sk.ad gazety 02.12.05.qxd

Transcription

czytaj na str. 4-5, 30, 32
find more on pp. 4-5, 30, 32
czytaj na str. 22
find more on p. 22
czytaj na str. 26
find more on p. 26
wstęp
intro
Milionowy Pasażer
One Million Passenger
SILESIA airport 1-2005
Milionowy Pasażer
One Million Passenger
Szanowni Państwo!
Dear Readers!
Jest mi niezmiernie miło spotkać się z Państwem po ponad
rocznej przerwie. O tym, co się w porcie zmieniło, świadczy
obecność w niniejszym magazynie relacji z powitania milionowego pasażera. To nie tylko magia liczby, ale przede
wszystkim odzwierciedlenie stanu katowickiego portu, który
w ostatnich latach przeszedł kilka etapów rozwoju. Następne przed nami.
I am particularly glad to meet you after a year long break.
What has changed in the airport can be proved by the article describing the event of greeting one million passenger. It
is not only the magic of this number, but above all it corresponds to the condition of the Katowice airport, which
recently has undergone few development stages. The new
ones are still ahead of us.
Poznanie milionowego pasażera zbiegło się w czasie z zakończeniem kolejnej edycji Programu "Latam z Katowic!".
Założeniem jego jest wywołanie mody na rozpoczynanie
podniebnej przygody z portu stolicy Śląska. Dziękuję zatem
Państwu za tę odrobinę lokalnego patriotyzmu, za zaufanie
do pracowników MPL Katowice, którzy robią wszystko, aby
wspomnienie z pobytu w porcie było miłe.
Breaking the level of one million passenger coincided with
the end of another “Latam z Katowic!” (“I Fly from
Katowice!”) programme, which aimed at promoting sky-high
adventure to start in the Silesian airport.
Ponieważ obecny numer "Silesia Airport" ukazuje się na przełomie roku, chciałbym wszystkim Państwu złożyć najserdeczniejsze życzenia spokojnych Świąt Bożego Narodzenia oraz
wszelkiej pomyślności w Nowym 2006 Roku.
I would like to thank you for this bit of local patriotism and
for placing your confidence in the personnel of the International Airport in Katowice, who make their best so that
you had only positive recollections of the stay here. Since this
issue of “Silesia Airport“ appears at the turn of a year I would
like to wish to all of you Merry Christmas and all the best in the
oncoming year of 2006.
Marek Mutke
Prezes Zarządu Górnośląskiego Towarzystwa Lotniczego S.A.
President of the Upper Silesian Aviation Group
spis treści
table of contents
18
6
22
10
1
4
NEWS
5
Milioner na lotnisku / Millionaire at the Airport
6
Samolotem do Budy? / By Plane to Buda?
26
26
Na piwo... do muzeum? / Fancy a Pint... Why not in
a Museum?
INFO
10
Sztuka na jedwabnym szlaku / Art on Silky Road
14
Rozkopany Śląsk / Silesia under Construction
17
W sieci bez kabla / Wireless Surfing
18
Śląsk według Brosa / Silesia by Bros
22
Sola a` la Orly / Sole a` la Orly
2
30
Plan terminalu Międzynarodowego Portu Lotniczego
Katowice / Terminal Map of Katowice International Airport
32
Połączenia z Międzynarodowego Portu Lotniczego Katowice
/ Connections from Katowice International Airport
Magazyn Portu Lotniczego Katowice
nr 1: XII.2005 - II.2006 /
Magazine of the Katowice International Airport
Issue 1: Dec 2005 - Feb 2006
REDAKTOR NACZELNY / EDITOR-IN-CHIEF
Rafał Drabek
RADA PROGRAMOWA / PROGRAMME BOARD
Beata Mutke
Leszek Biernacki
Marek Kubica
WYDAWCA / EDITOR
Górnośląskie Towarzystwo Lotnicze Spółka Akcyjna
Upper Silesian Aviation Group
www.gtl.com.pl
WYDAWNICTWO WSPÓŁFINANSUJE /
PUBLICATION IS CO-FINANCED BY
Śląska Organizacja Turystyczna/
Silesian Tourist Organisation
www.silesia-sot.pl
PATRONAT / PATRONAGE BY
Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego/
Upper Silesian Marshal’s Office
www.silesia-region.pl
PRZEKŁAD / TRANSLATION BY
Urszula
&
Paweł Patyk
KIEROWNICTWO ARTYSTYCZNE / ART DIRECTOR
Michał Jędryka
PRODUKCJA, DRUK, SKŁAD, OPRACOWANIE GRAFICZNE /
PRODUCTION, PRINTING, TYPESETTING, GRAPHICS BY
S-print 2 Sp. z o.o.
www.s-print.com.pl
REKLAMA / ADVERTISING
www.gtlservice.com.pl
tel. +48 32 284 50 26
S-print 2 Sp. z o.o.
www.s-print.com.pl
tel. +48 32 256 62 14
KONTAKT / CONTACT US
[email protected]
NEWS
LATAM Z KATOWIC!
I FLY FROM KATOWICE!
Dnia 18 listopada 2005r. wielką galą w Hotelu Qubus zakończyła się IV edycja programu "Latam z Katowic!". "Latam
z Katowic!" jest unikatowym w skali kraju programem lojalnościowym, gdyż kompleksowo promuje zarówno indywidualnych pasażerów, touroperatorów oraz przewoźników lotniczych.
MILIONERKA NA LOTNISKU*
DWUMILIONERKA U WIZZ AIRA
ONE MILLION BABY AT THE AIRPORT *
TWO MILLION BABY WITH WIZZ AIR
Wizz Air, największa tania, niskokosztowa linia lotnicza
w Polsce przewiozła na swoim pokładzie dwumilionowego
pasażera. Szczęśliwy pasażer, a właściwie pasażerka, Pani
Martyna Lelińska podróżowała z Katowic do Mediolanu
i otrzymała nieograniczoną możliwość darmowego podróżowania przez cały rok dla dwóch osób na wszystkich trasach Wizz Air oraz upominki ufundowane przez Górnośląskie Towarzystwo Lotnicze S.A.
* czytaj na str. 5
Wizz Air, the biggest low cost airline in Poland transferred
their two million passenger. The lucky passenger was Ms
Martyna Lelińska, who was travelling form Katowice to Milan.
She received a free, unlimited, yearly, double ticket for all
Wizz Air routes. Additionally, Górnośląskie Towarzystwo
Lotnicze S.A. offered her a few gifts.
NAGRODZONO :
Triada - Touroperator Roku 2005
Sun&Fun Holidays - Touroperator Debiutant Roku 2005
Biuro Podróży "Joanna" - Touroperator Nowego
Kierunku Roku 2005
Centralwings - Czarterowy Przewoźnik Krajowy Roku 2005
Tunisair - Czarterowy Przewoźnik Zagraniczny Roku 2005
Lufthansa - Największy Tradycyjny Przewoźnik Roku 2005
Wizz Air - Największy Niskokosztowy Przewoźnik Roku 2005
"Triada" w Katowicach - I miejsce
w kategorii Biur Własnych Touroperatorów
Biuro "Amadeusz" z Bytomia - I miejsce
w kategorii Biur Agencyjnych
Biuro "Carlson Wagonlit Travel" z Katowic - I miejsce
w kategorii Agentów IATA
WYRÓŻNIONO:
Oasis Tours i Exim Tours
Były oklaski dla Laureatów, stroje wieczorowe Pań oraz koncert
Grupy MoCarta. Dobre humory dopisały. Następna, V edycja,
w roku jubileuszowym 15-lecia GTL S.A.
Z założeniami programu można zapoznać się pod adresem:
www.gtl.com.pl/lzk
* see article on p. 5
GTL S.A. - PARTNER
AKCJI "ATRAKCJE TURYSTYCZNE
WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO"
GTL S.A. - PARTNER OF
"TOURISTIC ATTRACTIONS
OF THE SILESIAN PROVINCE" ACTION
Górnośląskie Towarzystwo Lotnicze S.A. wspiera akcję promocyjną "Atrakcje Turystyczne Województwa Śląskiego",
organizowaną przez "Gazetę Wyborczą" oraz Urząd Marszałkowski. Na regionalnych stronach portalu internetowego www.gazeta.pl/katowice oraz www.gazeta.pl/czestochowa czytelnicy "Gazety Wyborczej" w drodze plebiscytu wybierają największe atrakcje turystyczne naszego regionu.
Wśród internautów, którzy wezmą udział w głosowaniu
i podzielą się swoimi opiniami, zostanie wylosowana nagroda główna - dwuosobowy bilet lotniczy linii Wizz Air z wylotem z naszego Portu.
Górnośląskie Towarzystwo Lotnicze S.A. supports a promotion
action "Touristic Attractions of the Silesian Province" organised
by daily “Gazeta Wyborcza” and the Office of Province
Marshal. On local webpages www.gazeta.pl/katowice and
www.gazeta.pl/czestochowa, readers of “Gazeta Wyborcza”
by way of voting select the best touristic attractions of our
region. The internauts who will vote and share their opinions
will take part in a draw whose first prize is Wizz Air double
airticket from our Airport.
On November 18, 2005 a gala was held in Qubus Hotel to
conclude 4th edition of loyalty programme "Latam z Katowic!"
(I fly from Katowice). "Latam z Katowic!" is a unique nationwide loyalty programme as it aims at complex promotion of
individual passengers, tour operators and air carriers.
WINNERS:
Triada - Tour Operator of the Year 2005
Sun&Fun Holidays - Tour Operator - Debutant 2005
Biuro Podróży Joanna - Tour Operator - New Direction 2005
Centralwings - Domestic Charter Carrier 2005
Tunisair - Foreign Charter Carrier 2005
Lufthansa - The Biggest Traditional Carrier 2005
Wizz Air - The Biggest Low Cost Carrier 2005
Triada of Katowice won the category
of Tour Operator Own Agency
Travel Agency "Amadeusz" of Bytom won the category
of Travel Agencies.
"Carlson Wagonlit Travel" - Katowice office won
the category of IATA Agents
HONOURABLE MENTION:
Oasis Tours and Exim Tours
The winners met with applause, ladies wore evening dresses
and concert of MoCarta band was held. Everyone enjoyed
the event. Next, 5th edition will take place in the year of GTL
S.A.'s 15th anniversary.
To learn more about the programme please visit:
www.gtl.com.pl/lzk
więcej / more at: www.gtl.com.pl
4
"Number is the within of all things" - Pythagoras
Millionaire at the Airport
"Liczba jest istotą wszechrzeczy" - Pitagoras
Milioner na lotnisku
Symboliką liczb zajmowali się już greccy uczniowie szkoły pitagorejskiej, przypisując dziesiątce doskonałość wszechświata. Kochamy się
w okrągłych liczbach, szczególnie wówczas, gdy odzwierciedlają włożony trud w osiągnięcie sukcesu. Kiedy w 1991 roku powstawało Górnośląskie Towarzystwo Lotnicze S.A., z pyrzowickiego portu skorzystało
w ciągu 12 miesięcy niewiele ponad 5 tys. osób, czyli średnio ok. 15
na dobę. Każdy pasażer był i jest witany z radością. 12 października
1997r. powracający ze służbowej podróży Zbigniew Cebo okazał się
być trzystutysięcznym pasażerem od czasu przejęcia lotniska przez GTL
w maju 1994r. Po wyjściu z LOT-owskiego Boeinga 737 otrzymał bilet
na dowolną europejską trasę. W 1997r. odprawionych zostało niewiele ponad 101 tys. pasażerów. Podjęto także decyzje o rozbudowie
terminala. Niebawem ilość punktów odpraw, tzw. check-in (ów) wzrosła z 5 do 8. Dziś jest ich 17, a w 2007r. będzie 35. Dwa lata później,
2 maja 1999r., Marek Musioł tuż przed odlotem do Dusseldorfu, odliczony został jako półmilionowy pasażer. I on także otrzymał bilet na
trasę europejską, ale tym razem od Lufthansy. Był to rok siedemdziesiątlecia międzynarodowych połączeń lotniczych z Katowicami. Pierwszy bowiem rejs w historii LOT-u odbył się 2 stycznia 1929 r. do Wiednia. W roku 1999 w MPL Katowice odprawionych zostało łącznie 170
tys. pasażerów.
I nareszcie - pierwszy raz w dziesięcioletniej historii GTL S.A. - doczekaliśmy się milionowego pasażera: 11 lutego 2002 r. rejsem z Warszawy, na pokładzie lotowskiego ATR-42, przyleciała do Katowic Katarzyna Plewnia, która w ten sposób kończyła służbową wyprawę do
Paryża. Dziś mogłaby to zrobić bezpośrednio. Były kwiaty, bilet, telefon
komórkowy i wyjątkowe wyróżnienie tytułem Honorowego Marszałka
Portu - osoby niezwykle ważnej na każdym lotnisku, bo odpowiedzialnej za porządek na płycie postojowej. To on ustawia i odprawia samoloty. Poznać go można po żółtej kurtce i trzymanych w rękach latarkach, do złudzenia przypominających buławy, stąd ta nazwa. Po otrzymaniu stosownego certyfikatu wyjątkowa pasażerka "odprawiła"
w dalszą drogę samolot, którym wcześniej przyleciała. W 2002r. oprawionych zostało 202 tys. pasażerów.
Already the Pythagoreans dealt with the symbolism of numbers
ascribing universe perfectness to number 10. We love round numbers, especially when they reflect our effort put into achieved success. After creation of Górnośląskie Towarzystwo Lotnicze S.A.
(Upper-Silesian Aviation Group) in 1991, the airport in KatowicePyrzowice was visited by slightly more than 5 thousand passengers
within 12 months, which makes an average of 15 persons a day.
Each and every passenger has always been welcomed with open
arms. When on October 12, 1997 Zbigniew Cebo was coming
back from his business trip, he appeared to be a three hundred
thousand passenger since the time when the airport was taken over
