dokument - Vlada Crne Gore

Transcription

INFORMACIJA O ZAKLJUČIVANJU PROGRAMA DOSTOJANSTVENOG RADA
2015.-2017.GODINE I POTPISIVANJU MEMORANDUMA O RAZUMIJEVANJU
IZMEĐU VLADE CRNE GORE I SOCIJALNIH PARTNERA I MEĐUNARODNE
ORGANIZACIJE RADA O PROGRAMU DOSTOJANSTVENOG RADA ZA 2015.2017.GODINU
Program dostojanstvenog rada (PDR) predstavlja strateški srednjoročni okvir planiranja koji
upravlja radom Medjunarodne organizacije rada (MOR) u zemlji u skladu sa prioritetima i
ciljevima usaglašenim sa tripartitnim konstituentima. PDR promovišu dostojanstven rad kao
ključnu komponentu razvojnih politika i istovremeno kao cilj državne politike vlada i socijalnih
partnera, a saglasno primarnom cilju MOR-a da unaprijedi mogućnosti za žene i muškarce da
dobiju dostojanstven i produktivan posao u uslovima slobode, jednakosti, bezbjednosti i ljudskog
dostojanstva.
PDR za Crnu Goru za period 2015-2017. godine je izrađen u bliskoj saradnji sa Ministarstvom
rada i socijalnog staranja Crne Gore, Unijom poslodavaca Crne Gore, Savezom sindikata Crne
Gore i Unijom slobodnih sindikata Crne Gore. U toku procesa izrade PDR održane su bilateralne
konsultacije pojedinačno sa konstituentima MOR u Crnoj Gori, tripartitni radni sastanak o
strateškom planiranju je održan u oktobru 2014. godine u Podgorici, kao i nekoliko krugova
konsultacija o komentarima i prepravkama, u koordinaciji sa Kancelarijom MOR u Budimpešti,
konstituentima u Crnoj Gori i relevantim tehničkim i upravljačkim odjeljenjima MOR.
Značaj ovog dokumenta se ogleda u činjenici da u odnosu na dosadašnje članstvo Crne Gore u
MOR ovaj dokument predstavlja prvi program ove vrste koji ova UN organizacija zaključuje sa
Crnom Gorom i predstavlja važnu tačku saradnje, kako sa Međunarodnom organizacijom rada,
tako i sa socijalnim partnerima, Unijom poslodavaca Crne Gore, Savezom sindikata Crne Gore,
Unijom slobodnih sindikata Crne Gore.
PDR za Crnu Goru 2015-2017. godine identifikuje strateške prioritete i ishode koje treba
ostvariti tokom perioda 2015-2017. godine, zajedničkim djelovanjem Vlade Crne Gore i
socijalnih partnera, sa jedne strane, i MOR, sa druge.
Prioriteti u dokumentu PDR, donijeti nakon tripartitnih konsultacija su sljedeći:
1. Jačanje socijalnog dijaloga;
2. Promovisanje zapošljavanja i povoljnih uslova za održiva preduzeća;
3. Formalizacija neformalne ekonomije.
Dogovoreni ishodi u cilju ostvarivanja gorepomenutih prioriteta su sljedeći:
Prioritet 1. Jačanje socijalnog dijaloga
Ishod 1.1: Ojačani institucionalni i tehnički kapaciteti socijalnih partnera
Ishod 1.2 Uloga i funkcija Socijalnog savjeta je ojačana
Ishod 1.3: Reforma Zakona o radu u skladu sa međunarodnim radnim standardima i
direktivama EU.
Ishod 1.4: Ojačani tehnički i profesionalni kapaciteti Agencije za mirno rješavanje radnih
sporova vezani za kolektivno pregovaranje kao i za rješavanje sporova u uslovima štrajka
i mobinga
Prioritet 2: Promovisanje zapošljavanja i povoljnih uslova za održiva preduzeća
Ishod 2.1: Jačanje kapaciteta konstituenata za razvoj i implementaciju mjera politika za
zapošljavanje mladih
Ishod 2.2: Podsticanje povoljnog okruženja za održiva preduzeća
Prioritet 3: Formalizacija neformalne ekonomije
Ishod 3.1: Ojačani kapaciteti Inspekcije rada
Ishod 3.2: Konstituenti su podigli svijest i unaprijedili znanje da promovišu i potpomažu
prelazak na formalnu ekonomiju.
Ciljne grupe PDR su institucije sistema socijalnog dijaloga, socijalni partneri, nezaposleni, mladi
i lica isključena sa tržišta rada, inspekcija rada.
Sveukupan cilj PDR-a je da unaprijedi dostojanstven rad putem usklađenog političkog pristupa
koji se sprovodi kroz čitav niz prioriteta i ishoda.Ovaj PDR uzima u obzir prioritete
konstituenata MOR-a u Crnoj Gori, koji su utvrđeni u konsultacijama održanim sa njima.
Vlada Crne Gore, ovlašćeni predstavnici reprezentativnih organizacija sindikata i udruženja
poslodavaca i MOR u namjeri da sarađuju sa ciljem da promovišu i unaprijede dostojanstven rad
u Crnoj Gori usaglasili su Program dostojanstvenog rada za 2015.-2017. godinu i Memoranduma
o razumijevanju između Vlade Crne Gore i socijalnih partnera Crne Gore i Međunarodne
organizacije rada o Programu dostojanstvenog rada za 2015.-2017. godinu čije potpisivanje je
planirano za 8.april 2015.godine.
Ciljevi ovog programa će biti zajednički sprovedeni od strane konstituenata i MOR-a. Sa strane
MOR-a, aktivnosti će se odvijati kroz projekte tehničke saradnje, savjetodavne misije, seminare i
obuke u cilju širenja informacija i jačanja kapaciteta. Redovna budžetska sredstva MOR-a kao i
dodatna budžetska sredstva, uključujući sredstva iz zajedničkih programa UN-a će se koristiti za
finansiranje implementacije Programa za Crnu Goru.
Za realizaciju ovog programa nije potrebno obezbijediti finansijska sredstva u budžetu Crne
Gore.
S obzirom na prirodu, definisane prioritete i rezultatsku matricu ovog programa, kojim država i
formalno izražava spremnost da bude njegov dio zajedno sa socijalnim partnerima, predlaže se
njegovo usvajanje po hitnom postupku.Nakon usvajanja predmetnog programa, dokument će
biti potpisan od strane ugovornih strana, stupiće na snagu činom potpisivanja za nevedeni period
2015-2017.
Predlog zaključaka za Vladu Crne Gore:
1. Vlada Crne Gore je na sjednici od ____ 2015. godine, usvojila Informaciju o zaključivanju
Programa dostojanstvenog rada 2015.-2017. godine i potpisivanju Memoranduma o
razumijevanju između Vlade Crne Gore i socijalnih partnera i Međunarodne organizacije rada o
Programu dostojanstvenog rada za 2015.-2017. godinu
2. Ovlašćuje se ministar rada i socijalnog staranja Zorica Kovačević, da potpiše Memorandum o
razumijevanju između Vlade Crne Gore i socijalnih partnera i Međunarodne organizacije rada o
Programu dostojanstvenog rada za 2015. - 2017. godinu.
CRNA GORA
PROGRAM DOSTOJANSTVENOG RADA
2015-2017
Sadržaj
Skradenice ................................................................................................................................................... 11
I.
Uvod .................................................................................................................................................... 12
II.
Trenutna situacija sa stanovišta dostojanstvenog rada...................................................................... 12
III.
Lekcije naučene iz dosadašnje saradnje ......................................................................................... 20
IV.
Prioriteti .......................................................................................................................................... 21
Prioritet 1. Jačanje socijalnog dijaloga .............................................................................................. 21
Ishod 1.1: Ojačani institucionalni i tehnički kapaciteti socijalnih partnera ..................................... 21
Ishod 1.2: Uloga I funkcionisanje Socijalnog savjeta je ojačana (12.1 Ishod politike 1.1, MS1.1.2) 23
Ishod 1.3: Reforma Zakona o radu u skladu sa međunarodnim radnim standardima i direktivama
EU. ....................................................................................................................................................... 23
Ishod 1.4: Ojačani tehnički i profesionalni kapaciteti Agencije za mirno rješavanje radnih sporova
vezani za kolektivno pregovaranje kao i za rješavanje sporova u uslovima štrajka i mobinga....... 24
Prioritet 2: Promovisanje zapošljavanja i povoljnih uslova za održiva preduzeca ................................ 25
zapošljavanje mladih .......................................................................................................................... 25
Ishod 2.2: Podsticanje povoljnog okruženja za održiva preduzeda .................................................. 26
Prioritet 3: Formalizacija neformalne ekonomije ............................................................................... 27
Ishod 3.1: Ojačani kapaciteti Inspekcije rada .................................................................................... 27
Ishod 3.2: Konstituenti su podigli svijest i unaprijedili znanje da promovišu i potpomažu prelazak
na formalnu ekonomiju...................................................................................................................... 28
V.
Upravljanje i implementacija .............................................................................................................. 29
VI.
Aranžmani monitoringa i evaluacije učinka .................................................................................... 29
Skradenice
BDP Bruto društveni proizvod
DWT/CO Tim za tehničku podršku dostojanstvenom radu i podregionalna kancelarija
EK Evropska Komisija
EU Evropska Unija
KEPKP Komitet eksperata za primjenu konvencija i preporuka
MOR Medjunaordna organizacija rada
MRS Medjunarodni radni standardi
OKU Opšti kolektivni ugovor
PAOP Procjena uticaja povoljnog ambijenta na održiva preduzeda
PDR Program dostojanstvenog rada
PRCG Pravci razvoja Crne Gore (PRCG)
SSCG Savez Sindikata Crne Gore
TP Tehnička pomod
UN Ujedinjene nacije
UNDAF Оквир за развпјну ппмпћ Уједиоених нација
UPCG Unija poslodavaca Crne Gore
USSCG Unija slobodnih sindikata Crne Gore
Program dostojanstvenog rada
2015-2017
Crna Gora
I.
Uvod
Primarni cilj Međunarodne organizacije rada (MOR) je da unaprijedi mogudnosti za žene i
muškarace da dobiju dostojanstven i produktivan posao u uslovima slobode, jednakosti,
bezbjednosti i ljudskog dostojanstva. Programi dostojanstvenog rada (PDR) promovišu
dostojanstven rad kao ključnu komponentu razvojnih politika i istovremeno kao cilj državne
politike vlada i socijalnih partnera. Program dostojanstvenog rada predstavlja srednjoročni okvir
planiranja koji upravlja radom MOR-a u zemlji u skladu sa prioritetima i ciljevima usaglašenim sa
tripartitnim konstituentima.
U julu 2014. godine MOR je mobilisao i opredijelio početna sredstva za projekat čiji je primarni
cilj izrada Programa dostojanstvenog rada u Crnoj Gori. Ovaj program je izrađen u bliskoj
saradnji sa Ministarstvom rada i socijalnog staranja, Unijom poslodavaca Crne Gore, Savezom
sindikata Crne Gore i Unijom slobodnih sindikata Crne Gore. U toku procesa izrade PDR održane
su bilateralne konsultacije pojedinačno sa konstituentima, tripartitni radni sastanak o
strateškom planiranju je održan u oktobru 2014. godine, kao i nekoliko krugova konsultacija o
komentarima i prepravkama, u koordinaciji sa Kancelarijom MOR-a u Budimpešti,
konstituentima u Crnoj Gori i relevantim tehničkim i upravljačkim odjeljenjima MOR-a.
PDR identifikuje strateške prioritete i ishode koje treba ostvariti tokom perioda 2015-2017.
godine, zajedničkim djelovanjem Vlade Crne Gore i socijalnih partnera, sa jedne strane, i MORa, sa druge. Njegov sveukupan cilj je da unaprijedi dostojanstveni rad putem usklađenog
političkog pristupa koji se sprovodi kroz čitav niz prioriteta i ishoda. Ovaj PDR uzima u obzir
prioritete konstituenata MOR-a u Crnoj Gori, koji su utvrđeni u konsultacijama održanim sa
njima. Njegov vremenski okvir je postavljen da bi MOR mogao da svoj rad uskladi sa planskim
ciklusom tima UN-a u Crnoj Gori, a posebno sa narednim Okvirom pomodi UN-a za razvoj
(OPUNR) koji je predviđen za period 2017-2021.
PDR za Crnu Goru, kao prvi dokument ove vrste između MOR-a i konstituenata u Crnoj Gori,
odražava volju svih strana da obezbijede vedu sinergiju i snažniju koherentnost aktivnosti MORa u Crnoj Gori kao i spremnost da doprinesu ostvarenju održivih rezultata.
II.
Trenutna situacija sa stanovišta dostojanstvenog rada
U periodu od 2001. do 2007. godine Crna Gora je pokrenula snažan proces ekonomskog
razvoja: došlo je do povedanja rasta bruto društvenog proizvoda Crne Gore koji je dostigao svoj
vrhunac u 2007. godini sa stopom rasta od preko 10%. Međutim, sa početkom finansijske krize
nakon 2007. godine, privreda zemlje je pogođena usporenim razvojem svjetske ekonomije i
2009. godine BDP je pao za više od 5 %. U narednim godinama ekonomski oporavak nije
dostigao nivo koji je imao u prethodnim godinama, u skladu sa generalno sporim rastom
evropskih ekonomija. U 2012. godini BDP je ponovao pao za 2.5 %. 2013. godine BDP je
porastao na više od 3 %, činedi stopu rasta vedom nego u mnogim drugim ekonomijama na
Balkanu i u Evropi: -1 % u Hrvatskoj, -1,1 % u Sloveniji, 2,5 % u Srbiji, 0,4 % u Njemačkoj.
Prema podacima Svjetske banke, u poređenju sa drugim zemljama regiona, udio stanovništva
ispod linije siromaštva u Crnoj Gori je nizak. 2011. godine, 9% stanovništva u Crnoj Gori bio je
ispod linije siromaštva od 175,25 eura mjesečno. Između 2005. i 2012. godine udio stanovnistva
ispod linije siromaštva je prvobitno smanjen tokom faze rasta BDP-a od 2005. do 2008. godine,
međutim taj udio je počeo da se povedava sa finansijskom krizom koja je pogodila zemlju.
Nejednakost u Crnoj Gori je slična prosjeku u EU: prema procjenama Svjetske banke, Gini indeks
je oko 30, što je nivo koji je ostao prilično stabilan u proteklih sedam godina. U odnosu na druge
zemlje bivše Jugoslavije, samo Srbija i Slovenija imaju manji Gini indeks.
Slika 1. Realna stopa rasta BDP-a
Izvor: Monstat (2014)
Direktne strane investicije (DSI) čine važnu komponentu crnogorske ekonomije. Od 2007. do
2009. godine DSI su bile u stalnom porastu do skoro 40% BDP. Nakon ekonomske krize, spale su
ispod 15% u 2011. godini. Značaj DSI za Crnu Goru je mnogo vedi nego za zemlje u regionu, na
primjer, u Hrvatskoj i Srbiji predstavljaju manje od 10% BDP (do 2011. godine). 1
Da bi smanjila javni deficit i dug i osnažila konkurentnost zemlje, Vlada Crne Gore je 2013. i
2014. godine nastavila da sprovodi jedan broj mjera štednje2:
 smanjenje troškova u javnom sektoru smanjenjem rashoda na zarade i naknade,
službena vozila, zakupe i sve druge oblike diskrecione potrošnje;
1
Informacije do 2011. dostupne na: http://www.indexmundi.com/facts/montenegro/foreignKao što je navedeno u Predpristupnom ekonomskom programu (PEP) Ministarstva finansija, 2013-2016. Koji se
može nadi na: http://ec.europa.eu/economy_finance/international/enlargement/pre-accession_prog/pep/2014-pep2
montenegro_en.pdf, (obnovljen: 3. Novembra 2014)
 reformisanje sistema nagrađivanja u javnom sektoru - Vlada priprema nacrt zakona
kojim de se ostvariti vedi stepen transparentnosti po pitanju zarada;
 zamrzavanje penzija u cilju očuvanja finansijske održivosti penzionog sistema;
 racionalizacija javnih nabavki.
U 2014. godini predložene su poreske olakšice za nove poslovne poduhvate i nova radna mjesta
na sjeveru Crne Gore u vidu oslobađanja od pladanja poreza na prihod i dobit za period od pet
godina.
Zapošljavanje
Prema procjenama Međunarodne organizacije rada, stopa aktivnosti u Crnoj Gori u posljednjih
pet godina je iznosila oko 53% (za starosnu grupu 15+): žene u aktivnom stanovništvu učestvuju
sa 43%. Posmatrajudi različite starosne grupe, stopa aktivnosti među mladima je prilično niska
(23 % u 2013), uz njeno stalno smanjenje od 2007. godine do danas.
Dok je 2004. i 2005. godine stopa nezaposlenosti iznosila skoro 30%, 2007. godine je smanjena
na nešto ispod 20% i od tada se zadržala na istom nivou.3 Ovo je i dalje veoma visoka stopa
nezaposlenosti, posebno u poređenju sa prosjekom u Evropskoj Uniji od 10%. U ostalim
zemljama bivše Jugoslavije stopa nezaposlenosti je takođe veoma visoka.
U Crnoj Gori se nivoi i trendovi ne razlikuju mnogo za žene i muškarce. Stopa nezaposlenosti
među mladima je porasla sa 38% u 2007. godini na skoro 42% u 2013. godini. Ovaj trend je
uglavnom rezultat povedanja stope nezaposlenosti kod mladih muškaraca. Što se tiče mladih
žena, stopa nezaposlenosti je smanjena sa 45% na 38,6%: međutim, ovdje razlog ne leži u
porastu stope zaposljenosti, ved u odluci velikog broja njih da prestanu da aktivno traže posao.
Tabela 1. Rad u Crnoj Gori (starosna grupa 15+)
Hiljade ljudi
3
Podaci MOR-a
Stopa nezaposlenosti
Godine Ukupna
Aktivna
Neaktivni Zaposleni Nezaposleni
radno
populacija
sposobna
populacija
Stopa
Ukupno Muškarci Žene
aktivnosti
2007
509.7
269.5
240.2
217.4
52.1
52.9
19.3
17.7 21.5
2008
513.4
266.7
246.7
221.9
44.8
51.9
16.8
15.9 17.9
2009
516.7
264
252.7
213.6
50.4
51.1
19.1
2010
519.9
260.7
259.2
209.4
51.3
50.1
19.7
18.9 20.6
2011
501.2
257.1
244.1
196
48.1
51.3
19.7
19.4
2012
500.9
250.4
250.5
201
49.4
50.0
19.7
19.2 20.2
2013
501.2
250.9
250.3
201.9
48.9
50.1
19.5
20 18.8
18
Izvor: Monstat
Tabela 2. Stopa aktivnosti i nezaposlenosti po starosnom dobu i polu
2007 2009 2011
Stopa aktivnosti
2013 2007 2009 2011 2013 2007 2009 2011 2013
Ukupna radna snaga
Muškarci
Žene
15-24 godine
32.6
28.8
20.9
23.2
35.4
32.3
24.6
26.3
29.7
25.3
16.7
19.8
25-49 godina
78.0
78.6
75.6
77.1
87.2
86.5
81.3
83.3
69.0
70.7
69.9
70.9
50-64 godine
52.0
51.5
51.1
52.5
63.6
64.8
61.7
61.6
41.3
39.1
40.9
43.7
Stopa
nezaposlenosti
Ukupna radna snaga
Muškarci
Žene
15-24 godine
38.4
35.6
37.0
41.8
32.4
36.0
35.5
44.1
45.2
35.5
38.6
38.6
25-49 godina
18.8
18.9
20.7
19.9
17.6
17.0
20.7
20.4
20.4
21.2
20.7
19.3
50-64 godine
10.1
12.2
12.5
12.0
11.9
13.1
12.4
12.2
7.5
10.7
12.7
11.5
Izvor: Monstat
Tabela 3. Stopa aktivnosti i nezaposlenosti (%) po regionima
Stopa aktivnosti
Primorski
region
Centralni
region
Sjeverni region
20
20
2007
51
55
47.5
2009
52.4
54.9
44.4
2011
48.3
54.6
39.3
2013
51.6
54
42.3
Stopa nezaposlenosti
Primorski
region
Centralni
region
Sjeverni region
2007
12
17.4
28.9
2009
10.3
18.5
28.8
2011
11.4
17.9
32.7
2013
8.4
15
40.6
Izvor: Monstat
Slika 2. Stopa nezaposlenosti (%) po regionima
Izvor: Monstat
U svim starosnim grupama, stopa aktivnosti je veda kod muškaraca nego kod žena. Prema
Vladinom planu aktivnosti za ostvarivanje jednakosti polova za period od 2013-2017. postoji
podjela na „muške“ i „ženske“ poslove u Crnoj Gori. Žene se tradicionalno upuduju na poslove
koji ne nude napredovanje u karijeri jer na taj način one mogu da usklađuju svoje porodične i
poslovne obaveze.4 Ovo je takođe i jedan od glavnih razloga zbog čega je udio žena na
4
Akcioni plan za ostvarivanje jedankosti polova, 2013-2017, str. 20
rukovodnim funkcijama vrlo nizak5, kao što je i veoma mali broj žena vlasnica privatnih firmi,
svega 9,6%.6 Iako je odnos broja mjesta u Parlamentu koje zauzimaju žene nešto povedan
posljednjih godina, on je i dalje veoma nizak, svega 16%.7 Najvedi stepen aktivnosti se bilježi u
starosnoj grupi od 25 do 49 godina i iznosi 83,3% za muškarce, a 70,9% za žene. Razlozi za
ovakvu situaciju su nejednak teret odgovornosti za nepladene troškove domadinstva i brigu za
porodicu koji leži na ženama i nedostatak infrastrukture za zaposlene roditelje, odnosno pristup
dostupnoj i kvalitetnoj brizi za djecu.
U tabeli 3 je pokazano da je stopa aktivnosti generalno viša u centralnom regionu i značajno
niža u sjevernom regionu gdje je dodatno opala u periodu od 2007. do 2013 godine. U donjem
dijelu tabele 3 i slike 2 se vide velike razlike u nivoima i trendovima stopa nezaposlenosti
između centralnog i pogotovu primorskog regiona, gdje je nezaposlenost niža od 10% u 2013.
godini, i sjevernog regiona, gdje stopa nezaposlenosti bilježi stalan rast sa manje od 30% do
više od 40% u 2013. godini.
Kao što je navedeno u Pravcima razvoja Crne Gore (PRCG) 2013-2016, Vlada Crne Gore nastoji
da identifikuje razvojne politike u skladu sa Strategijom EU do 2020. Strukturne reforme tržišta
rada su sprovođene u cilju poboljšanja poslovnog ambijenta. Kroz Nacionalnu strategiju
zapošljavanja i razvoja ljudskih resursa za period od 2012-2015, Vlada je posvedena kreiranju
boljih uslova za otvaranje radnih mjesta i ulaganje u ljudski kapital sa opštim ciljem povedanja
zaposlenosti i ekonomske konkurentnosti Crne Gore. Takodje, postoji potreba za rješavanjem
nesrazmjere između obrazovnog sistema i potreba tržišta rada.
Neformalna ekonomija ostaje jedan od najvedih izazova zemlje. Ne postoje zvanični statistički
podaci o neformalnoj ekonomiji u zemlji, a svi drugi podaci vezani za tu temu su oskudni. U
godinama koje su prethodile tranziciji skoro da i nije bilo privatnih firmi, a udio neformalne
ekonomije je bio oko 5% BDP8. Uglavnom se radilo o sporadičnim ličnim uslugama, kao što su
popravke ili razmjena domadih poljoprivrednih proizvoda.9 Prema studiji MOR-a, neformalno
zapošljavanje je 2010. godine predstavljalo oko 22,6% ukupne zaposlenosti u Crnoj Gori. U
formalnim preduzedima je zaposleno oko 77% neformalnih radnika, dok je 23% zaposleno u
preduzedima u neformalnom sektoru. 54,4% svih samozaposlenih osoba radi u neformalnoj
ekonomiji, kao i 74,7% ukupnog broja poljoprivrednih radnika.
Glavne oblasti neformalnog zapošljavanja su restorani, poljoprivreda i trgovina. Nivoi formalnog
zapošljavanja su generalno mnogo niži kod žena nego kod muškaraca, dok su mlađi i stariji
radnici najpodložniji neformalnom zapošljavanju.10 Strani sezonski radnici su takođe značajno
zastupljeni u neformalnom zapošljavanju.
Socijalna zastita
5
6
UPCG: Procjena okruženja za žensko preduzetništvo u Crnoj Gori, str. 35
Podaci Svjetske banke
8
C. Mihes at al: Komparativni pregled neformalnog zapošljavanja u Albaniji, Bosni I Herzegovini, Moldaviji I Crnoj
Gori (Tim tehničke pomodi za dostojan rad MOR-a i Podregionalna kancelarija u Budimpešti za Centralnu i Istočnu
Evropu, MOR, 2010).
9
Ibid.
10
C. Mihes at.al, op. cit.
7
