2013 წ ანგარიში
Transcription
2013 წ ანგარიში
თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტი იოველ ქუთათელაძის ფარმაკოქიმიის ინსტიტუტი ფარმაკოლოგიური კვლევის განყოფილების 2013 წ. ანგარიში თბილისი 2013 gv. 2 Sinaarsi Semsruleblebi .............................................................................................................................2 I. samuSao gegmiT gaTvaliswinebuli kvlevebi .........................................................3 etapi a: mcenareuli naerTebis moqmedebis Seswavla regeneraciis procesze:................................................................................................................................3 a.1. kuWis wylulis sawinaaRmdego moqmedeba ..............................................................3 ა.2. leikopoezis mastimulirebeli moqmedebis Seswavla ...................................4 etapi b: sxvadasxva sistemaze moqmed bunebriv nivTierebaTa Seswavla. ...5 b.1. specifikuri antiariTmiuli moqmedebis Seswavla ..........................................5 b.2. specifikuri diurezuli moqmedebis Seswavla ...................................................6 b.3. specifikuri analgeziuri moqmedebis Seswavla ................................................8 b.4. specifikuri anTebis sawinaaRmdego moqmedebis Seswavla ..........................9 etapi g: bunebrivi naerTebis da savaraudo samkurnalo formebis toqsikologiuri daxasiaTeba:................................................................................10 g.1. papainis sanTlebis da maTi moqmedi substanciis maalergizebeli da adgilobrivi gamaRizianebeli moqmedebis Seswavla .................................10 II. Ggrantebi ...............................................................................................................................12 III. Gpublikaciebi ......................................................................................................................12 danarTebi...........................................................................................................................................................13-14 Semsruleblebi ფ.ა.დ. კ. მულკიჯანინი ბ.ა.დ. ნ. გიგიტიძე ბ.ა.დ. ნ. მუშკიაშვილი ბ.ა.დ. ჟ. ნოვიკოვა მ.ა.დ. ი. სიხარულიძე მ.ა.დ. მ. სულაქველიძე მ. მოისწრაფიშვილი gv. 3 I. samuSao gegmiT gaTvaliswinebuli kvlevebi samuSao gegmis (Tema # 12 (4) - “bunebriv nivTierebaTa sxvadasxva klasebSi biologiuri aqtivobis gamovlineba da farmakologiuri efeqturobis Seswavla samkurnalo preparatebis Sesaqmnelad”) Tanaxmad mimdinareobda Semdegi kvlevebi: etapi a: mcenareuli naerTebis moqmedebis Seswavla regeneraciis procesze: a.1. kuWis wylulis sawinaaRmdego moqmedeba Seswavlilia patarZalas (Anchusa italica) fesvebis mcenareuli biopolimeris poli[oqsi-1-karboqsi-2-(3,4-dihidroq-sifenil) eTilenis] kuWis wylulis sawinaaRmdego moqmedeba. meTodi: eqsperimentSi gamoyenebuli iyo TeTri virTagvebi masiT 240-300 g (sul 24 cxoveli, TiTo jgufSi 8). cdis dawyebamde 24 saaTis ganmavlobaSi cxovelebi imyofebodnen deprivaciis reJimSi (maT ar miewodebodaT sakvebi, magram ar izRudeboda wylis moxmareba). 