by GTL in May 1994. When he left the board of Boeing 737
belonging to LOT he received a ticket for a European route of his
choice. In 1997 slightly above 101 thous. passengers were checked
in; additionally, a decision to develop the terminal was taken. Soon
the number of check-in points grew form 5 to 8. Today there are 17
and in 2007 there will be 35 check-ins. Two years later on May 2,
1999 Marek Musioł directly before his departure to Düsseldorf was
counted as a half a million passenger. He also received a ticket for
a European route but this time from Lufthansa. It was the year when
the 70th anniversary of international connections to Katowice was
celebrated. The first flight by LOT took place on January 2, 1929
on the route to Vienna. In 1999 Katowice International Airport
checked in 170 thous. passengers.
Then, finally - for the very first time in 10 year history of GTL S.A. we saw one million passenger. February 11, 2002 Ms Katarzyna
Plewnia on board of LOT's ATR-42 arrived in Katowice from
Warsaw. With this flight she took the last step of her business trip
from Paris. Today she could take a direct flight. She received flowers, a ticket, mobile phone and a title of Honorary Marshal of the
Airport - a very important position responsible for securing order on
the apron since responsible for parking and plane check-in. You
can recognise such a person by their yellow jacket and the fact that
they hold torches that by far resemble a truncheon, hence the name.
Having received an adequate certificate the exceptional passenger
"checked in" the plane she came in on. 2002 saw 202 thous. passengers checked in.
I wreszcie nadszedł dzień na który wszyscy w Pyrzowicach czekali od
dawna: odprawienia milionowego pasażera w jednym roku! Pierwszy
raz tej sztuki udało się dokonać Amerykanom w chicagowskim porcie
O'Hare w grudniu 1959r. Na stołecznym Okęciu wynik ten osiągnięto w 1971r. W Katowicach stało się to 16 listopada br. Po dokładnych
obliczeniach odzwierciedleniem doskonałości, czyli milionowym pasażerem została lecąca do Kolonii samolotem Centralwings Monika
Bujak - restauratorka z Chorzowa. Oblegana przez dziennikarzy
powtarzała, że jest oszołomiona, zaskoczona i szczęśliwa. Były kwiaty,
roczny na nieograniczoną ilość rejsów z Katowic bilet od Centralwings
oraz z szeregiem bonusów Karta Milionowego Pasażera od GTL.
Milionerkę najbardziej ucieszyła możliwość bezpłatnego parkowania,
gdyż w szczęśliwy rejs wybrało się po kupno samochodu. Karta Milionowego Pasażera uprawnia także do bezpłatnego korzystania z saloniku VIP przy sali odlotów, 50% zniżki w restauracji i 30% upustu
w wypożyczalni samochodów "Armada GTL Service".
Finally, the long-expected day at Katowice Airport arrived - check ing in of one million passengers within a single year! The first airport to break this level was O'Hare Airport in Chicago in December
1959. Okęcie Airport located in the Polish capital city reached that
figure in 1971. The same happened in Katowice on November 16,
2005. Having done thorough calculations it was found out that the
reflection of perfectness, or one million passenger, was Monika
Bujak - restaurant owner from Chorzów, who took her flight to
Cologne on board of Centralwings' plane. Circled by crowd of journalist she could only repeat that she was flabbergasted, surprised
and glad. She received flowers, yearly ticket for unlimited number of
flights from Katowice from Centralwings airline and One Million
Passenger Card form GTL, including numerous extras. However, she
was most content with free parking since the goal of her lucky trip was
to buy a car. With her One Million Passenger Card she will have an
opportunity to access the VIP lounge at departures concourse for free
and additionally she will have a 50% discount in the restaurant and
30 % discount in car rental of Armada GTL Service.
Cezary Orzech
Cezary Orzech
5
Millionaire at the Airport
event
Milioner na lotnisku
wydarzenie
SAMOLOTEM
DO BUDY ?
… lub do Pesztu.
BY PLANE
TO BUDA ?
… or to Pest.
podróże
Buda, Obuda i Peszt.
Trzy połączone miasta
na dziewięciu wzgórzach:
Buda, Obuda and Peszt.
Three amalgamated towns
living on nine hills:
Budapeszt. Budapest.
journeys
Samolotem do Budy?
By Plane to Buda?
ome of the Polish still remember the city from, so called,
S
touristic and trading trips of the 1980s. Prices there were
affordable, Polish towels and work wear was a bargain for
indigenous inhabitants and exchange rate was favourable. Keleti
railway station was then an international business centre, of
course, its scale was adequate for that time. Fortunately, that era
is gone forever and now we can only read about it in historical
books. Currently, thanks to scheduled flights provided by Wizz Air,
the capital city of the Hungarian Republic greets us in new times as
welcomed visitors - visitors coming directly from Katowice.
N
iektórzy Polacy pamiętają jeszcze to miasto z wypraw
turystyczno-handlowych w latach osiemdziesiątych.
Ceny były przyjazne, nasze ręczniki i ubrania robocze
sprzedawały się świetnie, przeliczniki walutowe były
korzystne, a dworzec Kelety był wtedy międzynarodowym centrum biznesowym. Oczywiście na miarę tamtych czasów. Na
szczęście miniony okres możemy bezpowrotnie zamknąć na
stronach historii, a dzięki regularnym połączeniom lotniczym
obsługiwanym przez Wizz Air, stolica Republiki Węgierskiej
zaprasza nas w nowych czasach jako mile oczekiwanych gości.
Bezpośrednio z Katowic.
Miasto liczące prawie dwa miliony mieszkańców, blisko jedną
piątą ludności Węgier, jest niewątpliwie jedną z bardziej zaludnionych stolic Europy. Jest to również jedna z najpiękniejszych
stolic świata, niosących w sobie dziedzictwo Rzymskiego Aquincium oraz średniowiecznej Budy. Nie tylko rodzima tysiącletnia
kultura, ale również panowanie Turków z XVI i XVII w.,
a przede wszystkim związek z Austrią z okresu cesarstwa AustroWęgier, pozostawiły niezwykłe bogactwo architektoniczne różnych stylów: gmachów, świątyń czy parków. Miasto przez cały
rok tętni życiem ubarwionym przez grupy turystów z całego świata. Jest w czym wybierać: począwszy od naturalnych źródeł
u stóp Góry Gelerta (Gelèrt-hegy), wznoszącej się ponad 130
m nad lustro Dunaju, poprzez nabrzeże mostu Małgorzaty po
stronie Budy oraz muzea, gromadzące zbiory dzieł narodowej
i światowej sztuki. Kulminację wrażeń odczujemy na Górze Zamkowej, miejscu gdzie przecinają się trasy wszystkich wycieczek. Możemy tam dotrzeć pieszo poprzez Górę Gelerta, która w czasach
pogańskich była sceną sabatów czarownic. Swoją dzisiejszą nazwę
zawdzięcza postaci św. Gerarda (po węgiersku Gelèrta), biskupa
żyjącego w czasach buntów pogańskich w XI w. Według legendy
został pojmany przez pogan, zamknięty w nabitej gwoździami beczce i zepchnięty do Dunaju. My na szczęście możemy wybrać bardziej
konwencjonalny rodzaj transportu na górę: kolejką szynową, po
drodze podziwiając piękną panoramę Pesztu, z równie piękną zabudową oraz okazały gmach Parlamentu.
Budapeszt to miasto wielu kontrastów współistniejących u koryta Dunaju. Wzgórza prawostronnej części wznoszą się stromo
nad malowniczą równiną lewobrzeżnej części miasta. Dzielnice
po jednej stronie harmonijnie łączą się z rezerwatami przyrody,
lasami i jaskiniami, by na drugim
brzegu przeistoczyć się w stuletnie
wille, współczesne pałacyki zatopione w zielonych ogródkach, pachnących każdego lata jaśminem
i znane nam z rodzimego, miejskiego pejzażu szare blokowiska,
pamiętające lata siedemdziesiąte.
Tam spotkamy również wizytówkę
obecnych czasów: lśniące od chromu, granitu i szkła centra biznesowe, pasaże handlowe (ceny nadal
są przyjazne), kontrastujące ze stu-
8
The city with its almost 2 million inhabitants, which is roughly
20% of all the Hungarians, is certainly one of the most populated European capitals. Furthermore, it is undoubtedly one of the
most beautiful capital cities in the world bearing heritage of
Roman city of Aquincum and Buda dated back to the Middle
Ages. On the one hand, Budapest owes its architectural abundance with numerous buildings, temples or parks to its indigenous one thousand year old culture. However, on the other hand
it was Turkish rule back in the 16th and 17th century and mainly the union with Austria during the times of Dual Monarchy that
contributed to the current shape of the city. Throughout the year
city life is vibrant and adorned with international crowds of
tourists. The city offers many highlights that you can choose from:
There are natural springs at the foot of Gellért Hill (Gellért-hegy)
reaching 130 meters above the level of the river Danube,
embankment of Margit Bridge on Buda part and museums possessing collections of national and international works of art.
Nevertheless, the climax one will reach on the Castle Hill, the
place where all the tourist paths meet. We can make our way
there through Gellért Hill that in the pagan days used to be a
venue for witch covens. The hill is named after saint Gellért
(Gerard), a bishop who lived during the Pagan Revolt in the 11th
century. The legend has it that he was captured by the pagans,
locked in a barrel and then thrown into the Danube. Fortunately,
we are now in more comfortable position and can choose our
means of transport, so at our disposal there is a funicular railway
that leads through a route offering a magnificent view of Pest
including the outstanding building of the Parliament.
Budapest is a city of many contrasts overlapping along the banks
of the Danube. Right-side steep hills reach over picturesque leftside plain. On one river bank quarters are smoothly linked with
nature reserves, forests and caves, whereas on the other bank we
encounter one hundred year old villas, contemporary mansions
embedded in green gardens smelling of jasmine each summer
and familiar to Polish eyes grey quartets of blocks of flats constructed in the 1970s. But out there we can also come across a
showcase of the present time - glittering chrome, granite and
glass of modern business centres and shopping centres (the
prices are still affordable), yet contrasting with old-fashioned
backyards. However, all those elements contribute to the unique
atmosphere of Budapest.
ore experienced tourist while in Budapest can advance
M
rather a narrow strip of a quarter, Viziváros or Water Town,
whose name was coined in the Middle Ages. It stretches between
Margit and Chain Bridges. Not only
do they connect banks of Buda and
Pest, but they also make up a magnificent component of architectural
landscape, which perfectly matches
Fisherman's Bastion, and gleaming
tails of Matthias Church. After a day
long walk tourist eagerly seat themselves in one of numerous thermal
baths, wine cellars, where you can
taste world-famous Tokaj, or chic
restaurants tempting with sophisticated menu. Clubs pulsating with night
letnimi podwórkami. Wszystko to składa się na niepowtarzalną
atmosferę Budapesztu.
wiedzający Budapeszt bardziej wytrawni turyści mogą
dotrzeć na dość wąski pas, na którym leży dzielnica, która
w średniowieczu otrzymała nazwę Viziváros - Wodne Miasto. Rozpościera się pomiędzy dwoma mostami: Łańcuchowym i Małgorzaty. Poza funkcją komunikacji pomiędzy Budą
i Pesztem, mosty tworzą wspaniały element architektury, współgrający z Basztą Rybacką oraz blaskiem ceramiki kościoła Macieja. Po
całodziennej wędrówce turyści chętnie zatrzymują się tam w jednej
z dziesiątek term, piwniczek z winem, w których możemy upajać się
Tokajem lub w eleganckich restauracjach, zapraszających wysublimowanym menu. Pulsujące nocnym życiem kluby, sale koncertowe, uliczki wraz z pasażami handlowymi, oferują mnóstwo rozmaitych atrakcji, czyniąc ze stolicy Węgier mekkę koneserów życia.
