro O komita merkezi gihandin bihare. Gelo heger isal li
...... _ .
.,...
14 I*Nıılıl
21·21"""'
~::r~nd:i~ Ögo~;~~j:r(~:~~:~~/~~ ~~x~~~== ç:~
zi
tuı.oııı.loOı
~.~~~~
M:ıf ,lllçl ,.
12ı*il\
13tlf
,l.'
.' i
wa dive" dikin. Bi van nefeqe O qOtan xwe digihlnin hata ,,.
sere biharA. Mala Swect6 xopan bibe, zivistan6n w6 hema [~1
12
~~~~ ~
-o ıı
'. ·'[·'.[
kongre, destar Oprogram6n xwe y6n nO li hevalen xwe be- ın
lav dikin. Çend mehan ji, bi wan tiştan der Odora xwe ida- : : :
re dikin. Oor te ser derxistina kovareke nO. Wek ku ben do- ~
~~~ ~=~~ix;:~e; ba hevdu O yekitiyeke saxlem ç8dikin
-
! O ıt.o•;tıı
71Wn11ı
~ lkl ıorf
ak
u
wan ziyaret dikin. Belavoka xwe
ili
Do11
8-dilın.pal
iv
P8şi
nin), weki berxen sernerm li
heviya kera qesab (neminin)"
(5), ez şeweye xebate hane diKurmanci kovareke ku li ser
blnim:
kira Enstituye, rasttir li ser a
l. Kovar ne Kurmanci be,
Kendal Nezan, derket. Annankurdi be. Di kurdl de, mirov
ca we ew e ku xebateke zihlnge dikare -eger bixwazemanzani li ser zarave Kurmanbeşen zaravan ji hev cuda bike,
ciya Joıin bike. Di ware kareki
mina Heviye.
wiha de, em çetir di2. Civina fireh, eblnin•ku nerlna niger ne ji gişan re bila
vlskare welatp;ıreze
"'""M.,"''""''"'"""" ji pirraniya bendebehempa, Apo, nl'""'"'""""K""""""
Waren zimen re bin,
şandin "İro, vejandiçi Kurmanc bin, çi
na wl (zarave KurSoran bin, çi Zaza
manciya Jorin - Abin ü hwd. •
med) hewceyl xeba- ..,
3. Herwekl di v~
teke tevahl ü xweser
civinan
de, nerln ü
.....
e . Ji bo peşvebirina
...
teblniyen
cihe we
'. ......
vi zarave fireh ü
der kevin, hinge mi,....
dewlemend xebata
rov, ji bill encamen
gelek kesen jir, servan civlnan, wan
wext ü birbir dive
nerinan ji belav dike.
:;·~
~
( ... ). Dive xwenBi toneki dine, ev
dayen Kurd zimane
civin li gora rewşa
xwe ji nezaniya neme, we nebin ü nazanan, çepeliya birbe bibin ·"ayeten
biran, qurretiya
Qurane".
xwedibinan
bi4. Mesele ji roja
parezin. Ev celeb
iro re ne tene beş­
kes, dikarin zimane
darbün e di van civime ye delal u şerln
nan de, wekl din
............
,..
bikin tirşik, weki
.....
bendewaren zimen
INt~<MıM.....,
......
rewşa me ya siyasi
dikarin lekoün ü xe:=- . . . . . .....
_.. ..........
yekcar be meres bi,._
baten xwe yen zi...
.......
...
,._,.
kin ü ber din ( .. 1).
manzani arnade biDive em qedre birakin ü di kurdi de bederen ku di Kurlav bikin.
manci de xebat kiri- 'KunnancT: Hejmata 9'an.
5. Li gor rapora
ne bigirin ı1 dive em
direktore Enstituye,
xwe ji ser a rast re ji derhas ne- herhemen Kurden-zarave Kur- Kendal Nezan, 25 ra (ta) 30
kin. Ev mesela ku serniviskare manciya Jorln bixwinin, u vaja hezar, F. firensizl li m esrefen .
Kurmanci dinivisin "ji bakur ta jl. Bi gotineke dine, ev seriye çün-hatinen van cameran diçe,
baş ür, ji rojhilat ta rojava ye
nizane li nik seriye dine çi te u 6 hezar F; firensizl li çapkirinavçeyen Kurmandaxeven nivisandin u wisa em e bigihen na Kurmanci diçe (6). Bi ve
Kurdistane beşdar hebıln" (2), rojeke ku beçare li hemher gi- mesrefa evqas giran mirov dikamebest je ew e ku bi van rugiristen xwe biminin. Ez ne re pirraniya bendewaren zimen
peyven kersekane Kurmanci bawer im ku Kurmancek hel- vexwine Parlse, li malen Kurmezin bikin u valahiya newe- besten Şerko Bekes, Hejar, Go- dan bi cih bike u civinen xwe li
şandina Hhi, Studica Kurdiran ü hwd. xwendibe, an Sora- avahiya Enstituye ya fireh bike.
ca ü Bulten~ pe tiji bikin. Em neken Cegerxwin, Apo, Karni(1) Apo, Berbang, bejmar
yeke dibejin yeke nabejin. Mi- ran ü hwd. xwendi be. Gelo 5.1982, Swed, rupel9.
rov ne li diji tu xebate ye, le çenabe mirov nezikkirinçke di
(2) Kurmand , rojnameya
mirov rexneyen şeweyen peka- navbera zaraven Kurdi de, çi taybeti ya Enstltuya Kurdl ya
nina we dive bike.
derbare alfabeye de u çi der- Parise li ser pirsen zarave kurKurmanci di her se bej - bare lihevkirina wan de, bine mancl, bejmar 3, havln ı988,
maren xwe de giraniya xwe da- pe u gavina (mesafe)te de bave- rupel ı.
ye ser çalaltiyen Enstituye yen je? Tişte nakok ew e ku carna
(3) eyn serçavik.
rengrengi. Mesela nasandina Kurmand , hin gotin ji za(4) Kurmand, rojnameya
doza Kurdi, navkirina kovare bi raven din kirine nav Kurman- Enstituya KurdL., bejmar 3,
Kurmanci ü derbaskirina çarço- ciya Jorln. Kurmancek ji gotina havin 1988, rupel ı .
va xwe, em bidin aliyekl. Ji iro "poz" derhas be nabeje "di(5) Kurmand, ... , bejmar ı,
re, pewisttir e ku zimane me fin", "kepıl", u "lılt" (4). Ü havin 1987, rupel ı.
wekl Kurmanci bi xwe dibeje pirr peyven wiha di Kurmanci
(6) Li rapora morala Civina
nebe "weki zimane Irlandi, de bi cih bılne. Tişte din ye na- Gelemperi ya seyemln a EnstiWelşi ı1 Brotoni" (3), lekolin,
koktir ew e ku beşdaren van ci- tuya Kurdi, ı7-ı8 berçile,
tebini, nerin ı1 pCşniyaren li ser vinan, çiyen ku di kovaran de ı988, çapa frensizl , rupel ı6,
zimane kurdi werin amadeki- dixebitin ı1 çiyen ku dinivisinin, rez 36-40, binere.
rin, pe dengkirin ı1 belavkirin. encamen civinen xwe pek neaTebini: Ev gotar ji KurmanEz dikacim hibejim Kurmanci ji nine. Disa her yek bi awaye ci re hate nivlsandin ku belav
rexnan re "vekiri" ye ı1 ne veki- xwe ye bere berdewam dike.
bibe. Bi awayekl ferml Kendal
ri ye. Ne vekiri ye çima ku ji
Ez nerlna xwe dibejim. De- Nezan, Mehmet Uzun kiriye
destpeke de çarçova kovare ev ma Enstitu dixwaze "welat- berpirsiyare we. Bey! ku nenna
e: 4 rupel ji çalaltiyen siyasi ı1 parezen xwedi berpirsiyari, ne- wi bistiiıe Kendal Nezan rabu
dengılbasen Enstituye re ı1 4
maze xwenda ı1 ronakbir, li ber bersiva nebelavkirine bi şewe­
rupel ji xebaten ku van birade- semivişt ü qedere seri ( netewi- yekl "mentiql" da min.
Z·~Uıcil<­
pe
dev ji wan berdane.
ran di nava 6 mehan de dikin
re ye. Bi gotineke dine, ji van
du babetan derhas nebüye. Ne
xwendevanekl- bi niviskl rexna
wan kiriye Ü ne wan jl rexna
xwendevanan kiriye.