24 sT Semdeg, eqperimentuli jgufis virTagvebSi (sakontrolo Segvyavda cxovelebi sakvlevi -distilirebuli eqstraqti wyali) doziT 300 peroralurad, mg/kg 1 sT Semdeg cxovelebi iRebdnen ulcerogenul faqtors - 96% eTanols doziT 1ml/200g-ze. eTanolis Seyvanidan 1 sT Semdeg cxovelebs vxocavdiT eTeriT. eqstraqtebis wylulis prevenciul moqmedebas vafasebdiT wylulis makroskopuli indeqsis saSualebiT Semdegi skalis mixedviT: .dazianeba ar aris = 0; erTeuli wertilovani dazianebebi (n<10) = 1; mravali (n≥10) wertilovani (n≥10) an mokle (≤4 mm) xazovani hemoragiuli dazianebebi = 2; grZeli (>4 mm) xazovani hemoragiuli dazianebebi = 3; uwyveti xazovani hemoragiuli dazianebebi kuWis jirkvlovani nawilis mTel sigrZeze = 4. Sedegebi: eqstraqtebis wylulze prevenciuli moqmedebis Sefasebis dros wylulis makroskopuli indeqsi sakontrolo da sacdel jgufSi iyo 3,57 da 3,87 Sesabmisad, rac cxadyobs sakvlevi nimuSis aRniSnul modelze araefeqturobaze (sur.1). gv. 4 sur.1. A - Anchusa italica-s mcenareuli biopolimeri; B – kontroli. wertilovani dazianeba xazovani hemoragiuli dazianeba daskvna: absoluturi eTanoliT gamowveuli kuWis wylulis modelze patarZalas fesvebis biopolimerma peroraluri Seyvanisas doziT 300 mg/kg ar gamoamJRavna wylulis sawinaaRmdego moqmedeba. ა.2. leikopoezis mastimulirebeli moqmedebis Seswavla 2013 w samuSao gegmiT gaTvaliswainebuli iyo iuka didebulis (Yucca gloriosa), Trimlis (Cotinus coggygria) steroiduli SenaerTebis da astragalis (Astragalus bugeanus) fenoluri SenaerTebis leikopoezis mastimulirebeli moqmedeba. steroiduli glikozidebis laboratoriis gegmis Secvlis Semdeg kvlevisTvis gadmocemuli iqna Yucca gloriosa-s da Cotinus coggygria-s fenoluri SenaerTebi. meTodi: specifikuri leikopoezis mastimulirebeli moqmedeba Seswavlili iyo citostatikuri modelze TagvebSi. preparat sakvlevi ciklofosfaniT naerTis gamowveuli wyalxsnarebis 0.3 leikopeniis ml Segvyavda muclis RruSi (doza 0.1, 1, 10 da 50 mg/kg) ciklofosfanis - 350 mg/kg Seyvanidan 24 saaTis Semdeg 3–jer (1 ineqcia yovel 24 sT-Si). Sedegebi: kvlevis Sedegebi mocemulia sur. 2. gv. 5 sur. 2. fenoluri SenaerTebis leikopoezis mastimulirebeli moqmedeba 1 - 2 - A.bungeanus–is fenoluri SenaerTebi 3 - 4 - C. coggygria-s gasufTavebuli fenolebi 5 - C. coggygria-s eqstraqti 6 - 7 - Y.gloriosa-s fesvebis fenoluri SenaerTebi - doza (mg/kg) - efeqti kontrolTan SedarebiT daskvna: amgvarad SegviZlia davaskvnaT, rom yvela gadmocemul naerTs axasiaTebs leikopoezis mastimulirebeli moqmedeba, magram yvelaze gamoxatuli efeqti aRmoaCnda Astragalus bungeanus–is fenoluri SenaerTebs. Sesabamisad mizanSewonilad migvaCnia A.bungeanus–is fenoluri SenaerTebis Semdgomi fraqcionireba mis aqtivobaze pasuxismgebeli komponentebis dasadgenad. etapi b: sxvadasxva sistemaze moqmed bunebriv nivTierebaTa Seswavla. b.1. specifikuri antiariTmiuli moqmedebis