Wszechobecne centra kultury muzułmańskiej, chińskiej, arabskiej,
cygańskiej, nie mówiąc o wspaniałych węgierskich ośrodkach folkloru, nadają miastu egzotyczny ton. To w nocy. A w dzień Budapeszt zamienia się w wielkomiejski moloch: dziesiątki przedstawicielstw światowych koncernów, korki na ulicach miasta, wszechobecny pośpiech wraz z obecnością yuppies na głównych ulicach
miasta, nadają mu wszelkie znamiona metropolii. Mnogość wrażeń i widoków pozwala przybyszom poczuć się tutaj jak w kotle…
zupy gulaszowej. Tylko ten język! Jak zrozumieć: ujunopold kiwano* ? Na szczęście Węgrzy sami zrozumieli niekorzyści lingwistyczne przynależności do grupy ugrofińskiej. Swobodnie posługują się
językiem niemieckim (starsze pokolenie), rosyjskim (średnie pokolenie) i angielskim (młodzi). Poza tym panorama parlamentu nad
pięknym modrym Dunajem, widziana z Baszty Rybackiej, wymyka
się swoją niepowtarzalnością wszelkim opisom językowym!
life, concert halls and shopping streets propose endless attractions,
which makes the Hungarian capital a mecca for life's connoisseurs.
Ubiquitous centres of Muslim, Chinese, Arab, Gypsy and obviously of
Hungarian culture endow the city with an exotic flavour. That is how
Budapest teases by night, yet, at the dawn the city transforms into an
urban giant. Endless branch offices of international corporations, traffic jams and omnipresent haste including hectic yuppies dashing
down the high street
give it the taste of a
metropolis. Various
attractions and views
make a visitor feel as
if in a melting pot…
full of goulash soup.
But if it had not been
for the language!
How can you understand: ujunopold kiwano* ? Luckily, the
Hungarian have already realised themselves that the fact that
their mother tongue
stems from the FinnoUgrian family might
be a bit disadvantageous. They can fluently speak German (the older
generation), Russian (middle-aged generation) and English (youngsters). Besides, the view from the Fisherman's Bastion onto the
Parliament building against the blue Danube is so exceptional that no
words could express it!
* ujunopold kiwano - w j. węgierskim znaczy Dzień dobry!
* ujunopold kiwano - Hungarian Hello!
Z
tekst i zdjęcia - Rafał Drabek
story and photos by Rafał Drabek
By Plane to Buda?
weekend away
from Katowice
Samolotem do Budy?
z Katowic na weekend
Sztuka
na
jedwabnym
szlaku
Art
on
Silky
Road
Chcesz założyć
na siebie
coś pięknego
i oryginalnego?
Lubisz malarstwo
Klimta lub Gauguina?
Noś ich ze sobą!
Możesz ich obrazy
mieć np.
na jedwabnym,
plażowym pareo
lub apaszce.
Eager to wear
something marvellous
and original?
Fond of paintings
by Klimt or Gauguin?
Why don't
you wear them?
You can have their
paintings on your
silk pareo
or scarf.
Art on Silky Road
Sztuka na jedwabnym szlaku
ajemnica produkcji jedwabiu była niegdyś w Chinach
bardzo pilnie strzeżona. Za jej ujawnienie groziła
nawet kara śmierci. Materiał sprzedawano po bardzo wysokich cenach i traktowano jako towar "na
wagę złota". Obecnie wykorzystywany jest do tworzenia produktów ekskluzywnych. Jego szlachetny połysk i wyjątkowa
lekkość inspirują nie tylko projektantów mody, ale także
artystów-plastyków. Aby ożywić białe płachty materiału
potrzebny jest ołówek, pędzel i farby. Najpierw tkaninę
naciąga się na drewnianą ramę. Potem trzeba naszkicować
wzory i plastyczne kompozycje. Następnie wszystkie linie
należy bardzo dokładnie poprawić specjalnym klejem ważne, aby kreska była odpowiednio cienka i naniesiona
z dużą wprawą. Wreszcie sięga się po pędzel i farby.
Zaprojektowane motywy plastyczne koloruje się z niezwykłą
starannością. Ręka nie może zadrżeć, bo farba mogłaby się
rozlać poza kontur. Na koniec pozostaje suszenie i utrwalenie dzieła w specjalnym urządzeniu z wykorzystaniem parującej
wody, co dodatkowo powoduje lepsze nasycenie barw.
T
he secret of silk production used to be particularly
T
guarded in the ancient China. One could have been
a subject even to capital punishment for disclosing this con-
Co można stworzyć w ten sposób? W “Pracowni malarstwa
na jedwabiu Ewy Grol” z Gliwic powstają szale, krawaty,
chusty i parea, a ostatnio także obrazy. Patrząc na jedwabne wyroby trudno uwierzyć, że wszystkie wykonane są
w całości ręcznie. Wydają się zbyt doskonałe. Ewa Grol
What can be created by this method? In a silk paining workshop of Ewa Grol from Gliwice scarves, ties, shawls and pareas, and recently even paintings are fabricated. It is hard to
believe that those silk products are manually crafted. They
seem to be too perfect to be true. Ewa Grol has already
12
fidential piece of information. The fabric was sold at high
prices and was treated with attention equal to one devoted
to gold. Nowadays it is used for fabrication of exclusive
products. Its noble gloss and exceptional lightness inspire
fashion designers as well as artists. All you need to bring life
into white canvas is a pencil, brush and paint. First you
stretch the fabric over a wooden frame, then you need to
sketch some patterns or artistic compositions. Next step
involves precise application of a special kind of glue onto
already pencilled lines - it is very important that those lines
are suitably thin and skilfully crafted. After that you can
reach for brush and paint. Designed motifs are then
coloured with proper elaboration. The hand cannot shake
otherwise paint would cross the outline. Final stage means drying and fixing of the work in a special device using evaporating
water, which additionally makes hues become more intensive.
U
nikatowy charakter
jej wyrobów docenia wielu klientów.
- Dążę do tego, aby moje
apaszki, szale i parea były
ciekawe i zaskakiwały odbiorców efektem plastycznym,
bogatą gamą kolorystyczną,
bardzo dobrej jakości jedwabiem i ręcznie podwijanymi
brzegami. Każdy może kupić
nasze wyroby osobiście
w Gliwicach lub otrzymać je
wprost do domu.
Zainteresowanie jedwabną
galanterią i obrazami wyraziło już kilka cenionych
galerii i muzeów w kraju
i na świecie. Pracownia działa
od 1999 roku i bezustannie
się rozwija. Pomysł na malowanie jedwabiu zrodził się
podczas podróży do Hiszpanii
i Francji. Tam Ewa Grol
poszukiwała pierwszych inspiracji - odwiedzała muzea
i galerie, gromadziła dziesiątki reprodukcji.
- Znalezienie odpowiedniego motywu nie jest
łatwe. Nie wystarczy wejść
do księgarni i kupić kilka
albumów. Trzeba bezustannie poszukiwać, zbierać
zdjęcia najwyższej jakości,
zaglądać do antykwariatów,
porównywać kolory. Czasami wielokrotnie patrzę na
jakiś obraz, próbuję szkicować wybrany fragment,
ale nic z tego nie wychodzi.
Po jakimś czasie nagle
odkrywam doskonale pasującą część kompozycji,
widzę ją oczami wyobraźni
na długim szalu, rozciągniętą i barwną. Wiem już,
że to jest to i z zapałem
zabieram się do pracy. Staram się dopracować każdy
designed more than 100
projects including floral
motifs and copies of paintings of such artists as
Gauguin, Klimt, Matisse,
Mucha,
Picasso
and
Makowski. For faultless
results only best quality components are used in the
workshop.
nique character of her
U
works is highly appreciated by numerous customers.
- My intention is to make my
scarves, shawls and pareas
attractive and to surprise
customers with artistic effect,
wide range of colours, high
quality and hand-made
hems. Everyone can buy our
products personally in Gliwice or receive a parcel
directly to thier door.
A few renowned galleries
and museums, both in
Poland and abroad, have
already shown their interest
in silk outfits and paintings.
The workshop opened in
1999 and has been growing ever since. The idea to
paint silk was born during
a trip to Spain and France.
It was where Ewa Grol was
looking for her first inspirations - she visited museums
and galleries, she collected
tens of reproductions.
element do perfekcji. Wtedy
dobry efekt jest gwarantowany.
Talent plastyczny i miłość
do sztuki w tym fachu nie
wystarczą. Potrzebna jest
jeszcze niezwykła dokładność i dużo cierpliwości.
Choć Ewa Grol zawsze
miała wyjątkowe predyspozycje do precyzyjnych
prac i jest absolwentką poznańskiej ASP, technikę malowania na jedwabiu opanowała wystarczająco dobrze dopiero po trzech latach bezustannej pracy.
vade mecum
for a snob
However, artistic talent and
love for art is not enough for
this trade. What you need
additionally is unusual accuracy and endless patience.
Despite the fact that Ewa
Grol graduated from Academy of Fine Arts in Poznań
and has always had extraordinary predisposition for
jobs involving precision, it
took her 3 years of hard and
continuous practice to master silk painting.
Jolanta Lenczowska
Jolanta Lenczowska
Address of the workshop:
Pracownia malarstwa
na jedwabiu Ewa Grol
ul. Jasnogórska 8/9
41-100 Gliwice
tel./phone +48 32 321 36 20
kom./mobile +48 608 528 303
www.ewagrol.pl
- Hitting an adequate motif
is not a piece of cake. It is
not enough to enter a bookshop and buy a few art
books. You must continually search, collect pictures
of highest quality, pop into
second-hand bookshops,
compare colours. Sometimes I keep on gazing at
a painting, trying to sketch
a selected motif, but my
efforts fail. Then all of a sudden I discover a matching
item. In my mind's eye I can
see it go with a long scarf
turning into a stretched and
colourful composition. I feel
this is it and excitedly get
down to work. I try to elaborate each detail perfectly.
Then the positive effect is
guaranteed.
15
Art on Silky Road
opracowała już ponad sto
projektów. Wśród nich są
naturalne motywy kwiatowe
lub
reprodukcje
obrazów: Gauguina, Klimta, Matisse'a, Muchy, Picassa oraz Makowskiego.
Aby uzyskać odpowiedni
efekt w pracowni wykorzystywane są tylko materiały najwyższej jakości.
vademecum snoba
Sztuka na jedwabnym szlaku
region
local
Cały ruch na drogach jest dlatego
tak marny, bo ludzie wczorajsi siadają
do aut jutra i jeżdzą po drogach
przedwczorajszych.
Robert Lembke
Rozkopany
Śląsk.
Wszystkiemu
winna Unia?
The whole traffic is so poor
since people of yesterday get into cars
of tomorrow and drive them on the roads
of the day before yesterday.
Robert Lembke
Silesia under
Construction.
Because
of the UE?
zdjęcie/photo: M. i M. Jędryki
"Drogowa Trasa Średnicowa, której budowa finansowana jest ze środków EBI, budżetu Państwa i budżetów śląskich miast, ma stanowić kręgosłup drogowy dla aglomeracji górnośląskiej, stąd jej tak ważne znaczenie dla
sprawnego funkcjonowania i możliwości rozwojowych
całej aglomeracji, a w szczególności miasta Katowice.
Realizowany obecnie odcinek DTŚ w Katowicach powinien być oddany do użytku w roku 2006 i będzie główną, obok miejskiego odcinka autostrady A4, osią komunikacyjną miasta, zarówno dla ruchu tranzytowego, jak
również ruchu międzydzielnicowego, odciążając wewnątrzmiejski układ komunikacyjny i równocześnie pozwalający na podjęcie w następnych latach śmiałych
działań rewitalizacji katowickiego śródmieścia. Dlatego
dla władz miasta, ale również działających tu przedsiębiorców i mieszkańców Katowic tak ważnym jest, aby
prace związane z budową DTŚ przebiegały sprawnie
i zakonczyły się w terminie."
“Construction of Drogowa Trasa Średnicowa (which is a Polish
name for an urban road crossing the heart of Silesian agglomeration), being financed with European Investment Bank recourses
as well as by the state and Silesian cities' budgets, is meant to be
a backbone of traffic system within the Upper-Silesian
Agglomeration. Therefore, its successful completion has a decisive value for unproblematic existence and efficient development
of the whole agglomeration, especially for the city of Katowice.
The segment of the DTŚ that is now under construction should
open in 2006. After that it will constitute, apart from the part of
A4 motorway that passes through the urban area, a central pivot