Ji aliye din ve, Kurden-zarave Kurmanciya Jerin, bi daxewa, ji serlema alfabeye ,nikarin
Amed
..........
xwe ilan dikin. Her sal di van belavoken xwe de idia dikin ·•'.':;[,:·.,:.·:[:·..:.;
ku yekitiy~ke mezin
o bi hez çekirine. Her sal kongreyen xwe
Bingeh6n yakitiyen li Ewnlpa çedikirin, le
wan li ser axa welat
p6k hatiye. Ling6n isal bii.ye mode yek bi
xwe li welat bi şidi yek diçin li Başilr çedidane erde. Li welat kin. Ji niha ve dest
bi hazaran kesen
kirine ii. belavoken yekimilitan ketine nav
ref O h6zen wan. tiyen xwe li Stokholme
Bihara ku be de ye- belav dikin.
kitiya wan dengek
gelek mezin der bixe. Bi hazatan mirov de rabike ser pi-
~:~·p:~iv:i~i~~~w~n~~~~;n r:~~ ~~: :Ue~~~t~;:~:~ ,
'Kurmanci' ya Enstituya Kurdi ya Parise ·~
rd
.o
rg
A
20-26'Ilon 1992
...
-
ÇANDÜH UNER
20-26 İlon 1992
Folklore Xosore ra:
Luyi nebena embaz
T~ şiyi rast~ verg~ki
bi çin~ bi pir~ka ocaxkori bivi, ya u şo tewer
(teber) u xu (xwi, xo) r~
H~kki
,
mi. vergi va:
- Ti tl ş~r~ ça pir~?
· - Ez şina tewer di
zi a-
K~~ luyi ame u piri ra va
seri u çimon~ mi sera, ki ti
mi biwez~.
Luya min u to dest~ xu
rd
.o
rg
na zi rayi xu di şiyt
ManıfY.
d~ w er~ binono ( deste xwi
n ro).
dayyewbina
ewlad~ki.
big~ro avlad~ki.
Rojo ewwili luyi hema
- Vergi piri ra va:
Ya koti rayi ser, t~ (tay,
- Ma ti n~şkena mi xu r~ biz~ ya werd~, rojo diyine
tik~ki, biney) şiyi rast~
hema kerg~ ya werd~, rojo bi. U zaf zi rindi bi, ki merr.wlad~ki? .
bik~
heş~ki ami.
- E, eşkena qevul biki, çiri hirine tatur u qorm~ ya dimi rindiya ya ra n~şkeni
Heşi va:
bontl yar. ·
(ku, do) ş~r~ ça n~şkena; teniya ki ti qevul werd.
- Ti
Feqet ya hertim ciddi bi,
ami
to
tl
min
pira
di
Şon
bik~.
pir~?
qet n~hiwena u ina zt piki
Verg~ min to ıi z~ heşi o- kiye u va:
-Ez u ş~r~ tewer, sem~ ki
bi heme çtra zi vat~ni
şipili
- Er~ ho ça dewar mi, ho
xu r~ ewlad~ vini u biyari ra zura (zira),
ra zi hes nekerdini.
Yewi
n~.
ça tatur u qorm~ mi?
Piritersay tl va:
keye xu.
Sederne ena yewi ra Mi ri qaLuyi va:
-N~, ez to n~wezena.
Heşi piri ra va:
Post~ ho ser~ boni di sere sidone xu şiraveno ( erşawe­
·(J bi ters koti rayi ser. T~
-Ma ti n~xwezena mi xu
ho axor di v~r~ ho kox~ ker- no) "peçar" u yeni ra vono
şiyi rast~ luyiki zi ami.
r~ ber~ bik~ ewlad~ xu. ·
mellon~ peçari ra vajeni miri
gon di.
- Luyi piri ra va:
Piri t~ vinete u va:
"Şima se kerne- ·
vato:
Seyi (sen~) ki luyi ina va
- Ti u ~r~ ça, pir~?
-E, ~ari u çimon~ mi sera,
- Ez u ş~re tewer u xu r~ pira min u to gina er ro u bikeni, şima gere kene mi
teniya ki ti vaj~ "e."
hiwayiş bide (bidi hiwiyamerdi.
Heşa min u to z~ (zey, ewlad~ki big~ri.
Hindi ya kiye di men·yiş).
PEÇARİ
MİRE
KENE
.
Ltlyi ya ra va:
hezey) g~ (ga) ora u penc~
ya newezeno. Seyew
da,
H~kki bi çin~ bi mir~ki bi
- Ma ti bawer kena ki ez
'xu d~ ver~ bino ro (penc~
neşkerna bihewa,
ya
ki
k~n~kya yi biwi. N om~ ya deme
to ri bena?
xwi day yewbinan ro).
yew ya newazeno, ya hindi
- E, ez bawer kena, teniya Fatiki bi.
Pira min tl to tersay tl va:
keye di menda, biya piri.
b~ari
tl
pişipili
k~n~ka
Ya
-N~, ez to n~ezena u t- ki ti qevul bik~.
g~rena
Zimane filme 'Mem ô·Zin'
rs
i
HUSEYİN
Kurdiya vi filmi çend caran
neri. Zimane wi, li gori min
ne zelal e. Min çend caran le
neri, le disa ji min, ji gelek
w
w
w
.a
Tirkan ji Kurdan ji, pirr qala
filme Mem u Zin kirin u hin
ji dikin. Dibejin: "Filme
Kurdan e peşin, ev film e.
Weki din ji heta ku film serbest bôye, gelek xebat hatiye
kirin. Hin rnirovan pesne vi
filmi dan hinan ;ı, ew ne eciband.
Ez dixwazim li ser J<ıırdi.:
ya film bisekinim. Min li
va
ku
u
DENİ 1Z
peyven listikvanan tiştek rem
nekir. Xasma ji, ji peyven
listikvanen pirek ... Xeberdanen pireken vi filmi, ne
zelal in. Nayen remkirb. Gelo çima xeberdana wan ne
zelal e u bi hesan i naye
remkirin? Li gori min, keçik
u pireken ku deng dane film,
baş bi kurdi nizanin. Mirov
kare li gora xeberdanen wan,
ku di film de dikin, bi hesant
bibeje, ev keçik u pirek bi zimane kurdi nizanin. Xeberdanen wan, wek kesen ku
Tirk bin ji nivisandine, xeberdana bi kurdi dixwinin.
Zirnaneki çekiri (suni) di
deve pireken filme Mem u
Zine de ye. Hem zimane
wan çekiri ye ku deng dane
film, hem ji Mem u Zine
herimandin e.
Xeberdana Musa Anter,
Mem, Tajdin listikvanen
zilam, ji ya pirekan paqijtir e.
Li ku dere welet be, bila bibe, ez bawer dikim we Kıırd
tev de ji xeberdane n wan
rem bikin. Kese ku denge zilaman dane film, ez wan piroz dikim.
. Ku bi kurdi ev film pirr
bibe u be belavkirin, dive zimane listikvanen keçik u pi-
u
u
u
Sederne ena yewi ra hemini
ra vaj~ni "kom kene mi hewayiş bido, ez tl (ku, do)
him k~re xu bidi yi u him zi
yi biki Mire peçari." H erne
cara melle amebi, seyin
(sene) keyna çim gina yeni
·
ro, xu kerd qure.
ki
neşkerdi
neker
ker
Yeni
Melleki
ye hiwayiş bide.
mone (miyane) yeni ra
hedi-hedi tlriş ve (warişt
pay) u şi keye u kişteka herdiŞa xu kerd tira tl seyt ki ame u keyna çim gina yi ro
pozi hewa
Min ne es taniki zey vatişde yew Xosorije nuşti. Xosor yew dewa lice ya.
rekan sererast bibe. Bi vi
hale xwe film der nekeve, li
gora min we çetir hibe. Pirek
u keçiken ku bi kurdi xweş
zanibin, dengdana filme
Mem u Zine çekin, we çetir
bi be.
Gelek xeberdanen film ji
ne li gora qaiden zimanekurdi ne. Tama wergerandine ji xeberdanan te. Yani
mirov dibeje qey bi tirki nivisine wergerandine kurdi.