Stanovništvo Crne Gore polako stari, u trendu sa vedinom drugih evropskih zemalja: učešde
stanovništva starijeg od 65 godina u odnosu na ukupan broj stanovnika je poraslo sa 9% u 1994.
godini na 13% u 2013.godini. Ukupno učešde starih ljudi je manje nego u vedini zemalja u
regionu (i takodje manje nego u vedini zemalja u Evropi).
Crna Gora je ratifikovala Konvenciju o socijalnom osiguranju (minimum standarda) iz 1952. (br.
102) ali još uvijek nije ratifikovala Konvenciju o naknadama za invalidnost, starost i preživjele
članove porodice iz 1967. (br. 128).11 Regulatorni okvir socijalnog osiguranja i socijalne zaštite
pokriva zaposlene, samozaposlene i poljoprivrednike, crnogorske građane koji zive u Crnoj Gori
i strance sa privremenim ili stalnim boravkom u Crnoj Gori. Sistem socijalnog osiguranja pokriva
stare, rano penzionisane, invalide; u slučaju smrti člana porodice, lice ima pravo na porodičnu
penziju i naknadu za pogrebne troškove.
Prema Predpristupnom ekonomskom programu (PEP) za 2013-2016. Ministarstva finansija,
Vlada namjerava da sprovede reformu penzionog sistema da bi obezbijedila njegovu finansijsku
održivost.12 2014. godine penzije nijesu usklađene sa stopom inflacije i rastom plata kao dio
mjera štednje koje su usvojene sa ciljem smanjenja javnog deficita i duga.
Crna Gora je ratifikovala Konvenciju o utvrdjivanju minimalnih plata iz 1970. (br. 131). Zakon o
radu propisuje zakonske odredbe koje regulišu minimalnu zaradu na nacionalnom nivou.
Odluku o minimalnoj zaradi donosi Vlada, na predlog Socijalnog savjeta. Trenutno je minimalna
mjesečna zarada 193 eura.
25. jula 2014. godine Skupština Crne Gore je odobrila Zakon o zaštiti i zdravlju na radu sa ciljem
usklađivanja nacionalnog zakonodavstva iz oblasti bezbjednosti i zdravlja na radu sa Okvirnom
direktivom EU 89/391 i konvencijama MOR-a. Dvije godine od stupanja na snagu Zakona o
zaštiti i zdravlju na radu bide usvojeni podzakonski akti za sprovođenje gorepomenutog zakona.
2010. godine Vlada je usvojila Strategiju za unaprijeđenje zdravlja zaposlenih i zaštite na radu u
Crnoj Gori za period 2010-2014.
Socijalni dijalog
Crna Gora ima dobro utemeljene zakonske i institucionalne osnove za funkcionisanje socijalnog
dijaloga. Socijalni dijalog regulišu tri različita zakona: Zakon o radu, Zakon o socijalnom savjetu i
Zakon o reprezentativnosti sindikata.
Crna Gora je ratifikovala Konvenciju o tripartitnim konsultacijama iz 1976. (br. 144), Konvenciju
o slobodi udruživanja i zaštiti prava na organizovanje iz 1948. (br.87) i Konvenciju o pravu na
organizovanje i kolektivno pregovaranje iz 1951. (br.98). Konvencija o kolektivnom
pregovaranju iz 1981. (br.154) nije ratifikovana.
Glavni akteri u sistemu indistrijskih odnosa su dva sindikata, oba reprezentativna na
nacionalnom nivou: Savez sindikata Crne Gore i Unija slobodnih sindikata Crne Gore, dok na
strani organizacije poslodavaca postoji Unija poslodavaca Crne Gore. SSCG i USSCG su članovi
Međunarodne konfederacije sindikata, a UPCG je član Međunarodne organizacije poslodavaca i
BUSINESSEUROPE. Oba sindikata sindikata koja imaju reprezentativnist na nacionalnom niovu
11
Profil zemlje ISSA (predstojedi) http://www.issa.int/country-profiles;jsessionid=F9A61139A67F1892F9B6FF2BD89DA66D
(povučen: 13. novembar 2014)
12
PEP 2013-2016, str.26
kao i UPCG kao i reprezentativna organizacija poslodavaca, UPCG, rade u teškim ekonomskim
uslovima, i ukupan institucionalni kapacitet socijalnih partnera treba poboljšati. USSCG i UPCG
nemaju sopstvene prostorije, ved dio sredstava od članarine izdvajaju za zakup prostora za rad
svojih službi.
2007. godine postavljeni su neophodni pravni temelji za funkcionisanje Socijalnog savjeta, a
2013. godine, izmjenama i dopunama Zakona o Socijalnom savjetu, osnovan je sekretarijat
Socijalnog savjeta. Socijalni savjet je tripartitno tijelo koje se sastoji od 11 predstavnika Vlade,
11 predstavnika poslodavaca iz UPCG i 11 predstavnika SSCG i USSCG. Socijalni savjet se
redovno sastaje i daje mišljenja i preporuke o pitanjima vezanim za rad,13 uključujudi pitanja od
važnosti za ekonomski i socijalni položaj radnika i poslodavaca kao i njihove uslove živote i rada,
pitanja u vezi sa razvojem kulture dijaloga i pokretanja inicijativa za mirnim rješavanjem
sporova i druga pitanja vezana za međunarodne obaveze. Socijalni savjet daje mišljenja o
nacrtima zakona i predlozima i drugim propisima važnim za ekonomski i socijalni status radnika
i poslodavaca. Medjutim, socijalni partneri tvrde da se njihovo mišljenje i preporuke rijetko
uzimaju u obzir prije nego što se zakon donese. Prema mišljenju socijalnih partnera, veliki broj
relevantnih zakona i propisa nijesu obuhvadeni Agendom Socijalnog savjeta, uprkos njihovom
značajnom uticaju na poslovni ambijent i položaj radnika. Članovi Socijalnog savjeta ističu da
nemaju povratnu informaciju o uticaju zaključaka usvojenih od strane Socijalnog savjeta.
U martu 2014, Vlada i socijalni partneri su potpisali Opšti kolektivni ugovor. Zaključeno je više
granskih kolektivnih ugovora. Nijesu zaključeni granski kolektivni ugovori u djelatnostima
trgovine, telekomunikacija i u javnoj upravi. Naročito je izražen problem socijalnog dijaloga u
sektoru trgovine, gdje je veoma mali procenat sindikalno organizovanih radnika i formiranih
sindikalnih organizacija. Ne postoji zakonska prepreka za osnivanje sindikata u malim i srednjim
preduzedima, ali sindikati teško mogu da zadovolje kriterijume reprezentativnosti.
Zakon o mirnom rješavanju sporova usvojen je 2007. godine, a posljednje izmjene i dopune su
napravljene 2011. godine. Agencija za mirnim rješavanjem radnih sporova je počela sa radom u
septembru 2010. godine. Od septembra 2010. godine do decembra 2013. godine, Agencija je
primila 6,929 zahtjeva za mirno rješavanje radnih sporova, od čega se 6,914 odnosi na
individualne sporove a 15 na kolektivne. Agencija je pomogla u rješavanju 82,60% slučajeva.
Potrebno je i dalje pružati pomod Agenciji u rješavanju kolektivnih radnih sporova kao i sa
sprovođenjem predstojedeg Zakona o štrajku. Agencija se takođe suočava sa izazovima u
sprovođenju Zakona o zabrani zlostavljanja na radu. U 2013.godini formiran je Stručni savjet
Agencije, radi analize spornih pitanja i zauzimanja načelnih pravnih stavova, u cilju unaprjeđenja
rada stručne službe i ostvarivanja jedinstvene prakse u rješavanju Predloga za mirno rješavanje
radnih sporova. Savjet ima 5 članova, nezavisnih eksperata, dipl.pravnika, iz oblasti radnog i
socijalnog zakonodavstva i pravosuđa.
13
Prema članu 6 Zakon o Socijalnom savjetu, Socijalni savjet daje mišljenja i preporuke o sljededem: razvoju i
unaprijeđenju kolektivnog pregovaranja, uticaju ekonomske politike i mjera za njihovu implementaciju na socijalni
razvoj i stabilnost politike zapošljavanja, zarade i cijene; konkurenciji i produktivnosti; privatizaciji i drugim
pitanjima strukturnog usaglašavanja; zaštiti radnog prostora i ambijenta, obrazovanju i profesionalnom
usavršavanju; zdravstvenoj i socijalnoj zaštiti i bezbjednosti; demografskim trendovima i drugim pitanjima od
važnosti za implementaciju i unaprijeđenje ekonomske i socijalne politike.
Medjunarodni radni standardi i Zakon o radu
Crna Gora je raifikovala 69 konvencija MOR-a, uključujudi sve osnovne i prioritetne konvencije.
Crna Gora je takođe ratifikovala Konvenciju o radnicima sa porodičnim obavezama iz 1981.
(br.156) i Konvenciju o zaštiti materinstva iz 2000 (br. 183). Tokom konsultacija o Programu
dostojanstvenog rada, Vlada je izrazila spremnost da ratifikuje dodatne konvencija MOR-a.
Komitet eksperata za primjenu konvencija i preporuka MOR-a je pozvao Vladu da, u saradnji sa
socijalnim partnerima, preduzme korake za obezbjeđenje poštovanja nacionalnog
zakonodavstva o nediskriminaciji i promociju jednakosti pri zapošljavanju i na radu. KEPKP je
takođe pozvao Vladu da preispita zabrane nodnog rada vezane za rodnu jednakost i da
modernizuje zakonodavstvo u saradnji sa socijalnim partnerima da bi se obezbijedila primjena
istih standarda zaštite i na muškarce i na žene i shodno tome razmotrila ratifikacija Konvencije o
nodnom radu iz 1990. (br. 171) kojom se nastoji da se poboljša kvalitet života na radu svih
radnika u nodnoj smjeni, kako muškaraca, tako i žena, u svim privrednim granama i na svim
zanimanjima.
Zakon o radu Crne Gore je posljednji put izmijenjen i dopunjen u julu 2013. godine sa
tripartitnim konsenzusom, čime je omogudeno regulisanje prava zaposlenih u slučaju stečaja.
Posljednjih godina zakonodavne reforme su usmjerene na povedanje fleksibilnosti tržišta rada.
Zakon o radu je izmijenjen i dopunjen kako bi se omogudilo funkcionisanje agencija za
privremeno zapošljavanje; maksimalno trajanje ugovora na određeno vrijeme je ograničeno na
24 mjeseca, dok su procedure za individualno otpuštanje izmijenjene.14Podstiče se
zapošljavanje osoba sa invaliditetom odobravanjem subvencija poslodavcima.15
U cilju uvođenja vede fleksibilnosti na tržište rada, Vlada planira reformu zakona o radu tako što
de izraditi novi zakon o radu u skladu sa međunarodnim radnim standardima i direktivama EU.
Proces reforme čiji je završetak planiran za kraj 2017. godine, kakva je i praksa u Crnoj Gori,
obuhvatide konsultacije sa socijalnim partnerima kako bi se obezbijedila uključenost svih aktera,
reprezentativnih na nacionalnom nivou.
Crna Gora je potvrdila MOR Konvenciju br.182 o najgorim oblicima dječijeg rada (1999.g.),
pradenu Preporukom br. 190 o najgorim oblicima dječijeg rada i time preuzela obavezu da
unaprijedi zaštitu djece i mladih kada su u pitanju najgore vrste dječijeg rada. Crna Gora još
uvijek nema izrađenu listu najgorih oblika dječijeg rada.
III.
Lekcije naučene iz dosadašnje saradnje
Prethodnih godina saradnja MOR-a sa Crnom Gorom je bila uglavnom usmjerena na jačanje
kapaciteta socijalnih partnera, podsticanje socijalnog dijaloga, razvoj politika vezanih za
rješavanje radnih sporova mirnim putem. Podrška zemlji je uglavnom pružana na ad hoc osnovi.
Program dostojanstvenog rada je prvi zajednički program ove vrste izmedju MOR-a i
konstituenata u Crnoj Gori. Ocijenjeno je da, kao glavni instrument pomodi MOR-a državama
članicama, Program dostojanstvenog rada predstavlja važan napredak u podsticanju saradnje
14
15
Pravci razvoja Crne Gore, str. 24
Pravci razvoja Crne Gore, str. 24
između MOR-a i konstituenata u Crnoj Gori. Program se takodje nadovezuje na prethodne i
tekuce akivnosti ostalih UN agencija u oblastima koje su relevantne za MOR, kao što su
zapošljavanje mladih i neformalna ekonomija. U tom smislu, ustanovljene su nephodne
sinergije i partnerstva sa UN timom u zemlji.
Na osnovu ovoga, konsultacije između nacionalnih tripartitnih konstituenata i MOR-a su imale
za cilj da identifikuju - od mogude veoma široke agende- ograničen broj zajedničkih prioriteta i
rezultata koji se mogu ostvariti u predloženom vremenskom okviru na osnovu predviđenih
sredstava. Prioriteti identifikovani u ovom procesu se takođe poklapaju sa oblastima od kritične
važnosti za sadašnji i bududi rad MOR-a na globalnom nivou. Ovo de takođe pomodi da MOR
svoje inicijative za mobilizaciju resursa usmjeri prema potencijalnim donatorima i dodatnim
partnerima. Promocija rodne ravnopravnosti i nediskriminacije de prevazidi tematske prioritete
u skladu sa Deklaracijom o socijalnoj pravdi i Strateškom političkom okviru MOR-a za period od
2010-2015.
Kako je ovo prvi PDR za Crnu Goru, PDR treba uzeti u obzir kao živi dokument, koji je otvoren za
redovne preglede i prilagodjavanje u skladu sa razvojem potreba, zahtjeva i mogudnosti. U
skladu sa tim, plan de redovno biti praden i prilagođavan, u zavisnosti od raspoloživosti
sredstava, od kapaciteta partnera da djeluju i od razvoja ekonomske i socijalne situacije u
zemlji.
IV.
Prioriteti
Prioritet 1. Jačanje socijalnog dijaloga
Unaprijeđenje tripartitnog socijalnog dijaloga predstavlja i ostaje osnovna vrijednost i prioritet
MOR-a. U toku procesa konsultacija o Programu dostojanstvenog rada, istaknuta je potreba za
daljim jačanjem Socijalnog savjeta na nacionalnom nivou. Takođe je potrebno i dalje jačanje
Socijalnih savjeta na lokalnom nivou.
Prema Nacionalnoj strategiji zapošljavanja i razvoja ljudskih resursa za period 2012-2015.
Ministarstva rada i socijalnog staranja, u cilju nalaženja odgovarajudeg balansa između
fleksibilnosti i sigurnosti na tržištu rada, potreban je otvoreni socijalni dijalog.16 Bipartitni i
autonomni socijalni dijalog je i dalje slab, posebno u privatnom sektoru i na nivou preduzeda.
Socijalni partneri treba da nastave da jačaju svoje kapacitete. Iako postoji pravna osnova za to,
potrebno je dalje jačanje kolektivnog pregovaranja na granskom nivou i na nivou preduzeda.
Vlada je nedavno zatražila od MOR-a podršku za jačanje socijalnog dijaloga i poboljšanje
funkcionisanja tripartitnog Socijalnog savjeta, tehničku i ekspertsku pomod za Agenciju za
mirnim rješavanjem radnih sporova i Inspekciju rada.
Ishod 1.1: Ojačani institucionalni i tehnički kapaciteti socijalnih partnera
Jačanje kapaciteta organizacije poslodavaca de se usmjeriti na pružanje podrške UPCG da se
efikasnije uključi u ekonomske i socijalne forume na svim nivoima kako bi se obezbijedio
16
Nacionalna strategija za zapošljavanje i razvoj ljudskih resursa u Crnoj Gori 2012-2015, str. 26, Pravci razvoja
Crne Gore, str.86
odgovarajudi zakonski ambijent za rad održivih preduzeda. Ključni fokus strategije jačanja
kapaciteta de biti na nastojanju da se ojača kapacitet organizacije da odgovori na potrebe njenih
članova u različitim oblastima, uključujudi evropske integracije i transponovanje direktiva EU u
domade zakonodavstvo, dobro upravljanje, organizaciono upravljanje, istraživanje i analizu,
politiku zastupanja i lobiranje. Pored toga, MOR de takođe pružiti podršku UPCG osnivanjem
novih službi kako se broj članova bude uvedavao i jačale njene sposobnosti da artikuliše
probleme poslodavaca u medijskim i političkim okvirima.
Ključni stubovi aktivnosti za sindikate, SSCG i USSCG, de se odnositi na jačanje kapaciteta
sindikata da organizuju radnike i da se angažuju u efektivno kolektivno pregovaranje na nivou
sektora (grane) i preduzeda; unaprijeđenje i zaštitu temeljnih prava radnika putem obuke
sindikalnih aktivista sa nivoa sektora i preduzeda o mehanizmima nadzora MOR i načinu
njihovog korišdenja; i pilot istraživanje i obuku na granskom nivou o oblicima, pokretačima i
evoluciji sive ekonomije sa ciljem jačanja kapaciteta sindikata da preuzmu aktivnu ulogu u
debati na nacionalnom nivou i da predlažu odgovarajude politike i mjere za rješavanje pitanja
neformalne ekonomije. Promocija rodne ravnopravnosti i osnaživanje žena u aktivnostima i
strukturama sindikata bide od opšte važnosti, kao i fokus na mlade pristalice sindikalnog
pokreta i neorganizovane radnike, uključujudi i lica sa invaliditetom.
Pokazatelji ishoda:
1.1.1 Poboljšana struktura i prakse Upravnog odbora UPCG i Izvršnih organa SSCG i USSCG.
Cilj: Upravljačke strategije UPCG, SSCG i USSCG UPCG usvojene do juna 2016. godine uz
korišdenje instrumenata i kompetencija MOR-a kao rezultat obuke Upravnog odbora
UPCG, SSCG i USSCG.
1.1.2 Uvedena nova usluga promocije jednakosti i eliminacije diskriminacije (na osnovama
propisanim nacionalnim zakonodavstvom, uključujudi pol, invaliditet, seksualnu
orijentaciju, starosnu dob) za poslodavce.
Cilj: nova usluga za poslodavce uvedena do aprila 2015. godine kao rezultat obuke koju
sprovede MOR na temu promocije jednakosti i eliminacije diskriminacije.
1.1.3 Pojačan je angažman socijalnih partnera u procesu pristupanja EU
Cilj: do aprila 2016. socijalni partneri izradili strategiju angažmana vezanu za proces
pristupanja EU na osnovu uspjeha koji su ostvarile organizacije poslodavaca i sindikata.
1.1.4 Sindikati su više uključeni u pregovore o rodno osjetljivim kolektivnim ugovorima u
privatnom sektoru.
Cilj: Do kraja 2016. sindikati iz privatnog sektora pokrecu najmanje tri procedure vezane
za kolektivno pregovaranje korištenjem instrumenata MOR-a i garantovanjem jednakog
tretmana ženama radnicama.
1.1.5 Sindikati podstiču ulogu i učešde mladih žena i muškaraca sindikalaca.
Cilj: pilot kampanja za poboljšanje uloge i pozicije mladih sindikalaca pokrenuta u
odabranom sektoru do kraja 2015. godine.
Ishod 1.2: Uloga I funkcionisanje Socijalnog savjeta je ojačana (12.1 Ishod politike 1.1,
MS1.1.2)
Socijalni savjet se redovno sastaje, a njegova uloga je savjetodavna. Preporuke Socijalnog
savjeta u vezi sa nacrtima zakona u više slučajeva nijesu uzete u obzir. Mnogi zakoni i nacrti
propisa koje su inicirale Vladine institucije često se ne daju Socijalnom savjetu na komentar.
Savjet ima sekretarijat i ozbiljan deficit kadra (jedna osoba). Neophodno je dalje jačanje njegove
uloge. Sredstva za funkcionisanje Socijalnog savjeta se obezbjeđuju iz budžeta Crne Gore. Na
regionalnom nivou, u 2013. godini, od 17 lokalnih socijalnih savjeta samo su dva efikasno radila
i saradjivala sa Socijalnim savjetom na nacionalnom nivou.17 Vlada nastoji da ojača lokalne
savjete, medjutim, prema socijalnim partnerima, sve dok se uloga Socijalnog savjeta na
lokalnom nivou ne ojača, teško se može očekivati od regionalnih da budu efikasniji.
Bide angažovan jedan nezavisan ekspert da izvrši procjenu trenutnog rada Socijalnog savjeta.
Svrha ove studije procjene je da utvrdi stepen rodne osjetljivosti i uska grla i da se daju
konkretne preporuke za unaprijeđenje rada Socijalnog savjeta. Na osnovu ovih rezultata MOR
de organizovati tripartitne diskusije o potrebi izmjena i dopuna postojedeg zakonodavstva.
Zdravi industrijski odnosi i efikasan socijalni dijalog su sredstvo za promociju boljih zarada i
uslova rada, kao i mira i socijalne pravde. Kao instrumenti dobre uprave oni podstiču saradnju i
ekonomski učinak, pomažudi kreiranje povoljnog ambijenta za ostvarenje cilja dostojanstvenog
rada na nacionalnom nivou. Set preporuka de biti dat (bilo radi mijenjanja zakona ili
unaprijeđenja prakse).
Priručnik MOR-a na temu nacionalnog tripatritnog socijalnog dijaloga de biti preveden i
podijeljen.
Pokazatelji ishoda:
1.2.1 Usaglašen je Tripartitni akcioni plan za unaprijeđenje/jačanje Socijalnog savjeta
Cilj: Plan se usvaja do septembra 2016. godine nakon što se izvrši procjena trenutnog
sastava i rada Socijalnog savjeta do kraja 2015.godine.
1.2.2 Vlada usvojila vedi broj preporuka Socijalnog savjeta
Cilj: Povedanje od 20% usvojenih preporuka do kraja 2017.
direktivama EU.
Ministarstvo rada i socijalnog staranja je zatražilo od MOR tehničku pomod za pripremu izrade
nacrta Zakona o radu, koji bi trebalo da bude podnijet na glasanje Parlamentu do decembra
2017. godine. Namjera Vlade je da ima novi Zakon o radu koji je uskladjen sa direktivama EU i
ratifikovanim konvencijama MOR-a. Socijalni partneri bide uključeni tokom konsultacija sa
ekspertima MOR-a u pripremi nacrta Zakona o radu.
17
Aleksandra Višnjid: Godišnji pregled radnih odnosa i socijalnog dijaloga u Jugoistočnoj Evropi: Crna Gora
(Beograd, Friedrich–Erbert-Stiftung Regionalni projekat za radne odnose i Socijalni dijalog u Jugoistočnoj Evropi,
2013).
Na Socijalnom savjetu de se organizovati tripartitne diskusije da bi se utvrdili nedostaci i
mogudnosti za ratifikaciju novih konvencija MOR-a. Na osnovu tripartitnog sporazuma, Vlada de
pokrenuti ratifikaciju relevantnih međunarodnih radnih standarda.
Bide angažovan nacionalni konsultant da prikupi relevantne nacionalne informacije iz oblasti
prava koje se tiču radnog zakonodavstva i kolektivnih ugovora koje treba unijeti u regionalnu
bazu podataka o industrijskim odnosima i kolektivnom pregovaranju. Regionalna baza podataka
de se koristiti kao sredstvo politike u procesu reforme Zakona o radu. Ona de obezbijediti
uporedne informacije o radnom pravu i praksi iz širokog spektra tema interesovanja u državama
članicama EU i državama Balkana.
Pokazatelji ishoda:
1.3.1. Konačan tekst Zakona o radu u skladu je sa principima i standardima direktiva EU.
Cilj: Najmanje 50% komentara koje je dao MOR je uvaženo u konačnom tekstu Zakona o
radu koji je podnešen Parlamentu.
1.3.2. Vlada inicirala ratifikaciju relevantnih konvencija MOR-a
Cilj: Ratifikacija Konvencije o nodnom radu iz 1990. (br. 171) do kraja 2016. godine.
Ishod 1.4: Ojačani tehnički i profesionalni kapaciteti Agencije za mirno rješavanje radnih
sporova vezani za kolektivno pregovaranje kao i za rješavanje sporova u uslovima štrajka i
mobinga
Agencija za mirno rješavanje sporova je počela sa radom 2010. godine. MOR pomaže Agenciji
od njenog osnivanja kroz politike i tehničke savjete kao i obuke miritelja i arbitara. Obezbijedide
se dodatni tehnički i profesionalni napori na jačanju kapaciteta za efikasnije izvršavanje obaveza
vezanih za kolektivno pregovaranje i rješavanje kolektivnih radnih sporova. Trenutno vedinu
predmeta kojima se bavi Agencija čine individualni sporovi ili sporovi po osnovu prava. Novim
Zakonom o štrajku i Zakonom o zabrani zlostavljanja na radu (mobing), Agencija de dobiti nove
ili proširene odgovornosti u vezi sa rješavanjem radnih sporova iz ove dvije oblasti, a dobide i
dodatnu profesionalnu i tehničku pomod za sprovođenje ovih zakona.
Pokazatelji ishoda:
1.4.1 Povedana stopa riješenih kolektivnih radnih sporova i sporova iz oblasti mobinga.
Cilj: do kraja 2016.godine povedana je stope riješenih kolektivnih radnih sporova i