for transit as well as for transportation between particular quarters, which will reduce traffic within municipal transport network.
Consequently, in future this will provide the city authorities with an
opportunity to start revitalisation of the downtown. Therefore, not
only for the city authorities but also for local business persons and
citizens of Katowice it is so important that the construction of the
DTŚ road is smooth and finished as per schedule”.
Piotr Uszok
Prezydent Miasta Katowice
Piotr Uszok
President of Katowice
14
region
W
local
ypowiedź Prezydenta Katowic może niezbyt
zachęcać do lektury czytelnika-humanistę.
Spójrzmy na problem z nieco innej strony
- z góry.
owever, the comments by President of Katowice may not
H
be encouraging for a reader who is more into humanities; but we may take a different approach - a top down
Sława podniebnego baru w jednym z katowickich hoteli
zatacza coraz szersze kręgi. Podczas ostatniej wizyty zaprzyjaźnieni Włosi rodem z Perugii orzekli, iż pobyt w stolicy Górnego Śląska bez odwiedzin wspomnianego miejsca, byłby
niedopełniony. Ponadto kierowała nimi ciekawość, jakie
atrakcje skrywa owo sławetne miejsce. Gdy już wjechaliśmy
na górę, zajmując dogodne miejsca w narożniku, w całym
lokalu słychać było donośne "mamma mia". Była to reakcja
na widok za oknem, bynajmniej nie urokliwej, łagodnej
panoramy, lecz łańcuszka buldożerów, koparek, hałd ziemi,
betonowych konstrukcji, słowem krajobrazu nieco księżycowego. Tak z góry wygląda budowa nowego ronda. Dla
Katowiczan, ale i dla przyjezdnych, rondo nigdy nie było
miejscem przyjaznym: korki w godzinach szczytu, stłuczki,
kiepska nawierzchnia i te tramwaje… Nic zatem dziwnego,
że od momentu, gdy rozpoczęto dyskurs o przebudowie
układu komunikacyjnego śródmieścia, wszyscy z niecierpliwością oczekiwali na wcielenie pomysłu w życie.
Fame of a sky bar placed in one of hotels in Katowice is still
growing. Italian friends of mine, coming directly from
Perugia, during their recent trip agreed that a visit to the
capital of the Upper Silesia would not be complete if they
had not made their way to the venue just mentioned above.
They went there driven by pure curiosity what such a place
can offer. When we already landed up there and took a convenient place in the corner the only sound that one could
hear in the bar was world famous, loud "mamma mia."
It was their reaction to the view but it was not a picturesque
landscape - it was a bundle of bulldozers and excavators,
heaps of soil and load of steel structures - namely kind of
lunar view. That was a top down view of the construction
of the new roundabout. Never was this roundabout
a friendly place for inhabitants of Katowice or any visitor.
It has been treated as a synonym of peak hour traffic jam,
crashes, poor surface of the road and those… trams. So it
should not be surprising that since the beginning of the discussion on restructuring of downtown transportation system everyone has been awaiting keenly the
moment the concept comes true.
Pierwsza koncepcja
budowy Drogowej
Trasy Średnicowej,
dla której nowe
rondo stanowi jeden z kluczowych
elementów, sięga
jeszcze lat 60-tych.
Potrzeba uporządkowania układu komunikacyjnego wynikała z faktu, iż
wiele śląskich miast
projektowano nie
jako część aglomeracji, lecz jako niezależne od siebie,
bez logicznych połączeń drogowych.
Jak zwykle przeszkodą w sprawnej
realizacji idei były
pieniądze. Przełom
stanowiła umowa
zawarta przez rząd
z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym,
dostarczając zastrzyk 180 mln euro
w 1998 roku oraz
kolejne 80 mln euro
w 2002 roku.
W ten sposób budowa DTŚ stała się największą inwestycją drogową w województwie i jedną z największych w Polsce. Województwo Śląskie otrzymało w 2004 roku dofinansowanie w wysokości
blisko 60 mln złotych na budowę DTŚ Zachód, obejmującą
dwa odcinki w Rudzie Śląskiej. Natomiast miasto Ruda Śląska będzie beneficjentem dotacji w wysokości 6 mln złotych
na połączenie DTŚ z centrum miasta.
approach.
First ideas to build
the Drogowa Trasa Średnicowa,
for which the new
roundabout makes up one of key
points, date back
to the 1960s. The
need to structure
the transport system
stemmed
from the fact that
many of the Silesian cities and
towns had been
designed not as
one uniform body but as separate
units with no logical connections.
However, customarily main obstazdjęcie/photo: M. i M. Jędryki
cle on the way to
successful implementation of the
idea was money. The moment the government entered into
a contract with the European Investment Bank was a breakthrough that infused180 mln in 1998 and additional 80 mln
2002 into the budget. Consequently, the construction of the
DTŚ road became the biggest road investment in the province and one of the biggest in the whole country. In 2004
the province of Silesia was subsidised with almost PLN 60
15
region
local
Ś
rodki europejskie to wsparcie nie tylko dla
inwestycji w centrach miast, ale także dla projektów przygranicznych, jak przykładowo budowa drogi ekspresowej S1 na trasie Bielsko-Biała - Skoczów - Cieszyn. Inwestycję tę zasili europejski fundusz ISPA dotacją w niebagatelnej kwocie
103,6 mln euro! Celem przedsięwzięcia jest budowa
28,2 km drogi ekspresowej wzdłuż istniejącej drogi
krajowej nr 1 z Bielska-Białej do Cieszyna - granicy
z Republiką Czeską - i stanowi część Transeuropejskiej Sieci Korytarza nr VI, łączącego północ z południem: od Bałtyku przez Łódź, Katowice aż do Cieszyna. Oprócz węzłów drogowych powstaną także
ekrany akustyczne, podczyszczalnie ścieków i inne
obiekty inżynieryjne.
Na pytanie zadane przez eurosceptyka: "Kiedy będą
widoczne rezultaty inwestycji finansowanych ze środków unijnych?", eurokrata odpowie: "Im więcej tablic
z unijnymi gwiazdkami będzie postawionych w miejscach realizacji projektów". Ale dla przeciętnego
Kowalskiego odpowiednią miarą będzie nowa funkcjonalna droga, chodnik, po którym spacer nie grozi
zwichnięciem nogi, ogrzewane wiaty tramwajowe.
Czego sobie i Państwu życzę!
Anna Słupina
Rondo im. gen. J. Ziętka - wizualizacja /
Layout of the new roundabout
Projektanci / Designers:
MACIEJ BŁACH
CZESŁAW POŁEDNIOK
KRZYSZTOF MARKOWICZ
Architekt / Architect:
TADEUSZ CZERWIŃSKI
16
mln earmarked for the western part of the DTŚ that covers its
two parts in Ruda Śląska. Additionally, the town of Ruda
Śląska will be a beneficiary of another PLN 6 mln earmarked
for connection of the DTŚ to the downtown system.
inancial means coming from the EU, apart from investF
ments in downtown infrastructure, additionally support
projects within border areas. Construction of an S1 expressway Bielsko-Biała - Skoczów - Cieszyn is a good example of
such an initiative, which will be subsidised from the ISPA
fund with soaring 103.6 mln! The goal of this investment is
construction of a 28.2 km road parallel to the existing state
road No 1 from Bielsko-Biała to Cieszyn, where the border
crossing with the Czech Republic is. The new route will be
a part of the Trans European Road Network, particularly of
Pan-European transport corridor No 6 extending from the
north to the south or joining the Baltic Sea via Łódź,
Katowice with Cieszyn. Apart from junctions the project foresees building of sound barriers, water treatment subunits
and other engineering facilities.
Nonetheless, there are assorted attitudes towards the above
situation: A eurosceptic would ask a question: "When will we
see results of the investments financed with the EU
resources?" - that would be provided with eurocrat's praising
answer: "The more projects with the EU flag boards are
fixed, the better." But for ordinary citizens a quantifiable
measurement would be a new convenient road, a pavement
that will make a stroll uneventful or heated tram shelters.
And this is what I wish to myself and you all!
Anna Słupina
nowe technologie
WIRELESS SURFING
W sieci bez kabla
W SIECI BEZ KABLA
new
technologies
Wireless Surfing
Na katowickim lotnisku pasażerowie
i goście już od ponad roku mogą korzystać
z bezprzewodowego dostępu do Internetu.
Wygoda i szybkość to podstawowe zalety
tzw. hotspotu w porcie lotniczym w Pyrzowicach.
Within the airport in Katowice-Pyrzowice
passengers and visitors for more than six
months have been able to use wireless internet
connection. Convenience and high speed are
the merits of Hotspot.
K
nyone who needs a fast internet access during his or her
A
business trip can make use of the hotspot. One can
check e-mails, make transactions or money transfers just
orzystać z niej mogą wszyscy, którzy potrzebują
szybkiego dostępu do Internetu podczas podróży
służbowej. Sprawdzić pocztę elektroniczną, dokonać ostatnich transakcji, przelewów bankowych
przed wylotem lub tuż po przylocie. Wystarczy notebook lub
palmtop z technologią WLAN i już jesteśmy w sieci. Bez
konieczności szukania gniazdek i kabli. Przyjazne menu
w kilku językach poprowadzi użytkownika przez proces logowania do światowej sieci.
before departure or right after arrival. What is necessary to go
online is only a notebook or palmtop equipped with a WLAN
device. No need to search for sockets or cables. The log-in
menu is user-friendly and will assist a person into the World
Wide Web in many languages.
Osobną grupą klientów, którzy docenią obecność hotspota
na lotnisku w Pyrzowicach, są użytkownicy usługi Blue Connect. Wprowadzony niedawno, a już zdobywający rzesze
entuzjastów produkt umożliwia automatyczny wybór najszybszego połączenia z Internetem w oparciu o technologie
przesyłu danych GPRS, EDGE, UMTS i WLAN właśnie.
Potrzeba nam tylko karty do naszego notebooka, specjalnego oprogramowania i już jesteśmy w sieci. Karty takie można nabyć w salonach Ery i wybranych sklepach komputerowych. Oprogramowanie wybierze także automatycznie
najszybszy w danym miejscu przesył danych. W Pyrzowicach
będzie to właśnie WLAN.
Another group of people who certainly will appreciate hotspot
within the airport in Katowice-Pyrzowice is the users of Blue
Connect, a service provided by one of mobile telecommunication companies. The product, which has been launched
quite recently and is already winning large numbers of customers, automatically selects the fastest internet connection
through wireless data technologies such as GPRS, EDGE,
UMTS and WLAN. What we need to do is to equip our notebook with a special card and software and afterwards we can
start surfing the web. The cards can be purchased with Era
representatives or in some computer shops. The available
software will automatically choose the quickest data transmission, which in Pyrzowice means WLAN.
Korzystanie z hotspota na katowickim lotnisku jest w tym
przypadku wliczone w abonament Blue Connect, a wysoka
przepustowość WLAN pozwala na transmisję danych z prędkością do 11 MBit/s, a więc na błyskawiczne przesłanie
nawet bardzo dużych plików. Dzięki usłudze roamingu międzynarodowego Blue Connect dostępny będzie niemalże na
całym świecie. Tak więc kartę Blue Connect w laptopie
warto zabrać ze sobą wylatując z kraju.
The use of hotspot within the airport in Katowice-Pyrzowice is
already covered with the fee that one pays for Blue Connect
service. A high throughput of WLAN enables data transfer of
11 MBit/s, which means one can send even relatively big files
in a very short time. Thanks to international roaming Blue
Connect will be accessible almost all around the world. So
one should not forget to insert the Blue Connect card into
their laptop while leaving Poland.
Hotspoty zainstalowano w Polsce głównie w hotelach, centrach konferencyjnych, centrach handlowych. Osobną
grupą, których lista stale w Polsce rośnie, są restauracje
McDonalds, KFC i Pizza Hut. Korzystają z hotspotów osoby
potrzebujące niezawodnej i szybkiej łączności w podróży