Em çi zanin, dibe ku bere bi
tirki nivisandibi n u wergerandibin zimane kurdi. U
em karin bibejin ku ev ne
tişteki rast e u ne tişteki xweş
e. Wek ku me got, ji ·film, tama tirki te. Ji kurdiya film,
yani ...
u
Kurmanc dibejin: "Pisik
ne li mal e, mişk Evdirrehman e." Ez bawer dikim we
li peşiya me, gelek filmen bi
kurdi çebibin. We gelek
filmen bi qimet heja çebibin. U disa ji em vi filme
Zin xebata, taba
Mem
ku pe re hatiye ditin, biçilk
nabinin. Ji xwe ku mirov tiş­
teki ne baş nebine, nikare
tişteki baş çebike. Tevi
kemasiyen xwe, disa ji filmek
ne xerab e. Ez xebatkaren
film piroz u ji wan re spas
u
u
dikim.
u
~r-1-2-----------------------------D-IR~O-K------------------------------20---26--İlo_n_1_9__
92
C_emiyeta Teavfın fı Teraki-ya Kord
piştgirf . u
bilind buna Kurd )
Armancin cemiyeti, ii bemameya siyasi, ya contirkan irr guherandi nin bu. Kadl'Oyin cemiyeti, di refin Ittihat u Ter ki de, siyaset meşandibun. U Kurdistani vebuna dibistanan ii ·bo Kurdistani, tayinkirina karmendin Kurd, peiirandina zimani Kurd, di
avahiyin fermi de, temsilkirina mebusin Kurd di Meclis4 Mebusan de, di wari a~ri de, bi pişketina Kurd~sta~i, avakirina ri. u
dibistanan, dawileanina bertil u zilma zaptiyan ku li ser gundiyin Kurd dimeşandin, bernameya cemiyeti bu.
İsmail Göldaş
balyoze Stocholme Şerif Paşa
ye k e xwen1 .ye, pişti van he
Kiırd e." ( Rojnameya Teavıln
şexsiyeten cemiyete de bıln.
ıl Teraki. 5.11.1908, rılpel 1)
Van seroken Kurd en aristok· Cemiyet, nebılbıl xwediye
rat, şiara "Osmanibıln" a Con- · bernameyeke li gor hoyen Kurtirkan diparast; ji imparatoriye distane. Hoyen rojane, objektiheviya meşandina siyaseteke vlteya ~ mparatoriya Osmani,
Kurdi ji dikirin. Tekiliyen wan tekili ıl dijberiyen çini, yen di
en bi gele Kurd re, bi awayekl n av ronakbir ıl aristokraten
pederşahl bıl . .
Kurd de, tunebılna perspektiDijminatiya di nav eşiran de, fek Kurdayetiye, li ber zayina
bemame ıl mantiqa van organi- bernameyeke wiha, astengen
zasyonan ji tesbit dikir. Bele ev heri mezin bıln . Xwespartina
qadro Kurd bıln, le bemame- • hikmen İslamiyete ıl girerlana
yeke wan a serbixwe tune bıl. seltenet ıl xilafete, hevkariya
meşrıltiyete ıl ~~~~~~iiiii~~g~~:=~!~~~~~~~~,~~
parastina sifeta osmani bılne kurteb er na m e ya
cemiyete bıl.
Na v e n da
cemi yet e li
Stenbole li taxa Gedikpaşa
bıl. Li Diyarbekir, BedUs, Erzirom,
Müş ıl Misül~ ji liqen
cemiyete hebıln .
W an
w
w
w
.a
rs
i
re-
va
Nılçeya damezirandina cemiyete, di rojnameya Tanin, bejmara 25 İlon 1324 (1908) de,
hatibıl weşandin. Tanina 30 ye
İlone, qala hebılna lokalek cemiyete dike. Li gor rojnameyen Tanin ü Takvim-i Vakayi, diroka avabuna cemiyete
İlon 1908 e. Malbaten Şemdi­
nan, Baban ü Bcdirxaniyan,
avakaren ve cemiyete ne.
Arrnancen cemiyete, ji hernameya siyasi, ya contirkan pirr
guherandi nin bıl. Kadroyen
cemiyete, di reten lttihat ıl
me
ıl programeke
ji
Di nav
wan de, yen.serbixwe
ku bernarak:l de, siyaset meşandibıln. Li dixwest hebıln. Welatparezen
Kurrustane vebılna dibistanan, Kurd Xelil Xeyali, Miri Ka- .
ji bo Kurdistane tayinkirina tipzade Cemil~ Diyarbekiri,
karmenden Kurd, pejirandina Kurdizade Ehmed Ramiz~
zimane Kurd di avahiyen fermi Licl di nav van de, ke5en hen
de, temsilkirina mebılsen Kurd bi nav ıl deng bıln . Arınanca
di Meclis-i Mebılsan de, di cemiyete Kurdistaneke serbixware abori de bi pCşketina Kur- we nin bıl. Babanzade Ismail
distane, avakirina re ıl dibista- Heqi Beg, ku dawi ket parlanan, dawileanina bertil ıl zilma mentoya Osmani, di derheqe
zaptiyan ku li ser gundiyen armancen cemiyete de, ji roj naKurd dimeşandin, bemarneya meya Kurd Teavfuı Ü Teraki
cemiyete bıl. Di we deme de, re, beyaneteke wiha dabıl: "Ev
bi pCşketin ıl lebaten ku di si- 9ewme paqij, beri her tişti
yaseta Kurdi de xuya dikir, di Islam e. Pişti we ji, sebebe hehin çalakiyen çend malbatan buna muslumanan ıl destpeka
de, bi sinor bıl. Bandılra mal- berxwedariya dinyaye di çarçohaten Baban, Bedirxan ıl Se- veya meşrıltiyete de, Osmaniyid Ebdulqadiran, xwe. li ser
van organizasyonan ji nişan dida. Ev malhata kadroyen karvani-politik ıl revebirina van cemiyetan ji tesbit dikirin. Kadroyen van organizasyonan, ji eşiretan, esilzade ıl begen ku, di
saziyen Osmaniyan de leşker ıl
burokrat bıln dihate' bijartin.
Ev kes giredaye Xelife, Sultan ı1
mistizma İslariıiyete bıln. Bernaıneyeke wan a eşkere ıl serbixwe tune bıl. Avakaren cemiyete Ebdullah Efendizade,
Seyid Ebdulqadir, İsmail Paşazade, Mtişir Ehmed Paşa ıl
hevalen xwe bıln. Seyid Ebdulqadir heta mirina xwe serokariya cemiyete meşand. Malhata
Bedirxaniyan dijberen ve malbate btin. Dr. Memed Şukri
Sekban, Babanzade Ehmed
Naim Beg avakar ıl revebere
cemiyete bıln. Ji eşira Babanan
ku
ıl Emin Eli Bedirxan ji, di nav
xwe dimeşandin. Seroke cemi- hevi ıl azadiye balkeş e. Esase
yeta Diyarbekir, Mifti Subhi naveroka ve axaftina "Biratiya
Efendi bıl, liqen Bedlis ıl Mıl ­ Gel an" li ser Ermeniyan bı1.
sılle di 17.11.1908 an de vebuLewra, di wan rojan de, navbebıln. Tekiliyen Saidi Kurdi ji,
ra Ermeni ıl Kurdan baş bıl .
bi cemiyete, bi girani ji, bi weAvakaren cemiyete Xelife
şanen cemiyete re xurt bıln.
Selim 6 Eli Axa, ji seroken
Liqen cemiyete, bi malbat ıl eberxwedana Bedlise bıln. Ve
şi reten Kurd re ji tekiliyen ·
cemiyete di bin siya xwe de,
germ danibıln. Tekildariya eşi­
kadroyen serokatiya berxwereten Mılşe bi cemiyete re, xurt
dane ji, digihandin.
bıl . Nezikl 700 Kurd, beşdare
vebılna liqe Bedlise bılbıln. Li
Dive lekolinen ku, di dergor hin çavkaniyan, xuya dike mafe we deme de, bene kirin
ku di ve liqe cemiyete de, objektiv bin. Kurdayeti bi tekomen çekdar, yen bi cemiyete mami ne dihat inkarkirin. Bele
ve giredayi ji hebıln.
bernameyeke 1Curdi ya eşkere,
Hedefa cemiyete, bi girani, , ji bo Kurdan nasnameyeke serdi nav Osmani de, bi peşketina bixWe, naverokeke siyasi-karvaçanda Kurdi bıl. Hin zengin ıl ni ji bo peşeroja Kurdistan e tueşireten Kurd ji, nezikayi nişani . nebıl. Tekili ıl dijberiyen civacemiyete didan. Cemiyet bi ki-çini, sewiya civaka Kurd a
beşdariyek girseyi, li Vezneclpolitik, serokatiya di bin siya eler a Stenbol~, lokalek ji vekiri şiriye de, di we deme de, kanibıl . Axaftina Miftizadey~ Müya hebı1n, jiyan ıl siyaseta van
şi, ya li ser yeklti, hevbeşi, wekrexistinan bıl.
rd
.o
rg
(Korn eleya
TiklRyin SeTeli KillCI/T bl CMI#y.tl te hebOn.