sporova iz oblasti diskriminacije na radu (mobing) za 10%, u poređenju sa podacima za
2013.godinu.
1.4.2 Povedana stopa riješenih kolektivnih radnih sporova koji de se rješavati na osnovu
predstojedeg Zakon o štrajku.
Cilj: do kraja 2016.godine povedana je stopa riješenih radnih sporova koji de se rješavati
na osnovu predstojedeg Zakon o štrajku za 10%, u poređenju sa podacima za
2013.godinu.
Prioritet 2: Promovisanje zapošljavanja i povoljnih uslova za održiva preduzeca
Vedi broj radnih mjesta i boljih poslova, poboljšane šanse za zapošljavanja mladih i
promovisanje održivih preduzeda su i dalje oblasti visokog prioriteta sadašnjeg i bududeg rada
MOR-a. Zapošljavanje i dalje predstavlja problem u zemlji, sa stopom nezaposlenosti vedom od
19%. Crna Gora treba da poveda mobilnost radnika, da poveda efikasnost aktivnih politika
tržišta rada, i da poboljša kvalitet i uključivost obrazovanja, uključujudi stručno obrazovanje i
usavršavanje. U skladu sa Strategijom za jugoistočnu Evropu za period do 2020, potrebno je
jače uvezati obrazovni sistem i tržište rada zajedno sa međusobno ispreplijetanim poslovnim
inovacijama, preduzetničkim sklonostima i vještinama za vođenje malih preduzeda.
Crna Gora je u decembru 2014. godine usvojila Akcioni plan za 2015. godinu u oblasti
zapošljavanja i razvoja ljudskih resursa. Vlada Crne Gore (preko Ministarstva rada i socijalnog
staranja) priprema Program zapošljavanja i socijalnih politika u saradnji sa Evropskom
komisijom koji bi trebalo da da odgovore na izazove u oblastima zapošljavanja i tržišta rada,
obrazovanja, socijalne uključenosti i socijalne zaštite. U novembru 2013. godine usvojen je i
akcioni plan o zapošljavanju mladih za 2014. godinu.
Trenutni izazovi uključuju promociju sveživotnog obrazovanja i usavršavanja, naročito u
privatnom sektoru; postojede razlike između sjevera i ostalih djelova zemlje u oblasti
zapošljavanja; naginjanje ka neformalnom zapošljavanju u odnosu na regularno zapošljavanje,
kao što su izbjegavanje pladanja poreza i socijalnog osiguranja i lošiji uslovi zapošljavanja, iako
su čine napori da se smanji ova pojava, posebno na primorju i u Podgorici. Osim toga,
obezbjeđivanje pouzdanih podataka i rodnosenzitivne statistike i dalje predstavlja otvoreno
pitanje u nekoliko oblasti, naročito za analizu tržišta rada.
Fokus intervencije MOR-a de biti na smanjenju visoke stope nezaposlenosti kod mladih,
pogotovu žena.
Smanjenje nezaposlenosti de se realizovati otvaranjem novih radnih mjesta u privatnom
sektoru. Za stvaranje povoljnog ambijenta za održiv rad preduzeda potrebne su ne samo
specifične intervencije potrebne za rast preduzeda, ved i reforme politika u skladu sa političkim,
socijalnim i ekonomskim okruženjem u kome ona posluju, kao i postojedim regulatornim
okvirom i institucionalnim ograničenjima. Promocija održivih preduzeda takođe podrazumijeva
da su ljudski, finansijki i prirodni resursi jednako i efikasno kombinovani u cilju postizanja
inovacija i poboljšane produktivnosti. Konstituenti su saglasni da postoji potreba da se
obezbijedi povoljan ambijent za održivo poslovanje preduzeda i otvaranje novih radnih mjesta u
konkurentnom privatnom sektoru, zasnovanim na produktivnosti i vještinama, a ne na niskim
platama i lošim uslovima rada.
zapošljavanje mladih
Stopa nezaposlenosti mladih (15 - 24 godine) u 2013. godini je iznosila 41.8%.18 Akcioni plan za
zapošljavanje mladih za 2014. godinu je usvojen u novembru 2013. godine. MOR de razviti
18
Prema podacima Monstata
kapacitete tripartitnih konstituenata da unaprijede, kreiraju i sprovedu rodno osjetljive mjere u
cilju prevencije ranog napuštanja škole kreiranjem politike zasnovane na dokazima, procjenama
i istraživanjima. Vladini zvaničnici de biti obučeni da koriste metodologiju za istraživanje „od
škole do posla“. Osim toga, MOR de poručiti studiju komparativne analize kojom de se
procijeniti koje od mjera su primjenjive u regionu. MOR de sarađivati sa drugim relevantnim
agencijama UN i međunarodnim partnerima da bi proširili doseg i uticaj njenog rada.
Pokazatelji ishoda:
2.1.1 Sprovedeno istraživanje “Tranzicija od škole do posla” (School to work transition survey)
a rezultati saopšteni.
Cilj: Anketa sprovedena do kraja 2015.godine nakon obuke MOR-a za korištenje
metodologije
2.1.2 Izdata je Bijela knjiga o zapošljavanju i rodno osjetljivom zapošljavanju mladih
Cilj: Bijela knjiga izdata nakon tripartitnih konsultacija održanih do juna 2016.godine
2.1.3 Zapošljavanje mladih postaje visoki prioritet rada UN u Crnoj Gori
Cilj: Rodno osjetljivo zapošljavanje mladih pomenuto kao eksplicitni prioritet programa
UNDAF za 2017-2021.
Ishod 2.2: Podsticanje povoljnog okruženja za održiva preduzeda
Da bi se podržao razvoj privatnog sektora treba preduzeti mjere koje de dalje pojednostaviti
regulatorni i pravni ambijent, uključujudi jačanje izvršenja ugovora, smanjenje administrativnih
troškova i barijera, obezbjeđivanje boljeg pristupa finansijama i povoljnijim uslovima
kreditiranja (posebno za mala i srednja preduzeda), rješavanje nesrazmjere između obrazovnog
sistema i potreba tržišta rada, promovisanje preduzetničke kulture, vladavine prava i dobrog
upravljanja. U znak priznanja ključne uloge koju preduzetništvo i pogodan poslovni ambijent
imaju za otvaranje novih radnih mjesta, MOR de pružiti tehničku pomod za stalnu
transformaciju u povoljan ambijent za održiva preduzeda.
MOR je podržao razvoj strateškog okvira politika za UPCG. Unija poslodavaca Crne Gore je
utvrdila pet kritičnih ograničenja koja ometaju preduzetništvo i otvaranje novih radnih mjesta.
Kao sljededi korak predviđena je izrada pozicionih dokumenata o tome kako poboljšati poslovni
ambijent u skladu sa strateškim okvirom politika. Poziciona dokumenta su kratka dokumenta
zasnovana na dokazima koja jasno i precizno artikulišu poziciju socijalnog partnera u pogledu
onog što treba promijeniti i razloga za to, procjenjuju političke opcije i predlažu najbolju
mogudu alternativu. Pripremide se i predstaviti ankete o percepciji biznisa i stvarni indikatori
“aktuelne poslovne klime”. Bide uvedena metodologija o procjeni uticaja povoljnog ambijenta
na održiva preduzeda (PAOP).
Istovremeno, bide testirani instrumenti MOR-a za promociju preduzetništva među mladima –
uključujudi biznis inkubatore – i socijalnog preduzetništva – uključujudi poljoprivredu – i pristup
kreditima.
Pokazatelji ishoda:
2.2.1 Uvedene su ankete o percepciji biznisa i aktuelni indikatori sadašnje poslovne klime
uvedeni.
Cilj: anketa o biznis percepciji i aktuelni indikatori razvijeni i odobreni do juna 2015.
godine.
2.2.2 Uvedena metodologija procjene uticaja PAOP.
Cilj: metodologija procjene uticaja PAOP uvedena do kraja 2015.godine
2.2.3 Izrađena i objavljena poziciona dokumenta
Cilj: Najmanje tri poziciona dokumenta izrađena do septembra 2016.godine
2.2.4 Instrumenti MOR-a za razvoj preduzetništva i socijalne ekonomije su odobreni i usvojeni
na nacionalnom nivou
Cilj: tim nacionalnih trenera je obučen da koristi instrumente MOR-a za preduzetništvo i
socijalnu ekonomiju do kraja 2016.godine.
Formalizacija neformalne ekonomije je oblast od visokog prioriteta za sadašnji i bududi rad
MOR-a. Visok stepen zastupljenosti neformalne ekonomije ima razne negativne uticaje na
ekonomiju, uslove rada uopšte, i na proces kreiranja politike. Niski poreski prihodi, zbog
nepladanja poreza na dohodak, ograničavaju sposobnost Vlade da sprovede efekasne politike
tržišta rada i socijalne zaštite. Pored toga, jako rasprostranjena neformalna ekonomija i raširena
praksa neprijavljivanja plata stvaraju ozbiljne probleme za pokrivanje i finansiranje sistema
socijalne sigurnosti; ostavljajudi tako radnike i njihove porodice bez zaštite od značajnih
socijalnih rizika. Što se tiče poslodavaca, neformalna ekonomija dovodi do nelojalne
konkurencije i nejednakog nivoa poslovanja. Preduzetnici u neformalnom sektoru trpe zbog
loše produktivnosti, nedostatka pristupa finansijama i tržištima, nedostatka inovacija i
generalno gube sposobnost za rast. Za zaposlene koji rade u neformalnoj ekonomiji to znači biti
zarobljen na slabo pladenim poslovima, nesigurnim i nebezbjednim jer su profesionalni
bezbjednosni i zdravstveni standardi često zanemareni. Nedostatak mogudnosti za
usavršavanje, ne dozvoljava radnicima da iz neformalne ekonomije pretenduju na bolje pladena
radna mjesta u formalnom sektoru. Prava radnika u neformalnoj ekonomiji se teško sprovode.
Veliki broj žena koje rade na neformalnim radnim mjestima pristaju na to zbog fleksibilnog
vremena koje im omogudava da još obavljaju nepladene poslove kod kude za porodicu, gdje
takođe vuku vedi teret.
Ishod 3.1: Ojačani kapaciteti Inspekcije rada
Da bi efikasno riješila problem vezan za neformalnu ekonomiju, treba unaprijediti kapacitete
Inspekcije rada i treba stvoriti adekvatan regulatorni okvir koji bi omogudio svim inspekcijskim
službama da postupaju u slučajevima i pojavnim oblicima neformalne ekonomij. Inspekcija rada
treba takođe da ojača saradnju sa drugim organima i socijalnim partnerima. Socijalni partneri
treba da razviju osjedaj za to kako da doprinesu sprječavanju, otkrivanju sive ekonomije i kako
da se radnici u sivoj ekonomiji transformišu u radnike na formalnim radnim mjestima. Da bi
ispunili svoj zahtjevni mandat, inspektorima rada je potrebna obuka na različite situacije vezane
za neprijavljeni rad i neformalnosti radnog odnosa, da bi mogli pravilno da savjetuju poslodavce
i radnike kako da se usklade sa zakonom. Ovo znanje je podjednako relevantno za preduzimanje
istrage u slučajevima nepoštovanja nacionalnog zakonodavstva iz oblasti rada i socijalnog
osiguranja koji regulišu formalne obaveze prijavljivanja radnika, zarada i upladivanja socijalnih
doprinosa, s tim što je ovo posljednje u nadležnosti Uprave javnih prihoda.
Indikatori ishoda:
3.1.1. Inspekcija rada koristi kooperativne strategije u koordinaciji sa ostalim institucijama za
rješavanje problema neformalnog zapošljavanja i neprijavljenih radnika
Cilj: Inspektori rada i inspektori iz Poreske uprave unaprijeđuju svoj kapacitet kako bi
podsticali i kontolisali primjenu nacionalnog radnog zakonodavstva i zakonodavstva iz
oblasti socijalnog osiguranja koji regulišu neprijavljivanje radnika do kraja 2016. godine.
Ishod 3.2: Konstituenti su podigli svijest i unaprijedili znanje da promovišu i potpomažu
prelazak na formalnu ekonomiju
Neformalno zapošljavanje ima više lica i veoma je složene prirode. Smanjivanje neformalnosti
podrazumijeva rješavanje problema kroz različite ulazne tačke, naime, kroz bolje sprovođenje
zakona putem jačanja efikasnosti Inspekcije rada, unakrsne provjere baze podataka i primjenom
adekvatnih kazni; redefinisanje i pojednostavljenje regulativnog okvira; razvoj podsticaja za
formalizovanje boljim i laksim pristupom socijalnoj zaštiti, službama za razvoj biznis i kreditima;
i podizanjem svijesti javnosti o ličnim i kolektivnim benefitima od formalizacije. Srednjoročni cilj
MOR-a je da postavi temelje za tripartitno usvajanje nacionalnih politika i inicijativa. MOR de
sarađivati sa drugim relevantnim agencijama UN-a i međunarodnim partnerima u cilju
proširenja dometa i polja djelovanja.
Pokazatelji ishoda:
3.2.1: Tripartitni konstituenti identifikuju pokretače i profile neformalnosti, uključujudi različite
situacije i potrebe žena i muškaraca kao i ranjivih grupa.
Cilj: Nacionalna dijagnoza o neformalnoj ekonomiji je razvijene u saradnji sa UNDP, i
potvrđena na tripartitnoj osnovi do sredine 2016. godine.
3.2.2: Konsituenti pokredu kampanju sa ciljem informisanja i podizanja svijesti o benefitima
formalne ekonomije.
Cilj: Nacionalna kampanja pokrenuta do kraja 2016. godine.
3.2.3: Formalizacija neformalne ekonomije kao eksplicitni prioritet programa UNDAF za period
od 2017-2021.
Cilj: Formalizacija neformalne ekonomije pomenuta kao eksplicitni prioritet programa
UNDAF za period od 2017-2021.
3.2.4 Formulisana poziciona politika sindikata o neformalnoj ekonomiji u sektoru
građevinarstva
Cilj: Rodnosenzitivni pozicioni dokument o formalnoj ekonomiji u sektoru građevinarstva
objavljen do kraja 2015. godine.
V.
Upravljanje i implementacija
Programom dostojanstvenog rada de se upravljati putem mreže koju čine Tim za tehničku
podršku u Programu dostojanstvenog rada MOR-a / Podregionalna kancelarija MOR (DWT/CO)
u Budipmešti, Nacionalni koordinator projekta u Podgorici, Regionalna kancelarija MOR-a za
Evropu i tehničke jedinice iz sjedišta kancelarije u Ženevi. MOR ce sarađivati sa glavnim
zainteresovanim stranama u zemlji kao što su druge agencije UN u okviru programa UNDAF, kao
i sa Delegacijom EU.
Ciljevi ovog programa de biti zajednički sprovedeni (uključujudi podršku, finansiranje i
monitoring) od strane konstituenata i MOR-a. Sa strane MOR-a, aktivnosti de se odvijati kroz
projekte tehničke saradnje, savjetodavne misije, seminare i obuke u cilju širenja informacija i
jačanja kapaciteta. Redovna budžetska sredstva MOR-a kao i dodatna budžetska sredstva,
uključujudi sredstva iz zajedničkih programa UN-a de se koristiti za finansiranje implementacije
Programa za Crnu Goru. Konstituenti i MOR ce pažljivo procijeniti sredstva potrebna za različite
ishode i utvrdide državna sredstva, sredstva MOR-a i potrebnu podršku donatora. MOR de
nastaviti da mobiliše dodatna sredstva potrebna za pradenje postignutih rezultata, imajudi u
vidu prioritete konstituenata. Vlada i socijalni partneri de po potrebi dati na raspolaganje svoje
stručno osoblje i prostorije, obezbijedide logističku podršku. Oni su se obavezali da preduzmu
korake neophodne za postizanje očekivanih rezultata.
VI.
Aranžmani monitoringa i evaluacije učinka
Implementacija Programa dostojanstvenog rada de se redovno provjeravati od strane
konstituenata kroz uspostavljanje Odbora za nadzor PDR. Odabir clanova Odbora de biti
formalizovan nakom potpisivanja PDR. Zadatak Odbora je da promoviše ciljeve PDR i da prati
implementaciju PDR, obezbijedi aktivno ucešde svih strana i ispunjenje obaveza preuzetih u cilju
ispunjenja zajednički utvrđenih ishoda. Odbor de se sastajati dva puta godišnje da procijeni
ostvareni napredak. Ukoliko se promijene okolnosti PDR de se usklađivati sa njim, ako bude
neophodno, kako bi se garantovalo ostvarenje očekivanih rezultata, uključujudi redefinisanje
nekih programskih aktivnosti u zemlji. Direktor Podregionalne kancelarije (DWT/CO) u
Budimpešti de na kraju programa procijeniti rezultate programa sa konstituentima u Crnoj Gori.
Rezutlatski okvir kao i plan za monitoring i evaluaciju su razvijeni u cilju olakšavanja procjene
rezultata. PDR de prodi konačnu procjenu kroz standardne mehanizme MOR-a.
MONTENEGRO
DECENT WORK COUNTRY PROGRAMME
2015-2017
Table of Contents
Abbreviations ......................................................................................................................................... 32
I.
Introduction ................................................................................................................................... 33
II.
The socio-economic context from a Decent Work perspective..................................................... 33
III.
Lessons learned from previous cooperation ............................................................................. 42
IV.
Priorities ..................................................................................................................................... 42
Priority 1. Enhancing Social Dialogue ........................................................................................... 42
Outcome 1.1: Institutional and technical capacity of social partners is strengthened ................. 43
Outcome 1.2: The role and the functioning of the Social Council is strengthened ....................... 44
Outcome 1.3: Labour law reform adopted through tripartite dialogue in accordance with relevant
International Labour Standards and EU Directives ........................................................................ 45
Outcome 1.4: Technical and professional capacities of the Agency for Peaceful Settlement of Labour
Disputes in assisting collective bargaining as well as in disputes in relation to the strike and
harassment at work strengthened................................................................................................. 45
Priority 2: Promoting employment and an enabling environment for sustainable enterprises ....... 46
Outcome 2.1: Strengthen capacity of constituents to develop and implement youth employment
policy measures ............................................................................................................................. 47
Outcome 2.2: Enabling environment for sustainable enterprises ................................................. 47
Priority 3: Formalizing the informal economy .............................................................................. 48
Outcome 3.1: The capacity of Labour Inspection has been strengthened .................................... 49
Outcome 3.2: Constituents have enhanced awareness and knowledge to promote and facilitate a
gender-responsive transition to formality ..................................................................................... 49
V.
Management and Implementation................................................................................................ 50
VI.
Performance monitoring and evaluation arrangements ........................................................... 50
Abbreviations
CEACR Committee of Experts on the Application of Conventions and Recommendations
CTUM Confederation of Trade Unions of Montenegro
DWCP Decent Work Country Programme
DWT/CO Decent Work Technical Support Team and Country Office
EC European Commission
EESE Enabling Environment for Sustainable Enterprises
EU European Union
GCA General Collective Agreement
GDP Gross Domestic Product
MDD Montenegro Development Directions
MEF Montenegrin Employers Federation ILO International Labour Organization
ILO International Labour Organization
ILS International Labour Standards
TA Technical Assistance
TU Trade Unions
UFTUM Union of Free Trade Unions of Montenegro
UN United Nations
UNDAF United Nations Development Assistance Framework
Decent Work Country Programme
2015-2017
Montenegro
I.
Introduction
The primary goal of the ILO is to promote opportunities for women and men to obtain decent
and productive work in conditions of freedom, equity, security and human dignity. Decent
Work Country Programmes (DWCPs) promote decent work as both a key component of
development policies and as a national policy objective of governments and social partners. The
Decent Work Country Programme represents a medium-term planning framework guiding the
work of the ILO in a country in accordance with priorities and objectives agreed upon with its
tripartite constituents.
In July 2014 The ILO mobilized and allocated some initial funds for a project with the primary
aim to develop a Decent Work Country Programme in Montenegro. The current Programme
has been developed in close consultation with the Ministry of Labour and Social Welfare, the
Montenegrin Employers Federation, the Confederation of Trade Unions of Montenegro and the
Union of Free Trade Unions of Montenegro. The formulation process included bilateral
meetings with individual constituents, a tripartite strategic planning workshop held in October
2014, and several rounds of reviews and comments coordinated by the ILO Budapest office
with the involvement of the Montenegrin constituents and the relevant ILO technical and
management departments.
The DWCP identifies strategic priorities and outcomes to be achieved during the period 20152017 through a joint action of the Montenegrin Government and the social partners on the one
hand, and the ILO on the other hand. Its overall objective is to promote decent work through a
coherent policy approach that is made operational by a set of priorities and outcomes. The
present country programme takes into account the priorities of the ILO constituents in
Montenegro, as expressed in consultations held with them. Its time frame has been set in order
to allow the ILO to align its work to the planning cycle of the UN country team in Montenegro,
and notably with the next UN Development Assistance Framework (UNDAF) foreseen for the
period 2017-2021.
The DWCP for Montenegro, as the first programme of this kind between the ILO and its
constituents in Montenegro, reflects the will of all parties to ensure greater synergy and
stronger coherence of the ILO activities in Montenegro and a readiness to contribute to
achieving sustainable results.
II.
The socio-economic context from a Decent Work perspective
During the years from 2001 to 2007 Montenegro started a strong process of economic catchup: the gross domestic product of Montenegro experienced an increasing expansion which
reached its peak in 2007 with a growth rate of more than 10%. After 2007, however, with the
start of the financial crisis, the country’s economy was affected by the worldwide economic
slow-down and in 2009 the GDP fell by more than 5%. In the following years economic recovery
did not reach the levels experienced in the past, in line with the generalized slow growth of
European economies. In 2012 again the GDP decreased by 2.5%. In 2013 GDP grew at more