Seswavla Seswavlilia xarisZiras (Helleborus caucasicus) foTlebis meTanoliani fraqciis potenciuri antiariTmiuli moqmedeba 10% kalciumis qloridis xsnariT gamowveul ariTmiis modelze virTagvebSi. meTodi: cdebi Catarebuli iyo TeTr ujiSo virTagvebze masiT 300-350g. ariTmias viwvevdiT 10% kalciumis qloridis xsnaris venaSi SeyvaniT doziT 2ml/kg. sakvlevi naerTi doziT 5, 10, 20 da 50 mg/kg peritoneumis RruSi Segvyavda ariTmogenis Seyvanamde 30 wT adre. registracia xdeboda eleqtrokardiograf HeartMirror 3 IKO (INNOMED Medical, ungreTi) saSualebiT. gv. 6 Sedegebi: 10% kalciumis qloridis xsnari iwvevda damaxasiaTebel ariTmias (sur. 3.b) xarisZiras fraqcia doziT 50 mg/kg iwvevda sagule glikozidebisaTvis tipiur gamtareblobis blokadas. sakvlevi naerTis 5 mg/kg Seyvana ariTmiis suraTis aranair cvlilebas ar iwvevda, xolo 10 da 20 mg/kg dozebis prevenciuli Seyvana amZimebda ganviTarebul ariTmias: viTardeboda gamtareblobis sruli blokada (sur. 3. d) an fibrilacia. orive SemTxvevaSi fiqsirdeboda letaluri Sedegi. a) intaqturi kontroli g) xarisZiras fraqcia b) 10% kalciumis qloridi 2 ml/kg d) kalciumis qloridi xarisZiras fraqciis fonze sur. 3. xarisZiras (H. caucasicus) foTlebis meTanoliani fraqciis gavlena kalciumis qloridiT gamowveul ariTmiaze. daskvna: eqperimentis Sedegebidan gamomdinare, SegvZlia davaskvnaT, rom xarisZiras sakvlevi fraqcia ariTmiis aRniSnul modelze araefeqturi aRmoCnda. b.2. specifikuri diurezuli moqmedebis Seswavla Seswavlilia mindvris fSnis ekalas (Ononis arvensis) da salbis (Salbia gareji) fenoluri naerTebis specifikuri diurezuli moqmedeba. gv. 7 meTodi: cdebi Catarebulia mamal virTagvebze masiT 200-250 g. cxovelebi ganawilebuli iyo 7 jgufad (TiTo jgufSi 6 cxoveli). Eeqsperimentis wina dRes virTagvebi davtvirTeT ar iRebdnen sakvebs da wyals. Semdeg yvela wyliT (25 ml\kg zondiT). wyalTan erTad cxoveli virTagvebs peroralurad zondiT vaZlevdiT mindvris fSnis ekalas da mcenare fenolebs salbis doziT 30 da 100 mg/kg (I, II, OIII da IV jgufebi Sesabamisad), V da VI jgufis virTagvebi iRebdnen referens preparatebs - hipoTiazids 1.4 mg/kg da diakarbs 3.5 mg/kg Sesabamisad. sakontrolo intaqturi cxovelebi Rebulobdnen mxolod wyals (jgufi VII). Ppreparatebis Seyvanis Semdeg cxovelebs vaTavsebdiT specialur galiebSi 5 saaTis ganmavlobaSi. cdis bolos vsazRvravdiT Sardis saerTo raodenobas. Sedegebi: cdis bolos sakontrolo jgufSi Sardis saerTo raodenoba Seadgenda 2,4 ml, I, II, III da IV jgufebSi ki 3.8, 3.4, 3.6 da 4.0 ml Sesabamisad. maSasadame, peroraluri 30 da 100 mg/kg Seyvanisas sakvlevma nivTierebebma gamoamJRavnes diurezuli moqmedeba (Sesabamisad 55% ekalas da 40% salbis SemTxvevaSi), magram referens preparatebTan (hipoTiazidTan da diakarbTan) Sedarebisas maTi upiratesoba ver gamovlinda (sur. 4). aRsaniSnavia, rom sakvlevi nivTierebebis aqtiuroba erTnairi iyo dozebis diapazonSi 30-dan 100 mg/kg-mde. sur. 4. O.arvensis da S. gareji fenoluri naerTebis diuresuli moqmedeba: I - O.arvensis 30 mg/kg II - O.arvensis 100 mg/kg III – S. gareji 30 mg/kg IV – S. gareji 100 mg/kg V – Hypothiazide 1.4 mg/kg VI – Diacarb 3.5 mg/kg daskvna: mindvris fSnis ekalas (Ononis arvensis) da salbis (Salbia gareji) fenolurma naerTebma gamoavlina zomieri diurezuli moqmedeba referens preparatebTan SedarebiT. mizanSewonilad migvaCnia O.arvensis da S. gareji–s gv. 8 fenoluri SenaerTebis Semdgomi fraqcionireba mis aqtivobaze pasuxismgebeli komponentebis dasadgenad. b.3. specifikuri analgeziuri moqmedebis Seswavla analgeziuri moqmedebis Seswavlis mizniT gadmocemuli iyo 5 bunebrivi warmoSobis prepararti: iuka didebulis (Yucca gloriosa), svintris (Polygonatum glabrum) fenoluri fraqciebi, Zmerxlis (Ruscus colchicus) foTlebis eTilacetatis da buTanolis fraqciebi da xarisZiras (Helleborus caucasicus) foTlebis meTanoliani fraqcia. Zmerxlis fenolebis eTilacetatis fraqcia A wyalsi uxsnadi aRmoCnda da masze kvleva ver Catarda. meTodi: specifikuri analgeziuri moqmedeba Seswavlilia cxeli firfitis modelze (Hot plate test). cdebi Caterebulia 30-35 g mamal Tagvebze. cxovelebi dayofili iyo 5 jgufad, TiTo jgufSi 6 cxoveli. YTiToeul Tagvs vaTavsebdiT 500C±0.2 gaxurebul firfitaze da vafiqsirebdiT dros (wamebSi) firfitaze dasmidan ukana TaTis pirvel galokvamde. Semdeg cxovelebisTvis intraperitonealurad Segvyavda sacdeli naerTebi doziT 100 mg/kg reaqciis da 30 wuTis cvlilebas Semdeg vimeorebdiT proceduras. avRricxavdiT (latenturi periodis gazrdas) Termul gamaRizianebelze sakontrolo (intaqtur) cxovelebTan SedarebiT. Sedegebi: sacdeli naerTebidan mxolod erTma, iuka didebulis fraqciam (10% spirtiani xsnari), gamoavlina gamoxatuli analgeziuri moqmedeba – latenturi sakontrolo periodi Termul cxovelebTan tkivilze SedarebiT. gaizarda danarCeni TiTqmis orjer preparatebis gavlena naklebad iyo gamoxatuli. Sejamebuli Sedegebi naCvenebia sur. 5. sur. 5. sakvlevi naerTebisAanalgziuri moqmedeba I – H. caucasicus II – Y. gloriosa III – P. glabrum VI – R. colchicus gv. 9 daskvna: iuka didebulis fraqciam gamovlina analgeziuri aqtiuroba, rac misi Semdgomi kvlevis safuZvels iZleva. b.4. specifikuri anTebis sawinaaRmdego moqmedebis Seswavla anTebis sawinaaRmdego moqmedebis gamovlenis mizniT gadmocemuli iyo 5 bunebrivi warmoSobis prepararti: iuka didebulis (Yucca gloriosa), svintris (Polygonatum glabrum) fenoluri fraqciebi, Zmerxlis (Ruscus colchicus) foTlebis eTilacetatis fraqcia da xarisZiras (Helleborus foTlebis caucasicus) meTanoliani fraqcia. Zmerxlis fenolebis eTilacetatis fraqciis wyalSi uxsnadobis gamo masze kvleva ver Catarda. meTodi: anTebis formaliniT sawinaaRmdego gamowveuli moqmedebis TaTis Seswavlisas SeSupebis SerCeuli standartuli iyo modeli. exsperimenti Catarda orive sqesis TeTr virTagvebze (wona 280_360 g, n=24). SeSupebas viwvevdiT fiziologiur xsnarze momzadebuli formalinis 2.5% snaris 100 mkl SeyvaniT cxovelis marcxena ukana TaTis aponevrozSi. sakvlevi naerTebi Segvyavda muclis RruSi (H. caucasicus 50 mg/kg, Y. gloriosa da P. glabrum 100 