"c..·'~ .ılı~l c_w.ı ;;.;.. ..•.~. iJ;i
;ıJtl ~t fo.- J~
J.
J~'.l• .:..1~
;;..,~ :Jjı,jj~ J"ı.J..' .,~.aa 4;ı.J,.i,
J, ... \ ...YI .1. A .s;ı.J...,. .. .o:~~'
.-.T .1, Jal.; iJ·":_i ( J·~'~JU•)
.:JJ ,, .-~...-,.~.•~ro. o.fJI.-
... ,_.
~J,.
.:&!' • jıı.,' ~., ',.1,;;
· •4.i.hlr. · ~Y.;-.ı. ~J
.~. ~. <~ j;, iJ,i.ı •h
tJil
_;11;J:-I .wo, ~.Jı ~~T :J'J,f.i ;....ı.
... ,,~ Y..J. ~~ 4/4l' ~If.'
•J,/'IJ' .s.M:;~ 4.' .:J:J,:. ~~
•..iı'-~ı.ı. ~.~~l'~Jk...P'•)
•
.s...:lı r~ Jl:'~ ~~''.,ı:. J.llf
rı?J.:Jr.. :JY.,' .j.ı- .,.ur,~
:JAttı?Y , .......(.::ıT.;ı:,.,_.....,
..,.,.. .!~.':' · .,.....?:n..sY- .;ıı:..•f
~"=',
.;Y :J_..-
d•.?•~,:.
"Kart TeavOn ve Terakki Gazetesi", tOpeli yelceinın.
W ere binwarre du desti henayim
Henayi çi? Hemu xo xwen e, qurban!
ke, xeyri· bubi toy teda be,
Bo.desti xot dilim derbene, qurban!
Şeqi
Le bo xelqi xelat bexşani maç e
Xelati min heıru xo cwen e, qurban!
Fit:Uri çawekanit nanweni
Be Nali fime bes binwene, qurban!
Rdiqan! min ewa royim le latan
Le melzfunan bila çol be wıılatan
Seferman çunke rey hat u nebat e
Du'aman bo biken, ewe u Xudatan!
Şikari wehşiyan bes destemo ken
Newek ber be şikari xanezatan
Ewend ercu dekaNalike car car
Biken yad1 muhlbi be reyatan
Tipa "t"
Meke ixlafi ew we'dey ke fennut
Dexilit birn xaney sebrekem süt
Le rut u quti wek min rU mepoşe
Ke wesli to ye quti '.aşiqi rut
Mujet qulabl ye hem tir u hem şir
Birrot mihrabi ye hem taq u hem cut
Le sind(tqi pirri sinem bitine
Ke agir ber bidate text (t tab\1t
Le ber xendey lebi le'li eto bu
Kewa şekker debari, gul depişlWt
Dekey nexçiri sed dil her be tire
İlahi her bimcne dest (t baz(tt!
Çi şirin e xut:Uti dewıi lCwit
Belc me'lWıı e, xoş e, xeti yaqut
Ta mu'eyin be ke zor in desgiri w deskuji
Ferqi ser, pencey be xwenawi hena rengin deka
Tipa "z"
w
He Nali! belku bikeşi be nalin
Bi.nale, darneoişe mat u mebMt
mujganit le sinem da deçc bo piri dil
Hende keçayine qesdl xanedani din deka
Xaw ti be xawi du zulfi xawim ez
Çaweçawi yek xezale çawim ez
Ger niye awir le sinem da be taw
Bo ç'le ber qulqul xeriqi awim ez
w
T'ıri
Gul be dem bad1 sebawe pekeni ye'ni were
To le weslim bo bere, ew boye bulbul şin deka
Çawi min behri muhiti to ye bo deli gezend
Ut mu'eyen be ke Nali gul be dil perjin deka
N ari sinem ger ne be, xerqim emin
Awi çawim ger ne be, sı1tawim ez
Xeyri zulfi to ke riştey 'umirme
.Des le "mafiha"y zernan birryawim ez
Taze ebrot wusme keşawe be naz
Dilieti şimşCri taze saw im ez
Tıpa
"n"
Ke to y Qible, dernit sa bene, qurban!
Le ser quble dilim meşkene, qurban!
ku,
"şel'iete" hatiye danin. Yani Kel i!~ mal1zm şeriate qebOI nake, dij O neyare şel'iet~ ye. Ez
ku
:::1 kemalizme, li ser rakirina
ne
n dibejim qey' herkes ve rastiye dizane, izahkirina wijT kelf@ pewist e. Bi bawel'i O zanina min, hem kemalist, hem
*
~} rı:ıist, hem dindar, hem ji sextekar, herkes ve dizane. Le
bela, herkes bi maneya
şel'iete nizane. Gerçi musulmanen
:1[ heqiqi O bi hiş O zana, rind dizanin ku, şel'iet "ehkame Qu-
mrane ye, qanOna ilahi ye". Kemalisten xasOk (qurnaz) O du-
i!$. bare ji, dizanin ku, şeriat qanune Qurane ye. D'indaren sex-
l
tekar jT, bi ve heqiqete dizanin. Le bela, kemalisten kelmist
@i O dindaren sextekar, gelen nezan O nexwendT dixapinin O
i!~!:
tekar, weke guren ku Herwek i hemü gelen
;::: post werdigirin (li xwe dinyaye , gele Kurd ji,
mdikin) dikevin nav bi irq, ziman ü çarula
[ koza berxan, wan bi (kultura ) xwe, ayet,
qelaşi dikujin, mirar dilaşan wan dix- belge ıl nişana Xwede
f:\{ kin
win. ~n din, weke eş- ıl naskirin a mezinah iqiyayen ku kincan ew- ya Xwede ne. lnkarki)1\ liyayan li xwe dikin, rina wan, inkarkir ina
. •
•
;~: rebirri diziye dikin.
H Çek silehen wan ji, ayete Xwede ye, ku ev
:ı din O muqadesat in. Di ji kqfiri, be dini Ü be
~ bine nave islama de, wicdani ye.
\) partiya Şeytan dameŞ zirandine (ava kirine), alikart O hevalbendiya zaliman dikin.
Ji bo musulmanen, dilpak O temiz, meziOm O mehkOm,
i}
~~! van sextekar O neyaran, ıind nas bikin O xwe ji derew Odek
;::: O dolaben wan biparezin O ji tesira wan xelas bibin, dive
çend rastiyan rind bizanibin O hin bibin.
1- Şeriat; nave qanOne ilahi ye O ehkame Qurane ye.
~ Quran, di sOrete Maide, ayata '44' an de, wiha dibeje:
~ "Kesen ku bi hukme Qurane (qanOne Qurane) emel nekin,
~1~ ew be şubhe (şik) kafir in." Di ayata '46' an de ji wiha dibeje: "Ew zalim in." disa di eyni ayeti de dibeje: "Ew munafiq
o
it
o
Ii
:t
ak
u
Minim serkirdetan bo leşkiri xem
Detirsim min birrom, bişke supatan!
Talibi lcwin u elqey zulfinan nişan deda
Rarrewi Misrio u ew n1man le mu.lki Çın deka
Be qisey xunçey dernit kati tebesuın ruberııl
H etki şu 'ley berq u nezmi dayirey perwin deka
~ Di~ heme~!:ti:l!!: ~o~!!!nibe him6
rd
Melen kelki ne bu, royi, cehennem!
Serim qelxan e bo tiri qedatan
.a
w
Çaweket agir le siney 'aşiqi miskin deka
Mest e, meyli çen kebabeki dili xwcnin deka
.; ~
I=Abdurrahm===an:.:;.:Durre~~ı;.t;:;:ll
!i!!i gel nizane ku ev sexBila sa şar be şar u de be de bin
Le des yaran bikeyn teyiy wulatan .
rs
Hozane Kurd Nall, di sala 1797 an de, li
gunde Qerecdax, ku giredaye Şerezlire ye ji
dayik.a xwe dibe. Nave wi ye rastin Mele Xidir e. Li Qerecdaxe dest bi xwendina xwe
dike, dawi li Silernaniye xwendina xwe kuta
dike. Pişti 23 salen ku li Şame diınine, ji bo
serdanek te Stenbole u bi daxwaza ji miren
.B abanan Ehmed Paşa, li Stenbole niştecih
dibe.