than 3%, a growth rate that is higher than many other economies in the Balkan region and in
Europe: -1% in Croatia, -1.1% Slovenia, 2.5% in Serbia, 0.4% in Germany.
According to World Bank data, when compared to the other countries in the region, the share
of population below the poverty line in Montenegro is low. In 2011, 9% of the population in
Montenegro was below the poverty line of 175.25 euro per month. Between 2005 and 2012 the
share of people below the poverty line initially decreased during the phase of GDP expansion
from 2005 to 2008, however it started to grow again as the economic crisis hit the country.
Inequality in Montenegro is close to EU average: according to the World Bank estimates, the
Gini index is about 30, a level that has remained quite stable over the last seven years. Among
former Yugoslavian states, only Serbia and Slovenia display a lower index.
Figure 1. GDP real growth rate
Source: Monstat (2014)
Foreign Direct Investment (FDI) is an important component of the Montenegrin economy. From
2007 to 2009 FDI increased steadily up to almost 40% of the GDP. After the economic crisis it
decreased to less than 15%, in 2011. The importance of FDI in Montenegro is much higher than
in the countries in the region, for example in Croatia and Serbia, where it represents less than
10% of GDP (up to 2011).19
In order to reduce a public deficit and debt and to strengthen the competitiveness of the
country, in 2013 and 2014 the Government of Montenegro implemented a number of austerity
measures20:
19
Information up to 2011 available at: http://www.indexmundi.com/facts/montenegro/foreign-direct-investment
(Retrieved: 3 November, 2014).
20 As stated in the Ministry of Finance Pre-Accession Economic Programme (PEP), 2013-2016, available at:
http://ec.europa.eu/economy_finance/international/enlargement/pre-accession_prog/pep/2014-pepmontenegro_en.pdf , (Retrieved: 3 November, 2014).
 Cost reduction in the public sector by curbing expenditure on salaries and benefits,
official vehicles, lease and all other forms of discretionary spending;
 Reform of the reward system in the public sector - the Government is preparing a draft
law aiming at achieving greater transparency in salaries;
 Freeze of pensions to address the financial sustainability of the pension system;
 Rationalization of public procurement.
In 2014 fiscal incentives to new businesses and new jobs in Northern Montenegro have been
proposed through exemption from income and profits tax payment for a period of five years.
Employment
According to ILO estimates, the activity rate in Montenegro has been about 53% (15+ age
group) in the last 5 years; among women the share of the active population is 43%. Looking at
the different age groups, the activity rate among young people is quite low (23% in 2013) and it
has decreased steadily from 2007 onwards.
While in 2004 and 2005 the unemployment rate was almost 30%, it decreased to just below
20% in 2007 and it has remained stable since then.21 This is still a very high level, especially if
compared with the European Union average, which is around 10%. In the other countries of
former Yugoslavia, however, unemployment rates remain high as well.
In Montenegro unemployment levels and trends are not very different for women and men.
The unemployment rate among young people increased from 38% in 2007 to almost 42% in
2013. This trend was mostly due to the increase of unemployment rate among young men. In
the case of young women, unemployment has decreased from 45% to 38.6%, however, also in
this case this was not due to increase in employment, but rather due to many young women
exiting the labour force.
Table 1. Labour in Montenegro (15+ age group)
thousands of people
21
ILO data
unemployment rate
years
total
active
working population
age
population
inactive
employed unemployed
activity
rate
total
males
females
2007
509.7
269.5
240.2
217.4
52.1
52.9
19.3
17.7
21.5
2008
513.4
266.7
246.7
221.9
44.8
51.9
16.8
15.9
17.9
2009
516.7
264
252.7
213.6
50.4
51.1
19.1
18
20
2010
519.9
260.7
259.2
209.4
51.3
50.1
19.7
18.9
20.6
2011
501.2
257.1
244.1
196
48.1
51.3
19.7
19.4
20
2012
500.9
250.4
250.5
201
49.4
50.0
19.7
19.2
20.2
2013
501.2
250.9
250.3
201.9
48.9
50.1
19.5
20
18.8
Source: Monstat
Table 2. Activity and unemployment rate by age groups and gender
2007
activity rate
2009
2011
2013
2007
all labour force
2009
2011
2013
2007
men
2009
2011
2013
women
15-24 years
32.6
28.8
20.9
23.2
35.4
32.3
24.6
26.3
29.7
25.3
16.7
19.8
25-49 years
78.0
78.6
75.6
77.1
87.2
86.5
81.3
83.3
69.0
70.7
69.9
70.9
50-64 years
52.0
51.5
51.1
52.5
63.6
64.8
61.7
61.6
41.3
39.1
40.9
43.7
unemployment
rate
all labour force
men
women
15-24 years
38.4
35.6
37.0
41.8
32.4
36.0
35.5
44.1
45.2
35.5
38.6
38.6
25-49 years
18.8
18.9
20.7
19.9
17.6
17.0
20.7
20.4
20.4
21.2
20.7
19.3
50-64 years
10.1
12.2
12.5
12.0
11.9
13.1
12.4
12.2
7.5
10.7
12.7
11.5
Source: Monstat
Table 3. Activity and unemployment rate (%) by regions
activity rate
Coastal region
2007
51
Central
Region
Northern
Region
55
47.5
2009
52.4
54.9
44.4
2011
48.3
54.6
39.3
2013
51.6
54
42.3
unemployment rate
Coastal region
Central
Region
Northern
Region
2007
12
17.4
28.9
2009
10.3
18.5
28.8
2011
11.4
17.9
32.7
2013
8.4
15
40.6
Source: Monstat
Figure 2. Unemployment rate (%) by region
Source: Monstat
In all age groups, the activity rates are higher when it comes to men than women. According to
the Government’s Action Plan for Achieving Gender Equality 2013-2017, there is a division
among “male” and “female” occupations in Montenegro. Woman are traditionally referred to
jobs that are not career oriented as this allows them to balance between family and work
obligations.22 This is also one of the main reasons why the share of women in the managerial
positions is very low23 and the share of women-owned businesses is very low as well, at only
9.6%.24 Although the proportion of seats held by women in the Parliament has slightly increased
22
Action Plan for Achieving Gender Equality, 2013-2017, p.20
Action Plan for Achieving Gender Equality, 2013-2017, p.20
24
UPCG: Procjena okruzenja za zensko preduzetnistvo u Crnoj Gori, p. 35
23
in the past years, it still remains quite low, only 16%.25 The highest activity rates are in the age
group from 25 to 49 years and amount to 83.3% for men and 70.9% for women. Reasons for
this situation include unequal burden of unpaid household and family care responsibilities
borne by women and the lack of infrastructure for working parents i.e. access to affordable and
quality childcare.
Table 3 shows that the activity rate is generally higher in the central region and substantially
lower in the northern region, where it further decreased between 2007 and 2013. The lower
panel of Table 3 and Figure 2 show the very divergent levels and trends of the unemployment
rate between the central and especially the coastal region - where unemployment was less
than 10% in 2013 - and the northern region, where unemployment grew steadily from less than
30% to more than 40% in 2013.
As stated in the Montenegro Development Directions (MDD) 2013-2016, the Government of
Montenegro seeks to identify development policies in line with the EU 2020 Strategy. Structural
reforms of labour market are pursued in order to enhance the business environment. Through
the National Strategy for Employment and Human Resource Development 2012-2015, the
Government is committed to creating better conditions for job openings and to investing in
human capital with overall aim of increasing the employment and economic competitiveness of
Montenegro. There is also a need to address the mismatch between the educational system
and the labour market needs.
The informal economy remains one of the countries’ biggest challenges. There are no official
statistical data on the informal economy in the country and any other data related to the
informal economy are scarce. In the years prior to the transition there was hardly any private
business and the share of the informal economy was around 5% of GDP.26 This was found
mostly in sporadic personal services, such as repair works or the exchange of home grown
agricultural business.27 According to an ILO study, informal employment represented around
22.6% of the overall employment in Montenegro in 2010. 77% of informal workers are
employed in formal business, while 23% in informal sector enterprises. Some 54.4% of all selfemployed are in the informal economy as are 74.7% of all agricultural workers.
The main areas of informal employment are restaurants, agriculture and trade. Formal
employment levels for women are generally much lower than for men, while younger and older
workers are especially likely to be employed informally.28 Foreign seasonal workers are also
significantly represented in informal employment.
Social Protection
26
C. Mihes at al.: A comparative Overview of Informal Employment in Albania, Bosnia and Herzegovina, Moldova
and Montenegro (ILO Decent Work Technical Support Team and Country Office for Central and Eastern Europe,
Budapest, ILO, 2010).
26
C. Mihes at al.: A comparative Overview of Informal Employment in Albania, Bosnia and Herzegovina, Moldova
and Montenegro (ILO Decent Work Technical Support Team and Country Office for Central and Eastern Europe,
Budapest, ILO, 2010).
27
Ibid.
28
C. Mihes at al., op. cit.
The population of Montenegro is steadily ageing, as most of the other European countries: the
share of people aged 65 years or more in the total population grew from 9% in 1994 to 13% in
2013. Overall the share of the elderly population is lower than in most of the other countries in
the region (and also lower than in most countries in Europe).
Montenegro has ratified the Social Security (Minimum Standards) Convention, 1952 (No. 102)
but not yet ratified the Invalidity, Old-Age and Survivors’ Benefits Convention, 1967 (No. 128).
The social insurance and social protection regulatory framework covers the employed, selfemployed persons and farmers, Montenegrin citizens residing in Montenegro and foreigners
with granted temporary or permanent stay.29 The social insurance system covers old-age, early
retirement, disability; in the event of death a family member is entitled to survivors’ pension
and funeral grant allowance.
According to the Ministry of Finance Pre-Accession Economic Programme (PEP) 2013-2016, the
Government intends to reform the pension system to ensure its financial sustainability. 30 In
2014 the pensions were not adjusted in line with the inflation rate and salaries growth as part
of the austerity measures taken in order to reduce the public deficit and debt.
Montenegro ratified the Minimum Wage Fixing Convention, 1970 (No. 131). The labour law sets
out statutory provisions which regulate minimum wage at the national level. The decision on
the minimum wage level is made by the Government at the proposal of the Social Council.
Currently, the minimum wage is set at 193 euros per month.
On 25th July 2014 the Montenegrin Parliament approved a law on Protection and Health at
Work with the aim of harmonizing the national legislation in the field of occupational safety and
health with the Framework Directive 89/391 EU and ILO conventions. By-laws and regulations
for the implementation of the above mentioned Law will be approved within two years from
the date of entry into force of the law on the Protection and Health at Work. In 2010, the
Government adopted a strategy to improve health and safety at work in Montenegro 20102014.
Social Dialogue
Montenegro has a well-established legal and institutional basis for the functioning of social
dialogue. Social dialogue is regulated under three different laws, namely: Labour Law, the Law
on Social Council and the Law on Trade Union Representativeness.
Montenegro ratified the Tripartite Consultations Convention, 1976 (No. 144), Freedom of
Association and Protection of the Right to Organize Convention, 1948 (No. 87) and the Right to
Organize and Collective Bargaining Convention, 1951 (No. 98). Collective Bargaining
Convention, 1981 (No. 154) has not been ratified.
The main actors in industrial relations system are two trade unions, both representative at the
national level: Confederation of Trade Unions of Montenegro and Union of Free Trade Unions
of Montenegro while on the side of employers’ organization there is the Montenegrin
29
ISSA country profile (forthcoming) http://www.issa.int/countryprofiles;jsessionid=F9A61139A67F1892F9B6FF2BD89DA66D (Retrieved: 13 November, 2014)
30
PEP 2013-2016, p.26
Employers’ Federation. Both CTUM and UFTUM are members of the International Trade Union
Confederation and the MEF is a member of the International Organization of Employers and
BUSINESSEUROPE. Both nationally representative trade unions, CTUM and UFTUM, and the
representative employers’ organization, MEF, operate in difficult economic environments, and
the overall institutional capacity of the social partners needs to be improved. UFTUM and MEF
do not have their own premises, but one part of the funds from the membership dues is
allocated to cover the lease expenses.
In 2007 the necessary legal foundations were laid for the functioning of the Social Council, and
in 2013, with the amendments to the same law, the secretariat of the Social Council was
established. The Social Council is a tripartite body, composed of 11 Government’s
representatives, 11 employers’ representatives from MEF and 11 workers´ representatives from
CTUM and UFTUM. The Social Council meets regularly and provides opinions and
recommendations on the work –related issues,31 including issues of importance for the
economic and social position of workers and employers and their conditions of life and work,
issues related to the development of a culture of dialogue and incentives for the peaceful
settlement of disputes, and other issues related to international commitments. The Social
Council provides opinions on the drafts laws and proposals and other regulations of importance
for the economic and social status of workers and employers. However, it has been stated by
the social partners that their opinion and recommendations are rarely taken into account
before passing the law. According to social partners, a large number of relevant laws and
regulations are not on the Agenda of the Social Council, although they significantly influence
the business environment and the position of workers. Members of the Social Council indicated
that they do not have feedback on the impact of the conclusions adopted by the Social Council.
In March 2014 a General Collective Agreement was signed between the Government and the
social partners. A number of branch collective agreements has been concluded. Branch
collective agreements have not been concluded for the trade and telecommunication sectors as
well as for the public administration. Social dialogue needs strengthening particularly in the
retail sector, where there is a very small percentage of unionized workers. The number of
collective agreements at enterprise level is unknown. There is no legal impediment to establish
trade unions in small and medium-sized enterprises, but it is difficult for unions to meet the
criteria for representativeness.
The Law on Peaceful Settlement of Labour Disputes was adopted in 2007 and last amended in
2011. The Agency for Peaceful Settlement of Labour Disputes is in place since September 2010.
From September 2010 until December 2013, the Agency received 6,929 requests for amicable
settlement of labour disputes, out of which 6,914 for individual disputes and 15 for collective.
Agreements were facilitated by the Agency in 82.6% of the cases. There is a need for further
assistance to the Agency with collective labour disputes settlement as well as with the
implementation of the upcoming Law on strike. The Agency is also facing challenges with the
31
According to the Article 6 of the Law on Social Council, the Social Council gives opinion and recommendation on
the following: development and improvement of collective bargaining, influence of economic policy and measures
for its implementation on social development and stability of the employment policy, wages and prices;
competition and productivity; privatization and other issues of structural adjustment; protection of work space and
environment, education and professional training; health and social protection and security; demographic trends
and other issues of importance for the implementation and improvement of economic and social policy.
implementation of the Law on Prohibition of Harassment at Work. In 2013 an Expert Advisory
Council was formed with a role to analyse the issues and draft the legal positions, with the aim
of improving the Agency’s professional services and helping achieve a unified practice in dealing
with proposals for the peaceful settlement of labour disputes. The Council has five members
and it is composed out of independent experts, lawyers in the field of labour and social
legislation and judiciary.
International Labour Standards and Labour Law
Montenegro has ratified 69 ILO conventions including all fundamental and priority conventions.
Montenegro also ratified Workers with Family Responsibilities Convention, 1981 (No. 156) and
Maternity Protection Convention, 2000 (No. 183). During the DWCP consultation the
Government expressed readiness for ratification of additional ILO conventions.
The ILO Committee of Experts on Application of Conventions and Recommendations (CEACR)
has invited the Government to take steps, in cooperation with the social partners, to ensure the
observance of the national legislation on non-discrimination and to promote equality in
employment and occupation. The CEACR also invited the Government to review gender-specific
prohibitions to night work and to modernize the legislation, in consultation with the social
partners, to ensure that the same standards of protection apply to men and women alike and,
accordingly, consider the ratification of the Night Work Convention, 1990 (No. 171), which
seeks to improve the quality of working life of all night workers, both men and women, in all
branches and occupations.
The Labour law of Montenegro was last amended in July 2013 with a tripartite consensus,
allowing for regulation of the rights of employees in the event of bankruptcy.
In the recent years legislative reforms have aimed at increasing labour market flexibility. The
labour law was amended in order to allow for the functioning of temporary employment
agencies, maximum duration of fixed term employment has been limited to 24 months, while
individual dismissal procedures were revised.32 The employment of persons with disabilities has
been encouraged through subsidies granted to employers.33
With a view to introducing higher flexibility in the labour market, the Government is planning a
labour law reform, by means of drafting a new Labour law in line with ILS and EU Directives.
The reform process, planned to be finalized by the end of 2017, as it is the practice in
Montenegro, will include consultations with social partners to ensure that all actors’
representatives at the national level will be involved.
Montenegro ratified Worst Forms of Child Labour Convention, 1999 (No. 182) followed by
Worst Forms of Child Labour Recommendation, 1999 (No. 190) and thus undertook an
obligation to improve the protection of children and young people when it comes to the worst
forms of child labour. Montenegro did not develop the list of the worst forms of child labour.
32
33
Montenegro Development Directions, p. 24
III.
Lessons learned from previous cooperation
In previous years the ILO cooperation with Montenegro focused mainly on strengthening the
capacity of social partners, fostering social dialogue, developing policies related to peaceful
resolution of labour disputes. The support to the country was delivered mainly on ad hoc basis
outside the context of a longer-term strategy.
The Decent Work Country Programme is the first joint programme of this kind between the ILO
and the constituents in Montenegro. As the main instrument of the ILO assistance to the
member States, it has been acknowledged that Decent Work Country Programme represents an
important progress in fostering the cooperation between the ILO and its constituents in
Montenegro. The Programme also draws on past and current work undertaken by other UN
agencies in areas of relevance of the ILO, such as youth employment and informal economy. In
that regard, the necessary synergy and partnerships with the UN country team are being
established.
Against this background, the consultation between national tripartite constituents and the ILO
has sought to identify - from a potentially very broad agenda - a limited number of shared
priorities and results that can be reasonably attained in the proposed time frame on the basis
of available and foreseeable resources. The priorities identified through this process also
respond to the areas of critical importance for the current and future work of the ILO globally.
This will also help the ILO focus its own resource mobilization initiatives vis-à-vis potential