lub podczas spotkań służbowych: biznesmeni, przedstawiciele handlowi, menadżerowie. A takich na lotnisku w Pyrzowicach jest coraz więcej.
In Poland hotspots are mainly available in hotels, conference
and shopping centres. Additionally, there is a growing group
of restaurants (McDonalds, KFC and Pizza Hut) which provide
hotspots within their premises. Those who use hotspots require reliable and fast connection during their trips or business meetings and these are such professionals as: business
persons, sales representatives or managers. Number of those
is continually rising within the airport in Katowice-Pyrzowice.
Rafał Drabek
Rafał Drabek
17
Śląsk
według
Brosa
Silesia
by Bros
Interview with Johann Bros,
one of founders
of Szyb Wilson Gallery,
art collector, entrepreneur,
forerunner of industrial estates
revitalisation in Silesia
by Małgorzata Tkacz-Janik.
Zacznijmy od zdania Bernharda Matthesa,
które tak często Pan cytuje:
Let us start with a sentence by Bernhard Matthes,
which you tend to quote quite often:
„Kolejna rewolucja kulturalna zacznie się na Śląsku” uśmiecha się mój rozmówca i od razu dodaje: kiedy to usłyszałem po raz pierwszy, w ogóle mnie to nie zdziwiło. Niemal równolegle doszedłem do tych samych wniosków.
Muszę podkreślić, że moje rozumienie Śląska poszerzają
przede wszystkim artyści: Robert Schneider, Andrzej Urbanowicz, Karol Wieczorek, Andrzej Tobis oraz wielu innych,
zafascynowanych Śląskiem artystów z Krakowa, z Orońska
(znajduje się tam jedyne w Polsce Muzeum Rzeźby), z Europy. Oni „czują” Śląsk zupełnie inaczej. Śląska tkanka żywo
ich inspiruje, stymuluje do artystycznego działania.
"Another cultural revolution will originate from Silesia" - he says
smiling then immediately adds: When I heard that for the first
time I wasn't really surprised. Almost parallelly I drew an identical conclusion. I must emphasize the fact that my perception of
Silesia is above all broadened by artists such as: Robert
Schneider, Andrzej Urbanowicz, Karol Wieczorek, Andrzej Tobis
and many other who are fascinated with the region by artists
from Cracow, Orońsk (where is the only museum of sculpture in
Poland), from Europe. They have a different "feeling" about
Silesia. The Silesian tissue is a vivid inspiration and stimulation
for artistic activity.
Co to znaczy ?
What does it mean?
Wciąż od nowa zadaję sobie pytania o Śląsk. O ten wielki
potencjał, zbudowany na niezwykłym kontraście ciężkiej
pracy i jednoczesnym poszukiwaniu sacrum. Sztuka, aby
mogła się pojawić i rozwijać w jakimś określonym miejscu,
potrzebuje wielu różnorodnych potencjałów. Śląsk jest ich
pełen: kilkusetletni ciężki przemysł i jego dzisiejsza transformacja, zmiana systemu politycznego i socjalnego, niemal
rytualne zwyczaje górników, przywiązanie do tradycyjnego
stylu życia i zanegowanie go przez nowoczesność. Zmierzamy
do zmiany stylu życia i myślenia na Śląsku i o Śląsku. Artyści,
wyprzedzając czas, materializują to w swoich dziełach.
I keep on asking myself questions about Silesia again and
again; about this huge potential built on an exceptional contrast
between toil and simultaneous search for the sacred. Art to
emerge and grow in some particular place needs numerous and
diversified potentials. Silesia itself is full of them: heavy industry
with few century tradition and its current transformation, change
of political and social systems, coalminers' customs which seem
almost like rituals, attachment to traditional lifestyle and its
negation through modernity. We are on the way to redefine our
lifestyle and the manner of thinking in Silesia and about Silesia.
Artists, by way of anticipation, materialise it in their works.
Czy z tych samych przyczyn zdecydował Pan wrócić
na Śląsk po długim pobycie za granicą ?
Is that the reason that was decisive for you to come back to
Silesia after a long stay abroad?
Tak. Śląsk ma dla mnie magiczną moc. Dzisiaj wiele się
mówi o końcu historii, a w konsekwencji o „końcu pracy”.
Pojawiają się pytania: dokąd zmierza Europa i jej kultura?
Ludzie w Europie Zachodniej z równym zaangażowaniem
szukają pracy i sensu życia. A tu? Tu wystarczy stanąć
w drzwiach i od razu widać, ile jest do zrobienia. Wróciłem
na Śląsk, bo jestem obowiązkowy - śmieje się Bros. To moja
fascynacja, gest wobec tradycji, pewnych ludzi, no i w końcu wobec mnie samego. Chciałem być przedsiębiorcą,
a tutaj jest wymarzona przestrzeń do działania. Choć przyznam, że myślałem, iż po 1989 roku region będzie się szybciej i pewniej rozwijał. Prawdopodobnie winę za to, że tak
się nie dzieje, ponosi polska scentralizowana administracja,
rozbudowana biurokracja oraz brak regionalnej współpracy
śląskich miast.
Yes, indeed. For me Silesia is magic. Nowadays the end of history and consequently "the end of work" is widely discussed.
Questions appear, such as: What is Europe and her culture heading for? People in the western Europe put the same effort in finding a job and the meaning of life. And here? It's enough to stand
at the threshold to spot how much must still be done. I came back
to Silesia as I am dutiful - laughs Bros. It is my fascination, a gesture towards tradition, some people and eventually towards
myself. I wanted to be an entrepreneur and here is a perfect place
to act. Although, I must admit, I thought that the region after 1989
would be developing faster and
more
steadily.
Perhaps the responsibility for this
unfavourable situation lies in Polish centralised
Powiedział Pan o geście wobec tradycji. Co miał Pan
na myśli? Dom rodzinny? Otoczenie kulturowe?
Silesia by Bros
Z Johannem Brosem,
współtwórcą Galerii Szyb Wilson,
kolekcjonerem sztuki, przedsiębiorcą,
prekursorem rewitalizacji
architektury postindustrialnej na Śląsku
rozmawia
Małgorzata Tkacz-Janik.
people
Śląsk według Brosa
sylwetki
Śląsk według Brosa
Silesia by Bros
sylwetki
people
Myślę, ze człowiek rodzi się
z pewną wrażliwością. Szczęśliwie wychowałem się w domu
pełnym kobiet, gdzie było dużo
miłości. Ponadto moja babka,
wówczas 60-letnia, lansowała
"model socjalny". Dom był
zawsze pełen ludzi, rozmów,
biesiad i rezydentów. Edukację
rozpocząłem w Polsce i kontynuowałem w Hamburgu. Mam
wykształcenie kupieckie, ale
z domu wyniosłem fascynację humanistyką, filozofią, socjologią, literaturą, które w samodzielnym życiu kontynuowałem i nadal nie przestaję. Należałem do katowickiej hippisowskiej bohemy, skupionej wokół kawiarni "Bambino" kultowego lokalu przy ulicy Kościuszki. Bywało tam wielu
słynnych dziś ludzi Śląska. Niektórzy z nas nosili "prawdziwe"
dżinsy, czytaliśmy "Skowyt" Ginsberga, rodził się rock'n'roll.
Z kolei w Pałacu Młodzieży, w Klubie Filmowym "Kaczka",
okupowaliśmy pokazy filmów neorealizmu włoskiego. Rok
1968 był dla nas bardzo ważny. Autostopem pojechaliśmy
na sopocki festiwal. Grali Skaldowie i The Lords, w "NonStopie" śpiewał Czesław Niemen. Wtedy po raz pierwszy
zacząłem rozumieć, że jednostki nie mają szans. Nie byłem
artystą, więc zacząłem szukać gdzie indziej.
I believe that an individual is born with some kind of sensitivity.
Luckily, I grew up in a home full of women that was abundant
with love. Besides, my grandmother, then in her 60s, promoted
"social model." My home was always full of people, conversations, feasts and tenants. I started my education in Poland then
it continued in Hamburg. I am a professional merchant, but it
was my home where I gained the attraction to the humanities,
philosophy, sociology and literature, which I have kept on cultivating till now. I belonged to a hippy bohemia of Bambino cafe
in Katowice, which used to be a cult venue in Kościuszki St.
Many present Silesian personalities used to call on there. Some
of us wore "genuine" jean trousers, we read Ginsberg's Howl,
rock'n'roll was coming into life. On the other hand we swarmed
in Kaczka Movie Club at Pałac Młodzieży (Youth Palace) to
watch neorealistic Italian movies. The year of 1968 was very
important for us. We hitchhiked to get to the Sopot Festival.
Skaldowie and The Lords performed there. Additionally, Czesław
Niemen sang in Non-Stop club. It was then that I started to
understand than an individual is helpless. I wasn't an artist therefore I began my search somewhere else.
W jakim kierunku Pan poszedł?
So what direction did you take?
W Niemczech zaimponował mi Würth - miliarder, słynny
kolekcjoner sztuki. Potem, gdy wróciłem do Polski, postanowiłem uruchomić sieć hipermarketów na wzór dzieła
braci Albrecht. Jednak prawdziwych skrzydeł dodawała mi
zawsze zupełnie inna działalność. Już w Hamburgu od
końca lat 80. aktywnie uczestniczyłem w życiu polonijnym.
Należałem do artystycznego stowarzyszenia Pegasus. Nawet
zostałem artystą (śmiech), gdy wraz ze Zbyszkiem Trzcińskim
nakręciliśmy słynny film "Żabi skok". Pomagaliśmy też znad Łaby
Solidarności, słaliśmy do Polski łóżka i paczki dla powodzian.
In Germany I was impressed with Würth - billionaire and famous
art collector. Then, when I came back to Poland, I decided to
launch a chain of supermarkets similar to one created by
Albrecht brothers. But what has really elevated me all the time
was a different kind of activity. Already in the Hamburg times
since the end of the 80s I had been an active player in Polish
environment. I was a member of an artistic association called
Pegasus. I even became an artist (he laughs) when together with
Zbyszek Trzciński we made a film entitled "Żabi Skok" (A Leap of
a Frog). Moreover, living at the Elbe we gave our hand to
Solidarity movement; besides, we sent beds and parcel for flood
victims in Poland.
Kiedy Pan wrócił na Śląsk?
W 1988 roku w dżdżysty, szary
dzień wjechałem do Katowic od
strony Chorzowa. Inferno!
(z włoskiego: piekło). Pomyślałem, że znajduję się na ziemi, na
której wydarzyła się jakaś totalna
katastrofa. Postanowiłem nagrodzić każdego, kto rozwaliłby te
kominy. I to był mój powrót!
Uruchomiłem pierwszą w Polsce
sieć marketów. Nagle w 1990
roku na mojej drodze stanął
Browar braci Morskich. Wspaniały, imponujący swą architekturą, jeden z najlepiej zachowanych zakładów przemysłu spożywczego na Górnym Śląsku,
który miał być zamieniony na
parking.
Wielkie wyzwanie - gigantyczny
zespół zrujnowanych, zabytkowych budynków...
20
administration, overgrown bureaucracy and the lack of regional
cooperation of Silesian cities and towns.
You have mentioned a gesture towards tradition. What was on
your mind? Your family home? Cultural environment?
When did you come back to Silesia?
In 1988 on a drizzly and grey day I approached Katowice from
Chorzów direction. Inferno! I thought I found myself on a land
that faced an ultimate catastrophe. I decided to reward anybody
that could demolish all those chimneys. That is what my come
back looked like! I opened the first supermarket chain in Poland.
In 1990 out of the blue I encountered a Brewery of the Morscy
brothers on my path. A magnificent, well-preserved and notable
for its impressive architecture facility of food industry which was
meant to be replaced by a car park.
A great challenge - huge complex of ruined, historical buildings…
The task became my goal. For 8 years we had been reconstructing each element with particular care, exploring its history,
learning new people, different sorts of specialists, craftsmen,
renovators, builders and architects. We were tackling regulations
and creating new ones. It was like pathfinding. Poland still lacks
administrative procedures and clear regulations or tax allowances
which would serve as an ease for private investors, small businesses, foundations or non-governmental organisations to renovate historic buildings. We did it. We became forerunners of modern
region
local
Zadanie to, stało się moim
celem. Przez 8 lat odtwarzaliśmy z pietyzmem