Nall tim bi hesret u evlnek mezin jiyaye.
Ev hesret, di xonaniye wi de, xwe di evlna
keçikek de diyar dike. Di ve deme de gelek
helbesten evindariye dinivlsine. Pişti ku digihlje evlna xwe u ji welat dur dikeve, bi
hesreta welat dile wi disoje u li ser ve evine
qesideyan dinivlsine.
Nave ku wi li xwe daniye, bi rasti ji rewşa
wi diyar dike. Lewra nalina wi ya li ser hesret u evina welat tu car kem nebuye u tim
dile wi kelijandiye.
Di qesideyen xwe de, pirrani gelemşeyen
gele Kurd aniye ziman. Li ser azadi u serbixweblliıe gelek herhemen delal afirandiye. Ji ber v1 ye ku, hozanen edebiyata Soran, Eladin Seccadi, Giwi Mukriyani u
Maruf Xcznedar, ew dinav edebiyata Kurdi ya klasik de, bozaneki bi nav u deng dihesibinin.
Diwana Nall, di sala 1913 an de, ji all niviskare Kurd Meryavani ve li Bexdaye batiye çapkirin.
Nall ji all mijokdaren Tirk ve, di nav "Edebiyata Diwan a Tirk" de te hesibandin.
Ev politikayen ku bi talankeri u hovitiyek
mezin, ji sed salan ve li Rojbilata Navin, diziya çand u edebiyata neteweyen hererne ji
xwe re kiriye kar, xwestiye Nall jt, ji gele
Kurd bidize. Bele berhem u helbesten hozane mezin li hole ne u wek şiqamek li n1ye
van, mijokdaren talanker dikevin.
iv
NijadYanık
~-;-
1AZADI
.o
rg
Dilso~ ôhesretkeşeki
".
NALI •welate xwe .
Tipa "a"
13
BERHEMEN REWŞENBİRİ
20-26 İlon 1992
Ey refiqan! suhbeti N ali meken
Bo çi? ke min lewrra welW bednawim ez.
o
o
:r
fl
l
!it
~{
in."
2- Bi seelan ayeten Qurane O bi hazaran hedis, li din-
daren sextekar, lanet O xezebe dibarinin
3- Heval O alikaren zalim, kafir O munafıqan jT, sextekar
in. Di derheqe ve de ji, ayet O hedis hene.
W 4- Hime dine islama li hembere zilm neheqiye hatiye
it danin. HemO insanan wek hev dizane, matan hemO insa!i!j nan ji, wek hev nas dike O dide. Kesen ku van prensiban
(il qebOI neke ne musulman e.
5- Li gora Qurane, irq, reng, zirnan O kultura herkesi, a~~
I~ yet, belge O nişanen Xwede O mezinaya Xwede nişan didin.
@ lnkariya yeki ji van, inkariya ayaten Xwede ye, kafil'i ye O
beimani ye. Ji bo hinkirina van tiştan hOn dikarin li sOrete
~ii "Kom" ayeta '21' an binerin.
! ii U gora van himan en weki wan, ku di islama de hene,
@ kemalist, havalan kemalistan O alikaren wan, hem ne mu~ sulman in, hem ji zalim O munafiq in. Ev gotina Qurane ye O
~~- hukme w1 ye. Kese ku ji Qurane bawer dike, imana w1/we,
Wwiha ye: Herweki hemO gelen dinyaye, gele Kurd jT, bi irq,
f1 ziman O çanda (kt.ıltura) xwe, ayet, belge O nişana Xwede O
naskirina mezinahiya Xwede ne. Inkarkirina wan, inkarkiril na ayete Xwede ye, ku ev ji kafiri, be dini obe wicdani ye.
Ew kesen ku doza din O biratiye dikin O bi kemalistan re
ı:~:
@i dimeşin, dibin alata siyaseta wan O tevgera wan. Ew kesen
ku kirinen li diji gele Kurd rast dibinin, an ji, bi çi awayi dibe
bila bibe, ku nexwazin gele Kurd jT, weke hemO gelan sarf bixwe O azad bibin, ew kes hem ne musulman in, hem ji ne
{ insan in, guren di posta miyan de ne, eşqiyayen di kincan
~m ewliyan de ne, bi nave partiya Vazdan. (Xwede) in, le ji par~::: tiya Şeytan in. Dive musulmanen dilpak O saf, bi van şeyta­
!~i nan nexapin, tufe rOye wan e reş O qirej bikin. Hizbullah O
hizb-i kontrayan, hizb-i şeytan O hizbi rehmane rind ji hev
m nas bikin 8d1 bi derew, dek dolaban nexap!n.
::11
!f
1
o
f!
1
!1
t
t1
o
o
li~~:~::::~~~:~::::::::~=:~:~::~~==~=~::::w.::r:s~::~:::~~~~~~=~==~~:=:~::~::::~:::::::::~:::::::::~::::::::~::~::::::~:::::;:::::::::::::::::~::;::::::~:::::~:::::~::~::~~:r~:::::;:;::~~::~r.:::::::::~~~:;:x::
~~1-4--------------------------~SE_R_B_E_S_T------~---------------------20---26-I-lo_n_1_9__
92
Di 12 sal'iya 12'e Ilone de
.şeretaybeti ji iflas kir
Rastçekeren xaçepirsa bi xelat
Di nav xwendevanen ku bersiva xaçcpirsa 27 an rast çekirib-un
de, ev naven jmn bi peşke (q'Ura) hatin tesbitkirio ı1 pirtllka Gabar Çiyan "Kerck u heft guc u mindalckan" hate birCkirin. Ji ve
· pe ve, de mehc carck ,xaçcpirsCn bi xelat ben amadekirio u cU
xelata rastçairlna pirt{lken bi kurdi bin.
·
Zeki Beyazıt 1 Aııbia, Mahıiıut Yıldıt 1 Girttgeha Aydinc,
Harbi Soylu 1 Girdgeha Aydinc, Tacilcr V arlı 1 Ankara, Mehdi
Tannkulu 1 Girdgeha Diyarbekir, Çengiz Güngör 1 İstanbul,
Ruken Gülşen 1 İstanbul, M. Yunus 1 Ankara, A.Kadir 1
MCrdin, Mesut Alan 1 MCrdin, A. Bozan/ İstanbul; Kemal Barin 1 İstanbUl, R. Biçllk 1 tstaııbul, Bert1n Çile 1 Diyarbekir,
Havtn· Porzer 1 İstanbul, S. Nezan 1 l~bul, A. Belge 1 İs·
tanbul, A. Gül 1 Hekari, N. Zeki 1 Urfa, Ş. Xeill 1 Diyarbekir,
M. Nazım 1 Bodrum, G. Oli 1 Diyarbekir, Mirado 1 Mt\f,
A.Pispor 1 Adiy.unan, H.Kaytaıı 1 İstanbul
rd
.o
rg
ya u niha ji bi iqtidara Özal u . zindana Amede, politika ya bidominc, ji her ku xczinc:ya
Demircl-Inönü didomc ...
dijmin ya tunekirina reberep :xwc, ziwa buyc.
gele Kurd tflas kir u Parti bi
Dİ VAN 12 SALAN DE
ser ket. Ber:xwedana zindane
REWŞA GEL~ KURD
.
ÇİBÔ?
heta sala 1984 an di v1 warl
İro gele me, ji her deme
Di van 12 salan de, tekoşi­ de rolck baş lc:yist. Bi dcstpe- betir bawcriya :xwc bi serokana dcmokrasiya Tirkiye ya bi ka hilpiş~na 15'e Tcbaxe ya tiya :xwc aniyc, bi Partiya :xwc
dcste reberen gele Tirk hatc 1984 an, rola bcr:xwcdanan ji aniye u ji her deme betir di
rawcstin u lipaşxistin . .~ ku li zindanan hilpişkiya çiyayen nava rcfen eni u arteşe de
ve paşxistine binere, dikare welet u cw roj u ev roje bin cihe :xwe digrc u ji her deme
bifikire ku tekoşipa demokra- bilindtir didomc.
betir, ji bo pekanina :xwcsteka
siya gele Tirkiye li paş ket. U
:xwe ya welatck serbi:xwc u arasti ne wiha ye; şoreşa welate
İRO REWŞA DİJMİN
zad li her :xwe dide, şer dike u
mc, bi :xwe re şoreşa Tirkiye ji
ÇtYE~
seri hildide.
li pq dixe ...