donors and additional partners. The promotion of gender equality and non-discrimination will
cut across the thematic priorities, in line with the Social Justice Declaration’s statement and the
ILO Strategic Policy Framework 2010-15.
As the first and pilot experience in Montenegro, the DWCP should be considered as a living
document, open to regular reviews and adjustments in line with the evolution of needs,
demands and opportunities. The plan shall therefore be regularly monitored and adjusted
depending on the availability of resources, on the partners’ response capacity and on the
evolution of the country’s economic and social situation.
IV.
Priorities
Priority 1. Enhancing Social Dialogue
Promotion of tripartite social dialogue is and remains a core value and priority of the ILO.
During the DWCP consultation process, the need for further strengthening of the Social Council
at the national level was stressed. Social Councils at the local level need further strengthening
as well.
According to the National Strategy for Employment and Human Resources Development 20122015 of the Ministry of Labour and Social Welfare, an open social dialogue is needed to find an
appropriate balance between flexibility and security within the labour market.34 Bipartite and
autonomous social dialogue remains weak, especially in the private sector and at corporate
level. Social partners need further capacity building. Although a legal basis exists for it,
collective bargaining at branch and enterprise levels need further strengthening.
The government recently requested ILO’s support in strengthening social dialogue and
improving the functioning of the tripartite Social Council, technical and experts’ assistance for
the Agency for Peaceful Settlement of Labour Disputes and the Labour Inspectorate.
Outcome 1.1: Institutional and technical capacity of social partners is strengthened
Capacity building of the employers’ organization will focus on supporting MEF to engage more
effectively in economic and social forums at all levels to ensure that an appropriate legislative
environment exists for viable and sustainable enterprises. A key focus of its capacity building
strategy will be on efforts to strengthen the capacity of the organization to respond to its
members’ needs in a variety of fields, including EU integration and transposition of EU
directives into domestic law, good governance, organizational management, research and
analysis, policy advocacy and lobbying. In addition, the ILO will also provide support to MEF
through the establishment of new services in expanding its membership base and enhancing its
ability to articulate employers’ concerns in media and policy settings.
The key pillars of activities for trade unions, CTUM and UFTUM, will be related to enhancing
trade unions’ capacity for organizing workers and engaging in effective collective bargaining at
sector (branch) and company levels; promoting and protecting workers’ fundamental rights
through training of trade union activists from branch and company levels on the ILO supervisory
mechanisms and their use; and pilot research and training at branch level on forms, drivers and
evolution of informal economy, with a view to strengthening trade unions’ capacity to take an
active part in national debate and to propose response policies and measures to address
informality. Promotion of gender equality and women’s empowerment in activities and
structures of trade unions will be a cross-cutting concern, as well as focus on young trade
unionists and non-organized workers including those with disabilities.
Outcome indicators:
1.1.6 The governance structure and practices of the Managing Board of MEF and Executive
Bodies of CTUM and UFTUM is enhanced.
Target: Governance strategies of MEF, CTUM and UFTUM adopted by June 2016 using
ILO tools and competencies as a result of training for MEF, CTUM and UFTUM Board of
Directors.
1.1.7 New service for employers on promotion of equality and elimination of discrimination
(on the grounds prescribed in national legislation) introduced.
Target: New service introduced by April 2015 as a result of ILO training on promotion of
equality and elimination of discrimination.
34
National Strategy for Employment and Human Resource Development in Montenegro 2012-2015, p. 26,
1.1.8 Social Partners’ engagement relating to EU accession process is strengthened.
Target: By April 2016, Social Partners develop a plan of activities relating to EU accession
process, based on successful experience from other employers’ and trade unions’
organisations.
1.1.9 Trade unions are increasingly involved in the negotiation of gender-sensitive collective
agreements in the private sector.
Target: By the end of 2016, at least three collective bargaining processes are initiated
by trade unions in the private sector using ILO tools and granting the equal treatment
for women workers.
1.1.5 Trade unions enhance the role and participation of young women and men unionists.
Target: A pilot campaign for enhancing the role and position of young unionists is
launched in a selected branch by end of 2015.
Outcome 1.2: The role and the functioning of the Social Council is strengthened
The Social Council meets regularly and its role is advisory. The recommendations of the Social
Council on draft laws are not taken on board in many cases. Many bills and draft regulations
initiated by governmental institutions often do not reach the Social Council for opinion. The
Council has a secretariat, but it is seriously understaffed (one person). Further strengthening of
its role is necessary. Funds for the functioning of the Social Council are provided from the
budget of Montenegro. At the regional level in 2013 out of the 17 local social councils only two
operated efficiently and cooperated with the Social Council at national level.35 The Government
aims to strengthen local councils, however, according to the social partners, as long as the
Social Council at the national level is not further strengthened we can hardly expect regional
ones to function better.
An independent and experienced expert will be hired to conduct an assessment of the current
functioning of the Social Council. The purpose of this study assessment is to identify genderresponsiveness and bottlenecks and propose concrete recommendations to improve the
functioning of the Social Committee. Based on these findings tripartite discussions will be
facilitated by the ILO on the need to amend the current legislation.
Sound industrial relations and effective social dialogue are a means to promote better wages
and working conditions as well as peace and social justice. As instruments of good governance
they foster cooperation and economic performance, helping to create an enabling environment
for the realization of the objective of Decent Work at the national level. A set of
recommendations will be made (either to change the law or improve the practice).
The ILO guidebook on National Tripartite Social Dialogue will be translated and distributed.
Outcome indicators:
1.2.1 Tripartite Action Plan agreed for improving/strengthening the Social Council.
35
Aleksandra Visnjic: Annual Review of Labour Relations and Social Dialogue in South East Europe: Montenegro
(Belgrade, Friedrich-Ebert-Stiftung Regional Project for Labour Relations and Social Dialogue in South East Europe,
2013).
Target: The plan is adopted by September 2016 following an assessment of the current
composition and functioning of the Social Council carried out by end of 2015.
1.2.2 Number of Social Council’s recommendations adopted by the Government increased.
Target: Increase by 20% of adopted recommendations by end of 2017.
Outcome 1.3: Labour law reform adopted through tripartite dialogue in
accordance with relevant International Labour Standards and EU Directives
The Ministry of Labour and Social Welfare has solicited technical assistance from the ILO in
preparation of the draft Labour Law, which should be submitted for voting to the Parliament by
December 2017. The intention of the Government is to have a new Labour Law which is
harmonized with the EU directives and ratified ILO conventions. The social partners will be
involved in the consultations with the ILO experts on the draft Labour Code.
Tripartite discussions will be organized in the Social Council identifying gaps and possibilities for
ratifying new ILO conventions. Based on a tripartite agreement, the Government will initiate
ratification of relevant international labour standards.
A national consultant will be hired to collect relevant national legal information concerning
labour legislation and collective agreements to be included in the regional legal database on
industrial relations and collective bargaining. The regional database will be used as a policy tool
in the process of the labour law reform. It will provide comparative information on labour law
and practice in the wide range of subject matters in the EU member states and the Balkans.
Outcome indicators:
1.3.1. A final text of the Labour Law reform is agreed which is consistent with ILO principles
and standards and EU Directives.
Target: At least 50% of ILO comments are taken on board in the final text of the Labour
Law submitted to Parliament.
1.3.2. Number of ratifications of relevant ILO conventions initiated by the Government.
Target: Night Work Convention, 1990 (No. 171) submitted to Parliament for ratification
by the end of 2016.
Outcome 1.4: Technical and professional capacities of the Agency for Peaceful
Settlement of Labour Disputes in assisting collective bargaining as well as in
disputes in relation to the strike and harassment at work strengthened
The Agency for Peaceful Settlement of Labour Disputes started functioning in 2010. ILO has
been assisting the Agency since its creation through policy and technical advice and training of
its roster of mediators and arbitrators. Additional technical and professional capacity building
will be provided to handle effectively more responsibilities related to assisted collective
bargaining and settlement of collective labour disputes. Currently most of the cases handled by
the Agency were individual or rights-based disputes. Through the new Law on strike and the
Law on Prohibition of Harassment at Work, the Agency will be given new or extended
responsibilities concerning settlement of collective labour disputes in these two new areas and
the Agency will be provided with additional professional and technical assistance in the
implementation of these laws.
Outcome indicators:
1.4.1. Settlement rate of collective labour disputes, disputes in the field of harassment at work
(mobbing) increased.
Target: Increase by 10% compared to the 2013 data, of the settlement rate of labour
disputes on collective and workplace discrimination by the end of 2016.
1.4.2. Settlement rate of collective labour disputes related to the upcoming Law on strike
increased.
Target: Increase by 10% compared to the 2013 data, of the settlement rate of labour
disputes related with the implementation of the upcoming law on strike by the end of
2016.
Priority 2: Promoting employment and an enabling environment for sustainable
enterprises
More and better jobs for inclusive growth, improved youth employment prospects and
promoting sustainable enterprises remain areas of high priority for the present and future work
of the ILO. Employment remains an issue in the country, with an unemployment rate at above
19%. Montenegro needs to increase workers’ mobility, to strengthen the effectiveness of active
labour market policies and to enhance the quality and inclusiveness of education, including
vocational education and training. In line with the South-East Europe 2020 Strategy, there is a
need to strengthen links between education systems and the labour market along with
interconnections between business-driven innovation, entrepreneurial leaning and skills for
small business.
Montenegro adopted in December 2014 an action a plan for 2015 on employment and human
resources development. The Government of Montenegro (through the Ministry of Labour and
Social Welfare) is preparing a Programme for Employment and Social Policies (ESRP) in
cooperation with the European Commission, which should provide answers to the challenges in
the areas of employment and labour market, education, social inclusion and social protection.
An action plan on youth employment for 2014 was also adopted in November 2013.
Current challenges include the promotion of life-long education and training, especially in the
private sector; existing employment gaps between the north and other parts of the country;
lingering implicit advantages to take up undeclared work over regular employment, such as tax
and social security contribution evasion and lower working conditions - though efforts have
been made in order to decrease this phenomenon, especially on the coast and in Podgorica. In
addition, developing reliable data and sex-disaggregated statistics remains an outstanding issue
in several areas, in particular for labour market analysis.
The focus of the DWCP will be on reducing the high levels of youth unemployment especially
for women.
The reduction of unemployment shall also be pursued through jobs creation in the private
sector. The creation of an enabling environment for sustainable enterprises requires not only
enterprise-specific interventions for businesses to grow, but also policy reforms to look at the
political, social and economic environment in which they operate and the existing regulatory
and institutional constraints. Promoting sustainable enterprises is also about ensuring that
human, financial and natural resources are combined equitably and efficiently in order to
achieve innovation and enhanced productivity. The constituents agreed on the need to ensure
an enabling environment for sustainable enterprises and jobs creation in a competitive private
sector, based on productivity and skills rather than low wages and working conditions.
Outcome 2.1: Strengthen capacity of constituents to develop and implement
youth employment policy measures
Unemployment rate for youth (15-24 years) was 41.8%36 in 2013. An action plan on youth
employment for 2014 was adopted in November 2013. The ILO will develop capacity of
tripartite constituents to improve, design and implement gender-responsive measures to
prevent early-school leaving and ‘drop-out’ through evidence-based policy design, assessment
and survey. Government officials will be trained on the methodology for a school-to-work
survey. In addition, the ILO will commission a study comparative analysis assessing what
measures worked in the region. The ILO will seek synergy with other relevant UN and
international partners to expand the outreach and impact of its work.
Outcome indicators:
2.1.1 School to work transition sex-disaggregated survey carried out and its result reported.
Target: Survey carried out by end of 2015 following ILO training on methodology.
2.1.2 White paper on employment and gender-responsive youth employment issued.
Target: Paper issued after tripartite consultation by June 2016.
2.1.3 Youth employment becomes a high priority for UN work in Montenegro.
Target: Gender-responsive youth employment is mentioned as an explicit priority of the
UNDAF programme for 2017-2021.
Outcome 2.2: Enabling environment for sustainable enterprises
To support private-sector development, measures should be taken to further simplify the
regulatory and legal environment, including strengthening contract enforcement, reducing
administrative costs and barriers, ensuring better access to finance and more favourable
lending conditions (particularly for SMEs) addressing education and labour mismatch and
promoting entrepreneurial culture, rule of law and good governance. In recognition of key role
of job creation through entrepreneurship and conducive business environment, the ILO will
provide technical assistance in continuous transformation towards enabling environment for
sustainable enterprises.
36
According to the Monstat data
The ILO supported the development of strategic policy framework for the MEF Five critical
constraints were identified by Montenegro Employers’ Federation that inhibit business and
employment creation. As a next step development of position papers is foreseen on how to
improve business environment in line with the Strategic Policy Framework. Position papers are
evidence based short documents that need to clearly and concisely articulate a position of
social partner as to what needs to change and why, to evaluate policy options and suggest the
best possible policy alternative. Business perception surveys and “live” indicators of current
business climate will be developed and introduced. Enabling environment for sustainable
enterprises (EESE) impact assessment methodology will be introduced.
At the same time, ILO tools for promoting youth entrepreneurship – including business
incubators, and social entrepreneurship, including in agriculture – and access to credit will be
tested.
Outcome indicators:
2.2.1 Business Perception Surveys and “live” indicators of current business climate are
introduced.
Target: Business perception surveys and “live” indicators developed and validated by
June 2015.
2.2.2 The EESE Impact Assessment Methodology is introduced.
Target: The EESE Impact Assessment Methodology is introduced by end of 2015.
2.2.3 Position papers are developed and launched.
Target: At least three position papers developed by September 2016.
2.2.4. ILO tools on entrepreneurship development/clusters and social economy are validated
and adapted to the national context.
Target: A team of national trainers is trained on ILO entrepreneurship and social
economy tools by the end of 2016.
Priority 3: Formalizing the informal economy
Formalization of the informal economy is an area of high priority for the present and future
work of the ILO. High instances of informal employment have various negative effects on the
economy, on working conditions generally, and on the policy making process. Low tax
revenues, due to the non-payment of payroll taxes, constrain the Government’s capacity to
introduce effective labour market and social protection policies. In addition, the large informal
economy and widespread practice of under-reporting of wages create serious problems for the
coverage and financing of social security systems, thereby rendering these workers and their
families unprotected against substantial social risks. For employers, informal economy brings
unfair competition and uneven level playing field. Entrepreneurs in the informal sector suffer
from poor productivity, lack access to finance and markets, lack innovation and are overall
unable to grow. For employees, working in the informal economy means being confined in an
activity which is low paid, precarious and unsafe as occupational safety and health standards
are often neglected. The lack of training opportunities prevents informal economy workers
from claiming better paid positions in the formal sector. The rights of workers are difficult to
enforce in the informal economy. Many women working in informal jobs do so as the flexibility
of hours allows them to also carry out unpaid family and household duties, of which they
perform an unequal share.
Outcome 3.1: The capacity of Labour Inspection has been strengthened
With the view to efficiently tackling the informal economy, the capacity of labour inspection
needs to be improved and an adequate regulatory framework should be created which would
enable all inspection services to act in cases and forms of the informal economy. Labour
inspection should also foster the cooperation with other authorities and collaboration with
social partners. Social partners need to be sensitized on how to contribute to preventing,
identifying and transitioning informal workers and economic entities to formality. In order to be
able to fulfil their demanding mandate, labour inspectors need training on the diversity of
situations related to undeclared work and informality of the employment relationship, so that
they are able to correctly advise employers and workers on how to comply with the law. This
knowledge is equally relevant to investigate cases of non-compliance with national labour and
social security legislation regulating formal obligations of registration of workers declaration of
remuneration and payment of social contributions, this last aspect being under the
responsibility of the Department of Public Revenues.
Outcome indicators:
3.1.2. Cooperative strategies are used by the inspectors in coordination with other institutions
to address informal employment and undeclared work.
Target: Labour inspectors and inspectors from the Department of Public Revenues
improve their capacity to promote and supervise compliance with national labour and
social security legislation on undeclared work by the end of 2016.
Outcome 3.2: Constituents have enhanced awareness and knowledge to promote
and facilitate a gender-responsive transition to formality
Informal employment is multifaceted and of highly complex nature. Reducing informality
implies addressing the problem through different entry points, namely a better enforcement of