każdy szczegół, badaliśmy historię, poznaliśmy zupełnie nowych ludzi, specjalistów różnych dziedzin, rzemieślników,
konserwatorów, budowlańców i architektów. Walczyliśmy
z przepisami i stwarzaliśmy nowe. To było
przecieranie szlaku. W Polsce nadal nie ma
procedur administracyjnych i jasnych przepisów, czy ulg podatkowych, które ułatwiałyby
prywatnym inwestorom, małym firmom, czy
fundacjom lub sektorowi pozarządowemu
odbudowę obiektów zabytkowych. Udało się.
Staliśmy się prekursorami nowoczesnego
podejścia do rewitalizacji obiektów postindustrialnych na Śląsku. "Browar M.", jak go nazywamy, jest w Katowicach-Szopienicach po dziś
dzień naszą wizytówką, referencją. Dopiero po
tym doświadczeniu odważyliśmy się zmierzyć z Szybem Wilson, należącym do Kopalni Wieczorek.
approach to industrial estates revitalisation in Silesia. Browar M., as
we named it, situated in Katowice-Szopienice, is our showcase and
reference. It was only after this project was over when we dared to
challenged Szyb Wilson, a stack within a coalmine of Wieczorek.
I tak powstał Szyb Wilson, największa
obecnie prywatna galeria sztuki nowocze snej w Polsce?
Now that I am a friend of artists, collector and deal with industrial estates revitalisation in Silesia, I can say that cooperation
with artistic people allows to discover numerous secrets of life
which the business is completely unaware of. What I can do is
to encourage others to act likewise and wish them luck.
Zaczęło się od mojego spotkania z Moniką Pacą.
Jej znajomość sztuki zaimponowała mi. Zaczęliśmy
kolekcjonować obrazy, rzeźby, skupialiśmy wokół siebie
ludzi sztuki. Po pewnym czasie wyspecjalizowałem się
w czymś, co można nazwać "polską ekspresją". Szyb Wilson
"organizuje sztukę" na różne sposoby. Odbywają się tu wystawy, performance, odczyty, konferencje, a nawet bale charytatywne. Ostatnio - wystawa niezwykłego artysty Jana de Weryhy-Wysoczańskiego "Epifanie natury w późno-nowoczesnym
świecie". Galeria jest pulsującą życiem przestrzenią wolnej
sztuki, pełną ludzi i dobrej energii. Działa tu Fundacja "Eko Art
Silesia", gościła Galeria Bezdomna, przychodzą studenci, bezrobotni, a ostatnio członkowie partii Zieloni 2004. Bo zapomniałem dodać, że na Zielonych jestem "zaprogramowany".
So is this how Szyb Wilson was created, currently the biggest private gallery of modern art in Poland?
The story started from my meeting with Monika Paca. I was
impressed with her knowledge of arts. We started to collect
paintings, sculptures and therefore we attracted artistic people to
ourselves. After some time I turned into specialist in something
that could be described as "Polish expression." Szyb Wilson
"organises art" in various modes. Exhibitions, performances, lectures, conferences and even charity balls take place here.
Recently we showed an exhibition of a unique artist, Jan de
Weryha-Wysoczański: Nature's Epiphany in Late-Modern World.
The gallery is vibrant room for free art filled with scores of people and positive energy. "Eko Art Silesia" foundation is placed
here, Galeria Bezdomna (Homeless Gallery) paid a visit, students, the jobless and lately even representatives of a green
party Zieloni 2004 have been setting their foot in the gallery.
I just forgot to add that I am "programmed" for the Green.
Unfortunately we have to finish our conversation, would you
mind recapitulating it?
Małgorzata Tkacz-Janik, photos by Pro Inwest Sp. z o.o.
Niestety musimy kończyć, czy zechciałby Pan podsumować
naszą rozmowę?
Teraz, gdy jestem przyjacielem artystów, kolekcjonerem oraz
zajmuję się rewitalizacją obiektów poprzemysłowych na Śląsku, mogę powiedzieć, że praca z ludźmi sztuki pozwala
poznać wiele tajnych sekretów życia, które są zupełnie nieznane w biznesie. Mogę tylko innych zachęcać do podobnych
działań i życzyć powodzenia
Małgorzata Tkacz-Janik, zdjęcia: Pro Inwest Sp. z o.o.
Galeria Szyb Wilson
ul. Oswobodzenia 1
40-403 Katowice
[email protected]
www.galeria.w3.pl
23
SOLA
A LA ORLY
albo Święta
ze śrutem
w zębach
SOLE
A LA ORLY
or Christmas Eve
Dinner with Pellets
between the Teeth
Wild game
myśliwska
cuisine
rezydencji
at the Residence
w Promnicach
in Promnice
Święta ze śrutem
w zębach? Oczywiście
o tym nie ma mowy!
To może kiedyś,
bardzo dawno…
Christmas Eve Dinner
with Pellets between the
Teeth? It certainly cannot
happen! Maybe long
time ago…
Z oburzeniem zaprzecza
Marcin Walasek, szef
kuchni jednej z najbardziej ekskluzywnych restauracji na Śląsku, mieszczącej się w Noma Residence w Promnicach.
Indignantly denies aforementioned pellets Marcin Walasek, chef of one of
the most exclusive Silesian
restaurants in Noma Residence in Promnice.
Tradycje myśliwskie to
potrawy z dziczyzny:
salam, czyli specjalne
salami z młodych kuropatw, niewielkie
plasterki z surowego grubo siekanego
mięsa, gołąbki z dzika, sztufada z jelenia, comber sarni z sosem orzechowym
lub pasztet myśliwski w cieście francuskim. Święta to jednak przede wszystkim
wigilia, a więc ryby: karp na niebiesko,
sandacz, łosoś, sola, np. przyrządzona
jako sola a
` la Orly.
Jaki przepis poleciłby pan czytelnikom?
Może zaprezentowałbym danie zara zem egzotyczne i odważne: sandacz
z rakami w sosie czekoladowym.
Tajemnica powodzenia tej potrawy
polega na umiejętnym skomponowaniu sosu z rybą. My próbowaliśmy
wiele razy, aby dojść do właściwych
walorów sosu składającego się z ziaren
kakaowca, sera rokfort, gorzkiej czeko lady i białego wina.
Ale to wyżyny kunsztu mistrzowskiej
kuchni. Jak to przyrządzić na rodzinny
stół? Co pan na przykład gotuje u siebie w domu?
(Śmieje się) W domu to u mnie w kuchni gotują kobiety. Na wigilię ryby i inne
potrawy przyrządza moja mama. Ja
tylko pomagam, robię zakupy…
Traditional game cuisine
includes dishes such as:
salam - special type of
salami made of young partridges; thin slices of raw, coarselychopped meat; cabbage stuffed with boar
meat; stewed red-deer; haunch of roe-deer
served with walnut sauce or game pâté in
puff pastry. However, we associate
Christmas time mainly with the Eve when
selection of fish is served: carp in blue, zander, salmon or sole prepared a` la Orly.
Which recipe would you recommend to
our readers?
I would suggest both an exotic as well as
daring dish - zander with crayfish in
chocolate sauce. The secret how to successfully prepare this dish lies in skilful
composition of fish and the sauce.
Numerous attempts have we made to
achieve the perfect blend of cocoa
seeds, Roquefort cheese, plain chocolate and white wine.
But it is the top of chef’s artistic quality,
how to prepare it for a family dinner?
What do you, for example, cook at your
own home?
(Laughter) In my house only ladies cook.
My mother prepares fish and other dishes for the Christmas Eve dinner. I only
help by doing the shopping…
So is this like the Silesian tradition?
Czyli tradycyjnie, jak to na Śląsku?
Tak, natomiast rybę można przyrządzić
bardziej tradycyjnie, a również efektownie, choćby z kaparami.
P RZEPIS NA SANDACZA
DUSZONEGO
Z KAPARAMI
Przygotowujemy filet z sandacza lub rybę w całości.
Wyciągamy z niego ości,
ściągamy skórę. Wyfiletowaną rybę doprawiamy solą
i pieprzem i dodajemy białego wina. Rozgrzewamy
tłuszcz na patelni, kładziemy
na niej przygotowaną uprzednio rybę otoczaną w mące
i smażymy. Po odsmażeniu
wylewamy tłuszcz, w jego
miejsce wlewamy białe
wino, dodajemy kapary, dusimy rybę 3-4 minuty. Aby
zagęścić sos dodajemy do
niego masło.
That is true, however, fish can also be
prepared both traditionally as well as in
a more extravagant manner, for example accompanied by capers.
RECIPE FOR
STEWED ZANDER
WITH CAPERS
Prepare zander fillet or
the whole fish. Bone and
skin it. Add salt, pepper
and a bit of white wine
to the filleted fish. Heat
fat on the frying pan,
then fry the fillet previously coated in flour.
When the fish is ready
pour fat out of the pan,
add white wine and
capers. Stew the dish for
3 to 4 minutes. To thicken the sauce add a bit of
butter.
23
SOLA A LA ORLY
Kuchnia
local
SOLE A LA ORLY
region
SOLA A LA ORLY
SOLE A LA ORLY
region
local
Zameczek Myśliwski w Promnicach
Shooting Lodge in Promnice
J
f someone in their youth lost themselves in romances,
ILouis
sighed over the sorrows of young Werther, understood
of Bavaria's madness or studied the history of
eżeli ktoś zaczytywał się w młodości w romantycznych
romansach, wzdychał nad cierpieniami młodego Wertera, rozumiał szaleństwo Ludwika Bawarskiego lub studiował losy dynastii Habsburgów, nie może przegapić
tej niepowtarzalnej na skalę europejską okazji.
Habsburg ruling house they cannot overlook this unique
occasion on European scale.
Tuż obok przemysłowych Tychów można zobaczyć malowRight next to the industrial city of Tychy one can notice splenniczą perłę architektury, stworzonej na modłę romantycznedid architectural gem created in the style of 19th century
go XIX wieku. Zameczek położony jest w dawnej Puszczy
romanticism. The lodge is situated in Pszczyński Forest by
Pszczyńskiej nad Jeziorem Paprocańskim. Jego romantyczna
Paprocańskie Lake. Its romantic history is inseparably linked to
historia związana jest nierothe history of the Princes of Pszczyna. It was
zerwalnie z historią Książąt
built in 1861 in neogothic style, combinPszczyńskich. Wybudowano
ing English hunting residence style and
go w 1861 roku w stylu neoGerman influence. The lodge, beautifully
gotyckim, łącząc styl angielblended into the surrounding scenery, was
skiej rezydencji myśliwskiej
used as residence for most eminent guests
z wpływami niemieckimi. Zainvited for hunting by the prince. Members
meczek przepięknie wkomof Royalty visited the place: the King of
ponowany w przyrodę służył
Prussia, Emperor of Austria and Hungary
jako rezydencja najznamieand Tsar Alexander II. Mary Teresa
nitszym gościom, zapraszaCornwallis-West or Princess Daisy fancied
nym na polowanie przez
this place a lot. Her apartment is today the
księcia. Bywały tu koronowaplace most favoured by the newly weds. In
ne głowy: król Prus, cesarz
order to make hunting more attractive
Austro-Węgier i car Aleksanbisons from Białowieża were brought to
der II. Upodobała sobie to
forests around Pszczyna. They are bred
miejsce Maria Teresa Cornhere until today. The tradition of VIPs' visits
walis-West, księżna Daisy. Jej
is still present in Promnice; here Vise-grád
apartament to dzisiaj ulubiogroup talks took place. Today, presidents,
ne miejsce dla nowożeńców.
royalty, artists, businessmen as well as
Dla uatrakcyjnienia polowań
other wealthy and powerful men of this
sprowadzono w lasy pszczyńworld look down at the guests from photoskie białowieskie żubry. Są
graphs hanging on the walls.
one hodowane po dzień dzisiejszy. Tradycja pobytu VIPBesides being one of the most elegant and
ów w Promnicach trwa: tu
prestigious hotels and restaurants in Silesia,
odbyły się rozmowy Trójkąta
Promnice is the destination of tourist excurWyszehradskiego, ze zdjęć
sions on the trail around The Duchy of
Zameczek pięknieje
The lodge, beautifully
na ścianach patrzą na nas
Pszczyna, between the Palace in Pszczyna
wkomponowany
blended into the
prezydenci,
koronowane
and the Brewing Museum in Tychy. The
w przyrodę, służył
surrounding scenery,
głowy, artyści, biznesmeni,
building is under meticulous supervision of
jako rezydencja
was used as a residence
wielcy tego świata.
the Conservator of Monuments, since
najznamienitszym
for the most eminent
pieces of furniture in rooms and halls are
gościom.
guests.
Oprócz jednego z najbarexhibits from the Museum of Palace Interior
dziej eleganckich i prestiżoin Pszczyna. Therefore, spending the wedtel./phone +48 32 219 46 78
wych hoteli i restauracji na
ding night here, organizing a business
fax +48 32 219 54 75