İro, çi ji bela siyasi, çi ji
Be guman em dikarin eşke­
Di van 12 salan de, hem bela abori u çi ji bela lcşkeri rc bikin ku di van 12 salan de
di zindanan de, hem di·wclet ve rcwşa dcwlcta Tirk, li hem- şere gele me ·H hemher şcre
de u hem ji li dcrveyi welet her şere rizgariya netcweyi taybed gihişt merhalcya schezen şorcşgcri, peşvcçUnck ketiye qonaxek dijwar. Gele ranseri (denge) u ev ji nişana
xurt pekanin. Bi bcr:xwcdana . me, edi otoritc:ya dcwlcte li bikarnehatina tcvahiya arser :xwe qebUl nake, tekiliyen mancen 12'e İlone ye, ülaski.:
xwc je qut dikc u di nava rina politika u şcre mijokdaref~n eniye de bin betir cih
riye ye. Ji ber ve yeke bi serbidigire.
lindahi u rllıned em dikarin
Dewlet, di ware.abori de ji bejin ku serkevtin ya gele me
hcq
der naye ku_bare şe~ tay- ye u gihaştina serkevtine bi
Şanoyen Zarokan
beti hilgire. Nexasim bi rakiri- ~bcriya Partiy~, ji bo gele mc
na firokeyan, aboriya dcwlete pirr nbik buye. Bi ~ sedeme
ketiye demeki hln· ~tir zor. giring e em bi qetcw~ te_v
Perc:y~n ku dide çete, dm,
de tevgera :xwe bin xurttır bı- ·
kontra u çekan, ji qirib kar- kin, şere xwe di ih er wari de
ker u gel~ Tırki ten birrin. Ji bilindtir bikin u yekitiya xwe
her ve ye~. ·rcwJa gel jt, her . ya .netcweyt gqtir tl qewtntir
Kerelı il heft gur
roj
'bin xerabtir dibe tl feqtr ~ d li. hemher leyistok. tl
o
Mindalekan
dikevin. Ku ne bi alikariya prowokasyonen dijmin pirr bi
dcwlct~n emperyalist be, Tır- bitYari di aava rc:tm tcre riz. kiye rojeke tene ji Dikare şer .gariya gele xwe de cih bigrin.
ak
u
lct, bi hcmu hcbunen xwc
Hasan B. Deniz
yen lcşkcri, abori u wcki din,
12 sal bere, cU.nta ya faşist ya bi ser gele mc u şorcşgcren
12'e İlone pek hat. Di van 12 gele mc ve hat. Bi rojan u
salan de tu armancen pekani- mchan, gund işgal kirin, gunna cı1nta ya faşist bi kar ncha- diyan tcvi jin, mer u zarokan
tin. Wck ku te zanin armanca dcr xistin dcrxancyan, di
cUnta ya faşist, ya tcwra mc- ledane re dcrhas kirin, hcqazin rawcstin u tunckirina şcre reten tewra mczin li wan kirin
rizgariya nctcwcya mc bu, u bi bezaran miroven Kurd
pişt re rakirina tekoşina dexistin zindanan.
mokrasiya gel u şorc:şa Tirkiye
Cunta ya faşist, wck ku te
dihat.
zanin di sala 1983 an de, cile
Bi ve armanca faşist! u mi- :xwc yen lcşkcri guhcrandin u
jokdari, serbazen arteşa Tirk, yen sivil li :xwe kirin. Arnıanca
dcst danin ser hikUmcta siyasi . ve guhcrandine, domandina
u ji nu ve dest bi işgalkirina biryar u qanunen 12'e İlone
Kıırdistane kirin. Li Tırkiye ji bi şiklek r'Uveşarti bU.
·
hemu mafen demokratiki u
'·Pişt re, bi iqtidara Kenan u
pıirovahi qedexc kirin. Dcw- Özal, ev cUntaya faşist domi-
.a
~ÇEPİRS
rs
iv
<E:ED.
w
Çeperast 1-Hoz~ Kurd. Di sala 1927 an
de, li Diyarbefu ji daytka xwe dibe. Pişd
xwendina l,i Dlyarbekir O Ruha, li zantngeha ı
Enqer~, beşa ziman, dtrok O crdnigari
dixwtnc. Helbe~n xwe bi tirld dinivist, bel~ 2
naveroka helbest~n wt, li ser pirsgir~k O
dijberiy~n Kurdistan~ bı\n. Pirtı\kek~ tc:n~
weşandiye, na~ w~,
2
3
4
5
6
ı
8
9 ı o ı ı . :ıı
3
..Min qeydan kevin kir ji 4
w
hesrcta te" ye. Di sala 1991 an de, çı\ ser
dilovaniya xwe. Di w~~ de t~ dttin/ Nav~
ştrlcetek Ingiltzan y~ petrol~ 2-Zindt, bi can/
Tebat 3-Sembola İddlO.ın~/ Li Rojhilata
Navin nav~ welatek/ Muxtar 4Xweg~ndirandin, qulupandin/ Biryara
mehkem~ 5-Cih~ ku genim I~ dibe ard/ Bi
tirld şop. 'dç/ Lehçe 6-Herf/ Notayd~ 7-I..i.
Kurdistan nav~ cştrek/ Cem, digel, nik 8Fikirandin 9-Jina ku m~r~ w~ miribe-dev j~
~dabe/ Li İrlanda na~ rbistinek ku li dijl
Ingiltzan t~dikoşc 10- Ji agir radibe/ Bi
ziınan~ biyani pol, sinif
Serej~r: 1-Slogang~ri 2-Li Japonya nav~
bajarek, Amerika yck ji bombty~n atome
av~tibü vt ·bajad 3-Sembola Mangencz/
Nebatek ku j~ kinc ç~dibin 4-Sererast/
Radyo O tdcvizyona İtalya 5-Mehkemekirin
6-Nav~ lxdid a bi kurdt/ Esir, girti 7-"kç/
nn ji de ü bavckt (ji bo lawan) 8-Teni/
w
ı
Amadekar: Rasto ZUani
A
KARTA ABONETİYE
Ji kerema xwe re ji hejmara ......
aboneye rojnameya Welat
N av:
pe ve min bilcin
Paşnav:
N avnışan • .
A
•
Bedel~ abOnetiye razinin:
5
Li Tirkiye u li derve: Y. Serhat Bucak
6
7_
Döviz tevdiat Hesap No: 3113617
8
9
lş Bankası Cagalo~u Şub.
Ji kerema xwe re v1 cihl dagirin u tevü kopiyeke .
pele razandina bedele abonetiye bişinin.
ıO
.__.....___.....___..__....___
Flliyek 9-Xizan 10-Berz, bilind ll -Cesaret 12-Pe~ ku
ji bill keaş didin karleeran
BERSİVAXAÇEPİRSAHEFTİYAÇ()yİ
Çeperast: 1-Evdille P~şew 2-Ser/ Tehlı/ Za 3-Ajan/
Arttn 4-RMera/ Das1 5:En/ Sm/ Da1mt 6-Kabe 7Danastn8-Dad/ Zll 9-trlş/ Roj lO-Lanet/ Nt
Serej~r: 1-Esarct/ D~l 2-Vejin/ Dara 3-Drav/ Kadtn 4V'isan/ Şe 5-Lt/ Embaz 6-l.ear/ Estr 7-Ekrad/ İlon 8_Nt/ Adn/ n9-&tdt lO-Nam llEz/ Si 12-Watt
Navnişana Welat:
Nuruosmaniye Cad.
Atay Apt. No:S Kat:1 D:4 Cagalo~u 1 İstanbul
Tel: 511 57 60- 511 66 02 Fax: 511 51 57
Merdn abonetiye:
Li hun<lir
6 meh
12meh
120.000
240.000
Li derve
60DM
120DM
20-26 İlon 1992
15
BEXÇEYE ZAROKAN
w
.o
bibinin. Weşanxane ke. Herdu çirok ji balk~ş in.
bl xwe JT, behsa v~ yek~ Xwendevan hata xwendidike O gelşlm ku ji aliy~ zi- na çirokan neqendinin
man ve hene dide diyar- d~ ji dest~ xwe der dixin.