the law through strengthened labour inspection, cross-checking of data bases and application
of adequate penalties; the re-definition and simplification of the regulatory framework; the
development of incentives to formalize by offering better and easier access to social security,
business development services and credit; and the promotion of public awareness around the
individual and collective benefits of formalization. The medium-term objective of the ILO will be
to lay the ground for the tripartite adoption of national policies and initiatives. The ILO will seek
synergy with other relevant UN and international partners to expand the outreach and impact
of its work.
Outcome indicators:
3.2.1: Tripartite constituents identify drivers and profile of informality, including the different
situations and needs of women and men and of vulnerable groups.
Target: A national diagnosis on the informal economy is produced with UNDP’s support
and validated on a tripartite basis by mid-2016.
3.2.2: Constituents undertake an information and awareness raising campaign to promote the
benefits of formal economy.
Target: A national campaign is launched by the end of 2016.
3.2.3: Formalization of the informal economy becomes an explicit priority of the UNDAF
programme for 2017-2021.
Target: Formalization of the informal economy is mentioned as an explicit priority of the
UNDAF programme for 2017-2021.
3.2.4: A trade union position policy on informal economy in the construction sector is
formulated.
Target: A gender responsive trade union position paper on informal economy in building
sector is issued by end of 2015.
V.
Management and Implementation
The Decent Work Country Programme will be managed through a network consisting of the ILO
Decent Work Technical Support Team and Country Office based in Budapest, a National Project
Coordinator in Podgorica, the ILO Regional Office for Europe and ILO technical units at
headquarters in Geneva. The ILO will cooperate with major stakeholders in the country such as
other Participating UN organisations within the framework of the integrated UN Programme
(UNDAF), as well as with the EU Delegation.
The objectives of the programme will be jointly implemented (including support, funding and
monitoring) by the constituents and the ILO. From the ILO side, this will be pursued through
technical cooperation projects, advisory missions, seminars and training workshops for
information dissemination and capacity building. ILO regular budget resources and extra
budgetary funding, including through UN joint programmes, will be used to finance the
implementation of the Country Programme. The constituents and the ILO will carefully assess
the resources required for the different outcomes and identify national resources, ILO
resources and donor support required. The ILO will continue to mobilize additional resources
for follow-up, bearing in mind the priority concerns of the constituents. The Government and
the social partners will facilitate their respective expert staff and premises and provide logistical
support, as appropriate. They are committed to implementing the follow-up steps necessary to
achieve the expected results.
VI.
Performance monitoring and evaluation arrangements
The implementation of the Decent Work Country Programme will be reviewed on a regular
basis by the constituents through the establishment of a DWCP Overview Board. The selection
of the Board members will be formalized after the signing of the DWCP. The task of the DWCP
Overview Board is to promote the DWCP goals and monitor and evaluate the implementation
of the DWCP, ensure the active participation of all parties involved and the fulfilment of their
commitments to achieve the jointly agreed outcomes. The Board will meet twice a year to
assess progress made. Adjustments will be made to adapt to changing circumstances, if
necessary, with a view to guaranteeing the achievement of the expected results, including
redefinition of some of the country programme activities. The DWCT/CO-Budapest Director will
assess the programme achievements with the constituents in the country at the end of the
programme. A Results Framework and Monitoring and Evaluation Plan is developed to support
this assessment. The DWCP will undergo a final evaluation through the ILO’s standard
mechanisms.
Izrada matrice
I. DWCP Rezultatska matrica
Tabela 1.1: Logika Programa dostojanstvenog rada po prioritetima i ishodima
Programski
ishodi u državi
Indikatori
Kritične
pretpostavke i rizici
Prioritet 1: Jačanje socijalnog dijaloga
Indikator 1.1.1:Ojačana
1.1.1: UO UPCG je
ishod 1.1:
Ojačani
institucionalni i
tehnički
kapaciteti
socijalnih
partnera
upravljačka struktura i
praksa Upravnog odbora
UPCG i Izvršnih tijela
SSCG i USSCG
--------------------------------Indikator 1.1.2: Uvedena
nova usluga promocije
jednakosti i
elimiminacije
diskriminacije (na
osnovama propisanim
nacionalnim
zakonodavstvom,
uključujudi pol,
invaliditet, seksualnu
orijentaciju, starosnu
dob itd.)
-------------------------------Indikator 1.1.3: Povedan
je angažman socijalnih
partnera u procesu
integracija u EU
--------------------------------Indikator 1.1.4: Sindikati
su više uključeni u
pregovore o rodno
osjetljivim kolektivnim
ugovorima u privatnom
sektoru.
------------------------------Indikator 1.1.5: Sindikati
voljan da sprovede
trening na temu
upavljanja. UO
UPCG u punom
kapacitetu
učestvuje u obuci
na temu
upravljanja,
priprema i usvaja
statut. Odnosi
među rizicima su
neznatni i vezani su
za nastavak dobrih
odnosa između
MOR i UPCG.
Sindikati de
sprovesti aktivnosti
u cilju jačanja
kapaciteta kako bi
bolje iskoristili svoj
mandat i
konstantno jačali
interakciju sa MOR.
1.1.2: Sekretarijat
UPCG je u
potpunosti
angažovan na
projektu i voljan je
da pomaže u
složenim
istraživanjima i
razvoju takve jedne
nove usluge.
Odnos sa MOR je
izvanredan. Rizici su
neznatni i imaju
veze sa iznenadnim
promjenama u
odnosima MOR i
UPCG koji treba da
reaguju na hitne
prioritete koji bi
Veza sa
ishodima
UNDAF i
nacionalnim
planovima
razvoja
Stub socijalne
inkluzije
ISHOD 1.1:
Pravni okvir
Crne Gore je
usklađen sa
standardima
EU/UN a
politike
relevantne za
socijalnu
inkluziju se
sprovode i
prate.
Veza sa ishodima
P&B
Ishod 12:
Tripartizam i
ojačano upravljanje
tržištem rada
doprinose
efektivnom
socijalnom dijalogu
i dobrim
industrijskim
odnosima.
Ishod 9: Poslodavci
imaju jake,
nezavisne i
reprezentativne
organizacije.
Ishod 10: Sindikati
imaju jake,
nezavisne i
reprezentativne
organizacije.
Strateški
partneri
UPCG, SSCG,
USSCG
podstiču ulogu i učešde
mladih žena i muškaraca
sindikalaca.
mogli da uspore
implementaciju
projekta.
1.1.3:Sindikati: Neki
sindikati imaju
smanjen kapacitet
za organizovanje
radnika u
osjetljivim granama
i preduzimanju
stručng kolektivnog
pregovaranja.
Ishod 1.2: Uloga i
funkcionisanje
Socijalnog savjeta
je ojačana
Indikator 1.2.1:
Usaglašen tripartitni
akcioni plan za
unaprijeđenje / jačanje
Socijalnog savjeta
---------------------------------
Politička volja
strana u socijalnom
dijalogu da nađu
konstruktivan
kompromis
Indikator 1.2.2: Povedan
broj preporuka
Socijalnog savjeta
usvojen od strane Vlade
Ishod 1.3:
Reforma Zakona
o radu u skladu
sa
Međunarodnim
radnim
standardima i
direktivama EU
Ishod 1.4:
Ojačani tehnički i
stručni kapaciteti
Agencije za mirno
rješavanje
sporova za
učešde u
kolektivnom
pregovaranju kao
i U rješavanjU
sporova u vezi sa
štrajkom i
mobingom na
radu
(MNE103 –
TARGET)
Indikator 1.3.1: Konačan
tekst Zakona o radu
saglasan sa principima i
standardima MOR-a i
direktivama EU
--------------------------------Indikator 1.3.2: Vlada
inicirala ratifikaciju
relevantnih konvencija
MOR
Tripartitni
konstituenti
saglasni sa
reformom Zakona o
radu
Indikator 1.4.1:
Povedana stopa riješenih
kolektivnih radnih
sporova i sporova iz
oblasti mobinga
Agencija za mirno
rješavanje sporova
proširuje svoj
mandat u skladu sa
Zakonom o štrajku.
Indikator 1.4.2:
Povedana stopa riješenih
kolektivnih radnih
sporova koji de se
rješavati na osnovu
predstojedeg Zakon o
štrajku
Tripartitni
konstituenti
saglasni sa
novim
ratifikacijama
Stub socijalne
inkluzije
ISHOD 1.1:
Pravni okvir
Crne Gore je
usklađen sa
standardima
EU/UN a
politike
relevantne za
socijalnu
inkluziju se
sprovode i
prate
Stub socijalne
inkluzije
ISHOD 1.1:
Pravni okvir
Crne Gore je
usklađen sa
standardima
EU/UN a
politike
relevantne za
socijalnu
inkluziju se
sprovode i
prate.
Ishod 12:
Tripartizam i
ržištem rada
doprinose
efektivnom
socijalnom dijalogu
i dobrim
industrijskim
odnosima.
CTUM;
UFTUM; MEF;
GOV; Socijalni
savjet
Ishod 18:
Medjunarodni radni
standardi su
ratifikovani i
primijenjeni
SSCG,
USSCG;
UPCG; GOV
Stub socijalne
inkluzije
ISHOD 1.1:
Pravni okvir
Crne Gore je
usklađen sa
standardima
EU/UN a
politike
relevantne za
socijalnu
inkluziju se
sprovode i
prate.
Ishod 12:
Tripartizam i
ržištem rada
doprinose
efektivnom
socijalnom dijalogu
i dobrim
industrijskim
odnosima.
Agencija za
mirno
rješavanje
radnih
sporova
Programski
ishodi u državi
Indikatori
Kritične
pretpostavke i
rizici
Veza sa
ishodima
UNDAF i
nacionalnim
planovima
razvoja
Veza sa
ishodima P&B
Strateški
partneri
Prioritet 2: Promocija zapošljavanja i povoljnog ambijenta za održiva preduzeda
Ishod2.1: Jačanje
kapaciteta
konstituenata za
razvijanje i
implementaciju
mjera politike
zapošljavanja
mladih
(MNE129)
Indikator 2.1.1: Sprovedena
istraživanje „tranzicije od
škole do posla“ na rodnoj
osnovi, a rezultati objavljeni.
-------------------------------------Indikator 2.1.2: Izdata Bijela
knjiga o zapošljavanju i
rodnom zapošljavanju
mladih.
-------------------------------------Indikator 2.1.3:
Zapošljavanje mladih
postaje visok prioritet za rad
UN-a u Crnoj Gori.
Ishod 2.2:
Povoljan
ambijent za
održiva
preduzeda
Indikator 2.2.1: Uvedeno
istraživanje o percepciji
biznisa i „direktni“ indikatori
aktuelne poslovne klime.
-------------------------------------Indikator 2.2.2: Uvedena
metodologija procjene
uticaja PAOP.
-------------------------------------Indikator 2.2.3: Pripremljen
pozicioni dokument.
-------------------------------------Indikator 2.2.4: Instrumenti
MOR-a za razvoj
preduzetništva o socijalne
ekonomije su potvrđeni i
prilagođeni nacionalnom
kontekstu.
Za indikatore 2.3.1
to 2.3.4 kritična
pretpostavka je da
UPCG i dalje
prepoznaje
vrijednosti
metodologije
PAOP, PAOP
rezultata i
potencijal za
promjene ojačan
implementacijom
rada PAOP. Dakle,
aktuelna
posvedenost UPCG
je osnovna
pretpostavka.
Rizici su povezani
sa mogudim
značajnim
promjenama u
sekretarijatu ili
rukovodstvu
UPCG, pa u tom
slučaju MOR bi
trebao da „nanovo
uvede“
metodologiju
PAOP. Osim toga,
dok god UPCG
djeluje u
ambijentu koji se
stalno mijenja,
Stub socijalne
inkluzije
ISHOD 1.1:
Pravni okvir
Crne Gore je
usklađen sa
standardima
EU/UN a
politike
relevantne za
socijalnu
inkluziju se
sprovode i
prate.
Ishod 2: Razvoj
vještina
povedava
zaposliivost
radnika,
kompetitivnost
preduzeda i
inskuzivnost
rasta.
GOV, Zavod za
zapošljavanje,
Monstat, UN,
socijalni
partneri
Stub socijalne
inkluzije
ISHOD 1.1:
Pravni okvir
Crne Gore je
usklađen sa
standardima
EU/UN a
politike
relevantne za
socijalnu
inkluziju se
sprovode i
prate.
Ishod 3: Održiva
preduzeda
stvaraju
produktivne i
dostojanstvene
poslove.
UPCG
postoji rizik od
kašnjenja
gorepomenutih
aktivnosti usljed
hitnih
prioriteta..npr.
značajne promjene
politike vlade,
potrebe da se daju
komentari
predloženih
zakona itd.
Programski
ishodi u državi
Indikatori
Kritične pretpostavke
i rizici
Veza sa ishodima
UNDAF i
nacionalnim
planovima razvoja
Veza sa ishodima
P&B
Strateški
partneri
Ishod 3.1:
Ojačan kapacitet
Inspekcije rada
(Nijedan ishod
nije povezan sa
11.1)
Ishod 3.2:
Konstituenti su
podigli svijest i
proširili znanje
za promociju i
potpomaganje
rodne tranzicije
u formalno
zapošljavanje
Indikator 3.1.1:
Inspektori koriste
strategije
saradnje u
rješavanju
neformalnog
zapošljavanja i
neprijavljivanja
radnika.
Indikator 3.2.1:
tripartitni
konstituenti
otkrivaju
pokretače i
profile
neformalnosti
uključujudi
različite situacije i
potrebe žena i
muškaraca i
ranjivih grupa.
------------------------------------Indikator 3.2.2:
Konstituenti
pokredu
kampanju
informisanja i
podizanja svijesti
Vlada de se uključiti u
reviziju postojedih
metodologija za
hvatanje u koštac sa
različitim oblicima
neprijavljenog rada.
Rizik se može nalaziti u
neadekvatnom
zakonodavstvu, t.j. da
ne pruža inspektorima
potrebne pravne
instrumente za njihov
efikasan rad, kao što su
indikatori, pravne
prezumpcije, obrnuti
teret dokazivanja,
pristup eksternim
izvorima informacija.
Politička volja je tu.
Saradnja sa UNDP se
nastavlja prema planu.
Finansiranje.
Raspoloživost
podataka.
Stub socijalne
inkluzije
ISHOD 1.1: Pravni
okvir Crne Gore je
usklađen sa
standardima
EU/UN a politike
relevantne za
socijalnu inkluziju
se sprovode i prate.
Ishod 11:
Inspekcija rada
primjenjuje
ažurirano radno
zakonodavstvo i
pruža efikasne
usluge.
Inspekcija
rada, Uprava
javnih prihoda
Stub socijalne
inkluzije
ISHOD 1.1: Pravni
okvir Crne Gore je
usklađen sa
standardima
EU/UN a politike
relevantne za
socijalnu inkluziju
se sprovode i prate.
Ishod 1: Više žena i
muškaraca ima
pristup
produktivnom
zaposlenju,
dostojanstvenom
radu i
mogudnostima.
Tripartitni
konstituenti i
UNDP, SB i EU.
kako bi
promovisali
benefite
fomalizacije
------------------------------------Indikator 3.2.3:
Formalizacija
neformalne
ekonomije je
jasan prioritet
programa UNDAF
za 2017-2021
------------------------------------Indikator 3.2.4:
Formulisana je
poziciona politika
sindikata o
neformalnoj
ekonomiji u
sektoru
građevinarstva.
Tabela 1.2: Plan monitoringa
Prioritet 1
Ishod 1.1: Ojačan je institucionalni i tehnički kapacitet socijalnih partnera
Milestones
(MNE103 – TARGET, MNE801 – TARGET, MNE802)
Indikator
Indikator 1.1.1:
Ojačana upravljačka
struktura i prakse
Upravnog odbora
UPCG i Izvršnih tijela
SSCG i USSCG
Sredstva za
provjeru
zapisnici BOD
Polazni podaci
(datum)
2014. Odbor UPCG
nema statut.
web site UPCG
zapisnici
sindikata
2014: Izvršna tijela
sindikata nisu
dovoljno fleksibilna
da bi se prilagodila
novim izazovima.
Finalni podaci
(datum)
Godina 1
Godina 2
Upravljačke
strategije UPCG,
SSCG i USSCG
usvojene do juna
2016. pomodu
instrumenata i
kompetencija
MOR kao rezultat
obuke pružene
Upravnim
odborima UPCG,
SSCG i USSCG.
Sindikati: 5
visokih
lidera iz
obdje
sindikalne
organizacije
de biti
obučeni o
novim
metodama
upravljanja, i
postati
treneri
njihovih
povezanih
organizacija.
Poslodavci:
Sproveden
a obuka o
upravljanju
Usvojen
Statut
Sindikati:
Obučeni
lideri
sindikata
sprovode
najmanje
jednu
obuku za
njihove
Godina 3
Godina 4
Prioritet 1
Milestones
Indikator
Sredstva za
provjeru
Polazni podaci
(datum)
Finalni podaci
(datum)
Godina 1
Godina 2
organizacij
eo
metodama
upravljanja.
(iz
sredstavan
a sindikata)
Indikator 1.1.2: Za
poslodavce je
uvedena nova usluga
promocije jednakosti
i ukidanja
diskriminacije (na
osnovama koje je
propisalo nacionalno
zakonodavstvo,
uključujudi pol,
invaliditet, sksualnu
orijentaciju, godine
starosti itd).
web site UPCG
Indikator 1.1.3:
Ojačan angažman
socijalnih partnera u
procesu pristupanja
EU
web site UPCG
Medijska
promocija
Novi proizvodi
– štampani
priručnici
2014. UPCG
trenutno ne pruža
uslugu o jednakosti
i ukidanju
diskriminacije niti
neki drugi proizvod
za poslodavce na tu
temu.
Izvještaj o
programu
obuke
Do aprila 2015.
Godine je
uvedena nova
usluga kao
rezultat obuke
MOR na temu
promocije
jednakosti i
eliminacije
diskriminacije.
Uvedena su
tri proizvoda
za
poslodavce
(priručnici)
na temu
nejednakosti
i eliminaciju
diskriminacij
e
2015. godine
su
organizovan
e najmanje
tri obuke.
Medijska
pokrivenost
Izvještaji
sindikata
2014. UPCG je
trenutno angažovan
u rad Vladom u
procesu pristupanja
EU ali na ad hock
osnovi.
2014. Sidnikati nisu
dovoljno uključeni
na relevantnim
nivoima u proces
pristupanja EU.
Do aprila 2016.
socijalni partneri
razvijaju
strategiju za
uključenost u
proces
pristupanja EU
na osnovu
uspješnosti
drugih
organizacija
poslodavaca i
sindikalnih
organizacija.
Prioriteti
sindikata za
njihov
doprinos u
procesu
pristupanja
EU
identifikova
ni do juna
2015.
godine.
Poslodavci:
Sproveden
a obuka na
temu
uključenost
i u proces
pristupanja
EU.
Razvijena
strategija
za
angažovanj
e
Sindikati:
Godina 3
Godina 4
Prioritet 1
Milestones
Indikator
Sredstva za
provjeru
Polazni podaci
(datum)
Finalni podaci
(datum)
Godina 1
Godina 2
Obuka o
izazovima
za sindikate
u procesu
pristupanja
EU, uz
korišdenje
najboljih
primjera
novih
članica EU.
Usvojen
akcioni
plan.
Indikator 1.1.4:
Sindikati su više
uključeni u pregovore
o rodno osjetljivim
kolektivnim
ugovorima u
privatnom sektoru.
Izvještaji MORa
Indikator
1.1.5:
Sindikati
podstiču
ulogu i učešde mladih
žena i muškaraca
sindikalaca.
Izvještaji MORa
Izvještaji
sindikata
Sindikati su slabo
reprezentovani u
privatnom sektoru
privrede
Do kraja 2016.
sindikati iz
privatnog sektora
pokrecu
najmanje tri
procedure vezane
za kolektivno
pregovaranje
korištenjem
instrumenata
MOR-a i
garantovanjem
jednakog
tretmana ženama
radnicama.
Obučeno je
15 izabranih
sindikalnih
aktivista iz
SSCG i
USSCG i
uključeno u
timove za
kolektivno
pregovaranj
e i koriste
usvojene
kompetencij
e za
pregovaranj
e. .
Sindikati nemaju
koherentan pristup
za promociju i
podršku uloge
mladih žena i
muškaraca
sindikalaca.
Pilot kampanja za
poboljšanje uloge
i pozicije mladih
sindikalaca
pokrenuta u
odabranom
sektoru do kraja
2015. godine.
Kampanja
pokrenuta
do kraja
2015..
Spisak članova
tima za
kolektivno
pregovaranje u
izabranim
preduzedima i
strukama
Izvještaji UPCG
Usvojena
odluka o izboru
pilot sektora.
Aktivisti u
Minimum 3
procedure
za
kolektivno
pregovaran
je
pokrenute
u
privatnom
sektoru.
Godina 3
Godina 4
Prioritet 1
Milestones
Indikator
Sredstva za
provjeru
Polazni podaci
(datum)
Finalni podaci
(datum)
Godina 1
Godina 2
Godina 3
Godina 4
kampanji
koristili
promotivne
materijale
Ishod 1.2: Ojačana uloga i funkcionisanje Socijalnog savjeta (12.1 Ishod politike 1.1,
MS1.1.2)
Indikator
Indikator 1.2.1:
Usaglašen Tripartitni
akcioni plan za
unaprijeđenje /
jačanje Socijalnog
savjeta
Sredstva za
provjeru
Usvojen
akcioni plan.
Polaznip podaci
(date)
Nema nijednog
akcionog plana.
Milestones
Finalni podaci
(date)
Godina 1
Plan se usvaja do
septembra 2016.
godine nakon što
se izvrši procjena
trenutnog
sastava i rada
Socijalnog savjeta
do kraja
2015.godine.
Procjena
trenutnog
sastava po
osnovu
rodne
ravopavnosti
i
funkcionisan
ja Socijalnog
savjeta
izvršena do
kraja 2015.
godine.
Završena
tripartitna
provjera
rezultata..
Godina 2
Usvojen
Tripartitni
akcioni
plan.
Započela
implement
acija
Tripartitno
g akcionog
plana.
Godina 3
Godina 4
Ishod 1.2: Ojačana uloga i funkcionisanje Socijalnog savjeta (12.1 Ishod politike 1.1,
MS1.1.2)
Indikator
Sredstva za
provjeru
Polaznip podaci
(date)
Finalni podaci
(date)
Milestones
Godina 1
Godina 2
Godina 3
Godina 4
Date su
preporuke.
Indikator 1.2.2: Vlada
usvojila vedi broj
preporuka Socijalnog
savjeta.
Vladini akti;
Službeni list
Socijalni partneri ne
dobijaju povratne
informacije i svojim
preporukama i ne
postoji evidencija o
broju usvojenih
preporuka SS.
Do kraja 2017.
godine broj
usvojenih
preporuka
uvedan za 20%.
Povedan broj
konsultacija
sa SS i
komentara
na njegove
preporuke u
vezi sa
novim
zakonima i
politikama.
direktivama EU.
Povedani
tehnički
kapaciteti
Sekretarijat
a
Socijalnog
savjeta.
Milestones
(MNE826)
Indikator
Sredstva za
provjeru
Indikator 1.3.1:
Konačan tekst
izmijenjenog Zakona
o radu usklađen sa
principima i
standardima MOR-a i
direktivama EU.
Konačan tekst
Zakona o radu.
Indikator 1.3.2: Vlada
inicirala ratifikaciju
relevantnih
Službeni list
Polazni podaci
(date)
Finalni podaci
(date)
Godina 1
Godina 2
Sadašnji Zakon o
radu.
Najmanje 50%
komentara MOR
su uzeti u obzir u
konačnom tekstu
Zakona o radu
koji je podnešen
Parlamentu na
usvajanje.
Nacionalni
konsultant
ptikuplja
pravničke
podatke o
radnom
pravu i
kolektivnim
ugovorima
koje treba
koristiti u
zakonodavn
om procesu.
Najmanje
50%
komentara
MOR de
biiti uzeti u
obzir u
konačnom
tekstu
Zakona o
radu.
Konvencije o
domadim radnicima
iz 2011. (br. 189) i
nodnom radu iz
Do kraja 2016.
godine inicirana
ratifikacija
Konvencije o
Tripartitne
diskusije u
Socijalnom
savjetu u
Finalizacija
procesa
ratifikacije
dvije
Godina 3
Godina 4
direktivama EU.
Milestones
(MNE826)
Indikator
konvencija MOR-a.
Sredstva za
provjeru
Polazni podaci
(date)
1990. (br. 171)
nijesu još
ratifikovane.
Finalni podaci
(date)
domadim
radnicima iz
2011. (br. 189) i
Konvencije o
nodnom radu iz
1990. (br. 171).
Godina 1
Godina 2
cilju
utvrđivanja
pravnih i
implementa
cionih
nedostataka
i mogudnosti
za
ratifikaciju
novih
konvencija
MOR-a.
konvencije
MOR-a uz
podnošenje
Zakona o
ratifikaciji
Parlamentu
.
Godina 3
Godina 4
Ishod 1.4: Ojačani tehnički i stručni kapaciteti Agencije za mirno rješavanje sporova za
učešde u kolektivnom pregovaranju kao i sporovima u vezi sa štrajkom i mobingom
Milestones
(MNE103 – TARGET)
Indikator
Sredstva za
provjeru
Indikator 1.4.1:
Povedan broj riješenih
radnih sporova u
oblasti mobinga na
radu i sporova vezanih
za očekivani Zakon o
štrajku.
Izvještaji Agencije
za mirno
rješavanje radnih
sporova
Indikator 1.4.2:
Povedana stopa
riješenih kolektivnih
radnih sporova koji de