mg/kg, sakontrolo jgufi – 1 ml fiziologiuri xsnari) SeSupebis gamowvevamde 1 saaTiT adre. SeSupeba fasdeboda TaTis sisqis mixedviT. TaTis sisqe izomeboda cifruli mikrometriT formalinis Seyvanamde (sabaziso maCvenebeli), 1 da 24 saaTis Semdeg. antieqsudaciuri efeqtis gaangariSeba xdeboda Semdegi formuliT: ef % (1 sadac Tk da gasaSualebuli Tc aris gansxvaveba ΔTc ) 100 , ΔTk formalinis TaTis Seyvanamde sisqeSi da Sesabamisad Seyvanis Semdeg sakontrolo da sadeli jgufis cxovelebSi. Sedegebi: zemoTxsenebuli sqemiT Seyvanisas gamovlinda, rom arc erTi sakvlevi naerTi ganmavlobaSi ar (sur. 6). cvlis amave SeSupebis dros fraqcia amcirebs SeSupebas (sur. 7). ganviTerebis gamoirkva, rom dinamikas Y.gloriosa-s 24 sT fenluri gv. 10 sur. 6. formalinis SeSupebis dinamika sur. 7. sakvlevi naerTebis antieqsudaciuri efeqti: I – H. caucasicus II – Y. gloriosa III – P. glabrum daskvna: Y.gloriosa-s fenluri fraqciis erTjeradi Seyvanidan pirvel 24 saaTSi xdeba SeSupebis ganviTarebis Sekaveba, rac SeiZleba ganpirobebuli iyos misi antieqsudaciuri moqmedebiT. etapi g: bunebrivi naerTebis da savaraudo samkurnalo formebis toqsikologiuri daxasiaTeba: g.1. papainis sanTlebis da maTi moqmedi substanciis maalergizebeli da adgilobrivi gamaRizianebeli moqmedebis Seswavla meTodi: papainis Seswavlili iyo sanTlebis adgilobrivi laboratoriul gamaRizianebeli virTagvebze woniT 150-170 moqmedeba g (n=18). cxovelebis erT jgufSi winaswar Ddepilirebul da skarificirebul kanze, agreTve romelic yurebze da anusze Seicavda papaias vusvamdiT wylis abazaneze gamdnar sanTels, substancias; erTi cxoveli erT wasmaze Rebulobda mTlian sanTels, anu daaxloebiT 0.2 mg/kg. cxovelebis meore jgufSi depilirebul kanSi ineqciis saxiT Segvyavda papaias substanciis xsnari doziT 0.2 mg/kg. Sedegebi: aRmoCnda, rom papainis substanciis aRniSnuli dozis kanqveS pirvilive Seyvanis Semdeg viTardeboda kanis nekrozi Seyvanis adgilas da gv. 11 mkveTrad gamoxatuli sistemuri moqmedeba, romelic gamoixateboda eqsperimentuli cxovelebis yurebis da kudis hiperemiasa da eriTemaSi, rac dauyovnebeli alergiuli reaqciis damaxasiaTbeli niSnebia. ganmeorebiTma Seyvanam ufro gaamwvava nekrozuli movlenebi, amitom 4 Seyvanis Semdeg substanciis gamoyeneba SevwyviteT. aRsaniSnavia, rom aRniSnuli doza Seadgens papainis intraperitonealuri sasikvdilo dozis 1\100 da wina cdebSic avlenda gamoxatul adgilobriv gamaRizianebel da alergiul Tvisebebs. gamaRizianebeli moqmedeba mosalodneli iyo, rom nekrozuli are sanTlebSi Setanili substancia naklebad gamoavlenda gamaRizianebel Tvisebebs, magram aRmoCnda, rom Ddepilirebul da skarificirebul kanze, agreTve yurebze da anusze wasmisas adgili hqonda gamoxatul adgilobriv Semdeg rogorc kanis gamaRizianebeli dazianebul, moqmedebas: 2-3 wasmis iseve mis garSemo intaqtur ubnebze aRiniSneboda eriTema da SeSupeba, agreTve yurebis, kudisa da anusis hiperemia. daskvna: kvlevis Sedegebidan gamomdinare migvaCnia, rom papainis Semcveli sanTlebis gamoyeneba swori