~n ku pirtOk~ bi>CWazin.
kirin
ji v~ navnişan~
dikerin
PirtOk ji ber ku, ji çirokan
bikin.
p~k hatiye ziman~ w~ si- temin
Mezopotamya KCiitOr
vik e. Hevok kurt in. Taybatiyak çirokan hene, go- Merkezi
Tarlabaşı cad. No: 128
va mirov dest p~ dike naTaksimlist Tlf:254. 48 65
ke miraqa dawiya w~ di-
zoıfY~
N
ak
ur
d
rs
.a
w
Zarokno ~di hOn JT dikarin
bl k_urdi bixwinin. PirtOk ji
bo we ji ~t~n weşandin.
Ev ccira p~şin e ku ii weiat
O li Tirkiy~ ji bo zorokan
pirtOk t~ weşandin.
R~za çirok~n zorokan di
bin nav~ HEBÜ TUNEBÜ
de, derket. Weşan~ Navenda Çanda Mezopotamya, cara yakemin e,
ku ji bo zorokan dest bi
xebatek wiha.kiriye.
Di pirtOk~ de du çirok
hene. Nav~ çirokek j~. El~
New~rek O ya din Ji XatOn
MeymOn e. Ev herdu çirok, ji aliy~ Prof. Cem~ Cem
ve hatiye berhevkirin. Em
Prof. Cem~ Cem bi gelek
xebat~n çandi, diroki. O
hwd. ve, ji n~zik ve nas
dikin.
PirtOk li gori devoka
her~mi hatiye amadekinn
O rastnlvis O gramer ji, li
gori Prof. Qanat~ Kurdo
him hatiye standin. Dibe.
ku kes~n hini rastnlvis O
gramara mala Bedirxaniyan bObin ku rojnameya
welat ji, li gori wan qaydan t~ weşandin, hinek
iv
Zarokno çave we bi roni !
w
•
blke. Disan bave
x:we dani. Bave wi
neşiya xwe O bi
· dengeke bilind kire keni O li çiya
deng veda. Meçko jl baba x:we pirsiyar kir: Ere bab tu
nabeji jl min re tu
çi dike o tu neziki
mlrineyi? Baba wi
bersiv da: Kura min
ez bl te dikenim,
kene min o li vi ad eti tamsar e ll
gunde me. Tu hizra xwe naki slbehe
de tu ji pir bibi o
zorokan te de te ji
ll pişta x:we bikin O
binln di vi çlyayi
de bavejin. Maçkoy me guhlşi O
hlzra xwe di gotlna
baba xwe daklr
'"Ere min çi (tu) cara ev hlzre nekirlye,
ma bave min rast
nabeje. Kura min
rabe min bikuje ji bo
çi? Bes jl ber hlnde ku
ez pir bOm. Na ... na. Vi
tişti ı<esi negotiye O kes
ji, je razi na be. Xwe
neziki bave xwe kir o
deste xwe bi sere wi
ye spi da O rabO careka din bave xwe ll piş­
ta xwe kir O zıvrın
gund. Oji we roje pe
ve ew adet li gundi
vebiriya.
Ev serpehati li gunde
• Bamerne • li Kurdistan o Başar hatiye berhevkirln.
Ferhengok
Pellxi: Helpeji
Westiya: Manda bO
Xuh: Areq
Blşkurinek: Zerdexenek
Hinge: Ewsa
Pediviye: Pewiste
Hebti: SersOrman
Guhlşi: Tomar
Zivr'in: Geranewe
Veblrya: Birayewe
rg
He bfi neb fi
HebO nebO ... gundek
hebO, nave gund,
gunde Rencbera bO.
Pir O kal li wi gundi ninbOn. Gundi hemO xort danim? Maçkoy
O lawbOnO ewe pir di- got: Ez westiyam,
bO o petir dixwar ji de behna xwe vehinde ku berhemi bi- dim. Bişkurinek sar ·
de, nane wi hin bO , li ser leven baba
lewre adetligund ew wi çebO. Pişti
bO ewe pir o kal dibO, hinge Meçkoy cakura wi, ew diöir ser çi- reke din bave xwe
yaya billnde ll hindavi 11 plşta xwe kir o
gundi O wi di çlya de qesta çiya kir. Gedavete xware da ku lek neçO, Maçkoy
westiya O bO ihe ibipelixe O bimir,e.
Evca rojeka bO dora ha wi. Mecbur bO
• Meçkoy· da bab e careke din bave
xwe ye kal bi be sere xwe dani o behna
çiya o baveje xware. xwe veda. Baba
Le herdu pete baba wi plrsly.arkir: Ve
wi seqet bO n. Evca ca.re te jl bo çi em
Maçkoy neçar bO O rawestandln kura
rabO baba xwe li pişta min? Maçkoy got:
x:we kir o bere x:we da Bab re dlrej e o
çlya. Plşti qonaxeki hemO hevraz e O
Maçkoy westiya O xuh pedi\li'ye ez behna
(xwedan) bl plşta wi xwe vedim. Bave
ve hat e xwar. Bab e wi bi denge k e
xwe da ni ser bareki O xendlqandi pe kire
rOnlşt behna xwe ve- keni. Plşti behneke
da. Baba wi got: Te - Meçkoybave x:we
xer e kura min, te ez hilglrt o alikariya wi
Berhevklrln: Bavl Ro}l
Enane ser lipen Lalinf:
Mehabad Kureli
Helbesten zarokan
Naze rabe
Hivan
rabe rabe
ji xewa giran rabe
Naza Naz~ rabe rabe
Ji bo reben Ojaran ra be
Naza rabel
Hivan kur~ sor~ ye
Şol kotek O zor~ ye
H~şta girar ne kefi
Hazir e li ber dor~ ye
Naz~. Naz~
Naz~
lm ser~ çlya me
Va bil'indar e Kurdistan
Naza Naz~ bil'in kOr e
Derman~ w~ tim XWfn O
can
Nazarabel
Şervan
Digerlm li jar o li jor
U wan deşt O van
zozanan
Naza Naza canffda me
Jiyan e r~ka şehTdan
Naz~ rabel
~lifna Clziif
Şekiri
U ser mila şekir~
U nav dila şekir~
Mina canan şekir~
jiyan şekir~
Hivan ş~r~ domiz e
Şekroka tirş O miz e
Zarokno j~ birevin
Kar~
wi her topiz e
Nola gisk~ dermal e
Pir paqij o delal e
Qoç O pehina didit
Jllew her b~ heval e
L~
ku li mala xal~ ye
mala ye
Nobedar~
Nah~le tiştek bişk~
Ji sal~ heta .sal~ ye
Siwar be ll hesp~ baYi
Bifre·were Bexday~
Xud~ te xweş bit)~lit
~te sebra me nay~
Xweşya
bihar şekir~
Heyva Avdar şekira
Reng~
Baka me ye şekir~
. ÇOka me ye şekir~
Beşir Botani
hejde heyVı
H~şta nlza bipeyVi
Ji şeş kur O heşt nevi
Tu Yi berdest O h~vi
Hivan~
Sebll Botanf
""
.
Revpeyvfn bi muzikvane Suryani Nuri Iskender re
'Muzika gelen rojhilate ketiye nava hev'
kevnar, tevan derbas dike O li pişt xwe dih~le.
Stran~n Kurdi jt, li ser evin O hezkirin~ ne, hezkirina
welat O jiyan~.
- Dema ez mwfka' Kurd
dibilisim, di~jim~ min ew ji
zO ve bihtstiye, mwfka Kurcl
ketiye hundir~ can~ min O
min ji bini ve dihej:ne. Ev
muzik tu cart ne dOrt min e,
min ew bi riya tenbOrvan O
deng~jan bihistiye, 1~ ~tir
min a kevnare bihtstiye.'~ Ez
v~ muzi~ parçeyekt ~
dibtnim, ji muztka v~
her~~. Em bi ~ muzi~ re
dijtn O bi rastt ev muzik her
tişt~ dil~ mirov dib~je, ew
parçeyek jijiyana me ye.
Mwfka Kurdi ya bermayt (ta:rasi) heta niha weke xwe
maye, 1~ di van çil sal~n dawi de, muztkvan~n Kurd ji
bo p~şxistina muztka xwe
xebi1ine. Xasma li Kurdistana "}ran O Iraq ~." U Kurdistana "Tirkiye" jt xebaten muzki hene ı~. di baweriya min
de nagih~n xebat~n din. Li
SOrt, muztka Kurdi ya bermayi weke xwe maye.