se rješavati na osnovu
predstojedeg Zakon o
štrajku.
Izvještaji Agencije
za mirno
rješavanje radnih
sporova
Polazni podaci
(date)
Finalni podaci
(date)
15 kolektivnih
radnih sporova
upudeni Agenciji
od kojih je 12
riješeno.
Do kraja
2016.godine
povedana je
stope riješenih
kolektivnih
radnih sporova i
sporova iz
oblasti
diskriminacije
na radu
(mobing) za
10%, u
poređenju sa
podacima za
2013.godinu
Učešde
jednog broja
medijatora i
osoblja
Agencije u
tripartitnoj
provjeri
novog
priručnika za
stručne
medijatore.
Do kraja
2016.godine
povedana je
stopa riješenih
radnih sporova
koji de se
rješavati na
osnovu
predstojedeg
Zakon o štrajku
za 10%, u
poređenju sa
podacima za
2013.godinu.
Učešde
jednog broja
medijatora i
osoblja
Agencije u
tripartitnoj
provjeri
novog
priručnika za
stručne
medijatore.
15 kolektivnih
radnih sporova
upudeni Agenciji
od kojih je 12
riješeno.
Godina 1
Učešde
medijatora i
osoblja
Agencije u
podregionaln
oj tehničkoj
debati o
postupku
rješavanja
individualnog
spora.
Učešde
medijatora i
osoblja
Agencije u
Godina 2
Pomod
Agenciji u
načinu
ispunjava
nja
širokog
spektra
obaveza
koje su joj
Zakonom
o štrajku i
Zakonom
o zabrani
mobinga
na radu
date.
Pomod
Agenciji u
načinu
ispunjava
nja
sirokog
spektra
koje su joj
Zakonom
o štrajku
date.
Godina 3
Godina 4
Ishod 1.4: Ojačani tehnički i stručni kapaciteti Agencije za mirno rješavanje sporova za
učešde u kolektivnom pregovaranju kao i sporovima u vezi sa štrajkom i mobingom
Milestones
(MNE103 – TARGET)
Indikator
Sredstva za
provjeru
Polazni podaci
(date)
Finalni podaci
(date)
Godina 1
Godina 2
Godina 3
Godina 4
podregionaln
oj tehničkoj
debati o
postupku
rješavanja
individualnog
spora.
Prioritet 2
Ishod 2.1 Ojačan kapacitet konstituenata da razvijaju i primjenjuju mjere politika za
zapošljavanje mladih (MNE129)
Indikator
Indikator 2.1.1:
Sprovedeno je
istraživanje o „tranziciji
od škole do posla“ a
rezultati objavljeni.
Sredstva za
provjeru
Polazni podaci
(date)
Finalni podaci
(date)
Baza podataka
Trenutno ne
postoji baza
podataka o
tranziciji od škole
do posla
Istraživanje
sprovedeno do
kraja 2015.
godine uz
obuku MOR-a
o metodologiji.
Istraživanje
sprovedeno na
uzorku od
minimum 750.
Indikator 2.1.2 Izdata
Bijela knjiga o
zapošljavanju i
zapošljavanju mladih
na bazi rodne
ravnopravnosti.
Website Vlade
Postoji Vladin
Akcioni za 2014.
godinu
Priprema
strategije
zapošljavanja.
Milestones
Godina 1
Godina 2
*Obuka
korisnika o
metodologiji i
svrsi
*Istraživanje
sprovedeno do
kraja 2015.
godine
*Konsolidacija
baze podataka
(metapodacimikropodaci)
*Rezultati
tranzicije od
škole do posla
*Sumarni
izvještaj o
procesu
*Nastavlje
n proces
konsultaci
ja
*Napisana
Bijela
Godina 3
Godina 4
Prioritet 2
Ishod 2.1 Ojačan kapacitet konstituenata da razvijaju i primjenjuju mjere politika za
zapošljavanje mladih (MNE129)
Indikator
Sredstva za
provjeru
Polazni podaci
(date)
Finalni podaci
(date)
Milestones
Godina 1
konsultacija
Indikator 2.1.3
Zapošljavanje mladih
postaje visoki prioritet
rada UN-a u Crnoj
Gori.
website UN
Podgorica
U pripremi
Zapošljavanje
mladih
pomenuto kao
eksplicitni
prioritet
programa
UNDAF za
2017-2021.
Sredstva za
provjeru
Indikator 2.2.1:
Sprovedeno
istraživanje o
percepciji biznisa i
uvedeni „direktni“
indikatori aktuelne
poslovne klime.
web site UPCG
Indikator 2.2.2:
Uvedena metodologija
procjene uticaja PAOP.
web site UPCG
Izvještaj misije
Izvještaj misije
Polazni podaci
(date)
Godina 3
Godina 4
knjiga
*MOR
učestvuje u
zajedničkom
procesu
planiranja UNa
Ishod 2.2: Povoljan ambijent za održiva preduzeda
Indikator
Godina 2
Milestones
Finalni podaci
(date)
Godina 1
2014. Trenutno
UPCG nema
„direktnih“
indikatora
percepcije biznisa.
Istraživanje o
percepciji
biznisa i
direktni
indikatori
pripremljeni i
provjereni do
juna 2015.
godine.
Web site UPCG
ažuriran sa
„direktnim“
indikatorima o
percepciji
biznisa.
2014. Trenutno
UPCG nema
metodologiju za
procjenu uticaja
povoljnog
ambijenta na
održiva preduzeda
(PAOP) kojom bi se
vršila sistematska
procjena uticaja
PAOP.
Radionica o
metodologiji
procjene
uticaja PAOP
održana do
septembra
2015. godine.
Održana
radionica o
metodologiji
procjene
uticaja PAOP i
metodologija
procjene
uticaja PAOP
uvedena.
Godina 2
Godina 3
Godina 4
Ishod 2.2: Povoljan ambijent za održiva preduzeda
Indikator
Indikator 2.2.3:
Izrađena i
predstavljena
poziciona dokumenta
Sredstva za
provjeru
web site UPCG
Milestones
Polazni podaci
(date)
Finalni podaci
(date)
2014. UPCG je
dosad pripremila
dva poziciona
dokumenta o „pet
ubica biznisa“.
Potrebna su još tri
poziciona
dokumenta.
Do septembra
2016. godine
pripremljena
najmanje tri
poziciona
dokumenta.
Indikator 2.2.4:
Instrumenti MOR-a za
razvoj preduzetniptva i
socijalne ekonomije su
provjereni i prilagođeni
nacionalnom
kontekstu.
Godina 1
Nijedan
Godina 2
Godina 3
Godina 4
Pripremlje
na tri
poziciona
dokument
a.
Tim
nacionalnih
trenera za
primjenu
instrumenata
MOR-a u
preduzetništvu
i socijalnoj
ekonomiji.
Prioritet 3
Ishod 3.1: Ojačan kapacitet Inspekcije rada
Indikator
Sredstva za
provjeru
Indikator 3.1.1:
Inspektori koriste
strategije saradnje za
rješavanje problema sa
neformalnim
zapošljavanjem i
neprijavljenim radom.
Godišnji izvještaji
Inspekcije rada
Milestones
Polazni podaci
(date)
Finalni podaci
(date)
Godina 1
Godina 2
Inspektori rada
i inspektori iz
Poreske uprave
unaprijeđuju
svoj kapacitet
kako bi
podsticali i
kontolisali
primjenu
nacionalnog
radnog
zakonodavstva
i
zakonodavstva
iz oblasti
Inspektori rada
su obučeni
koriste najbolje
prakse za
hvatanje u
koštac sa
različitim
formama
neprijavljenog
rada.
Razrađen
ei
usvojene
smjernice
za
inspekciju
neprijavlje
nog rada.
Inspekcija rada
i Uprava javnih
Akcioni
plan
Inspekcije
rada
obuhvata
neprijavlje
Godina 3
Godina 4
Prioritet 3
Ishod 3.1: Ojačan kapacitet Inspekcije rada
Indikator
Sredstva za
provjeru
Milestones
Polazni podaci
(date)
Finalni podaci
(date)
socijalnog
osiguranja koji
regulišu
neprijavljivanje
radnika do
kraja 2016.
godine
Godina 1
prihoda
uspostavljaju
saradnju.
Godina 2
Godina 3
Godina 4
ni rad kao
prioritetn
u
aktivnost,
utvrđuje
ciljeve.
Prilikom
planiranja
i u radu
Inspekcija
rada
slijedi
utvrđene
smjernice.
Tokom
inspekcije
se otkriva
sve vedi
broj
neprijavlje
nih
radnika.
Raste broj
socijalno
osiguranih
radnika
nakon
izvršene
inspekcije.
Ishod 3.2: Konstituenti su podigli svijest i proširili znanje za promociju i rodnu
tranziciju na formalno zappošljavanje.
Indikator
Sredstva za
provjeru
Polazni podaci
(date)
Finalni podaci
(date)
Milestones
Godina 1
Godina 2
Godina 3
Godina 4
Indikator
Indikator 3.2.1: Na
osnovu dijagnoze na
nacionalnom nivou
napravljene u saradnji
UNDP, tripartitni
konstituenti otkrivaju
pokretače i profile
neformalnog
zapošljavanja
uključujudi različite
situacije i potrebe žena
i muškaraca, kao i
ranjivih grupa.
Indikator 3.2.2:
Konstituenti pokredu
kampanju podizanja
svijesti u cilju
promocije benefita od
prelaska na formalno
zapošljavanje.
Indikator 3.2.3:
Formalizacija
neformalne ekonomije
predstavlja jasan
prioritet programa
UNDAF programme za
2017-2021.
Indikator 3.2.4:
Formulisana je politika
pozicije sindikata po
pitanju neformalne
ekonomije.
Sredstva za
provjeru
NHDR report
Polazni podaci
(date)
Nema analiza
neformalne
ekonomije, kao ni
usaglašenih
prioriteta u cilju
njenog suzbijanja.
Finalni podaci
(date)
Nacionalna
dijagnoza o
neformalnoj
ekonomiji je
razvijene u
saradnji sa
UNDP, i
potvrđena na
tripartitnoj
osnovi do
sredine 2016.
godine
Milestones
Godina 1
Godina 2
-Pisanje
poglavlja u
NHDR (tema
treba tek da
bude
određena)
Za drugu
godinu
nijesu
predviđen
e nikakve
aktivnosti.
- Tripartitna
nacionalna
debata u
saradnji sa
UNDP.
- Poglavlje
završiti na
osnovu debate
Medijski izvještaj
Nema nacionalne
kampanje o
neformalnoj
ekonomiji u 2014.
godini
Nacionalna
kampanja
pokrenuta do
kraja 2016.
godine
Nacionaln
a
kampanja
o
neformaln
oj
ekonomiji.
Izvještaj UNCT i
planski dokument
UN
S pripremama
treba početi 2016.
godine
Formalizacija
neformalne
ekonomije je
jedan od
prioriteta
programa
UNDAF za
2017-2021.
MOR
učestvuje
u procesu
konsultaci
ja i izradi
novog
planskog
dokument
a.
NHDR de se
usredsrijediti na
neformalnu
ekonomiju
Izvještaji MOR-a
Izvještaji
sindikata
Objavljeni
pozicioni
dokument
Evidencija
Na nacionalnom
nivou, sindikalne
organizacije
nemaju zajedničku
koherentnu
poziciju zasnovanu
na činjenicama i
rezultatima u vezi
sa sredstvima za
borbu protiv
Pozicioni
sindikalni
dokument o
neformalnoj
ekonomiji u
sektoru
građevinarstva
izdat do kraja
2015.
Do kraja prve
polovine 2015.
godine, bide
izdat pozicioni
dokument i
podnešen
Socijalnom
savjetu na
usvajanje.
Godina 3
Godina 4
Indikator
Sredstva za
provjeru
Socijalnog savjeta
Polazni podaci
(date)
neformalne
ekonomija
Finalni podaci
(date)
Milestones
Godina 1
Godina 2
Godina 3
Godina 4
I. DWCP Results Matrix
Table 1.1.: Logic of DWCP by priority and outcome
Country
Programme
Outcomes
Indicators
Critical assumptions and
risks
CP Priority 1: Enhancing Social Dialogue
Indicator 1.1.1: The
1.1.1: MEF BOD willing to
CP outcome 1.1:
Institutional and
technical capacity
of social partners is
strengthened
governance structure
and practices of the
Managing Board of MEF
and Executive Bodies of
CTUM and UFTUM is
enhanced
------------------------------Indicator 1.1.2: New
service for employers
on promotion of
equality and
elimination of
discrimination (on the
grounds prescribed in
national legislation)
introduced
------------------------------Indicator 1.1.3: Social
Partners' engagement
relating to EU accession
process is strengthened
------------------------------Indicator 1.1.4: Trade
unions are increasingly
involved in the
negotiation of gendersensitive collective
agreements in the
private sector
------------------------------Indicator 1.1.5: Trade
unions enhance the
role and participation
of young women and
men unionists
conduct governance
training. MEF BOD in its
full capacity participates
in the governance
training, develops and
adopts governance
charter. Relationship
between Risks are minor
and related to
continuation of good
relationship between the
ILO and MEF. Trade
unions will conduct
activities for enhancing
their capacity to better
manage their mandate
and constantly improve
their interaction with ILO.
1.1.2: MEF secretariat
fully engaged in the
project and willing to
facilitate complex
research and
development of such new
service. Relationship with
ILO excellent. Risks are
remote and related to
sudden changes in
relationship with the ILO
and MEF needed to
respond to urgent policy
priorities that might delay
the implementation of the
project.
Link to UNDAF
outcomes and
national
development plans
Social Inclusion Pillar
OUTCOME 1.1:
Montenegro’s legal
framework is
harmonized with
EU/UN standards,
and policies relevant
to social inclusion are
implemented and
monitored
Link to P&B
outcomes
Outcome 12:
Tripartism and
strengthened
labour market
governance
contribute to
effective social
dialogue and sound
industrial relations
Strategic
partners
MEF, CTUM,
UFTUM
Outcome 9:
Employers have
strong, independent
and representative
organizations
Outcome 10:
Workers have
strong, independent
and representative
organizations
1.1.3:TUs: Some TUs have
a reduced capacity to
organize workers in
sensitive branches and
undertake professional
CB.
CP outcome 1.2:
Indicator 1.2.1:
Political will of parties of
Outcome 12:
CTUM;
The role and the
functioning of the
Social Council is
strengthened
CP outcome 1.3
Labour law reform
adopted through
tripartite dialogue
in accordance with
relevant
International
Labour Standards
and EU Directives
CP outcome 1.4:
Technical and
professional
capacities of the
Agency for
Peaceful
Settlement of
Labour Disputes in
assisting collective
bargaining as well
as disputes in
relation to the
strike and
harassment at
work strengthened
Country
Programme
Outcomes
Tripartite Action Plan
agreed for improving /
strengthening the
Social Council
-----------------------------Indicator 1.2.2: Number
of Social Council’s
recommendations
adopted by the
Government increased
Indicator 1.3.1: A final
text of the Labour Law
reform is agreed which
is consistent with ILO
principles and
standards and EU
Directives
------------------------------Indicator 1.3.2: Number
of ratification of
relevant ILO
conventions initiated by
the Government
Indicator 1.4.1:
Settlement rate of
collective labour
disputes, disputes in
the field of harassment
at work (mobbing)
increased
Social Dialogue to find a
constructive compromise.
OUTCOME 1.1:
framework is
harmonized with
EU/UN standards,
implemented and
monitored
Tripartism and
strengthened
labour market
governance
contribute to
effective social
dialogue and sound
UFTUM; MEF;
GOV; Social
Council
Tripartite Constituents
agree on Labour Law
Reform
OUTCOME 1.1:
framework is
harmonized with
EU/UN standards,
implemented and
monitored
Outcome 18:
International labour
standards are
ratified and applied
CTUM,
UFTUM; MEF;
GOV
OUTCOME 1.1:
framework is
harmonized with
EU/UN standards,
implemented and
monitored
Outcome 12:
Tripartism and
strengthened
labour market
governance
contribute to
effective social
dialogue and sound
Agency for
Peaceful
Settlement of
Labour
Disputes
Tripartite Constituents
agree on new ratifications
The Agency for Peaceful
Settlement of Labour
Disputes extends its’
mandate according to
new Law on Strike.
Indicator 1.4.2:
Settlement rate of
collective labour
disputes related to the
upcoming Law on strike
increased
Indicators
Critical
assumptions and
risks
Link to UNDAF
outcomes and
national
development
plans
Link to P&B
outcomes
Strategic
partners
CP Priority 2: Promoting employment and an enabling environment for sustainable enterprises
CP outcome
2.1: Strengthen
capacity of
constituents to
develop and
implement
youth
employment
policy
measures
Indicator 2.1.1: School to
work transition sexdisaggregated survey
carried out and its result
reported.
-------------------------------------Indicator 2.1.2: White paper
on employment and genderresponsive youth
employment issued.
-------------------------------------Indicator 2.1.3: Youth
Social Inclusion
Pillar
OUTCOME 1.1:
Montenegro’s
legal framework
is harmonized
with EU/UN
standards, and
policies relevant
to social
inclusion are
implemented
Outcome 2: Skills
development
increases the
employability of
workers, the
competitiveness
of enterprises and
the inclusiveness
of growth
GOV, Public
Employment
Agency,
Monstat, UN,
Social Partners
CP Outcome
2.2: Enabling
environment
for sustainable
enterprises
Country
Programme
Outcomes
employment becomes a
high priority for UN work in
Montenegro
Indicator 2.2.1: Business
Perception Surveys and
“live” indicators of current
business climate introduced
-------------------------------------Indictor 2.2.2: The EESE
impact assessment
methodology is introduced
-------------------------------------Indictor 2.2.3: Position
papers are developed and
launched
-------------------------------------Indictor 2.2.4: ILO tools on
entrepreneurship
development/clusters and
social economy are
validated and adapted to
the national context
Indicators
and monitored
For indicators
2.3.1 to 2.3.4 it is
critical
assumption that
MEF continuous
to see the value of
EESE
methodology,
EESE results and
potential for
changes enhanced
by EESE work
implementation.
Hence ongoing
MEF commitment
is fundamental
assumption.
Risks relate to
potential
significant
changes in the
secretariat or
leadership of MEF
in which case ILO
would need to
“reintroduce”
EESE
methodology. In
addition as MEF is
operating in
constantly
changing
environment
there is a risk for
delays of above
activities due to
pressing priorities.
e.g. significant
policy change of
government, need
to respond to
proposed laws
etc.
Critical
assumptions and
risks
Social Inclusion
Pillar
OUTCOME 1.1:
Montenegro’s
legal framework
is harmonized
with EU/UN
standards, and
policies relevant
to social
inclusion are
implemented
and monitored
Link to UNDAF
outcomes and
national
development
plans
Outcome 3:
Sustainable
enterprises create
productive and
decent jobs
MEF
Link to P&B
outcomes
Strategic
partners
Outcome 11:
Labour
administrations
apply up-to-date
labour legislation
Labour
Inspection,
Department of
Public
Revenues
CP Priority 3: Formalizing the informal economy
CP outcome
3.1: The
capacity of
Labour
Inspection has
Indicator 3.1.1: Cooperative
strategies are used by the
inspectors to address
informal employment and
undeclared work
The Government
will engage on
revising the
existing
methodologies
Social Inclusion
Pillar
OUTCOME 1.1:
Montenegro’s
legal framework
been
strengthened
CP outcome
3.2:
Constituents
have enhanced
awareness and
knowledge to
promote and
facilitate a
genderresponsive
transition to
formality
Indicator 3.2.1: Tripartite
constituents identify drivers
and profile of informality,
including the different
situations and needs of
women and men and of
vulnerable groups
-------------------------------------Indicator 3.2.2: Constituents
undertake an information
and awareness raising
campaign to promote the
benefits of formal economy
-------------------------------------Indicator 3.2.3:
Formalization of the
informal economy becomes
an explicit priority of the
UNDAF programme for
2017-2021
-------------------------------------Indicator 3.2.4: A trade
union position policy on
informal economy in the
construction sector is
formulated
to tackle the
diverse forms of
undeclared work.
The risk may
reside on an
inadequate
legislation, e.g.
not providing to
the inspectors
the required
legal tools to
operate
effectively, such
as indicators,
legal
presumptions,
reversal of
burden of proof,
access to
external sources
of information.
Political will
exists.
Collaboration
with UNDP
continues
according to
plan.
Funding.
Availability of
data.
is harmonized
with EU/UN
standards, and
policies relevant
to social
inclusion are
implemented
and monitored
and provide
effective services
Social Inclusion
Pillar
OUTCOME 1.1:
Montenegro’s
legal framework
is harmonized
with EU/UN
standards, and
policies relevant
to social
inclusion are
implemented
and monitored
Outcome 1: More
women and men
have access to
productive
employment,
decent work and
income
opportunities
Triparite
constituents
and UNDP, WB
and the EU
Table 1.2: Monitoring Plan MONTENEGRO
Priority 1
CP Outcome 1.1: Institutional and technical capacity of social partners is strengthened
Milestones
Indicator
Means of Verification
Indicator 1.1.1:
The governance
structure and
practices of the
Managing Board
of MEF and
Executive Bodies
of CTUM and
UFTUM is
enhanced
BOD minutes
Indicator 1.1.2:
New service for
employers on
promotion of
equality and
elimination of
discrimination (on
the grounds
prescribed in
national
legislation)
introduced
MEF web site
Indicator 1.1.3:
Social Partners'
engagement
relating to EU
accession process
MEF web site
MEF web site
TUs Executive Body's
Minutes
Baseline (date)
End Target
(date)
Year 1
Year 2
Governance
strategies of
MEF, CTUM and
UFTUM adopted
by June 2016
using ILO tools
and
competencies as
a result of
training for
MEF, CTUM and
UFTUM Board of
Directors.
TUs: 5 highlevel leader
from both
trade union
confederation
will be
trained on
new methods
of
management,
becoming
trainers of
their affiliated
organizations
EOs:
Governan
ce training
conducte
d
2014. MEF
currently does not
offer a service on
equality and
elimination of
discrimination
neither it has
employers’ specific
product on this
topic
New service
introduced by
April 2015 as a
result of ILO
training on
promotion of
equality and
elimination of
3 products
(guides) on
equality and
elimination of
discrimination
for employers
introduced
2014. MEF
currently engages
with government
relating to EU
accession but this
By 2016, Social
Partners
develop a plan
of activities
relating to EU
2014. MEF Board
does not have
currently a
governance
charter.
2014: Trade
unions Executive
Bodies are not
flexible enough for
adapting to new
challenges.
Media coverage
New products – guides
printed
Report on training
program
Media coverage
Trade union reports
Governan
ce charter
adopted
TUs:
Trained
TU
leaders
conduct
at least
one
training
for their
affiliated
organisati
ons on
managem
ent tools.
(from TU's
own
resources)
discrimination.
Minimum 3
trainings
organised in
2015
Trade unions’
priorities for
their
contribution
in the EU
EOs:
Training
on
engageme
nt in EU
Year 3
Year 4
Priority 1
Indicator
is strengthened
Baseline (date)
appears to be on
ad hoc basis.
2014. Trade unions
are not enough
involved at
relevant levels in
the EU accession
process.
End Target
(date)
accession
process, based
on successful
experience from
other
employers’ and
trade unions’
organisations.
Milestones
Year 1
accession
process
identified by
June 2015.
Year 2
accession
provided.
Strategy
of
engageme
nt
developed
TUs:
Training
on
challenges
for trade
unions in
the EU
accession
process
using best
practices
of new EU
MSs
conducte
d.
Action
Plan is
adopted.
Indicator 1.1.4:
Trade unions are
increasingly
involved in the
negotiation of
gender-sensitive
collective
agreements in the
private sector
ILO reports
TUs’ reports
List of CB team
members in selected
companies and
branches
TUs in the private
sector have poor
representation in
collective
bargaining
processes
By the end of
2016, at least 3
collective
bargaining
processes are
initiated by
trade unions in