Śląsku, Promnice to miejsce
meeting or even inviting your mother-in-law
e-mail: [email protected]
wycieczek na szlaku turyfor lunch gain almost historical value.
www.promnice.com.pl
stycznym po dawnym Księstwie Pszczyńskim, pomiędzy
Due to its small size, operating hotel business
Pałacem w Pszczynie, a tysas well as unique distinction of the place, the
kim Muzeum Piwowarstwa. Obiekt jest pod ścisłym nadzoshooting lodge will be at your disposal for a tour after prior telerem konserwatora zabytków, meble w pokojach i salach to
phone reservation.
eksponaty z Muzeum Wnętrz Pałacowych w Pszczynie. Stąd
spędzenie nocy poślubnej, organizacja spotkania biznesoHotel's marketing specialist,
wego w Promnicach, czy nawet obiad z teściową nabierają
Maja Kopiec, tells about Christmas in Promnice:
tu niemal historycznej rangi!
Ze względu na niewielkie rozmiary, czynną działalność hotelową i unikatową rangę obiektu, zameczek można zwiedzać
po wcześniejszej rezerwacji telefonicznej.
24
nnual Christmas fair has become a tradition, it's an event
A
where the most delicious delicacies to be found on our
Christmas dinner table are presented. Usually, it is the herring
T
radycją stał się coroczny kiermasz świąteczny, na którym
prezentowane są najwyśmienitsze specjały na nasze stoły
wigilijne. Zwykle królują śledzie:
z oliwkami, kiszona kapustą i kurkami, cebulą i ziołami, w zaprawie
andaluzyjskiej, tradycyjne w śmietanie i wiele innych. Ulubiony
przez wszystkich jest pasztet myśliwski w cieście francuskim. Nie
brakuje też chętnych na szynkę i pieczonego prosiaka. W okresie świąteczno-noworocznym w promnickiej restauracji trwa
Festiwal Karpia i wielu innych ryb, takich jak szczupak, sandacz
czy pstrąg. Z przekąsek goście wybierają najczęściej grzybowe
uszka z barszczem, kulebiak z jajkiem i białą rybą lub pierogi
z kapustą i grzybami. Największą popularnością wśród zup cieszy się zawsze biała zupa grzybowa oraz wigilijny żurek na
maślance. A na deser, oprócz tradycyjnych małych ciasteczek,
proponuje się wigilijny makowiec z miodem i jabłkami, moczkę
śląską, orzechy w miodzie lub makówki.
W Promnicach dużą wagę przywiązuje się również do świątecznej dekoracji stołów. Ważne jest, by stworzyć odpowiedni
nastrój. Co roku dokłada się wszelkich starań, aby stoły były niezwykłe, pyszniły się nie tylko elegancką porcelaną i szkłem, ale
również bielizną stołową, pachnącą choinką, gałązkami ostrokrzewu, szyszkami, dobranymi pod kolor świecami. Dekoracje
wcale nie muszą być bogate i wyszukane. To umiejętne połączenie tradycji z nowoczesnością.
Michał Jędryka
that reigns the tables: with olives, sour kraut and chandelles,
onion and herbs, in Andalusian marinade, traditional with
cream and many other recipes. The favourite is however game
pâté in puff pastry. Ham and roast pig also have numerous
enthusiasts. Between Christmas and the New Year the Carp
Festival takes place in our Promnice restaurant. Besides carp
one can find here other fish like pike, zander or trout. Among
variety of snacks our guests find beetroot soup with ravioli filled
with mushrooms, a large baked dumpling (kulebiak) stuffed
with egg or white fish as well as dumplings with sour kraut and
mushrooms most wanted. From the selection of soups our
guests most frequently opt for white mushroom soup as well as
special Christmas Eve żurek na maślance (traditional Polish
soup made from buttermilk). For dessert, apart from traditional
little biscuits, one can taste poppy seed cake with honey and
apples, moczka śląska (regional Silesian Christmas Eve dessert
made of ginger bread, figs, almonds, nuts and raisins mixed
with lemon juice and stewed fruit), nuts in honey or makówki
(regional Silesian Christmas Eve dessert made of sweetened
white bread, poppy seeds, milk, honey butter and different
kinds of nuts and raisins).
Great importance is attached in Promnice to Christmas
table decoration. It is essential to create an ideal atmosphere. Every year a lot of effort is made to make the tables
look dazzling, embellished not only with elegant porcelain
and glass, but also with table linen, Christmas tree and holly
as well as cones and candles chosen so as to match the
colours on the table. Decorations do not have to be expensive and sophisticated - it is the perfect combination of tradition and modernity that counts.
Michał Jędryka
SOLE A LA ORLY
Specjalista d/s marketingu hotelu,
Maja Kopiec, o świętach w Promnicach:
local
SOLA A LA ORLY
region
NA PIWO...
DO MUZEUM?
Propozycja na tyle intrygująca,
że warta rozważenia.
Jeżeli jeszcze zarówno walory złocistego
trunku, jak i miejsce, okazują się godne
polecenia...
FANCY A PINT...
WHY NOT IN A MUSEUM?
So intriguing a proposal
that it might be worth a while to consider it.
Especially when the features
of the golden beverage
as well as the place are admirable …
375 lat
w telegraficznym
skrócie
375 years
in brief
Cystersi
nawarzyli piwa!
Not a small beer
for Cistercians!
Tak naprawdę to nie było
jeszcze telegrafu, gdy w
Tychach warzono już
piwo. Niektórzy historię
złocistego trunku wywodzą
jeszcze wcześniej, znacznie wcześniej, bo sprzed
6500 lat od Sumerów.
Wtedy było to lekarstwo.
Okazało się jednak, iż tak
bardzo konsumenci polubili się leczyć, że tradycja
warzenia piwa zachowała
się do średniowiecza. Poprzez Arabskich wędrowców trafiła do Europy.
Technika produkcji przetrwała w klasztorach, zasłużył się tu zwłaszcza zakon
Cystersów.
It must be underlined that before
telegraph had been invited, beer
was already brewed in Tychy.
Nevertheless, some claim that
the history of the golden beverage dates back much more to
the past, namely to the times of
the Sumerians some 6500 years
ago. It used to be a medicine
that time. However, it appeared
that people liked this method of
healing so much that the habit of
brewing beer survived till the
Middle Ages. Then by means of
Arab travellers it arrived in
Europe. Brewing process was
preserved in monasteries, here
we should pay a special tribute
to the order of Cistercians.
Im przypisuje się sprowadzenie lub rozpoczęcie produkcji tego trunku w Polsce.
Stąd browar w Warce, gdzie
od średniowiecza mieścił się
klasztor, datuje swoją historię
od 1478 roku. Zanim odkryto Amerykę! Piwo na tyle rozpowszechniło się w klasztorach, że kiedy jeden z dostojników z Polski w dalekim Rzymie leżał na łożu śmierci,
wołał, aby uraczyć go jeszcze szklanicą piwa. Włosi,
wychowani jednak w południowych tradycjach nie zrozumieli jego życzenia i myśląc, że chodzi o jakąś świętą z Polski, wznieśli modły
Ad Sancta Piva!
The order is claimed to have started or imported production of the
beverage into Poland. Hence the
brewery in Warka whose history is
connected with the foundation of a
monastery in the town some time in
the Middle Ages. It was even
before America was discovered!
Beer became so popular in
monasteries that one of Polish dignitaries, who was about to meet his
maker in remote Rome, asked for
one last glass of beer. However,
the Italian, who stem from the
southern culture, did not comprehend his last will and instead they
prayed Ad Sancta Piva (Polish word
standing for beer is piwo), being
convinced that it must have been
one of Polish saints.
26
2
Atrakcje. Dla zaprzysięgłych amatorów piwa odpowiedź na pytanie: co jest główną atrakcją wycieczki?
jest oczywista. Dla pozostałych, bardziej umiarkowanych w miłości do piwa uczestników wycieczki, odpowiedzi
na pytanie: po co, żeby się napić piwa, trzeba aż jeździć do
browaru? jest kilka. Muzeum zdecydowanie zrywa z tradycją
placówki z zakurzonymi eksponatami i tabliczkami z groźnymi napisami: zabrania się dotykać! Tu przeciwnie: panele
dotykowe, gry, zdjęcia i prezentacje wręcz wymagają włączenia się do zabawy. Unikatową propozycją
jest jedyny nagrany w Polsce fabularyzowany
film trójwymiarowy, który ogląda się w specjalnych okularach. Dzięki technice 3D przenosimy się między innymi do pałacu książąt
von Plessów, poznajemy historię browaru.
Książe pszczyński Jan Henryk XI powita nas
jeszcze raz osobiście, ale… niech to będzie
niespodzianka dla zwiedzających. Oczywiście browar to przede wszystkim piwo. Jedna
z tras wycieczek prowadzi przez funkcjonującą warzelnię i linie rozlewnicze matki Gronie.
Surowy reżim technologiczny, tempo produkcji i dbałość o marki, to teraźniejszość browaru.
Dla porównania można zobaczyć działającą
warzelnię z XIX wieku. Stare i nowe dobrze się
komponują w zabytkowych wnętrzach.
3
Eksponaty. Blisko 200 butelek i puszek, najstarsza z 1824
roku. Beczki od 25 litrowej do kufy o pojemności 10 tysięcy litrów. Etykiety od najstarszej z 1907 roku do współczesnych. Wiele innych eksponatów cieszących oczy amatorów
piwa i niezwykłych wnętrz muzeum. Na zakończenie można
powiadomić znajomych o wizycie w muzeum wysyłając im własne zdjęcie na pocztówce z browaru ze specjalnej budki internetowej. Szczególnym testem dla internautów jest tu dopasowanie
współczesnych znaków do archaicznej, zabytkowej klawiatury.
W przypadku trudności pomoże oczywiście przewodnik, i to
w pięciu językach: oprócz angielskiego po francusku, niemiecku, czesku i włosku. Zwiedzanie, jakżeby inaczej, kończymy
w pubie na darmowym piwie. Stąd też to muzeum przeznaczone jest dla osób pełnoletnich. Smak piwa z pewnością jest rekomendacją historii i teraźniejszości browaru i jego muzeum.
D
o muzeum na imprezę? Mury muzeum są stare
i nobliwe, w przeciwieństwie do ambitnego personelu. Tu postawiono na młodość. Dyrektor Muzeum
Piwowarstwa, Pani Dorota Janas, chce stworzyć z placówki
ulubione miejsce spotkań firm, imprez integracyjnych i prezentacji. Oferuje na specjalne zamówienie koncerty jazzowe,
szantowe, bluesowe w pubie oraz niestandardowe formy
zwiedzania, np. nocne zwiedzanie browaru z duchami.
local
Venue. The brewery, named in Polish Tyskie Browary
1
Książęce, is an outstanding place. Beer has been
brewed here for 376 years. Rich history of the brewery,
which interweaves with complicated lot of the princes of
Pszczyna, created an unusual monument of industrial architecture. So peculiar is this place that one can encounter,
apart from cutting edge lines, some old-fashioned devices
still functional and operated mainly for tourists. Muzeum
Piwowarstwa (Brewing Museum) is located in a historic 19th
century building, which used to be a protestant chapel with
a characteristic tower for a small bell. Its decor successfully
combines crude red brick with metal, wood and glass as
well as with the most modern exhibition techniques.
Highlights. For sworn beer freaks an answer to the ques2
tion: What are the highlights of the tour? is simply obvious.
For the remaining visitors, or let us call them less eager admirers of beer, the answer becomes less evident and they wonder
why they should go to a brewery to have a pint. The museum
undeniably breaks off with a traditional style of dusty exhibits
and forbidding labels saying: Do not touch! Contrary to that tradition here one can come across touch pads, games, pictures
or presentations that make one willing to interact. An exceptional offer for visitors is the only Polish three-dimensional
documentary that one watches in special spectacles.
Thanks to the 3D technology viewers are shifted to the
Palace of von Pless princes and learn history of the brewery. The Prince of Pszczyna, Hans Heinrich XI, will greet
us personally, but… let it be a surprise. Of course
a brewery above all means beer. One of the tours
goes via operating brew house and bottling line of
Gronie brand. Crude technological regime, production pace and paying special care to their brands are
ingredients of a current philosophy of the brewery in
Tychy. For comparison's sake one can admire still
functional 19th century brew house. The old and the