nawlavis lorwovani garsis mTlianobis darRveviT mimdinare daavadebebis dros (sisxlmdeni hemoroiduli kvanZebi, swori nawlavis napralebi, fistulbi) mizanSewonili ar aris papainis SesaZlo arasasurveli moqmedebis gamo. sistemuri da adgilobrivi gamaRizianebeli gv. 12 II. Ggrantebi M1) mimdinareobs SoTa rusTavelis samecniero fondis grantebis AR/109/8403/11 da DI/20/8-404/12 gegmiT gaTvaliswinebuli kvleva, romelSic monawileobs ganyofilebis 3 TanamSromeli. 2) mopovebulia aSS-s samecniero-teqnolologiuri fondis (CRDF Global) granti. III. Gpublikaciebi statiebi: 1. Bull. Georg. Natl. Acad. Sci., 2013, 7(1),83-88. http://science.org.ge/moambe/7-1/ 2. Bull. Georg. Natl. Acad. Sci., 2013, 7(2), 136-142. http://www.science.org.ge/moambe/7-2/ 3. ექსპერიმენტული და კლინიკური მედიცინა, 2013, N 4, p. 49-53 4. Georgian Medical News. 2013, N 11 (224), p. 63-66. konferenciebiს თეზისები: 1. II სამეცნიერო კონფერენცია „ბუნებრივი და სინთეზური ბიოლოგიურად აქტიური ნივთიერებები“ – თბილისი, 25-26 ნოემბერი, 2013, მოხსენებების კრებული, გვ.79-81; 142-144; 191-193. 2. European Polymer Congress – EPF 2013, Pisa (Italy), 2013, Abstract Book, O2-14, P. 8. 3. 1st European Conference on Natural Products: Research and Aplications. 2013, Abstract Book, P. 87. თსსუ-ს ი.ქუთათელაძის ფარმაკოქიმიის ინსტიტუტის ფარმაკოლოგიური კვლევის განყოფილების გამგე 10 დეკემბერი 2013 წ. კ. მულკიჯანიანი gv. 13 დანართი 1 ვივარიუმში ლაბორატორიული ცხოველების აღრიცხვის ცხრილი სულ ნამატი დახარჯულია შეძენილია სულ ნამატი ნაშთი ვ ირთა გვ ე ბ ი დახარჯულია შეძენილია ნაშთი თვე თა გვ ე ბ ი ია ნ ვ ა რი 35 0 0 0 35 57 0 0 26 83 თე ბ ე რვ ა ლი 35 0 24 17 28 83 0 24 0 59 მ ა რტ ი 28 0 0 28 56 59 0 36 62 85 ა პრილი 56 0 30 21 47 85 0 48 29 66 მ ა ის ი 47 0 48 56 55 66 0 48 57 75 ივ ნ ის ი 55 0 36 15 34 75 0 42 115 148 ივ ლის ი 34 0 0 0 34 148 0 45 0 103 ა გვ ის ტ ო 34 0 0 56 90 103 0 0 47 150 ს ე ქტ ე მ ბ ე რი 90 0 0 23 113 150 0 18 0 132 ოქტ ომ ბ ე რი 113 0 0 22 135 132 0 24 0 108 ნ ოე მ ბ ე რი 135 0 30 25 130 108 0 24 0 84 დე კე მ ბ ე რი 130 0 0 0 130 84 0 0 0 84 0 309 336 84 ს ულ 0 168 263 130 თსსუ-ს ი.ქუთათელაძის ფარმაკოქიმიის ინსტიტუტის ფარმაკოლოგიური კვლევის განყოფილების გამგე კ. მულკიჯანიანი ვივარიუმის გამგე გ. გასიმოვა 10 დეკემბერი 2013 წ. gv. 14 დანართი 2 ცხოველების გამოყენების აღრიცხვა გეგმიური/გრანტის სამუშაო თაგვები ვირთაგვები ა.1 კუჭის წყლულის საწინააღმდეგო მოქმედება 24 ა.2 ლეიკოპოეზის მასტიმულირებელი მოქმედების შესწავლა ბ.1 სპეციფიკური ანტიარითმიული მოქმედების შესწავლა ბ.2 სპეციფიკური დიურეზული მოქმედების შესწავლა ბ.3 სპეციფიკური ანალგეზიური მოქმედების შესწავლა ბ.4 სპეციფიკური ანთების საწინააღმდეგო მოქმედების შესწავლა 84 24 42 30 24 გ.1 პაპაინის სანთლების და მათი მოქმედი სუბსტანციის მაალერგიზებელი და ადგილობრივი გამაღიზიანებელი მოქმედების შესწავლა 18 AR/109/8-403/11 24 81 DI/20/8-404/12 30 96 168 309 სულ თსსუ-ს ი.ქუთათელაძის ფარმაკოქიმიის ინსტიტუტის ფარმაკოლოგიური კვლევის განყოფილების გამგე კ. მულკიჯანიანი ვივარიუმის გამგე გ. გასიმოვა 10 დეკემბერი 2013 წ.