the private
sector using ILO
tools and
granting the
equal treatment
for women
workers.
15 selected
TUs activists
from CTUM
and UFTUM
trained and
included in
collective
bargaining
teams and
use for
bargaining
the acquired
competencies
At least
three CB
processes
in the
private
sector
initiated.
Year 3
Year 4
Priority 1
Indicator
Indicator 1.1.5:
Trade unions
enhance the role
and participation
of young women
and men unionists
ILO reports
TUs reports
Adopted decision for
selecting the pilot
branch
Promotion materials
used by campaigners
Baseline (date)
TUs do not have
yet a coherent
policy for
promoting and
supporting the
role of young
women and men
unionists
Milestones
End Target
(date)
Year 1
A pilot
campaign for
enhancing the
role and
position of
young unionists
is launched in a
selected branch
by end of 2015.
The campaign
is launched by
the end of
2015
CP Outcome 1.2: The role and the functioning of the Social Council is strengthened
Indicator
Indicator 1.2.1:
Tripartite Action
Plan agreed for
improving/strengt
hening the Social
Council
Action Plan adopted.
Baseline (date)
No Action Plan
available.
Year 2
Government Acts;
Official Gazette
Social Partners are
not receiving
feedback on their
recommendations
End Target
(date)
Year 1
Year 2
The plan is
adopted by
September
2016 following
an assessment
of the current
composition
and
functioning of
the Social
Council carried
out by the end
of 2015.
Genderresponsive
assessment of
the current
composition
and
functioning of
the Social
Council carried
out by end of
2015.
Tripartite
Action
Plan
adopted.
Increase by
20% of
adopted
recommendati
Year 4
Year 3
Year 4
Milestones
Implemen
tation of
the Action
Plan
started.
Tripartite
validation of
the findings
completed.
Recommendati
ons delivered.
Indicator 1.2.2:
Number of Social
Council’s
recommendations
Year 3
Number of
consultations
with and
feedback to
Increased
technical
capacity
of the
CP Outcome 1.2: The role and the functioning of the Social Council is strengthened
Indicator
adopted by the
Government
increased
Baseline (date)
and there is no any
record on the
number of SP's
recommendations
adopted.
End Target
(date)
ons by end of
2017
Milestones
Year 1
Year 2
the Social
Council
increased in
relation to new
laws and
policies
Secretaria
t of the
Social
Council
CP Outcome 1.3: Labour law reform adopted through tripartite dialogue in
accordance with relevant International Labour Standards and EU Directives
Indicator
Indicator 1.3.1: A
final text of the
Labour Law
reform is agreed
which is
consistent with
ILO principles and
standards and EU
Directives
Final text of the labour
Law.
Indicator 1.3.2:
Number of
ratification of
relevant ILO
conventions
initiated by the
Government
Official Gazette
Baseline (date)
Year 3
Year 4
Year 3
Year 4
Milestones
End Target
(date)
Year 1
Year 2
Current Labour
Code.
At least 50% of
ILO’s
comments are
taken on board
in the final text
of the Labour
Law submitted
to Parliament
Legal data
collection by
national
consultant on
labour
legislation
and collective
agreements
to be used in
the lawmaking
process.
At least 50
% of ILO
comments
provided
on final
text of the
Labour Law
will be
taken on
board.
Conventions on
Domestic Workers,
2011 (No. 189) and
Night Work, 1990
(No. 171) have not
yet been ratified.
Night Work
Convention,
1990 (No. 171)
submitted to
Parliament for
ratification by
the end of
2016.
Tripartite
discussion in
the Social
Council to
identify legal
and
implementati
on gaps and
possibilities
to ratify new
ILO
Conventions.
Finalisation
of the
process of
ratification
of the two
ILO
Convention
s with
submission
of
ratification
law to
Parliament.
CP Outcome 1.4: Technical and professional capacities of the Agency for Peaceful
Settlement of Labour Disputes in assisting collective bargaining as well as disputes in
relation to the strike and harassment at work strengthened
Indicator
Indicator 1.4.1:
Settlement rate of
collective labour
disputes, disputes
in the field of
harassment at
work (mobbing)
increased
Reports of the Agency
for Peaceful Settlement
of Labour Disputes
Baseline (date)
15 Collective
Labour Disputes
referred to the
Agency, out of
which 12 was
settled.
Milestones
End Target
(date)
Year 1
Year 2
Increase by
10% compared
to the 2013
data, of the
settlement
rate of labour
disputes on
collective and
workplace
discrimination
by the end of
2016
Participation
of number of
mediators
and staff of
the Agency
on the
Tripartite
Validation of
the new
Guide for
Professional
Mediators.
Assistance
to the
Agency on
how to
handle
extensive
responsibili
ties given
by the Law
on
Prohibition
of
Harassmen
t at Work.
Participation
of mediators
and staff of
the Agency in
subregional
technical
discussion on
performance
of individual
labour
dispute
settlement.
Indicator 1.4.2:
Settlement rate of
collective labour
disputes related
to the upcoming
Law on strike
increased
Reports of the Agency
for Peaceful Settlement
of Labour Disputes
15 Collective
Labour Disputes
referred to the
Agency, out of
which 12 was
settled.
Increase by
10% compared
to the 2013
data, of the
settlement
rate of labour
disputes
related with
the
implementatio
n of the
upcoming law
on strike, by
the end of
2016.
Participation
of number of
mediators
and staff of
the Agency
on the
Tripartite
Validation of
the new
Guide for
Professional
Mediators.
Participation
of mediators
and staff of
the Agency in
subregional
technical
discussion on
Assistance
to the
Agency on
how to
handle
extensive
responsibili
ties given
by the Law
on Strike
Year 3
Year 4
CP Outcome 1.4: Technical and professional capacities of the Agency for Peaceful
Settlement of Labour Disputes in assisting collective bargaining as well as disputes in
relation to the strike and harassment at work strengthened
Indicator
Baseline (date)
End Target
(date)
Milestones
Year 1
Year 2
Year 3
Year 4
Year 3
Year 4
performance
of individual
labour
dispute
settlement.
Priority 2
CP Outcome 2.1 Strengthen capacity of constituents to develop and implement youth
employment policy measures
Indicator
Indicator 2.1.1:
School to work
transition sexdisaggregated
survey carried out
and its result
reported
Database
Baseline (date)
No current
database on
school to work
transition
Milestones
End Target
(date)
Year 1
Survey carried
out by end of
2015 following
ILO training on
methodology
Training of
beneficiaries
on the
methodology
and purpose
Sample of at
least 750.
Survey
carried out by
end 2015
Year 2
Consolidation
of the
database
(metadatamicro-data)
Indicator 2.1.2
White paper on
employment and
genderresponsive youth
employment
issued
Government Website
Indicator 2.1.3
Youth
employment
UN website Podgorica
There is a GOV
action plan for YE
2014
Under preparation
Paper issued
after tripartite
consultations
by June 2016.
Gender
responsive
youth
Results of the
school-to
work
transition
Consultatio
n process
//continue
d
Summary
report of the
consultation
process
Draft white
paper
*ILO
participates in
joint UN
Priority 2
CP Outcome 2.1 Strengthen capacity of constituents to develop and implement youth
employment policy measures
Indicator
Baseline (date)
becomes a high
priority for UN
work in
Montenegro
End Target
(date)
employment is
mentioned as
an explicit
priority of the
UNDAF
program for
2017-2021.
Milestones
Year 1
Indicator 2.2.1:
Business
Perception
Surveys and “live”
indicators of
current business
climate are
introduced
MEF web site
Indictor 2.2.2: The
EESE Impact
Assessment
Methodology is
introduced
MEF web site
Indictor 2.2.3:
Position papers
are developed
and launched
MEF web site
Mission report
Mission report
Year 3
Year 4
Year 3
Year 4
Planning
exercises
CP Outcome 2.2: Enabling environment for sustainable enterprises
Indicator
Year 2
Milestones
Baseline (date)
End Target
(date)
Year 1
2014. Currently
MEF does not have
“live” indicators of
business
perception.
Business
perception
surveys and
“live”
indicators
developed and
validated by
June 2015.
MEF web site
updated with
“live”
indicators of
business
perception
2014. Currently
MEF does not have
EESE impact
methodology that
would evaluate
systematically the
impact of EESE
work.
The EESE
Impact
Assessment
Methodology
is introduced
by end of
2015.
EESE Impact
Assessment
Methodology
workshop
conducted by
September
2015
2014. MEF has
developed so far 2
position papers
relating to “five
killers of
business”. Three
more position
At least three
position papers
developed by
September
2016.
none
Year 2
Three
position
papers
developed
CP Outcome 2.2: Enabling environment for sustainable enterprises
Indicator
Baseline (date)
Milestones
End Target
(date)
Year 1
Year 2
Year 3
Year 4
Year 3
Year 4
papers are
needed.
Indictor 2.2.4: ILO
tools on
entrepreneurship
development/clus
ters and social
economy are
validated and
adapted to the
national context
A team of
national
trainers is
trained on ILO
entrepreneurs
hip and social
economy tools
by the end of
2016.
Priority 3
CP Outcome 3.1: The capacity of Labour Inspection has been strengthened
Indicator
Indicator 3.1.1:
Cooperative
strategies are
used by the
inspectors in
coordination with
other institutions
to address
informal
employment and
undeclared work
Labour inspection
annual reports
Baseline (date)
Milestones
End Target
(date)
Year 1
Year 2
Labour
inspectors and
inspectors
from the
Department of
Public
Revenues
improve their
capacity to
promote and
supervise the
compliance
with national
labour and
social security
legislation on
undeclared
work by the
end of 2016
Labour
inspectors are
trained on
the diverse
expressions
of undeclared
work and best
practices to
tackle them.
Guidelines
for
inspection
of
undeclared
work are
developed
and
adopted.
The labour
inspectorate
and the
Department
of Public
Revenues
establish
forms of
cooperation.
A labour
inspection
action plan
includes
undeclared
work as a
priority
action,
defining
targets.
Priority 3
Indicator
Baseline (date)
End Target
(date)
Milestones
Year 1
Year 2
Year 3
Year 4
Year 3
Year 4
Planning
and
operation
of labour
inspection
on
undeclared
work
follows the
defined
guidelines.
The
number of
undeclared
workers
found
during
inspection
increases.
The
number of
workers
declared to
social
security
following
inspection
increases.
CP Outcome 3.2: Constituents have enhanced awareness and knowledge to promote
and facilitate a gender-responsive transition to formality
Indicator
Indicator 3.2.1:
Tripartite
constituents
identify drivers
and profile of
informality,
including the
different
situations and
NHDR report
Milestones
Baseline (date)
End Target
(date)
Year 1
Year 2
No analysis on
informal economy
and no commonly
agreed priorities to
address it.
A national
diagnosis on
the informal
economy is
produced with
UNDP’s
support and
validated on a
tripartite basis
-Drafting a
chapter in the
NHDR (theme
tbd)
No
activities
foreseen
for second
year.
- Tripartite
national
debate in
collaboration
Priority 3
Indicator
Baseline (date)
needs of women
and men and of
vulnerable groups
Indicator 3.2.2:
Constituents
undertake an
information and
awareness raising
campaign to
promote the
benefits of formal
economy
Indicator 3.2.3:
Formalization of
the informal
economy
becomes an
explicit priority of
the UNDAF
programme for
2017-2021
Indicator 3.2.4: A
trade union
position policy on
informal economy
in the
construction
sector is
formulated
Milestones
End Target
(date)
Year 1
by mid-2016.
with UNDP
Year 2
- Based on
the discussion
finalise the
chapter
Media report
No national
campaign
addressing IE in
2014.
A national
campaign is
launched by
the end of
2016.
National
campaign
on IE.
UNCT report and UN
planning document
Preparations to
start in 2016
Formalization
of the informal
economy is
mentioned as
an explicit
priority of the
UNDAF
programme for
2017-2021.
ILO
participates
in the
consultatio
n process
and
drafting of
the new
planning
document.
NHDR will focus on
IE.
ILO reports
TUs reports
The issued position
paper
The records of the
Social Council
At national level,
TUs’ organizations
don’t have a joint
coherent position
based on facts and
findings related to
the means to
tackle the
informality
A gender
responsive
trade union
position paper
on informal
economy in
building sector
is issued by
end of 2015.
At the end of
the first half
of 2015, the
position
paper is
issued and
submitted to
the Social
Council for
approval
Year 3
Year 4
MEMORANDUM O RAZUMIJEVANJU
IZMEĐU
VLADE CRNE GORE I SOCIJALNIH PARTNERA CRNE GORE
I
MEĐUNARODNE ORGANIZACIJE RADA
O PROGRAMU DOSTOJANSTVENOG RADA ZA 2015-2017. GODINE
Vlada Crne Gore, koju predstavlja Ministarstvo rada i socijalnog staranja, dolje potpisane
organizacije sindikata i poslodavaca, i Međunarodna organizacija rada (MOR), koju predstavlja
Medjunarodna kancelarija rada (zajednički nazvani Ugovorne strane), žele da sarađuju sa ciljem
da promovišu i unaprijede dostojanstveni rad u Crnoj Gori.
Ugovorne strane saglasile su se i formulisale prioritete za saradnju za period od 2015. do 2017.
godine tokom konsultacija izmedju Vlade i socijalnih partnera iz Crne Gore i Tima MOR za
tehničku podršku dostojanstvenom radu i Kancelarije za Srednju i Istočnu Evropu.
Program dostojanstvenog rada (PDR) za 2015-2017. godinu u skladu je sa ključnim prioritetima
Vlade Crne Gore i Okvirom za razvojnu pomoć Ujedinjenih Nacija (UNDAF) za 2012-2016.
godinu i trebalo bi da doprinese ostvarivanju njihovih ciljeva. PDR će takodje značajno
doprinijeti primjeni Ugovora o stabilizaciji i pridruživanju Crne Gore Evropskoj Uniji i
dostizanju nacionalnih razvojnih ciljeva.
Država Crna Gora je članica Konvencije o privilegijama i imunitetima specijalizovanih agencija
iz 1947. godine i njenog Aneksa I koji se odnosi na MOR od 3. juna, 2006. godine.
Ugovorne strane saglasile su se o sljedećem:
1.
Ugovorne strane potvrđuju svoju posvećenost saradnji na primjeni PDR za 2015-2017.
godinu. Dogovoreno je da sljedeće teme budu prioriteti PDR:
i.
ii.
iii.
Jačanje socijalnog dijaloga;
Promovisanje zapošljavanja i povoljnih uslova za održiva preduzeća;
Formalizacija neformalne ekonomije.
2.
MOR je saglasna da pomogne u prikupljanju sredstava i da obezbijedi tehničku saradnju za
primjenu PDR, u skladu sa svojim pravilima, propisima, direktivama i procedurama, i u
skladu sa raspoloživošću sredstava i uslovima koji će biti usaglašeni u pisanoj formi.
3.
U odnosu na PDR i druge vezane aktivnosti MOR u zemlji, Vlada će primjenjivati na
Organizaciju, njeno osoblje ili bilo koje lice koje odredi MOR da učestvuje u aktivnostima
MOR, odredbe Konvencije iz 1947. godine o privilegijama i imunitetima specijalizovanih
agencija i njenog Aneksa I koji se odnosi na MOR od 3. juna, 2006. godine.
4.
Predloženi ishodi za 2015-2017. godinu se mogu dostići u periodu od tri godine. MOR,
Ministarstvo rada i socijalnog staranja i socijalni partneri nadgledaće primjenu Programa
povremeno i to radom PDR Nadzornog odbora, kako bi procijenili ostvareni napredak,
istovremeno zadržavajući neophodni nivo fleksibilnosti kako bi se prilagodili nastajućim
promjenama unutar nacionalnog konteksta.
5.
Ovaj Memorandum o razumijevanju može biti promijenjen dogovorom izmedju Ugovornih
strana.
Ništa u ovom Memorandumu ili u vezi sa njim neće biti smatrano kao izuzetak od privilegija i
imuniteta koje uživa MOR.
Programski dokument je prilog ovom Memorandumu. U slučaju da uslovi koji se nalaze u PDR
iz nekog razloga ne odgovaraju uslovima navedenim u ovom Memorandumu, uključujući
odredbe na koje se odnosi član 3, prevladaće uslovi navedeni u Memorandumu.
Original Memoranduma je napisan i potpisan na engleskom jeziku. U slučaju da je Memorandum
preveden na drugi jezik, prevladaće verzija na engleskom jeziku.
Ovaj Memorandum, koji zamjenjuje svu komunikaciju na ovu temu izmedju Ugovornih strana,
stupiće na snagu činom njegovog potpisivanja od strane ovlašćenih predstavnika Ugovornih
strana.
____________, ___________________ 2015.
(Mjesto)
(Dan, Mjesec)
_________________________
Zorica Kovačević
Ministar rada i socijalnog staranja Vlade
Crne Gore
_______________________
Antonio Graziosi
Direktor
MOR Kancelarija tehničke podrške za
dostojanstveni rad i Kancelarija za Centralnu i
Istočnu Evropu
__________________________
Svetlana Vuksanović
Predsjednica Unije poslodavaca
Crne Gore
________________________
Marko Nikčević
Generalni sekretar Saveza sindikata
Crne Gore
__________________________
Srdja Keković
Generalni sekretar Unije slobodnih sindikata
Crne Gore
MEMORANDUM OF UNDERSTANDING
BETWEEN THE
GOVERNMENT OF MONTENEGRO,
THE SOCIAL PARTNERS OF MONTENEGRO
AND
THE INTERNATIONAL LABOUR ORGANIZATION
ON
THE DECENT WORK COUNTRY PROGRAMME FOR 2015-2017
Whereas the Government of Montenegro, represented by the Ministry of Labour and Social
Welfare, the undersigned workers’ and employers’ organizations, and the International Labour
Organization (ILO), represented by the International Labour Office (referred collectively as the
Parties), wish to collaborate in order to promote and advance decent work in Montenegro.
Whereas the Parties have agreed and formulated the priorities of cooperation for 2015-2017 in
the course of consultations between the Government and the social partners of Montenegro and
the ILO Decent Work Technical Support Team and Country Office for Central and Eastern
Europe.
Whereas the Decent Work Country Programme (DWCP) for 2015-2017 is in line with the key
priorities of the Government of Montenegro and United Nations Development Assistance
Framework 2012-2016 and will contribute towards achievement of its goals. The DWCP will
also make an important contribution to the implementation of the Stabilization and Association
Agreement with the European Union and national development objectives.
Whereas Montenegro is party to the 1947 Convention on Privileges and Immunities of
Specialized Agencies and to its Annex I relating to the ILO as of 3 June 2006.
Now therefore, the Parties hereby agree as follows:
6.
The Parties affirm their commitment to collaborate in the implementation of the DWCP for
2015-2017. The following are agreed as priorities of the DWCP:
iv.
v.
vi.
Enhancing Social Dialogue;
Promoting employment and an enabling environment for sustainable enterprises;
Formalizing the informal economy.
7.
The ILO agrees to assist in the mobilization of resources and to provide technical
cooperation in the implementation of the DWCP, subject to its rules, regulations, directives
and procedures, the availability of funds and conditions to be agreed upon in writing.
8.
In relation to DWCP and to any related activities of the ILO in the country, the Government
will apply, to the Organization, its personnel and any person designated by the ILO to
participate in ILO activities, the provisions of the 1947 Convention on Privileges and
Immunities of Specialized Agencies and to its Annex I relating to the ILO as of 3 June 2006.
9.
The proposed outcomes for 2015-2017 are achievable in the three-year period. The ILO, the
Ministry of Labour and Social Welfare of Montenegro and the social partners will review
the programme implementation periodically through the DWCP Overview Board, in order to
assess progress made, while maintaining the necessary flexibility to adapt to emerging
changes in the national context.
10. This Memorandum of Understanding (MoU) may be modified by agreement between the
Parties.
Nothing in or relating to this MoU shall be construed as constituting a waiver of the privileges
and immunities enjoyed by the ILO.
The DWCP document is attached to this MoU. In the event that the terms contained in the
DWCP document are incompatible with the terms of this MoU, including the provisions
referenced in article 3, then the latter shall govern and prevail.
The original of the MoU has been written and signed in English. If this MoU is translated into
another language, the English version shall govern and prevail.
This MoU, superseding all communications on this matter between the Parties, shall enter into
force with effect from its signature by the authorized representatives of the Parties.
____________, on ___________________ 2015
(Place)
(Date, Month)
_________________________
Zorica Kovačević
Minister of Labour and Social Welfare of
the Government of Montenegro
_________________________
Antonio Graziosi
Director, ILO Decent Work Technical Support
Team and Country Office for Central and
Eastern Europe
__________________________
Svetlana Vuksanović
President of Montenegrin Employers
Federation
_________________________
Marko Nikčević
General Secretary of the Confederation of
Trade Unions of Montenegro
__________________________
Srdja Keković
General Secretary of the Union of Free Trade
Unions of Montenegro

dokument - Vlada Crne Gore

Transcription

Similar documents

CONFERENCE PROGRAMME/PROGRAM KONFERENCE

e Like the touch of king Midas

AUTHOR`S SYNOPSES

Zbornik povzetkov - Slovensko sociološko društvo

socijalno preduzetništvo - Udruženje banaka Srbije

Full page fax print - Univerzitet Crne Gore

10. 12. 2014. OSCE

Broj 13 Ljeto 2006. N° 13 Summer 2006 V a š be sp la ta np rim je ra

Inflight XXIII.indd - Montenegro Airlines

Inflight Montenegro Airlines Magazine

Luxury Inflight Magazine 2016

Vaš besplatan primjerak Your complimentary copy

Partnerski Bilten Partnership Newsletter Kontakt ambasada NATO

Pdf obliki - Inštitut Antona Trstenjaka