new constitute a perfect blend within historic interior that are open for visitors.
Exhibits. Almost 200 bottles and cans, the
3
oldest dates back to 1824; barrels, starting
from 25 litter capacity ones to 10 thousand litter storage cask;
labels, both the historic, with the oldest dated from1907, and
the latest ones. And this is only a teaser, a real beer lover can
find here much more exhibits and wonderful interiors that will
be a delight to the eye. At the end of a tour visitors can take
advantage of an internet booth and boast of the beer tour by
sending their friends an e-card presenting themselves in the
brewery. Additionally, there is a special test for internet geeks
consisting in finding contemporary fonts hidden under archaic letters on a keyboard. However, if one could not cope with
it, a tour guide can assist you in five languages: English,
French, German, Czech and Italian. It should not be a surprise that the visit ends in a pub with a pint of lager for free.
Therefore, this museum opens only for adults. The taste of the
beer one is offered could be a synonym of brewery's history
and present time.
or a party to museum? The walls of the museum are old
F
and noble unlike its ambitious personnel. Youthfulness is
promoted here. Mrs Dorota Janas, director of the Brewing
Museum, wants to turn the place into a favourite venue for
company meetings, integration events and presentations.
Upon special request it is possible to throw a jazz, blues or
shanty concert or experience a ghost tour by night.
27
Fancy a Pint...
1
Miejsce. Tyskie Browary Książęce są miejscem szczególnym. Od 376 lat warzy się tu piwo. Bogata historia
browarów, powiązana z powikłanymi losami książąt
pszczyńskich, wytworzyła niezwykły zabytek architektury
przemysłowej, tym szczególniejszy, że niektóre z urządzeń są
do dziś sprawne i funkcjonują głównie dla turystów obok
najnowocześniejszych linii technologicznych do produkcji
piwa. Muzeum Piwowarstwa mieści się w zabytkowym XIXwiecznym budynku dawnej kaplicy ewangelicko-augsburskiej, z charakterystyczną wieżyczką na sygnaturkę. Wystrój
placówki w udany sposób łączy surowość czerwonej cegły
z metalem, drewnem i szkłem oraz najnowocześniejszymi
zdobyczami techniki ekspozycyjnej.
region
Na piwo...
Na piwo...
Fancy a Pint...
region
local
Tyskie z arystokratycznym rodowodem.
Piwo zmienia się z czasem, dzięki udoskonaleniu procesu
fermentacji w czeskim Pilźnie: staje się złociste, nabiera
barwy. Z czasem dostawa piwa do konsumentów stała się
tak lukratywnym zajęciem, że jego produkcją zajęli się
bogaci właściciele ziemscy. I tu, na arenie historii, pojawia
się pszczyńska rodzina von Plessów. Ich historia, przemieszanie polskich i niemieckich kart rodu, sama w sobie
mogła by być tematem barwnego filmowego fresku. Zrobił to zresztą przed laty Filip Bajon w filmie “Magnat”.
Temu rodowi piwosze zawdzięczają Tyskie Browary Książęce. Pod koniec XIX wieku był to jeden z przodujących
browarów w Europie, a zarazem gorzelni.
Piwo. Jak to się robi? Przepis na piwo w zasadzie jest
prosty. Weź chmielu, jęczmiennego słodu i wody. Poddaj
składniki działaniu temperatury: zarówno w procesie
warzenia, jak i schładzania. Dodaj drożdży, by zaczęło fermentować. Miej na tyle cierpliwości, aby mogło swoje
odleżeć i przefiltruj je odpowiednio, by nabrało barwy,
klarowności, trwałości. Diabeł oczywiście tkwi w szczegółach i skali. W tyskim Muzeum Piwowarstwa można zobaczyć, jak to wyglądało kiedyś. Zabytkowe kadzie mają do
dziś w sobie urok tradycji i piękno miedzianego połysku.
Dzisiaj, do przepisu na udane piwo wielkie koncerny
dodają jeszcze dwa elementy: dystrybucję i marketing. Ale
to już całkiem inna historia…
Tyski światowiec. Dzisiejszy międzynarodowy właściciel SABMiller prężnie rozwija wiekową tradycję, rozszerzając rynek śląskiego piwa w dwie strony: z Tychów na
świat i ze świata do Polski. Dzięki temu teoretycznie,
jeżeli wierzyć reklamie, Tyskie można by wypić w pubie
w Nowej Zelandii, a śląski piwosz może od czasu do
czasu zmienić swoją tradycyjną markę na piwo z dalekiego Meksyku.
28
N o b l e T y s k i e . Over the time beer has evolved.
Thanks to improvement of fermentation process in the
Czech town of Pilsen beer became golden. Then supplies
of beer became so lucrative that rich land owners turned
to the business of beer production. And at this stage of
history appears the family of von Pless from Pszczyna.
Their family lot alone, intertwining of Polish and German
kin, could be a base for a vibrant screenplay, which actually was already explored by Filip Bajon many years ago
who directed a movie entitled “Magnat”. It is this family
that beer lovers owe the brewery of Tyskie Browary Książęce to. At the end of the19th century it used to be
a leading brewery and distillery in Europe.
How to brew beer? The recipe for beer is quite simple.
What you need is hop, malted barley and water. Then you
should expose the ingredients to temperature; both during
brewing and cooling down you must add yeast so that fermentation could do its job. Then exercise your patience and
allow for some seasoning and finally filter it to achieve desired
colour, clear character and long-lasting aftertaste. But of
course the devil is in details and scale. In the Brewing
Museum one can see what brewing looked like in the past.
Historic pans, which are among other exhibits, have not lost
anything of their tradition and charming copper gloss yet. As
of now big beer concerns add two more ingredients to their
recipes for successful beer: distribution and marketing. But
this is a completely different story…
Tyskie International. Present owner of the brewery, an international company of SABMiller, strengthens this long-lasting
tradition by extending market for the Silesian beer but on the
other hand it gives a chance for different and rather exotic beers
to be offered along the Vistula. Therefore one can taste Tyskie
somewhere in New Zealand, if we were to believe one of Tyskie
beer's commercials, but a local beer lover can have an opportunity to sip a peculiar lager such as Mexican blend.
region
region
J
ak dotrzeć? Z Międzynarodowego Portu Lotniczego
Katowice w Pyrzowicach dojazd jest bardzo korzystny,
praktycznie nie zjeżdża się z trasy szybkiego ruchu,
która łączy Warszawę z Bielskiem i Cieszynem. Trasę długości 50 km można samochodem przejechać w około pół
godziny. Można ominąć aglomerację kierując się na Tychy.
Wejście do muzeum jest od ulicy Katowickiej. Obok jest
parking dla samochodów osobowych i autokarów.
Muzeum jest czynne codziennie oprócz niedziel. Jeżeli wizyta wzbudzi zainteresowanie historią nie tylko piwa, ale
i rodu, który współtworzył dzisiejsze Tyskie Browary Książęce, z muzeum już niedaleko do Pszczyny, do przepięknych
wnętrz pałacu Książąt Pszczyńskich. Można porównać
kadry trójwymiarowego filmu z oryginałem.
ow to get there? The access from the International
H
Airport in Katowice-Pyrzowice is very convenient. You
simply have to stick to the motorway that extends between
Warsaw and in the south Bielsko Biała and Cieszyn. The
distance of 50 km one can drive in about half an hour. It
is also possible to bypass the Silesian agglomeration by
taking a direct route to Tychy. The entry to the museum is
on the side of Katowicka Street where you can find a car
park for passenger cars and coaches. The museum opens
all week apart from Sundays. If the visit rises your interest
not only in the history of beer itself, but also in the history
of the family that created contemporary Tyskie Browary
Książęce, it is a stone's throw to neighbouring Pszczyna
where one can find Pałac Książąt Pszczyńskich, or the
palace of Princes of Pszczyna. The place is renowned for its
marvellous interiors. Additionally, the visit here gives one
an opportunity to compare shots of the 3D film with the
original venue.
Michał Jędryka
Zwiedzanie jest bezpłatne, wymagana
jest tylko wcześniejsza rezerwacja
wycieczki, by muzeum zapewniło przewodnika. Pieniądze można za to
wydać w sklepiku dla birofilów (naukowa nazwa miłośników piwa). Wiele
znajdujących się tu artykułów (na
każdą kieszeń) ucieszy kolekcjonerów.
The tour is for free but prior booking is
required so that the museum could
provide a guide. However, one can
spend their money in a souvenir shop
for beer collectors and beerphiles,
whose offer may cater for each taste.
Kontakt z muzeum:
tel. +48 32 327 84 30
fax +48 32 327 84 37
How to contact the museum:
phone +48 32 327 84 30
date back
fax +48 32 327 84 37
30
INFO
informacja lotniskowa /
airport helpdesk
(+48 32) 392 73 85
30
ZAGADKA
RIDDLE
Co przedstawia
powyższa
fotografia?
What can
you see in the
photograph above?
Odpowiedzi prosimy
nadsyłać na adres:
[email protected]
Send us your
answers at:
[email protected]
Czekają
atrakcyjne nagrody!
Attractive
prizes await!
Autorzy
najzabawniejszych
skojarzeń również
będą nagradzani!
Authors
of the funniest ideas
will also be
awarded.
INFO
połączenia
z Międzynarodowego Portu
Lotniczego Katowice
WIELKA BRYTANIA / UNITED KINGDOM
from Katowice
International Airport
IRLANDIA / IRELAND
Dublin / Dublin
DUBLIN AIRPORT
tel. / phone +353 1 8141111
www.dublin-airport.com
Londyn / London
LONDON LUTON AIRPORT
tel. / phone +44 (0) 1582 405 100
www.london-luton.co.uk
nowe
połączenia
w sezonie letnim /
new
connections
in summer season
connections
Edynburg / Edinburgh
EDINBURGH AIRPORT
tel. / phone +44 (0)870 040 0007
www.edinburghairport.com
SZWECJA / SWEDEN
Sztokholm / Stockholm
STOCKHOLM SKAVSTA AIRPORT
tel. / phone + 46 (0) 155 28 04 00
www.skavsta-air.se
Liverpool / Liverpool
LIVERPOOL JOHN LENNON AIRPORT
tel. / phone 0870 129 8484
tel. / phone 0906 108 8484
www.liverpooljohnlennonairport.com
FRANCJA / FRANCE
NIEMCY / GERMANY
WłOCHY / ITALY
Dortmund / Dortmund
FLUGHAFEN DORTMUND AIRPORT
tel. / phone 0231 921301
www.flughafen-dortmund.de
Rzym / Rome
ROME CIAMPINO AIRPORT
tel. / phone +39 06 794941
www.adr.it
Dusseldorf / Dusseldorf
FLUGHAFEN DÜSSELDORF AIRPORT
tel. / phone +49-211-421-0
www.dusseldorf-airport.de
Mediolan / Milan
MILAN ORIO AIRPORT
tel. / phone 0039 035 326111
www.sacbo.it
Frankfurt (nad Menem) / Frankfurt (am Main)
FRANKFURT AIRPORT CITY
tel. / phone +49 69 690 0
www.airportcity-frankfurt.com
Frankfurt/Hahn / Frankfurt/Hahn
FRANKFURT HAHN AIRPORT
tel. / phone +49 (0) 65 43 / 5 09-2 00
www.hahn-airport.de
Hanower / Hannover
HANNOVER AIRPORT
tel. / phone +49 (0) 511 / 977-1899
www.hannover-airport.de
Kolonia / Cologne
KÖLN BONN AIRPORT
tel. / phone +49 (0)22 03 - 40-40 01/02
www.airport-cgn.de
Paryż / Paris
PARIS BEAUVAIS AIRPORT
tel. / phone +33 (0)3 44 11 46 90
www.aeroportbeauvais.com
GRECJA / GREECE
Ateny / Athens
ATHENS INTERNATIONAL AIRPORT
tel. / phone (+30) 210 3530000
www.aia.gr
WĘGRY / HUNGARY
Budapeszt / Budapest
BUDAPEST AIRPORT
tel. / phone (+361) 2965959,2965960
www.bud.hu
HISZPANIA / SPAIN
Barcelona / Barcelona
BARCELONA AIRPORT
tel. / phone +34 932 983 838
www.barcelona-airport.com
zenia w sezonie letnim / n
ołąc
ew
ep
con
w
ne
no
ct
i on
si
n
e
mm
su
on
eas
rs

sk.ad gazety 02.12.05.qxd

Transcription

Similar documents

Inwestor poszukiwany Investor needed Bansko

Polska

silesia - Katowice Airport

silesia - Katowice Airport

sa_18:Layout 1.qxd

SILESIA 9 - 7:Layout 1.qxd

silesia - Katowice Airport

pobierz - Katowice Airport

- Katowice Airport

- Katowice Airport

silesia-airport-55

pobierz - Katowice Airport

pobierz - Katowice Airport

pobierz - Katowice Airport

Katowice – Kiev - Katowice Airport

silesia - Katowice Airport

ST. STANISLAUS KOSTKA PARAFIA ŚW. STANISŁAWA KOSTKI

pobierz - Katowice Airport

Portrety_wsi_Gminy_Cewice_Historia_i_wspolczesnosc2.04 MB

Pobierz plik PDF - Czasopisma Wydziału Filologicznego UG