P~ketina muzi~ li vir, niim
O normal e. Ez karim hinek
minak jt binim, min, stran~n
Seid Axaye Qzrawi, Hesen~
Ozra\M, Arif~ Qzra~ O Cemil Horo bihistine. Destan~n
ge~, stran O mwtka govendan, dt lan~ folklort, ew tevde aheng~n germ dib~jin.
Kela dil tinin ziin~. lebateke
xurt di wan de xuya dike, jiyana milete Kurd, li çiya, newal O m~rgan tine bira mirov. Bel~, destan cureyeke
serbixwe ye. Çtrol®ı lehengiye O se~atiyan di~jin.
Bi rengekt mezin, li ser evin~. li ser mirin~ diaxivin.
Heta kijan derece, han
ketine bin bandCıra muzfka
Kurdi?
.o
Wezn~n
ak
ur
d
Mamoste NCırf, weke te .zanfn haya we }1 muzika Kurdt baş heye, han ve muzike
çawa dtbinln, bere, ntha Cı
dt peşero}e de?
rg
Muzikvanin Sovyeti li Ermenistan&,
Tirkmenistani O Azerbeycan& meqamin ·
folldori, ii holi rakirin, ev ii xesarek mezin
e, ii mu:a"'ka folldori re.
·
NOri iskender ii bo xebatin Cemila Cem
wiha dibiie: "Ruhi muzika Roihilati, ti de
xuya nake. Ez emanet Odiqeti nabinim di
notakirina Cemila de ii bo folklori. Divi
folklor bi emanet notci bibe, da ku bibe
weke artiveki ii piteroii re."
-Ev pirs min diheyiıine O
ez, ji zO ve li bersiW digerim,
ez dikarim bib~jim; mu2fka
Nurf lskender di çend x~n de:
gelen ~ her~m~ ketiye. nav .
-&ıla 1938 an, hatiye ser ruye dine, bi esle xwe, ji Ruhaye ye.
hev, gel bi xwe jt ketine bin~
-Li
Qahire (paytexta Misre) di sala 1964 an de, Enstituya bilind ya muzik-·
telira hev, çi di muzt~ de, çi
perwerlye
xelas kiriye.
di adetan de O heta di jiyana
-Heta sa la 1986 an, li dibistan~n Helebe ma mosteye muzik~ bu
xwe de jt, van gelan bi hev
-Muzika gelek Iiliman daniye gelek berhemen muziki ji, ji 1V ya Suri re
re tengasi ditine. Dijwariy~
peşkeş kiriye.
di van sal~n dir~f de dttine,
pirr tişt van gelan digihinin
-Li bajar~ Helebe me,
hevpeyvin~ pe re bi ziman~ Erebi ç~kir.
hev. Serp~hati, jank~şi O
koçberi, ji ber w ~ mwt- meqame beyat e, han ve hol~ rakirin, ev ji xesarek tişteki b(glhine yen dora
yeke çawa dibinin?
mezin e, ji muzika folkloıi xwe, han bl muzika xwe,
ka Kurdi ne dOri min e.
-Cemtla nota nMsine O re.
dixwazin çi bibefin?
• Muzfka Ro}hilate Cı bi
Mamoste Nari, we tu etaybeti }f ya Kurdi, bi xem- ~yi ku rib (çaryek) derece t~
- Tişt~ ez dixwazim
giniya xwe ve te naskirin, de hebin, me ev yek~ je pirsi laqe di navbera muzika ve bib~jim, oiha O di peşeroj~
di nerina we de, ev xemgini O me je re .minak ant ji pirtO- hereme de ditiye, her muzi- de; evin, mirovati, jiyaneke
ka w~, w~ bersiva me da O kek çawa tesire li ya din di- nO O xweşik, ez ji cihan~ re
jf ber çi ~?
-Ji b er . ku gel~ n V~ got: "Ji me re ferq nake .. " ke?
dini\i sim ku ber~ xwe daye
-Milet~n v~ her~m~, bi aşitiy~. evioo O jineke xweş o
her~m~. jtna xwe bi dijwart O Yani \W jt Weke mu22kol~n
zvart (rebent) borandin. Dik- Sovyet~, ji qazi ve rib derece hezaran salan bi hev re ma- roni.
tatoran li ~ her~m~ gel dia- rakirine. Di baweriya min de ne, di mil~ hev de şer kiriGelo ll ser çi bingehi,
jotin ser gelemşeyan. Her ev kar li · xesar~ ye, ji ber ku ne, 1~ her miletek xusCısiyeke muzikeke rojhilati ya
diktatorek dihat, dibO sebe~ geleki ji qimet~ folklor~ dadi- \M heye. T~kiliyen van sal~ peşketi ava dibe?
gelek ceng O şeran. Milet~n :xine O li da\M mwfkeke mus- dir~j hiştine ev gel neztki hev
-Heta ku em mu22ka Rojv~ her~m~, ·di na va şer O tehcen (ne esil) der W. Ruh~ bibin. ·
hilata Navin, bi p~ş bi~in,
qetliaman de dijtn, v~ y~ mwtka Rojhilat~. t~ de xuya
Gelo muzik dikare kina div~ em li meqam~ xwe yen
hişt ku muztkeke xemgin nake. Ez emanet O diqet~ di navbera mfletan de he- kevin vegerin, li ser binderkeve ıiol~. Em hEMdar in, natfnim di notakirina Cemi- ye, rake?
geh~n van meqaman, em
ji i ro O bi şOn ve ev mw1ka la de ji bo folklor~. Dive folk-B~ gumarı, b~ guman muztka xwe ava bikin. Ev
xemgint rabe O li şO~. mwf- lor bi emanet nota bibe, . da huner, xasma muztk dikare meqam ne bi w~ h~saniya
keke xweş O geş were O em ku hibe weke arşivek~ ji amadekariy~ ji jiyaneke nO _ku hinek guman dikin hati~n jiyaneke nO.
·
~roje re.
re bike, jiyaneke dOrt lis~ ye, ew ji afirandi~n milet~n
Yani ev şaşiyek e ku Ce- politiki y~n ku ji derveyi v~ her~m~ ne. Bi alikariya
Cemila Celfl dt pirtCıka
xwe de, riyeka na di nota- mila ketlyl, an reçeke na her~ma me, t~n. Div~ ci- her muzikvaneki, ji v~
kirine de dantye, stranen ye?
wa~n van miletan rola xwe her~m~. em ka ri n xwe · bigi-Na ... Ev r~ heta ku nO be bilzin O nefesa şovenizm O linin mu22keke nO~n ku bifolklorf ~n Kurdi, bt cureyeki EwrCıpf nota dike. We- ji, ez şaş dibinim. Muztk- faşizm~ ji nav gel~n v~ be deng~ mirov~n v~
ke strana "Ey Nergiz". Bi van~n Sovyet~ li Ermenis- her~m~ rakin.
her~m~.
Mamoste Nari, beri hersolminor yani bi nehawend tan~. Tirkmenistan~ O Azernota kinye, stran bi xwe }i beycan~ meqam~ folklort, ji tt-ştı hunermend dixwaze Hevpeyvin: Jan Dost
u
w
w
w
.a
rs
iv
ve
.
•
•
•
•
•
•
U ser nave IMC Basın-Yayın Ltd. Ştı. (adına) Xwedt (Sahibi) Zübeyir Aydar • Mudure Dezgahe (Müessese Müdürü) Zübeyir Çakır
Berpirsiyare Gişti (Genel Yayın Yönetmeni) Abdullah Keskin • Berpirsiyare Nivtsaran (Yazı İşleri Müdürü) Mazhar Günbat
Navntşan (Aches): Nuruosrnaniye Cad. Atay Apt. No:5 Kat:l D. 4 • ~alo~u 1lstanbul•Tel:511 57 60- 511 66 02
Fax: 511 51 57 • Berpirsiyarty~ EwrCıpa • Postfach: 1531, 5300 Bonn 1, Germany • Tel: (49) 228-630990 it Fax: (49) 228-630715
Berpirsiyartya Fransa: Amed Jemo • Rua G401 92763 Antony Cedex France
Çapkirin (Baskı): Metinler Matbaacılık • Belavkirin (Dap): Birleşik Basın Da~ım AŞ
•